58
1 UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO w Warszawie Wydział Nauk Historycznych i Społecznych Instytut Politologii Analiza potrzeb osób starszych na terenie miasta Radom raport opracowany przy współpracy Urzędu Miasta Radom oraz organizacji pozarządowych i kościelnych działających na terenie miasta Radom Autorzy: Iwona Durska Patryk Barszcz Krzysztof Ciok Mateusz Gros Marcin Rackiewicz Warszawa 2012

UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO · Iwona Durska Patryk Barszcz Krzysztof Ciok Mateusz Gros Marcin Rackiewicz Warszawa 2012 . 2 1. Wstęp Analiza potrzeb osób starszych

  • Upload
    dinhnhi

  • View
    221

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

1

UNIWERSYTET KARDYNAŁA STEFANA WYSZYŃSKIEGO

w Warszawie

Wydział Nauk Historycznych i Społecznych

Instytut Politologii

Analiza potrzeb osób starszych na terenie miasta Radom

raport opracowany przy współpracy Urzędu Miasta Radom oraz organizacji pozarządowych i kościelnych działających na

terenie miasta Radom

Autorzy:

Iwona Durska

Patryk Barszcz

Krzysztof Ciok

Mateusz Gros

Marcin Rackiewicz

Warszawa 2012

2

1. Wstęp

Analiza potrzeb osób starszych wymaga dokładnego przeanalizowania z jednej strony

faktycznego zapotrzebowania osób starszych na terenie miasta Radom, zarówno na

płaszczyźnie pomocy społecznej, przy wypełnianiu ról społecznych, w jakie wejść mogą

osoby starsze, analizie i przeciwdziałaniu zjawiska wykluczenia społecznego, z jakim

stosunkowo często spotykają się te osoby, jak też sposobu zagwarantowania, czy też pomocy

w zapewnieniu rozwoju i spędzania wolnego czasu, oraz wreszcie pomocy psychicznej w

najtrudniejszych chwilach życia. Wydaje się, że jest to niezwykle istotne, biorąc pod uwagę

ogólną tendencję starzenia się społeczeństwa. Według danych zamieszczonych przez

Europejski Urząd Statystyczny EUROSTAT odsetek ludzi starszych będzie przybywał,

między innymi ze względu na wydłużanie się przeciętnej długości życia, rozwój opieki

medycznej, oraz dzietność społeczeństwa polskiego, które aktualnie nie zapewnia prostej

zastępowalności pokoleń. To determinuje konieczność przyjrzenia się bliżej zadanej grupie

społecznej, która stając się coraz liczniejsza będzie odgrywała coraz znaczniejszą i bardziej

doniosłą rolę w ogóle społeczeństwa, również na terenie miasta Radom. W raporcie

postanowiono zbadać pewne zależności, które uwydatniły się podczas konfrontacji realnych

potrzeb osób starszych na terenie miasta Radom, oraz faktycznej działalności organów

samorządu terytorialnego, oraz organizacji pozarządowych, których działalność nierzadko ex

lege wyznaczona jest przez zapewnienie odpowiedniego poziomu zabezpieczenia

społecznego w tym przypadku mieszkańców miasta. Podczas przygotowania raportu

posiłkowano się dokumentacją przeprowadzonych przez organy samorządu terytorialnego i

organizacji pozarządowych działań, zawężając je do oznaczonej grupy, przedstawiając

swoiste resume ich działalności. Postanowiono również przeprowadzić ankietę wśród

zainteresowanej grupy społecznej zadając im pytania mające na celu sprawdzenie

efektywności działania organów samorządowych, oraz określić faktyczne zadowolenie z

podjętych przez ww. organy działań. Ankieta została przeprowadzona przy zachowaniu zasad

doboru celowego, który wydaje się być właściwym przy określonym zadaniu.

Raport podzielono na pięć główne rozdziały, nie licząc wstępu, przedstawionej

bibliografii i załączników. Pierwszy rozdział uwzględnia zebrane informacje o osobach

starszych w Radomiu i prognozy demograficzne dotyczące miasta. W drugim przedstawiono

działania Urzędu Miasta, Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Radomiu, Klubu

3

Seniora, Caritasu oraz Banku Czasu, jako organów wypełniających zadania mające związek z

zapewnieniem potrzeb osób starszych. W kolejnym rozdziale przedstawiono wyniki i analizę

ankiety przeprowadzonej wśród osób starszych na terenie miasta Radom, natomiast ostatnia

część poświęcona jest funduszom europejskim. Podsumowanie zajmuje ostatni z głównych

rozdziałów raportu.

2. Radom – informacje ogólne o ludziach starszych

Radom jest to czternaste co do wielkości miasto w Polsce będące na prawach powiatu.

Położony jest w centralno-wschodniej części kraju, w województwie mazowieckim nad rzeką

Mleczną. Jest siedzibą powiatu radomskiego i kurii diecezji radomskiej. Według danych z 31

grudnia 2010 r. miasto miało 222 496 mieszkańców1. Jednak prognozy przewidują, że liczba

ludności w Radomiu będzie spadała, co przedstawia poniższy wykres.

* wszystkie wykresy zostały stworzone przez naszą grupę na podstawie danych z GUS-u oraz z ankiety.

1 Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa: Główny Urząd

Statystyczny, 2010-11-02.

4

Radom leży w województwie mazowieckim, w którym jest najwięcej osób po

60 roku życia, bo aż 186 883. Dane te odzwierciedla mapa:

*Źródło: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf (27.12.11).

W samym Radomiu mieszka ok. 25 407 osób po 60 roku życia (w tym 10714

mężczyzn i 14693 kobiet). Osoby starsze stanowią ok. 12% mieszkańców Radomia (w

Polsce: 6311,6 tys., co stanowi 16,74%). Liczba osób starszych jak przewidują prognozy

będzie rosła. Od 2010 do 2030 roku przybędzie 13862 seniorów, czyli ich liczba wzrośnie o

prawie połowę (w 2030 r. ta grupa wiekowa będzie stanowiła ponad 22% ogólnej liczby

mieszkańców Radomia). Świadczy to o tym, że polskie społeczeństwo podobnie jak

społeczeństwa krajów Europy Zachodniej staje się społeczeństwem starzejącym (spada udział

dzieci i młodzieży w ogólnej liczbie ludności, rośnie udział osób 60+). Skutkiem takiego

stanu rzeczy, czyli starzenia się mieszkańców danego miasta czy kraju jest przede wszystkim

wzrost wydatków na służbę zdrowia i pomoc społeczną.

Dane te przedstawia wykres:

5

Szczegółowe dane dotyczące prognoz można wyczytać z poniższej tabeli:

Prognoza ludnościowa dotycząca powiatu

radomskiego

Rok Wiek Ogółem Mężczyzna Kobieta

2005

60-64 4750 2177 2573

65-69 4827 2134

2693

70-74 4670 1955 2715

75-79 4165 1539

2626

80-84 2610 82

1783

80+ 1363 402

961

2010 60-64 7174 3528 3646

65-69 4446 1967 2479

70-74 4333 1812 2521

75-79 3810 1493 2317

80-84 3023 1024 1999

85+ 1903 526 1377

2015

60-64 9544 4684 4860

65-69 6725 3227 3498

6

70-74 4002 1688 2314

75-79 3590 1420 2170

80-84 2803 1006 1797

85+ 2352 649 1703

2020 60-64 10073 5075 4998

65-69 9083 4373 4710

70-74 6136 2832 3304

75-79 3382 1344 2038

80-84 2683 975 1708

85+ 2403 673 1730

60-64 8589 4277 4312

2025 65-69 9585 4747 4838

70-74 8330 3876 4454

75-79 5236 2297 2939

80-84 2600 939 1661

85+ 2429 672 1757

60-64 8454 4235 4219

2030 65-69 8226 4033 4193

70-74 8824 4233 4591

75-79 7170 3177 3993

80-84 4058 1641 2417

85+ 2526 713 1813

*Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2011 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011 r.

Jak wynika z tabeli przedstawiającej prognozy dotyczące osób po 60 roku życia, ich

liczba do 2015 r. będzie rosła. Z wyjątkiem okresu: od 2005 do 2010 r., w którym w

przedziałach wiekowych 65-69, 70-74, 75-79 nastąpił niewielki spadek ich liczby. Po 2015 r.

liczba osób od 60 do 74 będzie rosła, a osób po 75 będzie ubywało. Przełomowym rokiem

będzie rok 2025, gdzie liczba wszystkich seniorów ulegnie spadkowi, ale po 2025 r.

ponownie będzie rosła.

Obecnie liczba kobiet po 60 roku życia jest większa od liczby mężczyzn i to w

każdym przedziale wiekowym (60-64, 65-69, 70-74, 75-79, 80-84, 85+). Kobiety stanowią

7

58% osób starszych, natomiast mężczyźni 42% seniorów. Największą dysproporcje można

dostrzec w wieku 85+, w którym ta różnica wynosi aż 937 osób (73% do 27%). W chwili

obecnej w Radomiu w grupie wiekowej 60+ na 100 mężczyzn przypada 110 kobiet. Wynika

to z faktu, że mężczyźni w Polsce żyją prawie o 8 lat krócej niż kobiety. Przeciętny wiek

kobiet w Polsce wynosi ok. 80 lat, natomiast mężczyźni żyją średnio do 71,3 roku. Ponadto w

każdym kolejnym przedziale wiekowym ogólna liczba osób starszych płci męskiej i żeńskiej

spada.

Rozróżnienie osób starszych ze względu na wiek i płeć przedstawia tabelka:

Wiek Ogółem Mężczyźni Kobiety

60-64 7713 3797 3916

65-69 4719 2104 2615

70-74 4119 1759 2427

75-79 3728 1452 2276

80-84 3042 1061 1981

85+ 2019 541 1478

* Źródło: Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2011 r.). Warszawa: Główny Urząd Statystyczny, 2011 r.

Taka sytuacja powoduje pojawienie się problemu samotności i kłopotów z materialnym

zaspokojeniem potrzeb szczególnie wśród starszych kobiet. Głównymi źródłami dochodu w

przypadku osób po 60 roku życia są: emerytury zakładowe i indywidualne, renty z tytułu

niezdolności do pracy oraz renty rodzinne, świadczenia państwowe lub w przypadku

nielicznych - dochody z inwestycji. Wysokość wymienionych świadczeń zazwyczaj jest

niewielka (przeciętny dochód w 2009 r. wynosi 1 050 zł: u emerytów do dyspozycji było

1 114,42 zł, a u rencistów – 825,23 zł ). Dochody seniorów w stosunku do 2008 r. wzrosły o

ok. 3%, ale mimo wszystko ich wysokość jest niewystarczająca do zaspokojenia

podstawowych potrzeb osób starszych2. Przeciętny dochód na osobę przedstawia wykres:

2 Za: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf (27.12.11).

8

Wysokość emerytur prezentuje wykres:

*Źródło: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf (28.12.11).

Ponadto wraz z wiekiem pogarsza się stan zdrowia ludzi starszych. Wzrasta także

możliwość pojawienia się niepełnosprawności, która wynika nie tylko z podeszłego wieku,

chorób, wypadków ale także z przyczyn biologicznych. Niepełnosprawność dotyka

najczęściej osoby po 75 roku życia (wg statystyk co 2 osoba w tym wieku jest

9

niepełnosprawna) i uniemożliwia im wykonywanie podstawowych zadań życiowych i

społecznych3. Liczbę osób niepełnosprawnych (%) prezentuje tabela:

Osoby niepełnosprawne Wiek

55-64 65-74 75+

Ogółem 34,5 38,5 48,4

Mężczyźni 39,1 38,9 47,4

Kobiety 30,5 38,2 48,8

*Źródło: .www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/nsp/spis_lud/lud.htm-16k (29.12.11).

