Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
WŁ
OS
KI
ISBN: 978-83-7544-392-9
Podstawy gramatyk
i włoskiej – zawiera
ją m.in.:
zasady użycia zaim
ków osobowych, p
rzyimków,
rzeczowników, prz
ymiotników i ich sto
pniowania.
Przedstawiają równ
ież szyk wyrazów w
zdaniach,
sposób ich tworzen
ia, liczebniki porząd
kowe
oraz główne, itp.
Czasy i czasowniki
włoskie – prezentu
ją niezbędne
informacje dotycz
ące podstawowyc
h rodzajów
czasów, typów cza
sowników, ich zasto
sowanie
i odmianę; ta część
zawiera także spis
czasowników
posiłkowych, mod
alnych i nieregular
nych.
Słownik polsko-wło
ski i włosko-polsk
i – składa się
z około 20.000 ar
tykułów hasłowych
, prezentujących
słownictwo z zakre
su różnych dziedzin
życia i sfer
działalności człow
ieka.
Włosko-polski słow
nik tematyczny – za
wiera
49 kategorii tematy
cznych. Hasła pogr
upowano
według najważniej
szych dziedzin życ
ia, a następnie
podzielono na kate
gorie bardziej szcz
egółowe.
Na przykład w kat
egorii Casa można
znaleźć:
edificio, tipi di abit
azione, locali, amm
obiliamento,
illuminazione, bag
no, cucina, roposti
glio, lavori
domestici.
Idiomy włoskie – za
wierają około 3.00
0 najczęściej
stosowanych i najb
ardziej popularnych
wyrażeń
idiomatycznych wra
z z ich polskimi od
powiednikami
oraz przydatne prz
ysłowia i powiedze
nia.
www.rea-sj.plCena: 24,90 zł
dla początkujących i średniozaawansowanych (A1–B1)
dla p
oczątk
ujących
i śred
nio
zaawan
sow
anych
(A1–B
1)WŁO
SK
I
WŁOSKI
dla p
oczątk
ujących
i średn
iozaaw
anso
wan
ych (A
1–B1)
GRAMATYKA
Czasy i czasowniki
SŁOWNIKpolsko-w
łoski i włosko-polsk
i
Włosko-polski słow
nik tematyczny
IDIOMY
Wloski OKLADKA.indd 1Wloski OKLADKA.indd 1 26-01-12 9:51:5926-01-12 9:51:59
Projekt okładki: Radosław Pazdrijowski
Opracowanie:Podstawy gramatyki włoskiej oraz Czasy i czasowniki włoskie: na podstawie licencji wydawnictwa INFOA – Maria Katarzyna PodrackaSłownik polsko-włoski, Słownik włosko-polski – Alicja Janicka, Maria Katarzyna PodrackaIdiomy włoskie – Maria Katarzyna PodrackaWłosko-polski słownik tematyczny – Krystyna Stecka
Korekta: Danuta Piętka
© Wydawnictwo REA, 2012
Wszelkie prawa zastrzeżone. Każda reprodukcja, adaptacja całości lub części niniejszej publikacji, kopiowanie do bazy danych, zapis elektroniczny, mechaniczny, fotograficzny, dźwiękowy lub inny wymaga pisemnej zgody Wydawcy i właściciela praw autorskich.
Wydawnictwo REA s.j.Dział Handlowyul. Kolejowa 9/11, 01-217 WarszawaTel.: 22 631 94 23, 22 632 69 03, 22 632 68 82Fax: 22 632 21 15e-mail: [email protected]
Skład i łamanie: Studio Gravite, Olsztyn
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 2Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 2 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12
ISBN 978-83-7544-465-0
WSTĘPNiniejsza publikacja, dzięki szczególnej formie, stanowi doskonałą pomoc
nie tylko dla uczących się języka włoskiego (na poziomie podstawowym i średniozaawansowanym) czy wyjeżdżających za granicę, ale także dla tych, którzy po prostu interesują się tym językiem.
Można z niej korzystać na każdym etapie nauki, kiedy dopiero zaczynamy poznawać język, ale również kiedy chcemy usystematyzować swoje wiadomości. Dzięki niej poznajemy system języka włoskiego: zarówno gramatykę, jak i leksykę.
Przejrzysta forma tablic, w których zaprezentowano Podstawy gramatyki włoskiej oraz Czasy i czasowniki włoskie, na pewno ułatwi przyswojenie materiału podczas nauki i pomoże w praktycznym stosowaniu języka, np. w korespondencji.
W jednym tomie, podzielonym na 6 odrębnych części, zamieszczono:
Podstawy gramatyki włoskiej Czasy i czasowniki włoskie Słownik polsko-włoski Słownik włosko-polski Włosko-polski słownik tematyczny Idiomy włoskie
• Podstawy gramatyki włoskiej – zawierają m.in.: zasady użycia zaimków osobowych, przyimków, rzeczowników, przymiotników i ich stopniowania. Przedstawiają również szyk wyrazów w zdaniach, sposób ich tworzenia, liczebniki porządkowe oraz główne, itp.
• Czasy i czasowniki włoskie – prezentują niezbędne informacje dotyczące podstawowych rodzajów czasów, typów czasowników, ich zastosowanie i odmianę; ta część zawiera także spis czasowników posiłkowych, modalnych i nieregularnych.
• Słownik polsko-włoski i włosko-polski – składa się z około 20.000 artykułów hasłowych, prezentujących słownictwo z zakresu różnych dziedzin życia i sfer działalności człowieka.
