UPOZNAVANJE EVROPSKE UNIJE Kako funkcioniše Evropska …

Kako funkcioniše Evropska unija

U P O Z N A V A N J E E V R O P S K E

U N I J E

Vaš vodič kroz institucije EU

Upoznavanje Evropske unije Kako funkcioniše Evropska unija

Evropska komisijaGeneralni direktorat za komunikacijuInformisanje građana1049 BriselBELGIJA

Rukopis završen u novembru 2014.

Naslovna strana: © Luis Pedrosa

40 pp. — 21 × 29.7 cmISBN doi:

Luksemburg: Služba za publikacije Evropske unije, 2014.

© Evropska unija, 2014.Umnožavanje dozvoljeno. Za svako korišćenje ili reprodukciju individualnih fotografija potrebna je dozvola nosioca autorskih prava.

Štampa ŠTAMPANO NA BIJELOM PAPIRU KOJI NE SADRŽI HLORIN

UPOZNAVANJE EVROPSKE UNIJE

Ova publikacija je dio serije publikacija kojom se objašanjava šta EU radi u različitim oblastima politike,

zašto se EU zalaže i koji su rezultati

Publikacije možete naći na sajtu:

http://europa.eu/pol/index_en.htmhttp://europa.eu/!bY34KD

Kako funkcioniše EUEvropa u 12 lekcija

Evropa 2020: Strategija za rast EvropeOsnivači Evropske unije

PoljoprivredaBankarstvo i finansijeGranice i bezbjednost

BudžetKlimatske akcije

KonkurencijaPotrošači

Kultura i audiovizuelna djelatnostCarina

Digitalna agendaEkonomska i monetarna unija i euro

Obrazovanje, osposobljavanje, mladi i sportZapošljavanje i socijalna pitanja

EnergetikaProširenjePreduzeća

Životna sredinaBorba protiv prevara

Bezbjednost hraneVanjski poslovi i bezbjednosna politika

Humanitarna pomoć i civilna zaštitaUnutrašnje tržište

Međunarodna saradnja i razvojPravda, osnovna prava i ravnopravnost

Pomorstvo i ribolovMigracije i azilJavno zdravlje

Regionalna politikaIstraživanje i inovacije

OporezivanjeTrgovina

Transport

Kako funkcioniše Evropska unija

U P O Z N A V A N J E E V R O P S K E U N I J E

Vaš vodič kroz institucije EU

2U P O Z N A V A N J E E V R O P S K E U N I J E

Sadržaj

Upoznavanje Evropske unije: kako funkcioniše, ko šta radi ........................................ 3

Evropski parlament: glas naroda ............................................................................................ 9

Evropski savjet: utvrđivanje strategije .............................................................................. 12

Savet: glas država članica ...................................................................................................... 14

Evropska komisija: promovisanje zajedničkog interesa .............................................. 19

Nacionalni parlamenti: primjena principa supsidijarnosti ......................................... 23

Sud pravde: poštovanje prava EU ........................................................................................ 24

Evropska centralna banka: obezbjeđivanje stabilnosti cijena ................................. 26

Evropski revizorski sud: pomoć u unapređenju finansijskog upravljanja EU ................................................................................................... 29

Evropski ekonomski-socijalni komitet: glas civilnog društva ................................................................................................................. 31

Komitet regiona: glas lokalne uprave ................................................................................ 33

Evropski ombudsman: ispitivanje Vaših žalbi ................................................................. 34

Evropski nadzornik za zaštitu podataka: zaštita Vaše privatnosti ....................... 35

Evropska investiciona banka: ulaganje u budućnost ................................................... 36

Agencije EU .................................................................................................................................... 38

3K A K O F U N K C I O N I Š E , K O Š T A R A D I

Upoznavanje Evropske unije

Kako funkcioniše, ko šta radi

Šta ova publikacija nudi

Ova publikacija je vodič o funkcionisanju Evropske unije (EU). "Kako funkcioniše EU" znači: kako se donose odluke na nivou EU i ko te odluke donosi. U srcu ovog procesa odlučivanja su institucije EU - kao što su Parlament, Savjet i Evropska komisija - o kojima ste možda čuli, a postoje i druge. Kako bismo vam pokazali kako EU funkcioniše, ova publikacija prvo objašnjava kako se donosi zakonodavstvo EU. Onda će vam pobliže objasniti svaku instituciju EU, kao i agencije i tijela koja ih podržavaju.