Do 75 roku życia grupę bardziej zagrożoną niepełnosprawnością stanowią mężczyźni,

natomiast po 75 kobiety. Istotną miarą oceny stanu zdrowia oraz podstawą określania potrzeb

jest samoocena, która wiąże się z satysfakcją życiową osób starszych. Im wyższa ich

samoocena i zadowolenie z życia, tym osoby po 60 roku życia chętniej korzystają z

programów aktywizacyjnych. Niestety seniorzy w większości mają niską samoocenę i

zaledwie ok. 10% spośród nich określa swój stan zdrowia jako dobry. W tym warto

podkreślić, że mężczyźni w tej kategorii wiekowej mają wyższą samoocenę niż kobiety.

Kobiety są aktywniejszą grupą, ale tylko zdrowsi i silniejsi mężczyźni dożywają późnego

wieku, stąd ich samoocena jest dość wysoka4.

Osoby starsze, które nie mają wystarczającego wsparcia ze strony rodziny lub są obłożnie

chore, zostają umieszczone w zakładach opieki długoterminowej oraz domach pomocy

społecznej. W Radomiu od 2000 r. funkcjonuje Zakład Opieki Długoterminowej z Zakładem

Pielęgnacyjno – Opiekuńczym, Zakładem Opiekuńczo – Leczniczym i Hospicjum

Stacjonarnym. Posiada on 31 łóżek. „Zakład udziela całodobowych świadczeń zdrowotnych

obejmujących swoim zakresem pielęgnację, opiekę i rehabilitację osób niewymagających

hospitalizacji w oddziale opieki krótkoterminowej oraz zapewnia im kontynuację leczenia

farmakologicznego, pomieszczenia i wyżywienie odpowiednie do stanu zdrowia, a także

3 B. Ziębińska, Uniwersytety Trzeciego Wieku jako instytucje przeciwdziałające marginalizacji osób starszych,

Katowice 2007, s. 39-40.

4 Idem.

10

prowadzi edukację zdrowotną tych osób i członków ich rodzin”5 Pacjenci mogą przebywać

tam ok. 3 miesięcy, choć czas ich pobytu ze względu na zły stan zdrowia może zostać

wydłużony. Ponadto w Radomiu funkcjonują niepubliczne zakłady opieki długoterminowej

takie jak: NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ "POMOCNA DŁOŃ" S.C.,

NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ ZESPÓŁ DŁUGOTERMINOWEJ

OPIEKI DOMOWEJ, NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ "OTWARTE

SERCE" KRYSTYNA NESKA, NIEPUBLICZNY ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ

"WSPARCIE" ZESPÓŁ DŁUGOTERMINOWEJ OPIEKI DOMOWEJ, NIEPUBLICZNY

ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ ESSAMED ANNA SOSIŃSKA, NIEPUBLICZNY

ZAKŁAD OPIEKI ZDROWOTNEJ PRAKTYKA PIELĘGNIAREK I POŁOŻNYCH

"ESCULAP" SP ZOO, DOMU POMOCY SPOŁECZNEJ "WETERANA WALKI I

PRACY", DOM POD ZŁOTYM DĘBEM, DOM POMOCY SPOŁECZNEJ "NAD

POTOKIEM", DOM POMOCY SPOŁECZNEJ, DOM POMOCY SPOŁECZNEJ

"CARITAS PALLOTYŃSKA" IM. ŚW. JÓZEFA6. Wszystkie te zakłady zapewniają

pielęgnację pacjenta w zakresie jego higieny osobistej, podawania leków, badań ciśnienia

oraz innych badań specjalistycznych. Mają za zadanie ułatwić osobom starszym

wykonywanie ich codziennych czynności i polepszyć ich stan zdrowotny. Jednak

przebywanie w zakładzie opieki długoterminowej, czy w domu pomocy społecznej pogarsza

poziom samooceny osoby starszej.

Dlatego też istnieje konieczność rozwoju usług, które będą wspierały samodzielność

życiową takich osób. Na terenie miasta ludzie starsi mają możliwość korzystania z bezpłatnej

pomocy prawnej w działającym w Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej Punkcie Informacji

Prawnej. Mieści się on na ul. Limanowskiego 134 w pokoju 101. Osoby zainteresowane mogą

zgłaszać się codziennie w godz. od 7:30 do 14:00. W punkcie informacji obywatelskiej można

bezpłatnie uzyskać informacje na temat: indywidualnych praw i uprawnień oraz pomocy w

pisaniu różnego rodzaju pism i podań. „Ponadto pracownicy Punktu Informacji Prawnej

udzielają informacji z zakresu:

prawa rodzinnego - sprawy dotyczące alimentów, rozwodu itp.,

świadczeń z ubezpieczeń społecznych,

5 Za: http://radom.naszemiasto.pl/artykul/574994,zaklad-opieki-dlugoterminowej-w-szpitalu-miejskim-

obchodzi,id,t.html (02.01.12). 6 Za: http://www.nfz-warszawa.pl/leczenie/IKTU314/IBUM414214202604/IMSC972750/index.html (02.01.12).

11

praw dla osób bezrobotnych,

prawa lokalowego - eksmisje, zadłużenia, ochrona praw lokatorów,

orzecznictwa i ulg dla osób niepełnosprawnych.

wiedzy na temat lokalnych instytucji i ich statutowych obowiązków”7.

Warto też przeanalizować dostępność osób starszych do środków komunikacji miejskiej.

W Radomiu działa 26 linii. Do ważniejszych instytucji miejskich osoby starsze mają raczej

dobry dojazd. Do MOPS-u dojeżdżają autobusy o nr 13, 14, 16, 17 i 25; do Urzędu Miasta: 7,

13, 16; do Klubu Seniora: 3, 5, 10, 14. Większość autobusów to autobusy niskopodłogowe,

choć pozostała część nadal nie jest jeszcze dostosowana do potrzeb osób starszych, którzy w

wyniku pogarszającej sprawności fizycznej, niepełnosprawności czy nawet niedołęstwa mają

duże problemy z wsiadaniem i wysiadaniem z autobusu, który nie jest autobusem

niskopodłogowym. Dlatego należy unowocześniać komunikację miejską i dostosować ją do

potrzeb osób starszych8.

Na terenie miasta Radomia działa 497 organizacji pozarządowych. W raporcie zostaną

omówione główne organizacje, które są typowo związane z zaspokojeniem potrzeb osób

starszych po 60 roku życia, czyli: Urząd Miasta, Klub Seniora, który jest komórką

organizacyjną przy Miejskim Ośrodku Pomocy Społecznej, Uniwersytet III Wieku, Caritas,

Zespół Domowej Opieki Hospitacyjnej im. św. Józefa oraz Radomski Bank Czasu

współtworzony przez Stowarzyszenie „Pomocne Dłonie”, Stowarzyszenie „Spotkania ze

Zdrowiem” oraz Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej.

3. Urząd Miasta

Tematyką osób starszych, zwanych dalej seniorami z ramienia administracyjnego w

mieście Radom zajmuje się Wydział Zdrowia i Polityki Społecznej. Zadania własne gminy

dotyczące opieki, profilaktyki zdrowotnej oraz polityki społeczno-socjalnej wobec seniorów

są dotacje finansowe dla podmiotów nie zaliczanych do sektora finansów publicznych, na

realizację zadania własnego gminy. (Przeznaczenie dotacji w każdym z wymienionych

7 Za: http://www.archiwum.mops.radom.pl/?op=13 (02.01.12).

8 Za: http://www.mzdik.pl/index.php?id=142 (02.01.12).

12

przypadków dotyczyło: „Działania na rzecz osób starszych w zakresie przeciwdziałania

osamotnieniu i zagrożeniu marginalizacją społeczną”)

Budżet na rok 2010 wynosił 60 000 zł i przystąpiło do niego 6 zleceniobiorców:

1) Stowarzyszenie Inicjatywa Lokalna otrzymało 4 000 zł (w przybliżeniu 6,67% całej

kwoty) – plan został wykonany w 100%

2) Polski Związek Głuchych Oddział Mazowiecki – Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i

Wsparcia Społecznego Niesłyszących otrzymał 12 000 zł (20% całej kwoty) – plan

został wykonany w 100%

3) Stowarzyszenie Radomski Uniwersytet Trzeciego Wieku otrzymało 4 000 zł (w

przybliżeniu 6,67% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%

Podsumowanie: 20 000 zł (w przybliżeniu 33,33% całej kwoty) – realizacja planu: 100%

4) Parafia Rzymsko- Katolicka Bazyliki Mniejszej Św. Kazimierza otrzymała 14 000 zł (w

przybliżeniu 23,33% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%

5) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Wacława otrzymała 13 000 zł (w

przybliżeniu 21,67% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%

6) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Stefana otrzymała 13 000 zł (w

przybliżeniu 21,67% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%

Podsumowanie: 40 000 zł (w przybliżeniu 66,67% całej kwoty) – realizacja planu: 100%

13

Budżet na rok 2011 został zmniejszony o 5 000 zł w porównaniu z rokiem ubiegłym

(spadek o 8,33%) i wyniósł 55 000 zł. Wyłoniono 7 zleceniobiorców:

1) Stowarzyszenie Inicjatywa Lokalna otrzymało 4 000 zł (w przybliżeniu 7,27 % całej

kwoty) – plan został wykonany w 100%

2) Polski Związek Głuchych Oddział Mazowiecki – Terenowy Ośrodek Rehabilitacji i

Wsparcia Społecznego Niesłyszących otrzymał 9 000 zł (w przybliżeniu 16,36% całek

kwoty) – plan został wykonany w 100%

3) Stowarzyszenie Przyjaciół Radomskiej Fary otrzymało 5 000 zł (w przybliżeniu

9,09% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%

Podsumowanie: 18 000 zł (w przybliżeniu 32,73% całej kwoty) – realizacja planu: 100%

4) Parafia Rzymsko- Katolicka Bazyliki Mniejszej Św. Kazimierza otrzymała 11 000 zł

(20% kwoty) – plan został wykonany w 100%

5) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Wacława otrzymała 10 500 zł (w

przybliżeniu 19,09% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%

6) Parafia Rzymsko- Katolicka p.w. Świętego Stefana otrzymała 10 500 zł (w

przybliżeniu 19,09% całej kwoty) – plan został wykonany w 100%

7) Caritas Pallotyńska Prowincji Chrystusa Króla: Stowarzyszenie Apostolstwa

Katolickiego otrzymało 5 000 zł (w przybliżeniu 9,09% całej kwoty) plan został

wykonany w 100%

Podsumowanie: 37 000 zł (w przybliżeniu 67,27% całej kwoty) – realizacja planu: 100%

14

4. Klub Seniora

W tej części Naszego projektu pragniemy bliżej przedstawić działania wykonywane

przez Dom Seniora.