• Włosko-polski słownik tematyczny – zawiera 49 kategorii tematycznych. Hasła pogrupowano według najważniejszych dziedzin życia, a następnie podzielono na kategorie bardziej szczegółowe. Na przykład w kategorii Casa można znaleźć: edificio, tipi di abitazione, locali, ammobiliamento, illuminazione, bagno, cucina, ropostiglio, lavori domestici.
• Idiomy włoskie – zawierają około 3.000 najczęściej stosowanych i najbardziej popularnych wyrażeń idiomatycznych wraz z ich polskimi odpowiednikami oraz przydatne przysłowia i powiedzenia.
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 3Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 3 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12
SPIS TREŚCI
WSTĘP ............................................................................................. 3
Podstawy gramatyki włoskiej ............................................... 5
Czasy i czasowniki włoskie ................................................. 25
Słownik polsko-włoski ........................................................... 65
Słownik włosko-polski ......................................................... 213
Włosko-polski słownik tematyczny .............................. 369
Indeks .......................................................................................... 460
Idiomy włoskie ........................................................................ 505
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 4Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 4 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12
• Alfabet włoski
• Rodzajniki
• Rzeczowniki
• Przymiotniki
• Przysłówki
• Zaimki: osobowe, zwrotne,
dzierżawcze, wskazujące
względne pytające, nieokreśl
one
• Przyjmki
• Spójniki współrzędne i podr
zędne
• Podstawowe czasy w zdani
ach
• Zdania pojedyncze, złożone
, okolicznikowe
• Liczebniki główne i porządk
owe, działania arytmetyczne
• Określanie czasu i daty
GRAMATYKIWŁOSKIEJ
PODSTAWY
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 5Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 5 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12
6
1 ALFABET WŁOSKI
A [a:] H [akka] Q [ku:]
B [bi:] I [i:] R [erre]
C [czi:] L [elle] S [esse]
D [di:] M [emme] T [ti:]
E [e:] N [enne] U [u:]
F [effe] O [o:] V [wu:, wi:]
G [dżi:] P [pi:] Z [dze:ta]
UWAGAW wyrazach obcego pochodzenia występują: J [i lungo], K [kappa], W [vu doppjo], X [iks], Y [ipsilon].
2 RODZAJNIKI
RODZAJ MĘSKI
liczba pojedyncza liczba mnoga użycie rodzajnika
RODZAJNIK NIEOKREŚLONYarticolo indeterminativo
un ragazzo(jakiś) chłopiecuno straniero(jakiś) obcokrajowiecun amico (jakiś) przyjaciel
ragazzi(jacyś) chłopcystranieri(jacyś) obcokrajowcyamici (jacyś) przyjaciele
– przed spółgłoską
– przed s + spółgłoska (s impura) lub przed z
– przed samogłoską
RODZAJNIK OKREŚLONYarticolo determinativo
il ragazzo(ten) chłopieclo straniero(ten) obcokrajowiecl’ amico(ten) przyjaciel
i ragazzi(ci) chłopcygli stranieri(ci) cudzoziemcygli* amici(ci) przyjaciele
– przed spółgłoską
– przed s + spółgłoska (s impura) lub przed z– przed samogłoską
RODZAJNIK CZĄSTKOWYarticolopartitivo
del panechlebdello zuccherocukierdell’ olioolej
dei dolciciastkascherziżartydegli amiciprzyjaciele
– przed spółgłoską
– przed s + spółgłoska (s impura) lub przed z– przed samogłoską
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 6Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 6 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12
7
RODZAJ ŻEŃSKI
liczba pojedyncza liczba mnoga użycie rodzajnika
RODZAJNIK NIEOKREŚLONY
una ragazza(jakaś) dziewczynauna strada(jakaś) drogaun’ amica(jakaś) przyjaciółka
ragazze(jakieś) dziewczynystrade(jakieś) drogiamiche(jakieś) przyjaciółki
– przed spółgłoską
– przed samogłoską
RODZAJNIK OKREŚLONY
la ragazza(ta) dziewczynala strada(ta) drogal’ amica(ta) przyjaciółka
le ragazze(te) dziewczynyle strade(te) drogile amiche(te) przyjaciółki
– przed spółgłoską
– przed samogłoską
RODZAJNIK CZĄSTKOWY
della carnemięsodella zuppazupadell’ acquawoda
delle melejabłkadelle spinekolcedelle arancepomarańcze
– przed spółgłoską
– przed samogłoską
* Przed wyrazem, który rozpoczyna się od samogłoski i , możemy skrócić rodzajnik gli: gl’italiani.
3 OPUSZCZANIE RODZAJNIKA
Nazwy, napisy, oznaczenia Ascensore (winda), Direzione (dyrekcja)Imiona własne miast i osób Giorgio, PisaWołacz Signora! (proszę pani!)Przed zaimkami wskazującymi, questo libro (ta oto książka); che ore sono pytającymi, a w większości (która jest godzina?); ogni ragazzo przypadków również i przed (każdy chłopiec) nieokreślonymiStałe połączenia wyrazowe aver fame, aver sete (być głodnym, chcieć pić)W grupach wielosłownych il mal di testa (ból głowy) przed drugim rzeczownikiem
W konstrukcjach: fare da (pracować jako), comportasi da (zachowywać się jak), vivere da (żyć jak)
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 7Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 7 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12
8
4 RODZAJ RZECZOWNIKÓW
rodzaj męski (maschile) rodzaj żeński (femminile)
-o muro, gatto-e cortile, cane-a poeta, problema
-e base, moglie-a rosa, parola-o virago, auto
Niektóre rzeczowniki zakończone na -a mogą określać osoby rodzaju męskiego jak też rodzaju żeńskiego, np.: poeta = poeta, poetka).Nazwy miast są zawsze rodzaju żeńskiego.
