Upload
dinhnhi
View
221
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
1
UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO
w Warszawie
Wydział Nauk Historycznych i Społecznych
Instytut Politologii
Analiza potrzeb osób starszych na terenie miasta Radom
raport opracowany przy współpracy Urzędu Miasta Radom oraz organizacji pozarządowych i kościelnych działających na
terenie miasta Radom
Autorzy:
Iwona Durska
Patryk Barszcz
Krzysztof Ciok
Mateusz Gros
Marcin Rackiewicz
Warszawa 2012
2
1. Wstęp
Analiza potrzeb osób starszych wymaga dokładnego przeanalizowania z jednej strony
faktycznego zapotrzebowania osób starszych na terenie miasta Radom, zarówno na
płaszczyźnie pomocy społecznej, przy wypełnianiu ról społecznych, w jakie wejść mogą
osoby starsze, analizie i przeciwdziałaniu zjawiska wykluczenia społecznego, z jakim
stosunkowo często spotykają się te osoby, jak też sposobu zagwarantowania, czy też pomocy
w zapewnieniu rozwoju i spędzania wolnego czasu, oraz wreszcie pomocy psychicznej w
najtrudniejszych chwilach życia. Wydaje się, że jest to niezwykle istotne, biorąc pod uwagę
ogólną tendencję starzenia się społeczeństwa. Według danych zamieszczonych przez
Europejski Urząd Statystyczny EUROSTAT odsetek ludzi starszych będzie przybywał,
między innymi ze względu na wydłużanie się przeciętnej długości życia, rozwój opieki
medycznej, oraz dzietność społeczeństwa polskiego, które aktualnie nie zapewnia prostej
zastępowalności pokoleń. To determinuje konieczność przyjrzenia się bliżej zadanej grupie
społecznej, która stając się coraz liczniejsza będzie odgrywała coraz znaczniejszą i bardziej
doniosłą rolę w ogóle społeczeństwa, również na terenie miasta Radom. W raporcie
postanowiono zbadać pewne zależności, które uwydatniły się podczas konfrontacji realnych
potrzeb osób starszych na terenie miasta Radom, oraz faktycznej działalności organów
samorządu terytorialnego, oraz organizacji pozarządowych, których działalność nierzadko ex
lege wyznaczona jest przez zapewnienie odpowiedniego poziomu zabezpieczenia
społecznego w tym przypadku mieszkańców miasta. Podczas przygotowania raportu
posiłkowano się dokumentacją przeprowadzonych przez organy samorządu terytorialnego i
organizacji pozarządowych działań, zawężając je do oznaczonej grupy, przedstawiając
swoiste resume ich działalności. Postanowiono również przeprowadzić ankietę wśród
zainteresowanej grupy społecznej zadając im pytania mające na celu sprawdzenie
efektywności działania organów samorządowych, oraz określić faktyczne zadowolenie z
podjętych przez ww. organy działań. Ankieta została przeprowadzona przy zachowaniu zasad
doboru celowego, który wydaje się być właściwym przy określonym zadaniu.
Raport podzielono na pięć główne rozdziały, nie licząc wstępu, przedstawionej
bibliografii i załączników. Pierwszy rozdział uwzględnia zebrane informacje o osobach
starszych w Radomiu i prognozy demograficzne dotyczące miasta. W drugim przedstawiono
działania Urzędu Miasta, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Radomiu, Klubu
3
Seniora, Caritasu oraz Banku Czasu, jako organów wypełniających zadania mające związek z
zapewnieniem potrzeb osób starszych. W kolejnym rozdziale przedstawiono wyniki i analizę
ankiety przeprowadzonej wśród osób starszych na terenie miasta Radom, natomiast ostatnia
część poświęcona jest funduszom europejskim. Podsumowanie zajmuje ostatni z głównych
rozdziałów raportu.
2. Radom – informacje ogólne o ludziach starszych
Radom jest to czternaste co do wielkości miasto w Polsce będące na prawach powiatu.
Położony jest w centralno-wschodniej części kraju, w województwie mazowieckim nad rzeką
Mleczną. Jest siedzibą powiatu radomskiego i kurii diecezji radomskiej. Według danych z 31
grudnia 2010 r. miasto miało 222 496 mieszkańców1. Jednak prognozy przewidują, że liczba
ludności w Radomiu będzie spadała, co przedstawia poniższy wykres.
* wszystkie wykresy zostały stworzone przez naszą grupę na podstawie danych z GUS-u oraz z ankiety.
1 Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd
Statystyczny, 2010-11-02.
4
Radom leży w województwie mazowieckim, w którym jest najwięcej osób po
60 roku życia, bo aż 186 883. Dane te odzwierciedla mapa:
*Źródło: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf (27.12.11).
W samym Radomiu mieszka ok. 25 407 osób po 60 roku życia (w tym 10714
mężczyzn i 14693 kobiet). Osoby starsze stanowią ok. 12% mieszkańców Radomia (w
Polsce: 6311,6 tys., co stanowi 16,74%). Liczba osób starszych jak przewidują prognozy
będzie rosła. Od 2010 do 2030 roku przybędzie 13862 seniorów, czyli ich liczba wzrośnie o
prawie połowę (w 2030 r. ta grupa wiekowa będzie stanowiła ponad 22% ogólnej liczby
mieszkańców Radomia). Świadczy to o tym, że polskie społeczeństwo podobnie jak
społeczeństwa krajów Europy Zachodniej staje się społeczeństwem starzejącym (spada udział
dzieci i młodzieży w ogólnej liczbie ludności, rośnie udział osób 60+). Skutkiem takiego
stanu rzeczy, czyli starzenia się mieszkańców danego miasta czy kraju jest przede wszystkim
wzrost wydatków na służbę zdrowia i pomoc społeczną.
Dane te przedstawia wykres:
5
Szczegółowe dane dotyczące prognoz można wyczytać z poniższej tabeli:
Prognoza ludnościowa dotycząca powiatu
radomskiego
Rok Wiek Ogółem Mężczyzna Kobieta
2005
60-64 4750 2177 2573
65-69 4827 2134
2693
70-74 4670 1955 2715
75-79 4165 1539
2626
80-84 2610 82
1783
80+ 1363 402
961
2010 60-64 7174 3528 3646
65-69 4446 1967 2479
70-74 4333 1812 2521
75-79 3810 1493 2317
80-84 3023 1024 1999
85+ 1903 526 1377
2015
60-64 9544 4684 4860
65-69 6725 3227 3498
6
70-74 4002 1688 2314
75-79 3590 1420 2170
80-84 2803 1006 1797
85+ 2352 649 1703
2020 60-64 10073 5075 4998
65-69 9083 4373 4710
70-74 6136 2832 3304
75-79 3382 1344 2038
80-84 2683 975 1708
85+ 2403 673 1730
60-64 8589 4277 4312
2025 65-69 9585 4747 4838
70-74 8330 3876 4454
75-79 5236 2297 2939
80-84 2600 939 1661
85+ 2429 672 1757
60-64 8454 4235 4219
2030 65-69 8226 4033 4193
70-74 8824 4233 4591
75-79 7170 3177 3993
80-84 4058 1641 2417
85+ 2526 713 1813
*Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2011 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011 r.
Jak wynika z tabeli przedstawiającej prognozy dotyczące osób po 60 roku życia, ich
liczba do 2015 r. będzie rosła. Z wyjątkiem okresu: od 2005 do 2010 r., w którym w
przedziałach wiekowych 65-69, 70-74, 75-79 nastąpił niewielki spadek ich liczby. Po 2015 r.
liczba osób od 60 do 74 będzie rosła, a osób po 75 będzie ubywało. Przełomowym rokiem
będzie rok 2025, gdzie liczba wszystkich seniorów ulegnie spadkowi, ale po 2025 r.
ponownie będzie rosła.
Obecnie liczba kobiet po 60 roku życia jest większa od liczby mężczyzn i to w
każdym przedziale wiekowym (60-64, 65-69, 70-74, 75-79, 80-84, 85+). Kobiety stanowią
7
58% osób starszych, natomiast mężczyźni 42% seniorów. Największą dysproporcje można
dostrzec w wieku 85+, w którym ta różnica wynosi aż 937 osób (73% do 27%). W chwili
obecnej w Radomiu w grupie wiekowej 60+ na 100 mężczyzn przypada 110 kobiet. Wynika
to z faktu, że mężczyźni w Polsce żyją prawie o 8 lat krócej niż kobiety. Przeciętny wiek
kobiet w Polsce wynosi ok. 80 lat, natomiast mężczyźni żyją średnio do 71,3 roku. Ponadto w
każdym kolejnym przedziale wiekowym ogólna liczba osób starszych płci męskiej i żeńskiej
spada.
Rozróżnienie osób starszych ze względu na wiek i płeć przedstawia tabelka:
Wiek Ogółem Mężczyźni Kobiety
60-64 7713 3797 3916
65-69 4719 2104 2615
70-74 4119 1759 2427
75-79 3728 1452 2276
80-84 3042 1061 1981
85+ 2019 541 1478
* Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2011 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011 r.
Taka sytuacja powoduje pojawienie się problemu samotności i kłopotów z materialnym
zaspokojeniem potrzeb szczególnie wśród starszych kobiet. Głównymi źródłami dochodu w
przypadku osób po 60 roku życia są: emerytury zakładowe i indywidualne, renty z tytułu
niezdolności do pracy oraz renty rodzinne, świadczenia państwowe lub w przypadku
nielicznych - dochody z inwestycji. Wysokość wymienionych świadczeń zazwyczaj jest
niewielka (przeciętny dochód w 2009 r. wynosi 1 050 zł: u emerytów do dyspozycji było
1 114,42 zł, a u rencistów – 825,23 zł ). Dochody seniorów w stosunku do 2008 r. wzrosły o
ok. 3%, ale mimo wszystko ich wysokość jest niewystarczająca do zaspokojenia
podstawowych potrzeb osób starszych2. Przeciętny dochód na osobę przedstawia wykres:
2 Za: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf (27.12.11).
8
Wysokość emerytur prezentuje wykres:
*Źródło: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf (28.12.11).
Ponadto wraz z wiekiem pogarsza się stan zdrowia ludzi starszych. Wzrasta także
możliwość pojawienia się niepełnosprawności, która wynika nie tylko z podeszłego wieku,
chorób, wypadków ale także z przyczyn biologicznych. Niepełnosprawność dotyka
najczęściej osoby po 75 roku życia (wg statystyk co 2 osoba w tym wieku jest
9
niepełnosprawna) i uniemożliwia im wykonywanie podstawowych zadań życiowych i
społecznych3. Liczbę osób niepełnosprawnych (%) prezentuje tabela:
Osoby niepełnosprawne Wiek
55-64 65-74 75+
Ogółem 34,5 38,5 48,4
Mężczyźni 39,1 38,9 47,4
Kobiety 30,5 38,2 48,8
*Źródło: .www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/nsp/spis_lud/lud.htm-16k (29.12.11).