Dom Seniora jest placówką podległą Miejskiemu Ośrodkowi Pomocy Społecznej w

Radomiu. Instytucja ta ściśle współpracuje z MOPS-em w wielu kwestiach: między innymi

zajmuje się kwestią pomocy ludziom starszym. Klub Seniora- ( pojęcie będące synonimem

Domu Seniora) jest miejscem, w którym spotykają się seniorzy, by móc wspólnie spędzić w

miłej atmosferze swój wolny czas. Klub „ Senior” dysponuje skromnymi warunkami: małą

salą klubową i niewielkimi funduszami. Klub Seniora jest otwarty od poniedziałku do piątku

w godzinach od 14:00 do 20:00 i w wybrane soboty w godzinach od 16:00 do 20:00. W tym

czasie, Klub odwiedza średnio 60 osób dziennie, będących w wieku od 60 do 85 lat.

Członkowie Klubu Seniora, spędzają czas w Klubie na wiele sposobów między innymi na

wzajemnych rozmowach, grze w karty- ( remik, brydż, tysiąc), oglądaniu programów

popularno- naukowych, oraz sportowych. Jako ciekawostkę pragniemy przytoczyć, fakt iż w

Domu Seniora tworzą trzy poetki, piszą i wygłaszają okolicznościowe wiersze. W Klubie

15

można także odnaleźć ludzi, którzy nie tylko mają doskonałe poczucie humoru, ale także są

świetnymi kawalarzami- opowiadają innym uczestnikom spotkań dowcipy. Warto podkreślić,

iż członkiem Klubu może zostać każdy senior. Pani kierownik- Halina Świderska, organizuje

wszelakiego rodzaju akcje, promujące i informujące o działalności placówki. Istotną kwestię

stanowią również, spotkania okolicznościowe, np. występ dzieci ze szkoły podstawowej

numer 4 i 13- z okazji Dnia Babci i Dziadka, współpraca Klubu ze szkołą muzyczną i w

związku z tym możliwość uczestnictwa seniorów w koncertach odbywających się w szkole

muzycznej, a także spotkania z uczniami ze szkoły plastycznej. Co więcej, przynajmniej raz

na miesiąc, odbywają się w Klubie spotkania z osobami, wykonującymi różne ciekawe

zawody- z lekarzami, z pielęgniarkami, z prawnikami, z politykami. Osoby te, opowiadają

seniorom o swojej pracy i odpowiadają na trapiące ludzi starszych pytania. Za sprawą Klubu

Seniora co tygodniowe spotkania są urozmaicane, a także poświęcone konkretnemu tematowi,

raz są to wieczorki muzyczne, a innym razem poważne rozmowy na tematy społeczne i

egzystencjonalne. Do najważniejszych wydarzeń, mających miejsce w Klubie Seniora w

ciągu roku należą:

1. Powitanie Nowego Roku- bal karnawałowy

2. Dzień Babci i Dziadka- występy dzieci z zaprzyjaźnionych szkół i przedszkoli

3. Dzień solenizanta- co miesiąc jest obchodzony dzień, w którym członkowie

Klubu świętują imieniny, osób obchodzących w danym miesiącu swoje święto.

4. Impreza walentynkowa

5. Dzień Kobiet

6. Wieczór wspomnień przy świecach- o tych co odeszli

7. Uroczyste obchodzenie rocznicy śmierci papieża Jana Pawła II

8. Śniadanie wielkanocne

9. Akademia z okazji rocznicy 3 maja

10. Uroczyste obchody Dnia Dziecka

11. Inauguracja Kursu języka angielskiego

12. Uroczysta inauguracja Uniwersytetu III Wieku

13. Uroczyste zakończenie roku na Uniwersytecie III Wieku

14. Wizyta na cmentarzu- by uczcić cześć i pamięć, zmarłych klubowiczów

15. Wieczór andrzejkowy

16. Wieczór mikołajkowy

16

17. Uroczysty wieczór wigilijny

18. Sylwester

Ponadto członkowie Klubu Seniora odwiedzają wiele ciekawych miejsc, podczas

organizowanych przez panią kierownik Halinę Świderską wycieczek o charakterze

kulturowo- naukowym. Do najciekawszych wypraw, w minionych dwóch latach tj w roku

2010 i 2011 należały:

1. Wyjazd na spotkanie integracyjne z Klubami Seniora w Pionkach

2. Wyjazd do Muzeum Wsi Radomskiej

3. Wyjście do muzeum na „ Galerię Malarstwa polskiego XIX wieku”

4. Wyjazd do Kozienic na spotkanie integracyjne z Klubami Seniora z Kozienic

5. Wycieczk po Radomiu z przewodnikiem PTTK

6. Spotkanie z twórczynią ludową Krystyną Kołtun z Cudowna- gmina Pionki

7. Wyjazd do Opery Narodowej w Warszawie- „ Arlekin”

8. Wyjazd do Garbatki na spotkanie integracyjne z tamtejszym Klubem Seniora

9. Wyjazd na wspólny wypoczynek do Dąbek- wczasy

10. Wyjazd do Zwolenia na spotkanie z tamtejszym Klubem Seniora

11. Wspólny wyjazd do Rajca, do lasu- ognisko, śpiewy, wypoczynek na łonie

przyrody

12. Wyjście do Sali Koncertowej na koncert muzyki poważnej

13. Impreza integracyjna z zaproszonym Klubem Złotego Wieku z Warki

14. Grzybobranie

15. Wspólny wyjazd do skansenu na Niedzielę Palmową

16. Wyjazd do lasu- zbieranie ziół

17. Wycieczka krajoznawcza do Kazimierza

Bardzo ważną inicjatywą, są spotkania członków Klubu z ważnymi osobistościami.

17

W latach 2010- 2011 seniorzy zrzeszeni w Klubie mieli okazję do spotkań z

następującymi osobami:

1. Spotkanie ze znawcą zdrowego odżywiania- panem Stefanem Zdrożnym

2. Spotkanie ze stomatologiem- doktor Marią Walewską

3. Spotkanie z psychologiem na temat zmagania się z depresją

4. Spotkanie z Janem Kowalczewskim- piosenki i wierze o Radomiu

5. Spotkanie z kardiologiem- choroby serca ludzi starszych

6. Wspomnienie o księdzu Jerzym Sedlaku- spotkanie z panią Katarzyną Wroną

7. Spotkanie z pielęgniarką Janiną Maciąg- jak unikać infekcji pasożytniczych

8. Wieczór poezji Anity Lipiec- spotkanie z autorką

9. Spotkanie z gastrologiem

10. Spotkanie z fotografem Jerzym Kutnowskim- relacje z podróży

11. Zajęcia plastyczne z twórczynią ludową- Sabiną Włodarczyk- kwiaty z bibuły

12. Zajęcia plastyki ludowej- tradycyjne ozdoby choinkowe

13. Spotkanie z lekarzem Bolesławem Sławińskim- groźne grzybice

14. Spotkanie z lekarzem panią Anną Margiewicz- Kochańską- walka z grypą,

szczepienia ochronne

15. Spotkanie z Uniwersytetem III Wieku w Resursie

16. Spotkanie z poetą radomskim- Adolfem Krzemińskim

17. Spotkanie z psychologiem- walka z uzależnieniami

Ciekawym sposobem spędzania wolnego czasu, poza murami Klubu Seniora, są

wycieczki do placówek kulturowych. Nasi seniorzy w roku 2010 i 2011 odwiedzili

następujące miejsca:

1. Wyjście do kina Helios na film o księdzu Jerzym Popiełuszce

2. Udział w koncercie muzycznym w Szkole muzycznej w Radomiu

3. Udział klubowiczów w występach dzieci szkół radomskich w

radomskim Amfiteatrze

4. Wyjście do Teatru powszechnego powszechnego Radomiu na spektakl

5. Wyjście do kina na film- „ Ludzie Pana Boga”.

18

5. Uniwersytet III Wieku

W Radomiu działają 3 Uniwersytety III Wieku. Jeden działa przy Klubie Seniora,

drugi przy Politechnice Radomskiej, a trzeci przy Radomskiej Szkole Wyższej. Pierwszy to

Radomski Uniwersytet Trzeciego Wieku, który powstał w 2002 r., jego siedziba mieści się na

Pl. Konstytucji 3 Maja 5, 26-600 Radom. Jego prezesem jest Wiesław Lolo. Zajęcia cieszą się

ogromnym zainteresowaniem, gdyż liczy on aż 300 słuchaczy9. Stowarzyszenie podejmuje

różnego rodzaju działania, począwszy od zajęć fakultatywnych w małych grupach, poprzez

wykłady, po wspólne wyjścia do teatru. Ponadto na uniwersytecie organizowane są lektoraty

z języka angielskiego i włoskiego, zajęcia taneczne, plastyczne, gimnastyczno-rekreacyjne

oraz komputerowe (obsługa komputera). Planowane są także: warsztaty filmowo-

fotograficzne oraz warsztaty malarskie. Wykłady odbywają w Resursie dwa razy w miesiącu.

Ich tematyka jest uzależniona od upodobań słuchaczy, którzy na spotkaniu inauguracyjnym

wypełniają ankiety i tam wskazują jaka tematyka ich interesuje. Najczęściej jest ona związana

ze zdrowiem, ale wykłady poświęcone są także sztuce, literaturze (np. na temat twórczości

Gombrowicza), filozofii czy religioznawstwu. Ponadto uniwersytet organizuje

nieobowiązkowe zajęcia dodatkowe, które odbywają się raz w tygodniu w małych grupach.

Uczestnicy biorą udział także w wycieczkach, razem uprawiają sporty, np. nordic walking.

Największą popularnością cieszą się zajęcia poświęcone zdrowemu stylowi życia.

W miesiącu organizowane są 4 zajęcia. Studenci muszą opłacać czesne – 30 zł. za pół roku,

wpisowe dla nowych członków wynosi 10 zł. Osobno płaci się za zajęcia dodatkowe, które

kosztują 40 zł za miesiąc10

.

Uniwersytet III Wieku działający przy Politechnice Radomskiej rozpoczął

działalność w 2008 roku jako jednostka pozawydziałowa. Jego siedziba mieści się na ul.

Malczewskiego 29. Skupia on ok. 200 słuchaczy. Uczestnicy musieli wypełnić deklaracje, w

których z proponowanych dziedzin nauki chcą brać udział. Na uniwersytecie raz w tygodniu

ok. godz. 16 odbywają się wykłady i zajęcia w zakresie nauk technicznych, przyrodniczych,

ekonomicznych, z dziedziny sztuki, historii, literatury, zdrowia, filozofii, rekreacji a także

zajęcia muzyczne i z wiedzy dotyczącej miasta. Ponadto organizowane są wspólne wyjścia do

teatru i muzeum. Na Uniwersytecie III Wieku działają koła: esperantystów i poetów Eliksir.

9 Za: http://www.e-mentor.edu.pl/repozytorium-utw/index/wojewodztwo/7 (28.12.11).

10 Za: http://www.senior.fit.pl/tag/35571,radomski_uniwersytet_iii_wieku (28.12.11).

19

Wysokość opłat jest identyczna do tych na Radomskim Uniwersytecie III Wieku.

Szczegółowy plan wykładów jest umieszczony na stronie internetowej Politechniki

Radomskiej i prezentuje się on następująco:

PROGRAM WYKŁADÓW

Rok akademicki 2011/2012 semestr zimowy

Data

Godz.

Wykładowca Temat Miejsce

04.10.2011

Godz. 16.00

Asp. Kamila Adamska Nowe formy zagrożeń ludzi w

wieku dojrzałym

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

06.10.2011

Godz. 10.00

Ks. Biskup dr Henryk

Tomasik

Msza Święta w intencji

środowiska akademickiego

PRad.