5 LICZBA MNOGA RZECZOWNIKÓWrodzaj męski rodzaj żeński
liczba pojedyncza-o
(campo)
-co(parco)
-go(fungo)
-go(psicologo)
-a(artista)
-ca, -ga(monarca,
collega)
-e(genere)
liczba mnoga-i
(campi)
-chi(parchi)
-ghi(funghi)
-gi(psicologi)
-i(artisti)
-chi, -ghi(monarchi,
colleghi)
-i(generi)
liczba pojedyncza-a
(ragazza)
-ca(pesca)
-ga(delega)
-cia, -gia(scia, bugia)
-cia, -gia(provincia,
pioggia)
-e(botte)
-o(mano)
liczba mnoga-e
(ragazze)
-che(pesche)
-ghe(deleghe)
-cie, -gie(scie, bugie)
-ce, -ge(province,
piogge)
-i(botti)
-i(mani)
6 LICZBA MNOGA PRZYMIOTNIKÓW
1. Z ODMIENNYM ZAKOŃCZENIEM W RODZAJU MĘSKIM I ŻEŃSKIM
liczba pojedyncza liczba mnoga
RODZAJ MĘSKI-o
(nuovo)-i
(nuovi)
RODZAJ ŻEŃSKI-a
(nuova)-i
(nuovi)
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 8Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 8 3-01-12 12:51:123-01-12 12:51:12
9
a) przymiotniki z końcówką -co chi (fresco) (freschi)
b) przymiotniki z końcówką -ico -ci (pratico) (pratici)
2. Z JEDNAKOWYM ZAKOŃCZENIEM W RODZAJU MĘSKIM I ŻEŃSKIM
liczba pojedyncza liczba mnoga
RODZAJ MĘSKI -e(verde)
-i(verdi)RODZAJ ŻEŃSKI
3. PRZYMIOTNIKI NIEODMIENNE
– mają jednakową formę w obu rodzajach i liczbach
a) pari (równy; parzysty) + wyrazy pochodne: dispari, impari (nierówny; nieparzysty)
b) blu (niebieski)
c) avvenire (następny, przyszły) – występuje również w roli rzeczownika (= przyszłość)
d) składające się z przyimka i przysłówka: dappoco (małowartościowy), dabbene (rzetelny, poczciwy)
7 STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKÓW
STOPIEŃ
równy wyższy najwyższy
rodzaj męski bellopiękny
più bellopiękniejszymeno bellomniej piękny
il più bellonajpiękniejszyil meno bellonajmniej piękny
rodzaj żeński bellapiękna
più bellapiękniejszameno bellamniej piękna
la più bellanajpiękniejszala meno bellanajmniej piękna
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 9Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 9 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
10
8 PRZYMIOTNIKI NIEREGULARNE
1. stopień 2. stopień 3. stopień
względny bezwzględny
buonocattivograndepiccoloalto
basso
migliorepeggioremaggioreminoresuperiore
inferiore
il miglioreil peggioreil maggioreil minore–
–
ottimopessimomassimominimosu premo,sommoinfimo
dobryniedobry, zływielkimaływysoki
niski
9 STOPNIOWANIE PRZYSŁÓWKÓW
1. stopień 2. stopień 3. stopień
spessoczęsto
più spessoczęściejmeno spessomniej często
il più spessonajczęściejil meno spessonajmniej często
10 PRZYSŁÓWKI NIEREGULARNE
1. stopień 2. stopień 3. stopień (bezwzględny)
bene
malemoltopoco
meglio
peggiopiùmeno
benissimo(ottimamente)pessimamentemoltissimominimamente
dobrze
źledużomało
11 ZAIMKI OSOBOWE – PRONOMI PERSONALINIEAKCENTOWANE
liczba pojedyncza liczba mnoga
mianownik io jatu tylui, egli, esso onlei, ella, essa onaLei pan, pani
noi myvoi wyloro, essi oniloro,esse oneLoro państwo
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 10Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 10 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
11
celownik mi mi, mnieti ci, tobiegli mu, jemule jejLe panu, pani
ci namvi wamloro (gli) im (m*)loro (gli) im (f*)Loro państwu
biernik mi mnieti ciebielo go, jegola jąLa pana, panią
ci nasvi wasli ichle jeLi panówLe panie
* m – maschile (rodzaj męski), f – temminile (rodzaj żeński)
AKCENTOWANE
liczba pojedyncza liczba mnoga
mianownik me è come mete non sono telui ne sai quanto luilei beata lei!Lei canta come Lei
noi poveri noi!voi felici come voiloro contenti loro!loro ecco loroLoro bravi come Loro
celownik a me a me non piacea te porto fiori a tea lui passi il libro a luia lei lo dico a leia Lei do retta a Lei
a noi scrivete a noia voi telefona a voia loro rispondo a loroa loro simpatico a loroa Loro credo a Loro
biernik me vieni con mete vedo telui ha salutato luilei ha sgridato leiLei vedo Lei
noi senza di noivoi dopo di voiloro guarda loroloro prego loroLoro ricordo Loro
12 KOMBINACJE ZAIMKÓW OSOBOWYCH
me lo te lo glielo se lo ce lo ve lome la te la gliela se la ce la ve lame li te li glieli se li ce li ve lime le te le gliele se le ce le ve leme ne te ne gliene se ne ce ne ve ne
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 11Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 11 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
12
13 PARTYKUŁA ZAIMKOWA neme ne parlerà – porozmawia ze mną o tymte ne parlerà – porozmawia z tobą o tymgliene parlerà – porozmawia z nim (nią) o tymce ne parlerà – porozmawia z nami o tymve ne parlerà – porozmawia z wami o tym
Ha parlato di lui. Ne ha parlato.E innamorato di lei. Ne è innamorato.Siamo contenti di loro. Ne siamo contenti.Fu conquistata da lui. Ne fu conquistata.Riceve aiuto da loro. Ne riceve aiuto.
