Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu

Wydział Zarządzania, Informatyki i Finansów

studia podyplomowe

MECHANIZMY FUNKCJONOWANIA STREFY EURO

Jolanta Jaworska-Pisklak

Fundusze Europejskie

praca końcowa

Promotor

dr Magdalena Stawicka

Wrocław 2015

1

Spis treści Wstęp. ..................................................................................................................................................... 2

1.Budżet Unii Europejskiej. ..................................................................................................................... 3

1.1.Pojęcie i charakter budżetu Unii Europejskiej. .............................................................................. 3

1.2. Zasady tworzenia budżetu Unii Europejskiej. .............................................................................. 4

1.3. Procedura uchwalania budżetu. ................................................................................................... 5

1.4. Finansowanie budżetu Unii Europejskiej. .................................................................................... 6

2. Struktura Funduszy Europejskich. ....................................................................................................... 8

2.1.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. ................................................................................. 8

2.2. Europejski Fundusz Społeczny. ................................................................................................... 11

2.3.Fundusz Spójności. ...................................................................................................................... 15

2.4. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich. ............................................ 17

2.5. Europejski Fundusz Morski i Rybacki. ......................................................................................... 21

3. Podział Funduszy Europejskich na kraje członkowskie. .................................................................... 23

3.1. Podział środków Unii Europejskiej w latach 2014-2020 na kraje członkowskie. ....................... 23

3.2. Środki unijne dla Polski w programach krajowych na lata 2014-2020. ...................................... 25

3.2.1. Program Infrastruktura i Środowisko. ................................................................................. 27

3.2.2. Program Inteligentny Rozwój. ............................................................................................. 28

3.2.3. Program Wiedza Edukacja Rozwój. ..................................................................................... 30

3.2.4.Program Polska Cyfrowa. ..................................................................................................... 31

3.2.5.Program Polska Wschodnia. ................................................................................................. 32

3.2.6.Program Pomoc Techniczna . ............................................................................................... 33

Podsumowanie. ..................................................................................................................................... 35

Bibliografia. ........................................................................................................................................... 36

Netografia. ............................................................................................................................................. 36

2

Wstęp.

Unia Europejska należy do najbogatszych obszarów świata. Między jej regionami

istnieją jednak ogromne wewnętrzne różnice poziomu dochodów i szans - dlatego też od

1975 r. realizowana jest dynamiczna polityka rozwoju regionalnego. Poprzez transfer

funduszy z bogatszych państw członkowskich do uboższych krajów i regionów

wspierana jest restrukturyzacja i modernizacja gospodarek krajów UE. Fundusze

europejskie wpływają na zwiększenie spójności ekonomicznej i społecznej Unii. Są więc

zarówno narzędziem solidarności finansowej, jak i potężną siłą napędową integracji

gospodarczej.

Zmiany, jakie nastąpiły w Europie w obliczu procesów integracyjnych, stwarzają

konieczność zdobywania oraz pogłębiania wiedzy teoretycznej oraz praktycznej

z zakresu integracji europejskiej. Od kilku lat Polska korzysta z różnych form

bezzwrotnej pomocy. Początkowo były to programy przedakcesyjne, natomiast od 1

maja 2004 dostępne są również środki z funduszy strukturalnych. Okazuje się jednak,

że poziom wiedzy zarówno teoretycznej, jak i praktycznej w Polsce w zakresie funduszy

europejskich jest stosunkowo nikły. Praktycznie każdy obywatel UE korzysta z budżetu

UE w takiej czy innej formie- na poziomie lokalnym, krajowym i europejskim, niestety

nie zdając sobie sprawy, skąd pochodzą te środki, poprzez jakie instytucje są one

wdrażane do życia oraz z jakich programów unijnych może korzystać na szczeblu

krajowym.

Przedmiotem pracy jest zatem próba przedstawienia informacji związanych z

pozyskiwaniem środków finansowych przez Unię Europejską, omówienia zasad

działania Funduszy Europejskich, które pełnią rolę dystrybutora tych środków oraz

wykorzystania funduszy w Polsce poprzez krajowe systemy operacyjne.

Na treść pracy składają się trzy zasadnicze rozdziały. W pierwszym z nich zostały

przedstawione ogólne zagadnienia związane z budżetem Unii Europejskiej,

finasowaniem budżetu oraz zasady, które muszą być przestrzegane przy tworzeniu

budżetu unijnego i procedury uchwalania tego budżetu.

Rozdział 2 został poświęcony Funduszom Europejskim. Zostały w nim

zaprezentowane instytucje zaangażowane w system zarządzania i wdrażania funduszy

strukturalnych Unii Europejskiej .

Ostatni rozdział niniejszej pracy przedstawia podział funduszy na kraje

członkowskie Unii Europejskiej ze szczególnym uwzględnieniem Polski, jako

beneficjenta pomocy unijnej.. W tym celu przedstawiono charakterystykę krajowych

programów operacyjnych na lata 2014-2020. Powinno to pomóc czytelnikowi

zrozumieć rolę każdego z programów UE i ich wpływ na życie codzienne obywateli

Europy.

3

1.Budżet Unii Europejskiej.

1.1.Pojęcie i charakter budżetu Unii Europejskiej.

Unia Europejska, jako organizacja międzynarodowa, dysponuje własnym

budżetem, z którego finansowane są działania mające na celu rozwiązywanie wspólnych

problemów. Dzięki jednemu budżetowi sprostanie wyzwaniom jest tańsze i

skuteczniejsze niż gdyby każde państwo członkowskie miało stawiać im czoła samemu.

W ten sposób od ponad 40 lat Unia realizuje aktywną politykę rozwoju regionalnego,

zwaną też polityką spójności lub polityką strukturalną. Jej głównym celem jest

zmniejszenie różnic w rozwoju krajów i regionów, co zwiększa konkurencyjność krajów

członkowskich i samej Unii na globalnym rynku.1

Budżet Unii Europejskiej jest planem dochodów i wydatków Wspólnoty i jest

sporządzany w walucie europejskiej, czyli euro, na okres budżetowy jednego roku

(tożsamego z rokiem kalendarzowym). Począwszy od 1988 roku budżety roczne

ustalane są z uwzględnieniem perspektyw finansowych, które określają roczne pułapy

wydatków w ciągu kilku następnych lat. Budżet UE nie może przekroczyć poziomu

1,24% Dochodu Narodowego Brutto (DNB) państw członkowskich, w rzeczywistości

oscyluje on około 1%. Taki też procent swojego DNB każde państwo członkowskie

wpłaca do budżetu ogólnego UE. Z unijnego budżetu finansowane są wszelkie działania

podejmowane przez Unię, polityki i programy pomocowe, a także jej administracja.2

Budżet Unii Europejskiej jest wyjątkowym zjawiskiem w finansach publicznych,

gdyż podmiotem przesądzającym o wielkości wpływów oraz przeznaczeniu wydatków

jest organizacja międzynarodowa, a nie państwo narodowe. Mając to na uwadze, warto

podkreślić, że żadna z organizacji międzynarodowych nie ma tak dużego budżetu pod

względem wartości nominalnej.

Kategorie wydatkowe w budżecie UE są ściśle związane z realizowanymi przez

Unię zadaniami. Te kompetencje, które są wyłącznie przypisane do instytucji

europejskich, maja odzwierciedlenie w znacznej wielkości wydatków budżetowych. W

przypadku polityk realizowanych przez państwa narodowe unijne wydatki budżetowe

nie istnieją lub są niewielkie.

Rozmiar budżetu bezpośrednio wynika z przyjętego modelu integracji

europejskiej. Przejęcie przez Komisję Europejską realizacji kolejnych kompetencji, które

obecnie znajdują się w gestii państw członkowskich, oznaczać będzie zwiększenie

budżetu ogólnego Unii Europejskiej. W pewnym zatem sensie wielkość budżetu jest

wskaźnikiem kierunku integracji europejskiej3

1 http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl (stan na dzień 20.06.2015)

2 http://www.cie.gov.pl/ (stan na dzień 20.06.2015)

3 L. Oręziak „Finanse Unii Europejskiej” Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2009

4

1.2. Zasady tworzenia budżetu Unii Europejskiej.

Zasady budżetowe wynikają z zapisów Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej.

Szczegółowo są również uregulowane rozporządzenie Rady. W nienaruszalny sposób

wskazują podstawy konstrukcji budżetu ogólnego. Cztery podstawowe zasady to:

jednolitości, uniwersalności, specyfikacji oraz jednoroczności.

Dodatkowe zasady to: rzetelności budżetowej, równowagi, jednostki rozliczeniowej,

należytego zarządzania finansami oraz przejrzystości.

Zasada jednolitości.

Zasada jednolitości i rzetelności budżetowej wskazuje, że wszystkie dochody i wydatki

Unii Europejskiej powinny być zawarte w budżecie ogólnym. Dodatkowo, w budżecie

zawarte są zabezpieczenia na operacje udzielania i zaciągania kredytów podjęte przez

UE.

Zasada jednoroczności.

Zasada jednoroczności wymaga, by środki budżetowe były zatwierdzane na konkretny

rok budżetowy, który trwa od 1 stycznia do 31 grudnia. Środki z prognozowanych

wieloletnich perspektyw budżetowych (np. 2014-2020) są „rozdzielane” na roczne

budżety ogólne.

Budżet jednoroczny zawiera środki na pokrycie zobowiązań – zobowiązań prawnych w

danym roku – oraz na pokrycie płatności – za zobowiązania danego roku i/lub

wcześniejsze. Wartości te zazwyczaj są od siebie odmienne w poszczególnych

kategoriach budżetowych, gdyż nie wszystkie zobowiązania są przedmiotem płatności

w danym roku budżetowym

Dochody budżetowe danego roku zawarte są w budżecie danego roku. Środki

budżetowe przyznane na dany rok wygasają, jeśli nie zostaną przeniesione na rok

następny decyzją zainteresowanej instytucji do 15 lutego.

Zasada uniwersalności.

Zasada uniwersalności – suma dochodów budżetowych stanowi pokrycie na wszystkie

wydatki, nie można przypisywać konkretnych wydatków do konkretnych dochodów.

Zasada specyfikacji.

Zasada specyfikacji – wydatki budżetowe są zapisywane według określonej

metodologii, w ramach tytułów, rozdziałów, artykułów i pozycji. Każda instytucja w

ramach swojego działu może przeprowadzić przesunięcie środków – między tytułami

do 10% środków, między rozdziałami i artykułami – bez ograniczeń.

Zasada równowagi.

Zasada równowagi – dochody powinny być równe płatnościom w danym roku

budżetowym. Budżet nie może mieć salda ujemnego (deficytu). Nie można bowiem

5

zaciągać pożyczki na pokrycie deficytu przez UE. Nadwyżki przechodzą na rok następny

lub gdy to konieczne przyjmowana jest korekta budżetu. Wszystkie zmiany budżetu

następują według standardowej procedury budżetowej.

Zasada jednostki rozliczeniowej.

Jednostką walutową, w której przygotowany i rozliczany jest budżet jest euro.

Zasada należytego zarządzania finansami.

