32
УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА Улаанбаатар хот 2014 он

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

  • Upload
    others

  • View
    11

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

Улаанбаатар хот2014 он

Page 2: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

Боловсруулсан: Ж.Мөнхцэцэг Нийслэлийн тэргүүний “Оюуны Ундраа” цогцолбор сургуулийн багш

Хянасан:

А.Энхтогтох Боловсролын хүрээлэнгийн эрдэм шинжилгээний ажилтан

Х.Шүрэнцэцэг ХУ-ны Доктор, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төвийн Эрүүл Ахуй, Хүний Экологийн Секторын Эрхлэгч

Одонцэцэг Браун Анагаах Ухааны Магистр, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Магистр, Нийгмийн Эрүүл Мэндийн Үндэсний Төвийн Зан Үйл Судлалын Секторын Эрдэм Шинжилгээний ажилтанЗөвлөх:

Ж.Мягмар Боловсрол шинжлэх ухааны яамны Бодлогын хэрэгжилтийг зохицуулах газрын мэргэжилтэн

Page 3: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

3

ГАРЧИГ

1. Байгалийн усны эргэлт ............................................................................. 4 Байгалийн усны эргэлтийг зурган дээр тайбарлана уу? ............................ 4

2. Усны эх үүсвэр ........................................................................................... 5 Танай сургууль, гэр ундны усаа хаанаас авдаг вэ? ................................... 5 Ус авдаг газарт ус бохирдуулдаг ямар зүйлс байдаг вэ? .......................... 7

3. Ус ба эрүүл мэнд ...................................................................................... 10 Ус хүний амьдралд хэрэгтэй юу? .............................................................. 10 Усны чанарыг сайжруулж, халдварт өвчнөөс хэрхэн сэргийлэх вэ? ...... 11

4. Ундны аюулгүй, баталгаатай цэвэр ус ................................................. 15 Зөөвөрлөх, хадгалах явцад ус бохирдох,

түүнээс хэрхэн сэргийлэх вэ? .................................................................... 15

5. Ундны усны эрүүл ахуйн нөхцөл .......................................................... 18 Сургууль болон гэрийн ус зөөвөрлөх, хадгалах савыг

яаж цэвэрлэх вэ? ....................................................................................... 18 Ус зөөвөрлөх, уухын өмнө гараа хэрхэн угаах вэ? .................................. 21

6. Сургууль, гэрт усыг цэвэршүүлж, халдваргүйжүүлэх арга .............. 23 Усыг хэрхэн тунгааж, шүүж, буцалгах вэ? ................................................ 23 7. Сургууль, гэрт ундны усыг хэрэглэх .................................................... 27 Сургууль, гэрт өдөрт хэдий хэмжээний усыг ундандаа хэрэглэх вэ? .... 27

8. Сургуулийн ундны усны орчин ............................................................. 28 Чи сургуулийнхаа орчныг хэрхэн сайжруулж чадах вэ? .......................... 28

Page 4: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

4

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

1. БАЙГАЛИЙН УСНЫ ЭРГЭЛТ

БАЙГАЛИЙН УСНЫ ЭРГЭЛТИЙГ ЗУРГАН ДЭЭР ТАЙЛБАРЛАНА УУ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

Хур тунадасУсны ууршилт Конденсаци Ус хуримтлал

АХА1. Хий болж ууршсан ус 2. Газрын гадаргуугаар урсах

усны өргөн урсгал3. Тогтонги давстай ус4. Усны уураас усны дусал

болон өөрчлөгдөх үйл явц5. Усыг эргэлтэд оруулдаг

дулааны энерги

6. Газрын гадаргуугаар урсах усны жижиг урсгал

7. Усыг байнга хөдөлгөөнд оруулдаг үйл явц

8. Ус уур болох үйл явц9. Цэнгэг усны том хэсэг10. Далай, тэнгис, нуур, гол,

горхийг тэтгэдэг ус

Áàã 1: “Íàð“-íû çóðàã 1 : Áàéãàëèéí óñíû ýðãýëòýä íàð ÿìàð ¿¿ðýãòýé âý?Áàã 2: “¯¿ë”-íèé çóðàã 2 : ¯¿ë ÿàæ ¿¿ñäýã âý? Áàã 3: Òóíàäàñ ¿¿ññýí çóðàã 3 : Òóíàäàñ õýðõýí ¿¿ñäýã âý?Áàã 4: ¯¿ëíýýñ òóíàäàñ óíàæ áàéãàà çóðàã 4 : ¯¿ëíýýñ ÿàãààä öàñ, áîðîî