Evropska unija ukratko

U srcu EU su države članice -28 zemalja koje pripadaju Uniji - i njihovi građani. Jedinstvena osobina EU jeste da, iako su sve one nezavisne, suverene države, one su se odrekle dijela svojeg "suvereniteta" kako bi dobile prednosti i koristi od veličine. Udruživanje suvereniteta u praksi znači da države članice delegiraju dio svojih ovlašćenja za odlučivanje zajedničkim institucijama koje su same osnovale, tako da odluke o konkretnim stvarima od zajedničkog interesa mogu biti donijete demokratski na evropskom nivou. EU se samim tim nalazi između potpuno federalnog sistema koji se može naći u SAD i labavog sistema međuvladine saradnje po ugledu na Ujedinjene nacije.

EU je postigla puno toga od svog osnivanja 1950. Izgradila je jedinstveno tržište za robe i usluge, koje obuhvata 28 država sa preko 500 miliona građana sa slobodom preseljenja i naseljavanja u mjestu po njihovoj želji. Ona je kreirala jedinstvenu valutu - euro - koja je sada glavna valuta u svijetu i koja čini jedinstveno tržište djelotvornijim. Ona je, takođe, najveći sponzor programa za razvoj i humanitarnu pomoć u svijetu. To su samo neka od dostignuća. Gledajući naprijed, EU radi na tome da izvuče Evropu iz trenutne ekonomske krize. Ona prednjači u borbi protiv klimatskih promjena i njenih posljedica; pored planiranja rasta, ona istovremeno pomaže susjednim zemljama da se pripreme za članstvo u EU; i gradi zajedničku spoljnu politiku koja će pomoći da se prošire evropske vrijednosti širom svijeta. Uspjeh ovih ambicija zavisi od sposobnosti da se donesu djelotvorne i pravovremene odluke i od dobre primjene istih.

Ugovori EU

Evropska unija se temelji na vladavini prava. To znači da se svaka aktivnost koju EU preduzme temelji na ugovorima koji su dobrovoljno i demokratski odobreni od strane svih zemalja. O ugovorima pregovaraju i o njima se dogovaraju sve države članice EU, a onda se isti ratifikuju u njihovim parlamentima ili na referendumu.

Ugovori utvrđuju ciljeve Evropske unije, pravila za institucije EU, kako se donose odluke i odnose između EU i njenih država članica. Oni se dopunjuju svaki put kada nova država članica pristupi Uniji. Ugovori se s vremena na vrijeme dopunjuju da bi se reformisale institucije Evropske unije i da bi im se dodijelile odgovornosti u novim oblastima.

Poslednji dopunjeni ugovor - Lisabonski sporazum - potpisan je u Lisabonu 13. decembra 2007. i stupio je na snagu 1. decembra 2009. godine. Raniji ugovori su sada unijeti u trenutnu objedinjenu verziju, koja čini Ugovor o Evropskoj uniji i Ugovor o funkcionisanju Evropske unije.

Francuski ministar vanjskih poslova Robert Šuman je 9. maja 1950. godine prvi javno predložio ideju koja je dovela do Evropske unije. Zato se 9. maj slavi kao rođendan EU.

© Im

ageG

lobe


Ugovor o stabilnosti, koordinaciji i upravljanju u ekonomskoj i monetarnoj uniji je međuvladin ugovor koji su u martu 2012. godine potpisale sve države članice EU, osim Republike Češke i Ujedinjenog Kraljevstva, i stupio je na snagu 1. januara 2013. godine u svim državama članicama koje su završile proces ratifikacije. On nije ugovor EU već međuvladin ugovor i planira se njegovo uvođenje u zakon EU. On je osmišljen za očuvanje finansijske discipline, jačanje koordinacije ekonomskih politika i poboljšanje upravljanja u euro zoni.

Rad EU se temelji na ugovorima sa kojima su se saglasile sve države članice - posljednje veliko ažuriranje potpisano je u Lisabonu 2007.

© Im

ageG

lobe

Istorija ugovora EU

Kada je francuski ministar vanjskih poslova Robert Šuman 1950. godine predložio integrisanje industrija uglja i čelika zapadne Evrope, njegove zamisli su definisane u Pariskom ugovoru naredne godine, a rođena je prethodnica EU - Evropska zajednica za ugalj i čelik. EU od tada redovno ažurira i dopunjuje ugovore da bi obezbijedila djelotvorne politike i odlučivanje.