Zasada należytego zarządzania finansami – środki finansowe UE powinny być

wykorzystane zgodne zasadami gospodarności, efektywności i skuteczności. Zasada

gospodarności oznacza, że każda instytucja wykorzystuje zasoby udostępnione w

wymaganym czasie, we właściwej ilości i jakości oraz po najlepszej cenie. Zasada

efektywności mobilizuje do dążenia do uzyskania jak najlepszej relacji między

osiągniętymi wynikami a zaangażowanymi zasobami. Zasada skuteczności prowadzić

powinna do osiągania wyznaczonych celów oraz zamierzonych rezultatów.

Podstawą kształtowania budżetu powinny być wymierne, zdefiniowane, osiągalne,

odpowiednie i określone cele. Monitorowanie wykonywania budżetu wiąże się

z monitorowaniem osiągania zaplanowanych celów.

Zasada przejrzystości.

Zasada przejrzystości – obejmuje zarówno proces ustanawiania, jak i wykonania

budżetu. Cały budżet jest publikowany przez Przewodniczącego Parlamentu

Europejskiego. Publikowane są również roczne sprawozdania finansowe i sporządzane

przez instytucje sprawozdania z zarządzania budżetem i finansami. 4

1.3. Procedura uchwalania budżetu.

Uchwalanie corocznego budżetu UE jest procedurą trwającą około roku. Pierwszym

etapem procedury – realizowanym w okresie od stycznia do kwietnia roku

poprzedzającego wejście budżetu w życie – są prace Komisji Europejskiej nad jego

wstępnym projektem.

W styczniu i lutym na forum Komitetu Budżetowego Rady UE swoje stanowiska wobec

priorytetów budżetowych prezentują państwa członkowskie.

W marcu Rada ECOFIN (Rada UE w zależności od rozpatrywanych spraw składa się

z ministrów spraw zagranicznych każdego z państw członkowskich UE, bądź z

ministrów branżowych. ECOFIN jest właśnie jedną z konfiguracji branżowych Rady UE.

W jej skład wchodzą ministrowie ds. gospodarczych i finansów państw członkowskich

UE) uzgadnia i przyjmuje listę priorytetów budżetowych na kolejny rok.

Na przełomie kwietnia i maja na posiedzeniu Komitetu Doradczego ACOR (Komitet

Doradczy Rady ds. Zasobów Własnych) ustala się stronę dochodową budżetu,

4 P. Kowalewski (pod red.) ”Mechanizmy funkcjonowania strefy euro” Narodowy Bank Polski, Warszawa 2013

6

a dokładniej podstawę środków własnych UE, które określają wielkość wpłat państw

członkowskich do budżetu Unii.

W maju KE jest gotowa zaprezentować wstępny projekt budżetu, a następnie przekazuje

inicjatywę budżetową Radzie UE.

Komitet Budżetowy Rady i Rada pracują nad przekazanym dokumentem aż do lipca,

kiedy następuje jego tzw. pierwsze czytanie.

Po zatwierdzeniu przez Radę UE można już mówić o projekcie budżetu UE, który zostaje

przekazany do Parlamentu Europejskiego. Komisja Budżetowa PE pracuje nad

poprawkami tak, aby Parlament mógł w drugiej połowie października uchwalić swoją

wersję, która jest przesyłana do Rady. W tym momencie rozpoczyna się tzw. drugie

czytanie budżetu, które do połowy listopada odbywa się w Radzie – przede wszystkim

w Radzie ECOFIN.

Po zapoznaniu się z poprawkami PE i wypracowaniu swojego stanowiska Rada przesyła

poprawioną wersję projektu budżetu z powrotem do PE, który w połowie grudnia

zatwierdza ostateczną wersję.

Opisany cykl przyjmowania budżetu jest cyklem rzeczywistym, tzn. takim, w jakim

obecnie pracuje się nad konstruowaniem corocznego budżetu UE. Należy mieć na

uwadze, że terminy wynikające z traktatów we wszystkich przypadkach są mniej

wymagające, niż te przedstawione wyżej.

Zgodnie z Traktatem Ustanawiającym Wspólnotę Europejską (art. 272) Komisja

Europejska winna przedłożyć Radzie wstępny projekt budżetu na rok następny

najpóźniej 1 września. Następnie Rada powinna przekazać projekt budżetu

Parlamentowi Europejskiemu do 5 października. Parlament ma 45 dni na zakończenie

pierwszego czytania.

W drugim czytaniu zarówno Rada, jak i Parlament mają po 15 dni, od zakończenia

poprzedniego etapu, na przeprowadzenie swoich prac nad projektem budżetu. Zatem

ostateczny termin przyjęcia budżetu wynikający z zapisów traktatowych to 3 stycznia

roku następnego, jednakże zazwyczaj prace nad budżetem finalizowane są jeszcze

w grudniu.5

1.4. Finansowanie budżetu Unii Europejskiej.

Środki finansowe Unii Europejskiej gromadzone są przez państwa członkowskie i

przekazywane do unijnego budżetu. Według prawa środki te stanowią środki własne

Unii Europejskiej.

Środkami własnymi UE są dochody UE. Roczne wydatki muszą być całkowicie pokryte

z rocznych dochodów. Budżet UE nie może wykazywać deficytu. Poszczególne rodzaje

zasobów własnych oraz metody ich obliczania określone są w decyzji Rady w sprawie

5 http://www.cie.gov.pl/ (stan na dzień 20.06.2015)

7

zasobów własnych. Decyzja ta ogranicza również maksymalną roczną kwotę zasobów

własnych, jaką UE może pozyskać w ciągu roku do 1,23 % unijnego dochodu

narodowego brutto (DNB).

Istnieją trzy kategorie zasobów własnych:

Tradycyjne zasoby własne: obejmują one głównie cła na towary przywożone

spoza UE oraz opłaty wyrównawcze od cukru. Państwa członkowskie UE

zatrzymują 25 % pobranych kwot tytułem kosztów poboru.

Zasoby własne pochodzące z podatku VAT: pobierana jest jednolita stawka

wysokości 0,3 % zharmonizowanej podstawy VAT we wszystkich państwach

członkowskich.

Zasoby własne oparte na DNB: każde państwo członkowskie przekazuje do

budżetu UE ustalony odsetek swojego DNB. Pierwotnie miały one służyć jedynie

do pokrycia salda wydatków, które nie znalazły pokrycia z innych zasobów

własnych, stały się jednak największym źródłem dochodów unijnego budżetu.

Pozostałe źródła dochodów (około 1 %) obejmują podatki i inne odliczenia od

wynagrodzeń pracowników instytucji UE, odsetki bankowe, składki wpłacane przez

państwa spoza UE na niektóre programy, odsetki od zaległych płatności oraz grzywny. 6

6 Sprawozdanie na temat unijnego budżetu na lata 2014-2020- Kancelaria Senatu, sprawozdanie nr 120/2013

8

2. Struktura Funduszy Europejskich.

Unia Europejska wydaje pieniądze z budżetu za pośrednictwem różnych funduszy,

programów i instrumentów finansowych.

Pięć głównych funduszy wspiera rozwój gospodarczy wszystkich krajów Unii. Są to:

2.1.Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego.

Jego celem jest zmniejszanie różnic w poziomie rozwoju regionów w Unii

i wzmacnianie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej UE jako całości.

Z funduszu pochodzi m.in. wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych oraz

wsparcie udzielane małym i średnim przedsiębiorcom.

Inwestycje z EFRR koncentrują się na kilku kluczowych priorytetowych obszarach -

podejście takie jest określane mianem "koncentracji tematycznej". Są to obszary

następujące:

innowacje i badania,

agenda cyfrowa,

wspieranie małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP),

gospodarka niskoemisyjna.

Wysokość środków z EFRR przeznaczonych na obsługę tych priorytetów będzie

uzależniona od kategorii regionu. W regionach lepiej rozwiniętych co najmniej 80%

środków należy przeznaczyć na realizację przynajmniej dwóch spośród wymienionych

priorytetów. W regionach w okresie przejściowym należy na te cele przeznaczyć co

najmniej 60% środków. W regionach słabiej rozwiniętych limit ten wynosi 50%.

Ponadto część środków z EFRR należy przeznaczyć konkretnie na projekty związane

z gospodarką niskoemisyjną:

regiony lepiej rozwinięte: 20%;

regiony w okresie przejściowym: 15%;

regiony słabiej rozwinięte: 12%.

Przydzielając środki z EFRR, szczególną uwagę zwraca się na specyficzne cechy

terytorialne. Jednym z celów działań finansowanych z EFRR jest ograniczanie

problemów gospodarczych, środowiskowych i społecznych na obszarach miejskich, ze

szczególnym uwzględnieniem ich zrównoważonego rozwoju. Na cel ten przeznacza się

co najmniej 5% środków z EFRR, które wykorzystuje się w ramach zarządzanych przez

miasta "zintegrowanych działań". Szczególnie, w sposób zapewniający dodatkowe

korzyści, traktuje się też obszary o naturalnie niekorzystnym położeniu geograficznym,

czyli obszary oddalone, górzyste i słabo zaludnione. .7

7 http://ec.europa.eu/ (stan na dzień 20.06.2015)

9

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ukierunkowany jest na rozwój

potencjału społeczno-gospodarczego krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz

szczególnie słabych ekonomicznie i gospodarczo regionów UE. Ze środków

Europejskiego Funduszu Rozwoju regionalnego finansowane są przede wszystkim

projekty, które stawiają sobie za cel zwiększanie zatrudnienia, rozwój

przedsiębiorczości, rozbudowę infrastruktury, wzrost innowacyjności

i konkurencyjności gospodarczej, poprawę ochrony środowiska czy aktywizację

współpracy między sąsiednimi regionami państw członkowskich.

Polska otrzymuje środki z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach

następujących programów:

Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko

Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka

16 Regionalnych Programów Operacyjnych dla województw

Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej

Program Operacyjny Pomoc Techniczna

Programy Operacyjne Europejskiej Współpracy Terytorialnej

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ma w swoich działaniach przyczyniać

się do wzmocnienia spójności gospodarczej i społecznej przy jednoczesnym

zmniejszaniu dysproporcji regionalnych. EFRR swoją pomoc koncentruje na wybranych

priorytetach tematycznych. Pomoc ta w szczególności dotyczy finansowania

przedsięwzięć związanych z inwestycjami przyczyniającymi się do tworzenia stałych

miejsc pracy, inwestycjami w infrastrukturę takimi jak: drogi, ekrany akustyczne,

mosty, obiekty inżynieryjne, nasypy i linie kolejowe, działaniami wspierającymi rozwój

regionalny i lokalny, pomocą techniczną.

Parytety odzwierciedlają charakter trzech istotnych celów:

1) Konwergencja,

2) Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie,

3) Europejska współpraca terytorialna.