îðäîã âý? Íèéò áàãò: Áîðîîíû óñ õàà÷èõ âý?

1 2 3 4

Page 5: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

5

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

2. УСНЫ ЭХ ¯¯СВЭР

ТАНАЙ СУРГУУЛЬ, ГЭР УНДНЫ УСАА ХААНААС АВДАГ ВЭ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

Танай сумынхан (аймаг, дүүрэг, хот) ундны усаа хаанаас авдаг вэ?. Ямар нэртэй гол, нуур булаг байдгийг нэрлээд бичээрэй. ............................................................................................................................................................................................................................

Чи энэ эх үүсвэрийг яагаад сонгох болов? Тайлбарлаж бичээрэй. ............................................................................................................................................................................................................................

Усны эх үүсвэртэй танилцах явган аялал зохион байгуулна. Хэрэглэгдэхүүн: дэвтэр, үзэг, харандаа Явган аялалаар явахдаа хийх ажлын дарааллаа ярилцана. • Хаана очих; ямар зохион байгуулалттай явах; юуг ажиглах,

тэмдэглэх, ирээд юу хийх, дүгнэлт гаргах гэх мэт Аялалаас ирээд дараах дасгалыг ажиллуулж болно.Дараах зургуудад бидний усаа авдаг эх үүсвэртэй адил газар байна уу? Аль нь аюулгүй, баталгаатай эх үүсвэр болохыг ( ) тэмдэглээрэй.

Хамгаалагдсан гүний худаг

Булаг, шандын хамгаалалт

Хамгаалагдаагүй голын ус

Зөөврийн ус

Page 6: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

6

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

Хэрэглэгдэхүүн: 1 ширхэг тунгалаг шилэн аяга, элс, хөрс, шаварлаг элс, ус, дусаагуур, харандаа

Дараалал: • Тунгалаг ундааны

савны амсрыг тайрч ашиглах юм уу эсвэл том амсартай шилэн саванд 5 см-ийн зузаантай элс, дээр нь хайрга чулуутай хэсэг, түүний дээр хар хөрсийг тус тус хучиж давхарлаж өгнө.

• Үүний дараа саванд усыг удаан зугуухнаар хийнэ.

• Ус гурван үе давхаргыг хэрхэн дайрч өнгөрч байгааг ажиглаарай. • Ус хайрга, чулуулгатай үеийг нэвт шувт өнгөрч байгааг

тэмдэглээрэй. • Элсэн үе давхарга усаар ханах хүртэл усыг үргэлжлүүлэн

нэмээрэй. • Шилэн савыг хөдөлгөхгүйгээр усыг шилэн савнаас яаж гаргаж

болохыг туршаарай. дусаагуур, харандаа ашиглана.• Харандаагаар өрөмдлөг хийх маягаар доош нүх гаргаж түүгээр

соруул дусаагуурын тусламжтайгаар усыг соруулж аваарай. Дүгнэлт гаргаж тайлбарлаарай.

ДАДЛАГА АЖИЛ 3

Äóñààãóóð

ÕөðñØàâàð

Ýëñ

×улуулаг үе давхарга бүхий хөрсний загвар дээр туршилтыг мөн хийж болно.

Òîì ÷óëóóíóóä

Õàéðãà

Ýëñ

Page 7: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

7

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1.

Өөрийн суманд байдаг усны эх үүсвэрийг (нуур, гол, булаг шанд) нэрлэж чадах уу?

2. Танай усны эх үүсвэр хамгаалагдсан уу?