14 ZAIMKI ZWROTNE – PRONOMI RIFLESSIVIliczba pojedyncza liczba mnoga
rodzaj żeński rodzaj męski rodzaj męski rodzaj żeński
o
soby
1.2.3.
1.2.3.
mitisi
civisi
1.2.3.
1.2.3.
mitisi
civisi
1.2.3.
1.2.3.
mitisi
civisi
1.2.3.
1.2.3.
mitisi
civisi
15 ZAIMKI DZIERŻAWCZE – PRONOMI POSSESSIVI
liczba pojedyncza liczba mnoga
rodzaj męski rodzaj żeński rodzaj męski rodzaj żeński
il mio mójil tuo twójil suo jego, jejil Suo* pana/
pani/pański (pies – cane)
il nostro naszil vostro waszil loro ichil Loro* panów/
pań/państwa (kot – gatto)
la mia mojala tua twojala sua jego, jejla Sua* pana/
pani/pańska (teczka – servietta)
la nostra naszala vostra waszala loro ichla Loro* panów/
pań/państwa (dom – casa)
i miei moii tuoi twoii suoi jego, jeji Suoi* pana/pani/
pańscy/pańskie (pracownicy – dipendenti)
i nostri nasii vostri wasii loro ichi Loro* panów/
pań/państwa (problemy – problemi)
le mie mojele tue twojele sue jego, jejle Sue* pana/
pani/pańskie (córki – figlie)
le nostre naszele vostre waszele loro ichle Loro* panów/
pań/państwa (domy – case)
* formy grzecznościowe
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 12Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 12 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
13
16 ZAIMKI WSKAZUJĄCE – PRONOMI E AGGETTIVI DIMOSTRATIVI
1. Zaimki, które mogą stać albo z rzeczownikiem, albo samodzielnie
rodzaj męski rodzaj żeński
l. poj. l. mn. l. poj. l. mn.
questocodestoquello
(ten oto)(ten tam)(tamten, ów)
questicodestiquelli,quegli, quei
questacodestaquella
questecodestequelle
2. Zaimki, które mogą stać tylko samodzielnie
rodzaj męski rodzaj żeński
l. poj. l. mn. l. poj. l. mn.
costui (ten)colui (tamten)
costorocoloro
costeicolei
costorocoloro
17 ZAIMKI WZGLĘDNE – PRONOMI RELATIVI
che (jaki, który) – ma niezmienną formę w rodzaju i liczbie
Sono i libri che hanno reso lo scrittore famoso.
Są to książki, które rozsławiły pisarza.
cui (którego, której, których) - ma niezmienną formę w rodzaju i liczbie– przeważnie stoi dopiero za przyimkiem
Sono gli scultori, di cui le statue mi piacciono.
Są to rzeźbiarze, których posągi mi się podobają.
chi (ten kto; ten który) – ma niezmienną formę– może stać z przyimkiem lub bez niego
Chi infrange la legge verrà punito. Kto łamie prawo, będzie ukarany.
quanto (to co; wszystko to co) – jest zaimkiem względnym tylko w tym znaczeniu
Quanto guadagna, lo spende subito. To, co zarobi, zaraz wyda.
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 13Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 13 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
14
18 ZAIMKI PYTAJĄCE – PRONOMI INTERROGATIVI
chi? (kto?)che? che cosa?(co?)che? quale? (jaki? który?) quanto? (ile?)
Chi c'è qui?Che cosa è?Quale vestito prendi?Quanto costa?
Kto jest tutaj?Co to jest?Jaką sukienkę włożysz?Ile to kosztuje?
