1. N.J.DISSERTATIO GRADUALIS,

DE

UNGUENTQNARDINO

PRETIOSO,quam, v

SUFFRAG. AMPLISS: ORDIN. PHILOSOPH.IN-JLLUSTRI ACADFMIA UPSALIF.NSI,

PRjESIDE,VIRO AMPUSSIMO atque CELEBERRIMO

Do JOH. GOTSCHALKWALLERIO,

Thilos, et Med. DOOTORE, Chem. Metall^ etPharm. PROFESSORE Reg. et Ord. Acad.Imp. Nat. Cur. et Reg. Acad. Scient.

Holmens. et Ups. SOCIO,IN AUDIT. GUSTAV. DIE VIII IUNII.

HOR1S POST MEPIDANNI MDCCLXIV,

PEEUCO_ EXAMINI MODESIE SÜBTTCITERICUS ]OH. HUSS, SENIOR ,

J E M T L A N D U Si

u P S A L I SL,

§. I

ctercs nori folum potibus & cb^bis AJnguenta admifcuiflc, utPlinius, Plutarcus ö* Athenausmemoria* mandarunt* fed 8ccapita ac veftimenta, imo ipfumcorpus iisdem inunxiffe, nomtantum å profanis Au&oribus^

Verum etjama Scripturs; Sacra locis Pf. XXV; fa8z C./III ^ 15- Luc. VII: 46. conftat. \Jt etenim mu-iicis fonis caotibusque aures1, fpe£hculis & pig¬menti vifum, eduiiis paiatum, fic 8z variis tinguen*torum atque floruni odoribus nares dele&are vo-luerunt, fsepe & convivarum vel hofpitum fibi con«ciliare gratiam. Hinc-.& canto in pretio , antiqubtus hujus modi, imprimis odorifera, fuerunt tJn-gucnta ,.ut, qua ea non folum pararet aut venderee,fed 8z alia quaevis medicamenta travaret & ufurparet,UnguentarmtvG1 Myropola di&üs fuerit. Hanc obcauffam voluit 8z Hippoerates, otMedici effeht Un-guentariiy hoc e(f3 grati & odorati, utqui halituexvedrmentis fvavitcr fragrami ac mollitie cutis, glo-riam apud omnes captarent. Pracipimm vero Un-guentum odoriferwn ob fortem 8z gratum odorem;fbiffe Nardinum Unguentum, quo vel fc ipfos velalios hofpites aut convivas inunxerunt, varia teftän»tur documenta. Hunc patriae morem imitataM*/"^

Mar-;

4ff 3 5

Martha & Lazari foror, Üngiientö hoc Nardinepretwfo Sa|vatorern npftrum JEfum Qhrißmn per-upg^re voiuic, ut legimus Math. XXVI; 7. Marc.XIV : 3: Luc. VII: 37. Joh. XII: 3. Hinc nonnullade lJnguento Nardino pretioß in publicum proferrein animum duximus, B. L. minorem cenfuram nobisexpe'tentes. §. II.

Unguenta antiquorum, ut ufu, de & conhften-tia, indole & compofitione fuerunt diverfa. Adhi-buerunt nnmquefua Unguenta, vel pro Medicina,qua? tarn interne propinata, quam externe applicatatuitfcfr.§.I.J;vel pro ößforegrato,quemadmodum &hodie heri folet plurimis fpiritibus; vel & profucoquodam, in quem finem adhuc in Africse regioni-bus plurimis, adhiberi Ungucntum defpica Celticaindicat HASSEL0JIST in Itin. FaUft. pag.fj7.dicens; Servit fSpicaCeltica:) apud gentes basadUnguentum conficienäiim, quo eutem ad mollitiemejus confervandern jub fervidis coloribus, ßmulquead fpkndorem cutis proeürandam, in quo ornatusmaximus} ex illorum öpmione confiftit; vel Sc pro,"Balfamatione mortuorum, ut abunde conftat a Vete¬ris Sc No vi Teftamenti Hiftoria, nec non profanisferiptoribus plurimis. Hinc, ut unguenta diverfaeffent coniiftentia, neceffe eft. Alia juxfta PLINIUML. 13. in prmc.crajfiora, Unguenti,hodierno temporeufitati, confiftentia, quas juxta GALENUM CompwiMed. gen. L. 4, c. 2. praeparabantura pulverum par¬tibus ofto, olei quatuor & Ccra parte una. Hujus-modi Unguenta, fuerunt etjam pigmenta de difta,ut innuit idem PLINIUS ju. XVI :c. 43. Alia tef