Do 75 roku życia grupę bardziej zagrożoną niepełnosprawnością stanowią mężczyźni,
natomiast po 75 kobiety. Istotną miarą oceny stanu zdrowia oraz podstawą określania potrzeb
jest samoocena, która wiąże się z satysfakcją życiową osób starszych. Im wyższa ich
samoocena i zadowolenie z życia, tym osoby po 60 roku życia chętniej korzystają z
programów aktywizacyjnych. Niestety seniorzy w większości mają niską samoocenę i
zaledwie ok. 10% spośród nich określa swój stan zdrowia jako dobry. W tym warto
podkreślić, że mężczyźni w tej kategorii wiekowej mają wyższą samoocenę niż kobiety.
Kobiety są aktywniejszą grupą, ale tylko zdrowsi i silniejsi mężczyźni dożywają późnego
wieku, stąd ich samoocena jest dość wysoka4.
Osoby starsze, które nie mają wystarczającego wsparcia ze strony rodziny lub są obłożnie
chore, zostają umieszczone w zakładach opieki długoterminowej oraz domach pomocy
społecznej. W Radomiu od 2000 r. funkcjonuje Zakład Opieki Długoterminowej z Zakładem
Pielęgnacyjno – Opiekuńczym, Zakładem Opiekuńczo – Leczniczym i Hospicjum
Stacjonarnym. Posiada on 31 łóżek. „Zakład udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych
obejmujących swoim zakresem pielęgnację, opiekę i rehabilitację osób niewymagających
hospitalizacji w oddziale opieki krótkoterminowej oraz zapewnia im kontynuację leczenia
farmakologicznego, pomieszczenia i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a także
3 B. Ziębińska, Uniwersytety Trzeciego Wieku jako instytucje przeciwdziałające marginalizacji osób starszych,
Katowice 2007, s. 39-40.
4 Idem.
10
prowadzi edukację zdrowotną tych osób i członków ich rodzin”5 Pacjenci mogą przebywać
tam ok. 3 miesięcy, choć czas ich pobytu ze względu na zły stan zdrowia może zostać
wydłużony. Ponadto w Radomiu funkcjonują niepubliczne zakłady opieki długoterminowej
takie jak: NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ "POMOCNA DŁOŃ" S.C.,
NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ ZESPÓŁ DŁUGOTERMINOWEJ
OPIEKI DOMOWEJ, NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ "OTWARTE
SERCE" KRYSTYNA NESKA, NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ
"WSPARCIE" ZESPÓŁ DŁUGOTERMINOWEJ OPIEKI DOMOWEJ, NIEPUBLICZNY
ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ ESSAMED ANNA SOSIŃSKA, NIEPUBLICZNY
ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ PRAKTYKA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH
"ESCULAP" SP ZOO, DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ "WETERANA WALKI I
PRACY", DOM POD ZŁOTYM DĘBEM, DOM POMOCY SPOŁECZNEJ "NAD
POTOKIEM", DOM POMOCY SPOŁECZNEJ, DOM POMOCY SPOŁECZNEJ
"CARITAS PALLOTYŃSKA" IM. ŚW. JÓZEFA6. Wszystkie te zakłady zapewniają
pielęgnację pacjenta w zakresie jego higieny osobistej, podawania leków, badań ciśnienia
oraz innych badań specjalistycznych. Mają za zadanie ułatwić osobom starszym
wykonywanie ich codziennych czynności i polepszyć ich stan zdrowotny. Jednak
przebywanie w zakładzie opieki długoterminowej, czy w domu pomocy społecznej pogarsza
poziom samooceny osoby starszej.
Dlatego też istnieje konieczność rozwoju usług, które będą wspierały samodzielność
życiową takich osób. Na terenie miasta ludzie starsi mają możliwość korzystania z bezpłatnej
pomocy prawnej w działającym w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej Punkcie Informacji
Prawnej. Mieści się on na ul. Limanowskiego 134 w pokoju 101. Osoby zainteresowane mogą
zgłaszać się codziennie w godz. od 7:30 do 14:00. W punkcie informacji obywatelskiej można
bezpłatnie uzyskać informacje na temat: indywidualnych praw i uprawnień oraz pomocy w
pisaniu różnego rodzaju pism i podań. „Ponadto pracownicy Punktu Informacji Prawnej
udzielają informacji z zakresu:
prawa rodzinnego - sprawy dotyczące alimentów, rozwodu itp.,
świadczeń z ubezpieczeń społecznych,
5 Za: http://radom.naszemiasto.pl/artykul/574994,zaklad-opieki-dlugoterminowej-w-szpitalu-miejskim-
obchodzi,id,t.html (02.01.12). 6 Za: http://www.nfz-warszawa.pl/leczenie/IKTU314/IBUM414214202604/IMSC972750/index.html (02.01.12).
11
praw dla osób bezrobotnych,
prawa lokalowego - eksmisje, zadłużenia, ochrona praw lokatorów,
orzecznictwa i ulg dla osób niepełnosprawnych.
wiedzy na temat lokalnych instytucji i ich statutowych obowiązków”7.
Warto też przeanalizować dostępność osób starszych do środków komunikacji miejskiej.
W Radomiu działa 26 linii. Do ważniejszych instytucji miejskich osoby starsze mają raczej
dobry dojazd. Do MOPS-u dojeżdżają autobusy o nr 13, 14, 16, 17 i 25; do Urzędu Miasta: 7,
13, 16; do Klubu Seniora: 3, 5, 10, 14. Większość autobusów to autobusy niskopodłogowe,
choć pozostała część nadal nie jest jeszcze dostosowana do potrzeb osób starszych, którzy w
wyniku pogarszającej sprawności fizycznej, niepełnosprawności czy nawet niedołęstwa mają
duże problemy z wsiadaniem i wysiadaniem z autobusu, który nie jest autobusem
niskopodłogowym. Dlatego należy unowocześniać komunikację miejską i dostosować ją do
potrzeb osób starszych8.
Na terenie miasta Radomia działa 497 organizacji pozarządowych. W raporcie zostaną
omówione główne organizacje, które są typowo związane z zaspokojeniem potrzeb osób
starszych po 60 roku życia, czyli: Urząd Miasta, Klub Seniora, który jest komórką
organizacyjną przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej, Uniwersytet III Wieku, Caritas,
Zespół Domowej Opieki Hospitacyjnej im. św. Józefa oraz Radomski Bank Czasu
współtworzony przez Stowarzyszenie „Pomocne Dłonie”, Stowarzyszenie „Spotkania ze
Zdrowiem” oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.
3. Urząd Miasta
Tematyką osób starszych, zwanych dalej seniorami z ramienia administracyjnego w
mieście Radom zajmuje się Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej. Zadania własne gminy
dotyczące opieki, profilaktyki zdrowotnej oraz polityki społeczno-socjalnej wobec seniorów
są dotacje finansowe dla podmiotów nie zaliczanych do sektora finansów publicznych, na
realizację zadania własnego gminy. (Przeznaczenie dotacji w każdym z wymienionych
7 Za: http://www.archiwum.mops.radom.pl/?op=13 (02.01.12).
8 Za: http://www.mzdik.pl/index.php?id=142 (02.01.12).
12
przypadków dotyczyło: „Działania na rzecz osób starszych w zakresie przeciwdziałania
osamotnieniu i zagrożeniu marginalizacją społeczną”)
Budżet na rok 2010 wynosił 60 000 zł i przystąpiło do niego 6 zleceniobiorców:
1) Stowarzyszenie Inicjatywa Lokalna otrzymało 4 000 zł (w przybliżeniu 6,67% całej
kwoty) – plan został wykonany w 100%
2) Polski Związek Głuchych Oddział Mazowiecki – Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i
Wsparcia Społecznego Niesłyszących otrzymał 12 000 zł (20% całej kwoty) – plan
został wykonany w 100%
3) Stowarzyszenie Radomski Uniwersytet Trzeciego Wieku otrzymało 4 000 zł (w
przybliżeniu 6,67% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%
Podsumowanie: 20 000 zł (w przybliżeniu 33,33% całej kwoty) – realizacja planu: 100%
4) Parafia Rzymsko- Katolicka Bazyliki Mniejszej Św. Kazimierza otrzymała 14 000 zł (w
przybliżeniu 23,33% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%
5) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Wacława otrzymała 13 000 zł (w
przybliżeniu 21,67% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%
6) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Stefana otrzymała 13 000 zł (w
przybliżeniu 21,67% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%
Podsumowanie: 40 000 zł (w przybliżeniu 66,67% całej kwoty) – realizacja planu: 100%
13
Budżet na rok 2011 został zmniejszony o 5 000 zł w porównaniu z rokiem ubiegłym
(spadek o 8,33%) i wyniósł 55 000 zł. Wyłoniono 7 zleceniobiorców:
1) Stowarzyszenie Inicjatywa Lokalna otrzymało 4 000 zł (w przybliżeniu 7,27 % całej
kwoty) – plan został wykonany w 100%
2) Polski Związek Głuchych Oddział Mazowiecki – Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i
Wsparcia Społecznego Niesłyszących otrzymał 9 000 zł (w przybliżeniu 16,36% całek
kwoty) – plan został wykonany w 100%
3) Stowarzyszenie Przyjaciół Radomskiej Fary otrzymało 5 000 zł (w przybliżeniu
9,09% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%
Podsumowanie: 18 000 zł (w przybliżeniu 32,73% całej kwoty) – realizacja planu: 100%
4) Parafia Rzymsko- Katolicka Bazyliki Mniejszej Św. Kazimierza otrzymała 11 000 zł
(20% kwoty) – plan został wykonany w 100%
5) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Wacława otrzymała 10 500 zł (w
przybliżeniu 19,09% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%
6) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Stefana otrzymała 10 500 zł (w
przybliżeniu 19,09% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%
7) Caritas Pallotyńska Prowincji Chrystusa Króla: Stowarzyszenie Apostolstwa
Katolickiego otrzymało 5 000 zł (w przybliżeniu 9,09% całej kwoty) plan został
wykonany w 100%
Podsumowanie: 37 000 zł (w przybliżeniu 67,27% całej kwoty) – realizacja planu: 100%
14
4. Klub Seniora
W tej części Naszego projektu pragniemy bliżej przedstawić działania wykonywane
przez Dom Seniora.
Dom Seniora jest placówką podległą Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w
Radomiu. Instytucja ta ściśle współpracuje z MOPS-em w wielu kwestiach: między innymi
zajmuje się kwestią pomocy ludziom starszym. Klub Seniora- ( pojęcie będące synonimem
Domu Seniora) jest miejscem, w którym spotykają się seniorzy, by móc wspólnie spędzić w
miłej atmosferze swój wolny czas. Klub „ Senior” dysponuje skromnymi warunkami: małą
salą klubową i niewielkimi funduszami. Klub Seniora jest otwarty od poniedziałku do piątku
w godzinach od 14:00 do 20:00 i w wybrane soboty w godzinach od 16:00 do 20:00. W tym
czasie, Klub odwiedza średnio 60 osób dziennie, będących w wieku od 60 do 85 lat.