W ramach pierwszego celu działania koncentrują się na wspieraniu zrównoważonego

oraz zintegrowanego rozwoju gospodarczego. Programy operacyjne prowadzone

w państwach Unii Europejskiej mają na celu zmodernizowanie i zróżnicowanie

regionalnych struktur gospodarczych. Modernizacja powinna objąć następujące

dziedziny:

badania i rozwój technologiczny (BRT), innowacyjność i przedsiębiorczość,

społeczeństwo informacyjne,

inwestowanie w kulturę,

inwestycje w transport intermodalny, w tym w szczególności w spedycję morską,

inwestycje energetyczne,

inwestycje w edukację,

10

środowisko,

zapobieganie zagrożeniom,

turystyka,

inwestycje w infrastrukturę ochrony zdrowia i infrastrukturę społeczną,

bezpośrednie wspieranie inwestycji w małych i średnich przedsiębiorstwach

(MŚP).

W ramach drugiego celu UE wyznacza trzy priorytety:

innowacje i gospodarka opartą na wiedzy, stymulowanie przedsiębiorczości oraz

tworzenie nowych instrumentów finansowych dla firm,

działania w zakresie ochrony środowiska, w tym rekultywację terenów

skażonych, stymulowanie efektywności energetycznej, propagowanie

ekologicznego i zrównoważonego miejskiego transportu publicznego

poszerzanie dostępu do usług transportowych i telekomunikacyjnych pożytku

ogólnego o charakterze gospodarczym.

Ostatni cel swoją pomoc skupia wokół trzech następujących priorytetów:

większego rozwoju działalności w obrębie granic o wymiarze gospodarczym

i społecznym

ustanowienia i rozwoju współpracy międzynarodowej, w szczególności

bilateralnej między regionami nadmorskimi.

wzmocnienia skutków polityki regionalnej.

Aby dany projekt został wybrany i zaakceptowany, powinien dotyczyć beneficjentów

reprezentujących co najmniej dwa państwa, które prowadzą wspólne działania na

płaszczyźnie dwóch z czterech następujących dziedzin: rozwój, realizacja, zespół

i finansowanie. Program może być również w wyjątkowych przypadkach wdrożony w

jednym państwie jeżeli jest to współpraca międzynarodowa. Natomiast jeżeli mamy do

czynienia z siecią współpracy i wymiany doświadczeń, program taki musi obejmować

przynajmniej 3 regiony z dwóch państw członkowskich.

Aby móc się starać o dofinansowanie Program operacyjny musi zawierać zwłaszcza

następujące informacje:

przeprowadzoną analizę SWOT obszaru współpracy,

przygotowane uzasadnienie przyjętych priorytetów,

podane informacje o osiach priorytetowych i ich konkretnych celach,

klasyfikację obszarów interwencji według kategorii,

opracowany plan finansowy,

stworzone przepisy wykonawcze,

orientacyjny wykaz dużych projektów.

Finansowanie zostaje przyznane na specjalnych warunkach związanych z lokalizacją

operacji. Dofinansowanie w zależności od rodzaju współpracy pomiędzy państwami

11

członkowskimi może wynieść 20% w przypadku współpracy transgranicznej w strefach

bezpośrednio przylegających do stref granicznych Unii. Także 20% gdy do zostaje

nawiązana współpraca międzynarodowa na potrzeby czynności obejmujących

partnerstwo zewnętrzne z daną strefą. Natomiast 10% dofinansowania otrzymują

państwa w ramach współpracy transgranicznej i międzynarodowej, ze szczególnym

uwzględnieniem wydatków na wdrażanie działań na terytorium państw spoza Unii pod

jednym warunkiem, że przynoszą korzyść regionom Wspólnoty.

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego przywiązuje ogromną wagę do

uwarunkowań terytorialnych. W ramach EFRR podejmowane są liczne działania mające

na celu rozwiązanie problemów gospodarczych, środowiskowych, a nawet społecznych

miast. W przypadku obszarów, które posiadają niekorzystne warunki przyrodnicze

EFRR dofinansowuje inwestycje, poprawiające dostępność, promujące działalność

gospodarczą związaną z dziedzictwem kultury, promujące zrównoważone

wykorzystanie zasobów naturalnych oraz pobudzanie sektora turystyki, a w

szczególności organizatorów wycieczek i wyjazdów grupowych. Dodatkowo Europejski

Fundusz Rozwoju Regionalnego finansuje również dodatkowe koszty wynikające

z położenia geograficznego tzw. regionów najbardziej oddalonych.8

2.2. Europejski Fundusz Społeczny.

Głównym celem tego funduszu jest walka z bezrobociem w krajach członkowskich.

Pieniądze z Europejskiego Funduszu Społecznego zwiększają możliwość zatrudnienia

i kształcenia. Z jego środków współfinansowana jest pomoc dla różnych regionów i grup

społecznych, w szczególności dla osób zagrożonych ubóstwem oraz dla ludzi młodych

wchodzących na rynek pracy.

Stworzono go by zredukować różnice dotyczące zamożności portfela oraz jakości

życia we państwach członkowskich i regionach Unii Europejskiej. Jest to fundusz

strukturalny, który promuje spójność gospodarczą i społeczną. Główne zadanie EFS to

pomoc państwom członkowskim w wyrównaniu szans na rynku pracy mieszkańców

poszczególnych krajów Unii Europejskiej.

Każdy z funduszy strukturalnych ma swoją zasadę działania. EFS opiera się na

regionalizacji budżetów. Każde z państw członkowskich, wspólnie z Komisją Europejską

ustala dla siebie przynajmniej jeden Program Operacyjny finansowania z EFS.

Identycznie wygląda to w przypadku regionów posiadających własne Programy

Operacyjne. Programy Operacyjne opracowane przez regiony ustalają priorytety dla

działań EFS i cele do ich zrealizowania.

Programy Operacyjne wdrażane są poprzez projekty prowadzone przez

tzw. beneficjentów (organizacji prowadzącej dany projekt). Aby otrzymać

dofinansowanie Beneficjent musi stworzyć plan projektu, a dopiero potem wnioskuje

8 http://www.fundusze-strukturalne.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

12

o dofinansowanie. Beneficjentami programów Europejskiego Funduszu Społecznego

mogą być podmioty różnego rodzaju. Mogą to być organizacje pozarządowe czy organy

administracji publicznej. By otrzymać dofinansowanie beneficjenci EFS na początku

kontaktują się z Instytucją Zarządzającą EFS znajdującą się w swoim państwie

członkowskim lub w regionie, do którego należy beneficjent. Podmioty uczestniczące w

projektach EFS czerpią wiele korzyści z uczestnictwa w projekcie. Program operacyjny

zapewnia szkolenia z technik sprzedaży w zakresie nowych umiejętności.

Europejski Fundusz Społeczny jest oparty na zasadach współfinansowania

i współzarządzania. A to oznacza, że pomocy finansowej otrzymywanej z Unii

europejskiej bezwzględnie towarzyszą fundusze krajowe, publiczne albo prywatne.

W zależności od wielu czynników społeczno-gospodarczych współfinansowanie

beneficjenta może wynosić 50-80% całkowitych kosztów projektu. Wszelkie zalecenia

oraz wytyczne dla działań Europejskiego Funduszu Społecznego określane są na

szczeblu europejskim, natomiast wdrażanie pozostaje w rękach odpowiednich władz

krajowych lub regionalnych. Władze regionalne opracowują Programy Operacyjne oraz

wybierają i prowadzą kontrolę projektów.

Finansowanie EFS jest zorganizowane według dwóch celów:

1) Cel konwergencji:

Swoim działaniem obejmuje wszystkie regiony UE z Produktem Krajowym Brutto (PKB),

gdzie na jednego na mieszkańca przypada poniżej 75% PKB średniej Wspólnoty.

Państwa zakwalifikowane do celu konwergencji otrzymują ponad 80% finansowania

z UE.

2) Cel w dziedzinie konkurencyjności i zatrudnienia w regionach:

Obejmuje wszystkie pozostałe regiony UE, które nie zakwalifikowały się do celu

konwergencji.

W całej Unii, w ramach obu celów, Europejski Fundusz Społeczny zapewnia pomoc

w podziale na pięć kluczowych dziedzin działania:

Zwiększanie zdolności adaptacyjnych pracowników i przedsiębiorstw;

Zwiększanie dostępu do zatrudnienia i uczestnictwa w rynku pracy;

Zwalczanie dyskryminacji oraz znaczne ułatwianie dostępu do rynku pracy dla

osób znajdujących się w niekorzystnej sytuacji;

Wsparcie partnerstwa na rzecz reform w obszarze zatrudnienia i integracji;

Poprawa oraz zwiększenie inwestycji w kapitał ludzki, z naciskiem na poprawę

systemów edukacyjnych i szkoleniowych.

Unia Europejska nie zapomina o najmniej zamożnych regionach kwalifikujących się

do celu konwergencji, EFS wspiera również:

13

zmożone inicjatywy by zwiększyć oraz poprawić inwestycję w kapitał ludzki,

w szczególności poprzez poprawienie systemów edukacyjnych i szkoleniowych;

Zmierzanie do wzmocnienia zdolności instytucjonalnej oraz skuteczności

administracji publicznej na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym. 9

Inwestycje z EFS-u są realizowane we wszystkich regionach UE. W latach 2014-

2020 w państwach członkowskich planuje się zainwestować w kapitał ludzki ponad

80 mld EUR, a co najmniej 3,2 mld EUR przeznaczono na potrzeby inicjatywy na rzecz

zatrudnienia ludzi młodych.

W latach 2014-2020 inwestycje z EFS będą się koncentrować na czterech spośród celów

tematycznych polityki spójności:

promowanie zatrudnienia i wspieranie mobilności siły roboczej;

promowanie włączenia społecznego i zwalczanie ubóstwa;

inwestowanie w edukację, poszerzanie umiejętności i ustawiczne kształcenie;

zwiększanie możliwości instytucjonalnych oraz efektywności administracji

publicznej.

Ponadto 20% inwestycji z EFS przypadnie na działania sprzyjające włączeniu

społecznemu i zwalczaniu ubóstwa. Podejście takie jest określane mianem koncentracji

tematycznej.10

Rodzaje działań finansowane z Europejskiego Funduszu Społecznego:

Na poziomie krajowym wsparcie będzie dotyczyło ram instytucjonalnych oraz

wprowadzanych reform, a także priorytetowych obszarów, które mają charakter

ogólnopolski, takich jak: wsparcie osób młodych, szkolnictwo wyższe, innowacje

społeczne i współpraca ponadnarodowa. Na poziomie regionów wszystkie cele będą

realizowane z punktu widzenia zaspokojenia potrzeb ich mieszkańców

z uwzględnieniem specyficznej sytuacji w danym województwie. Władze regionalne

przygotowały strategie rozwoju społeczno-gospodarczego do 2020 roku i na ich

podstawie opracowały konkretne programy wykorzystania środków unijnych, w tym

także z Europejskiego Funduszu Społecznego.