Katedra Radomska

11.10.2011

Godz. 16.00

Dr inż. Leszek

Wianowski

Seneka i Lucyliusz, czyli

przyjaźń w teorii i praktyce

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

18.10.2011

Godz. 16.00

Rektor prof. dr hab.

Inż. Mirosław Luft

Prof. Dr hab. Wiesław

Wasilewski

Prof. Dr hab. Zbigniew

Kotwica

Uroczysta inauguracja roku

akademickiego 2011/2012

Metody techniczno-

informatyczne w chirurgii

ośrodka układu nerwowego

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

25.10.2011 Prof. Dr inż. Leszek

Wianowski

„Weż Merkuriusz filozofów…”–

co to jest alchemia

Ul. Malczewskiego

29

20

Godz. 16.00 Aula 5

08.11.2011

Godz. 16.00

Zebranie sprawozdawczo-

wyborcze

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

15.11.2011

Godz. 16.00

Prof. Dr hab. Dariusz

Trześniowski

Henryk Sienkiewicz w

perspektywie postkolonialnej

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

22.11.2011

Godz. 16.00

Mgr Katarzyna

Posiadała

Jacek Malczewski i jego związki

z Ziemią Radomską

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

29.11.2011

Godz. 16.00

Prof. Dr hab. Wiesław

Macierzyński

Kreowanie wizerunku i

tożsamości

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

06.12.2011

Godz. 16.00

Mgr Anna

Łaszanowska

Ikonografia Bożego Narodzenia Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

13.12.2011

Godz. 16.00

Prof. Dr hab. Marian

Sułek

Maria Skłodowska- Curie

– kobieta i uczona

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

20.12.2011

Godz. 15.00

Opłatek wigilijny Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

10.01.2011

Godz. 16.00

Dr Elżbieta

Staniszewska

Mity w sztuce współczesnej Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

17.01.2011 Dr Maria Gagacka Społeczne oblicze starości w

różnych kulturach

Ul. Malczewskiego

29

21

Godz. 16.00 Aula 5

24.01.2011

Godz. 16.00

Dr Anna Spółna Poetyckie epitafium nagrobne

jako wspólnoty żywych i

zmarłych

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

31.01.2011

Godz. 16.00

Prof. Dr hab..

Zbigniew Banaszek

Zdrowie w dojrzałym etapie

życia

Ul. Malczewskiego

29

Aula 5

Jak widać oferta wykładów jest bardzo różnorodna i każda z osób starszych będąca

studentem Uniwersytetu III Wieku może znaleźć coś co ją interesuje i podnosić swój poziom

wiedzy11

.

Od 2007 r. działa Uniwersytet III Wieku w Radomiu – Medyczny Uniwersytet III

Wieku przy Radomskiej Szkole Wyższej. Jego siedziba mieści na ul. 1905 roku 26/28.

Tematyka zajęć dotyczyła: chorób, metod radzenia sobie z bólem i stresem, prawidłowego

odżywiania, energoterapii, turystyki i rekreacji oraz zajęcia gimnastyczne – aerobik,

wieczorki integracyjne itp.

Dzięki zajęciom organizowanym przez uniwersytety seniorzy mają możliwość

zdobywania i pogłębiania wiedzy, a także wspólnego spędzenia czasu. Ponadto jak wynika z

obserwacji osoby po 60 roku życia, które korzystają z zajęć oferowanych im przez

Uniwersytet III Wieku mogą dłużej cieszyć się życiem12

.

11

Za: http://www.pr.radom.pl/redirect.php?action=setcategory&id=8&subid=1019 (28.12.11). 12

Za: http://www.senior.fit.pl/tag/13541,uniwersytet_trzeciego_wieku (28.12.11).

22

*Zdjęcie z: http://www.senior.fit.pl/senior_aktualnosci_/kolejne_spotkanie_radomskiego_utw,823,1,0.html (stan na 28.12.11r.)

6. Caritas

Religijność

Związek z Kościołem bądź wyznaniem odczuwa ok. 90,5% kobiet oraz ok. 81,5%

mężczyzn. Najczęściej takie poczucie deklaruj ą osoby powyżej 64. roku życia (niemal

90,5%), a najrzadziej – osoby w wieku 16-34 lata (ok. 79,5%). Poczucia związku z Kościołem

bądź wyznaniem nie ma prawie co piąta osoba z wykształceniem wyższym i niemal co

dziewiąta z wykształceniem gimnazjalnym lub niższym. Na wsi brak poczucia związku z

Kościołem lub wyznaniem deklaruje mniej więcej jedna na dziesięć osób, a w miastach –

jedna na pięć, przy czym w miastach powyżej 500 tysięcy mieszkańców odsetek ten jest

najwyższy i wynosi ok. 25,5%. Osób, które kiedykolwiek uczestniczą we mszach,

nabożeństwach lub spotkaniach religijnych jest niemal 94,5%, czyli więcej niż deklarujących

poczucie związku z Kościołem lub wyznaniem.

23

Co drugi mieszkaniec Polski deklaruje, że przynajmniej raz w tygodniu uczestniczy

we mszy, nabożeństwie lub spotkaniu o charakterze religijnym: mniej więcej co piąty

mieszkaniec Polski robi to rzadziej, ale przynajmniej raz w miesiącu, a co czwarty –

jedynie z okazji świąt lub rzadziej. Największy odsetek osób uczestniczących przynajmniej

raz w tygodniu we mszach, nabożeństwach lub spotkaniach religijnych odnotowano w

grupach wiekowych 65 lat i więcej (ok. 60,5%) oraz 50-64 lata (niemal 55,5%), wśród

mieszkańców wsi (ok. 59%), kobiet (niemal 57%), a także osób z wykształceniem

gimnazjalnym lub niższym (ok. 55%). Z kolei ok. 5,5% osób nigdy nie uczestniczy w

spotkaniach o charakterze religijnym, mszach czy nabożeństwach. Najczęściej deklarują to

mieszkańcy największych miast (ok. 11,5%), miast liczących od 100 do 500 tysięcy

mieszkańców (ok. 9,5%), osoby z wykształceniem wyższym (ok. 8%), mężczyźni

(niespełna 7,5%), a także osoby w wieku 16-34 lata (nieco ponad 6%).

24

Caritas - Zespół Domowej Opieki Hospitacyjnej im. Św. Józefa

Wydaje się, że najbardziej doniosłą rolę w działalności Caritasu w odniesieniu do osób

starszych pełni Zespół Domowej Opieki Hospitacyjnej im. Św. Józefa, który w strukturach

Caritas znajduje się od początku jego istnienia w Diecezji Radomskiej. Początki datuje się na

czerwiec 1991 roku. Mimo skromnego zasobu kadrowego (zaledwie 12 osób - w tym jedna

pielęgniarka oraz ksiądz) Hospicjum działa wyjątkowo prężnie niosąc pomoc przede

wszystkim osobom starszym w ich ostatnich chwilach. Ważne, żeby podkreślić

wolontarystyczny charakter pracy członków zespołu Hospicjum. Niejednokrotnie jednak w

rozmowach z wolontariuszkami podnoszony był problem niedoboru kadrowego, który wynika

z charakteru pracy, która nie przynosi zysków finansowych i czasu, jaki należy poświęcić na

aktywne działanie w Hospicjum. Wolontariuszki również wspominały o zapotrzebowaniu na

lekarza, który by wspomagał ich działania. W znacznej mierze praca, którą wykonują polega

na wspieraniu psychicznym albo pomocy w prostych pracach domowych, a mimo licznych

kursów, które przechodzą (dla przykładu szkolenie medyczno – pielęgnacyjne z położeniem

szczególnego nacisku na pielęgnację ran i odleżyn), nie mają wykształcenia medycznego.

Według danych dyrektora ośrodka Caritas Diecezji Radomskiej, ks. kan. mgr Grzegorza

Wójcika, z usług Hospicjum korzysta 27 osób (dane na grudzień 2011 roku). Okazuje się, że

zapotrzebowanie na tego typu usługi jest większe, jednakże jak już wcześniej wspomniano –

niewystarczający zasób kadrowy nie pozwala na pełne i wystarczająco efektywne

wypełnienie zapotrzebowania.

25

7. Radomski Bank Czasu

Projekt zrealizowany jest przez stowarzyszenie „Pomocne Dłonie”, we współpracy ze

stowarzyszeniem Spotkania ze Zdrowiem i Miejskim Ośrodkiem Pomocy Społecznej w

Radomiu, a finansowany przez Departament ds. Kobiet, Rodziny i Przeciwdziałania

Dyskryminacji w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej. Sam projekt dotyczy integracji

zróżnicowanych grup kobiet w wieku 50 plus, przeciwdziałającej wykluczeniu społecznemu i

szansy na powrót do aktywnego życia zawodowego przy wykorzystaniu „banku czasu”.

Zauważono olbrzymie potrzeby w mieście Radomiu dotyczące zaangażowania

zawodowego wyżej wymienionej grupy osób, w związku z czym stowarzyszenie postanowiło

w Ministerstwie Pracy i Polityki Społecznej złożyć projekt mający na celu aktywizację

zawodową kobiet w wieku powyżej 50 roku życia. Dzięki wygranej projekt „Radomskiego

Banku Czasu” stał się narzędziem, które można wykorzystać do aktywizacji społecznej

wykluczonych mieszkańców Radomia. Co więcej, jest to doskonale działająca platforma

umożliwiająca samorealizację osób chcących działać na rzecz współobywateli miasta. Należy

podkreślić, że podczas realizacji projektu 20 mieszkanek Radomia skorzystało z możliwości

poszerzenia swych umiejętności w zakresie korzystania z technologii informatycznych, które

stanowią niejako bazę działalności „Radomskiego Banku Czasu”. Należy zauważyć, że

kobiety w wieku powyżej 50 lat to grupa społeczna, która zazwyczaj boryka się z dwojakiego

rodzaju problemami: albo napotyka znaczne trudności z płynnym, czy chociaż stosunkowo

płynnym powrotem do pracy, albo stoi u progu wykluczenia społecznego, które związane jest

z przejściem na emeryturę . Olbrzymia mobilność „Radomskiego Banku Czasu”, jego ogólna

dostępność przez Internet wydaje się znacznym plusem, przy założeniu umiejętności

podstawowego poruszania się w środowisku tego medium przez osoby starsze. „Radomski

Bank Czasu” spełnia rolę aktywizującą osoby, w tym osoby starsze umożliwiając

niejednokrotnie wymianę doświadczeń, doskonalenie się i rozwój tych osób.

8. Ankieta i jej analiza

3.1 Ogólnie

Aby szczegółowo zbadać potrzeby ludzi starszych dotyczące programów

aktywizacyjnych zajęć aktywizacyjnych, postanowiliśmy przeprowadzić ankietę wśród grupy

seniorów. Wybraliśmy grupę celową 100 osób: 40 spośród członków Klubu Seniora, pozostali

to losowo wybrane osoby napotkane na ulicach Radomia. Jak wynika z poniższego wykresu

26

grupą chętniej uczestniczącą w badaniu były kobiety. Liczba kobiet w stosunku do liczby

ankietowanych mężczyzn była dwa razy większa (67% do 33%). Tak duża dysproporcja może

sugerować, że kobiety mają większą potrzebę kontaktu z innymi ludźmi z tej samej grupy

wiekowej aktywizacyjnych częściej uczestniczą w programach aktywizacyjnych dla ludzi

starszych.

* wszystkie wykresy zostały stworzone przez naszą grupę na podstawie danych przedstawionych w ankiecie.

