Upatstvo ALB 18.04.2013.indd

Prill, 2013

U D H Ë Z I M PËR SHFRYTËZUESIT E MJETEVE NGA PROGRAMI PËR PËRKRAHJE FINANCIARE NË BUJQËSI PËR VITIN 2013

AGJENCIA PËR PËRKRAHJE FINANCIARE NË BUJQËSI DHE ZHVILLIM RURAL

PËRMBAJTJA

I. Kushtet e Përgjthshme ...................................................................................................... 2

II. Procedura për dorëzimin e kërkesës për pagesat direkte ............................................ 2

1. Shqyrtimi para dorëzimit të kërkesës .................................................................................................. 2

2. Dorëzimi i Kërkesës për pagesat direkte ............................................................................................ 2

3. Tërheqja, ndryshimi dhe plotësimi i kërkesës së dorëzuar ........................................................... 3

III. Lartësia e përkrahjes ....................................................................................................... 3

IV. Llogaritja e pagesave direkte sipas sipërfaqes së tokës bujqësore ............................ 8

V. Llogaritja e pagesave direkte për kokë kafshe .............................................................. 9

VI. Pagesat direkte për kryerjen e veprimtarisë bujqësore në zonatme mundësi të

kufizuara për prodhim ................................................................................................... 10

VII. Ndihmë për kategori të caktuara të mbajtësve të ekonomive bujqësore ............... 10

VIII. Pagesa e mjeteve ........................................................................................................ 11

VII. SHTOJCA ....................................................................................................................... 14

SHTOJCA 1 ....................................................................................................................................................... 14

SHTOJCA 2 ....................................................................................................................................................... 15

SHTOJCA 3 ....................................................................................................................................................... 16

SHTOJCA 4 ...................................................................................................................................................... 19

SHTOJCA 5 ...................................................................................................................................................... 29

SHTOJCA 6 ...................................................................................................................................................... 30

SHTOJCA 7 ....................................................................................................................................................... 31

А. HYRJE

I. Kushtet e përgjithshme

Të drejtë shfrytëzimi të mjeteve nga Programi për përkrahje fi nanciare në bujqësi për vitin 2013 kanë ekonomitë bujqësore të regjistruara në regjistrin e vetëm të ekonomive bujqësore (në tekstin e mëtutjeshëm: RVEB) i cili udhëhiqet në Ministrinë e bujqësisë, pylltarisë dhe ekonomisë së ujërave (në tekstin e mëtutjeshëm Ministri).

Shfrytëzuesit e mjeteve duhet ti kenë të shlyera të gjitha obligimet fi nanciare kundrejt:

- Ministrisë

- Agjencionit për përkrahje fi nansiare në bujqësi dhe zhvillimin rural (në tekstin e mëtutjeshëm: Agjen-cionit),

- Ndërmarrjes pubike për ekonomizimin me livadhet, për shfrytëzimin e livadheve në pronësi të shtetit dhe

- Shoqërit e ujrave, për kompenzim të ujit.

Gjithashtu, shfrytëzuesit e mjeteve nga sfera e bujqësisë duhet ti kenë të shlyera obligimet që dalin nga Urdhëresa për mbrojtje shëndetësore të kafshëve dhe Ligjit për identifi kim dhe regjistrim të kafshëve.

Për here të pare këtë vit, shfrytëzimi i mjeteve nga Programi është i kushtëzuar me:

1. regjistrim të parcelave në Sistemin për identifi kim të parcelave tokësore SIPT (Shtojca nr. 3) dhe

2. plotesimin e kërkesave të përcaktuara në Listën e kushteve të posaçme minimale për praktikë të mirë dhe mbrojtje të ambientit jetësor (Shtojca nr. 4).

II. Procedura për dorëzimin e kërkesës për pagesat direkte1. Shqyrtimi para dorëzimit të kërkesës

Para dorëzimit të kërkesës, bartësi i ekonomisë bujqësore duhet t’i kryejë kontrollet në vijim gjegjësisht azhurimet në regjistrat përkatës:

- Kontroll të të dhënave të evidentuara në Regjistrin e vetëm të ekonomive bujqësore (RVEB) i cili ud-hëhiqet në Ministrinë e bujqësisë, pylltarisë dhe ekonomisë së ujërave, dhe atë: të dhëna personale dhe të dhëna për parcelat kadastrale,

- Kontroll të të dhënave të evidentuara në Sistemin për identifi kim të parcelave tokësore i cili udhëhiqet në njësitë rajonale të Ministrisë;

- Kontroll të të dhënave të evidentuara në Regjistrin për identifi kim dhe regjistrim të kafshëve shtëpi-ake.

2. Dorëzimi i Kërkesës për pagesat direkte

Kërkesa dorëzohet në formular të përcaktuar në formë elektronike në njësinë rajonale të ministrisë ku është e regjistruar ekonomia bujqësore. Për masat sipas hapësirës kërkesa plotësohet më të dhëna për parcelat kadastrale të shënuara në RVEB me madhësinë e lejuar maksimale të hapësirës e cila është e evidentuar në Sistemin për identifi kim të parcelave tokësore. Për masat për lopë, dhen e dhi kërkesa plotësohet me të dhëna të numrit të markave(pullave) të veshit të shënuara në Regjistrin për identifi kim dhe regjistrim të kafshëve shtëpiake. Pas plotësimit të plotë të kërkesës më të dhënat personale, hapësirat, kulturat, kafshët dhe masat, e njëjta vuloset dhe nënshkruhet nga ana e kërkuesit (dorëzuesit), ndërsa si dëshmi për kërkesën e dorëzuar jepet vërtetim për kërkesë të pranuar.

2

Programi për përkrahje fi nanciare në bujqësi për vitin 2013

3. Tërheqja, ndryshimi dhe plotësimi i kërkesës së dorëzuar

Kërkesa për pagesa direkte në përgjithësi apo pjesë pjesë mund të tërhiqet, ndryshohet apo të plotësohet më shkrim nga ana e dorëzuesit më së voni në afat prej 30 ditë nga dorëzimi, përpos nëse bartësi i ekonomisë bujqësore është veç më i informuar për qëllimin e kryerjes së kontrollit në vend, apo për ekzistimin e parregullsive në kërkesën.

Dërgesa me shkrim për tërheqje, ndryshim dhe/apo plotësim të kërkesës dorëzohet deri te Agjencini.

III. Lartësia e përkrahjes

Masat për përkrahjen e të ardhurave nga ekonomitë bujqësore:

Tabela1. Lartësia e përkrahjes për pagesa direkte për prodhimin e bimëve

Titulli i nënmasave Hapësira minimale e përcaktuar Lartësia e përkrahjes

1.1

Pagesa direkte sipas sipërfaqes së punueshme bujqësore për kultura të fushave përveç duhanit

0,3 ha për çdo kulturë posa\ërisht,0,15 ha për \do kulturë posa\`risht përderisa të gjitha parcelat gjinden në lartësi mbidetare më të madhe se 700m në përputhshmëri me SIPT

9.000 den/haPrej 0,3 deri 10ha 100%Prej 10 deri 50ha 60%Prej 50 deri 100ha 30%Mbi 100ha 10%

1.2

Pagesa plotësuese nga nënmasa 1.1 për sipër-faqe të punueshme me ushqim për kafshë

1.000 den/ha

1.3

Pagesa plotësuese nga nënmasa 1.1 për sipër-faqe të punueshme me luledielli dhe oriz

3.000 den/haPrej 0.3 deri 10ha 100%Prej 10 deri 50 ha 60%Prej 50 deri 100 ha 30%Mbi 100 ha 10%

1.4

Pagesat plotësuese të nënmasave 1.1 për sipërfaqet e mbjella me materiale të certifi kuara për fara

3.000 den/haPrej 0.3 deri 10ha 100%Prej 10 deri 50 ha 60%Prej 50 deri 100 ha 30%Mbi 100 ha 10%

3

Udhëzim për shfrytëzuesit

1.5

Pagesa direkte sipas sipërfaqes së punueshme bujqësore për prodhime të kop-shtarisë në hapësirë të hapur dhe sera

0,2 ha për çdo kulturë posa\ërisht,0,1 ha për \do kulturë posa\`risht përderisa të gjitha parcelat gjinden në lartësi mbidetare më të madhe se 700m në përputhshmëri me SIPT

30.000 den/ha për: domate dhe tranguj25.000 den/ha për : speca, patate, lule prerë, fasule, bishtaje, bezele, tranguj, kornishone, lakër,, marulla, qepë, hudhër, presh, sallattë e gjelbërt, brokulla, spinaq, lulelakër, , patëllxhan, karrota, sherp, karrotë e kuqe (panxhar), pashkanat, asparagus, rrepkë, bimë aromatike dhe për erëza, 6.000 den/ha për: shalqi, pjepër, kungull, fi danë dekorues dhe shpejtrritës