Poziom krajowy

Realizacji celów na poziomie krajowym służy Program Wiedza Edukacja Rozwój

(POWER), na który przeznaczone jest 4,4 mld euro z Europejskiego Funduszu

Społecznego. Przewidziano w nim następujące rodzaje działań:

Osoby młode na rynku pracy – alokacja EFS i specjalna linia budżetowa 1 757 mln

euro: realizacja działań skierowanych do ludzi młodych pozostających bez zatrudnienia

w wieku 15-29 (w szczególności tych, którzy nie uczestniczą w kształceniu i szkoleniu,

9 http://www.fundusze-strukturalne.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

10 http://ec.europa.eu/(stan na dzień 20.06.2015)

14

tzw. Młodzież NEET), które będą przyczyniały się do ich aktywizacji zawodowej

oraz poprawy sytuacji na rynku pracy.

Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji – alokacja EFS

739 mln euro: wdrożenie reform systemów i struktur w wybranych obszarach polityk

publicznych, kluczowych z punktu widzenia strategii Europa 2020 i krajowych

programów reform.

Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju – alokacja EFS 1 056 mln euro: wspieranie

jakości, skuteczności i otwartości szkolnictwa wyższego jako instrumentu budowy

gospodarki opartej o wiedzę.

Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa – alokacja EFS 670 mln euro:

realizacja działań nietypowych, innowacyjnych, ponadnarodowych, prowadzących do

wypracowania rozwiązań w celu ich przetestowania przed przejściem do fazy

wdrożenia, które w większości przypadków będzie miało miejsce na poziomie

regionalnym, a także realizacja programów w zakresie mobilności ponadnarodowej.

Wsparcie dla obszaru zdrowia – alokacja EFS 301 mln euro: realizowane będą m.in.

działania dotyczące wdrożenia i rozwoju programów profilaktycznych w zakresie

chorób negatywnie wpływających na zasoby pracy, dedykowanych osobom w wieku

aktywności zawodowej oraz wdrożenie działań projakościowych i rozwiązań

organizacyjnych w systemie ochrony zdrowia ułatwiających dostęp do niedrogich,

trwałych oraz wysokiej jakości usług zdrowotnych.

Pomoc techniczna – alokacja EFS 164 mln euro.

W ramach wszystkich powyższych obszarów i działań PO WER będzie pośrednio

realizowany także cel włączenia społecznego oraz walki z ubóstwem i dyskryminacją.

Zatrudnienie i wzrost kwalifikacji okazuje się bowiem najskuteczniejszym sposobem

zagwarantowania ludziom bezpieczeństwa finansowego, niezależności oraz poczucia

godności i przynależności.

Poziom regionalny

Realizacji celów Europejskiego Funduszu Społecznego w regionach służyć będą

działania, które bezpośrednio odnosić się będą do beneficjentów. W ramach 16

Regionalnych Programów Operacyjnych kontynuowane będą działania z zakresu

aktywnego poszukiwania pracy i podnoszenia kwalifikacji zawodowych bezrobotnych

i osób poszukujących pracy, a także osób znajdujących się w trudnej sytuacji

i zagrożonych wykluczeniem społecznym. Nadal dofinansowywane będą działania

ukierunkowane na rozwój przedsiębiorczości wśród osób powyżej 29 roku życia, m.in.

na tworzenie przedsiębiorstw społecznych dających nowe miejsca pracy, a szkolenia

pozwolą uzyskać umiejętności potrzebne na rynku pracy.

Istotną rolę na poziomie regionów odgrywają działania mające na celu poprawę dostępu

do edukacji, poprawę jakości kształcenia i szkoleń. Intensywnym wsparciem zostaną

15

objęte szkoły m.in. w zakresie kształcenia i doskonalenia nauczycieli, wyrównywania

szans edukacyjnych uczniów i doposażenia bazy dydaktycznej i naukowej szkół. Władze

regionalne i lokalne będą mogły skorzystać z dofinansowania z EFS w projektach

poprawiających sprawność funkcjonowania instytucji oraz świadczonych usług. Istotną

rolę odgrywać będzie wdrożenie technologii informatycznych oraz inicjatyw związanych

z e-administracją, pozwoli bowiem na zwiększenie dostępu obywateli do informacji

i lepszej ich obsługi przez władze lokalne.

Oczekiwane rezultaty

Dzięki podejmowanym działaniom w ramach EFS osoby pozostające w najtrudniejszej

sytuacji na rynku pracy, będą miały większe szanse na aktywne zaistnienie na rynku

pracy.

Środki EFS przyczynią się do zmniejszenia bezrobocia, w tym ukrytego bezrobocia na

obszarach wiejskich poprzez działania na rzecz reorientacji zawodowej rolników

i członków ich rodzin, wsparcie zatrudnienia młodych oraz tworzenia

mikroprzedsiębiorstw.

Lepszy dostęp do usług publicznych zostanie osiągnięty poprzez wsparcie m.in.

ze środków EFS.

Poprzez interwencje EFS osoby wchodzące na rynek pracy oraz znajdujące się na nim

będą posiadały umiejętności odpowiadające w większym zakresie na potrzeby

przedsiębiorców.

Interwencje realizowane z EFS poprawią warunki dla prowadzenia działalności

gospodarczej. W wyniku interwencji skróceniu ulegnie czas wydawania i egzekwowania

wyroków sądowych i decyzji administracyjnych. Zwiększenie racjonalności

wykorzystania zasobów sądownictwa poprawi dostęp do sądów. Dzięki zmianom

legislacyjnym w obszarze planowania przestrzennego skróceniu ulegnie proces

inwestycyjny. Interwencje wpłyną na polepszenie otoczenia działalności

przedsiębiorstw i podniesienie jakości zarządzania strategicznego.11

2.3.Fundusz Spójności.

Jest to fundusz przeznaczony dla państw członkowskich, których dochód

narodowy brutto (DNB) na mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniej w UE. Jego celem

jest zredukowanie różnic gospodarczych i społecznych oraz promowanie

zrównoważonego rozwoju głównie poprzez duże inwestycje w zakresie infrastruktury

transportowej i ochrony środowiska.

Fundusz Spójności ma za zadanie pomagać państwom członkowskim, Unii

Europejskiej, których Dochód Narodowy Brutto (DNB) w przeliczeniu na jednego

mieszkańca wynosi mniej niż 90% średniej unijnej. Pomoc FS opiera się na zmniejszaniu

11

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

16

opóźnienia w rozwoju gospodarczym oraz społecznym. Fundusz pomaga również przy

stabilizacji gospodarki.

Fundusz Spójności współfinansuje głównie projekty dotyczące środowiska

naturalnego, a także infrastruktury spedycji lotniczej, spedycji morskiej i transportu

drogowego. Fundusz znacznie przyczynia się do realizacji celów europejskiej polityki

transportowej, ekologicznej jak również celów polityki spójności. Efektem rozmaitych

działań FS jest sukcesywne zmniejszanie się różnic ekonomicznych oraz społecznych

między poszczególnymi państwami UE.

Wspomaganie poszczególnych państw członkowskich Unii Europejskiej

odzwierciedla filozofię trwałego oraz zrównoważonego rozwoju, z naciskiem na

zwiększanie produktywności i co najważniejsze, konkurencyjności gospodarki

szczególnie poprzez rozwój infrastruktury transportowej. Działania rozwojowe nie

dzieją się kosztem środowiska i jego zasobów naturalnych. Fundusz Spójności wyznaje

bardzo ważną zasadę, że między projektami z zakresu ochrony środowiska

a infrastruktury transportowej musi być zachowana równowaga podziału funduszy,

która wynosi dokładnie po 50% dla każdego z sektorów gospodarki. Przy wyznaczaniu

podziału środków z FS dla danego kraju bierze się pod uwagę liczbę ludności, Produkt

Narodowy Brutto na jednego mieszkańca, powierzchnię kraju oraz wiele innych

czynników społeczno-ekonomicznych tj. deficyt w obszarze infrastruktury

transportowej.

Działania zawierające się w Funduszu Spójności wyznacza polityka spójności w Unii

Europejskiej. Polityka spójności opiera się na następujących zasadach:

jeden program operacyjny, inaczej jeden fundusz (program operacyjny) może

odpowiadać działalności tylko jednego funduszu. Wyjątek to Program operacyjny

Infrastruktura i Środowisko, który finansowany jest z Funduszu Spójności

oraz Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego:

tzw. finansowanie krzyżowe, czyli nakładanie się na siebie środków finansowych

w ramach funduszy strukturalnych,

nawiązanie do założeń Strategii Lizbońskiej tj.: promocja dużego wzrostu

gospodarczego poprzez wprowadzanie nowoczesnych rozwiązań i gospodarki

opartej na wiedzy,

partnerstwo – współpraca na poziomie wspólnotowym i krajowym,

programowanie – polityka wyznacza 3 cele, które opracowywane są na okres

7 lat,

subsydiarność – Unia Europejska wyznacza bardzo ogólne wytyczne dla polityki

spójności,

zasada n+2 – jeżeli w roku „n” otrzymamy środki finansowe, to mamy 2 lata

na wykorzystanie przyznanych środków.12

12

http://www.fundusze-strukturalne.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

17

W latach 2014-2020 z Funduszu Spójności skorzystają: Bułgaria, Chorwacja, Cypr,

Czechy, Estonia, Grecja, Litwa, Łotwa, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja,

Słowenia i Węgry.

Z Funduszu Spójności przeznaczono w sumie 63.4 mld EUR na działania należące

do następujących kategorii:

transeuropejskie sieci transportowe, zwłaszcza wskazane przez UE priorytetowe

projekty o znaczeniu ogólnoeuropejskim - środki z Funduszu Spójności są

wykorzystywane na wspieranie projektów infrastrukturalnych realizowanych

w ramach instrumentu "Łącząc Europę";

środowisko - w tej dziedzinie środki z Funduszu Spójności mogą także wspierać

realizację projektów związanych z energetyką i transportem, o ile zapewniają

ewidentne korzyści dla środowiska w zakresie wydajności energetycznej,

wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, rozwoju transportu kolejowego,

wspierania intermodalności, wzmacniania transportu publicznego itd.

Pomoc finansowa z Funduszu Spójności może zostać wstrzymana decyzją Rady

(podjętą kwalifikowaną większością głosów), jeśli państwo członkowskie przekroczy

dozwolony limit deficytu publicznego i jeśli nie rozwiąże tego problemu lub nie

podejmie stosownych działań w celu jego rozwiązania.13

2.4. Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich.

Fundusz ten zajmuje się wspieraniem przekształceń struktury rolnictwa

oraz wspomaganiem rozwoju obszarów wiejskich.

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

(EFRROW) (ang. European Agricultural Fund for Rural Development) − fundusz

wspierający realizację wspólnej polityki rolnej Unii Europejskiej na lata 2007-2013.

Zadaniem funkcjonowania funduszu jest stworzenie możliwości ukierunkowania

środków finansowych pochodzących z budżetu wspólnotowego na wzrost gospodarczy,

tworzenie miejsc pracy oraz zrównoważony rozwój obszarów wiejskich.

