Upotreba Drveta u Savremenoj Arhitekturi

UNIVERZITET U BEOGRADU, ŠUMARSKI FAKULTET

DRVENE ZIDNE OBLOGE, NJIHOVA PRIMENA I ZASTUPLJENOST U SVETU I KOD NAS

Diplomski (Master) Rad

Student: Nikola Pr. Petković 2008/29

Mentor: doc. Mr Jelena Matić

BEOGRAD, 2010

[DRVENE ZIDNE OBLOGE, NJIHOVA PRIMENA I ZASTUPLJENOST U SVETU I KOD NAS] Beograd, 2010

[Univerzitet u Beogradu, Šumarski fakultet] 2

Slika 3. Restoran Avec, Nju Jork, SAD

Slika 1. Nacionalna Opera, Oslo, Norveška

Slika 2. Restoran Avec, Nju Jork, SAD

˝Moderna arhitektura ne znači korišćenje novih materijala, već novim idejama iskoristiti postojeće materijale u funkciji čoveka˝

Alvar Alto



SADRŽAJ

1. UVOD strana 4

2. PREDMET RADA - DRVENE ZIDNE OBLOGE strana 5 2.1. Podela Drvenih Zidnih Obloga strana 5 2.2. Karakteristike Drvenih Zidnih Obloga strana 6

3. CILJ I METODE RADA strana 8

4. ISTORIJAT DRVENIH ZIDNIH OBLOGA strana 9 4.1. Drvene Zidne Obloge Kroz Vekove strana 9 4.2. Drvene Zidne Obloge u Regionu strana 11

5. POSTOJEĆE STANJE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA strana 13 5.1. Regioni strana 15 5.2. Trend Drvenih Zidnih Obloga strana 19 5.3. Tržište Drvenih Zidnih Obloga strana 20 5.4. Psihološki Uticaj i Doživljaj Drvenih Zidnih Obloga strana 21 5.5. Uslovi za Korišćenje Drvenih Zidnih Obloga strana 23

5.5.1. Ekonomski Uslov strana 23 5.5.2. Ekološki Uslov strana 24

5.6. Primena Drvenih Zidnih Obloga strana 25 5.6.1. Komercijalni Proizvodi strana 26 5.6.2. Savremeni i Inovativni Proizvodi strana 30 5.6.3. Stanje Drvenih Zidnih Obloga Kod Nas strana 34

6. ZAKLJUČAK I PREDLOZI ZA POBOLJŠANJE TRENUTNOG STANJA UPOTREBE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA strana 35

7. LITERATURA strana 37



1. UVOD

Drvo je materijal koji se nalazi u funkciji zadovoljenja potreba čoveka od davnina. Kako se čovečanstvo svakodnevno razvija, menjaju se i njegove potrebe i zahtevi u oblaganju zidova enterijera i eksterijera. Materijal koji je obnovljiv, dostupan i lak za oblikovanje, danas se takmiči sa novim materijalima koji karakteristikama uzimaju primat u nekim oblastima. Kao takmičari u moru raznih materijala, drvene zidne obloge i kompozitni materijali na bazi drveta, predstavljaju materijale koji svojim održivim i ekološkim aspektima uspevaju da, osećajem prirodnosti i jedinstvenosti pariraju veštačkim materijalima.

Predmet istraživanja u ovom radu su drvene zidne obloge, njihova primena i zastupljenost u svetu i u Srbiji, kao i istraživanje uzroka koji su uticali na udaljavanje savremenog čoveka od korišćenja drveta na zidovima objekata u kojima živi i radi. Pojava veštačkih materijala je suzila mogućnosti gde drvo kao materijal može da pokaže sve svoje krakteristike, kojima poboljšava kvalitet života savremenog čoveka. (Slika 3)

Svrha rada sastoji se u istraživanju trenutnog stanja drvenih zidnih obloga u smislu njihove prisutnosti na tržištu kao i razvoja svesti kod savremenog čoveka o potrebi korišćenja drveta na zidovima i fasadama objekata u kojima boravi i radi. Svrha predviđenih istraživanja sastoji se u predstavljanju razvoja drvenih zidnih obloga u smislu razvoja njihove tehnologije, karakteristika, kvaliteta i dizajna. Navedena istraživanja se odnose kako na zidne obloge od drveta kao prirodnog materijala tako i na obloge od kompozitnih materijala, a sve sa ciljem da se zadovolje različiti zahtevi savremenog tržišta u ovoj oblasti.

Po svojoj strukturi rad je podeljen u nekoliko celina. Predmet i cilj rada sadrže istorijski prikaz drvenih zidnih obloga u svetu i regionu. Poglavlje “Postojeće stanje“ sadrži trendove i tržište drvenih zidnih obloga kroz nekoliko delova, a pre svega komercijalnije proizvode i sisteme koji su na tržištu već dugo prisutni, kao i specijalne proizvode drvenih zidnih obloga. Kroz zaključna razmatranja dat je i predlog za poboljšanje trenutnog stanja drvenih zidnih obloga u regionu.

Slika 3. Sistemi drvenih zidnih obloga



2. PREDMET RADA – DRVENE ZIDNE OBLOGE

2.1. PODELA DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Pojam - “Drvene zidne obloge“ obuhvata široki dijapazon proizvoda koji se danas nalazi na tržištu. Osnovna podela drvenih zidnih obloga izvršena je prema arhitektonskoj podeli na:

- SPOLJAŠNJE obloge za eksterijer ili fasade (eng. wood siding – Slika 4) - UNUTRAŠNJE obloge za enterijere (eng. wood cladding - Slika 5)

Spoljašnje obloge-fasade se prema materijalu od koga su izrađene dele prema literalnom izvoru [10] i [13] na:

- Kontaktne fasade - Ventilisane fasade - Staklene fasade - Drvene fasade - Metalne fasade - Kamene fasade

Unutrašnje zidne obloge se prema funkciji dele na:

- Pregradne paravane (Slika 6) - Zidne obloge (Slika 7)

U funkcionalne unutrašnje zidne obloge se ubrajaju i:

- obloge koje reflektuju zvuk, - obloge koje apsorbuju zvuk, - obloge koje izoluju zvuk, - obloge vlažnih prostorija, - i protiv požarni paneli.

Slika 4. Drvena fasada Slika 5. Drvena zidna obloga

Slika 6. Paravan Slika 7. Zidna obloga

http://www.svezagradjevinu.com/lt/articles/gradjevinski-materijali/fasade/kontaktne-fasade.html�

http://www.svezagradjevinu.com/lt/articles/gradjevinski-materijali/fasade/ventilisane-fasade.html�

http://www.svezagradjevinu.com/lt/articles/gradjevinski-materijali/fasade/staklene-fasade.html�

http://www.svezagradjevinu.com/lt/articles/gradjevinski-materijali/fasade/drvene-fasade.html�

http://www.svezagradjevinu.com/lt/articles/gradjevinski-materijali/fasade/metalne-fasade.html�

http://www.svezagradjevinu.com/lt/articles/gradjevinski-materijali/fasade/kamene-fasade.html�



2.2. KARAKTERISTIKE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Drvene zidne obloge predstavljaju drvene zidne panele ili furnirane kompozitne materijale na bazi drveta (najčešće MDF ili HDF ploče- Medium or High Density Fibers) kojima se oblažu zidovi ili fasade u cilju zadovoljenja osnovnih funkcija kao što su: toplotna izolacija, bolja akustika, lakše održavanje, a pri tom značajno doprinose estetici površine i jedinstvenom doživljaju drveta. Tehničke karakteristike drvenih zidnih obloga

Drvo je 6 puta bolji izolator nego cigla, a 15 puta bolji izolator od betona. Kuća izgrađena od cigle i betona, pri završetku izgradnje sadrži vlagu, pa je potrebno 10 do 24 meseca da se osuši, kako bi bila pogodna za stanovanje. Najnovija istraživanja pokazuju da drvene konstrukcije ne sprečavaju prolazak zemljinih magnetnih zračenja koja su važna za čovekovo zdravlje. Gustina drveta je od 400 do 800 kg/m3, a betona 2500 kg/m3, čime je drvo čak 5 puta lakši materijal, pa je samim tim i lakše transportovati drvo nego beton, čelik ili ciglu.

Gustina materijala (kg/m3): - drvo 600 - cigla 1900 - beton 2400 - 3200 - čelik 7900

Prema istraživanjima vršenih kod zidova drvenih i montažnih kuća, drvo debljine samo 3cm ima toplotnu izolaciju istu kao debljina betona od 45cm ili opeke od 18cm prema literalnom izvoru [9]. Zbog toga se u zemljama severne zemljine hemisfere kao što su zemlje Skandinavije i Kanada, gde je klima znatno oštrija, drvo i drvene zidne obloge mnogo više koriste u domovima i pri tome se troši dva puta manje energije na zagrevanje nego npr. u regionu Zapadnog Balkana. Drvo je prirodni materijal koji je permeabilan, što znači da drveni zid neprekidno vrši izmenu spoljašnjeg i unutrašnjeg vazduha bez otvaranja prozora i vrata, drugim rečima „drvo diše“.

Ekološke karakteristike

Živeti u drvenoj kući, danas pre svega znači da osoba živi u potpuno ugodnom i zdravom okruženju, izgrađenom po principu energetske efikasnosti. To je okruženje koje ne proizvodi štetna zračenja i koje je u psihološkom smislu, pored osobine topline, zdrav prostor koji ne zahteva nikakav hemijski tretman, ima odličnu akustiku i samim tim omogućava bolji kvalitet života. Takav prostor ponovo je postao zanimljiv ljudima koji danas žive u gradovima, naročito u svetu u kojem dominiraju beton i staklo. Drvo na zidovima kancelarija je simbol društveno odgovorne kompanije koja brine o zdravlju svojih zaposlenih i o svom okruženju. Ne postoji emisija štetnih supstanci, poput isparljivih organskih jedinjenja (Volatile Organic Compounds - VOC) koje ispuštaju plastični materijali u domovima i drvo je antibakteriološki materijal koji u svakom smislu ispunjava najviše zahteve zdravog življenja.