XX Pariski ugovor, kojim je osnovana Evropska zajednica za ugalj i čelik, potpisan je u Parizu 18. aprila 1951. a stupio je na snagu 1952. godine. Ugovor je prestao da važi 2002. godine.

XX Rimski ugovori, kojim su osnovane Evropska ekonomska zajednica (EEZ) i Evropska zajednica za atomsku energiju (Euroatom), potpisani su u Rimu 25. marta 1957. godine, a stupili su na snagu 1958. godine.

XX Jedinstveni evropski akt (JEA) potpisan je u februaru 1986, a stupio je na snagu 1987. godine. Njime je dopunjen Ugovor o EEZ i utaban je put za završetak uspostavljanja jedinstvenog tržišta.

XX Ugovor o Evropskoj uniji - Ugovor iz Mastrihta - potpisan je u Mastrihtu 7. februara 1992, a stupio je na snagu 1993. godine. Njime je osnovana Evropska unija, data su veća ovlašćenja parlamentu za odlučivanje i dodate su nove oblasti saradnje.

XX Ugovor iz Amsterdama potpisan je 2. oktobra 1997, a stupio je na snagu 1999. godine. Njime su dopunjeni raniji ugovori.

XX Ugovor iz Nice potpisan je 26. oktobra 2001, a stupio je na snagu 2003. godine. Njime je modernizovan institucionalni sistem EU kako bi mogla da djelotvorno radi nakon što se novi talas država članica pridružio EU 2004.

XX Lisabonski ugovor potpisan je 13. decembra 2007, a stupio je na snagu 2009. godine. Njime su pojednostavljene metode i pravila glasanja, predvidio je mjesto predsjednika Evropskog savjeta i uvedene su nove strukture sa željom da se EU učini snažnijim akterom na globalnom planu.


Ko donosi odluke?

Odlučivanje na nivou EU uključuje različite evropske institucije, naročito:

XX Evropski parlament, koji zastupa građane EU i koji oni direktno biraju;

XX Evropski savjet, kojeg čine šefovi država ili vlada država članica EU;

XX Savjet, koji zastupa vlade država članica EU;

XX Evropska komisija, koja zastupa interese EU u cjelini.

Evropski savjet definiše opšte političke smjernice i prioritete EU, ali ne vrši zakonodavne funkcije. Evropska komisija je ta koja generalno predlaže nove zakone, a Evropski savjet i parlament ih usvajaju. Države članice i Komisija ih onda primjenjuju.

Koje vrste zakonodavnih akata postoje?

Postoji nekoliko vrsta pravnih akata koji se primjenjuju na različite načine.

XX Regulativa je zakon koji je obavezujući i neposredno se primjenjuje u svim državama članicama. Nije potrebno da države članice proslijede regulativu u nacionalno pravo, iako će možda biti potrebno da se nacionalno pravo promijeni kako bi se izbjegao konflikt sa regulativom.

XX Direktiva je zakon koji obavezuje države članice, ili grupu država članica da postignu određene ciljeve. Direktive obično moraju biti prenijete u nacionalno

pravo da bi postale djelotvorne. Direktiva navodi rezultate koje je potrebno ostvariti: na državama članicama je da individualno odluče kako.

XX Odluka može biti upućena državama članicama, grupi ljudi ili čak pojedincima. Odluka je u cjelosti obavezujuća. Odluke se koriste za, na primjer, regulisanje predloženog spajanja privrednih društava.

XX Preporuke i mišljenja nemaju obavezujuću prirodu.

Kako se usvaja zakonodavstvo?

Svaki evropski zakon se temelji na konkretnom članu ugovora, koji se smatra za "pravnu osnovu" zakonodavstva. Time se utvrđuje koja zakonodavna procedura mora da se poštuje. Ugovor utvrđuje proces odlučivanja, uključujući i predloge Komisije, uzastopna čitanja od strane Savjeta i Parlamenta, i mišljenja savjetodavnih tijela. On, takođe, utvrđuje kada je potrebna jednoglasnost i kada je dovoljna kvalifikovana većina da Savjet usvoji zakonodavni akt.