Sześć strategicznych wytycznych wspólnej polityki rolnej to:

1. poprawa konkurencyjności sektorów rolnictwa i leśnictwa,

2. poprawa stanu środowiska naturalnego i terenów wiejskich,

3. poprawa jakości życia na obszarach wiejskich i promowanie dywersyfikacji,

4. budowanie lokalnych zdolności zatrudnienia i dywersyfikacji,

5. realizacja priorytetów za pomocą programów,

6. uzupełnianie się instrumentów wspólnotowych.14

13

http://ec.europa.eu/(stan na dzień 20.06.2015) 14

https://pl.wikipedia.org/(stan na dzień 20.06.2015)

18

Fundusz przyczynia się do:

zwiększenia konkurencyjności sektora rolnego i leśnego,

poprawy stanu środowiska naturalnego i krajobrazu,

poprawy jakości życia na obszarach wiejskich oraz zwiększenia popierania

różnicowania działalności gospodarczej.

Fundusz uzupełnia działania krajowe, regionalne i lokalne, które wspierają priorytety

Wspólnoty. Spójność i zgodność pomocy z funduszu z innymi wspólnotowymi środkami

wsparcia zapewnia Komisja i państwa członkowskie.

Każde państwo członkowskie przygotowuje krajowy plan strategiczny zgodnie

z przyjętymi przez Wspólnotę strategicznymi wytycznymi. Następnie każde państwo

członkowskie wysyła Komisji krajowy plan strategiczny przed przedłożeniem swoich

programów rozwoju obszarów wiejskich. Krajowy plan strategiczny zawiera:

ocenę sytuacji gospodarczej, społecznej i środowiska naturalnego oraz potencjału

rozwoju,

strategię przyjętą dla wspólnego działania Wspólnoty i państwa członkowskiego

zgodnie ze strategicznymi wytycznymi Wspólnoty,

priorytety tematyczne i terytorialne,

wykaz programów rozwoju obszarów wiejskich, za pomocą których wdrażany

jest krajowy plan strategiczny oraz przydział środków z EFRROW dla każdego

programu,

środki mające na celu zapewnienie koordynacji z innymi instrumentami wspólnej

polityki rolnej, EFRR, EFS, FS, Europejskim Funduszem Rybackim i Europejskim

Bankiem Inwestycyjnym,

Wdrażanie krajowych planów strategicznych odbywa się poprzez programy rozwoju

obszarów wiejskich obejmujących szereg środków zgrupowanych wokół czterech osi:.

Oś 1: Poprawa konkurencyjności sektora rolnego i leśnego.

Wsparcie ukierunkowane na konkurencyjność sektora rolnego i leśnego dotyczy:

1. Środków, których celem jest upowszechnianie wiedzy i poprawa potencjału

ludzkiego poprzez:

- działania informacyjne i kształcenie zawodowe,

- działania, które ułatwiają podejmowanie działalności przez młodych rolników (osoby,

które mają mniej niż 40 lat i po raz pierwszy podejmują działalność jako kierujący

gospodarstwem) i strukturalne dostosowanie ich gospodarstw,

- wcześniejsze emerytury rolników, którzy decydują się na zaprzestanie działalności

w celu przekazania gospodarstwa innym rolnikom, i robotników rolnych, którzy

decydują się na ostateczne zaprzestanie wszelkiej pracy na roli. Beneficjenci muszą,

19

między innymi, mieć nie mniej niż 55 lat i nie być jeszcze w normalnym wieku

emerytalnym wymaganym w danym państwie członkowskim,

- korzystanie z usług doradczych przez rolników i posiadaczy lasów, tworzenie usług

doradczych dotyczących gospodarstwa rolnego, usług z zakresu zarządzania nim

i z zakresu zastępstwa. Korzystanie z tych usług ma pomóc ocenić wydajność ich

gospodarstwa i ją podnieść,

2. Środków mających na celu restrukturyzację i rozwój kapitału rzeczowego poprzez:

- modernizację gospodarstw rolnych i leśnych i poprawę ich sytuacji ekonomicznej

poprzez wprowadzenie, między innymi, nowych technologii,

- zwiększenie wartości dodanej podstawowych produktów rolnych i leśnych. Oznacza to

wspieranie inwestycji, których celem jest poprawa wydajności w sektorze

przetwórczym i handlowym podstawowych produktów, przy jednoczesnym

uproszczeniu warunków uzyskania pomocy inwestycyjnej w porównaniu z obecnie

obowiązującymi warunkami,

- ulepszanie i rozwijanie infrastruktury związanej z rozwojem i dostosowywaniem

rolnictwa i leśnictwa,

- przywracanie potencjału produkcji rolnej zniszczonego w wyniku klęsk żywiołowych

oraz wprowadzanie odpowiednich działań zapobiegawczych,

3. Środków, których celem jest poprawa jakości produkcji i produktów rolnych poprzez:

- pomoc rolnikom w dostosowaniu się do wymagających norm opartych na

prawodawstwie wspólnotowym poprzez częściowe pokrycie dodatkowych kosztów lub

utraconych dochodów wynikających z nowych obowiązków,

- wspieranie rolników biorących udział w systemach jakości żywności,

- wspieranie grup producentów w działalności informacyjnej i promocyjnej na rzecz

produktów wytwarzanych w ramach systemów jakości żywności,

4. Dla nowych państw członkowskich przewidziane są środki przejściowe, które

dotyczą:

- wspierania gospodarstw rolnych niskotowarowych w fazie restrukturyzacji,

- wspierania tworzenia grup producentów,

- wspierania gospodarstw rolnych, które są w fazie restrukturyzacji, w tym

różnicowanie w kierunku działalności nierolniczej.

Oś 2: Poprawa środowiska naturalnego i terenów wiejskich.

W zakresie planowania przestrzennego wsparcie ma przyczynić się do zrównoważonego

rozwoju poprzez zachęcanie, w szczególności rolników i posiadaczy lasów,

20

do stosowania metod użytkowania gruntów zgodnych z potrzebą zachowania

krajobrazu i środowiska naturalnego oraz ochrony i poprawy zasobów naturalnych.

Do kluczowych kwestii, którymi należy się zająć, zalicza się różnorodność biologiczną,

zarządzanie terenami Natura 2000, ochronę wód i gleb oraz łagodzenie zmian klimatu.

W rozporządzeniu przewidziano więc płatności z tytułu naturalnych utrudnień na

obszarach górskich oraz płatności na innych obszarach z utrudnieniami (wskazanych

przez państwa członkowskie na podstawie obiektywnych wspólnych kryteriów)

i płatności rolnośrodowiskowe lub leśnośrodowiskowe, które pokrywają jedynie

zobowiązania wykraczające poza właściwe normy obowiązkowe. Pomoc obejmuje też

środki wsparcia dla inwestycji niedochodowych związanych z wykonywaniem

zobowiązań podjętych w ramach systemów rolno- lub leśnośrodowiskowych, lub innych

celów rolnośrodowiskowych, jak również środki mające na celu ulepszenie zasobów

leśnych dla celów ochrony środowiska (pomoc na rzecz pierwszego zalesiania gruntów,

zakładania systemów rolnoleśnych czy przywracanie potencjału leśnego oraz

wprowadzanie działań zapobiegających klęskom żywiołowym).

Oś 3: Jakość życia na obszarach wiejskich i różnicowanie gospodarki wiejskiej.

W celu różnicowania gospodarki wiejskiej w rozporządzeniu przewidziane zostały

środki dotyczące:

- różnicowania w kierunku działalności nierolniczej, wsparcia na rzecz tworzenia

i rozwoju mikroprzedsiębiorstw, zachęcania do prowadzenia działalności związanej

z turystyką, jak również ochrony dziedzictwa naturalnego, jego poprawy i zarządzania

nim, aby w ten sposób przyczynić się do zrównoważonego rozwoju gospodarczego,

- poprawy jakości życia na obszarach wiejskich, co wiąże się przede wszystkim

z odnową i rozwojem wsi oraz zachowaniem i poprawą stanu dziedzictwa wsi,

- szkoleń zawodowych dla podmiotów gospodarczych działających w wyżej

wymienionych dziedzinach

Oś 4: LEADER.

Wsparcie udzielane w ramach osi LEADER przeznaczone jest na:

- wdrażanie lokalnych strategii rozwoju poprzez lokalne partnerstwa publiczno-

prywatne, zwane „lokalnymi grupami działania”. W ramach strategii mających

zastosowanie do wyznaczonych obszarów wiejskich należy osiągnąć cele przynajmniej

jednej z trzech osi wymienionych powyżej,

- projekty współpracy międzyterytorialnej lub transnarodowej, które mogą wdrażać

lokalne grupy działania.15

15

http://europa.eu/(stan na dzień 20.06.2015)

21

2.5. Europejski Fundusz Morski i Rybacki.

Fundusz ten wspiera restrukturyzację rybołówstwa państw członkowskich. EFMR

to fundusz na rzecz unijnej polityki morskiej i rybołówstwa na lata 2014–2020.

Jest to jeden z pięciu europejskich funduszy strukturalnych i inwestycyjnych, które

wzajemnie się uzupełniają i wspierają wzrost gospodarczy i zatrudnienie dzięki

ożywieniu gospodarczemu w Europie.

Celem funduszu jest:

wspieranie rybaków w przechodzeniu na rybołówstwo zrównoważone

wspieranie społeczności nadmorskich w różnicowaniu lokalnej gospodarki

finansowanie projektów przyczyniających się do tworzenia nowych miejsc pracy

oraz podnoszenia jakości życia społeczności nadmorskich w Europie

ułatwianie dostępu do finansowania.

Fundusz jest wykorzystywany do współfinansowania projektów przy równoczesnym

użyciu krajowych źródeł finansowania.

Każdemu z państw członkowskich przydzielana jest – w oparciu o wielkość jego sektora

rybackiego – część ogólnego budżetu funduszu.

Następnie każde z państw opracuje program operacyjny, wyszczególniając, na co chce

wydać przydzielone mu środki finansowe.

Po przyjęciu programu przez Komisję organy krajowe podejmą decyzję co do tego, które

projekty zostaną sfinansowane.

Władze krajowe i Komisja wspólnie odpowiadają za realizację programu.16

Zasady działania Funduszy Europejskich.

Zasady działania Funduszy Europejskich wynikają z zasad rządzących polityką

regionalną Unii Europejskiej:

Zasada partnerstwa - na każdym etapie realizacji funduszy powinni uczestniczyć

wszyscy zainteresowani partnerzy. Z jednej strony Komisja Europejska współpracuje

z odpowiednimi władzami krajowymi, regionalnymi i lokalnymi, które też ściśle

kooperują ze sobą, z drugiej – przeprowadzane są konsultacje z partnerami

gospodarczymi i społecznymi.

Zasada dodatkowości (współfinansowania lub uzupełniania) - to znaczy, że Fundusze

Europejskie powinny uzupełniać środki finansowe poszczególnych państw

członkowskich, a nie je zastępować. Działania Unii nie powinny zastępować działań na

szczeblu krajowym i regionalnym, lecz je wzbogacać i wzmacniać.

16

http://ec.europa.eu/(stan na dzień 20.06.2015)

22

Zasada subsydiarności - władze wyższego szczebla podejmują działania jedynie

wówczas i tylko wtedy, gdy cele nie mogą zostać zrealizowane w sposób wystarczający

przez władze niższego szczebla. Instytucje unijne mogą realizować zadania tylko wtedy,

jeżeli nie mogą być one skutecznie wykonane samodzielnie przez regiony lub kraje

członkowskie.