Estetske karakteristike Osnovne estetske karakteristike drvenih zidnih obloga predstavljaju tekstura, boja i finoća koju drvo nosi sa sobom na zidovima enterijera

i fasada, kao i jedinstvenost teksture gde ni jedan zid nikada ne može da bude u potpunosti identičan. Heterogena tekstura godova i toplina boje koja vremenom dobija zrelost su karakteristike koje drvo čine neodoljivim i nezaobilaznim materijalom u arhitekturi. Finoća obrađene površine koja se oseća dodirom drveta, predstavlja takođe jedinstvenu estetsku karakteristiku koju nema ni jedan drugi materijal. Vrste oblaganja

Danas se svaki materijal susreće sa osnovnim građevinskim zahtevima, a to su pre svega funkcionalni (fizički, mehanički), konstruktivni, svetlosni, ventilacioni, akustični i toplotno-izolacioni, sigurnosni, vatrozaštitni, estetski i ekološki zahtevi. Drvene zidne obloge su jedan od mnogih materijala koji svojim karakteristikama predstavljaju materijal koji može da zadovoljava sve navedene zahteve i da se takmiči sa raznim drugim materijalima. Tako u slučaju najčešće prisutnog oblaganja, ivice malterisanih zidova, kao i obojena površina, se na prometnim mestima lako mehanički oštećuju tako da drvena zidna obloga predstavlja pravo rešenje za taj problem.

Osim prirodnog spoljašnjeg izgleda, takve obloge nude i široke mogućnosti montaže. Zavisno od vrste i načina oblaganja, kao i od preseka i profila samog drvenog materijala, moguće je ostvariti različite vizuelne efekte. Razlikuju se sledeće vrste oblaganja:

- horizontalno - jedna letvica preko druge - vertikalno - od poda do plafona (poznata pod nazivom lamperija) - pero - utor montaža - montaža u obliku lamela.

Sigurnost

U slučaju požara, drvo je otpornije skoro 10 puta od betona, i čak 250 puta od čelika. Naizgled paradoksalno, drveni delovi konstrukcije otporniji su na vatru, nego čelične građevinske konstrukcije. Drvo pod uticajem vatre ogoreva oko 2cm od svog prvobitnog preseka i onda prestaje da gori. Drvo ne emituje radioaktivno zračenje, štetne gasove alergijsku prašinu i statički elektricitet.



3. CILJ RADA

Cilj rada je predstavljanje drvenih zidnih obloga, kao vrste materijala za oblaganje koji još uvek u Srbiji, nezasluženo, nema veliku primenu, ni u enterijerima, niti na fasadama. Materijal koji ima mnogobrojne pozitivne karakteristike, a pre svega zato što je prirodan, neophodan je čoveku jer doprinosi očuvanja njegovog zdravlja. Treba pokazati da prostor i zidovi u okviru njega ne predstavljaju samo puko estetsko rešenje, već imaju ogroman uticaj na kvalitet života ljudi, koji u njemu provode najviše vremena. I baš zato je neophodno da čovek shvati, da drvenom zidnom oblogom dobija, visoko estetizovan ambijent koji ispunjava sve potrebne zahteve, pa čak i aspekt koje on ne vidi, a praktično ima najveću vrednost – pozitivan uticaj na njegovo zdravlje.

Teorijski u ovom radu predstavljen je odnos čoveka prema drvenim oblogama kroz istoriju. Vremenom se razvijala čovekova svest o

prostoru u kome živi i radi, kvalitet življenja i to koliko je drvena zidna obloga neophodna, kako sa aspekta zdravlja, tako i sa aspekata ekologije i estetike. Drvo je i dalje materijal koji je prisutan u svim vidovima čovekovog života. U radu su predstavljeni i postojeći komercijalni proizvodi i sistemi koji su zastupljeni u vrhunskim svetskim arhitektonskom prostorima, kako enterijerima tako i eksterijerima, trendovi drvenih zidnih obloga, kao i specijalni proizvodi i sistemi drvenih zidnih obloga u svetu, i u Srbiji. Takođe, u radu su izneti predlozi za poboljšanje trenutnog stanja drvenih zidnih obloga u regionu.



Slika 9. Stara Drvena kuća – Tršić

4. ISTORIJAT DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Drvo i čovek kroz istoriju

- Drvo je od davnina bilo čovekov pratilac, tj. od trenutka kada je počeo da pravi svoje prvo sklonište. Kamen, glina i drvo su bili prvi materijali koje je čovek počeo da koristi. U evoluciji čoveka drvo je predstavljalo jedan od najvažnijih materijala, koji mu je uvek bio dostupan i lak za obradu. Od prvobitne namene zaklona od atmosferskih uticaja (Slika 8) pa do drvenih zidnih obloga koje su ukrašene duborezom ili bojom, drvene zidne obloge su pratile čoveka i njegove zahteve hiljadama godina.

4.1. DRVENE ZIDNE OBLOGE KROZ VEKOVE

Praistorija

- Pećinski čovek je u potrazi za opstankom upoznavao dostupne materijale. Napuštao je svoju pećinu, pravio skloništa od materijala koji se lako obrađuju i vremenom je nastala preteča drvene kuće. Pronalaskom bronze i gvožđa, pravio je nova oruđa kojima je lakše obrađivao drvo, tako da se usavršavao u pravljenju zaklona od drvenih greda i u kombinacijama sa glinom, kamenom i biljkama.

Upotreba drveta - Stari vek - U vreme antičke Grčke i Rimskog carstva, za izgradnju su bili popularniji materijali poput mermera, bronze, zlata i tesanog kamena, da bi se pokazala moć imperija, dok je drvo predstavljalo materijal siromašnih narodnih slojeva. Tada su velike sile, kroz svoje hramove i palate, ostavljali istorijske tragove, a drveni zidovi nisu imali veliku ulogu, sem kod stanovništva koje se zbog stalnih ratova sklanjalo od napada, a njima je drvo u kombinaciji sa glinom i slamom bio jedini dostupan građevinski materijal. Kuće su se brzo pravile, namena im je bila samo da se čovek skloni od klimatskih promena i neprijatelja, te da mogu brzo da se sklope i lako transportuju (Slika 9). Za razliku od Evrope, dinastije u Aziji su kroz svoju istoriju, gradili hramove i kuće koje su bile od drveta. Najviše primera očuvanih istorijskih građevina se nalazi u Japanu, zbog kulture očuvanja tradicije kao i istorijskih prilika, tako da i danas možemo uživati u hramovima sa drvenim elementima duboreza na zidovima i krovovima (Slika 10).

Slika 10. Japanski hram iz doba Nara, 7 vek

Slika 8. Replika praistorijske kuće



Slika 4. Lui XIII Slika 6. Lui XIV Slika 5. Lui XVI

Slika 16. Japanska kuća - eksterijer Slika 17. Japanska Kuća - enterijer

Slika 11. Lui XVI, Biblioteka, Versaj, Francuska

Slika 12. Ruski dvor

Slika 15. Lui XVI, Francuska

Slika 13. Lui XIV, Francuska

Slika 14. Lui XIII, Francuska

Upotreba drveta - Novi vek

- U novom veku se znatno promenila svest o gradnji. To je vreme velikih arhitektonskih građevina, sa puno dekorativne plastike, pa je drvo našlo svoju primenu na zidovima palata i dvorova. Period novog veka je donosio nova enterijerska rešenja u vreme renesanse, baroka, pa sve do secesije (Slike 11-14). Čovek je počeo da oprema svoje prostore elegancijom, poput pozlaćenog duboreza, kao u vreme Luja XIII (Slika 14), ili kombinacijom drveta sa platnom, svilom i somotom (Slika 15). Drveni zidovi su dobili novu ulogu, nosili su pompezne slike vladara i pozlaćenih ili obojenih ukrasa i duboreza sa raznim motivima, koji su zahtevali najbolje stolare tog perioda. Novi vek je period stvaranja velikih gradova, brze promene vladara i stilova koji su donosili nove izglede prestoničkih palata i brzu gradnju gradova, pa su drveni zidovi i obloge tada imali veliku ulogu (Slike 16-17).

Razvoj savremene industije i nauke o drvetu

Saznanja o građi i karakteristikama drveta su izdvojena i postala su deo daljih istraživanja u okviru posebne grane nauke.

- Iako je empirijsko poznavanje građe i karakteristika drveta staro, kao što je stara upotreba drveta, prvi istorijski zapis – istraživački pristupi građi drveta, datira tek iz XVII veka, a tek u XX veku dolazi do intenzivnog istraživanja drveta i njegovih karakteristika, prvenstveno zahvaljujući novim saznanjima hemije i fizike. Interesovanje za dubljim proučavanjem građevinskih materijala, prelaz sa empirijskog konstruisanja na proračunavanje, razvoj tehnike i novih proizvoda, stvorili su nove mogućnosti, koje su dali drugi pristup istraživanju građe i karakteristici samog drveta, pa tim i stvaranje novih materijala na bazi drveta.

XX vek - Drvene zidne obloge su u XX veku izgubile primat i ustupile mesto raznim trendovima, kao npr. 80-tih godina XX veka, kada su papirne obloge (tapete) bile popularne u svim domovima i neizbežna zidna obloga. Novi materijali, poput gipsanih ploča i zidnih boja, osvajaju tržišta potiskujući drvene zidne obloge u drugi plan, kako svojom cenom tako i brzom eksploatacijom u građevinarstvu.



4.2. DRVENE ZIDNE OBLOGE U REGIONU

Drvene zidne obloge u periodu starih Slovena

- U vreme seoba starih Slovena u VI i VII veku, nastale su prve drvene kuće koje su bile preteča nastanka kuća montažno-demontažnog tipa. Kako su ljudi bili prisiljeni da se sele sa jednog prostora na drugi u regionu, tako su se menjali i oblici tadašnjih drvenih kuća u kojima su živeli. Religija među narodima je nosila sa sobom razne tipove izgradnje hramova i crkvica (Slika 18), koje su često od strane varvara bile uništavane, a brzo su mogle biti napravljene nove samo od drveta.