19 ZAIMKI NIEOKREŚLONE
ZAIMKI NIEOKREŚLONE
RZECZOWNEpronomi indefi niti
PRZYMIOTNEaggettivi indefi niti
WYSTĘPUJĄCE W OBU FUNKCJACH
ognuno, -a (każdy)qualcuno, -a (ktoś,
jakiś, któryś)qualcosa, qualche cosa (coś)uno (ktoś, człowiek)certuni, -e (niektórzy,
niektóre)chiunque (ktokolwiek)altri (ktoś inny, inny)niente, nulla (nic)
ogni (każdy)qualche (któryś, jakiś,
pewien)certo, -a, -i, -e (pewien,
jakiś, któryś)qualunque, qualsiasi, (którykolwiek, jakikolwiek)qualsisia, qualsivoglia
(jaki bądź)
ciascuno, -a (każdy)alcuno, -a, -i, -e (ktoś,
niektórzy, niektóre)tale, -i (jakiś, pewien; ktoś)altro, -a, -i, -e (inny, drugi;
coś innego)taluno, -a, -i, -e (jakiś,
pewien; ktoś, niejeden)nessuno, -a (nikt, żaden)
20 PRZYIMKI – PREPOSIZIONI
aprzyczynaodległośćdzieleniecelokreślenienarzędziesposób
smutekrodzajcel(nie)korzyść
conprzypadektowarzystwoograniczeniesposóbcechastosunekpołączenie
w, do, nasvegliarsi a un rumore (obudzić się z powodu hałasu)la casa è a due chilometri (dom jest 2 km stąd)due volte al giorno (dwa razy dziennie)andare a caccia (iść na polowanie)coraggioso a parole (odważny w słowach)mulino a vento (wiatrak)pagare a rate (płacić ratami), andare a piedi (iść pieszo), andare a
casa (iść do domu)condanna all'esilio (skazanie na wygnanie)gonna a quadretti (suknia w kratę)scrivere a un amico (pisać do przyjaciela)parlare a loro favore/sfavore (mówić na ich korzyść/
mówić na ich niekorzyść)z, o, wuscire con la pioggia (wyjść w deszcz)passeggiare con Marta (spacerować z Martą)con la salute va meglio (jest lepiej ze zdrowiem)trattare con familiarità (traktować poufale)un uomo col cuore d’oro (człowiek o złotym sercu)litigare con tutti (kłócić się ze wszystkimi)andar fuori con l’ombrello (wyjść z parasolem)
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 14Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 14 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
15
dasprawcaodłączeniepowód, przyczynaprzeznaczenieograniczeniewymiarsposóbmiejsce
rodzajcenaokrespochodzenie
diobfitośćodłączenieopiniaprzyczynawinanazwadystrybucjawiekcelograniczeniemateriałwymiarsposóbpochodzenieporównaniewysiłekcechaokres
fra/trapowód
towarzystwoodległośćdzieleniemiejscepodziałstanokres
do, z, od, przez, u, naessere visitato dal dottore (być zbadanym przez lekarza)uscire dal tracciato (wylecieć z trasy)tremare dal freddo (trząść się z zimna)
sala da pranzo (pokój jadalny)cieco da un occhio (ślepy na jedno oko)una lampadina da cento candele (świecznik na sto świec)vita da cani (pieskie życie)andare dall'avvocato (iść do adwokata), uscire dal negozio (wyjść ze sklepu), incontrarsi dal notaio
(spotkać się u notariusza)una ragazza dai capelli biondi (dziewczyna o blond włosach)un francobollo da due euro (znaczek za dwa euro)l'aspetta da un mese (czeka na nią od miesiąca)santa Caterina da Siena (Święta Katarzyna ze Sieny)
z, w, ouna zona ricca d’acqua (rejon bogaty w wodę)andare via di casa (odejść z domu)discutere di politica (dyskutować o polityce)scoppiare di caldo (pęknąć na skutek gorąca)reo di tradimento (winny zdrady)il paese di Cuccagna (wieś Cuccagna)di due in due (co dwa)una ragazza di quindici anni (piętnastoletnia dziewczyna)segnale d’allarme (znak ostrzegawczy; hamulec bezpieczeństwa)tardo d’ingegno (ciężko myślący)campana di bronzo (dzwon z brązu)un pacco di dieci chili (paczka dziesięciokilogramowa)andare di corsa (iść szybko, biec)essere di Bari (być z Bari)più bella di una regina (piękniejsza niż królowa)multare di un milione (nałożyć karę jednego miliona)un giovane d’ingegno (utalentowany młodzieniec)un’attesa di due anni (dwuletnie czekanie)
wśród, między, przez, za, wfra tutti gli impegni non ha mai tempo (z powodu licznych
obowiązków nie ma nigdy czasu)trovarsi fra amici (znajdować się wśród przyjaciół)la piazza è fra cento metri (plac jest 100 metrów stąd)dividere fra molti (podzielić między wielu)passare tra la folla (przejść przez tłum)chi vorrà tra voi? (kogo z was zechce?)avere un oggetto fra le mani (mieć jakiś przedmiot w rękach)ci vedremo fra una settimana (zobaczymy się za tydzień)
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 15Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 15 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
16
incelokreśleniepowódsposóbkierunekmiejsceokres
perprzyczynapodziałcelokreśleniewymiarmiejsceorzecznikcenaczas(nie)korzyśćruch
środek
sutematmiarasposóbmiejscepołożenieokres
w, z, na, do accorrere in aiuto (przybiec z pomocą/na pomoc)bravo in matematica (dobry w matematyce)tormentarsi nel dubbio (gnębić się wątpliwościami)ascoltare in silenzio (słuchać w ciszy)entrare in porto (wpłynąć do portu)abitare in città (mieszkać w mieście)finire in un mese (skończyć w ciągu miesiąca)
dla, przez, po, za, do, nagridare per il dolore (krzyczeć z bólu)in fila per tre (w szeregu po trzech)lottare per la sopravvivenza (walczyć o przeżycie)uguali per età (równi wiekiem)correre per cinque chilometri (biec 5 kilometrów)partire per la campagna (wyjechać na wieś)passare per pazzo (uchodzić za wariata)vendere per dieci euro (sprzedawać po/za 10 euro)parlare per due ore (rozmawiać przez 2 godziny)simpatia per qualcuno (sympatia do kogoś)aggirarsi per la casa (kręcić się po domu),vagabondare per la città (włóczyć sie po mieście),partire per Roma (wyjechać do Rzymu)mandare per posta (wysłać pocztą)
na, o, około, chybaun libro sugli animali (książka o zwierzętach)alto sui due metri (wysoki chyba na dwa metry)vestito su misura (ubranie na miarę)salire su un albero (wdrapać się na drzewo)una terrazza sul mare (taras z widokiem na morze)impiegare sulle due ore (zająć jakieś 2 godziny),arrivare sulla mezzanotte (dotrzeć około północny)
21 PRZYIMKI Z RODZAJNIKIEM
przyimki
a da di in su
rodzajnik określony
illal'loilegli
alallaall'alloaialleagli
daldalladall'dallodaidalledagli
deldelladell'dellodeidelledegli
nelnellanell'nelloneinellenegli
sulsullasull'sullosuisullesugli
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 16Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 16 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
17
22 PODSTAWOWY PODZIAŁ SPÓJNIKÓW
spójniki współrzędne (congiunzioni coordinative)– łączą zdania współrzędne
zdanie główne spójnik zdanie główne
Mama jest w domu, a ja idę do szkoły.