A 2 riw*

•*Éf 4 9ft-»f/Zartf ac liquidiora, qua confiftentiam balfami cu-jusdam fluentis habaerunt, quae ideo fsepe & okanuncupata, ut patet ab HiFPOCRATE & GALENO,qui, inter L nguenta, connurnerant oka /EgyptiacalHuc & pcrtinet gutta feil ftacies, a guttatim deci-dendo , qu<£ , DIOSCORIDE tefle , nihil aliud fuitquam ipfius Myrrhx pinguitudo. In refpe&u adcompofitionem , fuerunt hxc Unguenta aut Jhnpli-ciora ab una herba vel planta, vel ejus parte, prse-parata, quse ideo & nomen ab eadem obtinuerunt,ut indicatTHEOPHRASTUS; alia vero magis velminus Compofita, a pluribus ingredicntibus. Hu-jusmodi Unguenta fimplicia five compofita, primiéxcogitaruntAE^yp^itf c/,ob magnam Myrrhae copiam;a quibus deinde transportata ad alias urbes, ICgy-ptistcoruvi cognomina pleraque, inprimis compofita,iibi vindicarunt, ut conflar äb HIPPOCRATE &GALENO; unde&adhuc, in officinis Pharmaceu-ticis,nonnulla fub titulo; Unguentorum AZgyptiaco-rum,fervantur. Ad indolem &bomtatem-fuerunt hxcUnguenta vel genuina vel adulterata, vel & certiscoloribus a Myroplaftis infe£ta & tin£fca ; priora, necadulterata, nec fuc?to colore tin&a, ut omnium pre-tz0yz//m^tefteTHEOPHRASTCV, confiderata fue*runt,licet vilioribushei bis ccmpofita fu erint& faåa.

His elucet, hxc Unguenta, nonpotuifje non di-verfo pneparari modo; alia per ?nixtionem quandamfpcierum feu pulverum cum oleis; alia per mfufio-Ti em (cu extraBiomm , eodem modo , quo hodieolea odorata, ut ex. gr. Jafminumy prsparantur.

5. «I.

•féf 5 Hi¬rt TTTy. xxx»

Vafcula, in quibus vctercs hxc rua Unguentaeohfervariint, vocata funt A/abaflra, etjam Myrrhinavafa ve' 0727#. Fuerunt vero hsec ipfa praeparata veiAuro) vd vitro , vel Sz Alabaflro lapide, quem Ve.teres Murrharn etjam apel la [fe, probabile eft cfr.SENECA L. 7. de berief c.9.vel Qnychem,ut tcflaturDIOSCOR1DES L V. cap. /#,& PL1NIUS L.XXXVIcap-8. ob rnacalas forfan råbentes, quibus candidumalabaftrum orna tum fuit ac fxpe variegatum , undeMARTIALIS L. 14. apellat, meteulofa potula Myr-

ac alibi dicit: profertur cofmi nunc mihi ficcusonyx: Alio autem in loco: cpuod cofini redolent ala-bafira. HORÅTIUS quoque : Nardi parvtis Onyxelicietcadurn. QuxOmnia evineunt haecce vocabulaOnychis & Alabafiri promifeue fuiife ufurpata, eun-demque indigitarelapidem,nempe Alabaßrum,quemPLJNILJS in H. M. L. XllbCap. 2.dicit- adeo traefa-bilem fuiffe ; tfd vaja Unguentaria, AIabaßra dicia,excayari potuit. Hoc & jure dicere potuit; quurilliujusmodi AIabaßrum, adeo molli textura, exiftit,ut cultro feindipoted, quäle variegatum etjam adhucin montibus Pyrenaicts & alibi in Hifpania reperitur,fere femi pellucidum&adhibitur ad vafa Jabacaria,vel alia ornamenta; cujus & Alabaffri fpeeimina inMuf<eo Metall. Cel. Dom. Prxßdisvidi. An & fictiliaveteres habuerint alabaßra vel rnurrhina vafa, certodicere non poßurmis;PROPERTIUS L. 4.id quideminnuere videtur, dum dicit. Murrheaquein portir po-cula cobfa focis. Sed SALMUTH. in Coment. adFaneiröUnm, per errorem, a Prop ertio hoc di&umfuiffe contendic. IV.