Gdy weźmiemy pod uwagę poziom wykształcenia respondentów, zauważymy, że w

programach najliczniejszą grupę stanowią osoby posiadające wykształcenie podstawowe

(30,3%), natomiast najmniej liczną z wykształceniem wyższym (3%). Zachodzi tu pewna

prawidłowość: wraz ze wzrostem poziomu wykształcenia, spada uczestnictwo w programach

aktywizacyjnych. Wynika to też z faktu, że niewiele osób urodzonych w trakcie wojny lub

zaraz po jej zakończeniu mogło uzyskać wykształcenie wyższe. W tamtym okresie o wiele

trudniej było ukończyć studia, czy nawet zdać maturę. Prawdopodobnie wpłynęło to na

uzyskane wyniki, które odzwierciedla poniższy wykres:

27

Jak wynika z danych zamieszczonych na poniższym wykresie najpopularniejszym

źródłem informacji o programach aktywizacyjnych dla ludzi starszych są ich znajomi (45%).

Prawie połowa ankietowanych dowiedziała się o zajęciach poprzez polecenie ich przez

przyjaciół, którzy prawdopodobnie sami zaczęli w nich uczestniczyć. Drugim w kolejności

dość popularnym źródłem informacji są media: prasa i radio, co nie dziwi, gdyż obecnie

żyjemy w coraz bardziej zinformatyzowanym świecie. Na wartości tracą tradycyjne źródła

informacji: ulotki, a w szczególności informacje umieszczone na tablicy ogłoszeń znajdującej

się w placówce organizacji czy urzędzie. Żadna osoba uczestnicząca w ankiecie nie wskazała

tego źródła informacji.

28

Biorąc pod uwagę częstotliwość uczestniczenia w programach aktywizacyjnych,

można stwierdzić, że cieszą się one umiarkowanym zainteresowaniem. Nadal znaczny

odsetek osób korzysta z nich rzadziej niż raz w roku lub jednorazowo (18,5%), co nie napawa

optymizmem. Choć z drugiej strony najwięcej seniorów wskazało, że uczestniczą w

programach aktywizacyjnych raz w miesiącu (29,6%). Niezbyt liczną grupę stanowią osoby,

które uczestniczą w takich zajęciach regularnie, czyli przynajmniej raz w tygodniu lub

częściej (11,2%).

29

Jeśli spojrzymy na wykres przedstawiający ocenę programów aktywizacyjnych

dokonaną przez seniorów, którzy w nich uczestniczą, możemy dostrzec, że większość z nich

nie ma na ich temat wyrobionego zdania (44%). Taka ocena może być przyczyną

umiarkowanego uczestnictwa w programach aktywizacyjnych lub odwrotnie. Nieregularne

uczestnictwo w zajęciach organizowanych dla osób starszych powoduje, że osoby te nie mogą

wyrobić sobie opinii na ten temat. Warto podkreślić, że mimo wszystko pozytywne oceny

przeważają nad negatywnymi. Liczba osób, która oceniła programy bardzo dobrze czy raczej

dobrze wynosiła w sumie 44%, czyli prawie 4 razy więcej niż liczba osób, którym te

programy raczej się nie podobały (12%). Żaden z przebadanych respondentów nie ocenił

programu bardzo negatywnie. Powyższe dane prezentuje wykres:

30

Ostatnie pytanie w ankiecie dotyczyło zajęć aktywizacyjnych, w których seniorzy

chcieliby uczestniczyć. Z puli zaproponowanych w zadaniu zajęć, osoby starsze miały wybrać

3 najbardziej przez nich preferowane. Największym zainteresowaniem zdaniem respondentów

cieszyłby się taniec towarzyski (38,8%). Dużą popularność uzyskały także: wycieczki

krajoznawcze, spacery (15%), nordic walking (15%) oraz basen (11,7%). Te liczby świadczą

o tym, że osoby starsze mają potrzebę uczestniczenia w zajęciach rozwijających sprawność

fizyczną. Wśród respondentów są także osoby, które pragną się rozwijać umysłowo. Chcą

uczyć się obsługi komputera i Internetu (6,7%), języków obcych (1,7%) czy spędzać czas

wolny w teatrze, kinie lub muzeum (8,3%). Dane świadczą o tym, że coraz więcej osób

starszych samodzielnie lub przy pomocy członków rodziny czy znajomych potrafi korzystać z

Internetu. Zwiększa się liczba seniorów, którzy nawiązują nowe kontakty lub odnawiają stare

znajomości dzięki kontom na portalach społecznościowych. Choć w ogólnych statystykach

osoby starsze nadal stanowią zaledwie 1,5% uczestników Internetu i ok. 2/3 w tej gr.

wiekowej deklaruje nieznajomość języków obcych13

. Zajęcia aktywizacyjne umożliwiają im

zdobywanie tej wiedzy, co może przyczynić się także do poprawy ich samooceny.

Ponadto padały także własne propozycje dotyczące spotkań i wspólnego oglądania

filmów, czy zabaw na dancingach. Te wyniki przeczą stereotypowi seniora jako osoby

13

Za: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_wz_jakosc_zycia_i_spojnosc_spoleczna_2011_-

_wstepna_analiza_wynikow_badania_ankietowego.pdf (27.12.11).

31

schorowanej, niesprawnej fizycznie, która ma problemy z pamięcią, wysławianiem się lub

innymi czynnościami umysłowym, a czekającej jedynie na śmierć. Takie dane napawają nas

optymizmem i pozwalają spojrzeć na starość jako na kolejny etap naszego życia, który wcale

nie musi być tak przerażający jak niejednokrotnie go postrzegamy.

3.2 Kategoria płci

Przechodząc do szczegółowej analizy ankiety należy wziąć pod uwagę kategorię płci.

Wyraźne różnice dotyczą źródeł informacji o programach aktywizacyjnych. Kobiety

najczęściej dowiadywały się o zajęciach organizowanych przez MOPS lub inne organizacje

pozarządowe od znajomych (59%, czyli ponad połowa), natomiast mężczyźni z radia (45%) i

prasy (33%). Liczba informacji zaciągniętych przez mężczyzn od znajomych stanowi

zaledwie 22%. To źródło informacji jest 3 razy mniej popularne wśród mężczyzn niż wśród

kobiet. Warto też zaznaczyć, że tradycyjne źródła informacji takie jak ulotki cieszą się

popularnością wśród kobiet (12%), natomiast jeśli spojrzymy na dane dotyczące mężczyzn,

żaden respondent nie wskazał na to źródło. Najmniejszą siłę oddziaływania, a właściwie już

zanikającą mają informacje zamieszczone na tablicy ogłoszeń w urzędach lub placówkach

32

różnych organizacji. Co może wynikać jak już wcześniej podkreślaliśmy z szerszego i

łatwiejszego dostępu odbiorcy do mediów. Podsumowując kobiety częściej dowiadują się o

programach aktywizacyjnych z tradycyjnych źródeł informacji takich jak: znajomi czy ulotki,

natomiast mężczyźni już z bardziej nowoczesnych, czyli mediów.

33

Pomimo, że kobiety z naszej grupy celowej tworzą liczebniejszą reprezentację na

zajęciach aktywizacyjnych, to jednak jeśli prześledzimy dane dotyczące częstotliwości

uczestnictwa osób płci żeńskiej i męskiej zauważymy, że kobiety mimo wszystko rzadziej

brały udział w różnych programach. Nadal najczęstszą odpowiedzią wybieraną przez nie była

odpowiedź: raz w miesiącu (29,4%), ale często również wskazywały na odpowiedź: rzadziej

niż raz w roku (23,5%) lub jednorazowo (17,6%). Natomiast zaledwie 6% kobiet

odpowiedziało, że uczestniczy w zajęciach regularnie, czyli przynajmniej raz w tygodniu.

Mężczyźni najczęściej zaznaczali także odpowiedź: raz w miesiącu (33,3%), ale wielu też

uczestniczy w programach aktywizacyjnych regularnie, bo aż 22,3%. Taka dysproporcja w

stosunku do kobiet może budzić pewne zaskoczenie. Jednak prawie tyle samo mężczyzn

zaznaczyło, że uczestniczyło w jednorazowych zajęciach (22,2%), co świadczy o dużej

rozbieżności i niemożności wyciągnięcia jednoznacznych wniosków. To z kolei sugeruje, że

chęć uczestnictwa w programach aktywizacyjnych zależy od indywidualnych potrzeb

każdego seniora z osobna.

34

35

Kolejnym elementem, który poddaliśmy analizie była ocena programów

aktywizacyjnych dokonana przez kobiety i mężczyzn. Zarówno w jednej, jak i w drugiej

grupie dominowały raczej oceny pozytywne, choć u kobiet najczęstszą, bo padającą w ponad

połowie ankiet odpowiedzią była odpowiedź: trudno powiedzieć (53%), co sugeruje brak

zdania i opinii na temat zajęć, w których uczestniczyły. Może to wiązać się z tym, że wiele

kobiet brało udział w jednorazowych programach lub uczestniczyło w nich rzadziej niż raz w

roku. Nieregularne lub rzadkie uczestnictwo sprawia, że osoby nie mają pełnego obrazu tych

zajęć i nie potrafią skonstruować własnej opinii na ich temat. U mężczyzn również często

pojawiała się ta odpowiedź (33%), ale mimo wszystko odpowiedzią dominującą była

odpowiedź: raczej mi się podobało (34%). Wśród mężczyzn z dość dużą częstotliwością

występowała bardzo pozytywna ocena programów (22%), u kobiet taka ocena pojawiała się w

zaledwie co 8 ankiecie (12%). W żadnej grupie nie pojawiła się bardzo negatywna ocena

zajęć. Takie opinie sugerują, że osoby starsze mają raczej pozytywny stosunek do programów

oferowanych im przez różne organizacje. Bardziej usatysfakcjonowaną grupę stanowią

mężczyźni. Duży odsetek ludzi nie posiadających zdania na temat oferty programowej może

oznaczać, że jednak mają oni pewne potrzeby, które pragnęliby przy pomocy miasta lub

organizacji pozarządowych zrealizować.

36

W ostatnim pytaniu dotyczącym pożądanych zajęć aktywizacyjnych również można

dostrzec pewne prawidłowości. Obie grupy stawiają na rozwój sprawności fizycznej. Wśród

kobiet i mężczyzn największą popularnością cieszy się taniec towarzyski (kobiety 43,2%,

mężczyźni- 31,8%). Kobiety pragnęłyby także uczestniczyć w zajęciach na basenie (19%) i

rozwijać się pod względem kulturalnym (wyjścia zorganizowane do placówek kulturalnych:

muzeum, kino, teatr – 13,5%). Stosunkowo rzadko zaznaczały zajęcia z obsługi komputera i

Internetu (5,4%), natomiast żadna nie chciałaby uczyć się języków obcych. Mężczyźni oprócz

tańca, chcieliby więcej czasu poświęcać na spacery i wycieczki krajoznawcze (22,7%), a

także nordic walking (19,2%), co wiąże się z polepszaniem swojej sprawności fizycznej.