Velika većina zakonodavstva EU usvaja se redovnim zakonodavnim postupkom. U tom postupku Parlament i Savjet dijele zakonodavna ovlašćenja.

Postupak počinje u Komisiji. Kada se razmatra pokretanje predloga za akciju, Komisija pozove vlade, firme, organizacije civilnog društva i pojedince da dostave mišljenje o nekoj temi. Prikupljena mišljenja se unose u predlog koji Komisija predstavlja Savjetu i Parlamentu. Predlozi se mogu načiniti na poziv Savjeta, Evropskog savjeta, Parlamenta ili građana Evrope, ili na osnovu sopstvene inicijative Komisije.

Jedno od najvećih dostignuća EU je to što svi građani mogu slobodno da putuju, žive i rade u svih 28 država članica

© H

eide

Ben

ser/C

orbi

s


1. Predlog Komisije

2. Mišljenja nacionalnih parlamenata

5. Komisija može da izmijeni ili dopuni svoj predlog

6. Prvo čitanje u Savjetu (*)

10. Mišljenje Komisije o izmjenama i dopunama Parlamenta

11. Drugo čitanje u Savjetu (*)

14. Saziva se Odbor za usaglašavanje

15. Odbor za usaglašavanje odobrava zajednički tekst

7. Savjet usvaja stav Parlamenta. Akt je usvojen

12. Savjet odobrava sve izmjene i dopune Parlamenta na stav Savjeta u prvom čitanju.

Akt je usvojen

16. Parlament i Savjet se slažu sa predlogom Odbora za usaglašavanje, i

akt je usvojen

8. Savjet i Parlement se ne slažu o izmjenama i dopunama.Savjet usvaja stav prilikom prvog čitanja

13. Savjet i Parlament se ne slažu o izmjenama i dopunama na stav Savjeta u prvom čitanju.

17. Parlament i/ili Savjet se ne slažu sa predlogom Odbora za usagalašavanje, i

akt nije usvojen

4. Prvo čitanje u Evropskom parlamentu: Parlament usvaja stav (izmjene i dopune)

9. Drugo čitanje u Evropskom parlamentu: Parlament usvaja stav Savjeta prilikom prvog čitanja - akt je usvojen u "ranoj fazi drugog čitanja" - ili predlaže izmjene i dopune

3. Mišljenja Evropskog ekonomsko-socijalnog komiteta i/ili Komiteta regiona (kada je potrebno)

REDOVNI ZAKONODAVNI POSTUPAK

PRVO ČITANJE

DRUGO ČITANJE

USAGLAŠAVANJE

(*) Savjet usvaja svoj stav kvalifikovanom većinom (ugovori predviđaju jednoglasnost u nekoliko izuzetnih oblasti). Ipak, ukoliko Savjet želi da odstupi od predloga/mišljenja Komisije, on svoj stav usvaja jednoglasno.


U Savjetu i Parlamentu predlog se čita i o njemu se raspravlja. Ukoliko se ne postigne dogovor u drugom čitanju, predlog se podnosi "odboru za usaglašavanje" sastavljenom od jednakog broja predstavnika Savjeta i Parlamenta. Predstavnici Komisije, takođe, prisustvuju sastancima odbora i doprinose diskusiji. Kada odbor postigne dogovor, predlog se onda šalje Parlamentu i Savjetu na treće čitanje, kako bi konačno bio usvojen kao zakon. Parlament u većini slučajeva glasa o predlozima prostom većinom, a Savjet kvalifikovanom većinom, pri čemu najmanje polovina ukupnog broja država članica EU, koja predstavlja oko dvije trećine stanovništva, mora da glasa "za" kako bi zakon bio usvojen. U nekim slučajevima se u Savjetu zahtijeva jednoglasno glasanje.

Posebni postupci

Posebni zakonodavni postupci dostupni su zavisno od predmeta predloga. Od Savjeta se u konsultacionom postupku zahtijeva da se o predlogu Komisije konsultuje sa Parlamentom, ali se ne zahtijeva da prihvati savjet Parlamenta. Ovaj postupak važi samo u nekoliko oblasti, kao što su zakoni o izuzimanju iz unutrašnjeg tržišta i konkurenciji. U konsultacionom postupku, parlament može prihvatiti ili odbiti predlog, ali ne može predložiti izmjene. Ovaj postupak se može koristiti kada se predlog tiče usvajanja međunarodnog ugovora o kojem se pregovaralo. Pored toga, postoje ograničeni slučajevi kada Savjet i Komisija, ili samo Savjet, mogu usvojiti zakonodavni akt.