Członkowie Klubu Seniora, spędzają czas w Klubie na wiele sposobów między innymi na
wzajemnych rozmowach, grze w karty- ( remik, brydż, tysiąc), oglądaniu programów
popularno- naukowych, oraz sportowych. Jako ciekawostkę pragniemy przytoczyć, fakt iż w
Domu Seniora tworzą trzy poetki, piszą i wygłaszają okolicznościowe wiersze. W Klubie
15
można także odnaleźć ludzi, którzy nie tylko mają doskonałe poczucie humoru, ale także są
świetnymi kawalarzami- opowiadają innym uczestnikom spotkań dowcipy. Warto podkreślić,
iż członkiem Klubu może zostać każdy senior. Pani kierownik- Halina Świderska, organizuje
wszelakiego rodzaju akcje, promujące i informujące o działalności placówki. Istotną kwestię
stanowią również, spotkania okolicznościowe, np. występ dzieci ze szkoły podstawowej
numer 4 i 13- z okazji Dnia Babci i Dziadka, współpraca Klubu ze szkołą muzyczną i w
związku z tym możliwość uczestnictwa seniorów w koncertach odbywających się w szkole
muzycznej, a także spotkania z uczniami ze szkoły plastycznej. Co więcej, przynajmniej raz
na miesiąc, odbywają się w Klubie spotkania z osobami, wykonującymi różne ciekawe
zawody- z lekarzami, z pielęgniarkami, z prawnikami, z politykami. Osoby te, opowiadają
seniorom o swojej pracy i odpowiadają na trapiące ludzi starszych pytania. Za sprawą Klubu
Seniora co tygodniowe spotkania są urozmaicane, a także poświęcone konkretnemu tematowi,
raz są to wieczorki muzyczne, a innym razem poważne rozmowy na tematy społeczne i
egzystencjonalne. Do najważniejszych wydarzeń, mających miejsce w Klubie Seniora w
ciągu roku należą:
1. Powitanie Nowego Roku- bal karnawałowy
2. Dzień Babci i Dziadka- występy dzieci z zaprzyjaźnionych szkół i przedszkoli
3. Dzień solenizanta- co miesiąc jest obchodzony dzień, w którym członkowie
Klubu świętują imieniny, osób obchodzących w danym miesiącu swoje święto.
4. Impreza walentynkowa
5. Dzień Kobiet
6. Wieczór wspomnień przy świecach- o tych co odeszli
7. Uroczyste obchodzenie rocznicy śmierci papieża Jana Pawła II
8. Śniadanie wielkanocne
9. Akademia z okazji rocznicy 3 maja
10. Uroczyste obchody Dnia Dziecka
11. Inauguracja Kursu języka angielskiego
12. Uroczysta inauguracja Uniwersytetu III Wieku
13. Uroczyste zakończenie roku na Uniwersytecie III Wieku
14. Wizyta na cmentarzu- by uczcić cześć i pamięć, zmarłych klubowiczów
15. Wieczór andrzejkowy
16. Wieczór mikołajkowy
16
17. Uroczysty wieczór wigilijny
18. Sylwester
Ponadto członkowie Klubu Seniora odwiedzają wiele ciekawych miejsc, podczas
organizowanych przez panią kierownik Halinę Świderską wycieczek o charakterze
kulturowo- naukowym. Do najciekawszych wypraw, w minionych dwóch latach tj w roku
2010 i 2011 należały:
1. Wyjazd na spotkanie integracyjne z Klubami Seniora w Pionkach
2. Wyjazd do Muzeum Wsi Radomskiej
3. Wyjście do muzeum na „ Galerię Malarstwa polskiego XIX wieku”
4. Wyjazd do Kozienic na spotkanie integracyjne z Klubami Seniora z Kozienic
5. Wycieczk po Radomiu z przewodnikiem PTTK
6. Spotkanie z twórczynią ludową Krystyną Kołtun z Cudowna- gmina Pionki
7. Wyjazd do Opery Narodowej w Warszawie- „ Arlekin”
8. Wyjazd do Garbatki na spotkanie integracyjne z tamtejszym Klubem Seniora
9. Wyjazd na wspólny wypoczynek do Dąbek- wczasy
10. Wyjazd do Zwolenia na spotkanie z tamtejszym Klubem Seniora
11. Wspólny wyjazd do Rajca, do lasu- ognisko, śpiewy, wypoczynek na łonie
przyrody
12. Wyjście do Sali Koncertowej na koncert muzyki poważnej
13. Impreza integracyjna z zaproszonym Klubem Złotego Wieku z Warki
14. Grzybobranie
15. Wspólny wyjazd do skansenu na Niedzielę Palmową
16. Wyjazd do lasu- zbieranie ziół
17. Wycieczka krajoznawcza do Kazimierza
Bardzo ważną inicjatywą, są spotkania członków Klubu z ważnymi osobistościami.
17
W latach 2010- 2011 seniorzy zrzeszeni w Klubie mieli okazję do spotkań z
następującymi osobami:
1. Spotkanie ze znawcą zdrowego odżywiania- panem Stefanem Zdrożnym
2. Spotkanie ze stomatologiem- doktor Marią Walewską
3. Spotkanie z psychologiem na temat zmagania się z depresją
4. Spotkanie z Janem Kowalczewskim- piosenki i wierze o Radomiu
5. Spotkanie z kardiologiem- choroby serca ludzi starszych
6. Wspomnienie o księdzu Jerzym Sedlaku- spotkanie z panią Katarzyną Wroną
7. Spotkanie z pielęgniarką Janiną Maciąg- jak unikać infekcji pasożytniczych
8. Wieczór poezji Anity Lipiec- spotkanie z autorką
9. Spotkanie z gastrologiem
10. Spotkanie z fotografem Jerzym Kutnowskim- relacje z podróży
11. Zajęcia plastyczne z twórczynią ludową- Sabiną Włodarczyk- kwiaty z bibuły
12. Zajęcia plastyki ludowej- tradycyjne ozdoby choinkowe
13. Spotkanie z lekarzem Bolesławem Sławińskim- groźne grzybice
14. Spotkanie z lekarzem panią Anną Margiewicz- Kochańską- walka z grypą,
szczepienia ochronne
15. Spotkanie z Uniwersytetem III Wieku w Resursie
16. Spotkanie z poetą radomskim- Adolfem Krzemińskim
17. Spotkanie z psychologiem- walka z uzależnieniami
Ciekawym sposobem spędzania wolnego czasu, poza murami Klubu Seniora, są
wycieczki do placówek kulturowych. Nasi seniorzy w roku 2010 i 2011 odwiedzili
następujące miejsca:
1. Wyjście do kina Helios na film o księdzu Jerzym Popiełuszce
2. Udział w koncercie muzycznym w Szkole muzycznej w Radomiu
3. Udział klubowiczów w występach dzieci szkół radomskich w
radomskim Amfiteatrze
4. Wyjście do Teatru powszechnego powszechnego Radomiu na spektakl
5. Wyjście do kina na film- „ Ludzie Pana Boga”.
18
5. Uniwersytet III Wieku
W Radomiu działają 3 Uniwersytety III Wieku. Jeden działa przy Klubie Seniora,
drugi przy Politechnice Radomskiej, a trzeci przy Radomskiej Szkole Wyższej. Pierwszy to
Radomski Uniwersytet Trzeciego Wieku, który powstał w 2002 r., jego siedziba mieści się na
Pl. Konstytucji 3 Maja 5, 26-600 Radom. Jego prezesem jest Wiesław Lolo. Zajęcia cieszą się
ogromnym zainteresowaniem, gdyż liczy on aż 300 słuchaczy9. Stowarzyszenie podejmuje
różnego rodzaju działania, począwszy od zajęć fakultatywnych w małych grupach, poprzez
wykłady, po wspólne wyjścia do teatru. Ponadto na uniwersytecie organizowane są lektoraty
z języka angielskiego i włoskiego, zajęcia taneczne, plastyczne, gimnastyczno-rekreacyjne
oraz komputerowe (obsługa komputera). Planowane są także: warsztaty filmowo-
fotograficzne oraz warsztaty malarskie. Wykłady odbywają w Resursie dwa razy w miesiącu.
Ich tematyka jest uzależniona od upodobań słuchaczy, którzy na spotkaniu inauguracyjnym
wypełniają ankiety i tam wskazują jaka tematyka ich interesuje. Najczęściej jest ona związana
ze zdrowiem, ale wykłady poświęcone są także sztuce, literaturze (np. na temat twórczości
Gombrowicza), filozofii czy religioznawstwu. Ponadto uniwersytet organizuje
nieobowiązkowe zajęcia dodatkowe, które odbywają się raz w tygodniu w małych grupach.
Uczestnicy biorą udział także w wycieczkach, razem uprawiają sporty, np. nordic walking.
Największą popularnością cieszą się zajęcia poświęcone zdrowemu stylowi życia.
W miesiącu organizowane są 4 zajęcia. Studenci muszą opłacać czesne – 30 zł. za pół roku,
wpisowe dla nowych członków wynosi 10 zł. Osobno płaci się za zajęcia dodatkowe, które
kosztują 40 zł za miesiąc10
.
Uniwersytet III Wieku działający przy Politechnice Radomskiej rozpoczął
działalność w 2008 roku jako jednostka pozawydziałowa. Jego siedziba mieści się na ul.
Malczewskiego 29. Skupia on ok. 200 słuchaczy. Uczestnicy musieli wypełnić deklaracje, w
których z proponowanych dziedzin nauki chcą brać udział. Na uniwersytecie raz w tygodniu
ok. godz. 16 odbywają się wykłady i zajęcia w zakresie nauk technicznych, przyrodniczych,
ekonomicznych, z dziedziny sztuki, historii, literatury, zdrowia, filozofii, rekreacji a także
zajęcia muzyczne i z wiedzy dotyczącej miasta. Ponadto organizowane są wspólne wyjścia do
teatru i muzeum. Na Uniwersytecie III Wieku działają koła: esperantystów i poetów Eliksir.
9 Za: http://www.e-mentor.edu.pl/repozytorium-utw/index/wojewodztwo/7 (28.12.11).
10 Za: http://www.senior.fit.pl/tag/35571,radomski_uniwersytet_iii_wieku (28.12.11).
19
Wysokość opłat jest identyczna do tych na Radomskim Uniwersytecie III Wieku.
Szczegółowy plan wykładów jest umieszczony na stronie internetowej Politechniki
Radomskiej i prezentuje się on następująco:
PROGRAM WYKŁADÓW
Rok akademicki 2011/2012 semestr zimowy
Data
Godz.
Wykładowca Temat Miejsce
04.10.2011
Godz. 16.00
Asp. Kamila Adamska Nowe formy zagrożeń ludzi w
wieku dojrzałym
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
06.10.2011
Godz. 10.00
Ks. Biskup dr Henryk
Tomasik
Msza Święta w intencji
środowiska akademickiego
PRad.
Katedra Radomska
11.10.2011
Godz. 16.00
Dr inż. Leszek
Wianowski
Seneka i Lucyliusz, czyli
przyjaźń w teorii i praktyce
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
18.10.2011
Godz. 16.00
Rektor prof. dr hab.