1.6

Pagesat plotësuese të nënmasave 1.5 për prodhim nën kushte të kontrolluara të domat-eve, specave, kastrave-cave dhe lule prerë

Sasitë minimale:Domate 80.000 kg/ha,Speca 40.000 kg/ha,Krastaveca 160.000 kg/ha

90.000 den/ha

1.7

Pagesat plotësuese të nënmasave 1.5 për kultura të kopshtarisë të shitura në kapacitete përpunuese

2 den/kg për: speca dhe kornishonë,1.5den/kg për të gjitha kulturat tjera të kopshtarisë

1.8

Pagesat direkte sipas sipërfaqes për mirëmba-jtjen e fi daneve ekzis-tuese të pemëve

0.2 ha për \do lloj të pemëve posa\ërisht,0.1 ha për \do lloj të pemëve posa\ërisht, përderisa të gjitha parcelat gjinden në lartësi mbidetare më të madhe se 700m në për-puthshmëri me SIPT

90.000 den/ha për dredhëza, në kushte të kontrolluara,33.000 den/ha për: dardhë, qershi, vish-nje, kajsi, pjeshkë, aktinidija, dhe mollë me mbi 1.000 fi danë të mbjellur/ha,28.000 den/ha për: ftua, mushmollë, kumbull, ulli, shegë, mollë japoni, fi q, aronija, boronicë, trëndafi l i egër, rrush frengu, mjedër, manaferrë, dredhëz në ambient të hapur, bajame, lajthi, molla të mbjellura prej 400 deri 999 fi danë /ha, 15.000 den/ha për: arra, dhe gështenja të butaPrej 0.2 deri 5ha 100%Prej 5 deri 30ha 60%Prej 30 deri 50ha 30%Mbi 50ha 10%

1.9

Pagesa direkte plotësuese nga nën-masa 1.8 për pemtari të dorëzuara në kapacitetet përpunuese

2 den/kg

4


1.10

Pagesat direkte sipas sipërfaqes për mirëmbajtjen e hardhive ekzistuese

0.2 ha për0.1 ha përderisa të gjitha parcelat gjinden në lartësi mbidetare më të madhe se 700m në përputhshmëri me SIPT

40.000 den/haPrej 0.2 deri 5 ha 100%Prej 5 deri 30 ha 60%Prej 30 deri 50 ha 30%Mbi 50 ha 10%

1.11

Pagesat direkte për prodhimin dhe shitjen e duhanit të papërpunuar nga rendimenti i vitit 2012

60 den/kg

1.12

Pagesat direkte për prodhimin e materialit vendas farë të drithit të certifi kuar nga gjenerata e parë dhe e dytë për kulturat drithërore dhe industriale

Sasia minimale e seti-fi kuar e pranuar për kulturat drithërore është 2.5 ton për ha të sipër-faqes së paraqitur

60.000 den/ha për duhan,15.000 den/ha për të tjerat

1.13

Pagesat direkte për pro-dhim vendas të pipave të rrushit dhe fi danëve frutore për mbjellje

5 den/bimë,40.000 den/ha për patate dhe domate,35.000 den/ha për speca

1.14

Pagesa direkte për pro-dhim të materijaleve për farë dhe për mbjellje për prodhime kopshtare

5 ден/растение,40.000 ден/ха за: компир и домати,35.000 ден/ха за пиперка

1.15

Pagesa direkte për prodhim të materijaleve paraelementare dhe elementare për farë të kulturave drithërore

20 den/kg për materiale paraelementare për farë, 8 den/kg për materiale elementare për farë

5


Tabela 2. Lartësia e përkrahjes për pagesa direkte për prodhimtari blektorale

Titulli i nënmasave Numri minimal për kokë kafshe Lartësia e përkrahjes

2.1 Pagesat direkte për koka të shënuara kafshësh

2800 den /kokëPrej 1 deri 100 koke 100%Prej 101 deri 150 koke 70%Prej151 deri 300 koke 40%Mbi 300 koke 20%

2.2Pagesa direkte shtesë nga nën-masa 2.1 për kope themelore për prodhim të mishit

30 kokë,15 kokë nese te gjitha fermat janë te regjistruar neper vend-banime me lartësi mbidetare mbi 700m ose me numër të banorëve më pak se 100

1500 den për kokë femer ne moshe prej 12 deri ne 24 muaj

2.3Pagesa direkte për prodhimin dhe shitjen e qumështit të lopës, dhisë dhe dhenve

3.5 den/litër

2.4

Pagesat direkte për rritjen dhe therjen e kafshëve në kapacitetin therës të regjis-truar

1500 den/ kokë

2.5

Pagesat direkte shtesë nga nën-masa 2.4 për rritjen dhe therjen e kafshëve në kapac-itetin therës të regjistruar për prodhimin e mishit

2000 den per kokë në moshë nga 8 deri 18 muaj të racave: simentarike, oberintalike , montafonike, hereford, sha-role, busha, i melezi

2.6 Pagesat direkte për fi tim të viçit me prejardhje artifi ciale

1200 den/ viç të fi tuar “lin-dur” ne periudhe:Maj 2012 deri Aprill 2013

2.7Pagesa direkte për kokë të shënuara të dhenëve nga të gjithë kategoritë

30 kokë15 kokë nëse te gjitha fermat janë të regjistruara në vend-banime me lartesi mbidetare më të madhe se 700m ose me numër të banoreve më pak se 100

1000 den/ kokePrej 30 deri 250 koke 100%Prej 251 deri 500 koke 80%Prej 501 deri 1000 kok 70%Mbi 1000 koke 60%

2.8Pagesat direkte shtesë nga nënmasa 2.7 për rruajtjen e viçave femër

700 den/ kokë femër ne moshë prej 6 deri 18 muaj

2.9 Pagesat direkte për kokë të shënuara dhi

10 kokë5 kokë nëse të githa fermat janë të regjistruara nëpër vend banime me lartësi mbidetare më të madhe se 700m ose ku numri i banorëve është më pak se 100

1.000 den/ kokë

6


2.10Pagesat direkte shtesë nga nënmasa 2.9 per qengja femer të mbajtur

700 den/koke femer ne moshë prej 6 deri 18 muaj

2.11 Pagesat direkte për furnizim me kefshë femërore për shtim

2 kokë1 kokë nëse te gjitha fermat jane te regjistruara nëpër vend banime ku lartesia mbidetare është mbi 700m ose ku numri i banorëve është më pak se 100

1000 den/kokë

2.12Pagesat direkte për kultivim dhe therjen e derrave me ka-pacitet therës të regjistruar

5 kokë

1000 den/kokëPrej 5 deri 5000 koke 100%Prej 5001-10000 koke 80%Prej 10001-15000 koke 50%Mbi 15000/kokë

2.13

Pagesat direkte për kultivim dhe therjen e zogjeve të vegjël me kapacitet therrës të regjis-truar

30 den/ zog

2.14

Pagesat direkte për pula për shumim të amortizuara te therrura në kapacitete therrëse të regjistruara

25 den/ pulë per shumim

2.15 Pagesat direkte për prodhim të zogjëve njëditor

2 den/ zog për nevoja per-sonale4 den/zog të shitur

2.16Pagesat direkte për prodhim të zogjëve femër njëditorë nga hibride vezëbartëse

2 den/ zog për nevoja per-sonale4 den/ zog te shitur

2.17 Pagesat direkte për familje te regjistruara bletësh

35 familje bletësh17 familje bletësh nëse të gjitha vendet ku ruhen bletët janë në vendbanime ku lartësia mbidetare është mbi 700m ose ku ka më pak se 100 banorë

600 den për familje bletesh

2.18 Pagesat direkte për kultivim te strucave 4 struca te rritur 1700 den per koke

2.19 Pagesat direkte për prodhim te kermijve në fermë 0.2 hek 90.000 den/ha

7


Tabela 3. Lartesia e pagesave direkte për prodhimtari organike bujqësore

Titulli i nënmasave Lartësia e përkrahjes

3.1

Pagesa plotësuese prej 30% për nënmasat nga masa 1 dhe 2 të certifi kuara si pro-dhimtari organike bimore dhe blegtorale dhe prodhimtari në tranzicion

Përkrahje shtesë deri 30% Për prodhimtari të pemëve dhe vreshtave:Prej 0.1 deri 10ha 100%Prej 10 deri 40ha 60%Prej 40 deri 60ha 30%Mbi 60ha 10%

3.2 Pagesat direkte për sipërfaqet për ple-hërim të gjelbër/ugar të bimëve frytdhënës 3.500 den per hektare

Masat për përkrahje plotësuese për zhvillimin e bujqësisë (ndihmë shtetërore në

bujqësi):

Tabela 4. Lartesia e perkrahjes se ndihmes se shtetit ne buqesi

Titulli i nënmasave Hapësira maksimale e vendosur

Afati për dorëzimin e kërkesave

4 Ndihmë për premi për sig-urim

10 hektare per fi dane rrushi dhe pemësh2 hektare per kultura kopshtare2 hektare per duhan20 hektare per grurera100 familje bletesh

60% nga vlera e shenuar

5 Ndihmë për mbrojtje të tokës bujqësore

70% nga shpenzimet për analiza por jo me shum se 9000 den/shfrytëzues

IV. Llogaritja e pagesave direkte sipas sipërfaqes së tokës bujqësore

Pagesat direkte sipas sipërfaqes së tokës llogariten në sipërfaqe të shfrytëzuar tokë bujqësore të cilat ekonomia bujqësore i paraqet në kërkesën për pagesa direkte, në pajtim me kushtet e parapara dhe kërkesa dhe nuk i tejkalojnë sipërfaqet, të vërtetuara me kontrollet administrative apo kontrollet në vend të ngjarjes.