spójniki podrzędne (congiunzioni subordinative)– podporządkowują zdanie podrzędne zdaniu głównemu
zdanie główne spójnik zdanie podrzędne
Zostanę tutaj, aż przestanie padać.
23 SPÓJNIKI WSPÓŁRZĘDNEalloracioècome ... cosìdunquee (ed)e ... eeppureinfattimanéneanche, nemmeno, neppurenondimenooo ... ooppure, ossiaperciòperòtuttavia
więc, zatem, w takim razieto jestjak/jeżeli... towięca, ia ... a, i ... ia przecież, a jednakmianowicie, bowiemaleani(nawet) nie, ani nawet
tym niemniej, jednak(że), (po)mimo toalbo, lubalbo ... alboalbo, lub teżdlategojednak(że), lecz, aletym niemniej, jednak(że) a jednak
La mamma è a casa e io vado a scuola.
Rimango qui finché smetta di piovere.
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 17Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 17 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
18
24 SPÓJNIKI PODRZĘDNE
acciocchéaffinchéallorché, allorquandoal punto cheancorchéa patto cheappenabenchéchecomecome secomunquecon tutto checosicchécosì ... chedacchédal momento chedato chedi guisa chedi modo chefinchéfino a quandogiacchémentrenonostante cheogni volta cheoveperchéper quantopoiché, chépurchéqualoraquandoquantunquequasiquasi chesalvo chesesebbenesenza chesiccomesí chetalchétanto ... chetosto chetranne chevisto che
żeby, abyżeby, abykiedy, gdy, jak tylkodo takiego stopnia żechociaż, jakkolwiekpod warunkiem żejak tylkochociaż, mimo żeże, żebyjakjak gdybyjakkolwiek, a jednak, pomimo żepomimo że, chociażtak żeby; toteżtak ... żeponieważ; skoroz racji tego; że z racji tego żeze względu na to; że, ponieważw taki sposób żew taki sposób że, tak żedopóki, pókidopiero kiedyjako że, ponieważ, skoropodczas gdy; natomiastmimo że, chociażzawsze kiedy, ilekroćjeżeli tylko, o ileżeby, dlatego że, ponieważjakkolwiek, chociaż ponieważ, bo; gdyo ile, pod warunkiem żew wypadku gdybykiedy, gdyaczkolwiek, chociaż, mimo żeprawie, jakby, niemaltak jakby, jak gdybyoprócz, z wyjątkiem tego żejeżeli, gdyby; o ileaczkolwiek, chociaż(i) nie, nawet, i nawetponieważ, bowiema niemniej jednak, przecież, tak żetak żetak ... żenatychmiast kiedy, jak tylkochyba że, o ile nieze względu na to, że, biorąc pod uwagę że,
ponieważ
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 18Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 18 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
19
25 PODSTAWOWE CZASY W ZDANIACH
zdan
ie
ozna
jmując
e teraźniejszość Oggi sono a casa. Dzisiaj jestem w domu.
przeszłość Ieri sono stato a casa. Wczoraj byłem w domu.
przyszłość Domani sarò a casa. Jutro będę w domu.
pyta
nie
teraźniejszość Sei oggi a casa? Jesteś dzisiaj w domu?
przeszłość Ieri sei stato a casa? Byłeś wczoraj w domu?
przyszłość Sarai domani a casa? Będziesz jutro w domu?
prze
czen
ie
teraźniejszość Oggi non sono a casa. Dzisiaj mnie nie ma w domu.
przeszłość Ieri non sono stato a casa. Wczoraj nie byłem w domu.
przyszłość Dmani non sarò a casa. Jutro nie będę w domu.
26 ZDANIA POJEDYNCZE
OZNAJMUJĄCE: Le vie sono piene di macchine. Ulice są pełne samochodów. Piove! Pada!
PYTAJĄCE:– pytania intonacyjneSzyk wyrazów jest taki sam, jak w zdaniu oznajmującym; odróżnia się od niego tonem pytającym i znakiem zapytania na końcu:
C’è anche il bar nell’albergo? Jest w hotelu także bar? Mi aiutate? Pomożecie mi? Sono a scuola i bambini? Są dzieci w szkole? Siete arrivati bene? Dojechaliście dobrze?
– pytania uzupełniająceNa początku tych zdań znajdują się zaimki pytające: Quanti giorni ci restano? Ile pozostaje nam dni? Di chi è la macchina? Czyj to samochód?
WYRAŻAJĄCE ŻYCZENIE: Siate un poco tolleranti! Bądźcie trochę tolerancyjni!