Zaskakujący może być fakt, że mężczyźni chętniej od kobiet uczestniczyliby w zajęciach

rozwijających sprawność umysłową, czyli nauka języków obcych (4,5%) czy lekcje z obsługi

komputera i Internetu (9,1%). Każda z osób biorąca udział w badaniu zaznaczyła więcej niż

jedne zajęcia, w których chciałaby uczestniczyć, co pokazuje, że ludzie starsi mogą być także

osobami aktywnymi chcącymi nadal się rozwijać, nawiązywać nowe kontakty i korzystać z

życia. Powyższe dane odzwierciedlają wykresy:

37

38

3.3 Kategoria wykształcenie

Kolejną kategorią, którą warto przeanalizować by mieć pełny obraz potrzeb ludzi

starszych jest kategoria wykształcenia. Jak już wcześniej pisaliśmy najliczniejszą grupę

spośród ankietowanych stanowiły osoby posiadające wykształcenie podstawowe.

Postawiliśmy sobie pytanie: czy poziom wykształcenia ma wpływ na charakter potrzeb

związanych z programami aktywizacyjnymi dla ludzi starszych? Jak wynika z poniższych

wykresów zauważyliśmy pewne prawidłowości.

Jeśli weźmiemy pod uwagę źródło, z którego osoby uzyskały informację na temat

programów aktywizacyjnych, zauważymy, że im wyższe wykształcenie respondentów tym

większą popularnością cieszą się media: radio i prasa (czyli bardziej nowoczesne źródła

informacji), natomiast tradycyjne takie jak: ulotki czy polecenie przez znajomych są często

wykorzystywane przez osoby posiadające wykształcenie podstawowe, zawodowe lub

techniczne. Osoby z wykształceniem podstawowym wskazały na znajomych (57,1%) jako

głównym źródle informacji o programach aktywizacyjnych. Ankietowani z wykształceniem

zawodowym i technicznym również zaznaczali najczęściej odpowiedź: znajomy/(a) (51% dla

osób z zawodowym wykształceniem i 55,4% z wykształceniem technicznym). Osoby z

wykształceniem średnim dowiadywały się o możliwości uczestnictwa w programach

aktywizacyjnych z różnych źródeł informacji (nie ma tu dominującego jednego źródła: radio–

31,3%, prasa- 37,4%, znajomy/(a)- 31,3%), dla respondentów posiadających wykształcenie

policealne i wyższe dominującym źródłem informacji jest prasa (61% - wykształcenie

policealne, 67% - wykształcenie wyższe). Na znaczeniu traci polecenie przez znajomych,

zaledwie 3,6% osób z wykształceniem wyższym wskazało na to źródło informacji. Powyższe

dane odzwierciedla wykres:

39

Częstotliwość uczestniczenia w programach aktywizacyjnych także w pewnym

stopniu jest uzależniona od poziomu wykształcenia osób starszych w danej grupie celowej.

Można zauważyć pewną prawidłowość: im wyższy poziom wykształcenia ankietowanych tym

większa jest częstotliwość uczestnictwa w zajęciach. Choć częstotliwość jest bardzo

różnorodna, to jednak prawie we wszystkich grupach dominowało korzystanie z programów

aktywizacyjnych raz w miesiącu (powyżej 20%). Co wskazuje na to, że ludzie starsi mają

potrzebę uczestnictwa w różnych zajęciach organizowanych przez miasto lub inne

organizacje pozarządowe.

40

Kolejne pytanie dotyczyło oceny programów aktywizacyjnych, w których ankietowani

seniorzy brali udział. Pojawiały się różnorodne opinie, choć częściej - opinie pozytywne.

Zajęcia były lepiej oceniane przez osoby posiadające wyższe wykształcenie. Najlepiej zajęcia

oceniły osoby posiadające wyższe wykształcenie (odpowiedź: bardzo mi się podobało- 51%).

Osoby z niższym wykształceniem częściej wskazywały odpowiedź: trudno powiedzieć. Co

sugeruje, że nie mają wyrobionego zdania na temat zajęć, w których uczestniczyli.

Najczęściej taką odpowiedź zaznaczały osoby posiadające wykształcenie zawodowe (54%).

Osoby te oceniły zajęcia najbardziej surowo. Aż 23% ankietowanych seniorów z

wykształceniem zawodowym twierdziło, że zajęcia raczej im się nie podobały. Żadna z grup

nie oceniła programów bardzo negatywnie.

41

W ostatnim pytaniu poddaliśmy analizie zajęcia, które są najbardziej pożądane przez

osoby starsze. Tu także zauważyliśmy pewne prawidłowości. Seniorzy, którzy posiadają

wykształcenie podstawowe preferują zajęcia rozwijające sprawność fizyczną: taniec

towarzyski (45%), wycieczki krajoznawcze i spacery (22%). Natomiast osoby z

wykształceniem wyższym, które wzięły udział w badaniu raczej mają potrzebę uczestniczenia

w zajęciach umysłowych: nauka obsługi komputera (28%), nauka języków obcych (22%) i

zorganizowane wyjścia do placówek kulturalnych (23%). Można zasugerować taką tezę, że

im wyższy poziom wykształcenia osób biorących udział w badaniu, tym chętniej korzystają

oni z zajęć rozwijających pamięć i ogólną sprawność umysłową.

42

Wśród innych zajęć respondenci wymieniali: zabawy typu dancingi oraz spotkania, na

których odbywałoby się wspólne oglądanie filmów. Te wyniki sugerują, że osoby starsze

posiadające różne wykształcenie chcą rozwijać swoją sprawność fizyczną i umysłową oraz

nawiązywać nowe kontakty. Wyniki badań tworzą bardzo pozytywny obraz osób powyżej 60

roku życia.

3.4. Kategoria wieku

43

Jak widać z powyższego wykresu najliczniejszą grupę uczestniczącą w programach

aktywizacyjnych stanowią osoby w przedziale wiekowym 70-80 (46%). Dość dużą

reprezentację tworzą osoby w wieku 60-70. Osoby do 60 roku życia choć wiekowo nie

zaliczają się do grupy seniorów, są to osoby, które odeszły na wcześniejszą emeryturę lub

pobierają rentę i dlatego są członkami Klubu Seniora czy Związku Emerytów i Rencistów, a

co za tym idzie uczestnikami programów aktywizacyjnych oferowane przez te organizacje.

Tylko 18% osób powyżej 80 roku życia wzięło udział w badaniu. Taki wynik może być

spowodowany ich złym stanem fizycznym i zdrowotnym.

Jeżeli przeanalizujemy preferencje dotyczące zajęć aktywizacyjnych, we wszystkich

grupach wiekowych dominuje taniec towarzyski (powyżej 30%), następnym w kolejności jest

basen oraz nauka obsługi komputera i nordic walking. Wyniki badań sugerują, że osoby w

każdym przedziale wiekowym preferują rozwój sprawności fizycznych, ale osoby młodsze

pragną także uczyć się języków obcych oraz obsługiwać komputer. Co wynika z możliwości

umysłowych w każdym przedziale wiekowym. Im osoby są starsze tym trudniej im

zapamiętywać pewne fakty i mają ogólne problemy z pamięcią. Dlatego też zajęcia

lingwistyczne i informatyczne w grupie wiekowej 80+ zajmują pozycje marginalną (żadna z

badanych osób w tym wieku nie chce się uczyć języków obcych i zaledwie 2% pragnie

uczestniczyć w zajęciach z obsługi komputer i korzystania z Internetu). Natomiast największą

popularnością cieszą się wycieczki krajoznawcze i spacery (30%). Mimo wszystko wyniki

tworzą bardzo optymistyczny obraz seniora jako osoby nie tylko aktywnej, ale także osoby,

która chce nadal inwestować w swój własny rozwój, a nie oczekującej na śmierć.

44

3.5 Dotychczasowe programy aktywizacyjne

Każda z osób, które uczestniczyły w badaniu została poproszona o napisanie czy brała

udział lub bierze w jakimś programie aktywizacyjnym i jeśli odpowiedź była twierdząca,

musiała wskazać, jakiego rodzaju były to zajęcia. Najwięcej ankietowanych uczestniczy w

programach organizowanych przez Miejski Ośrodek Pomocy Społecznej „Senior” (24%),

następnie w wykładach na Uniwersytecie III Wieku (nauka języków obcych, zajęcia

rozwijające sprawność fizyczną – spacery, nordic walking, zajęcia z rękodzieła i poezji)

(20%) oraz w zajęciach organizowanych przez Ośrodek Kultury i Sztuki „Resursa

Obywatelska” (17%). Kilka osób korzysta z programów realizowanych przez Naczelną

Organizację NOT – Oddział w Radomiu (7%). Organizuje ona szkolenia dla osób

poszukujących pracy na terenie miasta Radomia i okolic. Szkolenia te dotyczyły głównie

różnych specjalności zawodowych. Ponadto seniorzy uczestniczyli w spotkaniach

opłatkowych (7%), spotkaniach emerytów (10%), podczas których m.in. grają w karty (remik

i brydż), wycieczkach autokarowych oraz pielgrzymkach do świętych miejsc (15%).

45

Podsumowanie

Jak wynika z przeprowadzonej analizy ankiety, osoby starsze uczestniczące w badaniu

i mieszkające na terenie miasta Radomia tworzą aktywną grupę społeczną. Pomimo że wiele

seniorów uczestniczy w zajęciach nieregularnie i nie ma wyrobionego zdania o

dotychczasowych programach aktywizacyjnych, to jednak coraz więcej osób korzysta lub

wyraża chęć uczestnictwa z zajęć rozwijających sprawność fizyczną i umysłową. Ogólnie

programy aktywizacyjne są pozytywnie oceniane przez osoby starsze. Kategorie płci,

wykształcenia i wieku jak wynika z powyższych danych są nie bez znaczenia i należy je brać

pod uwagę w przypadku tworzenia oferty różnorodnych zajęć aktywizacyjnych. Jednak

ostateczna decyzja o wzięciu udziału w programach jest indywidualną decyzją każdego

seniora z osobna i wynika z jego bieżących potrzeb fizycznych i umysłowych. Ogólnopolskie

badania przeprowadzone przez specjalistów z Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że

aż 17,5% osób starszych deklaruje, że nigdy lub prawie nigdy nie spotyka się znajomymi14

.

Uczestniczenie w programach aktywizacyjnych może polepszyć jakość ich życia i rozwiązać

problem samotności.

Podstawowym i najistotniejszym wnioskiem, jaki możemy wyciągnąć z

przeprowadzonego badania jest fakt, że sami seniorzy podkreślają, że aktywność po 60, a

14

Za: http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_wz_jakosc_zycia_i_spojnosc_spoleczna_2011_-

_wstepna_analiza_wynikow_badania_ankietowego.pdf (29.12.11).

46

nawet po 80 roku życia jest możliwa. Udział w zajęciach to ich szansa na lepsze jutro. Dzięki

nim walczą z pogarszającym się stanem fizycznym oraz umysłowym, a przede wszystkim z

samotnością. Nie czekają na zbliżającą się śmierć, spotykają się z przyjaciółmi należącymi do

tej samej kategorii wiekowej, rozwijają swoje umiejętności i zainteresowania, w ten sposób

korzystają z życia. Wyrażają chęć prowadzenia zdrowego i aktywnego trybu życia.

Zaprezentowane dane przeczą stereotypowi starości i postrzegania jej jako etapu nieustannych

chorób i niedołęstwa. To tworzy optymistyczny obraz osoby starszej i daje nadzieje na

przyszłość.

9. Fundusze Strukturalne

Miasto Radom ma szansę na pozyskanie środków finansowych z Funduszy Unii

Europejskich. Pieniądze otrzymane z Unii Europejskiej, miasto może przeznaczyć na

przykład na aktywizację ludzi starszych i zaproponować ciekawe rozwiązania tego problemu.