Nëse gjatë kontrollit në vend ngjarje vërtetohet se madhësia e sipërfaqes së tokës bujqësore është :

- më e madhe se sipërfaqja e shënuar në kërkesën për pagesa direkte, lartësia e pagesave direkte lloga-ritet në bazë të madhësisë së sipërfaqes të shënuar në kërkesë;

- më e vogël se 5% nga madhësia e shënuar në kërkesën për pagesa direkte, lartësia e pagesave direkte llogaritet në bazë të sipërfaqes së vërtetuar gjatë kontrollit e zvogëluar për shumën nga dallimi i vërtetuar;

- më e vogël ndërmjet 5% - 30%, apo për dy hektar nga madhësia e sipërfaqes e vërtetuar në kërkesën për pagesa direkte, lartësia e pagesave direkte llogaritet në bazë të sipërfaqes së vërtetuar gjatë kon-

8


trollit e zvogëluar për shumën e dallimit të vërtetuar të rritur për dy herë; dhe

- më e vogël prej 20% - 50% nga madhësia e sipërfaqes e shënuar në kërkesën për pagesa direkte, ekonomia bujqësore plotësisht përjashtohet nga shfrytëzimi i pagesave direkte për vitin e dhënë.

Pas zbatimit të zvogëlimeve të përshkruara, nëse vërtetohet dallim ndërmjet sasisë së furnizimit me farë të certifi kuar në pajtim me kërkesën për pagesa direkte dhe farën e certifi kuar të përdorur me saktë:

- ndërmjet 2% dhe 5%, shuma e pagesave direkte për shfrytëzimin e materialit farë të certifi kuar, zvogëlohet për 50% dhe

- mbi 5%, shuma e pagesave direkte për shfrytëzimin e materialit farë të certifi kuar nuk paguhet.

Nëse është e dorëzuar kërkesë për pagesa direkte për shfrytëzimin apo prodhimtari të materialit farë të certifi kuar apo material për mbjelle i cili nuk është saktë i shfrytëzuar, i prodhuar, apo zyrtarisht i certifi kuar, ekonomia bujqësore përjashtohet nga pagesat direkte për materialet farë apo për mbjellje, si dhe nga pagesat direkte për sipërfaqe në vitin e dorëzimit të kërkesës dhe në vitin e ardhshëm.

V. Llogaritja e pagesave direkte për kokë kafshe

Pagesat direkte për kokë kafshe llogariten për numër të kafshëve i cili nuk mund të jetë më i madh se numri i shënuar në kërkesën për pagesa direkte në pajtim me kushtet e përshkruara dhe kërkesat, dhe nuk e tejkalojnë numrin e vërtetuar nga kontrolla administrative apo nga kontrolla në vend ngjarje.

Pagesat direkte për kokë kafshe i paguhen vetëm ekonomive bujqësore e cila do ta ruaj numrin e njejtë të kokëve për të cilën ka dorëzuar kërkesë në periudhën për ruajtje të obligueshme të kafshëve.

Ekonomia bujqësore e mban të drejtën për pagesa direkte të numrit të kafshëve për të cilat ka dorëzuar kërkesë nëse në vijim të periudhës së ruajtjes së obligueshme të kafshëve bën ndërrim të kafshëve pa e zvogëluar numrin e tyre.

Ndërrimi duhet të kryhet në periudhën prej 20 ditë nga ngjarja, për arsye së është e domosdoshme të bëhet ndërrimi i kafshëve dhe të njëjtat të futen në Sistemin për identifi kim dhe regjistrim të kafshëve jo më vonë se tre dit nga dita e ndërrimit.

Ekonomia bujqësore e informon Agjencinë për ndërrimin e kafshëve në afat prej 10 ditë nga ndërrimi i kryer.

Nëse ekonomia bujqësore nuk i plotëson kërkesat për periudhën e obligueshme të ruajtjes së kafshëve si rezultat i fuqisë mbinatyrore apo raste të përjashtuara, ekonomia bujqësore ka të drejtë të pagesës direkte për numrin e kafshëve në kohën e ndodhisë së fuqisë mbinatyrore apo rastit të përjashtuar.

Nëse gjatë kontrollit në vend ngjarje vërtetohet se numri i kokëve, gjegjësisht numri i familjeve bletësh është:

- më i madh se numri nga kërkesa për pagesa direkte, lartësia e pagesave direkte llogaritet në bazë të numrit të kokëve, gjegjësisht familjeve bletë të shënuara në kërkesën;

- më i vogël së numri i kokëve, gjegjësisht familjeve bletë në kërkesën për pagesa direkte më së shumti deri më 10% dallim, lartësia e pagesave direkte të cilat duhet ta fi ton ekonomia bujqësore zvogëlohet për përqindje të parregullsisë;

- më i vogël se numri i kokëve, gjegjësisht familjeve bletë në kërkesën për pagesa direkte prej 10-20%, lartësia e pagesave direkte zvogëlohet për përqindje të parregullsisë e zmadhuar për dy herë; dhe

- më i vogël së numri i kokëve, gjegjësisht familjeve bletë në kërkesën për pagesa direkte prej 20%-50% , ekonomia bujqësore plotësisht përjashtohet nga shfrytëzimi i pagesave direkte për vitin e dhënë.

9


- Помал од бројот на грла, односно пчелни семејства во барањето за директни плаќања од 20% - 50%, земјоделското стопанство целосно се исклучува од користење на директни плаќања за дадената година.

Përqindja e parregullsisë llogaritet si lidhje ndërmjet numrit të zbuluar të kokëve të parregullta dhe numrit të përgjithshëm të kokëve të vërtetuar me kontrollet.

Zvogëlimi dhe përjashtimi i pagesave direkte nuk do të zbatohet në raste ku si rezultat i ndikimeve natyrore të vërtetuara nga shërbimet zyrtare veterinarie siç janë: ngordhja e kafshës apo pasojat nga sëmundja, dhe ngordhja e kafshëve si rezultat i rasteve të padëshiruara për të cilën nuk është përgjegjës bartësi i ekonomisë bujqësore, i njëjti nuk është në gjendje të i plotëson kërkesat për ruajtjen e kafshëve për periudhën e obligueshme. Kjo zbatohet vetëm nëse ekonomia bujqësore me shkrim e informon Agjencinë për zvogëlimin e numrit të kafshëve më së voni në afat prej dhjetë ditë nga dita e zvogëlimit.

VI. Pagesat direkte për kryerjen e veprimtarisë bujqësore në zonat me mundë-si të kufi zuara për prodhim

Lartësia e pagesave direkte në bujqësi në zonat me mundësi të kufi zuara për prodhim është më e madhe për 15% nga shuma e caktuar e përkrahjes dhe ndahet:

- sipas sipërfaqes së përpunuar bujqësoretë parcelës që ndodhet në një lartësi mbidetare më të mad-he se 700 m në pajtim me SIPT,

- për njësi të prodhimeve bujqësore me origjinë bimore që është prodhuar në tokë bujqësore në parcelë që ndodhet në një lartësi mbidetare më të madhe se 700 m në pajtim me SIPT,

- për kokë kafshë për ferma të regjistruara në zonat e banuara me një lartësi mbidetare më të madhe se 700 m ose me numër të banorëve më të vogël se 100.

- për njësi të produktit bujqësor me origjinë shtazore që është prodhuar në ferma të regjistruara në zonat e banuara me një lartësi mbidetare më të madhe se 700 m ose me numër të banorëve më të vogël se 100.

VII. Ndihmë për kategori të caktuara të mbajtësve të ekonomive bujqësore

Ndihmë për kategori të caktuara të mbajtësve të ekonomive bujqësore është ndimë shtesë për e cila u ndahet ekonomive bujqësore shfrytezues të pagesave direkte me shumë më të madhe në krahasim me përdoruesit e tjerë për:

- 5% për subjektin juridik të regjistruar ne RVEB si ekonomi bujqësore e cila është themeluar nga mba-jtësi ose anëtari i familjes se ekonomisë bujqësore me pasuri të përgjithshme bujqësore përveç ob-jekteve për banim apo të qëndrimit të prodhuesve bujqësorë dhe

- 10% për kategoritë e fermerit të ri bartës i ekonomisë familjare bujqësore

Ndihma jepet më së shumti për periudhë deri ne pesë vjet prej regjistrimit te ndryshimit në RVEB

10


VIII. Pagesa e mjeteve

Pagesa e mjeteve bëhet në llogaritë e transaksionit të aplikantëve pas përcaktimit se kandidati i plotëson kushtet e caktuara në program.