•£ti $ s

I !vIntér pratcipua AntiquorornUngiienta$ connu-merandam eflt A7ardinum , frag rami odo.re ac aro-matico fapore praédicum innumera fere ineukan t te-ftiroonia , v m Sacra., tum profana: HORÄXIUSin Epod. V. di c i t. Nardo perunEium, äquale hon perfe-Eihis mea laboramnt manus. TIBULLUS L.llL EL2, llliuspuro defiittent tempora Nardo • 8ENECA afelnr. Fortan vocamus cujus horrentes comät inqäuereNardo. aiios ut reticepmus.

Fuit vero hocce Unguentum Faråinum, cond-ftentia fere fluida. ut indicatDIOSCORIDES l.c.necnon GALENUS; qui L. 8. deCompos* Med. dicit bocUnguentum ex aqua propinari intrinfeens clebere.Maximo gaudebat odore Nardo & Amovio, iisdemteftibus, unde Naråinum obtinuit nomen; licet com-pofitum fuerit. Duplex vero apud Veteres Ufitatumfuit Unguentum Naråinum;untnn ineompUtumjpras¬pa ra tum ab oleo Omphacino (quod ed oleumexpref-ihm ab oliv is junioribus; Junco odoratQbcaUmo,coßo,(h. e. radice codi Arabici. ) atquc Nardo, feu radice,Nardt. Completum vero prajparatum, cum vel iirrefoliis Malabatbri (h. e. Cinnanomecé MalabaricdtJ aboleo Omphacmo, Jttnco, odorate, <cdflo Arabico, feuejus radice, Nardo, Antonio, Myrrha, Baifamofah.e.Opobalfamo {'cuBalfamo de Mecca.) cfr. DIOSCOR.L.J. 7j. & PLINIUS L. XliUcap.i.

Ut nihil de relrquis mgredientibus,quam maxi-me adoriferis, gratis tk refociUantibus, quse compofi-tionem hujusUnguenti ingrediuntur?dicamus:folumde Nardo id obfervare volumus, quod hsec planta,

ftefti-

•« 1

"teftimonio CLEMENTIS ALEXÄNDRlNf, L 2:Fred, cap. 8. p' 2/2. magno in pretio apud éosfuerie,qui Unguenca confecerune, quod& magno in pretioapud reliquos Oriental es atque Magnates & Reges fu-erit, paret a Cant, IV: 13.14. Vocajuar hxe planta inofficinisJp/Vtf Jndica, vel, fpica Nardus, de qua du-bius exiftit, confumatijfimus nofiri feculiBotanicu?,Nob. Arch. & Equ. CAROL, von LINNE an (it La*guriTp^r/Vejusmodi generis cum Schcenanfcto, an exalio genere. Spicke nomen habet herbahxcce,quumfpicata exiftit,h.e.flores'.in/p/w«,(eu,qua(i in conum,congeftas ferensj eadem rationc,et ^rumentavel La-vendula. Indica appellatur, ob patriam, in montibusIndiaOriehtalis, Gångern ^ tefte SCALIGEROin Exer. 4. Hüjus herbat fen plant« radix^ Aro»matico & fraganti odore prsedita eft, quas bafin acprsecipuum hujus Unguenti fbit ingrediens, cum A-morrio feu feminibus Atmmi, odore Aromarico,Carvophylieo prseditis. §. V.Ex hls tum de Unguerkis in genere quum in fpe c ie.de Nkrdino ,n 11 a tis, fa ci le