Ko je konsultovan, ko može prigovoriti?

Pored trougla Komisija-Savjet-Parlament, postoji niz savjetodavnih tijela sa kojima se moraju izvršiti konsultacije kada se predlaže zakonodavstvo koje uključuje njihove oblasti interesovanja. Čak i ako se njihov savjet ne prihvati, to doprinosi demokratskom nadzoru zakonodavstva EU obezbjeđivanjem da je predmet najšire kontrole.

To su ova tijela:

XX Evropski ekonomsko-socijalni komitet, koji zastupa grupe civilnog društva kao što su poslodavci, sindikati i društvene interesne grupe;

XX Komitet regiona, koji obezbjeđuje da se čuje glas lokalnih i regionalnih uprava.

Pored toga, mogu se konsultovati ostale institucije i tijela kada predlog potpada u njihov djelokrug interesa ili ekspertize. Na primjer, Evropska centralna banka će biti konsultovana o predlozima koji se tiču ekonomskih ili finansijskih pitanja.

Nacionalni nadzor

Nacionalni parlamenti dobijaju nacrt zakonodavnih akata istovremeno kad i Evropski parlament i Savjet. Oni mogu dati svoje mišljenje kako bi se osiguralo da su odluke donijete na odgovarajućem nivou. Akcije EU podliježu principu supsidijarnosti - što znači da, osim u oblastima gdje ima isključiva ovlašćenja, Unija djeluje samo kada će akcije biti djelotvornije na nivou EU nego na nacionalnom nivou. Nacionalni parlamenti samim tim prate pravilnu primjenu ovog principa u donošenju odluka EU.

Kakve odluke se donose

Ugovori sadrže spisak oblasti politike u kojima EU može donijeti odluku. U nekim oblastima politike EU ima

Zahvaljujući evropskoj građanskoj inicijativi, građani sada mogu predlagati nove propise.

© B

ernd

Vog

el/C

orbi

s

Učešće građanaPutem "Evropske građanske inicijative", milion građana EU, iz najmanje jedne četvrtine država članica EU, može pozvati Komisiju da donese zakonodavni predlog o konkretnom pitanju. Komisija će pažljivo ispitati sve inicijative koje spadaju u okvir njenih ovlašćenja, a koje su podržane od strane jednog miliona građana. Saslušavanje inicijativa vrši Parlament. Ovakve inicijative mogu samim tim uticati na rad institucija EU, kao i na javnu debatu.


isključivu nadležnost, što znači da se odluke donose na nivou EU od strane država članica koje se sastaju u Savjetu ili Evropskom parlamentu. Ove oblasti politike obuhvataju trgovinu, carinu, propise o konkurenciji, monetarnu politiku za euro zonu i očuvanje ribe.

U drugim područjima politika, nadležnosti donošenja odluka dijele Unija i države članice. To znači da zakoni doneseni na nivou EU imaju prednost. Međutim, ako na nivou EU nije usvojeno zakonodavstvo, onda pojedinačne države članice mogu donijeti zakon na nacionalnom nivou. Podijeljena nadležnost primjenjuje se u različitim područjima politika, kao što su unutrašnje tržište, poljoprivreda, životna sredina, zaštita potrošača i transport.

U svim drugim oblastima odluke ostaju na državama članicama. Stoga, ako oblast politike nije navedena u nekom ugovoru, Komisija ne može predložiti zakon za tu oblast. Međutim, u nekim oblastima, kao što je sektor svemira, obrazovanje, kultura i turizam, Unija može podržati napore država članica. Dok u drugim oblastima, kao što je prekookeanska pomoć i naučna istraživanja, EU može vršiti paralelne aktivnosti, kao što su programi humanitarne pomoći.

Ekonomska koordinacija

Sve države članice učestvuju u Ekonomskoj i monetarnoj uniji (EMU), što znači da koordiniraju svoje ekonomske politike i tretiraju ekonomske odluke kao pitanja od zajedničkog interesa za sve. Nijedna institucija u EMU nije samostalno odgovorna za opštu ekonomsku politiku. Ove odgovornosti su podijeljene između država članica i institucija EU.