E RËNDËSISHME PËR KULTIVUESIT E KAFSHËVE SHTËPIAKE

Detyrat e kultivuesve në lidhje me identifi kimin dhe regjistrimin e kafshëve janë:

Nëse kultivuesi nuk e ka regjistruar hapsiren kultivuese, duhet ta regjistrojë me dorëzimin e formularit të regjistrimit për hapsiren kultivuese deri te shoqata veterinare për kryerje të aktiviteteve me interes publik nga fusha e mbrojtjes së shëndetit të kafshëve ose prej shoqerive tjera veterinare sipas zgjidhjes së tij me të cilin do të hyjë në një kontratë për të kryer të njëjtat aktivitete.

Të njoftojë autoritetin kompetent (përkatësisht shoqerinë veterinare) për çdo ndryshim në hapsirat kultivuese si më poshtë:

- Njoftim i ndryshimit të të dhënave nëlidhje me fermën dhe fermerin në afat prej 25 ditëve nga data e ndryshimit

- Regjistrimi i lindjes së viçit brenda 7 ditësh nga dita e lindjes si dhe paraqitja në kohë për nevojën e identifi kimit dhe regjistrimit të kafshëve të llojeve si: dele, dhi dhe derra, dhe

- Paraqitje për levizjen e të gjitha kafsheve prej/deri te ferma në afat prej 7 ditesh.

T’i identifi kojë kafshët në pajtim me ligjin per identifi kimin dhe regjistrimin e kafshëve dhe atë:

- Identifi kim dhe regjistrim i viçit brenda 20 ditësh nga lindja

- Identifi kim dhe regjistrim i deleve/ dhive brenda 6 muajve ne mënyrë intenzivetë kultivimit, përkatë-sisht 9 muaj për kultivim ekstenziv të kafshëve,

- Identifi kim dhe regjistrim i derrave sa më shpejt të jetë e mundur dhe në çdo rast para se kafshët të largohet nga ferma e lindjes

- Levizje e kafshëve me dokumentacionin e duhur d.m.th. Certifi katë për gjendjen shëndetësore të kafshëve dhe pasaportë per kafshët.

Drejtim në mënyrë të rregullt të regjistrit të fermës veç e veç për secilin lloj të kafshëve në fermë dhe të bëj evidentimin (regjistrimin) e kafshëve të fermës dhe dorëzim i të dhënave të evidentimit të bërë deri te shoqata veterinare apo me kompaninë me të cilën është kontraktuar edhe atë me llojet e kafshëve:

- Dele/dhi një herë në vit sipas Rregullores për identifi kimin dhe regjistrimin e deleve dhe dhive

- Derra një herë në vit sipas Rregullores për identifi kimin dhe regjistrimin e derrave dhe

- Bletë dy herë në vit sipas Rregullores për identifi kimin dhe regjistrimin e bletëve dhe Urdhërit vjetor.

Nëse kultivuesi gjatë dorëzimit të kërkesës për të fi tuar mbështetje fi nanciare në Njësitë rajonale të MBPEU ose pranë regjistrimit në SRAH ballafaqohet me ndonjë padituri në lidhje me të dhënat e Sistemit për identifi kim dhe regjistrim të kafshëve duhet të drejtohet menjëherë në shoqatën veterinare apo me kompaninë me të cilën është kontraktuar për të korrigjuar gabimin.

11


Detyrat e kultivuesve lidhur me përmbushjen e detyrimeve nga Urdhëri për mbrojtjen e shëndetit të kafshëve janë:

Bruceloza dhe tuberkuloza në gjedhë

Sipas Urdhërit vjetor për mbrojtjen e shëndetit të kafshëve dhe Programeve për shuarjen dhe çrrënjosjen e brucelozës dhe tuberkulozës në gjedhë detyrimisht duhen kryer teste diagnostike vjetore për brucelozë dhe tuberkulozë në të gjitha bagëtit në R. Maqedonisë.

Testet e rregullta dijagnostike për brucelozë në bagëti bëhen për të gjithë bagëtinë më të vjetër se 6 muaj, ndërsa për tuberkulozë tek gjedhët kryen në të gjithë bagëtinë më të vjetër se 6 javë.

Masat dhe aktivitetet e parashikuara në urdhërin vjetor i kryejnë Shoqatat Veterinere (përkryerës), ndërsa i kontrollojnë veterinerët zyrtare.

Antraksi

Në të gjitha distiktet e antraksit kryhet vaksinim parandalues të gjedhës, delet dhe dhitë kundër Antraksit më së voni deri më 30 prill, sipas udhëzimit të prodhuesit të vaksinës.

Kafshët e regjistruara pas këtij afati si dhe pasardhësit që do të shtohet më vonë, në mënyrë shtesë do të vaksinohen kur ata do të përmbushin kushtet e përcaktuara nga prodhuesi i vaksinës.

Ethet klasike të derrit

Sipas Urdhrit vjetor për mbrojtjen e shëndetit të kafshëve vaksinim parandalues kundër etheve klasike të derrave detyrimisht bëhet në gjithë territorin e Republikës së Maqedonisë. Vaksinimi i derrave kryhet gjatë gjithë vitit, në përputhje me udhëzimin e prodhuesit të vaksinës. Frymët e rritura vaksinohen njëherë, ndërsa gicat vaksinohen dyherë. Në shitje lëshohen vetëm derra imun gjegjësisht derra të vaksionuar më së paku shtatë ditë para lëshimit në shitje. Në qoftë se nuk ka dëshmi se derrat janë të vaksinuar, patjetër do të kryhet vaksinim.

Bruceloza tek delet dhe dhitë

Sipas Programit për shurjen dhe çrrënjosjen e brucelozës tek delet dhe dhitë (“Gazeta Zyrtare e RM-së” 46/2010) në varësi nga statusi gjegjësisht prania e sëmundjes territori i shtetit është i ndarë në një numër të caktuar të rajoneve, dmth njësi epidemiologjike në të cilën zbatohen masat të vaksinimit masiv, vaksinim i pasardhësve apo testim dhe therje të kafshëve të rritura.

Vaksinim masiv aplikohet në të gjitha delet dhe dhitë më të vjetra se tre muaj me vaksinën Rev 1 konjuktivisht e aplikuar. Vaksinim i kafshëve të rritura duhet të kryhet në periudhë pas pjelljes deri para lëshimit ose në dy javët e fundit të shtatzënisë. Në vitet e ardhshme vaksinohen pasardhësit.

Kombinimi i vaksinimit dhe testim e therrje, kryhet testim dhe therrje ekafshëve të rritura dhe vaksinim i pasardhësve të planifi kuar për kultivim me moshë prej tre deri në gjashtë muaj.

Testimi i detyrueshëm i të gjitha kafshëve më të vjetra se gjashtë muaj.

Ethet amerikane e shtratit të bletës

Të gjitha familje bletësh, detyrimisht duhet të rishikohen të paktën një herë në vit nga prezenca e murtajës amerikane (sëmundje) pcelno leglo nga ana e shoqates se veterinës që ka kontraktuar me pronarin / seleksionuesi i bletëve. Për shqyrtimin shoqata e veterinës jep certifi kate.

12


Enterotoksemija e deleve

Për të përmirësuar situatën epizootiologjike me sëmundjen enterotoksemija dhe për të reduktuar vdekshmërinë e deleve dhe qengjave në vitin 2013 do të bëhet vaksinimi i tç gjitha deleve dhe dhive kundër sëmundjes Enteroksemija tek delet. Vaksinimi do të kryhet nga shoqata veterinare që kanë kontraktuar me mbykqyresin e deleve dhe dhive të cilat do të lëshojnë një certifi katë të cilit forma dhe përmbajtja janë dhënë në Urdhrin Vjetor për mbrojtjen shëndetsore të kafshëve.

Ne raste kur pronari i kafshëve refuzon të zbatojë disa urdhëra shoqata e veterines (zbatuesi) është i detyruar ta informojë veterinerin zyrtar për secilin rast.Veterineri i caktuar e zbaton kontrollin e fermes dhe jep vendim për të zbatuar masat pasuese në afat të caktuar.Vendimi për të zbatuar masat e urdhëruara dorëzohen deri te mbykqyresi dhe shoqata veterines. Në qoftë se nuk plotësohen dispozitat e vendimit të lëshuar, veterinari zyrtar duhet te iniciojë procedurë përkatëse penale dhe të informojë te Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë qe mbykqyresi nuk ka vepruar sipas vendimit të lëshuar. Agjencia e Ushqimit dhe Veterinarisë do të informojnë menjëherë Agjencisë për përkrahje fi nanciare në bujqësi dhe zhvillim rural.