Inż. Mirosław Luft
Prof. Dr hab. Wiesław
Wasilewski
Prof. Dr hab. Zbigniew
Kotwica
Uroczysta inauguracja roku
akademickiego 2011/2012
Metody techniczno-
informatyczne w chirurgii
ośrodka układu nerwowego
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
25.10.2011 Prof. Dr inż. Leszek
Wianowski
„Weż Merkuriusz filozofów…”–
co to jest alchemia
Ul. Malczewskiego
29
20
Godz. 16.00 Aula 5
08.11.2011
Godz. 16.00
Zebranie sprawozdawczo-
wyborcze
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
15.11.2011
Godz. 16.00
Prof. Dr hab. Dariusz
Trześniowski
Henryk Sienkiewicz w
perspektywie postkolonialnej
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
22.11.2011
Godz. 16.00
Mgr Katarzyna
Posiadała
Jacek Malczewski i jego związki
z Ziemią Radomską
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
29.11.2011
Godz. 16.00
Prof. Dr hab. Wiesław
Macierzyński
Kreowanie wizerunku i
tożsamości
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
06.12.2011
Godz. 16.00
Mgr Anna
Łaszanowska
Ikonografia Bożego Narodzenia Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
13.12.2011
Godz. 16.00
Prof. Dr hab. Marian
Sułek
Maria Skłodowska- Curie
– kobieta i uczona
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
20.12.2011
Godz. 15.00
Opłatek wigilijny Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
10.01.2011
Godz. 16.00
Dr Elżbieta
Staniszewska
Mity w sztuce współczesnej Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
17.01.2011 Dr Maria Gagacka Społeczne oblicze starości w
różnych kulturach
Ul. Malczewskiego
29
21
Godz. 16.00 Aula 5
24.01.2011
Godz. 16.00
Dr Anna Spółna Poetyckie epitafium nagrobne
jako wspólnoty żywych i
zmarłych
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
31.01.2011
Godz. 16.00
Prof. Dr hab..
Zbigniew Banaszek
Zdrowie w dojrzałym etapie
życia
Ul. Malczewskiego
29
Aula 5
Jak widać oferta wykładów jest bardzo różnorodna i każda z osób starszych będąca
studentem Uniwersytetu III Wieku może znaleźć coś co ją interesuje i podnosić swój poziom
wiedzy11
.
Od 2007 r. działa Uniwersytet III Wieku w Radomiu – Medyczny Uniwersytet III
Wieku przy Radomskiej Szkole Wyższej. Jego siedziba mieści na ul. 1905 roku 26/28.
Tematyka zajęć dotyczyła: chorób, metod radzenia sobie z bólem i stresem, prawidłowego
odżywiania, energoterapii, turystyki i rekreacji oraz zajęcia gimnastyczne – aerobik,
wieczorki integracyjne itp.
Dzięki zajęciom organizowanym przez uniwersytety seniorzy mają możliwość
zdobywania i pogłębiania wiedzy, a także wspólnego spędzenia czasu. Ponadto jak wynika z
obserwacji osoby po 60 roku życia, które korzystają z zajęć oferowanych im przez
Uniwersytet III Wieku mogą dłużej cieszyć się życiem12
.
11
Za: http://www.pr.radom.pl/redirect.php?action=setcategory&id=8&subid=1019 (28.12.11). 12
Za: http://www.senior.fit.pl/tag/13541,uniwersytet_trzeciego_wieku (28.12.11).
22
*Zdjęcie z: http://www.senior.fit.pl/senior_aktualnosci_/kolejne_spotkanie_radomskiego_utw,823,1,0.html (stan na 28.12.11r.)
6. Caritas
Religijność
Związek z Kościołem bądź wyznaniem odczuwa ok. 90,5% kobiet oraz ok. 81,5%
mężczyzn. Najczęściej takie poczucie deklaruj ą osoby powyżej 64. roku życia (niemal
90,5%), a najrzadziej – osoby w wieku 16-34 lata (ok. 79,5%). Poczucia związku z Kościołem
bądź wyznaniem nie ma prawie co piąta osoba z wykształceniem wyższym i niemal co
dziewiąta z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym. Na wsi brak poczucia związku z
Kościołem lub wyznaniem deklaruje mniej więcej jedna na dziesięć osób, a w miastach –
jedna na pięć, przy czym w miastach powyżej 500 tysięcy mieszkańców odsetek ten jest
najwyższy i wynosi ok. 25,5%. Osób, które kiedykolwiek uczestniczą we mszach,
nabożeństwach lub spotkaniach religijnych jest niemal 94,5%, czyli więcej niż deklarujących
poczucie związku z Kościołem lub wyznaniem.
23
Co drugi mieszkaniec Polski deklaruje, że przynajmniej raz w tygodniu uczestniczy
we mszy, nabożeństwie lub spotkaniu o charakterze religijnym: mniej więcej co piąty
mieszkaniec Polski robi to rzadziej, ale przynajmniej raz w miesiącu, a co czwarty –
jedynie z okazji świąt lub rzadziej. Największy odsetek osób uczestniczących przynajmniej
raz w tygodniu we mszach, nabożeństwach lub spotkaniach religijnych odnotowano w
grupach wiekowych 65 lat i więcej (ok. 60,5%) oraz 50-64 lata (niemal 55,5%), wśród
mieszkańców wsi (ok. 59%), kobiet (niemal 57%), a także osób z wykształceniem
gimnazjalnym lub niższym (ok. 55%). Z kolei ok. 5,5% osób nigdy nie uczestniczy w
spotkaniach o charakterze religijnym, mszach czy nabożeństwach. Najczęściej deklarują to
mieszkańcy największych miast (ok. 11,5%), miast liczących od 100 do 500 tysięcy
mieszkańców (ok. 9,5%), osoby z wykształceniem wyższym (ok. 8%), mężczyźni
(niespełna 7,5%), a także osoby w wieku 16-34 lata (nieco ponad 6%).
24
Caritas - Zespół Domowej Opieki Hospitacyjnej im. Św. Józefa
Wydaje się, że najbardziej doniosłą rolę w działalności Caritasu w odniesieniu do osób
starszych pełni Zespół Domowej Opieki Hospitacyjnej im. Św. Józefa, który w strukturach
Caritas znajduje się od początku jego istnienia w Diecezji Radomskiej. Początki datuje się na
czerwiec 1991 roku. Mimo skromnego zasobu kadrowego (zaledwie 12 osób - w tym jedna
pielęgniarka oraz ksiądz) Hospicjum działa wyjątkowo prężnie niosąc pomoc przede
wszystkim osobom starszym w ich ostatnich chwilach. Ważne, żeby podkreślić
wolontarystyczny charakter pracy członków zespołu Hospicjum. Niejednokrotnie jednak w
rozmowach z wolontariuszkami podnoszony był problem niedoboru kadrowego, który wynika
z charakteru pracy, która nie przynosi zysków finansowych i czasu, jaki należy poświęcić na
aktywne działanie w Hospicjum. Wolontariuszki również wspominały o zapotrzebowaniu na
lekarza, który by wspomagał ich działania. W znacznej mierze praca, którą wykonują polega
na wspieraniu psychicznym albo pomocy w prostych pracach domowych, a mimo licznych
kursów, które przechodzą (dla przykładu szkolenie medyczno – pielęgnacyjne z położeniem
szczególnego nacisku na pielęgnację ran i odleżyn), nie mają wykształcenia medycznego.
Według danych dyrektora ośrodka Caritas Diecezji Radomskiej, ks. kan. mgr Grzegorza
Wójcika, z usług Hospicjum korzysta 27 osób (dane na grudzień 2011 roku). Okazuje się, że
zapotrzebowanie na tego typu usługi jest większe, jednakże jak już wcześniej wspomniano –
niewystarczający zasób kadrowy nie pozwala na pełne i wystarczająco efektywne
wypełnienie zapotrzebowania.
25
7. Radomski Bank Czasu
Projekt zrealizowany jest przez stowarzyszenie „Pomocne Dłonie”, we współpracy ze
stowarzyszeniem Spotkania ze Zdrowiem i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w
Radomiu, a finansowany przez Departament ds. Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania
Dyskryminacji w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Sam projekt dotyczy integracji
zróżnicowanych grup kobiet w wieku 50 plus, przeciwdziałającej wykluczeniu społecznemu i
szansy na powrót do aktywnego życia zawodowego przy wykorzystaniu „banku czasu”.
Zauważono olbrzymie potrzeby w mieście Radomiu dotyczące zaangażowania
zawodowego wyżej wymienionej grupy osób, w związku z czym stowarzyszenie postanowiło
w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej złożyć projekt mający na celu aktywizację
zawodową kobiet w wieku powyżej 50 roku życia. Dzięki wygranej projekt „Radomskiego
Banku Czasu” stał się narzędziem, które można wykorzystać do aktywizacji społecznej
wykluczonych mieszkańców Radomia. Co więcej, jest to doskonale działająca platforma
umożliwiająca samorealizację osób chcących działać na rzecz współobywateli miasta. Należy
podkreślić, że podczas realizacji projektu 20 mieszkanek Radomia skorzystało z możliwości
poszerzenia swych umiejętności w zakresie korzystania z technologii informatycznych, które
stanowią niejako bazę działalności „Radomskiego Banku Czasu”. Należy zauważyć, że
kobiety w wieku powyżej 50 lat to grupa społeczna, która zazwyczaj boryka się z dwojakiego
rodzaju problemami: albo napotyka znaczne trudności z płynnym, czy chociaż stosunkowo
płynnym powrotem do pracy, albo stoi u progu wykluczenia społecznego, które związane jest
z przejściem na emeryturę . Olbrzymia mobilność „Radomskiego Banku Czasu”, jego ogólna
dostępność przez Internet wydaje się znacznym plusem, przy założeniu umiejętności
podstawowego poruszania się w środowisku tego medium przez osoby starsze. „Radomski
Bank Czasu” spełnia rolę aktywizującą osoby, w tym osoby starsze umożliwiając
niejednokrotnie wymianę doświadczeń, doskonalenie się i rozwój tych osób.
8. Ankieta i jej analiza
3.1 Ogólnie
Aby szczegółowo zbadać potrzeby ludzi starszych dotyczące programów
aktywizacyjnych zajęć aktywizacyjnych, postanowiliśmy przeprowadzić ankietę wśród grupy
seniorów. Wybraliśmy grupę celową 100 osób: 40 spośród członków Klubu Seniora, pozostali
to losowo wybrane osoby napotkane na ulicach Radomia. Jak wynika z poniższego wykresu
26
grupą chętniej uczestniczącą w badaniu były kobiety. Liczba kobiet w stosunku do liczby
ankietowanych mężczyzn była dwa razy większa (67% do 33%). Tak duża dysproporcja może
sugerować, że kobiety mają większą potrzebę kontaktu z innymi ludźmi z tej samej grupy
wiekowej aktywizacyjnych częściej uczestniczą w programach aktywizacyjnych dla ludzi
starszych.
* wszystkie wykresy zostały stworzone przez naszą grupę na podstawie danych przedstawionych w ankiecie.