Monetarnom politikom — koja se bavi stabilnošću cijena i kamatama — nezavisno upravlja Evropska centralna banka (ECB) u euro zoni, odnosno, u onih 17 država članica u kojima je euro nacionalna valuta. Pridruživanjem Litvanije u januaru 2015, euro zona brojaće 19 zemalja.

Fiskalna politika, koja obuhvata odluke o oporezivanju, potrošnji i pozajmljivanju, u nadležnosti je vlada 28 država članica. To važi i za politike rada i socijalnog staranja. Međutim, budući da odluke koje donese jedna država članica u euro zoni mogu imati uticaj na čitavu euro zonu, te odluke moraju biti u skladu sa pravilima utvrđenima na nivou EU. Prema tome, usklađivanje zdravih javnih finansija i strukturnih politika neophodno je za djelotvorno funkcioniranje EMU-a i osiguranje stabilnosti i rasta. Ekonomska kriza, koja je počela 2008. godine, naglasila je potrebu za jačanjem

ekonomskog upravljanja u EU i u euro zoni putem, između ostalog, boljeg usklađivanja, praćenja i nadzora politika.

Savjet prati javne finansije i ekonomske politike država članica i može donijeti preporuke pojedinačnim državama članicama EU na osnovu predloga Komisije. On može preporučiti usklađivanje mjera i sankcije državama euro zone koje ne sprovedu korektivne mjere za smanjenje prekomjernog deficita i duga.

O upravljanju euro zonom i velikim reformama ekonomske politike se takođe diskutuje na euro samitima, na kojima se sastaju šefovi država ili vlada članica euro-zone.

EU i vanjski odnosi

Za odnose sa zemljama van EU odgovoran je visoki predstavnik Unije za vanjsku politiku i bezbjednost, imenovan od strane Evropskog savjeta, ali koji takođe obavlja i funkciju potpredsjednika Evropske komisije. Na nivou šefova država ili vlada, Uniju predstavlja predsjednik Evropskog savjeta.

Evropska služba za vanjske poslove (EEAS) služi kao ministarstvo vanjskih poslova i diplomatska služba Unije pod okriljem visokog predstavnika. Ona je sastavljena od stručnog osoblja proslijeđenog iz Savjeta, država članica i Evropske komisije.

Savjet priprema i donosi odluke u oblasti vanjske politike i bezbjednosti EU na osnovu smjernica koje utvrdi Evropski savjet. Sa druge strane, Komisija je odgovorna za trgovinu i finansiranje država koje nisu članice EU, kao što je humanitarna ili razvojna pomoć. Komisija, takođe, predstavlja Uniju u svim oblastima nadležnosti EU mimo vanjske i bezbjednosne politike.


Evropski parlament

Glas naroda

Uloga: neposredno izabrana zakonodavna poluga EU

Članovi: 751 član Evropskog parlamenta

Lokacija: Strazbur, Brisel i Luksemburg

X http://www.europarl.eu

Poslanike Evropskog parlamenta (MEP) biraju neposredno građani EU da bi zastupali njihove interese. Izbori se održavaju svakih pet godina, a pravo glasa imaju svi građani EU stariji od 18 godina (16 u Austriji) - oko 380 miliona birača. Parlament ima 751 poslanika iz svih 28 država članica.

Službeno sjedište Evropskog parlamenta je u Strazburu (Francuska), iako institucija radi na tri lokacije: Strazbur, Brisel (Belgija) i Luksemburg. Opšti sastanci Parlamenta, poznati kao "plenarne sjednice", održavaju se u Strazburu 12 puta godišnje. Dodatne plenarne sjednice održavaju se u Briselu. Sastanci odbora takođe se održavaju u Briselu.

Sastav Evropskog parlamenta

Mjesta u Evropskom parlamentu podijeljena su između država članica na osnovu njihovog udjela u stanovništvu EU.

Većina poslanika povezana je sa političkom partijom u svojoj zemlji. Nacionalne partije se u Evropskom parlamentu grupišu u političke grupe na nivou EU i većina poslanika pripada jednoj od njih.

BROJ POSLANIKA PO DRŽAVI ČLANICI U 2013.