Do najważniejszych Funduszy Unii Europejskich, z których miasto Radom mogłoby

skorzystać, w celu osiągnięcia postawionego celu w latach 2014- 2020, tj w okresie

finansowania polityki spójności należą:

1. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego ( EFRR)

2. Europejski Fundusz Społeczny ( EFS)

Ad 1) Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego- jest jednym z funduszy strukturalnych

Unii Europejskiej. Głównym zadaniem tego funduszu, jest zmniejszanie dysproporcji

poziomie rozwoju regionów należących do Unii Europejskiej. To właśnie z EFRR pochodzą

takie inwestycje jak: wsparcie inwestycji produkcyjnych i infrastrukturalnych oraz wsparcie

udzielane małym i średnim przedsiębiorcom. Proponujemy, żeby miasto Radom starało się

pozyskać środki z tego funduszu unijnego, gdyż będzie to szansa na zmniejszenie

dysproporcji gospodarczych w porównaniu do lepiej rozwiniętych gospodarczo regionów

województwa mazowieckiego. Pragnęlibyśmy, aby uzyskane fundusze unijne, zostały

przeznaczone na aktywizację seniorów w mieście, np. poprzez zakup koniecznych artykułów

służących w życiu codziennym. Artykuły te mogłyby posłużyć seniorom spędzać swój wolny

czas w Klubie Seniora w jeszcze bardziej komfortowy sposób.

47

Ad 2) Europejski Fundusz Społeczny może działać na wielu płaszczyznach, między innymi:

może pomóc pracownikom nabyć nowe umiejętności, może podpowiedzieć firmom w jaki

sposób należy przejść proces transformacji, ma na celu także udoskonalenie procesu dostępu

do atrudnienia i integracji społecznej, EFS pomaga także przedsiebiorcomi osobom

samozatrudnionym- poprzez organizację szkoleń i rozwój edukacji, wpiera również kobiety

w pracy i zwalcza dyskryminację, bazując przede wszystkim na partnerskiej współpracy,

EFS, pragnie również zrealizować projekt ulepszenia usług publicznych i wspierać

współpracę międzynarodową, a także zająć się sytuacją Romów. W naszym projekcie

chcielibyśmy się głównie skupić na szansach wynikających z możliwości polepszenia sytuacji

na rynku edukacji. Uważamy, że świetną inicjatywą, którą mogłoby podjąć miasto w celu

aktywizacji ludzi starszych byłoby zorganizowanie szkoleń dla osób w wieku produkcyjnym,

lub po produkcyjnym, pragnącym pozostać jeszcze na rynku pracy. Inną ciekawą propozycją

wydaje się być, proces aktywizacji oparty na zorganizowaniu wszelakich szkoleń i spotkań

informacyjnych, na których seniorzy dowiedzieliby się jak poszerzyć swoją wiedzę z wielu

dziedzin naukowych i w jaki sposób rozwiązywać trapiące ich problemy dnia codziennego.

15EFS może również wspierać osoby powracające na rynek pracy po dłuższej

nieobecności, a także ułatwiać powrót na rynek pracy np. poprzez wszelkiego rodzaju kursy

organizacji i zarządzania zasobami ludzkimi, kursy języków obcych, w taki sposób by ludzie

mający przerwę w pracy, nie stracili kontaktu z rzeczywistością społeczną w relacjach

interpersonalnych, oraz nie zatracili umiejętności posługiwania się językami obcymi. Ludzie

starsi, będący już na emeryturze mogą również pomóc osobom młodym, dopiero co

wchodzącym na rynek pracy, poprzez dzielenie się doświadczeniem, wynikającym z

wieloletniej pracy, udzielając cennych wskazówek, w jaki sposób należy wykonać

poszczególne zadania w pracy. Jest to zarówno pożyteczne dla seniorów jak i młodzieży,

gdyż ludzie wchodzący na rynek pracy, dowiadują się w jaki sposób przezwyciężyć

problemy, pojawiające się na starcie zawodowej kariery, a ludzie starsi zaspokajają potrzeby

autorytetu, przynależności do grupy społecznej, oraz czują się przez to potrzebni i użyteczni.

Wydaje się nam, że trafionym pomysłem może być wykorzystanie i wzmacnianie powiązań

między instytucjami oświaty i kształcenia, a rynkami pracy. Dobrze by było, gdyby

kształcenie ustawiczne, miało powiązanie w późniejszym dostępie do rynku pracy. Ważną

kwestię w działalności EFS-u stanowi również opieka pedagogiczna i psychologiczna.

15

Na podstawie książki „ Europejska polityka regionalna” Katarzyna Głąbicka i Mirosław Grewiński, wyd.

Elipsa, Warszawa 2003, str 107- 113

48

Seniorzy, bardzo potrzebują zainteresowania i opieki, w związku z tym, proponujemy by

uzyskane przez nas pieniądze z funduszy strukturalnych przeznaczyć na rozmowy specjalisty

w dziedzinach psychologicznych z seniorami, na trapiące ich tematy, analogicznie do działań

podejmowanych przez Dom Seniora, z tymże z większą częstotliwością czasową niż to ma

miejsce obecnie, czyli częściej niż raz w miesiącu. Pragniemy także zasugerować, że

Europejski Fundusz Społeczny prowadzi również działania na rzecz wspierania systemów

pozwalających na godzenie życia zawodowego z życiem rodzinnym i spełnienia zawodowego

osób w wieku przedemerytalnym. Pozwoli to na pogodzenie życia zawodowego z życiem

społecznym, nie zaniedbując przy tym żadnej ze sfer życiowych. Jest to szansa na skuteczne

działanie zarówno w pracy jak i poza nią. Pozwoli to uzyskać satysfakcję z pracy i cieszyć się

pracą nawet poza miejscem zatrudnienia. EFS pragnie w jak najkorzystniejszy sposób

podnosić poziom zadowolenia Europejczyków z pracy i zaspokajać ich potrzeby jak najbliżej

Unii.

W ramach EFS działa program operacyjny kapitał ludzki. Środki przeznaczone na jego

realizację w latach 2007-2013 wyniosą ok. 14,43% całości przeznaczonych na realizację

wszystkich programów operacyjnych, co przekłada się na. 11 420 207 059 EUR (ok. 9

707 176 000 EUR z EFS i ok. 1 713 031 059 EUR wkładu krajowego). Finansowanie na

poziomie krajowym stanowi 15%, natomiast na poziomie unijnym 85%. „Około 60%

środków Programu zostanie przeznaczonych na wsparcie realizowane przez poszczególne

regiony, zaś pozostała kwota (ok. 40%) będzie wdrażana sektorowo, przez odpowiednie

resorty”16

. Komisja Europejska wypłaca te środki EFS w formie płatności zaliczkowych,

płatności okresowych i płatności salda końcowego. Trafiają one do beneficjentów za

pośrednictwem Banku Gospodarstwa Krajowego, który to przekazuje je w oparciu o zlecenia

płatności wystawiane przez instytucję podpisującą umowę o dofinansowanie z

wnioskodawcą17

.

W nowym okresie programowania dużo zależy od tego czy Mazowsze przekroczy

próg 75% średniej PKB regionów unijnych przystępujących do EFRR i EFS, jeśli tak, to

środki, które zostaną przeznaczone na rozwój województwa będą pomniejszone, a jeśli nie to

istnieje realna możliwość na pozyskanie stosownych dotacji.

Regionalny Program Województwa Mazowieckiego 2007-2013 (RPO WM) jest głównym

instrumentem realizacji polityki rozwoju regionu w latach 2007-2013,. Jest pewnym

16

Szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego kapitał ludzki 2007-2013, Warszawa 2010, s. 9. 17

Idem.

49

odzwierciedleniem polityki rozwoju prowadzonej przez Samorząd Województwa

Mazowieckiego, którego podstawę stanowi Strategia Rozwoju Województwa Mazowieckiego

do roku 2020 (SRWM).

W ramach RPO WM, Beneficjenci mogą ubiegać się o dofinansowanie projektów

realizowanych w ramach ośmiu priorytetów:

1. Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości na

Mazowszu

2. Przyspieszenie e-rozwoju Mazowsza

3. Regionalny system transportowy

4. Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka

5. Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu

6. Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji

7. Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego

8. Pomoc techniczna18

.

Konkursy na projekty ogłasza i prowadzi IP2 lub IP, czyli Instytucja Ogłaszająca Konkurs

(IOK). Aby starać się o dofinansowanie z środków unijnych należy złożyć wniosek w

instytucji wskazanej w ogłoszeniu o konkursie. Następnie zostaje on poddany ocenie

formalnej i merytorycznej. „W procesie oceny wniosku stosowane są kryteria oceny

projektów, stanowiące część Systemu Realizacji PO KL. Oceną merytoryczną projektów

zajmują się Komisje Oceny Projektów (KOP), które umiejscowione są w IP2 (IP) Projekt

może zostać przyjęty do dofinansowania, jeśli uzyska minimum 60 punktów podczas oceny

spełniania ogólnych kryteriów merytorycznych, a także przynajmniej 60% punktów w

poszczególnych punktach oceny merytorycznej”19

. Aby ułożyć listę rankingową wniosków,

które zostaną przekazane do oceny merytorycznej niezbędna jest ocena wystawiona przez

Komisję Oceny Projektów. Po uzyskaniu pozytywnej oceny merytorycznej, beneficjent może

rozpocząć negocjacje z IOK. Negocjacje zazwyczaj dotyczą budżetu, a w szczególności

kwoty dofinansowania. Po uzyskaniu pozytywnej oceny formalnej i merytorycznej oraz po

zakończeniu negocjacji, wnioskodawca na wezwanie IOK musi złożyć wszystkie wymagane

dokumenty (załączniki: zatwierdzony wniosek o dofinansowanie projektu), które są potrzebne

do umowy o dofinansowanie. Następnie IOK dokonuje ich weryfikacji, po której wysyła

18

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Strony/RPO_mazowieckie.aspx (03.01.12). 19

Szczegółowy opis priorytetów programu operacyjnego kapitał ludzki 2007-2013, op. cit., s. 13-14.

50

beneficjentowi dwa egzemplarze umowy z prośbą o ich podpisanie i odesłanie. IOK po

otrzymaniu od wnioskodawcy dwóch podpisanych egzemplarzy umowy również je podpisuje

i wysyła jeden egzemplarz umowy beneficjentowi. Podpisanie umowy może mieć miejsce w

siedzibie IOK20

.

10. Podsumowanie

Osoby starsze na terenie miasta Radomia to grupa coraz liczniejsza z dużą dawką

zapotrzebowania aktywizacyjnego. Samo miasto, mimo ograniczonych środków finansowych

przeznaczanych na kwestię seniorską stosunkowo prężnie dystrybuuje je pomiędzy

podmiotami, nie zaliczanymi do sektora finansów publicznych, na zadanie własne gminy.