13


VII. SHTOJCA

SHTOJCA 1

Sasi minimales e pranuar e farës për hektar

Për masën 1.3

Lloj Sasia minimale e shfrytë-zuar e fares në kg/ha

Grurë 180Elb 160Tritikale 180Thekër 180Tërshanë 120Оriz 170Miser 15Melekuqe 10

14


SHTOJCA 2

Tabela për numër te pranueshëm të pemëve-fi danëve për hektar për mbjella pemësh prodhuese ne dispozicion të ngritura deri ne pranverë të 2012 sipas llojeve te pemëve.

Për masën 1.8

Numër rendor Lloj pemësh

Numri i pranueshëm për fi danë për hektar

është mbi1. mollë 4002. dardhe 3303. pjepër 5004. mushmolla 5505. kumbull 3306. pjeshkë 3307. kajsi 4008. qershi 2409. vishnjë 500

10. arrë 7011. bajame(badem) 33012. lajthi 50013. gështenje e butë 20014. kivi 55015. ulli 33016. shegë 62017. mollë japoneze 33018. fi k 50019. аronia 140020. boronicë 220021. Trëndafi l i egër 166022. rrush pa fara 333023. malin 800024. manaferrë 125025. dredhëz 31000

15


SHTOJCA 3

KËRKIMI I SIPB PARCELAVE NËPËRMJET SIPB PASQYRËS

Fotografi a 1

Çdo ekonomi bujqësore e cila vetëm më i ka të regjistruara parcelat e saja në Sistemin për identifi kim të parcelave të tokës (SIPB), mund t`i kontrollojë parcelat e saja nëpërmjet SIPB Pasqyrës (e treguar me shigjetë në fotografi n 1) e cila gjendet në internet faqen www.sizp.gov.mk.

Pas hapjes së SIPB Pasqyrës shfaqet një dritare nëpërmjet së cilës mund të kërkohen parcelat e regjistruara prej më herët në SIPB (fotografi a 2).

Fotografi a 2

16


Kërkimi i parcelave mundet shumë lehtë të bëhet me zgjedhjen e linkut “Prebaruvanje” (hapi 1). Më tutje me shtypjen e fushës “Prebaruvanje na slloj SIZP” (hapi 2) shfaqet forma ku vendoset Numri i vetëm i identifi kimit - IDBR (hapi 3), ku dhe e merë çdo ekonomi bujqësore gjatë regjistrimit në Regjistrin e vetëm për ekonomi bujqësore (RVSHB). Në fund zgjidhet opsioni “Prebaraj” (hapi 4).

Fotografi a 3

Në “REZULTATI” (fot. 4) e SIPB kërkuesit mund të shihen të dhëna të caktuara për SIPB parcelat e vendosura të ekonomive bujqësore (ID-numri i parcelës, tokë e shfrytëzuar, emri vendas dhe sipërfaqja në hektar).

Fotografi a 4

1

2

3 4

1

17


Me klikimin e ID numrit të parcelës (hapi 1, Fot. 4) e gjejmë SIPB parcelën e zgjedhur.

Në Pasqyrë mund të shihet edhe legjenda për tokën e shfrytëzuar (Fot.5).

Fotografi a 5

Për më shumë informata dhe ndihmë rreth shfrytëzimit të këtij SIPB kërkuesi mund të drejtoheni në zyrat rajonale të Agjencisë për nxitje të zhvillimit të bujqësisë (ANZHB).

18


SHTOJCA 4

LISTA E KUSHTEVE TË VEÇANTA MINIMALE PËR PRAKTIK TË MIRË BUJQËSORE DHE MBROJTJEN E MJEDISIT JETËSOR

Numri rendor

Emri i kushteve të veçanta minimale për praktik të mirë bujqësore dhe mbrojtjen

e mjedisit jetësor

Obligimi për evidencë dhe

dokumentacionPërkrahja këshill

dhënëse

1. Kushtet e veçanta minimale për praktik të mirë bujqësore dhe mbrojtjen e tokës

1.1 Mirëmbajtja e përmbajtjes së materies organike dhe aktiviteti biologjik i tokës, dhe zbatimi i masave agroteknike

1.1.1 Udhëheqja me mbetjet e korrjeve

Mbeturinat bimore të sipërfaqeve të punueshme pas korrjes nuk duhet të digjen, përveç për të parandaluar përhapjen apo shkatërrimin e organizmave të dëmshëm kur për atë ka urdhër zyrtar për djegien e mbeturinave bimore, apo në rast të djegies së mbeturinave bimore nga egjri.

1.1.2 Ndalimi i mbushjes së sipërfaqeve punuese bujqësore me vegjetacion të padëshiruar

Mbushja e sipërfaqeve punuese bujqësore me vegjetacion të padëshiruar apo egjër duhet të ndalohet me përpunimin e rregullt dhe zbatimin e masave agroteknike, gjegjësisht: - korrja e sipërfaqeve më së paku një

herë gjatë vitit, dhe/apo - lirimi nga vegjetacioni në mënyrë

mekanike apo me zbatimin e herbicideve, apo

- me kositjen në distancë ndërmjet rendeve të mbjelljeve të përhershme më së paku një herë në vit.

1.1.3 Mirëmbajtja e mbjelljeve me kultura shumëvjeçare

Mbjelljet shumëvjeçare me vreshta, pemë dhe kulturat e ullirit, duhet të mirëmbahen në gjendje të mirë vegjetative nëpërmjet krasitjes së rregullt në një mënyrë me të cilën rregullon rritjen dhe pjellshmërinë dhe ruhet kondicioni vegjetativ i mbjelljeve.

19


1.2 Mbrojtja e tokës nga erozioni1.2.1 Mbulimi minimal i sipërfaqeve të tokës bujqësore

Sipërfaqet e punueshme të tokës bujqësore, përveç para daljes së mbjelljeve në sipërfaqe, përgatitje të tokës para mbjelljes së kulturës së dytë, lëvrimi i vrazhdë gjatë periudhës së dimrit dhe ugar të rreshtave që do të mbillen me prodhim organik, të cilat duhet të jenë të mbuluara: - me kultura bujqësore, ose - me mbetjet të korrjeve/pas korrjeve, ose - për një qëllim të caktuar me mbetje

bimore për një qëllim të caktuar me mbetje bimore.

1.2.2 Përpunimi i tokës të sipërfaqeve me një pjerrtësiTë sipërfaqeve me pjerrtësi prej 15% apo më shumë, nuk duhet të bëhet lëvrimi të tokës vertikalisht në drejtim të rënies së terrenit. Aktivitetet bujqësore duhet të kryhen pingul me shpatin e terrenit (në izohipse), në përjashtim të sipërfaqeve të mbjella me hardhi shumëvjeçare, fruta dhe ullishte, dhe/apo gjatë parcelave tepër të ngushtë me formë të parregullt, ku për shkak të mungesës së hapësirës për manovrim, lëvrimi tërthor i tokës është i vështirë dhe i rrezikshëm.

1.3 Aplikimi i plehrave me prejardhje organike dhe plehrave minerale

1.3.1 Analiza e vetive kimike të tokësAnaliza e vetive kimike të tokës, gjegjësisht vlera pH e tokës, përmbajtja e materieve organike (humus) dhe përmbajtja e azotit në dispozicion (N), fosfor (P) dhe kalium (K) e kryer në institucion të lartë arsimor apo institucion shkencor në Republikën e Maqedonisë apo laboratori të akredituar, ekonomi bujqësore me sipërfaqe prej:- 20 hektar për kultura fushore, - 5 hektar për mbjellje të vreshtave dhe, - 5 hektar për sipërfaqet me duhan, - 2 hektar për kultura kopshtare në

sipërfaqe të hapur, dhe - 1 hektar për sera me kushte të

kontrolluara për prodhim, Duhet ta kryejnë të paktën një herë në periudhë prej 5 viteve duke e marrë parasysh vitin 2012 si vit fi llestar.

Ekonomia bujqësore duhet të i ruan dokumentet fi nanciare dhe rezultatet nga analizat e kryera kimike të tokës dhe rekomandimet/planin për plehërim.

Marrjen e një mostre të tokës në mënyrë të rregullt në pajtim me rekomandimet laboratorike dhe dërgimin në analizë (nëse vet laboratori nuk është në gjendje që profesionalisht ta merr mostrën).

20


Ekonomit bujqësore me sipërfaqe nën pemë dhe vreshta të mbjella, me duhan, dhe serat me kushte të kontrolluara për prodhim, analizën duhet ta kryejnë më së voni deri me 31 tetor të vitit 2013, ndërsa ekonomit tjera bujqësore deri me 30 shtator të vitit 2014. Kërkesa mund të i dedikohet edhe ekonomive të tjera bujqësore të cilat do të deklarojnë se pavarësisht kanë bërë analizë kimike të tokës për periudhën e parë pesë vjeçare.