Drvene zidne obloge u periodu Turske vladavine

- Dolaskom Otomanske imperije i mešanjem različitih religija, region Zapadnog Balkana je vekovima bio gradilište koje se stalno obnavljalo. Kuće su bile izgrađene u kombinaciji drveta, gline, slame i kamena, jedinih materijala koji su okruživali siromašno stanovništvo i kao takvi su bili preteča mnogih današnjih obloga (Slika 19 i 20). Bilo je potrebno relativno malo vremena, da bi se napravila kuća od dasaka i greda, koja je ležala na kamenom ozidanom temelju, a slama, glina i dlaka su pokrivali drvenu konstrukciju i bili začetak današnjih zidnih obloga. Male drvene crkve (Slika 21), skrivene u šumama daleko od puteva i osvajača, bile su simbol održivosti naroda koji je živeo pod vladavinom mnogih osvajača, a jedini materijal koji su mogli lako da koriste za izgradnju, a imali su ga u izobilju, bilo je drvo (Slika 22).

Slika 21. Drvena crkva – Tršić, Srbija Slika 20. Enterijer stare srpske kuće XVII vek Slika 19. Drvena Kuća XVIII vek

Slika 18. Replika drvene crkve, Mokra Gora, Srbija

Slika 22. Sistem gradnje drvenih fasada



Slika 23. Uzdužne drvene zidne obloge - lamperija

Drvene zidne obloge u periodu industrijalizacije

Mnoge drvene kuće uspele su da odole zubu vremena i preko dva veka. U Tršiću, rodnom mestu Vuka Karađžića, i danas se čuvaju stare drvene kuće i crkva, izrađene u kombinaciji kamena i drveta. Na zidovima ovih građevina se horizontalno slagalo drvo (daska preko daske) i to predstavlja početak modernih principa zidnih oblaganja. Kako je u današnje vreme seoski turizam dobio na značaju, tradicionalna drvena kuća i stari način gradnje u Srbiji je ponovo aktuelan i predstavlja jedan od načina da se razvija turizam regiona. Etno sela, po sistemu stare gradnje, sa ciljem da dočaraju nekadašnji način života, u kombinaciji sa modernom tehnologijom postaju sve popularniji u okruženju. Etno sela, poput Tršića i sela na Zlatiboru, čuvaju i predstavljaju enciklopediju starog sistema načina gradnje pre nekoliko vekova, kao i prve sisteme gradnje i postavljanje drvenih zidnih obloga.

- Kako je XIX vek period industrijalizacije, Balkan je pokušavao da prati, pre svega, trendove koji su bili na austrijskim i ruskim dvorovima. Razni ukrasi, pozlaćeni duborezi i obloge na zidu koji su se pojavljivalii na dvorovima i u kućama porodica Karađorđevića i Obrenovića, bili su dalje kopirani u bogatijim kućama.

XX vek

Najveću štetu daljem razvoju drveta u građevinarstvu donose baraka i jeftina drvena obloga - lamperija, koje svojom funkcijom privremenih objekata, obaraju vrednost i stvaraju negativnu sliku o drvenim zidnim oblogama.

– Moderniji tip drvenih zidnih obloga, koji predstavlja vertikalne elemente spoj pero - utor je postao poznat pod nazivom lamperija (Slika 23). Predstavlja simbol drvene zidne obloge koje su poznate u celom regionu i po načinu oblaganja bio je popularan tokom 70-tih godina prošlog veka. Lamperija se pravila najčešće od borovih ili čamovih letvi i predstavljale simbol planinske kuće, planinskog zimskog enterijera i topline.



Slika 24. Opera, Oslo, Norveška

5. POSTOJEĆE STANJE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Tendencija razvoja novih materijala preuzima veliku ulogu u današnjem građevinarstvu. Plastika, aluminijum i staklo su samo neki od mnogih materijala koji svojom ponudom ispunjavaju arhitektonske uslove brze i ekonomične gradnje u gradovima širom sveta. Razvoj novih materijala je veliki i drvena zidna obloga, poslednjih tridesetak godina se takmiči za svoj opstanak. Boje, tapete i gipsane ploče su samo neki od mnogih materijala koji su svojim agresivnim marketingom i povoljnijom cenom preuzeli primat na tržištu.

Drvena zidna obloga je ljudima do 90-tih godina XX veka predstavljala proizvod, pre svega estetskog doživljaja, a zdravstveni i ekološki aspekti ovog prirodnog materijala su bili zapostavljeni. Danas je pozicija drveta ponovo primarna u izgradnji eko arhitekture i ima prioritet u lakim konstrukcijama, izradi nameštaja i podova. Razvojem tehnologije, nastali su kompozitni materijali na bazi drveta, čime su karakteristike drvenih proizvoda poboljšane ili omogućavaju ekonomičnija rešenja. I pored agresivnih proboja novih veštačkih materijala, drvena zidna obloga je uspevala da se održi i dalje razvija u reprezentativnim objektima. Koncertne dvorane i opere (Slika 24) su objekti velika akustičnost, gde je drvo sa svojim karakteristikama zadržalo važno mesto u oblaganju zidova.

Trenutno, drvena zidna obloga u regionu predstavlja proizvod niske vrednosti. Upotreba drvenih obloga je uglavnom u prostorijama u kome boravi ili protiče veliki broj ljudi i koje su samim tim izložene čestim mehaničkim uticajima. U regionu u kome je drvo lako dostupan materijal, još uvek ne postoji svest o značaju korišćenja drvenih zidnih obloga, njihova upotreba nije velika, a trend novih materijala je dosta izražen.

Drveni zid nema veliku eksploataciju poput podova, pa ipak, kao materijal traži održavanje posle određenog vremenskog perioda, pre svega zaštitu od spoljašnjih uticaja, vlage, toplote i svetlosti.

U cilju sigurnije kupovine i zaštite kupaca, stvorila se potreba za izdavanjem sertifikata koji podstiču kvalitetne proizvođače i potvrđuju kvalitet samog proizvoda. Drvena zidna obloga, kao i drugi materijali na bazi drveta, podležu evropskim i svetskim sertifikatima, kao dokaz o poreklu drveta i kvalitetu samog proizvoda. Jedan od poznatijih sertifikata jeste FSC – Forest Stewardship Council (www.fsc.org), kao dokaz da drvo koje se koristi u proizvodnji potiče iz šuma kojima se gazduje na održiv način i legalnih tokova prodaje.



TENDECIJA MEĐU NOVIM MATERIJALIMA

Proces proizvodnje proizvoda od drveta je složen i izražena je težnja da se drvo što više iskoristi. Drveni zidovi i fasade u mnogim zemljama imaju tradiciju u upotrebi, pa industrija zadovoljenjem potreba tog tržišta, mora da prati određene standarde te zemlje ili važeće međunarodne standarde. Razvojem tehnologija, došlo je do pojave novih kompozitnih materijala na bazi drveta i njihova zastupljenost je velika. Furnirani kompoziti poput panela HDF, MDF ili LDF (High, Medium ili Low Density Fibers), najčešće danas predstavljaju osnove za drvene zidne obloge, pre svega za akustične prostorije. Uobičajena je i kombinacija drveta sa polimernim jedinjenjima, kako bi se poboljšale osobine proizvoda (Slika 26). Tačni podaci koji govore koliko je drveta i drvenih zidnih obloga zastupljeno u u domaćinstvima u Srbiji ne postoje, ali tržišna kretanja ovih tipova proizvoda, kako u Srbiji, tako i u regionu pokazuju da drveni zidovi i fasade kao materijal imaju slabu zastupljenost.

Proboj plastičnih materijala, trend brze gradnje, slaba informisanost stanovništva i loša finansijska situacija su glavni razlozi za relativno slabu upotrebu drvenih zidnih obloga u Srbiji. Gradnja veštačkim materijalima koji dominiraju na tržištu, sa brzom izradom i nižom cenom, potisnula je u drugi plan njene štetne osobine. Čovekova svest o uticaju materijala na zdravlje, kod nas je prisutna kod malog broja ljudi. Na sreću, svest i zahtevi čoveka se polako menjaju, ekološki aspekt drveta i drvenih zidnih obloga dobija sve veći značaj. Drvene zidne obloge, brzom instalacijom, jednostavnim održavanjem, tretirani ekološki prihvatljivim bojama i lakovima imaju potencijala i kvaliteta da oblažu zidove, ne samo radi estetskih zahteva, već i da poboljšaju kvalitet života korisnika (Slika 25).

Drvene zidne obloge pružaju savremenom čoveku sofisticiran enterijer, eksterijer i luksuzan izgled, a u isto vreme, ne predstavljaju komplikovan proizvod koji će se teško održavati. Ljudi posvećeni svom domu i boljoj kulturi stanovanja, žele da učine svoj dom lepšim prostorom za život, a drvo je u tom slučaju jedan od osnovnih materijala.

Slika 25. Moderna drvena kuća, Švedska Slika 26. Polimerni zidni paneli koji imitiraju drvo

Slika 27. Zidna obloga



5.1. REGIONI

Drvene zidne obloge, kao i njihova upotreba na zidovima, može se posmatrati preko tradicija i kultura raznih naroda. Osnovna podela drvenih zidnih obloga izvršena je po kontinentima i najvećim tržištima, na regione:

- Evrope - Severna Amerike i - Azije.