Gdy weźmiemy pod uwagę poziom wykształcenia respondentów, zauważymy, że w
programach najliczniejszą grupę stanowią osoby posiadające wykształcenie podstawowe
(30,3%), natomiast najmniej liczną z wykształceniem wyższym (3%). Zachodzi tu pewna
prawidłowość: wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia, spada uczestnictwo w programach
aktywizacyjnych. Wynika to też z faktu, że niewiele osób urodzonych w trakcie wojny lub
zaraz po jej zakończeniu mogło uzyskać wykształcenie wyższe. W tamtym okresie o wiele
trudniej było ukończyć studia, czy nawet zdać maturę. Prawdopodobnie wpłynęło to na
uzyskane wyniki, które odzwierciedla poniższy wykres:
27
Jak wynika z danych zamieszczonych na poniższym wykresie najpopularniejszym
źródłem informacji o programach aktywizacyjnych dla ludzi starszych są ich znajomi (45%).
Prawie połowa ankietowanych dowiedziała się o zajęciach poprzez polecenie ich przez
przyjaciół, którzy prawdopodobnie sami zaczęli w nich uczestniczyć. Drugim w kolejności
dość popularnym źródłem informacji są media: prasa i radio, co nie dziwi, gdyż obecnie
żyjemy w coraz bardziej zinformatyzowanym świecie. Na wartości tracą tradycyjne źródła
informacji: ulotki, a w szczególności informacje umieszczone na tablicy ogłoszeń znajdującej
się w placówce organizacji czy urzędzie. Żadna osoba uczestnicząca w ankiecie nie wskazała
tego źródła informacji.
28
Biorąc pod uwagę częstotliwość uczestniczenia w programach aktywizacyjnych,
można stwierdzić, że cieszą się one umiarkowanym zainteresowaniem. Nadal znaczny
odsetek osób korzysta z nich rzadziej niż raz w roku lub jednorazowo (18,5%), co nie napawa
optymizmem. Choć z drugiej strony najwięcej seniorów wskazało, że uczestniczą w
programach aktywizacyjnych raz w miesiącu (29,6%). Niezbyt liczną grupę stanowią osoby,
które uczestniczą w takich zajęciach regularnie, czyli przynajmniej raz w tygodniu lub
częściej (11,2%).
29
Jeśli spojrzymy na wykres przedstawiający ocenę programów aktywizacyjnych
dokonaną przez seniorów, którzy w nich uczestniczą, możemy dostrzec, że większość z nich
nie ma na ich temat wyrobionego zdania (44%). Taka ocena może być przyczyną
umiarkowanego uczestnictwa w programach aktywizacyjnych lub odwrotnie. Nieregularne
uczestnictwo w zajęciach organizowanych dla osób starszych powoduje, że osoby te nie mogą
wyrobić sobie opinii na ten temat. Warto podkreślić, że mimo wszystko pozytywne oceny
przeważają nad negatywnymi. Liczba osób, która oceniła programy bardzo dobrze czy raczej
dobrze wynosiła w sumie 44%, czyli prawie 4 razy więcej niż liczba osób, którym te
programy raczej się nie podobały (12%). Żaden z przebadanych respondentów nie ocenił
programu bardzo negatywnie. Powyższe dane prezentuje wykres:
30
Ostatnie pytanie w ankiecie dotyczyło zajęć aktywizacyjnych, w których seniorzy
chcieliby uczestniczyć. Z puli zaproponowanych w zadaniu zajęć, osoby starsze miały wybrać
3 najbardziej przez nich preferowane. Największym zainteresowaniem zdaniem respondentów
cieszyłby się taniec towarzyski (38,8%). Dużą popularność uzyskały także: wycieczki
krajoznawcze, spacery (15%), nordic walking (15%) oraz basen (11,7%). Te liczby świadczą
o tym, że osoby starsze mają potrzebę uczestniczenia w zajęciach rozwijających sprawność
fizyczną. Wśród respondentów są także osoby, które pragną się rozwijać umysłowo. Chcą
uczyć się obsługi komputera i Internetu (6,7%), języków obcych (1,7%) czy spędzać czas
wolny w teatrze, kinie lub muzeum (8,3%). Dane świadczą o tym, że coraz więcej osób
starszych samodzielnie lub przy pomocy członków rodziny czy znajomych potrafi korzystać z
Internetu. Zwiększa się liczba seniorów, którzy nawiązują nowe kontakty lub odnawiają stare
znajomości dzięki kontom na portalach społecznościowych. Choć w ogólnych statystykach
osoby starsze nadal stanowią zaledwie 1,5% uczestników Internetu i ok. 2/3 w tej gr.
wiekowej deklaruje nieznajomość języków obcych13
. Zajęcia aktywizacyjne umożliwiają im
zdobywanie tej wiedzy, co może przyczynić się także do poprawy ich samooceny.
Ponadto padały także własne propozycje dotyczące spotkań i wspólnego oglądania
filmów, czy zabaw na dancingach. Te wyniki przeczą stereotypowi seniora jako osoby
13
Za: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_wz_jakosc_zycia_i_spojnosc_spoleczna_2011_-
_wstepna_analiza_wynikow_badania_ankietowego.pdf (27.12.11).
31
schorowanej, niesprawnej fizycznie, która ma problemy z pamięcią, wysławianiem się lub
innymi czynnościami umysłowym, a czekającej jedynie na śmierć. Takie dane napawają nas
optymizmem i pozwalają spojrzeć na starość jako na kolejny etap naszego życia, który wcale
nie musi być tak przerażający jak niejednokrotnie go postrzegamy.
3.2 Kategoria płci
Przechodząc do szczegółowej analizy ankiety należy wziąć pod uwagę kategorię płci.
Wyraźne różnice dotyczą źródeł informacji o programach aktywizacyjnych. Kobiety
najczęściej dowiadywały się o zajęciach organizowanych przez MOPS lub inne organizacje
pozarządowe od znajomych (59%, czyli ponad połowa), natomiast mężczyźni z radia (45%) i
prasy (33%). Liczba informacji zaciągniętych przez mężczyzn od znajomych stanowi
zaledwie 22%. To źródło informacji jest 3 razy mniej popularne wśród mężczyzn niż wśród
kobiet. Warto też zaznaczyć, że tradycyjne źródła informacji takie jak ulotki cieszą się
popularnością wśród kobiet (12%), natomiast jeśli spojrzymy na dane dotyczące mężczyzn,
żaden respondent nie wskazał na to źródło. Najmniejszą siłę oddziaływania, a właściwie już
zanikającą mają informacje zamieszczone na tablicy ogłoszeń w urzędach lub placówkach
32
różnych organizacji. Co może wynikać jak już wcześniej podkreślaliśmy z szerszego i
łatwiejszego dostępu odbiorcy do mediów. Podsumowując kobiety częściej dowiadują się o
programach aktywizacyjnych z tradycyjnych źródeł informacji takich jak: znajomi czy ulotki,
natomiast mężczyźni już z bardziej nowoczesnych, czyli mediów.
33
Pomimo, że kobiety z naszej grupy celowej tworzą liczebniejszą reprezentację na
zajęciach aktywizacyjnych, to jednak jeśli prześledzimy dane dotyczące częstotliwości
uczestnictwa osób płci żeńskiej i męskiej zauważymy, że kobiety mimo wszystko rzadziej
brały udział w różnych programach. Nadal najczęstszą odpowiedzią wybieraną przez nie była
odpowiedź: raz w miesiącu (29,4%), ale często również wskazywały na odpowiedź: rzadziej
niż raz w roku (23,5%) lub jednorazowo (17,6%). Natomiast zaledwie 6% kobiet
odpowiedziało, że uczestniczy w zajęciach regularnie, czyli przynajmniej raz w tygodniu.
Mężczyźni najczęściej zaznaczali także odpowiedź: raz w miesiącu (33,3%), ale wielu też
uczestniczy w programach aktywizacyjnych regularnie, bo aż 22,3%. Taka dysproporcja w
stosunku do kobiet może budzić pewne zaskoczenie. Jednak prawie tyle samo mężczyzn
zaznaczyło, że uczestniczyło w jednorazowych zajęciach (22,2%), co świadczy o dużej
rozbieżności i niemożności wyciągnięcia jednoznacznych wniosków. To z kolei sugeruje, że
chęć uczestnictwa w programach aktywizacyjnych zależy od indywidualnych potrzeb
każdego seniora z osobna.
35
Kolejnym elementem, który poddaliśmy analizie była ocena programów
aktywizacyjnych dokonana przez kobiety i mężczyzn. Zarówno w jednej, jak i w drugiej
grupie dominowały raczej oceny pozytywne, choć u kobiet najczęstszą, bo padającą w ponad
połowie ankiet odpowiedzią była odpowiedź: trudno powiedzieć (53%), co sugeruje brak
zdania i opinii na temat zajęć, w których uczestniczyły. Może to wiązać się z tym, że wiele
kobiet brało udział w jednorazowych programach lub uczestniczyło w nich rzadziej niż raz w
roku. Nieregularne lub rzadkie uczestnictwo sprawia, że osoby nie mają pełnego obrazu tych
zajęć i nie potrafią skonstruować własnej opinii na ich temat. U mężczyzn również często
pojawiała się ta odpowiedź (33%), ale mimo wszystko odpowiedzią dominującą była
odpowiedź: raczej mi się podobało (34%). Wśród mężczyzn z dość dużą częstotliwością
występowała bardzo pozytywna ocena programów (22%), u kobiet taka ocena pojawiała się w
zaledwie co 8 ankiecie (12%). W żadnej grupie nie pojawiła się bardzo negatywna ocena
zajęć. Takie opinie sugerują, że osoby starsze mają raczej pozytywny stosunek do programów
oferowanych im przez różne organizacje. Bardziej usatysfakcjonowaną grupę stanowią
mężczyźni. Duży odsetek ludzi nie posiadających zdania na temat oferty programowej może
oznaczać, że jednak mają oni pewne potrzeby, które pragnęliby przy pomocy miasta lub
organizacji pozarządowych zrealizować.
36
W ostatnim pytaniu dotyczącym pożądanych zajęć aktywizacyjnych również można
dostrzec pewne prawidłowości. Obie grupy stawiają na rozwój sprawności fizycznej. Wśród
kobiet i mężczyzn największą popularnością cieszy się taniec towarzyski (kobiety 43,2%,
mężczyźni- 31,8%). Kobiety pragnęłyby także uczestniczyć w zajęciach na basenie (19%) i
rozwijać się pod względem kulturalnym (wyjścia zorganizowane do placówek kulturalnych:
muzeum, kino, teatr – 13,5%). Stosunkowo rzadko zaznaczały zajęcia z obsługi komputera i
Internetu (5,4%), natomiast żadna nie chciałaby uczyć się języków obcych. Mężczyźni oprócz
tańca, chcieliby więcej czasu poświęcać na spacery i wycieczki krajoznawcze (22,7%), a
także nordic walking (19,2%), co wiąże się z polepszaniem swojej sprawności fizycznej.
Zaskakujący może być fakt, że mężczyźni chętniej od kobiet uczestniczyliby w zajęciach
rozwijających sprawność umysłową, czyli nauka języków obcych (4,5%) czy lekcje z obsługi
komputera i Internetu (9,1%). Każda z osób biorąca udział w badaniu zaznaczyła więcej niż
jedne zajęcia, w których chciałaby uczestniczyć, co pokazuje, że ludzie starsi mogą być także
osobami aktywnymi chcącymi nadal się rozwijać, nawiązywać nowe kontakty i korzystać z
życia. Powyższe dane odzwierciedlają wykresy:
38
3.3 Kategoria wykształcenie
Kolejną kategorią, którą warto przeanalizować by mieć pełny obraz potrzeb ludzi
starszych jest kategoria wykształcenia. Jak już wcześniej pisaliśmy najliczniejszą grupę
spośród ankietowanych stanowiły osoby posiadające wykształcenie podstawowe.
