Umjetnost u Bosni i Hercegovini

8/7/2019 Umjetnost u Bosni i Hercegovini

1/21

Napravio:Adin Omerbegovi


2/21

y Umjetnost Bosne i Hercegovine podrazumjevaumjetniku produkciju naroda koji ive ili su

ivjeli na prostorima dananje Republike Bosne i

Hercegovine.

Konj napadnut strelama,gravura iz peine Badanj kodStoca, oko 14000.-12500. p.n.e.


3/21

yNa prostorima dananje Bosne i Hercegovine, niuse od davnina mnogi slojevi praistorijskih kulturaije je formiranje i nestanak vezano uz migracije

neidentificiranih etnikih grupa. Prastanovnicimediteranske grupe na obalnom podruju i

panonske skupine na kontinentalnom podrujurazvijaju neolitike i eneolitike kulture koje se

mijeaju u Bosni. Nastavljaju se kulture metalnogdoba iz kojih nie sloj Ilira, etnike grupacije sajasno definiranom kulturnom i umjetnikom

fizionomijom.


4/21

Na podruju Bosne i Hercegovine materijalnaostavtina paleolita je obiljeena najstarijim

spomenikom paleolitske umjetnosti na jugoistokuEvrope - gravure u stijeni peine Badanj kod Stoca. Npr.Konj napadnut strelama, sauvan fragmentarno, datira

se oko 12000. p.n.e.


5/21

Pod uticajem impresso keramike iz zapadnogSredozemlja je i Hercegovina, a stanovanje je upeinama ili u naseljima na uzvienjima. Ugornjem

porjeju rijeke Bosne i sjeveroistonoj Bosni naselja na

istaknutim breuljcima se mijeaju uticaji kulture saJadrana i starevake kulture sa sjeveroistoka. Posebanizraz te kulture predstavljaju posude na etiri noge, tzv.ritoni koji su osobiti i u danilskoj kulturi u Hrvatskoj.Po ovim predmetima kakanjska kultura se uvrtava uirok krug neolitskog kompleksa koji je njegovao kult

ivotne snage.


6/21

Butmirsku kulturu pored Sarajeva karakterizira fina

glaana keramika sa raznovrsnim geometrijskim ukrasima(najee spiralama). Butmirske figure su unikatne

skulpture oblikovane prostom rukom, glave su gotovo

portretske sa naglaenim dijelovima tijela.

U cijeloj dananjoj Bosni i Hercegovini, bronzano razdobljeje zastupljeno bronzanim fibulama koje zamjenjuju

predmete kao igle i dugmadi. Na podruju Bosne

karakteristina su naselja tipa gradine i nekropole s

kamenim tumulima. U to vrijeme razraen je posebangeometrijski stil urezanih ornamenata, koji posebno dolazi

do izraaja na oruju, ukrasnim ploama, pljosnatim

ogrlicama i fibulama.


7/21

Japodska plemena imaju izuzetnu sklonost kienju (teke,

predimenzionirane ogrlice od ute, plave ili bijele staklenepaste, masivne bronzane fibule, bronzani privjesci u

obliku ivotinja i ljudi, spiralne narukvice, dijademi, kapei oglavlja od bronzanog lima ). Karakteristina je i sitna

plastika od jantara oblikovane u stilu arhajske jonskeplastike.

Poetkom 4. vijeka p.n.e. dolazi do prvog prodora Kelta,oni donose tehniku lonarskog kola, nove tipove fibula, te

razliite bronzane i eljezne pojaseve. Oni se nisuzadravali u svom pohodu na Grku i njihov uticaj je

ogranien.


8/21

Na znaajnu ulogu kulta mrtvih kod ilira ukazujepanja sa kojom su vrili sahranjivanje i posmrtne

obrede kao i bogatstvo razliitih priloga u grobovima. Usjevernim krajevima dugo se ouvala tradicija

spaljivanja pored sahranjivanja u ravne grobove, dok sena jugu mrtvi sahranjuju u kamenim ili zemljanim

tumulima, koji u Hercegovini doseu monumentalnepromjere (vie od 50 m u promjeru i 5 m u visinu).


9/21

Udelti Neretve, helenizirano ilirsko pleme Daorsairilo je grki uticaj. Njihov glavni grad Daorson na

Oaniima kod Stoca predstavlja danas

najznaajniji kulturni centar staroga vijeka u BiH.Tu se osobito istie megalitski zid podignut krajem4. vijeka p.n.e., a sastavljen od velikih trapezastih

blokova kamena. Razorili su ga Rimljani u 1. vijeku

p.n.e. koji se tada uvruju u ovim krajevima.


10/21

U Bosni i Hercegovini Rimljani su izgradili vie manjih

hramova dekoriranih reljefima. Kompleks stepenastog

svetita u Gradcu pored Posuja iz 184. g. je imaomramorni hram posveen nedavno preminulom caru

Marku Aureliju. Na mnogim reljefima osjeti se

naturalizam domaih umjetnika, a na mozaicima

helenistiki uticaj, posebno na onima pronaenim uvilama blizu Stoca (druga polovina 3. vijeka.).