EVROPA

EVROPSKA UNIJA - Kako se u Evropskoj Uniji teži ka ekološki prihvatljivim materijalima, drvo i kompoziti na bazi drveta imaju veliku ulogu u privredi i na tržištu ove regije. Težnja je da se kroz zakone zabrani upotreba drveta iz ilegalne seče, i da se poveća upotreba materijala koji nisu štetni po zdravlje ljudi. Svest, ideja i edukacija stanovništva o drvenim zidnim oblogama vrši se kroz mnoge reklamne kampanje i medije. U zemljama Skandinavskog poluostrva (Slika 28), gde drvo predstavlja sastavni deo vrednosti društva i tradicije, daleko se više razvila arhitektura gradnje drvetom, u odnosu na južnije evropske zemlje. Kultura severnih zemalja je takva, da drvo predstavlja sastavni deo svakog prostora i nezamenljivo je, kako u poslovnim, tako i u stambenim objektima. Dizajn i minimalizam savremenog čoveka teži ka prostoru jednostavnog oblika, najčešće u kombinaciji stakla (svetlosti) i drveta, unoseći luksuzan kvalitet i osećaj življena, koji je blizak prirodi, a pri tom težeći da ispuni sve uslove koje podrazumevaju pod nazivom energetsko-ekološki održiv objekat. Energetsko - ekološki održiva zgrada budućnosti - Danas je u Evropskoj Uniji poznato da građevine i građevinarstvo troše najviše električne energije (preko 40%). Uz pomoć novih tehnologija, teži se povećanju efikasnosti iskorišćenja i recikliranja, kako u domovima, tako i u radnim prostorima. Filozofija Evropskoj Uniji jeste, da se iskoristi sva raspoloživa energija, električna i toplotna, za potrebe što kvalitetnijeg života čoveka. Ideja da su kuće samoodrživi objekti, a ne veliki potrošači je ideja o stvaranju E-Kuće ili E-Doma (energetsko-ekološke održive zgrade budućnosti). Pored energije koja se troši u objektima za zagrevanje prostora i vode, postoji i treća velika potrošnja, a to je potrošnja električne energije. Pored energetsko-ekološkog aspekta, važan je i zdravstveni aspekt zgrada u kojima se živi i boravi, odnosno u prostorima koji neće imati negativan uticaj na zdravlje ljudi. To se odnosi na temperaturni komfor i sisteme za kontrolisani protok svežeg vazduha – ventilacije. Sve je veća tendecija da se čovek zaštiti od uticaja plina i freona, koji negativno utiču na samo zdravlje ljudskog organizma. Energetsko-ekološki i zdravstveni zahtevi su osnovni interes Evropskoj Uniji za izgradnjom ovakvih objekata. Projekti E-kuća, kao osnovni građevinski materijali, potenciraju materijale koji su prirodnog porekla, a tu drvena zidna obloga igra veliku ulogu. Pre svega, prvo se misli na drvo, glinu, slamu i sl.

Slika 28. Moderna drvena kuća, Norveška



Zidovi debljine od 90 – 120 cm prave se od slame i pokrivaju drvenim zidnim oblogama, čime se osigurava koeficijent toplote od 0.1W/m2K, pa se ovakvi zidovi svrstavaju među najbolje izolacione konstrukcije.

Fasadne obloge izrađene od termičkog drveta (thermowood), su se pokazale u eksploataciji kao vrlo dobar materijal, otporan na atmosferske uticaje.

Danas su stanovi i kuće zatvoreni prostori, koji se retko provetravaju i samim tim se u njima skuplja velika količina zagađenog vazduha. Svi proizvodi od drveta predstavljaju ujedno i apsorbere viška ugljen-dioksida (CO2) u prostoru.

Drvena zidna obloga ima veliki uticaj u energetsko-ekološkoj održivoj zgradi i svi njeni aspekti je plasiraju među proizvode sa važnom ulogom u ostvarivanju projekta samoodrživog objekta u Evropskoj Uniji. Isparljiva organska jedinjenja (VOC ili Volatile Organic Compounds)

OSTATAK EVROPE – Zemlje Balkana tek počinju da donose i uspostavljaju zakone o štetnim materijalima. Kako su edukacija i standard stanovnika ovih regiona slabi, a “važan pokazatelj kvaliteta proizvoda“ je cena, pa plastični materijali i imitacije drveta olako pronalaze svoje kupce. Materijali poput belih bojenih fasada i gipsanih ploča vladaju tržištem, potiskujući drvene zidne obloge, a materijali koji imaju veliku količinu isparljivih organskih jedinjenja, zbog niske cene, lako zauzimaju tržišta i ušestvuju u svakodnevnom životu čoveka

- Po definiciji, ova jedinjenja su organska jedinjenja čija je tačka ključanja od 50 do 250ºC. Evropska unija je 1999. godine donela direktivu gde se prvi put spominju isparljiva organska jedinjenja, koja se nalaze u prostorijama u kojim se boravi. Danas se u jednoj prostoriji nalazi veliki broj plastičnih, električnih elemenata i boja koje u sebi imaju veliku količinu organskih supstanci, a to su supstance koje u sebi sadrže ugljenik i različita jedinjenja poput vodonika, azota, kiseonika, fluora, hlora, broma, sumpora i ostalih jedinjenja (Slika 29). U prostorijama gde čovek provodi najviše vremena, upravo ove supstance mogu biti jedan od uzročnika nastanka ozona pri čemu se stvara smog. Izlaganje velikom uticaju ovih jedinjenja, dovodi do zdravstvenih problema, kao što su bolesti disajnih puteva – na primer astma, glavobolje, suve oči itd. Svrha E-doma jeste da se smanje štetna dejstva VOC-a i drugih materijala koji negativno utiču na zdravlje ljudi, a da se uz pomoć prirodnih materijala poveća kvalitet življenja.

Slika 29. Isparljiva organska jedinjenja (VOC) u prostoriji



Slika 31. Banq restoran, Boston, SAD

SEVERNA AMERIKA

Severna Amerika je jedan od glavnih proizvođača i distributera drvenih zidnih obloga i ovakvo oblaganje zidova je rasprostranjeno kako u enterijerima, tako i u eksterijerima. Brza gradnja objekata u ovom regionu je veoma izražena, a drvene fasade su popularne. Konstrukcija i zidovi, po sistemu spoljašnjih i unutrašnjih panela popunjenih izolacijom – popularno nazvan sendvič, su elementi koji se fabrički proizvode, vrlo brzo instaliraju, ugrađuju i nemaju potrebu naknadne dorade. Sistemi poput “lego kocki“ su sve više zastupljeni kod stanovništva Amerike, koje ima tendenciju česte selidbe i brze promene načina života. Prema tome, drvene zidne obloge ovde imaju važnu ulogu i njihova popularnost i primena su značajne, kako u enterijerama, tako i na fasadama kuća (Slika 30).

Sjedinjene Američke Države i Kanada predstavljaju jake ekonomije, koje uveliko prate standarde vezane za zdravlje čovekove sredine i vode računa o štetnim supstancama u prostorijama za život i rad. Sa uvođenjem zakona o zaštiti od isparljivih organskih jedinjenja, Američka agencija EPA (www.epa.gov) i Kanadska agencija NIOSH (www.cdc.gov/niosh) se bore da velike kompanije smanje emisiju organskih jedinjenja, kako u samoj proizvodnji, tako i u proizvodima. Edukacijom stanovništva i kampanjama usmertavaju se ljudi da smanje korišćenje proizvoda sa štetnim jedinjenjima na minimum. Uvođenjem zakona, regulativa i sertifikata podstiču se kompanije da ulažu u nove tehnologije, kako bi se poboljšali kvaliteti proizvoda i očuvala životna sredina.

Na primer, jedna od isparljivih organskih supstanci (VOCs) je i formaldehid. Naučno je dokazano i potvrđeno da formaldehid izaziva karcinom. Formaldehid je bezbojni gas oštrog mirisa koji nadražuje oči, sluzokožu i disajne puteve, pri čemu je dozvoljena

granica dnevne izloženosti formaldehidu između 0,2 i 1,0 ppm (parts per milion). Formaldehid je važna polazna sirovina u proizvodnji lepkova i smola koje se upotrebljavaju u izradi drvenih kompozitnih materijala (npr. ploče vlaknatice visoke i srednje gustoće – iverice, HDF i MDF, šperploče itd.). Prema podacima zdravstvene organizacije Kanade, izvor [29], (www.hc-sc.gc.ca), prosečno testiranje 2009. godine je pokazalo da je svakodnevna količina ove supstance u zatvorenom prostoru između 20-40 µg/m3 ili 0,01-0,02 ppm, mada je zabeležena često i vrednost od 0,05 ppm. Ukupna količina koja je dozvoljena i ne šteti zdravlju čoveka predstavlja količinu manju od 0,1 ppm, izvor.

Tabela 1. Količine (VOC), prema podacima zdravstve organizacije Kanade

Prihvatanjem ekološke svesti došlo je do stvaranje novih proizvoda poput kompozitnih materijala SDF (sustainable design fiber - www.sierrapine.com) na bazi drveta, koji su u potpunosti oslobođeni od formaldehida, a po karakterisikama predstavljaju isti, pa čak i bolji materijal od postojećih (MDF panela - kompozita na bazi drveta.

VOC in µg/m3 VOC in ppm Simptomi < 200 < 0,1 Dozvoljena granica bez posledica po zdravlje

200 – 3,000 0,1 – 1,5 Mogućnost iritacije i osećaj nelagodnosti 3,000 – 25,000 1,5 – 13 Nelagodnost i glavobolje

> 25,000 > 13 Toksičan efekat

Slika 30. Drvena kuća, Severna Amerika

http://www.epa.gov/�

http://www.cdc.gov/niosh/�

http://www.sierrapine.com/�



AZIJA

U kulturama Kine i Japana drvo ima veliku ulogu u arhitekturi njihovih objekata, a samim tim i u oblaganju prostora. Istorija Japana, zahvaljujući tradiciji i istorijskim prilikama, omogućila je očuvanje mnogih građevina, hramova i starih drvenih kuća, koje i danas predstavljaju kulturno blago ovog regiona. Drvo i drvena zidna obloga predstavljaju, kroz istoriju, važne građevinske elemente praćene tradicijom, koje do danas nisu izgubile primat (Slika 32).

Kina je zemlja u kojoj se ekonomija intenzivno razvija i koja je uticala na značajne promene na svetskom tržištu. Dugom borbom i konkurentnočću između proizvoda u Kini, kako po kvalitetu tako i po ceni, Kina je stvorila predstavu i sinonim da je danas zemlja kopiranih proizvoda sa relativnom niskom cenom. Kao zemlja koja uvozi i izvozi velike količine materijala koje ispuštaju isparljiva organska jedinjenja (VOC), drvene zidne obloge su samo jedne od mnogih koje su praćene kopijama i velikim kvantitetom na tržištima Azije i sveta.