1.3.2 Aplikimi i plehrave në pajtim me materiet ushqyese të disponueshme në tokëAplikimi I plehrave me prejardhje organike dhe plehrave minerale nga ana e ekonomive bujqësore nga Kushti nr. 1.3.1 duhet të bëhet në bazë të analizave të vetive kimike të tokës dhe rekomandimet/planin për plehërim nga inxhinier i diplomuar agronom, gjegjësisht këshilltar nga Agjencia për nxitje të zhvillimit të bujqësisë, e cila i merë parasysh edhe : nevojat e materieve ushqyese për kulturën e dhënë dhe rendimentin e pritur, kushtet klimatike, përmbajtjen e materies organike dhe struktura e tokës, menaxhimi me tokën, ujitja dhe rezultatet e studimeve rajonale dhe lokale të tokës.

Ekonomia bujqësore duhet të i evidenton furnizimet dhe përdorimin e plehrave minerale me prejardhje organike , edhe atë veçanërisht të dhënat për: sasinë e plehrave të blerë gjatë vitit; lloji i plehut/përmbajtja e materieve ushqyese; koha dhe sasia e plehut të përdorur; dhe vendi (vendndodhja dhe madhësia e secilës fushë që aplikon pleh).

Përgatitja e rekomandimit/plani për plehërim, duke përfshirë teknologjinë dhe metodat adekuate për plehërim e cila duhet të i plotësojë kriteret bujqësore, ekonomike dhe ekologjike. Udhëheqja adekuate e evidencës së kërkuar.

1.3.3 Mbrojtja e ujërave nga nitratet prej plehrave Plehërimi nuk duhet të aplikohet në sipërfaqet të cilat janë: - në zonat e mbrojtura të burimeve, me

afërsi se 10 metra deri te bregu me sipërfaqe ujore – lumenj, liqene, kanale, pellgje toka të përmbytura dhe largësi prej 25 metra nga puset për ujë të pijshëm me pleh të lëngët ma prejardhje organike , gjegjësisht më afër se 3 metra nga bregu me sipërfaqe ujore dhe rrugëve ujore me plehra minerale që përmbajnë nitrate,

- të ngrira dhe mbuluara mbulesë dëbore më të lartë se 5 cm, të ngopura me ujë ku dhe shfaqen zona ku fl e uji, dhe sipërfaqe të përmbytura me plehra të lëngët me prejardhje organike dhe plehra minerale që përmbajnë nitrate, dhe

- me pjerrtësi prej 20% dhe më të madh me plehra të lëngtë me prejardhje organike.

21


1.3.4 Sasia e lejuar e azotit e plehrave me prejardhje organike në sipërfaqe punuese të tokës Sasia e përgjithshme e azotit e cila aplikohet në sipërfaqet e punueshme të tokës nga plehrat me prejardhje organike nuk duhet të jetë më e madhe se 210 kg/ha në vit. Sasia e azotit të aplikuar nga plehrat me prejardhje organike caktohet nëpërmjet ngarkesës së lejuar për sipërfaqe bujqësore në një hektar me numër të caktuar të ruajtjes së bagëtisë siç është e treguar më poshtë (kolona 3), edhe atë për ekonomi bujqësore me ruajtjen intensive të kafshëve të cilat sipas ekonomisë kanë më shumë së :- 20 krerë bagëti që do të ruhen në stallë

me objekt të përhershëm - 100 dera për shumim dhe/ose 10 dera

femra, dhe- 5.000 pula që do të lindin vezë ose

10.000 zogj që do të rriten në nivel vjetor.

Ekonomia bujqësore duhet të dokumentojë: - të drejtën e

shfrytëzimit të tokës në të cilën e aplikon plehun me prejardhje organike, dhe/apo

- tërheqjen e tepërt të plehut me prejardhje organike të ekonomisë bujqësore e cila ka sipërfaqe nën kufi zimin e me numrin e lejuar kafshëve apo e cila ruan kafshë, dhe/apo

- përpunimi i plehut me prejardhje organike në biogas apo kompost.

Përgatitja e planit për menaxhim me plehun me prejardhje organike prodhimtari, plehërim, dhe vënien në depo të plehut në pajtim me dinamikën e prodhimit të plehut dhe nevojat për sipërfaqe), dhe me qëllim që të shmanget apo reduktimit të grumbullimit të plehrave dhe ndotjes.

22


Lloji i plehut1. Sasia më e madhe e lejuar

e plehrave sipas plehrave

të kufi zuara të N

2. Përfshirja e sasisë me

materie ushqyese kg/ha

3. Numri i lejuar i ngarkesës me kafshë për hektar për sasi të lejuara të

kilogramëve të N/ha

t/ha N P2O5 K2OBagëtie 42 210 126 210 3 (bagëti e rritur), 5 (prej 12-24 m),

10 (prej6-12 m), 20 (viç deri 6 m)34 170 102 170 2,43 (bagëti e rritur), 4 (prej 12-24 m),

8,1 (prej 6-12 m), 16,2 (viç deri 6 m)Kuajsh 35 210 105 210 3,5

28 170 85 170 2,8Delesh 26 210 130 210 20

21 170 106 170 16,2Derrash 35 210 175 140 8.8 (dera femra), 17,5 (dera për

shumim)28 170 142 113 7 (dera femra), 14,2 (dera për shumim)

Pulash- pula për vezë

14 210 182 70 617 11 170 147 57 500

Zogjsh 7 210 210 140 988 5,5 170 170 110 800

Pleh gjedhesh i përzier

10 210 220 808 170 180 65

Pleh gjedhesh i lëngët

52 m3/ha 208 104 26042 m3/ha 170 85 210

Pleh derrash i lëngët

42 m3/ha 210 168 12634 m3/ha 170 136 102

1.4 Mirëmbajtja adekuate e reaksionit të tokës (Ph vlera)

Për të arritur reaksionin adekuat të tokës (Ph vlera) gjatë vlerave të pH më të vogla prej 5 dhe më të mëdha se 9, ekonomi bujqësore nga Kushti nr. 1.3.1 duhet të zbatohen masa për kalcizacion gjegjësisht alkalnizacion.

Ekonomia bujqësore duhet ti evidenton të gjitha masat e zbatuara për përmirësimin e reaksionit të tokës, dh eta ruan dokumentacionin për furnizim me mjete dhe/apo shërbime për masa të zbatuara për përmirësimin e reaksionit të tokës.

Rekomandime për masat e duhura korrigjuese që të arrihet vlera optimal e tokës ë pajtim me rezultatet e analizës kimike të tokës, dhe për mënyrën e zbatimit të tyre.

23


2. Kushtet e veçanta minimale për praktik të mirë bujqësore dhe ruajtjen e ujit

2.1 Gërmimin e pusit në sipërfaqe në hartim me sistemet hidromeliorative

Pus nuk duhet të gërmohet në sipërfaqe në hartim të sistemeve hidromeliorative për të cilat ekzistojnë mundësi teknike për shfrytëzimin e ujit nga sistemi. Për gërmimin e pusit në sipërfaqe në hartim të sistemeve hidromeliorative ku nuk ekzistojnë mundësi teknike për ujitje, duhet të sigurohet mendim pozitiv nga ekonomia e ujërave e autorizuar.

Sigurimi i mendimit pozitiv nga ekonomia e ujërave e autorizuar për pus në sipërfaqe në hartim të sistemeve hidromeliorative ku nuk ekzistojnë mundësi teknike për ujitje, si dhe mendimi i Ministrisë e mjedisit jetësor dhe planifi kimit hapësinor për gërmimin e pusit të rij në sipërfaqe në hartim të sistemeve hidromeliorative.

2.2 Shfrytëzimi i ujit nga sistemet për ujitjeShfrytëzimi i ujit nga sistemi për ujitje duhet të jet i rregulluar me Kontratë për shfrytëzimin e ujit për ujitje e lidhur me furnizuesin për (ekonomia e ujërave e autorizuar, bashkësia për ujëra apo ndërmarrje publike për ekonomin e ujërave).

Kontratë të siguruar për shfrytëzimin e ujit për ujitje me furnizuesin e ujit.

2.3 Mbrojtja e objekteve për ujitje dhe kullim Për shkak të mbrojtjes së objekteve për ujitje dhe kullim nuk duhet të: - hidhen mbeturina bimore ose llojit tjetër

në kanalet për ujitje apo kullim, - dëmtohen kyçet e hidrantëve pajisjet

tjera hidromekanike të rrjetit për ujitje, dhe

- mbushen me dhe apo të prishen kanalet sekondare dhe terciare për kullim.