Jednak główną osią działań tematyki jest „Klub Seniora” (podległy pod Miejski Ośrodek

Pomocy Społecznej), który pomimo skromnych środków najsolidniej wypełnia obowiązki

związane z zapotrzebowaniami osób starszych. Dzięki szerokiej (w większości

niskobudżetowej – per persona) ofercie usług przyciąga pokaźną rzeszę odbiorców

przedsięwzięć pro-seniorskich. Wydaje się, iż w tym należy upatrywać budowania sukcesu

strategicznego wobec osób starszych. Najlepiej, z punktu ekonomii wydatków uczynić to

poprzez zainteresowania młodego pokolenia aktywnym działaniem w NGO (zdobywanie

doświadczenia przez młodzież, socjalizacja pewnych zachowań, przy jednoczesnym

aktywizowaniu osób starszych oraz relatywnie niskim poziomie wydatków stricte

finansowych). Poszerzanie sformalizowanych siatek Klubów seniorskich, nawiązanie realnej

współpracy z Polskim Związkiem Emerytów i Rencistów (oddział radomski), ścisła

współpraca z organizacjami pozarządowymi i odpowiednia reklama dadzą efekt nagłośnienia

sprawy, co za tym idzie: zainteresowania społecznego oraz tworzenia więzi aktywizacyjnych

wśród samych seniorów.

20

Idem.

51

Bibliografia:

Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2010 r.). Warszawa:

Główny Urząd Statystyczny, 2010-11-02.

Ludność. Stan i struktura w przekroju terytorialnym (Stan w dniu 31 XII 2011 r.). Warszawa:

Główny Urząd Statystyczny, 2011 r.

Ziębińska B., Uniwersytety Trzeciego Wieku jako instytucje przeciwdziałające marginalizacji

osób starszych, Katowice 2007, s. 39-40.

Strony internetowe:

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_pw_emerytury_i_renty_w_2009_r.pdf

(27.12.11).

http://www.stat.gov.pl/cps/rde/xbcr/gus/PUBL_wz_jakosc_zycia_i_spojnosc_spoleczna_2011

_-_wstepna_analiza_wynikow_badania_ankietowego.pdf (27.12.11).

http://www.senior.fit.pl/senior_aktualnosci_/kolejne_spotkanie_radomskiego_utw,823,1,0.ht

ml (stan na 28.12.11r.).

http://www.senior.fit.pl/tag/13541,uniwersytet_trzeciego_wieku (28.12.11).

http://www.pr.radom.pl/redirect.php?action=setcategory&id=8&subid=1019 (28.12.11).

http://www.e-mentor.edu.pl/repozytorium-utw/index/wojewodztwo/7 (28.12.11).

http://www.senior.fit.pl/tag/35571,radomski_uniwersytet_iii_wieku (28.12.11).

www.stat.gov.pl/dane_spol-gosp/nsp/spis_lud/lud.htm-16k (29.12.11).

http://www.mzdik.pl/index.php?id=142 (02.01.12).

http://radom.naszemiasto.pl/artykul/574994,zaklad-opieki-dlugoterminowej-w-szpitalu-

miejskim-obchodzi,id,t.html (02.01.12).

http://www.nfz-

warszawa.pl/leczenie/IKTU314/IBUM414214202604/IMSC972750/index.html (02.01.12).

http://www.archiwum.mops.radom.pl/?op=13 (02.01.12).

http://www.radom.caritas.pl/caritas,,strona,2,placowka,11.html (03.01.12).

http://www.radom.caritas.pl/ (03.01.12).

http://radomskibankczasu.pl/ (03.01.12).

52

http://www.funduszeeuropejskie.gov.pl/RPO/Strony/RPO_mazowieckie.aspx (03.01.12).

http://radom.gazeta.pl/radom/1,35219,8664627,Projekt_budzetu_2011__nadwyzka__malo_na

_inwestycje.html#ixzz1jw6BWiuX (04.01.12).

http://www.mops.radom.pl/ (04.01.12).

http://bip.radom.pl/ (05.01.12).

53

ANEKS

54

Wywiad z członkiem Klubu Seniora- panem Zdzisławem Karpetą

Wywiad przeprowadził Pan Patryk Barszcz w dniu 07.01.2012

Patryk Barszcz: Od jakiego okresu czasu jest Pan członkiem Klubu Seniora?

Zdzisław Karpeta: Dokładnie już nie pamiętam, tak ten czas szybko leci. Wydaje mi się, że

to już jakieś 18-19 lat będzie.

Patryk Barszcz: Co Pana skłoniło żeby zapisać się do Klubu Seniora? Od czego to się

wszystko zaczęło?

Zdzisław Karpeta: Śmierć pierwszej małżonki, problem zbyt dużej ilości wolnego czasu,

chęć poznania nowych ludzi, po prostu samotność.

Patryk Barszcz: Jakie było Pana pierwsze wrażenie po wizycie w Klubie?

Zdzisław Karpeta: Szczerze mówiąc to niezbyt dobre, ponieważ większość członków

wykazywała niski poziom intelektualny, aczkolwiek znalazłem grono osób, z którymi

mogłem się porozumieć. Świetną koncepcją integracji członków Klubu były wycieczki.

Patryk Barszcz: Wspomniał Pan o wycieczkach, dlatego pragnę też zadać pytanie utrzymane

w tym temacie. Proszę Nam powiedzieć, którą z podróży wspomina Pan najlepiej i dlaczego?

Zdzisław Karpeta: Naprawdę trudne pytanie. Ciężko jest tak na gorąco przypomnieć sobie, z

którą z tych wycieczek, wiążą mnie najlepsze wspomnienia. Było wiele takich wypraw, ale

jeśli konieczne jest wskazanie tej jedynej, to wybiorę tę do Krakowa i okolic, dlatego że

zobaczyłem wiele ciekawych zabytków i miejsc, związanych z historią Polski.

Patryk Barszcz: Proszę Nam zdradzić, kto jest organizatorem takich wycieczek?

Zdzisław Karpeta: Pani szefowa- Halina Świderska

Patryk Barszcz: Teraz chciałbym przejść do samej działalności Klubu. Proszę Nam

przybliżyć zasady na jakich funkcjonuje Klub Seniora, jak często są organizowane spotkania

Klubu?

Zdzisław Karpeta: Spotkania odbywają się w zasadzie codziennie. Przerwa jest jedynie w

niedziele i święta.

Patryk Barszcz: Jakiego rodzaju są to spotkania?

Zdzisław Karpeta: Co miesiąc jest organizowany Dzień Solenizanta- tzn obchodzone są

imieniny wszystkich solenizantów danego miesiąca. Oczywiście poza takimi nietypowymi

spotkaniami, świętami, mamy także Wigilię, Jajeczko- spotkanie Wielkanocne, Dzień Babci i

55

Dziadka. Czcimy również święta państwowe, takie jak dzień 11 listopada czy 3 maja. Ah,

zapomniałem dodać, jeszcze o spotkaniach żeńskiego chóru Klubu Seniora.

Patryk Barszcz: Czy mógłby Pan opisać, codzienny dzień w działalności Klubu? W jaki

sposób spędzacie wolny czas w Klubie?

Zdzisław Karpeta: Oczywiście, bardzo chętnie o tym opowiem. Spotykamy się ok. godziny

14ej i siedzimy w Klubie maksymalnie do godziny 20ej. Część osób gra w karty: remik,

brydż, tysiąc. Pozostała część ogląda telewizję, głównie programy sportowe i rozrywkowe. Są

też osoby, które spędzają czas w Klubie na rozmowach. Oczywiście, nie brakuje spotkań, na

których wznosimy toasty za pomyślność ( wie Pan co mam na myśli- śmiech) Oczywiście

najważniejsze są bale sylwestrowe!!!

Patryk Barszcz: Czy są jakieś określone dni tygodnia, w których członkowie zajmują się

tylko i wyłącznie jedną, określoną dziedziną rozrywki?

Zdzisław Karpeta: Tak, ale nie do końca. Nie istnieje, z góry narzucony harmonogram dnia.

Jest grupa osób, które samoistnie organizuje sobie tematyczne dni, np. środowe gry w brydża.

Patryk Barszcz: Teraz proszę o najszczerszą z możliwych odpowiedzi. Co się Panu podoba,

a co Pan kwestionuje w działalności Klubu?

Zdzisław Karpeta: Podobają mi się spotkania. Nie podobają mi się zaś, drobne ekscesy,

animozje między członkami, szczególnie między kobietami.

Patryk Barszcz: Co chciałby Pan zmienić w działalności Klubu? Jakie ma Pan pomysły na

dalszą działalność Klubu?

Zdzisław Karpeta: Chciałbym zmienić, podejście niektórych członków do higieny,

chciałbym, żeby bardziej dbali o higienę osobistą i żeby zostali objęci większą troską ze

strony Pani kierowniczki, Halinki.

Patryk Barszcz: Czy nadal Pan jest zainteresowany działalnością w Klubie?

Zdzisław Karpeta: Obecnie nie, ze względu na sytuację osobistą.

Patryk Barszcz: Dziękuję za poświęcony czas i rozmowę.

Zdzisław Karpeta: Ja również dziękuję. Jest mi niezwykle miło, że mogłem w jakiś sposób

pomóc.

56

Ankieta

Prosimy o wypełnienie poniższej ankiety, która służy badaniu realizacji projektów

aktywizacji osób starszych na terenie miasta Radom oraz poziomu zadowolenia ich

uczestników. Ma ona na celu zebranie uwag i opinii dotyczących tych projektów, a otrzymane

wyniki mamy nadzieję, że przyczynią się do podniesienia jakości ich realizacji. Ankieta jest

anonimowa.

Odpowiedź prosimy zaznaczyć za pomocą znaku x.

Płeć: Mężczyzna/Kobieta

Wiek:

Wykształcenie:

a) Podstawowe

b) Zawodowe

c) Techniczne

d) Średnie

e) Policealne

f) Wyższe

1. Czy Pan(i) brał(a) udział w programach aktywizacyjnych realizowanych na terenie

miasta Radomia?

a) Tak

b) Nie (przejdź do pytania nr 6)

2. W jakich programach aktywizacyjnych brał(a) Pan(i) udział (jeśli Pan(i) nie pamięta

nazwy, proszę napisać na czym on polegał)?

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

…………………………………………………………………………………………

57

3. Skąd Pan(i) dowiedział(a) się o programach aktywizacyjnych?

a) Radio

b) Prasa

c) Znajomy/znajoma

d) Ulotki

e) Informacja umieszczona na tablicy ogłoszeń w danej organizacji, urzędu

f) Inne źródło (jakie?)……………………………………………………………….

4. Jak często Pan(i) bierze udział w programach aktywizacyjnych?

a) raz na tydzień lub częściej

b) raz na miesiąc

c) raz na dwa miesiące

d) raz na kwartał

e) rzadziej niż raz w roku

f) jednorazowo

5. Poniżej znajdują się tabelka dotycząca oceny programów aktywizacji realizowanych

na terenie Radomia w których Pan(i) wziął(a) udział. Prosimy wpisać nazwę

projektów oraz określić w jakim stopniu podobała się Panu/Pani ich realizacja.

Oceny prosimy udzielić według skali za pomocą x postawionego w odpowiedniej

kolumnie:

1 – bardzo mi się podobało

2 – raczej mi się podobało się

3 – trudno powiedzieć

4 – raczej mi się nie podobało

5 – bardzo mi się nie podobało

Ocena projektu

Nazwa 1 2 3 4 5

58

6. Z jakich zajęć chciałby/chciałaby Pan(i) skorzystać w przyszłości (proszę wskazać 3

najbardziej atrakcyjne wg Pana/Pani)?

a) Basen

b) Nauka języków obcych

c) Nauka obsługi komputera i Internetu

d) Wycieczki krajoznawcze, spacery

e) Wyjścia zorganizowane do placówek kulturalnych (np. muzeum, kino, teatr)

f) Nordic walking

g) Taniec towarzyski

h) Inne (jakie?)…………………………………………………………………………