Velike ekonomske promene i brz privredni razvoj Kine, nisu praćeni standardima i sertifikatima kao u Japanu, gde ove regulative imaju za cilj smanjenje štetnih materija u vazduhu i proizvodima. Japan, prateći trendove Evrope i Amerike, usvaja zakone i akta (www.mhlw.go.jp) koji propisuju smanjenje organski isparljivih materija do 2010. godine za 30%, kao i dalji trend smanjenja uticaja isparljivih supstanci na 70%, kako u proizvodnji, tako i u zatvorenim prostorima (Slika 33).

Na primer, prema podacima naučnih instituta za zaštitiu životne sredine u gradovima Shizuoka (Japan) i Hangzhou (Kina) [30] tokom 2006 - 2007. godine pokazala su da je koncentracija organski isparljivih jedinjenja u Kini 10 puta veća u zatvorenim prostorma, kao i da je njihova količina u zatvorenim prostorijama skoro izjednačena sa spoljašnjom koncentracijom štetnih materija u vazduhu. Trendom brzog razvoja Kina postaje visoko rizična zemlja sa velikim uticajem na zagađenje čovekove sredine, gde je neophodno da se što pre usvoji i primeni zakone koji regulišu koncentraciju štetnih materija.

Slika 33. All in wood radnja konfekcije, Japan

Slika 32. Tradicionalna kineska kuća



Slika 34. Moderna drvena kuća

5.2. TREND DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Trend veštačkih materijala

Kako se trendovi menjaju i upotreba drveta sa njima, tako i današnji čovek svojim zahtevima menja tržište i okolinu koja ga okružuje, uz pomoć materijala koji će pratiti njegov način života. Tržište oblogama je preplavljeno novim materijalima koje imitiraju osećaj prirodnosti.

- XX vek karakteriše trend novih, veštačkih materijala koji su zamenili drvenu zidnu oblogu. Novim trendovima i proizvodima, poput gipsanih ploča, aluminijumskih panela, stakla, papirnih obloga - tapeta i drugih materijala na zidu enterijera ili fasada, promenila se svest o upotrebi drvenih zidnih obloga. Razvojem novih tehnologija i materijala i njihovom brzom montažom u građevinastvu nastale su nove forme i izgledi mnogih objekata enterijera i eksterijera.

Brzim promenama trendova, razvijaju se materijali koji kombinuju karakteristike drvenih obloga sa veštačkim materijalima, kako bi pratile zahteve tržišta. Paneli na bazi kompozitnih materijala su rešenje novih drvenih obloga koje ispunjavaju sve zahteve i standarde. Iako promenjena po sastavu, drvena zidna obloga donosi čoveku željeni efekat prirodnosti, koji je praćen poboljšanim karakteristikama.

Trendovi drvenih zidnih obloga

Ispunjenjem zahteva tržišta i nemogućnosti da se konstantno proizvodnja snabdeva kvalitetnom drvenom sirovinom, na tržištu se

pojavljuju proizvodi kao što su kompozitni materijali – drvo i drvena vlakna pomešana sa adhezivima u cilju poboljšanja karakteristika drveta i proširivanju dijapazona upotrebe. Kompoziti su homogeni materijali, sa karakteristikom smanjenja sposobnosti drveta da se uteže i bubri pod uticajem vlage i vode, pružajući veću otpornost na promenu temperature i UV zračenja.

– Drvena kuća (Slika 34), kao pojam koji je blisko povezan sa drvenim zidnim oblogama, u XX veku se bori za svoj opstanak. Jačanjem ekološke svesti ljudi, drvena kuća i drvene zidne obloge u objektima koji predstavljaju energetsko-ekološke održive zgrade budućnosti dobijaju sve veći uticaj i funkciju u arhitekturi i građevinarstvu. Kako se čovek okreće prirodi, u kombinaciji sa novim tehnologijama, razvija se i svest o zdravijem i kvalitetnijem načinu življenja.

Materijali poput presovanog ili lameliranog drveta, kombinacija drveta sa drugim materijalima (drvo i staklo) čini drvenu zidnu oblogu materijalom koji poboljšava svoje karakteristike i nudi nove trendove tržištu.

Primer kompozitnih materijali - WPC (Wood Plastic Composite), predstavlja kompresovani polietilen polimer pomešan sa drvenom prašinom i vlaknima, koji ekstruzionim postupkom daje elemente sa vekom trajanja do 50 godina. Ekološki prihvatljiv materijal, sa velikim spektrom boja i trajnošću je materijal koji pokušava da drvo, sa dodavanjem plastičnih osobina učini doživotnim. Kako se ovaj proizvod nudi industriji, građevinarstvu i arhitekturi, kompoziti na bazi drveta, nameću svoj uticaj koristeći drvene ostatke, kao mnogo kvalitetniji proizvod. Pored WPC materijala tržište čestom promenom trendova i zahteva nudi veliki dijapazon materijala na bazi drveta, a sve u cilju ispunjenja tržišnih zahteva.

Slika 35. WPC Proizvodi



5.3. TRŽIŠTE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Tržište drvenih zidnih obloga, pored komercijalnih proizvoda ima i proizvode koji su i danas nezamenljivi u enterijerima i eksterijerima, a koji služe u kulturne svrhe, kao što su oblaganje akustičnih koncertnih dvorana, opera i bioskopa. Drvo, zbog svoje strukture, pokazuje veliku akustičnost, tj. osobinu da se zvuk odbija od materijala i raspoređuje po celoj prostoriji. Objekti poput hala, pozorišta, bioskopa i arena danas se najčešće oblažu drvetom zbog njegove – akustičnosti (Slika 36). U ovom segmentu proizvoda, ponuda je raznovrsna, i zavisi, pre svega od trendova, kulture i tradicije naroda i njihovog načina življenja. Koliko u nekim regionima oblaganje drvetom ima veliku primenu i predstavlja osnovni građevinski materijal, toliko u drugim regionima, ovaj tip zidnog oblaganje nije mnogo zastupljen, niti prihvaćen.

Severna Amerika danas predstavlja jedno od najvećih svetskih tržišta i kako se tržište drvenih zidnih obloga brzo menja, tako i Kina igra sve značajniju ulogu u ovim promenama. Iako kupci nisu u potpunosti svesni ove promene, Kina je u velikoj meri prisutna na tržištima Amerike i Evrope. Sam podatak da američko tržište drveta, koje datira još od 1900. godine, sa šumama, pilanama, distributivnim centrima i aproizvodnim pogonima koji su bili povezani, kako lokacijski tako i sirovinski, je počelo da se menja sa uvozom tropskih vrsta drveta. Danas je Amerika najveće tržište drvenih proizvoda, uz promenu tradicionalnog poslovanja i načina rada koji se koristio nekada. Promenama uticaja tržišta, kako drvene građe, stolarskih radionica i tropskih izvoznika, fokus je pao na razvoj drvenih centara u Kini, a sve sa tendencijom smanjenja cene koštanja proizvodnje.

Svojim razvojem, Kina je u periodu od samo 6 godina, postala najveći uvoznik drveta na svetu. Za ovaj kratak period, Kina je uz jeftinu radnu snagu postala prisutna na mnogim tržištima sveta, gde je svojom niskom cenom i kvantitetom ugrozila mnoge proizvode od drveta. Proizvodnja i plasman drvenih zidnih obloga kao važan deo građevinastva i arhitekture, uveliko se nalaze u Kini. Trendom kineskih proizvođača da uglavnom kopiraju proizvode američkih i evropskih kompanija, ugroženi su pre svega ekološki i zdravstveni aspekti drvenih zidnih obloga koji oni proizvode. Sistemima proizvodnje panela furniranih ploča ili furniranih kompozitnih materijala, pa čak i plastičnim imitacijama drveta kojima se oblažu fasade, Kina je za kratak period preplavila mnoga svetska tržišta.

Ponuda na svetskom tržištžu se svakodnevno menja, nove tendecije i promene koje nastaju usled ekonomske krize, dovode da ekološka svest tržišta svakog dana postaje sve jača. Direktivama i sertifikatima o isparljivim organskim jedinjenjama (VOC), edukacijom stanovništva i pritiskom na proizvođače da ponude što kvalitetnije proizvode tržištu, polako se menja svest ljudi i izgled samog tržišta ponude i tražnje drvenih zidnih obloga.

Slika 36. Pekinška opera, KIna



5.4. PSIHOLOŠKI UTICAJ I DOŽIVLJAJ DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Objekat obložen drvetom

Da li je objekat obložen drvetom pravi izbor, danas je pitanje trenda koji je direktno povezan ne samo sa estetskim već i ekološkim aspekima.

– Pod uticajem agresivnog marketinga čovek se lako odlučuje za mnoge nove materijale koji su mu i neodgovarajući, a često i veoma štetni. Razvoj novih trendova utiče na čoveka da ga tera na stalne promene u pogledu uređenja prostora (Slika 37).

Arhitektonski doživljaj

Vreme pokazuje da mnogi materijali koji su postali konvecionalni, nisu ekološki prihvatljivi za čoveka. Danas se javljaju nove teme i nove promene, kako u arhitekturi, tako i u građevinarstvu. Nemački princip gradnje Passivehaus – energetsko-efikasna arhitektura, bavi se temom kvalitetnijeg življenja i održivim prostorom, arhitekturom koja je termički izolovana, potpomognuta

solarnom energijom i koja je izgrađena od obnovljivih materijala, u prvom redu drveta. Osnovan je i institut (www.passiv.de) koji se između ostalog zalaže, da zgrade ne treba da budu čelične konstrukcije, jer su baš one veliki izvor CO2, a da pak drvena zidna obloga sa ekološkim materijalima može da smanji emisiju CO2 u prostorijama i za 90% (Slika 39). Da Passivehaus nije samo nemačka filozofija i da ovakva razmišljanja imaju sve više pristalica, je i uvođenje sertifikata od strane drugih država za pokretanje projekata, gde će celokupna arhitektura, a time i drvene zidne obloge zauzeti svoje mesto po passivehaus standardima (npr. BRE - britanski sertifikat o passivehaus standardu).