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 19Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 19 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
20
ROZKAZUJĄCE:– 2. osoba liczby pojedynczej czasowników I grupy – parla! – czasowniki grupy II i III - forma jest zgodna z drugą osobą liczby
pojedynczej trybu oznajmującego – vendi!, senti!– 1. i 2. osoba liczby mnogiej – formy we wszystkich grupach
czasownikowych są zgodne z formami trybu oznajmującego – 3. osoba liczby pojedynczej i mnogiej – stosuje się formy trybu łączącego
teraźniejszego Oggi finisci prima. Skończ dzisiaj wcześniej. Prenda l’ombrello. Niech pan/pani weźmie parasol.
WYKRZYKNIKOWE:Imaginati che tranquilità! Wyobraź sobie ten spokój!Che bella notte! Jaka to piękna noc!
27 ZDANIA ZŁOŻONE
WSPÓŁRZĘDNE – ZŁOŻONE SĄ CO NAJMNIEJ Z DWU ZDAŃ GŁÓWNYCH
łączne – e (ed), neanche, né, neppure, nemmeno Suonavo il pianoforte e lui leggeva. Grałem na fortepianie a on czytał.
przeciwstawne – ma, però, mentre, tuttavia, nondimeno, eppure Vorrei andare al cinema, però lui non vuole. Chciałbym pójść do kina, ale on nie chce.
rozłączne – o, oppure, ovvero, ossia Vieni con me oppure resti dal tuo amico? Pójdziesz ze mną czy zostaniesz u swojego przyjaciela?
wynikowe – dunque, quindi, ebbene, e, perciò, per la qual cosa Si faceva buio quindi tornavamo a casa. Zmierzchało się, a więc wracaliśmy do domu.
PODRZĘDNE – ZŁOŻONE SĄ CO NAJMNIEJ Z 1 ZDANIA GŁÓWNEGO I 1 ZDANIA POBOCZNEGO
podmiotowe – che Mi dispiace che hanno disdetto la loro partecipazione. Przykro mi, że odwołał swój udział.
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 20Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 20 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
21
dopełnieniowe – (spójniki) che, se; (przysłówki) che, che cosa, come, dove Ha detto che si sente molto sola. Powiedziała, że czuje sie bardzo samotna. – pytanie zależne (zdania dopełnieniowe zawierające pytania) Non so chi di loro è colpevole. Nie wiem, kto z nich jest winien.
przydawkowe – zdania rozpoczynają się zaimkiem względnym Non conosco un uomo, che non si sia qualche volta sbagliato. Nie znam człowieka, który by się nigdy nie pomylił.
okolicznikowe – wyrażają okoliczniki, które rozwijają orzeczenie zdania głównego Podział na zdania okolicznikowe: Podział: – miejsca – celu – czasu – przyzwolenia – sposobu – warunku – przyczyny
28 ZDANIA OKOLICZNIKOWEmiejsca wyrażają miejsce lub kierunek zdarzenia
dove, di (da) dove, donde, per doveMettilo là, dove c'è ancora posto.Postaw to tam, gdzie jest jeszcze miejsce.
czasu wyrażają relacje czasowequando, come, allorché, allorquando, primaOgni volta che esci chiudi tutte le finestre.Zawsze kiedy wychodzisz, zamknij wszystkie okna.
sposobu wyrażają sposób, miarę lub jakość zdarzenia w zdaniu głównymcome, come se, quasi (che), secondo comeLe cose stanno come ci hanno detto.Rzecz ma sie tak jak nam powiedzieli.a) porównujące: cosi ... come (tak ... jak),
più (meglio) che (więcej/lepiej niż)b) skutkowe: che, cosicché (tak ... że, że, toteż)c) ograniczające: a meno che, eccetto che (chyba że, z wyjątkiem)
przyczyny wyrażają przyczynę albo powódatteso che, considerato che, visto che (ze względu na to że),
dacché (skoro; ponieważ)Abbiamo chiamato il medico, dacché il suo stato é peggiorato.Wezwaliśmy lekarza, ponieważ jej stan sie pogorszył.
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 21Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 21 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
22
celu odpowiadają na pytanie: dlaczego?, w jakim celu?affinché (aby), perché (żeby; ponieważ)Oggi resto a casa, perché sono malata.Dzisiaj zostanę w domu, dlatego, że jestem chora.
przyzwolenia wyrażają przyzwolenieanche se (chociaż, mimo że), benché (chociaż), malgrado che
(mimo że, chociaż), per quanto (jakkolwiek)Si è sposata presto, anche se voleva studiare.Wcześnie wyszła za mąż, chociaż chciała studiować.
warunku wyrażają warunek1. realny – na początku stoi spójnik „se” (jeżeli, o ile)
Se comincia a lavorare, non avrà tanto tempo libero.Jeżeli zacznie pracować, nie będzie mieć tyle wolnego czasu.
2. a) nierealny w teraźniejszościSe te lo dicessi, avrei infratto la promessa.Gdybym ci to powiedziała, złamałabym obietnicę.
b) nierealny w przeszłościSe avessi studiato con diligenza, avrei passato l'esame.Gdybym (był) pilnie studiował, byłbym ten egzamin zaliczył.