Postawiliśmy sobie pytanie: czy poziom wykształcenia ma wpływ na charakter potrzeb
związanych z programami aktywizacyjnymi dla ludzi starszych? Jak wynika z poniższych
wykresów zauważyliśmy pewne prawidłowości.
Jeśli weźmiemy pod uwagę źródło, z którego osoby uzyskały informację na temat
programów aktywizacyjnych, zauważymy, że im wyższe wykształcenie respondentów tym
większą popularnością cieszą się media: radio i prasa (czyli bardziej nowoczesne źródła
informacji), natomiast tradycyjne takie jak: ulotki czy polecenie przez znajomych są często
wykorzystywane przez osoby posiadające wykształcenie podstawowe, zawodowe lub
techniczne. Osoby z wykształceniem podstawowym wskazały na znajomych (57,1%) jako
głównym źródle informacji o programach aktywizacyjnych. Ankietowani z wykształceniem
zawodowym i technicznym również zaznaczali najczęściej odpowiedź: znajomy/(a) (51% dla
osób z zawodowym wykształceniem i 55,4% z wykształceniem technicznym). Osoby z
wykształceniem średnim dowiadywały się o możliwości uczestnictwa w programach
aktywizacyjnych z różnych źródeł informacji (nie ma tu dominującego jednego źródła: radio–
31,3%, prasa- 37,4%, znajomy/(a)- 31,3%), dla respondentów posiadających wykształcenie
policealne i wyższe dominującym źródłem informacji jest prasa (61% - wykształcenie
policealne, 67% - wykształcenie wyższe). Na znaczeniu traci polecenie przez znajomych,
zaledwie 3,6% osób z wykształceniem wyższym wskazało na to źródło informacji. Powyższe
dane odzwierciedla wykres:
39
Częstotliwość uczestniczenia w programach aktywizacyjnych także w pewnym
stopniu jest uzależniona od poziomu wykształcenia osób starszych w danej grupie celowej.
Można zauważyć pewną prawidłowość: im wyższy poziom wykształcenia ankietowanych tym
większa jest częstotliwość uczestnictwa w zajęciach. Choć częstotliwość jest bardzo
różnorodna, to jednak prawie we wszystkich grupach dominowało korzystanie z programów
aktywizacyjnych raz w miesiącu (powyżej 20%). Co wskazuje na to, że ludzie starsi mają
potrzebę uczestnictwa w różnych zajęciach organizowanych przez miasto lub inne
organizacje pozarządowe.
40
Kolejne pytanie dotyczyło oceny programów aktywizacyjnych, w których ankietowani
seniorzy brali udział. Pojawiały się różnorodne opinie, choć częściej - opinie pozytywne.
Zajęcia były lepiej oceniane przez osoby posiadające wyższe wykształcenie. Najlepiej zajęcia
oceniły osoby posiadające wyższe wykształcenie (odpowiedź: bardzo mi się podobało- 51%).
Osoby z niższym wykształceniem częściej wskazywały odpowiedź: trudno powiedzieć. Co
sugeruje, że nie mają wyrobionego zdania na temat zajęć, w których uczestniczyli.
Najczęściej taką odpowiedź zaznaczały osoby posiadające wykształcenie zawodowe (54%).
Osoby te oceniły zajęcia najbardziej surowo. Aż 23% ankietowanych seniorów z
wykształceniem zawodowym twierdziło, że zajęcia raczej im się nie podobały. Żadna z grup
nie oceniła programów bardzo negatywnie.
41
W ostatnim pytaniu poddaliśmy analizie zajęcia, które są najbardziej pożądane przez
osoby starsze. Tu także zauważyliśmy pewne prawidłowości. Seniorzy, którzy posiadają
wykształcenie podstawowe preferują zajęcia rozwijające sprawność fizyczną: taniec
towarzyski (45%), wycieczki krajoznawcze i spacery (22%). Natomiast osoby z
wykształceniem wyższym, które wzięły udział w badaniu raczej mają potrzebę uczestniczenia
w zajęciach umysłowych: nauka obsługi komputera (28%), nauka języków obcych (22%) i
zorganizowane wyjścia do placówek kulturalnych (23%). Można zasugerować taką tezę, że
im wyższy poziom wykształcenia osób biorących udział w badaniu, tym chętniej korzystają
oni z zajęć rozwijających pamięć i ogólną sprawność umysłową.
42
Wśród innych zajęć respondenci wymieniali: zabawy typu dancingi oraz spotkania, na
których odbywałoby się wspólne oglądanie filmów. Te wyniki sugerują, że osoby starsze
posiadające różne wykształcenie chcą rozwijać swoją sprawność fizyczną i umysłową oraz
nawiązywać nowe kontakty. Wyniki badań tworzą bardzo pozytywny obraz osób powyżej 60
roku życia.
3.4. Kategoria wieku
43
Jak widać z powyższego wykresu najliczniejszą grupę uczestniczącą w programach
aktywizacyjnych stanowią osoby w przedziale wiekowym 70-80 (46%). Dość dużą
reprezentację tworzą osoby w wieku 60-70. Osoby do 60 roku życia choć wiekowo nie
zaliczają się do grupy seniorów, są to osoby, które odeszły na wcześniejszą emeryturę lub
pobierają rentę i dlatego są członkami Klubu Seniora czy Związku Emerytów i Rencistów, a
co za tym idzie uczestnikami programów aktywizacyjnych oferowane przez te organizacje.
Tylko 18% osób powyżej 80 roku życia wzięło udział w badaniu. Taki wynik może być
spowodowany ich złym stanem fizycznym i zdrowotnym.
Jeżeli przeanalizujemy preferencje dotyczące zajęć aktywizacyjnych, we wszystkich
grupach wiekowych dominuje taniec towarzyski (powyżej 30%), następnym w kolejności jest
basen oraz nauka obsługi komputera i nordic walking. Wyniki badań sugerują, że osoby w
każdym przedziale wiekowym preferują rozwój sprawności fizycznych, ale osoby młodsze
pragną także uczyć się języków obcych oraz obsługiwać komputer. Co wynika z możliwości
umysłowych w każdym przedziale wiekowym. Im osoby są starsze tym trudniej im
zapamiętywać pewne fakty i mają ogólne problemy z pamięcią. Dlatego też zajęcia
lingwistyczne i informatyczne w grupie wiekowej 80+ zajmują pozycje marginalną (żadna z
badanych osób w tym wieku nie chce się uczyć języków obcych i zaledwie 2% pragnie
uczestniczyć w zajęciach z obsługi komputer i korzystania z Internetu). Natomiast największą
popularnością cieszą się wycieczki krajoznawcze i spacery (30%). Mimo wszystko wyniki
tworzą bardzo optymistyczny obraz seniora jako osoby nie tylko aktywnej, ale także osoby,
która chce nadal inwestować w swój własny rozwój, a nie oczekującej na śmierć.
44
3.5 Dotychczasowe programy aktywizacyjne
Każda z osób, które uczestniczyły w badaniu została poproszona o napisanie czy brała
udział lub bierze w jakimś programie aktywizacyjnym i jeśli odpowiedź była twierdząca,
musiała wskazać, jakiego rodzaju były to zajęcia. Najwięcej ankietowanych uczestniczy w
programach organizowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej „Senior” (24%),
następnie w wykładach na Uniwersytecie III Wieku (nauka języków obcych, zajęcia
rozwijające sprawność fizyczną – spacery, nordic walking, zajęcia z rękodzieła i poezji)
(20%) oraz w zajęciach organizowanych przez Ośrodek Kultury i Sztuki „Resursa
Obywatelska” (17%). Kilka osób korzysta z programów realizowanych przez Naczelną
Organizację NOT – Oddział w Radomiu (7%). Organizuje ona szkolenia dla osób
poszukujących pracy na terenie miasta Radomia i okolic. Szkolenia te dotyczyły głównie
różnych specjalności zawodowych. Ponadto seniorzy uczestniczyli w spotkaniach
opłatkowych (7%), spotkaniach emerytów (10%), podczas których m.in. grają w karty (remik
i brydż), wycieczkach autokarowych oraz pielgrzymkach do świętych miejsc (15%).
45
Podsumowanie
Jak wynika z przeprowadzonej analizy ankiety, osoby starsze uczestniczące w badaniu
i mieszkające na terenie miasta Radomia tworzą aktywną grupę społeczną. Pomimo że wiele
seniorów uczestniczy w zajęciach nieregularnie i nie ma wyrobionego zdania o
dotychczasowych programach aktywizacyjnych, to jednak coraz więcej osób korzysta lub
wyraża chęć uczestnictwa z zajęć rozwijających sprawność fizyczną i umysłową. Ogólnie
programy aktywizacyjne są pozytywnie oceniane przez osoby starsze. Kategorie płci,
wykształcenia i wieku jak wynika z powyższych danych są nie bez znaczenia i należy je brać
pod uwagę w przypadku tworzenia oferty różnorodnych zajęć aktywizacyjnych. Jednak
ostateczna decyzja o wzięciu udziału w programach jest indywidualną decyzją każdego
seniora z osobna i wynika z jego bieżących potrzeb fizycznych i umysłowych. Ogólnopolskie
badania przeprowadzone przez specjalistów z Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że
aż 17,5% osób starszych deklaruje, że nigdy lub prawie nigdy nie spotyka się znajomymi14
.
Uczestniczenie w programach aktywizacyjnych może polepszyć jakość ich życia i rozwiązać
problem samotności.
Podstawowym i najistotniejszym wnioskiem, jaki możemy wyciągnąć z
przeprowadzonego badania jest fakt, że sami seniorzy podkreślają, że aktywność po 60, a
14
Za: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_wz_jakosc_zycia_i_spojnosc_spoleczna_2011_-
_wstepna_analiza_wynikow_badania_ankietowego.pdf (29.12.11).
46
nawet po 80 roku życia jest możliwa. Udział w zajęciach to ich szansa na lepsze jutro. Dzięki
nim walczą z pogarszającym się stanem fizycznym oraz umysłowym, a przede wszystkim z
samotnością. Nie czekają na zbliżającą się śmierć, spotykają się z przyjaciółmi należącymi do
tej samej kategorii wiekowej, rozwijają swoje umiejętności i zainteresowania, w ten sposób
korzystają z życia. Wyrażają chęć prowadzenia zdrowego i aktywnego trybu życia.
Zaprezentowane dane przeczą stereotypowi starości i postrzegania jej jako etapu nieustannych
chorób i niedołęstwa. To tworzy optymistyczny obraz osoby starszej i daje nadzieje na
przyszłość.
9. Fundusze Strukturalne
Miasto Radom ma szansę na pozyskanie środków finansowych z Funduszy Unii
Europejskich. Pieniądze otrzymane z Unii Europejskiej, miasto może przeznaczyć na
przykład na aktywizację ludzi starszych i zaproponować ciekawe rozwiązania tego problemu.