- Arhitekta teži da idejnim rešenjem zadovolji sve postavljene zahteve, a ujedno i da njegov projekat ostavi trag u društvu i ima dug vek trajanja. Mnoge arhitekte se odlučuju za drvo kao važan materijal u izražavanju svoje arhitekture, postavljaju ili prate trendove i stalno dalje istražuju i uvode nove oblike i efekte. Drvo je materijal koji odoleva raznim promenama na tržištu, i u borbi sa drugim materijalima, pobeđuje svojim najvećim adutima kao što su

jedinstvenost teksture, boje ili nezamenjiva toplina na dodir koje ni jedan drugi materijal nema (Slika 38).

Slika 37. Poslovni proctor, London, Engleska

Slika 38. Opera, Oslo, Norveška

Slika 39. Drvena fasada, Nemačka



Življenje sa prirodom

– Skoro polovina svetske populacije danas živi u gradovima, promenio se stil života, ljudi su se udaljili od prirode i teško ih je vratiti korenima ili pak približiti prirodi i prirodnim materijalima. Kako je svetska ekonomska kriza i jačanje ekološke svesti ljudi donela novu prekretnicu u čovekovom pogledu na okruženje, sve je više onih koji se okreću drvetu i energetsko-efikasnoj arhitekturi. Ne samo zbog cene i ekonomske razlike između drveta i veštačkih materijala, već i samih saznanja šta drvo predstavlja za savremenog čoveka. Drvo je antibakteriološki, ekološki zdrav materijal, koji pozitivno utiče na svest i oporavlja psihološko stanje premorenog čoveka. Nažalost, bilo je potrebno vreme da čovek uoči slabosti i mane mnogih materijala, da bi ponovo počeo da koristi drvo i materijale na bazi drveta.

Vrednost drvenih materijala

- Ekonomska situacija u svetu, pa i u regionu, doveli su čoveka do toga, da mu drvo nije obavezni materijal u opremanju prostora i zgrada. Izbacivanjem drveta iz upotrebe povećani su negativni uticaji novih materijala i smanjen je kvalitet življenja u takvim prostorima.

Edukacija o drvetu

- Danas edukacija i informisanost o drvetu i njenim kvalitetima u mnogim regionima ne postoji ili je slaba. Kada je čovek okružen sa novim materijalima, vrlo brzo gubi saznanja i predstavu o drvetu. Bez informisanosti i bez edukacije, ako čovek sam ne spozna drvo i njegove karakteristike, materijal koji ga je vekovima pratio, gubi smisao upotrebe u opremanju njegovog prostora.



5.5. USLOVI ZA KORIŠĆENJE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Uslovi za korišćenje drvenih zidnih obloga se mogu grubo podeliti na: - ekonomske i - ekološke.

5.5.1. EKONOMSKI USLOVI

Svaki proizvod i njegov životni vek, definisani su između ostalog važnim ekonomskim parametrom - cenom. Potražnja na tržištu često utiče na razvoj novog proizvoda, čak i na njegovu formu, paletu boja ili upotrebljene materijale.

Do 90-tih godina XX veka, čovekova svest prema ekološkim proizvodima je bila nerazvijena i jedan od bitnijih parametara koji su vladali na tržištu bili su cena i estetske karakteristike proizvoda. Drvene zidne obloge su predstavljale materijal visoke estetske vrednosti, kome je glavna funkcija da ulepšava zidove i fasade objekata.

Danas, sa povećanjem ekološke svesti, drvene obloge akceptiraju kao prirodni materijal (92-98% drvne mase) i tržište ih visoko ocenjuje. Stavljanjem ekoloških aspekata u prvi plan, ovakvi proizvodi trebalo bi da imaju veću primenu i zbog pozitivnog delovanja na čoveka i njegovo zdravlje, pa su prihvaćeni i sa visokom cenom. Shvatanjem prave vrednosti drveta i njegove nezamenljivosti i imajući u vidu dug vek eksploatacije tj. trajanja proizvoda, može se reći da drvena zidna obloga predstavlja ekonomičan proizvod na tržištu i pored visoke cene.

Ipak visoka cena je dovoljno velika prepreka da bi se upotreba drvenih zidnih obloga omasovila i zato je i dalje nedovoljno zastupljen proizvod u građevinarstvu. Najveću primenu ima kao materijal za oblaganje akustičnih prostorija i oblaganje fasada koji svojim imidžom ukazuju na društvenu odgovornost.

Globalnim promenama na tržištu i svetskom ekonomskom krizom, mnoga tržišta sveta su pretrpela velike probleme. Kriza i promene uticale su i na drvene zidne obloge čija upotreba u građevinarstvu inače bila slaba. Kako je kupovna moć stanovništva manja, investitori se okreću ekonomski isplatljivijim materijalima.



Slika 41. EPP sertifikat

5.5.2. EKOLOŠKI USLOV

Poslednje dve decenije, jačanjem ekološke svesti, ekološki aspekti drveta i drvenih zidnih obloga predstavljaju važnu ulogu u učestvovanju proizvoda na tržištu.

Duži vremenski period čovek je težio stvaranju materijala i proizvoda koji bi zamenili drvo, zanemarujući uslove da mnogi proizvodi nisu ekološko prihvatljivi materijali.

Kako su tržište i trendovi uslovljavali izlazak novih proizvoda i materijala, tako su i materijali na bazi drveta menjali svoje karakteristike, u težnji da se prilagode potrebama. Stvaranjem novih materijala na bazi drveta, prirodnom materijalu su dodavane i supstance koje nisu prihvatljive za zdravlje ljudi.

Drvo kao materijal ne odaje nikakav negativan uticaj na čoveka i okolinu, dok je proizvodnja kompozitnih materijali uslovljena primenom lepkova koje sadrže formaldehid, kancerogeni materijal čija je upotreba propisana zakonima i standardima. Definisani propisi (Slika 40) o minimalnoj količini isparljivih supstanci u standardima ISO (Evropa) i ANSI (Amerika) određuju kvalitet kompozitnih materijala na osnovu količine formaldehida, podelom na oznake:

E0, E1, E2 i E3.

Primenom sertifikata poput FSC (Forest Stewardship Councle) i CPA-ovog dokumenta za zdravlje EPP (Environmentally Preferable Product) (Slika 41), kontroliše se put trgovine i kvaliteta drveta, a ujedno i čuvaju obnovljivi izvori kiseonika i drvene biomase za buduće generacije.

Slika 40. FSC – Propisani tokovi materijala



5.6. PRIMENA DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Drvene zidne obloge u vidu kompozita na bazi drveta imaju potencijal da svojim karakteristikama budu velika konkurencija mnogim proizvodima za oblaganje zidova.

Radi preseka trenutnog stanja ponude na tržištu, ovim radom su predstavljene kompanije koje su vodeće u proizvodnji drvenih zidnih

obloga, kako za oblaganje enterijera, tako i eksterijera, kao što su: Parklex iz Španije, Rulon iz Amerike, Europlac iz Francuske, Tilo iz Nemačke, i Gustaf i Dalhem iz Švedske. Asortiman koje ove kompanije nude, njihov dijapazon proizvoda i objašnjenja ugradnje su pokazatelji sadašnjeg stanja drvenih zidnih obloga, a može se naslutiti i pravac daljeg razvoja ovog tipa proizvoda u budućnosti.



5.6.1. KOMERCIJALNI PROIZVODI

DALHEM, Švedska (www.ah-produkter.se) – Kompanija se bavi proizvodnjom furniranih kompozitnih panela za oblaganje plafona i zidova sa jedinstvenim sistemom postavljanja i dizajnom koji ispunjavaja vrhunske arhitektonske zahteve. Sa težnjom da zadovolji potrebe i želje arhitekata, kao i tržište, ova kompanija koristi materijale kao što su iverica ili MDF panele dužine 2400 mm, debljine u dijapazonu od 28/30/38/44 i širine 38mm, kao i sa širokim dijapazonom vrsta furnira. Cilj je da se sa kompozitnim materijalima na bazi drveta i skrivenim profilima može napraviti i obložiti svaki oblik, a istovremno postići iste vizuelne i taktilne karakteristike kao kod proizvoda od masiva. Sistemi poput Ribba, Parawood i DL List su neki od proizvoda koje ova kompanija nudi tržištu. Fasade ProdEXa su furnirani kompozitni paneli sa završenom površinskom obradom baziranom na sintetičkim smolama koje proizvod štite od atmosferskih uticaja (Slika 42). Reference kompanije Dalhem su mnogi objekti po Skandinaviji. GUSTAFS, Švedska (www.gustafs.com) – bavi se proizvodnjom sistema za zidno oblaganje sa ciljem lake instalacije i održavanja. Ideja švedske kompanije je postizanje vizuelne skladnosti uz istovremeno ispunjenje zahteva na polju akustičnosti, vatrootpornosti i zadovoljavanju ekoloških standarda (Slika 43).

Četiri osnovna principa za koje se zalaže ova kompanija i na osnovu kojih funkcionišu su: dizajn, akustičnost, vatrootpornost i laka instalacija. Osnovni materijal koji koriste su gipsano drvena

42. Dalhem, Švedska, proizvodi i sistemi ugradnje na zidovima enterijera i eksterijera

Slika 43. Gustafs, Sistemi ugradnje i proizvodi na bazi drveta i gipsa



vlakna, jer se ovakav kompozitni materijal u odnosu na ostale proizvode od drveta na tržištu pokazao sa boljim karakteristikama i svojstvima. Po karakteristikama, ploča je velike gustine, niske termalne kondukcije (provodljivosti) i malog procenta vlažnosti i pokazuje veliku otpornost na vatru čime je označena sertifikatom Euroclas A2 (dok je na primer, MDF na ovom testu prošao sa oznakom D - što predstavlja oznaku gorivog materijala).

Zbog težnje da zadovolji tržišne i ekološke uslove, ovaj prizvod sačinjava 98% drveta i gipsa koji se obrađuju termičkim putem sa aditivima i lepkovima.