3.Чи ус авдаг газраа баталгаатай, аюулгүй гэж боддог уу? Яагаад?

• Аюулгүй баталгаатай газраас усаа авах• Гол, нуур булаг шанд, худгийн ойролцоо хог хаяхгүй байх• Мал, амьтан орохоос хамгаалж худгийн тагийг таглах, хашааны

хаалгыг нь хааж байх

УС АВДАГ ГАЗАРТ УС БОХИРДУУЛДАГ ЯМАР ЗҮЙЛС БАЙДАГ ВЭ?

Усны эх үүсвэрийг аль нь бохирдуулах вэ?

Хог хаягдал Хүний ялгадасТэжээвэр амьтан

Page 8: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

8

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

Шувууны ялгадас ЦэцэрлэгОй мод

Хортон шавж устгах хор Машины тос, тосол Малын ялгадас

Өөр бохирдуулах зүйл юу байж болох вэ? Нэмж бичээрэй. ......................................................................................................................................................................................................................................

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

Энэ туршилтыг гэртээ хийж үзээрэй. 3 ширхэг аяганд ус хийж нэгийг нь таглаж нөгөө 2-ыг нь таглахгүй тавина. Аль аягатай ус бохирдох вэ?

Цэвэр аяганд ус хийж таглана

Цэвэр аяганд ус хийж таглахгүй

Бохир аяганд ус хийж таглаж тавина

Ангидаа ирээд, эсвэл гэрийнхэнтэйгээ ярилцаарай. Аль нь илүү бохирдолтой байна вэ? Яагаад бохирдов?. ......................................................................................................................................................................................................................................

Page 9: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

9

ДАДЛАГА АЖИЛ 3

“Гол, нуур, булаг, шандны усыг бохирдлоос хамгаалцгаая” санамж бичээд байрлуулаарай.

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1.Усны эх үүсвэрүүдийг мэдэх үү?

2.Усыг бохирдуулагч зүйлсийг мэдэх үү? Бичээрэй.

3.Танай сумынхан гол нуур, булгийн орчмыг цэвэрлэж байсан уу?

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Аюулгүй баталгаатай газраас усаа авах • Цэвэр, тагтай саванд усаа авах• Гол нуур,булгийн орчмыг цэвэрлэх ажилд оролцох

Page 10: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

10

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

3. УС БА ЭРҮҮЛ МЭНД

УС ХҮНИЙ АМЬДРАЛД ХЭРЭГТЭЙ ЮУ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

Ус дутагдахад хүний биед ямар өөрчлөлт гардаг вэ? Бичээрэй.

Усны ач холбогдлыг ярилцаж, “Ус бидний амьдралд” сэдэвт 4 мөрт зохион бичээрэй. ..................................................................................................................................................................................................................................

1. ...................................................................................2. ...................................................................................3. ...................................................................................4. ...................................................................................

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1. Хүний биед ус хэрэгтэй юу?

2.Хүний биед ус дутагдахад илрэх шинж тэмдгийг мэдэх үү? Нэрлэж бичээрэй.

3. Чи аюулгүй чанартай ус сонгож ууж чаддаг уу?

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Ам цангах бүрд ундаа болон бусад шингэн уухаас татгалзаж сурах• Өдөр бүр буцалгасан ус ууж хэвших• Аюулгүй, баталгаатай ус сонгож уух

Page 11: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

11

УСНЫ ЧАНАРЫГ САЙЖРУУЛЖ, ХАЛДВАРТ ӨВЧНӨӨС ХЭРХЭН СЭРГИЙЛЭХ ВЭ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 3

Сурагчид 4 баг болно. Баг бүрт зураг өгнө.1. Гэдэсний халдварт өвчин дамжих замууд зургийг ажиглаарай.

Ямар ямар замаар өвчин дамжиж байгааг бичээрэй.1. “ялгадас- гарын хуруу- ам2. .......................................................................................................3. ....................................................................................................... 4. .......................................................................................................5. .......................................................................................................