24


3. kushtet e veçanta minimale për praktik të mirë bujqësore gjat mbrojtjes së bimëve

3.1 Zgjedhja e produkteve për mbrojtjen e bimëveMbrojtja e bimëve duhet të zbatohet vetëm me produkte të cilat gjenden në Listën e produkteve të lejuara për mbrojtjen e bimëve, edhe atë për synim, dhe në mënyrën më adekuate sipas udhëzimit të prodhuesit.

Ekonomit bujqësore të cilat përdorin produkte për mbrojtjen e bimëve duhet të mbajnë evidencë për: - furnizim me

mjete për mbrojtjen e bimëve,

- trajtimin e bimëve dhe prodhimeve bimore, dhe veçanërisht për të dhënat për: llojin dhe sasinë e produktit të përdorur; komponentë aktive; data e aplikimit; emri i organizmit dëmtues; sëmundje apo egjër; kultura; data e mbledhjes, gjegjësisht korrjes; aplikimi i dozës dhe sipërfaqes; dhe lloji i pajisjes për aplikim, dhe

- lista e rezervave të produkteve për mbrojtjen e bimëve e cila duhet të azhurnohet në çdo tre muaj.

Ekonomit bujqësore me vreshta dhe pemë, evidencën duhet ta mbajnë duke fi lluar prej datës 30 shtator 2013, ndërsa ekonomit e tjera bujqësore prej datës 30 prill 204. Evidenca duhet të rruhet më së paku pesë vite.

- Zbatimi i mbrojtjes integruese të bimëve nga organizmat e dëmshëm.

- Mënyra adekuate për zbatimin e produkteve për mbrojtjen e bimëve në pajtim me nevojat reale (zgjedhje e drejtë e mjeteve për mbrojtje, përcaktimin e dozave si dhe kryerjen e tretmanit me produktet për mbrojtje).

- Mënyra për mbajtjen e evidencës për masat e ekzekutuara për mbrojtjen e mbjelljeve.

- Informatat më të reja për paraqitjen e organizmave dëmtues dhe egjrave, si dhe preventiva dhe mbrojtja adekuate nga të njëjtit.

25


3.2 Zbatimi i produkteve për mbrojtjen e bimëve Produktet për mbrojtjet e bimëve nuk duhet të zbatohen në:- zona prej më së paku 10 metra nga

burimet e ujit dhe nga bregu nga ujërat sipërfaqësore,

- në fazën e lulëzimit të bimëve për produktet për të cilat udhëzimet për shfrytëzim qëndron se është toksike për bleta.

Para zbatimit të produkteve për mbrojtjen e bimëve të cilat janë më rrezik ndaj shëndetit të bletëve, në radius prej 2 km pronarët e bletëve duhet të informohen për vendin dhe kohën e zbatimit, me qëllim që të ndermirën masa të përgjithshme për mbrojtjen e bletëve.

3.3 Monitorimi i sëmundjeve të bimëveGjendja shëndetësore e mbjelljeve në ekonomit bujqësore duhet ta kontrollojnë më së paku tre herë gjatë vitit, dhe për paraqitjet karantine të organizmave të dëmshëm duhet menjëherë ta informojnë inspektorin fi tosanitar dhe/apo Drejtorinë fi tosanitare pranë Ministrisë për bujqësi, pylltari dhe ekonomin e ujërave. Ekonomitë bujqësore duhet ti marinë të gjitha masat e parapara nga ana e inspektorit fi tosanitar dhe/apo Drejtorinë fi tosanitare për parandalimin e përhapjes, gjegjësisht zhdukjen e organizmave të dëmshëm.

Ekonomit bujqësore, evidencën për kontrollet e kryera dhe regjistrimin e gjendjes shëndetësore të mbjelljeve në momentin e kontrollit duhet ta mbajnë duke fi lluar prej datës 30 shtator 2013.

Metodat e kryerjes së kontrolleve, identifi kimin vizual të sëmundjeve dhe dëmtuesve dhe mënyrat për mbajtjen e evidencave për kontrollet e kryera.

3.4 Mbrojtja e shëndetit të njerëzve gjatë zbatimit të produkteve për mbrojtjen e bimëvePër shkak të mbrojtjes së shëndetit të njeriut gjatë zbatimit të produkteve për mbrojtjen e bimëve duhet të shfrytëzojnë: maska mbrojtëse, dorëza, pardesy kundër shiut, dhe çizme në rast mbrojtës të mekanizuar të bimëve (me amortizator turbo), gjegjësisht së paku maskë dhe dorëza gjatë zbatimit me dorë të mjeteve për mbrojtje. Gjatë zbatimit nuk është e lejuar ngrënia, pirja apo pirja e duhanit.

Mbrojtja e shëndetit të njerëzve gjatë zbatimit të produkteve për mbrojtjen e bimëve.

4. Kushtet e veçanta për praktik të mirë bujqësore për mbrojtjen e ambientit jetësor gjatë ruajtjes së kafshëve

4.1 Identifi kimi dhe regjistrimi, dhe paraqitja e lëvizjeve të kafshëve

26


Ekonomit bujqësore që ruajnë bagëti, dele, dhi, derra apo bletë duhet të:- sigurojnë regjistrimin e fermave, ti

paraqesin të gjitha ndryshimet në fermat, të bëjnë regjistrim të fermave dhe rregullisht të mbajnë regjistrin e fermës,

- sigurojnë identifi kim dhe regjistrim në kohë të kafshëve në pajtim me afatet të rregulluara me ligj,

- mbajnë evidencë për shitblerjen, zhven-dosjen apo ngordhjen e kafshëve, dhe

- të dhënat për ndryshimet në kohë të i dorëzojnë në Regjistrin qendror për ferma të kafshëve.

Ekonomit bujqësore duhet të sigurojnë kontratë me veteriner kompetent, në afatin e parashikuar me ligj ta ruajnë dokumentacionin lidhur me identifi kimin dhe regjistrimin e lëvizjeve të kafshëve, dhe dokumentacionin nga regjistri për ferma.

4.2 Zbatimi i masave për mbrojtje shëndetësore të kafshëveEkonomit bujqësore duhet ti zbatojnë masat për mbrojtje shëndetësore të kafshëve në pajtim me Programet për eliminimin e e sëmundjeve ngjitëse dhe Urdhri vjetor për mbrojtje shëndetësore të kafshëve.

Ekonomit bujqësore duhet ta ruajnë dokumentacionin lidhur me zbatimin e mbrojtjes shëndetësore te kafshëve.

4.3 Kontrolli i sëmundjeve ngjitëse të kafshëve, veçanërisht sëmundjet liga dhe shapi, murtaja klasike tek derrat dhe gjuha e kaltërEkonomit bujqësore të cilat rrisin gjedhë, dele, dhi dhe derra, rastet e dyshimta apo të dukshme të paraqitjes së sëmundjeve ngjitëse, veçanërisht sëmundjet liga dhe shapi, murtaja klasike tek derrat dhe gjuha e kaltër duhet të:- i paraqesin te veterinari i autorizuar;- kufi zojnë lëvizjen e kafshëve të infektuar,

dhe parandalojnë çfarëdo kontakti me njerëzit dhe kafshët tjera, dhe

- pas kontrollit ti zbatojnë masat e parapara nga urdhri.

4.4 Vlerësimi i ndikimit mbi mjedisin jetësorVlerësimi i obligueshëm mbi mjedisin jetësor duhet të zbatohet për ekonomit bujqësore të cilat rrisin shpezë apo derra me më shumë se: - 20.000 vende për pula për vezë, 40.000

vende për zogj, apo- 1.000 vende për dera për majmëri (mbi

30 kg), apo - 350 vende për dosat. Ekonomit bujqësore të cilat e kanë zbatuar vlerësimin e obligueshëm të ndikimit mbi mjedisin jetësor, duhet ti zbatojnë në mënyrë adekuate drejtimet e parapara.

Ekonomit bujqësore duhet të sigurojnë elaborate për mbrojtjen e mjedisit jetësor dhe dokument për njësit për vetëqeverisje lokale për zbatimin e vazhdueshëm të gjetjeve nga vlerësimet e ndikimit mbi mjedisin jetësor.