Do najważniejszych Funduszy Unii Europejskich, z których miasto Radom mogłoby
skorzystać, w celu osiągnięcia postawionego celu w latach 2014- 2020, tj w okresie
finansowania polityki spójności należą:
1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ( EFRR)
2. Europejski Fundusz Społeczny ( EFS)
Ad 1) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- jest jednym z funduszy strukturalnych
Unii Europejskiej. Głównym zadaniem tego funduszu, jest zmniejszanie dysproporcji
poziomie rozwoju regionów należących do Unii Europejskiej. To właśnie z EFRR pochodzą
takie inwestycje jak: wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych oraz wsparcie
udzielane małym i średnim przedsiębiorcom. Proponujemy, żeby miasto Radom starało się
pozyskać środki z tego funduszu unijnego, gdyż będzie to szansa na zmniejszenie
dysproporcji gospodarczych w porównaniu do lepiej rozwiniętych gospodarczo regionów
województwa mazowieckiego. Pragnęlibyśmy, aby uzyskane fundusze unijne, zostały
przeznaczone na aktywizację seniorów w mieście, np. poprzez zakup koniecznych artykułów
służących w życiu codziennym. Artykuły te mogłyby posłużyć seniorom spędzać swój wolny
czas w Klubie Seniora w jeszcze bardziej komfortowy sposób.
47
Ad 2) Europejski Fundusz Społeczny może działać na wielu płaszczyznach, między innymi:
może pomóc pracownikom nabyć nowe umiejętności, może podpowiedzieć firmom w jaki
sposób należy przejść proces transformacji, ma na celu także udoskonalenie procesu dostępu
do atrudnienia i integracji społecznej, EFS pomaga także przedsiebiorcomi osobom
samozatrudnionym- poprzez organizację szkoleń i rozwój edukacji, wpiera również kobiety
w pracy i zwalcza dyskryminację, bazując przede wszystkim na partnerskiej współpracy,
EFS, pragnie również zrealizować projekt ulepszenia usług publicznych i wspierać
współpracę międzynarodową, a także zająć się sytuacją Romów. W naszym projekcie
chcielibyśmy się głównie skupić na szansach wynikających z możliwości polepszenia sytuacji
na rynku edukacji. Uważamy, że świetną inicjatywą, którą mogłoby podjąć miasto w celu
aktywizacji ludzi starszych byłoby zorganizowanie szkoleń dla osób w wieku produkcyjnym,
lub po produkcyjnym, pragnącym pozostać jeszcze na rynku pracy. Inną ciekawą propozycją
wydaje się być, proces aktywizacji oparty na zorganizowaniu wszelakich szkoleń i spotkań
informacyjnych, na których seniorzy dowiedzieliby się jak poszerzyć swoją wiedzę z wielu
dziedzin naukowych i w jaki sposób rozwiązywać trapiące ich problemy dnia codziennego.
15EFS może również wspierać osoby powracające na rynek pracy po dłuższej
nieobecności, a także ułatwiać powrót na rynek pracy np. poprzez wszelkiego rodzaju kursy
organizacji i zarządzania zasobami ludzkimi, kursy języków obcych, w taki sposób by ludzie
mający przerwę w pracy, nie stracili kontaktu z rzeczywistością społeczną w relacjach
interpersonalnych, oraz nie zatracili umiejętności posługiwania się językami obcymi. Ludzie
starsi, będący już na emeryturze mogą również pomóc osobom młodym, dopiero co
wchodzącym na rynek pracy, poprzez dzielenie się doświadczeniem, wynikającym z
wieloletniej pracy, udzielając cennych wskazówek, w jaki sposób należy wykonać
poszczególne zadania w pracy. Jest to zarówno pożyteczne dla seniorów jak i młodzieży,
gdyż ludzie wchodzący na rynek pracy, dowiadują się w jaki sposób przezwyciężyć
problemy, pojawiające się na starcie zawodowej kariery, a ludzie starsi zaspokajają potrzeby
autorytetu, przynależności do grupy społecznej, oraz czują się przez to potrzebni i użyteczni.
Wydaje się nam, że trafionym pomysłem może być wykorzystanie i wzmacnianie powiązań
między instytucjami oświaty i kształcenia, a rynkami pracy. Dobrze by było, gdyby
kształcenie ustawiczne, miało powiązanie w późniejszym dostępie do rynku pracy. Ważną
kwestię w działalności EFS-u stanowi również opieka pedagogiczna i psychologiczna.
15
Na podstawie książki „ Europejska polityka regionalna” Katarzyna Głąbicka i Mirosław Grewiński, wyd.
Elipsa, Warszawa 2003, str 107- 113
48
Seniorzy, bardzo potrzebują zainteresowania i opieki, w związku z tym, proponujemy by
uzyskane przez nas pieniądze z funduszy strukturalnych przeznaczyć na rozmowy specjalisty
w dziedzinach psychologicznych z seniorami, na trapiące ich tematy, analogicznie do działań
podejmowanych przez Dom Seniora, z tymże z większą częstotliwością czasową niż to ma
miejsce obecnie, czyli częściej niż raz w miesiącu. Pragniemy także zasugerować, że
Europejski Fundusz Społeczny prowadzi również działania na rzecz wspierania systemów
pozwalających na godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym i spełnienia zawodowego
osób w wieku przedemerytalnym. Pozwoli to na pogodzenie życia zawodowego z życiem
społecznym, nie zaniedbując przy tym żadnej ze sfer życiowych. Jest to szansa na skuteczne
działanie zarówno w pracy jak i poza nią. Pozwoli to uzyskać satysfakcję z pracy i cieszyć się
pracą nawet poza miejscem zatrudnienia. EFS pragnie w jak najkorzystniejszy sposób
podnosić poziom zadowolenia Europejczyków z pracy i zaspokajać ich potrzeby jak najbliżej
Unii.
W ramach EFS działa program operacyjny kapitał ludzki. Środki przeznaczone na jego
realizację w latach 2007-2013 wyniosą ok. 14,43% całości przeznaczonych na realizację
wszystkich programów operacyjnych, co przekłada się na. 11 420 207 059 EUR (ok. 9
707 176 000 EUR z EFS i ok. 1 713 031 059 EUR wkładu krajowego). Finansowanie na
poziomie krajowym stanowi 15%, natomiast na poziomie unijnym 85%. „Około 60%
środków Programu zostanie przeznaczonych na wsparcie realizowane przez poszczególne
regiony, zaś pozostała kwota (ok. 40%) będzie wdrażana sektorowo, przez odpowiednie
resorty”16
. Komisja Europejska wypłaca te środki EFS w formie płatności zaliczkowych,
płatności okresowych i płatności salda końcowego. Trafiają one do beneficjentów za
pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego, który to przekazuje je w oparciu o zlecenia
płatności wystawiane przez instytucję podpisującą umowę o dofinansowanie z
wnioskodawcą17
.
W nowym okresie programowania dużo zależy od tego czy Mazowsze przekroczy
próg 75% średniej PKB regionów unijnych przystępujących do EFRR i EFS, jeśli tak, to
środki, które zostaną przeznaczone na rozwój województwa będą pomniejszone, a jeśli nie to
istnieje realna możliwość na pozyskanie stosownych dotacji.
Regionalny Program Województwa Mazowieckiego 2007-2013 (RPO WM) jest głównym
instrumentem realizacji polityki rozwoju regionu w latach 2007-2013,. Jest pewnym
16
Szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego kapitał ludzki 2007-2013, Warszawa 2010, s. 9. 17
Idem.
49
odzwierciedleniem polityki rozwoju prowadzonej przez Samorząd Województwa
Mazowieckiego, którego podstawę stanowi Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego
do roku 2020 (SRWM).
W ramach RPO WM, Beneficjenci mogą ubiegać się o dofinansowanie projektów
realizowanych w ramach ośmiu priorytetów:
1. Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości na
Mazowszu
2. Przyspieszenie e-rozwoju Mazowsza
3. Regionalny system transportowy
4. Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka
5. Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu
6. Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji
7. Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego
8. Pomoc techniczna18
.
Konkursy na projekty ogłasza i prowadzi IP2 lub IP, czyli Instytucja Ogłaszająca Konkurs
(IOK). Aby starać się o dofinansowanie z środków unijnych należy złożyć wniosek w
instytucji wskazanej w ogłoszeniu o konkursie. Następnie zostaje on poddany ocenie
formalnej i merytorycznej. „W procesie oceny wniosku stosowane są kryteria oceny
projektów, stanowiące część Systemu Realizacji PO KL. Oceną merytoryczną projektów
zajmują się Komisje Oceny Projektów (KOP), które umiejscowione są w IP2 (IP) Projekt
może zostać przyjęty do dofinansowania, jeśli uzyska minimum 60 punktów podczas oceny
spełniania ogólnych kryteriów merytorycznych, a także przynajmniej 60% punktów w
poszczególnych punktach oceny merytorycznej”19
. Aby ułożyć listę rankingową wniosków,
które zostaną przekazane do oceny merytorycznej niezbędna jest ocena wystawiona przez
Komisję Oceny Projektów. Po uzyskaniu pozytywnej oceny merytorycznej, beneficjent może
rozpocząć negocjacje z IOK. Negocjacje zazwyczaj dotyczą budżetu, a w szczególności
kwoty dofinansowania. Po uzyskaniu pozytywnej oceny formalnej i merytorycznej oraz po
zakończeniu negocjacji, wnioskodawca na wezwanie IOK musi złożyć wszystkie wymagane
dokumenty (załączniki: zatwierdzony wniosek o dofinansowanie projektu), które są potrzebne
do umowy o dofinansowanie. Następnie IOK dokonuje ich weryfikacji, po której wysyła
18
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Strony/RPO_mazowieckie.aspx (03.01.12). 19
Szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego kapitał ludzki 2007-2013, op. cit., s. 13-14.
50
beneficjentowi dwa egzemplarze umowy z prośbą o ich podpisanie i odesłanie. IOK po
otrzymaniu od wnioskodawcy dwóch podpisanych egzemplarzy umowy również je podpisuje
i wysyła jeden egzemplarz umowy beneficjentowi. Podpisanie umowy może mieć miejsce w
siedzibie IOK20
.
10. Podsumowanie
Osoby starsze na terenie miasta Radomia to grupa coraz liczniejsza z dużą dawką
zapotrzebowania aktywizacyjnego. Samo miasto, mimo ograniczonych środków finansowych
przeznaczanych na kwestię seniorską stosunkowo prężnie dystrybuuje je pomiędzy
podmiotami, nie zaliczanymi do sektora finansów publicznych, na zadanie własne gminy.