Page 12: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

12

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

Халдварт өвчнөөр өвчлөхгүй байх боломж бий юу?Усаар дамжих халдварт өвчнөөр өвчлөхгүй байх боломж бий юу? Багийн гишүүдтэйгээ ярилцаад халдварт өвчнөөр өвчлөхгүй байх боломжтой зургийг сонгоод бусдадаа тайлбарлаарай.

Гараа угаах нь халдварт өвчнөөс сэргийлнэ.

Page 13: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

13

Page 14: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

14

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1. Гэдэсний халдварт өвчний талаар мэдэх үү?

2.Гэдэсний халдварт өвчин дамжих замуудыг нэрлэж чадах уу?

3. Халдварт өвчнөөс сэргийлэх аргуудыг нэрлэж мэдэх үү?

4.

Халдварт өвчнөөс сэргийлэх аргуудыг найздаа, аав ээждээ тайлбарлаж чадах уу?

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Гараа тогтмол савандаж угаах• Усаа цэвэр саванд хадгалах• Усаа буцалгаж уух • Ил задгай бие засахгүй байх• Усны саваа дамжуулж хэрэглэхгүй байх• Бусдын идэж буй зүйлээс амаараа хазаж, гараараа хувааж

авахгүй байх• Ус зөөвөрлөх явцад замдаа уухгүй байх

Page 15: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

15

4. УНДНЫ АЮУЛГҮЙ, БАТАЛГААТАЙ ЦЭВЭР УС

ЗӨӨВӨРЛӨХ, ХАДГАЛАХ ЯВЦАД УС БОХИРДОХ, ТҮҮНЭЭС ХЭРХЭН СЭРГИЙЛЭХ ВЭ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

Усыг зөөвөрлөх, хадгалах явцад аль үйлдлийг нь хориглох вэ? тэмдгийг харгалзуулаарай. Яагаад? тайлбарлаж бичээрэй......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Усыг зөв зөөвөрлөж, хадгалахын ач холбогдлыг бичээрэй. ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Page 16: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

16

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

Доорх тэмдэглэгээнүүд усны савны хаана нь байдаг вэ?.................................................................................................................Ямар материалаар хийсэн саванд энэ тэмдэглэгээг тавьдаг вэ? Зөвийг нь дугуйлна уу.

А. Төмөр Б. Модон В. Хуванцар Г. Хөнгөн цагаан

Аль нь ус хадгалахад тохиромжтой вэ? Ногоон өнгөөр будаарай.

7BPA FREE

6PS

5PP

2HDPE

7OTHER

7PC

4LDPE

3V

7TRITAN

1PETE

Page 17: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

17

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1. Танай усны сав тагтай юу?

2.Танай сургуулийн ус авдаг, хадгалдаг сав тусдаа байдаг уу?

3.Танай гэрийн ус авдаг, хадгалдаг сав тусдаа байдаг уу?

4.Усаа бохир гэдгийг мэддэг үү? Яагаад бохирддог вэ? Бичээрэй

5.Усыг зөөвөрлөх, хадгалах аргыг мэдэх үү? Нэг арга бичээрэй.

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Ус авах бүрдээ саваа угааж байх• Усны цэвэр шанага хэрэглэж байх • Тагтай саваар усаа зөөх• Усыг цэвэр орчинд, сүүдэр газар хадгалах • Савнаас ус авсны дараа тагийг мартахгүй таглах• Усны савнаас шанагаар ус уухгүй байх

Page 18: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

18

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ5. УНДНЫ УСНЫ ЭРҮҮЛ АХУЙН НӨХЦӨЛ

СУРГУУЛЬ БОЛОН ГЭРИЙН УС ЗӨӨВӨРЛӨХ, ХАДГАЛАХ САВЫГ ЯАЖ ЦЭВЭРЛЭХ ВЭ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

Ус зөөвөрлөдөг болон хадгалдаг савыг угаах дарааллыг тэмдэглээрэй. Ямар үйл хийж байгааг бичээрэй.