Zasada decentralizacji - wynika z zasady subsydiarności i ma na celu umocnienie roli

samorządów regionalnych i lokalnych w realizacji i wykorzystaniu Funduszy

Europejskich. W wielu dziedzinach zdecentralizowanie kompetencji znacznie zwiększa

ich efektywność tak pod względem kosztów, jak i jakości usług i przybliżenia ich

obywatelowi.

Zasada koncentracji - polega na wspieraniu ze środków unijnych działań, które mają

największe znaczenie dla rozwoju Unii oraz zwiększenia jej spójności społeczno-

gospodarczej czy terytorialnej. Zasada ta oznacza także, że pomoc z funduszy powinna

być skoncentrowana na niewielu precyzyjnie określonych celach, priorytetach i

działaniach.

Zasada programowania - pomoc przeznaczona jest na trwałe rozwiązywanie

problemów w danej gałęzi gospodarki lub regionie, co w praktyce oznacza konieczność

formułowania wieloletnich planów rozwoju gospodarczego i wykorzystania środków

publicznych. Zasada ta ma na celu wypracowywanie wieloletnich programów rozwoju,

zgodnie z partnerskim procesem decyzyjnym. Po zatwierdzeniu programów przez

Komisję Europejską są one realizowane pod kierunkiem państw członkowskich zgodnie

z postanowieniami rozporządzeń unijnych i szczegółowymi wytycznymi Komisji

Europejskiej.17

17

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

23

3. Podział Funduszy Europejskich na kraje

członkowskie.

3.1. Podział środków Unii Europejskiej w latach 2014-2020 na kraje

członkowskie.

W okresie finansowania 2014-2020 Unia Europejska planuje zainwestować

w sumie prawie 960 mld euro, natomiast poprzez fundusze Unia Europejska planuje

przekazać do 2020 roku prawie połowę swego całego budżetu (ponad 453 mld euro)

na pomoc krajom członkowskim.

W obecnym budżecie priorytetowo został potraktowany wzrost gospodarczy,

zatrudnienie i konkurencyjność. Dlatego też na ten cel przyznane zostały znacznie

większe środki (udział w ogólnych nakładach UE zwiększył się z 9% do 13% w latach

2007-2013). Nieco mniej środków przewidziano obecnie na: spójność gospodarczą,

społeczną i terytorialną (34% wobec 36%) oraz na zrównoważony wzrost i zasoby

naturalne (39% wobec 42%). Na pozostałe wydatki przewidziano wyższe kwoty.

Ogółem przewidziane środki na lata 2014-2020 są nieznacznie mniejsze od okresu

2007-2013 (960 mld euro wobec 994 mld euro).

Stosunkowo duża część funduszy Wspólnoty przekazywana jest na Wspólną

Politykę Rolną. Wynika to z tego, że jest to jedyna polityka finansowana prawie w całości

ze środków UE. Państwa członkowskie zdecydowały, że polityka rolna powinna być

prowadzona na szczeblu europejskim bardziej niż na krajowym.

Wydatki na wspólną politykę rolną wyniosą w latach 2014-2020 ponad

373 mld euro (39% ogółu wydatków Unii Europejskiej), z czego ponad 277 mld euro

przeznaczone zostanie na wydatki związane z rynkiem i pomocą bezpośrednią,

a 96 mld euro - na rozwój obszarów wiejskich.

Zreformowana wspólna polityka rolna stymuluje produkcję bezpiecznej żywności

o wysokiej jakości oraz wspiera produkty rolnictwa europejskiego, a także innowacje w

zakresie uprawy i przetwórstwa żywności. Uwzględnia zmiany klimatu i tworzenie

miejsc pracy na obszarach wiejskich. Wspiera rolnictwo zorientowane rynkowo.

W 2011 r. produkty rolne stanowiły aż 7% w eksporcie UE, co odpowiada kwocie

przekraczającej 100 mld euro - więcej niż samochody lub produkty farmaceutyczne.

Głównym kryterium podziału środków finansowych Unii Europejskiej

na poszczególne państwa członkowskie jest poziom produktu krajowego brutto (PKB)

na mieszkańca. Regiony o poziomie PKB na mieszkańca w granicach 75% - 90%

średniego poziomu unijnego zaliczane są do regionów w okresie przejściowym.

Natomiast za bardziej rozwinięte uznaje się te regiony, których PKB na mieszkańca

osiąga 90% lub więcej średniej unijnej.

24

Nasz poziom PKB na mieszkańca osiąga niecałe 70% średniego poziomu UE. Tylko

województwo mazowieckie przekroczyło granicę 75% i znalazło się w grupie regionów

lepiej rozwiniętych

Wśród państw członkowskich zaliczonych do mniej rozwiniętych, w których

poziom dochodu narodowego na mieszkańca jest poniżej 75% średniego poziomu

unijnego, są: Estonia, Łotwa, Litwa, Polska bez województwa mazowieckiego, Czechy bez

Pragi, Słowacja, Węgry bez rejonu Kozep, Rumunia bez Bukaresztu, Bułgaria, znaczna

część Grecji, południowe Włochy z Sycylią, Malta, Portugalia bez Lizbony i Algavre,

Hiszpania bez Extremadury oraz zachodnia część Wielkiej Brytanii.

Poza obiektywnym kryterium podziału funduszy, jakim jest poziom PKB

na mieszkańca, wielkość przyznanych danemu państwu środków zależy od wielu innych

czynników i zawsze jest przedmiotem negocjacji z Komisją Europejską.18

Łączna kwota środków przewidzianych dla krajów członkowskich w latach

2014 - 2020 na politykę regionalną przekroczy 351 mld euro, a więc ponad jedną trzecią

całych wydatków Unii Europejskiej.

Podział środków Unii Europejskiej 2014-2020 (w euro, ceny bieżące) :

Austria - 1,24 mld

Belgia - 2,28 mld

Bułgaria - 7,59 mld

Cypr - 0,735 mld

Czechy - 21,98 mld

Niemcy - 19,23 mld

Dania - 0,553 mld

Estonia - 3,59 mld

Grecja - 15,52 mld

Hiszpania - 28,56 mld

Finlandia - 1,47 mld

Francja - 15,85 mld

Chorwacja - 8,61 mld

Węgry - 21,91 mld

18

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

25

Irlandia - 1,19 mld

Włochy - 32,82 mld

Litwa - 6,82 mld

Luxemburg - 0,059 mld

Łotwa - 4,51 mld

Malta - 0,725 mld

Holandia - 1,4 mld

Polska - 82,5 mld

Portugalia - 21,47 mld

Rumunia - 22,99 mld

Szwecja - 2,11 mld

Słowenia - 3,07 mld

Słowacja - 12,99 mld

Wielka Brytania - 11,84 mld19

3.2. Środki unijne dla Polski w programach krajowych na lata 2014-2020.

Polska jest największym beneficjentem pomocy unijnej. W latach 2014-2020 Unia

Europejska przeznaczyła dla naszego kraju 82,5 mld euro. Podział środków i kierunki

ich wykorzystania był przedmiotem dyskusji i uzgodnień władz centralnych

i samorządowych z różnymi partnerami.

Środki będzie można zainwestować m.in. w badania naukowe i ich komercjalizację,

kluczowe połączenia drogowe (autostrady, drogi ekspresowe), rozwój

przedsiębiorczości, transport przyjazny środowisku (kolej, transport publiczny),

cyfryzację kraju czy włączenie społeczne i aktywizację zawodową.20:

Fundusze zostaną zainwestowane w zwiększenie konkurencyjności polskiej

gospodarki, poprawę spójności społecznej i terytorialnej kraju, w podnoszenie

sprawności i efektywności administracji. Najważniejszym celem programów unijnych

jest poprawa poziomu życia mieszkańców dzięki wzrostowi gospodarczemu i wzrostowi

zatrudnienia.

19 Finansowanie unijnej polityki – główne statystyki. Dostępny budżet 2014-2020

20 Opracowanie własne na podstawie B. Tomaszkiewicz „Pieniądze z Unii Europejskiej 2014-2020” Dziennik

Gazeta Prawna , Warszawa 2014 r.

26

Największe kwoty Polska zainwestuje w infrastrukturę transportową (drogową

i kolejową), ale największy wzrost wydatków nastąpi w sferze innowacyjności

i wsparcia przedsiębiorców. Nadal finansować będziemy inwestycje w ochronę

środowiska i energetykę, a także projekty z dziedziny kultury, edukacji, zatrudnienia czy

przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu.

Miasta wojewódzkie wraz z okalającymi je gminami otrzymają duże wsparcie na

realizację wspólnych przedsięwzięć w zakresie dostępności komunikacyjnej. Ponadto

fundusze sfinansują inwestycje w miastach, zwłaszcza projekty związane

z kompleksową rewitalizacją, ekologicznym transportem miejskim, gospodarką

niskoemisyjną. Wymogiem UE jest również rozwój tzw. inteligentnych specjalizacji, czyli

skupienie się poszczególnych regionów na wybranych priorytetach polityki

innowacyjnej.

Obok bezzwrotnych dotacji Unia Europejska udostępnia także tzw. instrumenty

zwrotne, czyli pożyczki i kredyty. Korzystać z nich mogą zarówno przedsiębiorcy, jak

i samorządy.

Perspektywa na lata 2014-2020 będzie wdrażana w Polsce poprzez 6 krajowych

programów operacyjnych zarządzanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

oraz 16 programów regionalnych zarządzanych przez Urzędy Marszałkowskie.21

Środki unijne w programach krajowych

Program Infrastruktura i

Środowisko 27,41 mld euro

Program Inteligentny Rozwój 8,61 mld euro

Program Polska Cyfrowa 2,17 mld euro

Program Wiedza Edukacja

Rozwój 4,69 mld euro

Program Polska Wschodnia 2 mld euro

Program Pomoc Techniczna 700,12 mln euro

Źródło: http://www.mir.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

21

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl (stan na dzień 20.06.2015)

27

3.2.1. Program Infrastruktura i Środowisko.

Najwięcej środków przeznaczono na Program Infrastruktura i Środowisko.

Priorytetami tego programu są: gospodarka niskoemisyjna, ochrona środowiska, rozwój

infrastruktury technicznej kraju i bezpieczeństwo energetyczne.

Z Programu Infrastruktura i Środowisko finansowane są różnorodne projekty.

W zależności od specyfiki danego rodzaju wsparcia, określany jest typ podmiotów, które

mogą z niego korzystać. Możemy wyróżnić następujące grupy podmiotów uprawnionych

do ubiegania się o wsparcie:

Małe i średnie przedsiębiorstwa,

Duże przedsiębiorstwa,

Administracja publiczna,

Przedsiębiorstwa realizujące cele publiczne,

Służby publiczne inne niż administracja,

Instytucje ochrony zdrowia,

Organizacje społeczne i związki wyznaniowe,

Instytucje nauki i edukacji.22

Struktura programu składa się z czterech głównych celów tematycznych tworzących

cztery podstawowe obszary interwencji:

1. gospodarka niskoemisyjna,

2. adaptacja do zmian klimatu,

3. ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów

4. transport zrównoważony

Działania realizowane w ramach programu zostały dobrane tak, aby w największym

stopniu przyczyniały się do osiągnięcia celu głównego, tj. wsparcia gospodarki

efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności

terytorialnej i społecznej.