Jednak główną osią działań tematyki jest „Klub Seniora” (podległy pod Miejski Ośrodek
Pomocy Społecznej), który pomimo skromnych środków najsolidniej wypełnia obowiązki
związane z zapotrzebowaniami osób starszych. Dzięki szerokiej (w większości
niskobudżetowej – per persona) ofercie usług przyciąga pokaźną rzeszę odbiorców
przedsięwzięć pro-seniorskich. Wydaje się, iż w tym należy upatrywać budowania sukcesu
strategicznego wobec osób starszych. Najlepiej, z punktu ekonomii wydatków uczynić to
poprzez zainteresowania młodego pokolenia aktywnym działaniem w NGO (zdobywanie
doświadczenia przez młodzież, socjalizacja pewnych zachowań, przy jednoczesnym
aktywizowaniu osób starszych oraz relatywnie niskim poziomie wydatków stricte
finansowych). Poszerzanie sformalizowanych siatek Klubów seniorskich, nawiązanie realnej
współpracy z Polskim Związkiem Emerytów i Rencistów (oddział radomski), ścisła
współpraca z organizacjami pozarządowymi i odpowiednia reklama dadzą efekt nagłośnienia
sprawy, co za tym idzie: zainteresowania społecznego oraz tworzenia więzi aktywizacyjnych
wśród samych seniorów.
20
Idem.
51
Bibliografia:
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa:
Główny Urząd Statystyczny, 2010-11-02.
Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2011 r.). Warszawa:
Główny Urząd Statystyczny, 2011 r.
Ziębińska B., Uniwersytety Trzeciego Wieku jako instytucje przeciwdziałające marginalizacji
osób starszych, Katowice 2007, s. 39-40.
Strony internetowe:
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf
(27.12.11).
http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_wz_jakosc_zycia_i_spojnosc_spoleczna_2011
_-_wstepna_analiza_wynikow_badania_ankietowego.pdf (27.12.11).
http://www.senior.fit.pl/senior_aktualnosci_/kolejne_spotkanie_radomskiego_utw,823,1,0.ht
ml (stan na 28.12.11r.).
http://www.senior.fit.pl/tag/13541,uniwersytet_trzeciego_wieku (28.12.11).
http://www.pr.radom.pl/redirect.php?action=setcategory&id=8&subid=1019 (28.12.11).
http://www.e-mentor.edu.pl/repozytorium-utw/index/wojewodztwo/7 (28.12.11).
http://www.senior.fit.pl/tag/35571,radomski_uniwersytet_iii_wieku (28.12.11).
www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/nsp/spis_lud/lud.htm-16k (29.12.11).
http://www.mzdik.pl/index.php?id=142 (02.01.12).
http://radom.naszemiasto.pl/artykul/574994,zaklad-opieki-dlugoterminowej-w-szpitalu-
miejskim-obchodzi,id,t.html (02.01.12).
http://www.nfz-
warszawa.pl/leczenie/IKTU314/IBUM414214202604/IMSC972750/index.html (02.01.12).
http://www.archiwum.mops.radom.pl/?op=13 (02.01.12).
http://www.radom.caritas.pl/caritas,,strona,2,placowka,11.html (03.01.12).
http://www.radom.caritas.pl/ (03.01.12).
http://radomskibankczasu.pl/ (03.01.12).
52
http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Strony/RPO_mazowieckie.aspx (03.01.12).
http://radom.gazeta.pl/radom/1,35219,8664627,Projekt_budzetu_2011__nadwyzka__malo_na
_inwestycje.html#ixzz1jw6BWiuX (04.01.12).
http://www.mops.radom.pl/ (04.01.12).
http://bip.radom.pl/ (05.01.12).
54
Wywiad z członkiem Klubu Seniora- panem Zdzisławem Karpetą
Wywiad przeprowadził Pan Patryk Barszcz w dniu 07.01.2012
Patryk Barszcz: Od jakiego okresu czasu jest Pan członkiem Klubu Seniora?
Zdzisław Karpeta: Dokładnie już nie pamiętam, tak ten czas szybko leci. Wydaje mi się, że
to już jakieś 18-19 lat będzie.
Patryk Barszcz: Co Pana skłoniło żeby zapisać się do Klubu Seniora? Od czego to się
wszystko zaczęło?
Zdzisław Karpeta: Śmierć pierwszej małżonki, problem zbyt dużej ilości wolnego czasu,
chęć poznania nowych ludzi, po prostu samotność.
Patryk Barszcz: Jakie było Pana pierwsze wrażenie po wizycie w Klubie?
Zdzisław Karpeta: Szczerze mówiąc to niezbyt dobre, ponieważ większość członków
wykazywała niski poziom intelektualny, aczkolwiek znalazłem grono osób, z którymi
mogłem się porozumieć. Świetną koncepcją integracji członków Klubu były wycieczki.
Patryk Barszcz: Wspomniał Pan o wycieczkach, dlatego pragnę też zadać pytanie utrzymane
w tym temacie. Proszę Nam powiedzieć, którą z podróży wspomina Pan najlepiej i dlaczego?
Zdzisław Karpeta: Naprawdę trudne pytanie. Ciężko jest tak na gorąco przypomnieć sobie, z
którą z tych wycieczek, wiążą mnie najlepsze wspomnienia. Było wiele takich wypraw, ale
jeśli konieczne jest wskazanie tej jedynej, to wybiorę tę do Krakowa i okolic, dlatego że
zobaczyłem wiele ciekawych zabytków i miejsc, związanych z historią Polski.
Patryk Barszcz: Proszę Nam zdradzić, kto jest organizatorem takich wycieczek?
Zdzisław Karpeta: Pani szefowa- Halina Świderska
Patryk Barszcz: Teraz chciałbym przejść do samej działalności Klubu. Proszę Nam
przybliżyć zasady na jakich funkcjonuje Klub Seniora, jak często są organizowane spotkania
Klubu?
Zdzisław Karpeta: Spotkania odbywają się w zasadzie codziennie. Przerwa jest jedynie w
niedziele i święta.
Patryk Barszcz: Jakiego rodzaju są to spotkania?
Zdzisław Karpeta: Co miesiąc jest organizowany Dzień Solenizanta- tzn obchodzone są
imieniny wszystkich solenizantów danego miesiąca. Oczywiście poza takimi nietypowymi
spotkaniami, świętami, mamy także Wigilię, Jajeczko- spotkanie Wielkanocne, Dzień Babci i
55
Dziadka. Czcimy również święta państwowe, takie jak dzień 11 listopada czy 3 maja. Ah,
zapomniałem dodać, jeszcze o spotkaniach żeńskiego chóru Klubu Seniora.
Patryk Barszcz: Czy mógłby Pan opisać, codzienny dzień w działalności Klubu? W jaki
sposób spędzacie wolny czas w Klubie?
Zdzisław Karpeta: Oczywiście, bardzo chętnie o tym opowiem. Spotykamy się ok. godziny
14ej i siedzimy w Klubie maksymalnie do godziny 20ej. Część osób gra w karty: remik,
brydż, tysiąc. Pozostała część ogląda telewizję, głównie programy sportowe i rozrywkowe. Są
też osoby, które spędzają czas w Klubie na rozmowach. Oczywiście, nie brakuje spotkań, na
których wznosimy toasty za pomyślność ( wie Pan co mam na myśli- śmiech) Oczywiście
najważniejsze są bale sylwestrowe!!!
Patryk Barszcz: Czy są jakieś określone dni tygodnia, w których członkowie zajmują się
tylko i wyłącznie jedną, określoną dziedziną rozrywki?
Zdzisław Karpeta: Tak, ale nie do końca. Nie istnieje, z góry narzucony harmonogram dnia.
Jest grupa osób, które samoistnie organizuje sobie tematyczne dni, np. środowe gry w brydża.
Patryk Barszcz: Teraz proszę o najszczerszą z możliwych odpowiedzi. Co się Panu podoba,
a co Pan kwestionuje w działalności Klubu?
Zdzisław Karpeta: Podobają mi się spotkania. Nie podobają mi się zaś, drobne ekscesy,
animozje między członkami, szczególnie między kobietami.
Patryk Barszcz: Co chciałby Pan zmienić w działalności Klubu? Jakie ma Pan pomysły na
dalszą działalność Klubu?
Zdzisław Karpeta: Chciałbym zmienić, podejście niektórych członków do higieny,
chciałbym, żeby bardziej dbali o higienę osobistą i żeby zostali objęci większą troską ze
strony Pani kierowniczki, Halinki.
Patryk Barszcz: Czy nadal Pan jest zainteresowany działalnością w Klubie?
Zdzisław Karpeta: Obecnie nie, ze względu na sytuację osobistą.
Patryk Barszcz: Dziękuję za poświęcony czas i rozmowę.
Zdzisław Karpeta: Ja również dziękuję. Jest mi niezwykle miło, że mogłem w jakiś sposób
pomóc.
56
Ankieta
Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety, która służy badaniu realizacji projektów
aktywizacji osób starszych na terenie miasta Radom oraz poziomu zadowolenia ich
uczestników. Ma ona na celu zebranie uwag i opinii dotyczących tych projektów, a otrzymane
wyniki mamy nadzieję, że przyczynią się do podniesienia jakości ich realizacji. Ankieta jest
anonimowa.
Odpowiedź prosimy zaznaczyć za pomocą znaku x.
Płeć: Mężczyzna/Kobieta
Wiek:
Wykształcenie:
a) Podstawowe
b) Zawodowe
c) Techniczne
d) Średnie
e) Policealne
f) Wyższe
1. Czy Pan(i) brał(a) udział w programach aktywizacyjnych realizowanych na terenie
miasta Radomia?
a) Tak
b) Nie (przejdź do pytania nr 6)
2. W jakich programach aktywizacyjnych brał(a) Pan(i) udział (jeśli Pan(i) nie pamięta
nazwy, proszę napisać na czym on polegał)?
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………
57
3. Skąd Pan(i) dowiedział(a) się o programach aktywizacyjnych?
a) Radio
b) Prasa
c) Znajomy/znajoma
d) Ulotki
e) Informacja umieszczona na tablicy ogłoszeń w danej organizacji, urzędu
f) Inne źródło (jakie?)……………………………………………………………….
4. Jak często Pan(i) bierze udział w programach aktywizacyjnych?
a) raz na tydzień lub częściej
b) raz na miesiąc
c) raz na dwa miesiące
d) raz na kwartał
e) rzadziej niż raz w roku
f) jednorazowo
5. Poniżej znajdują się tabelka dotycząca oceny programów aktywizacji realizowanych
na terenie Radomia w których Pan(i) wziął(a) udział. Prosimy wpisać nazwę
projektów oraz określić w jakim stopniu podobała się Panu/Pani ich realizacja.
Oceny prosimy udzielić według skali za pomocą x postawionego w odpowiedniej
kolumnie:
1 – bardzo mi się podobało
2 – raczej mi się podobało się
3 – trudno powiedzieć
4 – raczej mi się nie podobało
5 – bardzo mi się nie podobało
Ocena projektu
Nazwa 1 2 3 4 5
58
6. Z jakich zajęć chciałby/chciałaby Pan(i) skorzystać w przyszłości (proszę wskazać 3
najbardziej atrakcyjne wg Pana/Pani)?
a) Basen
b) Nauka języków obcych
c) Nauka obsługi komputera i Internetu
d) Wycieczki krajoznawcze, spacery
e) Wyjścia zorganizowane do placówek kulturalnych (np. muzeum, kino, teatr)
f) Nordic walking
g) Taniec towarzyski
h) Inne (jakie?)…………………………………………………………………………