Усны саваа угаахын өмнө гараа угаах

1

Page 19: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

19

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

ДАДЛАГА АЖИЛ 3

Ус зөөвөрлөдөг, хадгалдаг саваа хэд хоног тутамд угаалгын бодисоор угаах вэ?

А. 3 хоног Б. 5 хоног В. 7 хоног Г. 14 хоног

Ус зөөвөрлөдөг, хадгалдаг савыг ямар бодисоор угаадаг вэ? Зөвийг нь олж ( ) тэмдэг тавиарай.

Чи өөрийн ус уудаг саваа ямар хугацаанд, яаж угаах ёстой вэ? Зөв хариултуудыг дугуйлаарай.

А. 3 хоноод усаар зайлдаг Б. Өдөр бүр амсрыг угаадагВ. Өдөр бүр бодис хэрэглэж угаадагГ. Өдөр бүр усаар зайлж цэвэрлэдэгД. 7 хоноод бодис хэрэглэж угаадаг

Page 20: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

20

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ДАДЛАГА АЖИЛ 4

Өөрийн ус уудаг саваа угаадаг дарааллыг ангидаа бичээд, гэртээ дарааллын дагуу угаагаарай.

1. .....................................................................................................2. .....................................................................................................3. .....................................................................................................4. .....................................................................................................

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1. Танайх усны саваа угаадаг уу?

2. Чи усны саваа угааж чадах уу? Яаж угааснаа бичээрэй.

3. Угаагч бодис хэрэглэдэг үү? Ямар нэртэй вэ?

4. Чи усны саваа бусдад дамжуулдаг уу? Яагаад?

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Ус уудаг савныхаа амсрыг өдөр бүр угааж цэвэрлэх• Шинээр ус хийх бүрдээ үлдэгдлийг тогтмол зайлж асгах• Усны саваа ус авах бүрдээ зайлж байх• 7 хоног бүр зориулалтын бодисоор угаах

Page 21: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

21

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

Гараа хэзээ угаавал чиний гар цэвэр болох вэ? Сонгоод холбоорой.

Хүү яагаад өвдсөн бэ? Шалтгааныг нь çóðãààñ олж бичээрэй. ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

УС ЗӨӨВӨРЛӨХ, УУХЫН ӨМНӨ ГАРАА ХЭРХЭН УГААХ ВЭ?

Page 22: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

22

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

Õүүä ãàðàà çөâ äàðààëëààð óãààõàä íü òóñëààðàé.

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1. Чи гараа тогтмол угаадаг уу?

2. Чи бактерийн эсрэг саван хэрэглэдэг үү?.

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Усаа авахын өмнө гараа тогтмол угаах• Гараа угаахдаа заавал саван хэрэглэх• Гараа зөв дарааллаар угааж хэвших

7 8

1 2 3

4 5 6

Гарын алга бугыг усаар норгох

Саванг хүрэлцэхүйц авах Хурууны ар хумсыг угаах

Гарыг салаавчлан хуруунуудын завсрыг үрж

угаах

Гарын алгыг нөгөө гарын алгаар сайн үрэх

Нэг гарын эрхий хурууг нөгөө гарын атгах хөдөлгөөнөөр угаах

Гараа сайтар угаасны дараа усаар сайтар зайлах

Хоёр гараа хатаах

Page 23: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

23

6. СУРГУУЛЬ, ГЭРТ УСЫГ ЦЭВЭРШҮҮЛЖ, ХАЛДВАРГҮЙЖҮҮЛЭХ АРГА

УСЫГ ХЭРХЭН ТУНГААЖ, ШҮҮЖ, БУЦАЛГАХ ВЭ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

Бохирдсон усыг цэвэршүүлэх ямар ямар арга байдаг вэ? Нэрлээд бичээрэй....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Тунгаах аргыг дарааллын дагуу гэртээ хийж үзээрэй.

• Гол, нуур булгаас авсан усаа хэсэг хугацаанд байлгаж, хөвж байгаа болон дотор нь байгаа зүйлүүдийг нь түүж авна.