Država članica Broj poslanika

Austrija 18

Belgija 21

Bugarska 17

Hrvatska 11

Kipar 6

Republika Češka 21

Danska 13

Estonija 6

Finska 13

Francuska 74

Njemačka 96

Grčka 21

Mađarska 21

Irska 11

Italija 73

Letonija 8

Litvanija 11

Luksemburg 6

Malta 6

Holandija 26

Poljska 51

Portugal 21

Rumunija 32

Slovačka 13

Slovenija 8

Španija 54

Švedska 20

Ujedinjeno Kraljevstvo 73

UKUPNO 751


Šta radi Evropski parlament

Parlament ima tri glavne uloge:

1. Zajedno sa Savjetom dijeli ovlašćenje da donosi - usvaja zakone. Činjenica da je neposredno izabrano tijelo, garantuje demokratski legitimitet evropskog prava.

2. Vrši demokratski nadzor svih institucija EU, a naročito Komisije. Ima ovlašćenje da odobrava ili odbija nominaciju predsjednika Komisije i komesara, i pravo da ukori Komisiju u cjelini.

3. Parlament sa Savjetom dijeli ovlašćenje za budžet EU i samim tim može uticati na potrošnju EU. Na kraju budžetskog postupka, on usvaja ili odbija budžet u cjelosti.

Ova tri pravila su detaljnije opisana u nastavku.

1. OVLAŠĆENJE DA DONOSI ZAKONE Najčešći postupak donošenja zakonodavstva EU naziva se “redovni zakonodavni postupak” - takođe poznat i kao “postupak zajedničkog odlučivanja”. Ovim se Evropski parlament i Savjet stavljaju na ravnopravnu osnovu, a zakoni usvojeni u sklopu ovog postupka su zajednička akta Savjeta i Parlamenta. To se primjenjuje za većinu zakonodavstva EU, pokrivajući širok spektar oblasti, kao što su prava potrošača, zaštita životne sredine i transport. U okviru redovnog zakonodavnog postupka, Komisija daje predlog koji moraju usvojiti i Parlament i Savjet. Saglasnost Parlamenta je potrebna za sve međunarodne sporazume u oblastima koje obuhvata redovni zakonodavni postupak.

Parlament mora biti konsultovan u nizu drugih predloga, a njegovo odobrenje je potrebno za važne političke ili institucionalne odluke, kao što su akta o socijalnom osiguranju i zaštiti, poreske odredbe u oblasti energije, i usklađivanje poreza na promet i indirektno oporezivanje. Parlament, takođe, daje podsticaj za novo zakonodavstvo ispitivanjem godišnjeg programa rada Komisije, razmatrajući koji bi novi zakoni bili odgovarajući i tražeći od Komisije da dostavi predloge.

2. OVLAŠĆENJE ZA NADZOR Parlament vrši demokratski nadzor drugih evropskih institucija. On to čini na nekoliko načina. Prvo, kada je potrebno da se imenuje nova Komisija, Parlament saslušava sve potencijalne nove članove i predsjednika Komisije (koje imenuju države članice). Oni ne mogu biti imenovani bez odobrenja Parlamenta.

Pored toga, Komisija je politički odgovorna Parlamentu, koji može usvojiti "predlog za ukor" kojim se poziva na njihove kolektivne ostavke. Parlament vrši kontrolu redovnim ispitivanjem izvještaja koje mu pošalje Komisija i postavlja pitanja u pismenoj i usmenoj formi.

Komesari prisustvuju plenarnim sjednicama Parlamenta i sastancima parlamentarnih odbora. Osim toga, Parlament održava redovan dijalog sa predsjednikom Evropske centralne banke o monetarnoj politici.

Parlament takođe nadgleda rad Savjeta: poslanici redovno postavljaju pitanja Savjetu u pismenoj i usmenoj formi, a predsjedništvo Savjeta prisustvuje plenarnim sjednicama i učestvuje u važnim debatama. Za neke oblasti politike, koje uključuju zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku, sam Savjet je

BROJ POSLANIKA U SVAKOJ POLITIČKOJ GRUPI �OCTOBAR 2014¡

Ujedinjena ljevica Evrope/Nordijske zemlje

Zeleni lijevi blok — EUL/NGL

52

Napredni savez socijalista i demokrata u

Evropskom perlamentu — S i D

191

Zeleni/Evropski slobodni Savez — Zeleni/EFA

50 Evropski konzervativci i reformisti — ECR70

Evropa slobode i demokratije — EFDD48

Evropska narodna partija (hrišćansko-demokratska) — EPP220

Savez liberala i demokrata za Evropu — ALDE

68

Nesvrstani članovi — NI52

TOTAL751


odgovoran za odlučivanje. Ali Parlament svakako blisko radi sa Savjetom u ovim oblastima.