27


4.5 Deponim të plehrave organike Ekonomit bujqësore me prodhimtari intensive blegtorale të cilat prodhojnë dhe akumulojnë sasi më të mëdha të plehut organik kundrejt harxhimit, duhet të kenë depo për plehra me kapacitet të mjaftueshëm për sasinë e plehrave të prodhuara në periudhën kur zbatimi I saj është i kufi zuar në pajtim me kushtet e parapara nga alineja 2 nga Kushti nr.. 1.3.3. Depot duhet tu përgjigjen llojit adekuat të plehut me karakteristika teknike të cilat do ta parandalojnë ndotjen e ujërave nëntokësore dhe sipërfaqësore, , do ta zvogëlojnë ndikimin e ajrit dhe do të sigurojnë zhdukjen minimale të vlerave ushqyese të plehut. Obligimi i vlen për ekonomitë bujqësore me numër të kafshëve për ekonomi bujqësore më shumë e:- 50 krerë gjedhe me rritjen në stallë me

vendqëndrim të përhershëm në objekt, krerë bagëtie që riten në stallë, me qëndrim të përhershëm brenda objektit,

- 250 krerë derra për shumim dhe/apo 25 dosa,

- 5.000 pula për vezë apo 10.000 zogj në nivel vjetor

Depot të jenë të ndërtuara, apo së paku me procedurë të nisur të ndërtimit në vitin 2013, ndërsa afati i fundit për përfundimin e tyre të jetë 30 nëntor 2014.Për ekonomit bujqësore nga Kushti nr. 4.4, obligimet për depot për pleh organik janë pjesë integrale e plotësimit të kushteve për marrjen e Lejes së integruar ekologjike.Grumbujt e plehut organik në fushë duhet të jetë e vendosur në vendin dhe mënyrën me të cilën përjashtohet mundësia për kontakt të mbeturinave e lëngshme me ujërat sipërfaqësore dhe nëntokësore, gjegjësisht të: - mos jenë të vendosura mbi kanale, dhe- të jenë të larguara më së paku 10 metra

nga bregu I ujërave sipërfaqësore, lumenj, liqene, kanale, pellgje, toka të përmbytura, apo 25 metra nga burime, puse për furnizim me ujë për pirje.

Menaxhimi i drejtë me plehun organik dhe sigurimi i depove me karakteristika teknika të cilat janë adekuate me llojin e kapacitetit të ekonomisë.

4.6 Lokacion për ruajtjen e silazhit Vendet për ruajtjen e silazhit duhet te jenë në një largësi të paktën 10 metra nga sipërfaqet me ujë, që të pengohet ndotja e tyre.

28


SHTOJCA 5

EVIDENCA PËR PËRDORIMIN E PLEHRAVE MINERALË ME PREJARDHJE ORGANIKE (forma e formularit të rekomanduar)

Pronar i kulturës: IDBR i ekonomisë bujqësore: LLOJI/KULTURA:

KK, VTH, PK, Sipërfaqja e përgjithshme:

Aplikuesi i plehut:

Numri rendor Data Lloji i plehut të

përdorur Numri i

plehërimit

Sasia në kg apo litër në

sipërfaqe

Me çfarë pajisje

e ka aplikuar

Vërejtje

1 2 3 4 5 6 7

29


SHTOJCA 6

EVIDENCA PËR ZBATIMIN E PRODUKTEVE PËR MBROJTJEN E BIMËVE (forma e formularit të rekomanduar)

Pronar i kulturës: IDBR i ekonomisë bujqësore: LLOJI/KULTURA:KK, VTH, PK, Sipërfaqja e përgjithshme:

Aplikuesi i mjetit për mbrojtje:

Numri rendor Data

Produkti i përdorur për mbrojtjen e bimëve/materie

aktive

Numri i stërpikjeve

Sasia në kg apo litër në

sipërfaqe

Me çfarë pajisje

e ka aplikuar

Karenca

1 2 3 4 5 6 7

UDHËZIMI PËR PLOTËSIM

Në kolonën me numër rendor 1 shënohet numri rendor i zbatimit të produktit për mbrojtjen e bimëve- pesticide;

Në kolonën me numër rendor 2 shënohet data e zbatimit të produktit për mbrojtjen e bimëve,

Në kolonën me numër rendor 3 shënohet emir I produktit për mbrojtjen e bimëve apo cilën materie aktive e përmban ai produkt për mbrojtjen e bimëve,

Në kolonën me numër rendor 4 shënohet numri rendor i zbatimit të produktit konkret për mbrojtjen e bimëve për kulturën e dhënë dhe vegjetacionin e dhënë,

Në kolonën me numër rendor 5 shënohet sasia e produktit për mbrojtjen e bimëve e shprehur në kg apo litër,

Në kolonën me numër rendor 6 shënohet pajisja me të cilën produkti për mbrojtjen e bimëve e ka zbatuar,

Në kolonën me numër rendor 1 shënohet numri i ditëve të karenca në pajtim me udhëzuesin prej ditës që ka produktin e zbatuar për mbrojtjen e bimëve.

30


SHTOJCA 7

EVIDENCA PËR ZBATIMIN E KONTROLLIT SHËNDETËSOR PËR SHËNDETIN E BIMËVE DHE MASAT E NDËRMARA *

Pronar i kulturës: IDBR i ekonomisë bujqësore: LLOJI/KULTURA:

KK, VTH, PK, Sipërfaqja e përgjithshme:

Lloji:

Numri rendor Data

Gjendja e konstatuar (prezenca/mungesa e organizmave të

dëmshëm)

Masat e ndërmarra (preparati rekomanduar, përqendrimi dhe

mënyra e aplikimit të tij)

1 2 3 4

Personi përgjegjës

për shëndetin e bimëve

UDHËZIMI PËR PLOTËSIM

Në kolonën me numër rendor 1 shënohet numri rendor i zbatimit të produktit për mbrojtjen e bimëve- pesticide;

Në kolonën me numër rendor 2 shënohet data e kontrollit të zbatuar;

Në kolonën me numër rendor 3 shënohet gjendja e konstatuar dhe prezenca apo mungesa e organizmave të dëmshëm;

Në kolonën me numër rendor 4 shënohen masat e ndërmarra dhe preparati i rekomanduar (vetëm preparati i rekomanduar duhet të zbatohet në bimët).

31


SI TË RREGJISTROHENI NË FITORREGJISTRIN DHE TË CAKTOHET PERSON PËRGJEGJËS PËR SHËNDETIN E BIMËVE

* Në pajtim me nenin 19 nga Ligji për shëndetin e bimëve (“Gazeta zyrtare e Republikës së Maqedonisë” nr..29/2005; 81/2008; 20/2009; 57/2010; 17/2011 dhe 148/2011) të gjithë prodhuesit, përpunuesit dhe distributor të bimëve dhe objekte tjera dhe sende patjetër të regjistrohen në Fitorregjistrin të cilën e udhëheq Drejtoria Fitosanitare

Kërkesa përmban: - të dhëna për kërkuesin, emir,selia gjegjësisht adresa, personi përgjegjës dhe numri i tatimit dhe numri i vetëm amë i qytetarit; - numri nga regjistri adekuat e cila udhëhiqet në Regjistrin qendror në Republikën e Maqedonisë; - forma juridike dhe organizative; - lloji i veprimtarisë; - të dhëna për tokën bujqësore e cila shfrytëzohet – numri kadastral PK – parcela dhe numri kadastarl i komunës dhe - të dhënat për personin përgjegjës për mbrojtjen e bimëve: emir dhe mbiemri, numri i tatimit (NVAQ), gjegjësisht numri tatimor I personit juridik, selia dhe adresa e regjistruar..

Personi përgjegjës për shëndetin e bimëve në personin juridik apo fi zik duhet të ketë më së paku arsimim të lartë nga fusha e shkencave bujqësore (prodhimtari bimore) apo nga fusha e shkencave të pylltarisë.

TË DHËNA PLOTËSUESE

Të gjitha të dhënat plotësuese rreth mënyrës së regjistrimit, mënyrës së përcaktimit të personave përgjegjës për mbrojtjen e shëndetit të bimëve dhe marrjen e vendimit për regjistrimin në Drejtorinë Fitosanitare mund të merren në në drejtorinë Fitosanitare – Departamenti për shëndetin e bimëve (Ndërtesa e Ministrisë për bujqësi, pylltari dhe ekonomin e ujërave – “Aminta treti” nr.2 Shkup (e mëparshmja Leninova)

32


U D H Ë Z I MPËR SHFRYTËZUESIT E MJETEVE NGA PROGRAMA PËR PËRKRAHJE FINANCIARE NË BUJQËSI PËR VITIN 2013

Ky Udhëzim është EKZEMPLAR FALAS i dedikuar për shfrytëzuesit potencial të mjeteve nga Programi për përkrahje � nanciare në bujqësi për vitin 2013 e cila përmban të gjitha infor-matat për kriteret dhe kushtet për realizim të së drejtës për përkrahje � nanciare dhe infor-

mata të tjera të cilat janë të nevojshme gjatë dorëzimit të “Kërkesë për pagesat direkte”Ky Udhëzim nuk paraqet akt juridik

Ekzemplaret nga ky Udhëzim të interesuarit mund ti marrin drejtpërdrejtë në:

Agjencioni për përkrahje � nanciare në bujqësi dhe zhvillim rural,rr. Treta Makedonska Brigada nr. 20,

(ndërtesa e Makedoja Tabak bllok C)1000 Shkup

Njësitë rajonale të Ministrisë së bujqësisë, pylltarisë dhe ekonomisë së ujrave Njësitë rajonale të Agjencionit për nxitjen dhe zhvillimin e bujqësisë

Ueb faqja e Agjencionit:www.ipardpa.gov.mk

Documents

Upatstvo ALB 18.04.2013.indd