• Тунгааж цэвэрлэхээр бэлтгэсэн усаа эрчимтэй хутгасны дараа нэг талыг өндөрсгөн хөдөлгеөнгүй тавина. Эрчимтэй хутгасан ус хурдан тунадаг.

• Ус бүрэн тунасны дараа саваа налуу чигээр нь өргөнө.

• Усны бохирдлыг хөдөлгөхгүйгээр болгоомжтой өргөн цэвэр саванд юүлнэ.

Анхааруулах зүйл:Тунгаасан усыг заавал буцалгаж хэрэглээрэй

Page 24: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

24

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

Усыг шүүж цэвэршүүлэх арга:Ус шүүхэд юу юу хэрэгтэй вэ? 1. ...........................................................................................................2. ...........................................................................................................3. ...........................................................................................................4. ........................................................................................................... Ус шүүх дарааллаа ярилцаад бичээрэй. 1. ...........................................................................................................2. ...........................................................................................................3. ...........................................................................................................4. ...........................................................................................................

Усыг дарааллын дагуу шүүгээрэй.

• Ус шүүхийн өмнө гараа угаана.• Шүүх усыг урьдчилан тунгаана (Учир нь

усыг тунгааснаар булингар, элс, лаг, нян (цагаан хорхой, эгэл биетэн) мөн умбуур бодисыг хүндийн хүчээр тунгааж усны чанарыг сайжруулах боломжтой).

• Ус шүүх сав болон шүүгч материалын цэвэр байдлыг шалгана.

• Шүүгч материалаа ус шүүх савны амсар дээр байрлуулна.

• Усны булингараас хамаарч шүүх материалын зузааныг (давхарлах хэмжээ) тохируулна.

• Шүүх усаа шүүгч материал дээр аажим (нэгэн хэвийн тогтмол хурдтайгаар) юүлж шүүнэ.

• Хэрэв ус нүдээр харахад механик бохирдол ихтэй бол дахин цэвэр даавуу, марлиар шүүнэ.

• Усаа шүүж дуусаад хэрэглэсэн усны сав болон шүүгч материалыг сайтар угааж цэвэрлээд хатаана.

Page 25: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

25

Шүүсний дараа усанд ямар өөрчлөлт оров?...................................................................................................................................................................................................................................

Шүүсэн марль, даавуунд ямар өөрчлөлт оров?. ..................................................................................................................................................................................................................................

Сайн шүүж байгааг яаж мэдэв?. ..................................................................................................................................................................................................................................

Цаашид анхаарах зүйлийг бичээрэй.

ДАДЛАГА АЖИЛ 3

Ус буцалгах дарааллыг ажиглаад, аав, ээжтэйгээ хамтран ус буцалгаж хэрэглээрэй.

• Буцалгах саваа угааж усаа шүүж бэлтгэнэ.

• Усаа саванд хийж 3-5 мин орчим бөмбөлөг үүстэл буцалгана.

Page 26: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

26

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

Хэрэв ус буцалгагчинд буцалгаж байгаа бол буцалгагчны ямар гэрэл ассан үед усыг бүрэн буцалсан гэж үзэх вэ? Дугуйлаарай.

• Тагтай саванд хийж хадгална.

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1. Чи усны бохирдлыг хараад мэдэх үү?

2.Нүдэнд харагдаж байгаа усны бохирдлыг цэвэрлэж чадах уу? Яаж цэвэрлэх вэ?

3.Усыг халдваргүйжүүлэх ямар арга байдгийг мэдэх үү? бичээрэй.

Анхааруулах зүйл:Халуун ус асгаж, түлэгдэхээс болгоомжлоорой.

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Баталгаатай эх үүсвэрээс ундны усаа авах• Усаа байнга буцалгаж уух• Буцалгаагүй ус уухаас татгалзах

Page 27: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

27

7. СУРГУУЛЬ, ГЭРТ УНДНЫ УСЫГ ХЭРЭГЛЭХ

СУРГУУЛЬ, ГЭРТ ӨДӨРТ ХЭДИЙ ХЭМЖЭЭНИЙ УСЫГ УНДАНДАА ХЭРЭГЛЭХ ВЭ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

Доорх зургийг ажиглаад аль нь эрүүл мэндэд тустай, амны цангааг илүү тайлахыг тайлбарлаарай.