judicare poffumus > de tfnguento Nardino, Maria Marth\s Sc Lazari Sororh.Comroemorant Euangeliftae id jpfum fuifle /-tuföV vci^otf 7JCfttKY\ z&oc

efl, ut opinamur, fidele, integrum Sc genuinum, debite a genuin» in-gredientibus prsepsratum. Exilferutit namqne Unguenta Nardina viliors„ut indicat GALENUS L. XI: Meth. Med. cap^id. dicens \Neque enrm

partwt interefi jutsr id , S? quod vitiofnm: cum id qnod Neapöli in Italittconficiunt, nomine tanutm Ungueiitum Nardinum Jit Ii cum to,quo d in A(iatfit, eonferatur. Id zntea Laodicea tantum componebatur Inuuc etjam in mul-tis fit, eppidis;Hinc patet, cur javqcv ßoiqvrty.of, TtoÅvri/acv > 7roÅvrsÅet voca-

tttm 5 ac treceiTtis denariis Sc ultra scflrimatum fnevit; quem Valorem GE-ZELIUS m KL T, ]. att, connumerat ad 37 Jr 'imperialesalii vero„denaiium Atbenienfem intelligentes ad 67 3- imperiales. Pretium bocmaximum dopender, partim ab hujus Unguenti peffeeHone, ac balfamiVamahs iew opoballami, quam maxime ab raritatem ^ etui, acceffione ;

partim

■#£ % l&-

partim a quantitate, erat enim libra pondcre,qu:£ libra EISENSCHMI-LIO de Fond. 6c mens, p. 152. seftimatur adXIuncias feu 22 lotho-lies 6c fcrupulos duos; unde, necefle efb, (i hoc Unguentum , eodemmodo fuerit praeparatum, ac oleum Unctionis Sacra Exod. XXX. 22, quodprobabile eft, 'ob fluidiratem, ipia utraque hcec Urlguenta gaudebant 2-qua'i, ad hane libram Unguenti preeparandam, cpnfumtas fuifle VI.VIII»vel ultra libra? fpecierum feu mgredientium; Has vero fpecies maximo inpretio apud Orientales fuifle, adhuc 6c efle, a diclis patet ( cf,. §. 4.)indicat & PLINIUS L. XIII. cap. 3 dicens: novurn , non fuit extedertquadringeuos denarios hhras confirmat qnoque HASSELQUIST in Irin*Palaft. p.) j de Schannutbo, dicens; id tpfum fuijfe quodRegina Arahia,Sa¬hiren; obbuiit (quod facere non potuilfet, nifi maximo fuifle t i« practio)

ob fvavem odorem, adhuc multi seftimatur ; ac p. 537, de Spie»Celtica, (qua? fpeciés eft VALERIANA, ideoque non confundendacum" fpica Nardi, qua, & odore 6c Virtute 6c raritate inferior exiftit.)dicit: quod tonna hujus herbet feu reweis adhuc in JEgypto ad ivo im¬periales aftimetur

Si vero , tanto, pretio 6c tanta rtftimatione fgerint magis vulgare6c obvise herbse & plant* , quid mirum , quod Unguentum Nardinum, amagis pretiolis ac rarioribüs compolitum, pretio iudicata aeftimatumfuerit? Pretia rerum a raritate, inch'natione hominum 6c eorundemimpolitione dependetit. A ^

An Maria nominäta vafculum Alabafirinum fregerit vel annon po-tius folum conquajfaverit vel concuflerit,' fit exiftimant POLUS in SynVCrit. in Math. & f. EABRICIUS in fpkil. Expl. Sehet- locor. p. 23. utomne Unguentum efflueret , iis judicandum relinquimns, qui in vocisCWTglßeiv fignifkatione eruenda funt occupati. Id verum eft, quodvafa Alabaftrina non adeo facile frangi poflint, nec opus fuifle videtur,

ut vi fortiori diffir'ngeretur, qtium Maria in Caput ac pedesSaJvatoris JEfu Chrifti absque frachira effunderepotuiflet, Cui totius generis liumani Salvatori,

cum Patre 6c Spiritu Sancto, fitgloria 6c honos in

cetenuim.