Daorson, ostaci zidina uOaniima kod Stoca, oko 3.

vijeka p.n.e.


11/21

Nekropola

steaka

Radimlja

pored Stoca,

13. vijek


12/21

UBiH je uticaj Romanike stizao iz Hrvatske inikada nije bio prihvaen u potpunosti, samo su se

koristili neki od elemenata. Npr. Toranj Sv. Luke uJajcu (15. vijek) ili motivi sa steaka. Ono malo

spomenika s romanikim elementima koji susauvani potiu iz kasnijih godina.


13/21

Od gotikih spomenika, osim otvora i polu-kontraforana dvorcu u Kraljevoj Sutjesci, sauvali su semnogobrojni nadgrobni spomenici, poznatiji kao steci.

Oni su u dugom razdoblju od 13. do 16. vijeka imali i

elemente Romanike (kri, arkade sa polukrunimlukovima, sunce, polumjesec itd.) i Gotike (arkade sailjastim lukovima, vitezovi-konjanici, tit, ma, ljiljanitd.). Motivi sa steaka vjerovatno nisu izvorni nego su

preuzeti kao oblikovani predloci iz udaljenih i stranihsredina.


14/21

U 15. i 16. vijeku cijela je BiH bila pod turskomvlau koja je gotovo potpuno zatomila uticaje

renesanse i baroka (osim u bibliotekama u osamljenim

franjevakim samostanima u Visokom, Kreevu,Fojnici, Kraljevoj Sutjesci itd.), ali zato je pogodovalarazvoju islamske umjetnosti u tim krajevima. Tanije,

sve od 15. do 19. vijeka na prostoru BiH koegzistirajutri umjetnike tradicije: renesansno-katolika,

bizantsko-pravoslavna (prepisivanje i iluminiranjeEvanelja i rukopisa, kao i slikanje ikona) i najjaa -

islamsko-turska.


15/21

Tursko osvajanje BiH godilo je urbanom ivotu i u

relativno kratkom vremenu, Osmanlije obogaene

Arapskim i Bizantskim iskustvima, izgradili su toliko da

se moe mjeriti samo sa graditeljstvom u dalmatinskimgradovima od 12. do 16. vijeka (npr. samo u Foi je u 16.

vijeku izgraeno 17 damija, 29 javnih esmi, 6 hamama

(javna kupatila), 13 hanova (prenoita) i

karavansaraja).


16/21

Nakon Austro-Ugarske okupacije 1878. god., u BiHstiu prvi umjetnici iz Monarhije koji pomalo

oivljavaju umjetniku scenu u BiH. Intenzivnagraditeljska djelatnost se izrazila u modernizaciji i

strukturalnoj transformaciji bosanskohercegovakihgradova. Arhitektura je obiljeena eklektinimneostilovima (klasicizam, renesansa, barok, pa akromanika i gotika). Jedinstven neostil je orijentalna

eklektika zasnovana na elementima islamsko-

maurske arhitekture, koja je strana mjerilima idimenzijama zateenih gradskih ambijenata(Gradska vijenica u Sarajevu, Gimnazija u Mostaru,

Dom umirovljenika u Travniku itd.).


17/21

Gradskavijenica u

Sarajevu,

1890.


18/21

Nakon zavretka I svjetskog rata osniva se Drutvoumjetnika SHS, te se organiziraju brojne izlobe i

osnivaju likovne udruge kao npr. Blaujska

slikarska kolonija Vladimira Becia. Polaznici tekolonije, Roman Petrovi i Jovan Bijeli rano stiudo apstrakcije (oko 1920.) dok je Karlo Miji, odankoloristiki jakim figurativnim pejzaima, moda

najbolji slikar dvadesetih i tridesetih godina ucijeloj Kraljevini Jugoslaviji. Kod njega se uticajisecesije i impresionizma mijeaju s njemakim

ekspresionizmom.


19/21

y Mersad Berber roen je 1.januara 1940. godine uBosanskom Petrovcu, u

Bosni i Hercegovini.Diplomirao je na Akademiji

likovnih umjetnosti uLjubljani u klasi profesoraMaksima Sedeja, a na istojAkademiji postdiplomski

studij grafike zavrava 1965.Izvanredni profesor na

Akademiji likovnihumjetnosti u Sarajevupostaje 1978. godine.

y Bavi se slikanjem,grafikom, tapiserijom,ilustracijom, radio jescenografiju ikostimografiju za kazalita

u Ljubljani, Zagrebu,Sarajevu i Washingtonu.1985. zavrio je svoj crtanifilm Tempo Secondo.


20/21


21/21

Documents

Umjetnost u Bosni i Hercegovini