W ramach PO IŚ 14832,1 mld euro jest przeznaczone na infrastrukturę transportową

i sieciową, pozostałe wydatki na ochroną środowiska, i działania związane z przejściem

na gospodarkę niskoemisyjną, zapobieganiem i zarządzaniem ryzykiem związanym ze

zmianami klimatu, promowaniem efektywnego gospodarowania zasobami.23

Budżet Programu.

Głównym źródłem finansowania POIiŚ 2014-2020 będzie Fundusz Spójności (FS),

dodatkowo przewiduje się wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego

(EFRR). Łączna wielkość środków unijnych zaangażowanych w realizację Programu

wyniesie 27,41 mld euro. Pod względem budżetu jest to największy program

operacyjny realizowany w Polsce w okresie 2014-2020.

22

http://www.pois.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015) 23

L. Skiba „Budżet Unii Europejskiej” Narodowy Bank Polski 2015

28

Podział środków UE dostępnych w ramach POIiŚ 2014-2020 pomiędzy poszczególne

obszary wsparcia przedstawia się następująco (dane na podstawie wstępnych

szacunków):

energetyka – 2 800,2 mln euro

środowisko - 3 508,2 mln euro

transport - 19 811,6 mln euro

kultura - 467,3 mln euro

zdrowie - 468,3 mln euro

pomoc techniczna - 330,0 mln euro 24

3.2.2. Program Inteligentny Rozwój.

Jest to nowy program wspierania innowacji. Wsparcie otrzymają przede

wszystkim przedsięwzięcia z obszaru technologii informacyjno-komunikacyjnych,

biogospodarki, zdrowej żywności czy jakości życia, tzw. inteligentne specjalizacje.

Robiąc założenia podziału środków z tego programu Ministerstwo Infrastruktury

i Rozwoju wzięło pod uwagę miejsce Polski w rankingach innowacyjności. W badaniach

obrazujących innowacyjność krajów UE Polska wciąż zajmuje niską pozycję. Poziom

Sumarycznego Wskaźnika Innowacyjności (Sumary Innovation Index) dla Polski jest

niższy niż przeciętna dla wszystkich państw UE. W opublikowanym w 2014 r. rankingu

Innovation Union Scoreboard (IUS) Polska zajęła 4. miejsce od końca i w porównaniu

z wynikami z poprzedniego roku awansowała z grupy słabych innowatorów do grupy

umiarkowanych innowatorów.25

Wsparcie z Programu Inteligentny Rozwój występować mogą przede wszystkim:

przedsiębiorstwa (w szczególności MŚP),

jednostki naukowe konsorcja przedsiębiorstw oraz jednostek naukowych,

instytucji otoczenia biznesu.

Punktem wyjścia dla określenia zakresu interwencji PO IR były doświadczenia

wynikające z realizacji Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka, 2007-2013

(PO IG). Najważniejsze rekomendacje z badań ewaluacyjnych PO IG zostały

przedstawione w badaniach ewaluacyjnych:

zbyt dużego rozproszenie tematycznego wsparcia,

dominacja instrumentów dotacyjnych,

trudności ze zdefiniowaniem, oceną i mierzeniem innowacyjności.

24

www.nfosigw.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015) 25

http://www.ncbr.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

29

Najważniejsze rekomendacje:

- propozycja przyjęcia modelu koncentracji wsparcia na dziedzinach inteligentnej

specjalizacji lub promowania kierunków inteligentnej specjalizacji,

- zróżnicowanie instrumentów wsparcia w zależności od rodzaju adresowanego

problemu,

- uspójnienie podejścia do definiowania innowacyjności w przyszłym okresie

programowania,

-stosowanie mechanizmów wzmacniających wspólne zaangażowanie pomiotów

z sektorów nauki i gospodarki,

- wzmocnienie procesu udzielania dofinansowania IOB w oparciu o weryfikację:

możliwości funkcjonowania rynkowego instytucji poza wsparciem dotacyjnym, założeń

strategicznych działania oraz zapewnienie skutecznych narzędzi monitorowania.

PO IR planuje się położenie większego nacisku na współpracę sektorów biznesu

i nauki. Preferowane będą projekty B+R, charakteryzujące się wysokim potencjałem w

zakresie komercjalizacji. Szczególnie istotne staje się stworzenie mechanizmów

angażujących przedsiębiorstwa w prowadzenie prac B+R, samodzielnie lub wspólnie

z jednostkami naukowymi i innymi przedsiębiorstwami.

W latach 2007-2013 skala finansowania infrastruktury sektora nauki (szkół

wyższych), była na tyle duża, że w kolejnych latach tego typu projekty nie powinny mieć

priorytetowego znaczenia. Dlatego też w PO IR nacisk położony zostanie na

wykorzystanie istniejących zasobów oraz konsolidację potencjału jednostek naukowych

w ramach sieci powiązań i wspólnych projektów.

Istotna zmiana nastąpi także w zakresie finansowania wdrożeń nowych

technologii. W ramach PO IG etap wdrożenia innowacyjnych rozwiązań wspierany był w

formie dotacyjnej, podczas gdy w PO IR przewiduje się wykorzystanie instrumentów

zwrotnych w finansowaniu tego typu projektów. Wynika to z faktu, iż dalsze etapy

opracowania innowacyjnego rozwiązania (po etapie prac B+R) są obciążone mniejszym

ryzykiem oraz uwarunkowane czynnikami o charakterze rynkowym. W zakresie

wsparcia instytucji otoczenia biznesu konieczne jest dążenie do urynkowienia

działalności tych podmiotów oraz ograniczenie rozwoju nowej infrastruktury.

Instrumenty PO IR powinny przyczyniać się do profesjonalizacji usług świadczonych

przez IOB, a także konsolidacji i lepszej koordynacji całego systemu.

Celem głównym PO IR jest wspieranie innowacyjności i konkurencyjności polskiej

gospodarki, wyrażające się głównie zwiększeniem nakładów na B+R, w szczególności

poprzez:

wsparcie przedsiębiorstw w obszarach innowacyjności i działalności badawczo-

rozwojowej,

30

podniesienie jakości i interdyscyplinarności badań naukowych i prac

rozwojowych,

zwiększenie stopnia komercjalizacji oraz umiędzynarodowienia badań

naukowych i prac rozwojowych.26

3.2.3. Program Wiedza Edukacja Rozwój.

Celem programu jest poprawa polityki i działań publicznych na rzecz rynku pracy,

edukacji i całej gospodarki; zwłaszcza wsparcie szkolnictwa wyższego ukierunkowane

na potrzeby rozwoju; promocja innowacji społecznych i współpracy ponadnarodowej.

Zakres wsparcia PO WER opiera się na dwóch filarach:

1. poprawie funkcjonowania poszczególnych polityk sektorowych;

2. interwencji w obszarach, dla których większą efektywność zapewni wsparcie

z poziomu krajowego:

wsparcie ludzi młodych,

szkolnictwo wyższe,

innowacje społeczne, mobilność i współpraca ponadnarodowa.

Osoby młode na rynku pracy: wsparcie ludzi młodych, do 29 roku życia bez pracy,

w tym w szczególności osób, które nie uczestniczą w kształceniu i szkoleniu (tzw.

młodzież NEET) poprzez pomoc w zakresie określenia ścieżki zawodowej, szkolenia

i egzaminy, staże, praktyki, subsydiowane zatrudnienie, dotacje na rozpoczęcie

działalności gospodarczej, wsparcie w zakresie mobilności międzysektorowej

i geograficznej. Integralną częścią działań wspierających osoby młode jest Inicjatywa dla

młodych.

Efektywne polityki publiczne dla rynku pracy, gospodarki i edukacji: poprawa

efektywności wybranych polityk publicznych kluczowych z punktu widzenia strategii

Europa 2020 i krajowych programów reform (np. modernizacja instytucji rynku pracy,

rozwój polityki edukacyjnej, poprawa jakości działań skierowanych do osób

zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym).

Szkolnictwo wyższe dla gospodarki i rozwoju: rozwój szkolnictwa wyższego (np.

zapewnienie kształcenia odpowiadającego potrzebom gospodarki, rynku pracy

i społeczeństwa, podniesienie jakości studiów doktoranckich, zwiększenie otwartości

i mobilności międzynarodowej, poprawa jakości dydaktyki i systemów zarządzania

kształceniem).

Innowacje społeczne i współpraca ponadnarodowa: zwiększenie wykorzystania

innowacji społecznych w ramach polityk publicznych, wzmocnienie potencjału

rozwojowego osób i instytucji z wykorzystaniem programów mobilności

ponadnarodowej, rozwój współpracy polskich podmiotów z partnerami zagranicznymi.

26

L. Skiba –„Budżet UE” –Narodowy Bank Polski 2015

31

Wsparcie dla obszaru zdrowia: przeciwdziałanie dezaktywizacji zawodowej

z przyczyn zdrowotnych (głównie poprzez działania profilaktyczne), wspieranie

systemu kształcenia zawodowego, przeddyplomowego i podyplomowego kadr

medycznych, poprawa efektywności funkcjonowania systemu ochrony zdrowia,

w szczególności na poziomie podstawowej opieki zdrowotnej.27

3.2.4.Program Polska Cyfrowa.

Kolejny program ma na celu zwiększenie dostępności do Internetu, stworzenie

przyjaznej dla obywatela e-administracji, która umożliwi załatwianie wielu spraw za

pośrednictwem komputera oraz upowszechnienie w społeczeństwie wiedzy

i umiejętności korzystania z komputerów.

O dotacje z Programu Polska Cyfrowa występować mogą przede wszystkim:

przedsiębiorstwa telekomunikacyjne,

jednostki administracji rządowej oraz jednostki im podległe lub przez nie

nadzorowane,

jednostki naukowe,

państwowe organizacje kultury,

organizacje pozarządowe.

Powszechny dostęp do szybkiego Internetu:

- inwestycje w zakresie szybkiego szerokopasmowego Internetu (budowa, rozbudowa

lub przebudowa sieci dostępowej o parametrach co najmniej 30 Mb/s),

- budowa, rozbudowa i przebudowa sieci szkieletowej i dystrybucyjnej zapewniającej

szerokopasmowy dostęp do Internetu, jako uzupełnienie istniejącej infrastruktury

telekomunikacyjnej, w tym powstałej w ramach perspektywy finansowej 2007-2013,

- dostarczanie usług dostępu do Internetu o parametrach niższych niż 30 Mb/s –

wyłącznie w uzasadnionych przypadkach, na obszarach szczególnie zagrożonych

trwałym wykluczeniem cyfrowym ze względu na bardzo niskie nasycenie usługami

szerokopasmowego dostępu do internetu lub ich brak, gdzie budowa sieci zgodnie

z wymaganiami EAC (Europejska Agenda Cyfrowa) nie jest uzasadniona ekonomicznie.