29 LICZEBNIKI GŁÓWNE I PORZĄDKOWE
0123456789
1011121314151617181920
zerouno, unaduetrequattrocinqueseisetteottonovedieciundicidodicitrediciquattordiciquindicisedicidiciassettediciottodiciannoveventi
21232530405060708090
100102164200
1 0002 6326 877
1 000 0005 500 000
1 000 000 000
ventunoventitréventicinquetrentaquarantacinquantasessantasettantaottantanovantacentocentoduecentosessantaquattroduecentomilleduemilaseicentotrentadueseimilaottocentosettantasette
un milionecinque milioni cinquecentomilaun miliardo
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 22Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 22 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
23
1°2°3°4°5°6°7°8°9°
10°11°12°13°14°
il primoil secondoil terzoil quartoil quintoil sestoil settimol' ottavoil nonoil decimol' undicesimo il dodicesimoil tredicesimoil quattordicesimo
18°20°21°26°30°100°101°327°1 000°3 000°1 000 000°
il diciottesimoil ventesimoil ventunesimoil ventiseiesimoil trentesimoil centesimoil centunesimoil trecentoventisettesimoil millesimoil tremillesimoil milionesimo
30 PODSTAWOWE DZIAŁANIA ARYTMETYCZNE
dodawanieodejmowaniemnożeniedzieleniepotęgi
pierwiastki
ułamki
2 + 3 = 56 - 2 = 42 x 3 = 68 : 2 = 442 442√43√4n√4 ½ 1⁄3
due più tre fanno cinquesei meno due fanno quattrodue per tre fanno seiotto diviso (per) due fanno quattroquattro alla secondaquattro alla quartaradice quadrata di quattroradice cubica di quattroradice n di quattroun mezzo (una metà)un terzo
31 DNI TYGODNIA
lunedìmartedìmercoledìgiovedì
poniedziałekwtorekśrodaczwartek
venerdìsabatodomenica
lunedì
piąteksobotaniedziela
w poniedziałek
32 MIESIĄCE
gennaiofebbraiomarzoaprilemaggiogiugno
in giugno
styczeńlutymarzeckwiecieńmajczerwiec
w czerwcu
luglioagostosettembreottobrenovembredicembre
in dicembre
lipiecsierpieńwrzesieńpaździerniklistopadgrudzień
w grudniu
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 23Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 23 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
24
33 OKREŚLANIE CZASU I DATY
godz. 1:00godz. 3:00godz. 3:05godz. 3:10godz. 3:15godz. 3:20godz. 3:25godz. 3:30godz. 3:35godz. 3:40godz. 3:45godz. 3:50godz. 3:55
è l’unasono le tresono le tre e cinquesono le tre e diecisono le tre e un quartosono le tre e ventisono le tre e venticinquesono le tre e mezzosono le quattro meno venticinquesono le quattro meno ventisono le quattro meno un quartosono le quattro meno diecisono le quattro meno cinque
Którego mamy dzisiaj?Dzisiaj mamy 8 kwietnia
Quanti ne abbiamo oggi?Oggi è l’otto aprile.
Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 24Uniwersalny slownik POL-WLO.indb 24 3-01-12 12:51:133-01-12 12:51:13
Niedostępne w wersji demonstracyjnej.
Zapraszamy do zakupu
pełnej wersji książki
w serwisie
OkładkaWstępSpis treściPodstawy gramatyki włoskiej Czasy i czasowniki włoskie Słownik polsko-włoski Słownik włosko-polski Włosko-polski słownik tematyczny IndeksIdiomy włoskie
/ColorImageDict > /JPEG2000ColorACSImageDict > /JPEG2000ColorImageDict > /AntiAliasGrayImages false /CropGrayImages true /GrayImageMinResolution 300 /GrayImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleGrayImages true /GrayImageDownsampleType /Average /GrayImageResolution 350 /GrayImageDepth -1 /GrayImageMinDownsampleDepth 2 /GrayImageDownsampleThreshold 1.28571 /EncodeGrayImages true /GrayImageFilter /DCTEncode /AutoFilterGrayImages true /GrayImageAutoFilterStrategy /JPEG /GrayACSImageDict > /GrayImageDict > /JPEG2000GrayACSImageDict > /JPEG2000GrayImageDict > /AntiAliasMonoImages false /CropMonoImages true /MonoImageMinResolution 1200 /MonoImageMinResolutionPolicy /OK /DownsampleMonoImages true /MonoImageDownsampleType /Average /MonoImageResolution 1200 /MonoImageDepth -1 /MonoImageDownsampleThreshold 1.50000 /EncodeMonoImages true /MonoImageFilter /CCITTFaxEncode /MonoImageDict > /AllowPSXObjects false /CheckCompliance [ /None ] /PDFX1aCheck false /PDFX3Check false /PDFXCompliantPDFOnly false /PDFXNoTrimBoxError true /PDFXTrimBoxToMediaBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXSetBleedBoxToMediaBox true /PDFXBleedBoxToTrimBoxOffset [ 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 ] /PDFXOutputIntentProfile (None) /PDFXOutputConditionIdentifier () /PDFXOutputCondition () /PDFXRegistryName () /PDFXTrapped /False
/CreateJDFFile false /Description > /Namespace [ (Adobe) (Common) (1.0) ] /OtherNamespaces [ > /FormElements false /GenerateStructure false /IncludeBookmarks false /IncludeHyperlinks false /IncludeInteractive false /IncludeLayers false /IncludeProfiles false /MultimediaHandling /UseObjectSettings /Namespace [ (Adobe) (CreativeSuite) (2.0) ] /PDFXOutputIntentProfileSelector /DocumentCMYK /PreserveEditing true /UntaggedCMYKHandling /LeaveUntagged /UntaggedRGBHandling /UseDocumentProfile /UseDocumentBleed false >> ]>> setdistillerparams> setpagedevice