.................................................................................................................

.................................................................................................................

.................................................................................................................

Сургууль дээрээ ам цангавал хаанаас ус авч уух вэ? Доорх зурган дээрх үйлдлүүд зөв үү? Ярилцаарай.

Page 28: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

28

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

Ñóðãóóëèéí ñóðàã÷èéí өөðèéãөө õÿíàõ õÿíàëòûí õóóäàñ (Ãàðàà ñàâàíäàæ óãààõ çөâ äàäàë, çàí үéëèéã õýâøүүëýõ)

Òүëõүүð òýìäýãëýãýý: ªäөð áүð öýâýðøүүëæ õàëäâàðãүéæүүëñýí óñ óóäàã, ãàðàà óãààæ ãàðûí

àðèóí öýâðèéã ñàõèäàã áîë íîãîîíîîð áóäàõ ªäөð áүð öýâýðøүүëñýí óñ óóäàã ÷ õýìæýýòýé óñàà óóæ ÷àääàããүé,

ãàðàà óãààäàã ÷ ñàéí óãààäàããүé áîë øàð өíãөөð áóäàõ ªäөð áүð öýâýðøүүëñýí óñ óóäàããүé, ãàðàà õàÿà óãààäàã áîë óëààíààð áóäàõ

2014 îí

Äàâàà Ìÿãìàð Ëõàãâà Ïүðýâ Áààñàí Áÿìáà Íÿì

Сургуулийн хүүхэд өөрийгөө хянах эрсдэлийн хяналтын хуудас

2014 îí

Сар, өдөрӨдөрт уух усны хэмжээ 1л

Өглөө Өдөр Орой

2 сарын 7 250мл 550мл 200мл2 сарын 8

Page 29: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

29

ЧИ ҮҮНИЙГ ЧАДАХ УУ?

АсуултТийм Үгүй

Тийм бол бичээрэй.

1. Чамд ус уух сав байгаа юу?

2. Чамд сургууль дээрээ ус уух боломж байгаа юу?

3. Чи гэртээ байгаа үедээ ус уудаг уу? Хэр их ус уудаг вэ?

БИД ҮҮНИЙГ ХЭВШҮҮЛНЭ

• Өдөр бүр сургууль дээрээ усны саванд ариутгасан \буцалсан\ ус авчирч уух

• Өдөрт 1л ус ууж хэвших• Сургуулийн крантнаас ус уухгүй байх

Page 30: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

30

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ8. СУРГУУЛИЙН УНДНЫ УСНЫ ОРЧИН

ЧИ СУРГУУЛИЙНХАА ОРЧНЫГ ХЭРХЭН САЙЖРУУЛЖ ЧАДАХ ВЭ?

ДАДЛАГА АЖИЛ 1

ДАДЛАГА АЖИЛ 2

Сургуулийн орчноо цэвэр байлгахад чи юу хийх вэ? ............................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Танай сургууль, дотуур байранд ус уух, гар угаах газар байдаг уу? Эдгээр угаалтуураас өөрийн сургуульд байгааг сонгон тэмдэглээрэй. Угаалтуурын хажууд өөр юу юу байх ёстойг нэрлэж бичээрэй. ...................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

Page 31: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ЕБС-ИЙН БАГА АНГИЙН СУРАГЧДАД ЗОРИУЛСАН ГАРЫН АВЛАГА

31

А

Б

ДАДЛАГА АЖИЛ 3

Зургийн ялгааг олж, аль нь зөв болохыг тайлбарлж бичээрэй.

А. Усны эх үүсвэр ариун цэврийн байгууламжийн доор байрлахБ. Усны эх үүсвэр ариун цэврийн байгууламжийн дээр байрлах

Page 32: УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

32

УНДНЫ УСЫГ ЗӨВ ХЭРЭГЛЭЖ ХЭВШЬЕ

ÒÝÌÄÝÃËÝË