Projekty będą realizowane na obszarach, gdzie nie można zapewnić szerokopasmowego

dostępu do Internetu na warunkach rynkowych, z uwzględnieniem właściwych

przepisów o pomocy publicznej.

E-Administracja i otwarty rząd:

- udostępnianie e-usług publicznych online i aplikacji, z których będzie można

skorzystać w sieci, np.: usługi świadczone przez administrację publiczną, aplikacje

edukacyjne online, telewizja internetowa, transmisja muzyki i wideo w wysokiej jakości

oraz wiele innych,

27

http://www.power.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

32

- tworzenie nowoczesnych e-usług elektronicznych, które umożliwią skrócenie czasu

realizacji w urzędach poszczególnych typów spraw. Umożliwi to również załatwienie

sprawy bez opuszczania domu bądź miejsca pracy, włączając w to płatności (szeroki

katalog usług dostępnych online), dziedzictwo kulturowe, zwiększoną dostępność

informacji naukowych i administracyjnych. Będzie to również podstawą do rozwoju

innowacyjnych i kreatywnych przedsięwzięć biznesowych.

Priorytetowo będą traktowane projekty w następujących obszarach:

rynek pracy,

ubezpieczenia i świadczenia społeczne,

ochrona zdrowia,

prowadzenie działalności gospodarczej,

wymiar sprawiedliwości i sądownictwo,

prezentacja i udostępnianie danych przestrzennych i statystycznych,

nauka i szkolnictwo wyższe,

podatki i cła,

sprawy administracyjne, w szczególności obywatelskie zamówienia publiczne,

bezpieczeństwo i powiadamianie ratunkowe,

rolnictwo i rozwój obszarów wiejskich.

Cyfrowe kompetencje społeczeństwa:

- rozwój cyfrowych umiejętności społeczeństwa, głównie na obszarach wiejskich

i w małych miastach. Bardziej aktywny udział w życiu społecznym oraz częstsze

angażowanie się na rzecz społeczności lokalnych i działalność w organizacjach

pozarządowych,

- kampanie edukacyjno-informacyjne, które będą promować korzyści, jakie daje rozwój

cyfrowych umiejętności,

- wzmocnienie i rozwinięcie potencjału programistów, który będzie można wykorzystać

dla cyfrowego rozwoju kraju. 28

3.2.5.Program Polska Wschodnia.

Program jest ponadregionalnym programem dla województw Polski Wschodniej

mającym na celu wzrost konkurencyjności i innowacyjności makroregionu Polski

Wschodniej poprzez wsparcie innowacyjności i rozwoju badań oraz zwiększenie

atrakcyjności inwestycyjnej makroregionu, w szczególności dzięki dostępności

transportowej.

28

http://www.polskacyfrowa.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

33

O dotacje z Programu Polska Wschodnia występować mogą przede wszystkim:

przedsiębiorstwa typu startup,

MŚP,

ośrodki innowacji, jako animatorzy Platform startowych,

jednostki samorządu terytorialnego,

PKP PLK S.A.29

Program obejmuje województwa lubelskie, podkarpackie, podlaskie, świętokrzyskie

i warmińskomazurskie.

Główne priorytety programu:

- Zwiększenie aktywności przedsiębiorstw w zakresie B+R.

- Stworzenie warunków sprzyjających powstawaniu MŚP w Polsce Wschodniej

- Wzrost internacjonalizacji MŚP z makroregionu Polski Wschodniej

- Wzmocnienie powiązań kooperacyjnych w makroregionie Polski Wschodniej

- Poprawa mobilności mieszkańców w miastach wojewódzkich Polski Wschodniej i ich

obszarach funkcjonalnych

- Poprawa dostępności wewnętrznej w miastach wojewódzkich Polski Wschodniej i ich

obszarach funkcjonalnych

- Wzmocnienie spójności wewnętrznej oraz dalsza poprawa dostępności zewnętrznej

Polski Wschodniej

PO PW 2014-2020 koncentruje się na przedsięwzięciach, które wpisują się w

realizację zadań związanych z budową gospodarki opartej na wiedzy i rozwoju kapitału

intelektualnego, wzmocnieniem głównych ośrodków koncentracji działalności

gospodarczej oraz zwiększeniem zewnętrznej i wewnętrznej (międzyregionalnej

i lokalnej) dostępności terytorialnej.

3.2.6.Program Pomoc Techniczna .

Program ma zapewnić sprawne działanie instytucji systemu wdrażania funduszy,

jak również stworzenie skutecznego systemu informacji i promocji środków

europejskich.

Ze środków Programu będą współfinansowane wynagrodzenia pracowników

systemu wdrażania polityki spójności w Polsce w latach 2014-2020 oraz podjęte

zostaną działania służące utrzymaniu i rozbudowie jednolitego systemu wynagrodzeń.

Ewaluacja lat poprzednich: w przypadku, gdy jedna instytucja wdraża kilka programów,

29

http://www.polskawschodnia.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

34

z których każdy posiada inne regulacje dotyczące pomocy technicznej, koszty obsługi

pomocy technicznej (powodowane realizacją kilku projektów o stosunkowo niewielkiej

wartości i koniecznością rozbijania wydatków na kilka źródeł finansowania,

stosowaniem odmiennych reguł) nieracjonalnie rosną.30

Wsparcie w programie Pomoc Techniczna przewidziane jest dla instytucji

uczestniczących w systemie realizacji polityki spójności w perspektywie 2014-2020

w zakresie:

przygotowania,

zarządzania,

monitorowania,

oceny,

informacji i komunikacji,

tworzenia sieci,

rozpatrywania skarg,

kontroli i audytu.

Beneficjentami Programu Pomoc Techniczna 2014- 2020 są instytucje odpowiedzialne

za wdrażanie Funduszy Europejskich.31

Ponadto w Polsce realizowany będzie Program Rozwoju Obszarów

Wiejskich (8,5 mld euro) oraz Program Rybactwo i Morze (0,5 mld euro).

30

L. Skiba –„Budżet UE” –Narodowy Bank Polski 2015 31

http://www.popt.gov.pl/(stan na dzień 20.06.2015)

35

Podsumowanie.

Każdego roku, uwzględniając pułapy wieloletnich ram finansowych, Komisja

przedstawia projekt budżetu, który jest korygowany i przyjmowany przez Parlament

Europejski i Radę Unii Europejskiej. Za pośrednictwem budżetu Unia wspiera wzrost

gospodarczy i dobrobyt, a także działa na rzecz ochrony dziedzictwa społecznego,

kulturowego i naturalnego Europy. Unia udziela również wsparcia krajom rozwijającym

się.

Unia Europejska dysponuje własnymi zasobami. Są one finansowane głównie

z ceł pobieranych na zewnętrznych granicach UE oraz przez podatników unijnych

(za pośrednictwem wkładów państw członkowskich obliczanych proporcjonalnie na

podstawie DNB oraz krajowych dochodów z VAT).

Roczne wydatki Unii Europejskiej odpowiadają ok. 1% majątku UE mierzonego

wskaźnikiem dochodu narodowego brutto (DNB). Dla porównania wydatki publiczne

w 28 państwach członkowskich UE wynoszą pomiędzy 40 a 60% DNB.

Unia Europejska wydaje pieniądze z budżetu za pośrednictwem różnych

funduszy, programów i instrumentów finansowych.

Pięć głównych funduszy wspiera rozwój gospodarczy wszystkich krajów Unii. Są to:

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Europejski Fundusz Społeczny

Fundusz Spójności

Europejski Fundusz Rolny na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich

Europejski Fundusz Morski i Rybacki

W okresie finansowania 2014-2020 Unia Europejska planuje zainwestować

w sumie prawie 960 mld euro, natomiast poprzez fundusze Unia Europejska planuje

przekazać do 2020 roku prawie połowę swego całego budżetu (ponad 453 mld euro) na

pomoc krajom członkowskim.

Polska jest największym beneficjentem pomocy unijnej. W latach 2014-2020 Unia

Europejska przeznaczyła dla naszego kraju 82,5 mld euro.

Perspektywa na lata 2014-2020 będzie wdrażana w Polsce poprzez 6 krajowych

programów operacyjnych zarządzanych przez Ministerstwo Infrastruktury i Rozwoju

oraz 16 programów regionalnych zarządzanych przez Urzędy Marszałkowskie.

36

Bibliografia.

P .Kowalewski (pod red.) ”Mechanizmy funkcjonowania strefy euro” Narodowy Bank

Polski, Warszawa 2013

L. Oręziak „Finanse Unii Europejskiej” Wydawnictwo Naukowe PWN , Warszawa 2009

B. Tomaszkiewicz „Pieniądze z Unii Europejskiej 2014-2020” Dziennik Gazeta Prawna,

Warszawa 2014 r.

L. Skiba „Budżet Unii Europejskiej” Narodowy Bank Polski 2015

Finansowanie unijnej polityki – główne statystyki. Dostępny budżet 2014-2020

Sprawozdanie na temat unijnego budżetu na lata 2014-2020- Kancelaria Senatu,

sprawozdanie nr 120/2013

Netografia.

http://www.cie.gov.pl/

http://ec.europa.eu/

http://europa.eu/

http://www.fundusze-strukturalne.pl/

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl

http://www.mir.gov.pl/

http://www.ncbr.gov.pl/

http://www.nfosigw.gov.pl/

https://pl.wikipedia.org/

http://www.pois.gov.pl/

http://www.polskacyfrowa.gov.pl/

http://www.polskawschodnia.gov.pl

http://www.popt.gov.pl/

http://www.power.gov.pl/

37

OŚWIADCZENIE

Oświadczam, że pracę niniejszą przygotowałem(am) samodzielnie. Wszystkie dane,

istotne myśli i sformułowania pochodzące z literatury (przytoczone dosłownie

lub niedosłownie) są opatrzone odpowiednimi odsyłaczami. Praca ta nie była w całości

ani w części, która zawierałaby znaczne fragmenty przedstawione w pracy jako oryginalne

(wyniki badań empirycznych, obliczenia, spostrzeżenia, oceny, wnioski, propozycje itp.), przez

nikogo przedłożona do żadnej oceny i nie była publikowana.

Oświadczam, że tekst pracy dyplomowej na nośniku elektronicznym jest identyczny

z tekstem wydrukowanym i nie zawiera znaków niewidocznych na wydruku.

..............................., dnia............................ .................................................

(miejscowość) (podpis)

OŚWIADCZENIE

Wyrażam zgodę / nie wyrażam zgody* na udostępnienie osobom zainteresowanym

mojej pracy dyplomowej.

Zgoda na udostępnienie pracy dyplomowej nie oznacza wyrażenia zgody

na kopiowanie pracy dyplomowej w całości lub w części. Brak zgody nie wyklucza kontroli

tekstu pracy dyplomowej w systemie antyplagiatowym, wyklucza natomiast dopisanie tekstu do

bazy tego systemu.

* niepotrzebne skreślić

..............................., dnia............................ .................................................

(miejscowość) (podpis)