Reference companije Gustaf su projekti izvedeni u Švedskoj, Velikoj Britaniji, Španiji i Holandija.

PARKLEX, Španija (www.parklex.com) – Španska kompanija posluje više od 20 godina sa ciljem da zadovolji što bolje zahteve arhitekata i tržišta uopšte.

Njihov dizajn i ideje su rezultirale velikim brojem proizvoda na tržištu, a osnovni zahtevi tih proizvoda su: laka instalacija, održavanje, akustičnost, visoki kvalitet, otpornost na vlagu i vatrootpornost. Svi njihovi proizvodi su usaglašeni sa standardima Evropske Unije.

Sa proizvodima poput Parklex 700 i 500 (drvene zidne obloge), kao i raznovrsnom paletom vrsta drveta, PARKLEX je jedna od kompanija koja svojim kvalitetom, inovacijom i saradnjom sa arhitektima, dizajnerima i inženjerima predstavlja brend koji je prepoznatljiv u celom svetu.

Parklex 500 je panel na bazi drveta proizveden od 100% prirodnih drvenih vlakana, presovan pod visokom temperaturom i impregniran sa termodurabilnom smolom i koji se montira po specijalnom sistemu ove kompanije pod nazivom Gureprex. Parklex 700 je panel proizveden od slojevite konstrukcije, visoke gustine, sačinjen od ostataka papira koji su tretirani smolom i presovani uz pomoć visokog pritiska i temperature, a u završnoj obradi presvučeni prirodnim furnirom.

Pored unutrašnjih drvenih zidnih obloga, kompanija Parklex ima u ponudi i fasade koje su visoko otporne, bojene i tretirane sa visokom pritiskom, presvučene kraft papirom, smolama i furnirom koji je zaštićen UV lakovima.

Jedna od referenci kompanije Parklex je Gugenhajm muzej u Bilbau, Španija.

Slika 45. Visoko otporne fasade , Parklex, Španija

Slika 44. Amfiteatar, Madrid, Španija

Slika 46. Muzej Gugenhajm, Bilbao, Španija



RULON, Sjedinjenje Američke Države (www.rulonco.com) je američka kompanija koja se bavi proizvodnjom drvenih plafona, akustičnih drvenih sistema za zid kao i PVC plafona. Rulon-ov patentirani sistem klip-šina omogućava da proizvod pod nazivom Linearno bude jednostavan za instalaciju i održavanje čime se smanjuju ukupni troškovi i zahtevaju manje strukturalne podrške od tradicionalnih ploča kojima se oblažu zidovi.

Proizvodi koji podrazumevaju oblaganje su: drvene rešetke, paneli, aluratone (akustični paneli za koncertne i operske dvorane), curvalone (oblikovani krivudavi paneli) i profilisane lamelirane grede.

Rulon ima reference po celoj Americi, realizovane objekte potpisane od mnogih vrhunskih arhitektonskih kompanija, od koncertnih

dvorana u Majamiju do uređenja holova univerziteta u Mičigenu, Bostonu i drugih.

TILO, Nemačka (www.tilo.com) – Kompanija Tilo ima tradiciju dugu preko 60 godina u proizvodnji i ugradnji drveta i drvenih obloga.

Sa tendecijom da se tržištu predstavi kao proizvod sa EASY - lakim sistemom jednostavne ugradnje, kompanija Tilo uspela da se probije od Vankuvera, do Budimpešte, sa referencama enterijera i eksterijera kako u privatnim tako i poslovnim objektima.

Godine 1992 osnovali su firmu Foxwood

(www.foxwood.com), sa ciljem da se usavrše kako u industrijskim podovima, tako i u akustičnim prostorijama, kao što su koncertne hale i opere.

Slika 47.Rulonove drvene zidne obloge

Slika 48. Akustične dvorane Slika 49. Poslovna zgrada TILO, Lonsburg,

Nemačka

http://www.rulonco.com/�



EUROPLAC, Francunska (www.europlac.eu) je kompanija koja proizvodi parkete i drvene zidne obloge, a na tržištu je prisutna više od 20 godina. Teže da poboljšaju tehnike izrade i proizvodu ekološki prihvatljive proizvode.

U ovoj kompaniji lamelirani podovi i paneli su alternativa tradicionalnom parketu. Lamelirani proizvod je 15 puta čvršći, a u istovremeno se sačuvaju i prirodne karakteristike drveta. Lameliranjem panela, koriste se i manje kvalitetnije vrste drveta čime se štedi na upotrebi vrednijih vrsta drveta, koje se primenu samo na vidljivim delovima obloga.

Europlac čini sve da se održi razvoj proizvodnje sa ekološki prihvatljivim lakovima i lepkovima, a formaldehid u njihovim proizvodima je 6 puta ispod dozvoljenog francuskog i evropskog standarda.

Lignola paneli se rade na principu troslojne drvene zidne obloge, središnji sloj čini HDF, a površinski sloj se oblaže željenim drvetom debljine od 2,5 – 3,2 mm koji se površinski obrađuje sedmoslojnim vodopokrivnim i ekološkim premazom.

Svi drveni proizvodi su označeni PEFC sertifikatom kojim se utvrđuje kvalitet i poreklo drveta (www.pefc.org). Njihove reference su mnogi hoteli i rezidencije po Francuskoj i šire.

Slika 50. Enterijer yida, poda i plafona – Europlac, Francuska Slika 51. Oblaganje potkrovlja, Francuska



5.6.2. SAVREMENI I INOVATIVNI PROIZVODI

Tržište je puno proizvoda raznih zidnih obloga koje su slične po karakteristikama, idejama, dizajnu i sistemima ugradnje. Primetan je razvoj mladih kompanija koje nastupaju na tržištima ponudom novih ideja u oblaganju zidova, atraktivnim po dizajnu i obliku i koje predstavljaju nove potencijale drvenih zidnih obloga, a sve u cilju promene klasičnog poimanja zida.

Novi dizajn izražen kroz izrazitu plastičnost površine je element koji običnom zidu daje novu formu i funkciju i koji povećava estetsku vrednost prostora. Sistemi poput furniranih panela MDF ili HDF sa završnom površinskom obradom na bazi ekoloških lakova, su neki od proizvoda koji zadovoljavaju sve zahteve tržišta.

BRAINWOOD (www.brainwood.net), je kompanija iz Finske čiji je moto što kvalitetnija upotreba drveta u savremenoj arhitekturi. Ističe se nekonvenzionlanim rešenjima kao što su paneli koji su grafički rešeni oblicima sfere i kvadrata i kojima se dodatno naglašava tekstura drveta.

Paleta proizvoda kompanije BRAINWOOD teži da arhitektama omogući što širi dijapazon oblika i aplikacija za enterijere - kako zidnih, tako i plafonskih obloga, pa i frontova plakara i drugih elemenata u enterijerima. Veliki izbor dezena i boja pruža nove i uzbudljive mogućnosti za kreiranje atraktivnih površina i prepoznatljivih ambijenata. Firma posluje od kraja 90-tih godina kada je predstavila prve panele nastale kao rezultat na konkursu za najbolja inovativna dizajnerska rešenja u Finskoj. Danas se asortiman proizvoda sastoji pored ostalog i od nekoliko vrsta akustičnih panela koje se proizvede u Finskoj (Pop i Avanti paneli), u Italiji (panel Topakustik) ili Francuskoj (panel Marotte).

Slika 52. Specijane drvene zidne obloge



WOVINWALL (www.wovinwall.com) su zidni sistemi australijske kompanije, WaveWall. Kao što njegovo ime asocira, proizvod je organski oblikovani talasasti panel. Pločice su pozicionirane u žlebovima od aluminijuma, koji se ujedno vidi i kao lagani okvir. Talas zida se kontinuirano gradi od pločice u nizu i multiplicira se na potrebnu površinu. Proizvod se može instalirati u vertikalnom ili horizontalnom pravcu. Standardne veličine panela su od 1000mm.Talasi omogućuju laku montažu pozadinskog osvetljenja, pri čemu se mogu koristiti i posebne pločice koje provode više svetla tj. pločice izrađene od providnih materijala kao i tanki drveni laminati ili propilenske folije. Wave zid je dostupan u širokom spektru standardnih završnica, koje nude različite završne izglede. WovinWall je ekološki proizvod koji nudi odlično rešenje opremanja prostora, a ujedno i pravi estetski doživljaj. Wovin zid je izvanredan akustični apsorber, posebno u srednjem opsegu frekvencija (koje uključuje vokal buke). Testiran je i potvrđeno je da odgovara Evropskim - ISO i Američkim - ASTM standardima.

Slika 53. Talasasti zidovi kompanije WovinWall



LAMELLUX (www.lamellux.com) je kompanija iz Francuske. Bavi se proizvodnjom dekorativnih drvenih panela u kombinaciji sa plastikom, čime se postižu drugačiji vizuelni efekati u prostoru i karakteristike proizvoda.

Zahvaljujući bogastvu i kombinaciji materijala, kreativnim oblicima kalupa i karakterističnoj površinskoj obradi, kompanija se ističe brojnim mogućnostima obrade zidova. U proizvodnji vrata i panela mogu se kreirati specifični dekorativni šabloni koji će biti aplicirani u materijalu i čija će plastičnost biti potencirana kristalnom bojom ili smolom. Registrovanjem brenda lamellux 80-tih godina prošlog veka namenjenog za reprezentativne objekte, ova kompanija stvara visok kvalitet proizvoda za prefinjene obrade vrata, ormana, nameštaja, zidova plafona, stubova itd.

Zahvaljući konstantnom daljem istraživanju, lamellux ™ je razvio inovativne i originalne materijale poput: "Decorlam ™", "Naturbois", intarzija, "Empreinte", "Kuertec", "Inkluzija", "Vibrato" i "Lumine".

Lamellux ™ je i ujedno i ime projektantskog biroa - studia koji obezbeđuje tehničku podršku arhitektama i dizajnerima enterijera.

Slika 54. Lamelux proizvodi

http://www.lamellux.com/�



Slika 55. WovinWall Slika 56. Krivudava SVL drvena zidna obloga Slika 57. Drvena zidna obloga, Nju Jork, SAD

Razvoj novih materijala u kombinaciji drveta sa plastikom, kartonom, aluminijumom, pleksiglasom i mnogim drugim materijalima, daje

mogućnost da se arhitekti kreativno izraze nudeći klijentima kvalitetan ambijent sa originalnim rešenjima i efektima. Razbijanjem monotonije ravnih zidnih obloga, uvođenjem organskih oblika, naglašavanjem teksture drveta, novim idejama i dizajnom,

stvaraju se novi trendovi u oblaganju zidova.



5.6.3. STANJE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA U SRBIJI

Primena - Drvene zidne obloge nemaju veliku primenu u našem regionu, pa je relativno teško naći kompanije koje se bave zastupništvom ovakvih tipova proizvoda. Zbog jakog marketinga i nedovoljne informisanosti o materijalima i proizvodima, čovek je upućen na korišćenje plastičnih materijala sa visokim procentom lako isparljivih i štetnih jedinjenja (VOC). Velika popularnost i upotreba drvenih zidnih obloga se danas može zateći samo kod velikih poštovaoca drveta, kao i kod onih, kod kojih je izražena jaka ekološka svest.

Ekološka svest - Arhitektura i građevinarstvo su preplavljeni novim proizvodima, gde se nastavlja trend oblaganja prostora materijalima

koji su čak i štetni po zdravlje ljudi. Ekološka svest je niska, a praćena lošom finansijskom situacijom nema izgleda za jačanje kako u stručnim tako i u širim krugovima društva.

Tendencije ekoloških materijala - Region Balkana predstavlja zemlje u tranziciji koje teže uspostavljanju sličnih sistema i zakona koji

vladaju u Evropskoj Uniji. Uvođenjem novih standarda 2009. godine, kao što je npr. SRPS EN ISO 16000-10, počela su merenja količine lako isparljivih jedinjenja u zatvorenim prostorima, kao i obaveštavanje javnosti o lako isparljivim jedinjenjima kao materijama koji su u velikoj meri toksične za čoveka.



6. ZAKLJUČAK I PREDLOZI ZA POBOLJŠAVANJE TRENUTNOG STANJA UPOTREBE DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Drvena zidna obloga je proizvod sa potencijalom, da kao sastavni deo projekta energetsko-ekološkiog održive zgrade, postane važan materijal mnogih zidnih oblaganja.

Drvena zidna obloga je kroz istoriju predstavljala nezaobilazni materijal, koji je zbog svojih karakteristika vrlo brzo postao važan

građevinski element za mnoge unutrašnje zidove i fasade. Potisnut od strane novih materijala, u XX veku postaje zaboravljeni materijal koji gubi vrednost, upotrebom u objektima privremenih namena, čime gubi važno mesto u građevinarstvu kao zidna obloga, ostavljajući da drugi materijali utiču na formu zida. Jačanjem ekološke svesti, čovek se vraća drvetu i drvenoj zidnoj oblozi, a u izmenjenom obliku, kao kompozitni materijal dobijaju se proizvodi i boljih karakteristika koji ostavljaju isti vizuelni utisak kao masiv. Moderne drvene zidne obloge širokim dijapazonom oblika ispunjavaju želje i zahteve arhitekata, uticajući pozitivno na zidne površine, unoseći osećaj prirodnosti i jedinstvenosti materijala kao što je drvo.

OSNOVNE PREDNOSTI DRVENIH ZIDNIH OBLOGA

Laka montaža - U ovom pogledu drvene zidne obloge ne predstavljaju složeniji sistem u odnosu na postojeće sisteme za oblaganje poput gipsanih ploča ili metalnih obloga koje danas imaju veliku primenu u građevinarstvu. Tehnološki sistemi modernih drvenih zidnih obloga predstavljaju proces proizvodnje klasične ili specijane (vodootporne) kompozitne materijale sa presovanim furniranom (vizuelnom površinom) koji se danas obrađuju ekološkim (vodenim) lakovima.

Ekonomski parametri – Materijal dugog veka trajanja, male eksploatacije i visoke ekološke vrednosti, drvo u domovima predstavlja

materijal koji vremenom postaje ekonomičniji od mnogih konkurentnih proizvoda. Održavanje – Tokom jedne decenije drvo traži zaštitu jednom ili dvaput u vidu premaza, kako bi se očuvale estetske vrednosti površine. U

zavisnosti od atmosferskih uticaja, danas kompozitni materijali pružaju svojim karakteristikama duži rok trajanja. Kako drvene zidne obloge nisu izložene intenzivnim mehaničkim uticajima kao pod i njihovo održavanje je lakše, a trajnost je duža.

Ekološki i zdravstveni aspekt – Među materijalima koji su zastupljeni na tržištima, drvena zidna obloga predstavlja materijal koji ima

veliki pozitivan uticaj na zdravlje čoveka, kako psihički tako i zdravstveno. Budućnost drvenih zidnih obloga u energetsko-ekološko održivim objektima je u karakteristikama drveta zahvaljujući kojima je u prednosti u odnosu na druge konvencionalne materijale, i koje ga čine proizvodom koji u budućnosti teži da postane sastavni deo svakog savremenog doma.



PREDLOZI ZA POBOLJŠANJE TRENUTNOG STANJA:

Edukacijom stanovništva – Širim slojevima društva ukazati na kvalitete drveta i drvenih zidnih obloga, kao i predočiti im sve negativne aspekte nekih novih materijala putem predavanjima ili marketinškim kampanjama.

Informisanost – Čestim informisanjem proizvođača, prodavaca i potrošača o značaju upotrebe ekoloških materijala, povećati njihovu

ekološku svest kao i upoznati ih sa mogućnostima drveta i drvenih zidnih obloga u enterijerima i eksterijeru. Strožija upotreba standarda i zakona koje propisuje Evropska Unija – usvajanje zakona ne znači i njihova primena, pa je neophodna

stalna kontrola u građevinarstvu i arhitekturi. Potsticanjem kompanija ili proizvođača subvencijama, da ulažu u ekološke materijale i proširiju ponudu ekoloških proizvoda, kao i sa kažnjavanjem onih koji rade sa ekološko-neprihvatljivim materijalima i proizvodima.



7. LITERATURA Knjige i ilustracije:

1. DAAB: „WOOD DESIGN“, RALF DAAB, www. daab-online.com, ITALIJA, 2007

2. SLAVID, RUTH: „NEW WOOD ARCHITECTURE“, www.laurenceking.co.uk, KINA, 2005

3. JODIDIO,PHILIP: „ARHITECTURE NOW“, TASCHEN, www.taschen.com, SAD, 2001

4. SCHOOF, JAKOB; DANNER, DIETMANR; „ARCHITEKTONISCHES DESIGN“, 2002

5. FREMPTON, KENET: „MODERNA ARHITEKTURA“ kritička istorija, ORION ART, 2004

6. FIELL, CHARLOTTE & PETER: „SKANDINAVISCHES DESIGN“, TASCHEN, www.taschen.com, SAD, 2005

7. GUIDOT, RAIMOND: „INDUSTRIAL DESIGN TECHNIQUES AND MATERIALS“,

FLAMMARION, FRANCUSKA, 2006

8. SCHEIFER, SIMONE: „SMALL ECO HOUSE“, TASCHEN, www.taschen.com, SAD, 2007

9. WINES, JAMES: „GREEN ARCHITECTURE“, TASCHEN, www.taschen.com, SAD, 2000

10. DRUŠTVO NEMAČKIH ARHITEKATA: „HANDBUCH INNER ARCHITECTUR“, NEMAČKA, 2008/09



Internet:

11. ISTORIJAT DRVETA, WIKIPEDIA, www.wikipedia.com, 2010

12. ZIDNA ARHITEKTURA, www.arhitektura.rs, 2010

13. TRENDOVI ZIDNIH OBLOGA I FASADA, www.buildmagazin.rs, 2010

14. TILO, Nemačka, www.tilo.com, 2010

15. FOXWOOD, Nemačka, www.foxwood.com, 2010

16. RULON, SAD, www.rulonco.com, 2010

17. EUROPLAC, Francuska, www.europlac.eu, 2010

18. GUSTAFS, Švedska, www.gustafs.com, 2010

19. DALHEM, Švedska, www.ah-produkter.se, 2010

20. PARKLEX, Španija, www.parklex.com, 2010

21. BRAINWOOD, Finska, www.brainwood.net, 2010

22. SIERRAPINE, SAD, www.sierrapine.com, 2010

23. WOWINWALL, Australija, www.wovinwall.com, 2010

24. LAMELLUX, Francuska, www.lamellux.com, 2010

25. ROGERWILDE, SAD, www.rogerwilde.com, 2010

26. FSC, Svedska organizacija za zaštitu drveta, www.fsc.org, 2010

27. AMERIČKI STANDARDI, www.epa.gov, 2010

28. KANADSKI STANDARDI, www.cdc.gov/niosh, 2010

29. KANADSKA ZDRAVSTVENA ORGANIZACIJA, www.hc-sc.gc.ca, 2009

30. JAPANSKI STANDARDI, www.mhlw.go.jp, 2010

31. NEMAČKI INSTITUT PASSIVEHAUS, www.passiv.de, 2010

32. ŠVAJCARSKI STANDARDI, www.pefc.org, 2010

33. SRPSKI STANDARDI, www.iss.rs, 2009

34. TENDENCIJE U GRAĐEVINARSTVU U AMERICI, www.designbuild-network.com, 2010

http://www.tilo.com/�

http://www.rulonco.com/�

http://www.europlac.eu/�

http://www.gustafs.com/�

http://www.ah-produkter.se/�

http://www.parklex.com/�

http://www.sierrapine.com/�

http://www.rogerwilde.com/�

http://www.fsc.org/�

http://www.epa.gov/�

http://www.cdc.gov/niosh/�

http://www.mhlw.go.jp/�

http://www.passiv.de/�

http://www.pefc.org/�

http://www.iss.rs/�

http://www.designbuild-network.com/�

Documents

Upotreba Drveta u Savremenoj Arhitekturi