Parlament, takođe, vrši demokratsku kontrolu ispitivanjem peticija građana i formiranjem posebnih istražnih odbora.

Na kraju, Parlament daje doprinos svakom samitu EU (sastanci Evropskog savjeta). Predsjednik parlamenta poziva se da na početku svakog samita iznese mišljenja i zabrinutosti Parlamenta o tematskim pitanjima i tačkama na dnevnom redu Evropskog savjeta.

3. KONTROLA BUDŽETA

O godišnjem budžetu EU zajednički odlučuju Parlament i Savjet Evropske unije. Parlament o njemu raspravlja na dva uzastopna čitanja i ne stupa na snagu dok ga ne potpiše predsjednik Parlamenta.

Njegov Odbor za kontrolu budžeta prati kako se budžet troši i Parlament svake godine odlučuje da li da odobri način kojim je Komisija rukovala budžetom u prethodnoj finansijskoj godini. Ovaj proces odobrenja je tehnički poznat kao “odobravanje razduživanja”.

Kako radi Parlament

Parlament bira svog predsjednika na mandat od dvije i po godine. Predsjednik zastupa Parlament u drugim institucijama EU, kao i u svijetu, a pomoć mu pruža 14 potpredsjednika. Predsjednik Evropskog parlamenta,

zajedno sa predsjednikom Savjeta, potpisuje sve zakonodavne akte kada se usvoje.

Rad Parlamenta podijeljen je u dvije glavne faze:

XX Priprema za plenarnu sjednicu: ovo rade poslanici iz 20 parlamentarnih odbora specijalizovanih za konkretne oblasti aktivnosti EU, na primjer ECON – Odbor za ekonomska i monetarna pitanja, ili INTA – Odbor za međunarodnu trgovinu. O pitanjima za debatu, takođe, raspravljaju i političke grupe.

XX Sama plenarna sjednica: plenarne sjednice, kojima prisustvuju svi poslanici, obično se održavaju u Strazburu (jedne nedjelje mjesečno), a ponekad se dodatne sjednice održavaju u Briselu. Parlament na plenarnim sjednicama ispituje predloženo zakonodavstvo i glasa o izmjenama i dopunama prije donošenja odluke o kompletnom tekstu. Ostale tačke dnevnog reda mogu uključiti "komunikacije" Savjeta ili Komisije ili pitanja o događanjima u EU ili širom svijeta.

Martin Šulc izabran je za predsjednikaEvropskog parlamenta 2012. godine

© E

U


Evropski savjet

Utvrđivanje strategije

Uloga: definiše političko smjernice i prioritete

Članovi: Šefovi država ili vlada svake države članice, predsjednik Evropskog savjeta i predsjednik

Evropske Komisije

Lokacija: Brisel

X http://www.european-council.europa.eu

Evropski savjet okuplja najviše političke lidere Evrope, tj. premijere i predsjednike, zajedno sa svojim predsjednikom i predsjednikom Komisije. Oni se sastaju najmanje četiri puta godišnje, kako bi EU kao cjelini dali opšte političke smjernice i prioritete. Visoki predstavnik Unije za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku, takođe, učestvuje u radu Evropskog savjeta.

Šta radi Evropski savjet

Kao najviši sastanak šefova država ili vlada svih država članica EU, Evropski savjet predstavlja najviši nivo političke saradnje između država članica. Lideri na sastancima konsenzusom odlučuju o opštim smjernicama i prioritetima Unije, i daju neophodni podsticaj za njen razvoj.

Evropski savjet ne usvaja zakonodavstvo. Na kraju svakog sastanka izdaje "zaključke" koji odražavaju glavne poruke koje proizilaze iz diskusija i sumira donesene odluke, takođe i u pogledu njihovog sprovođenja. Zaključcima se utvrđuju glavna pitanja o kojima bi trebalo da se raspravljaju na sastancima Savjeta, tj. ministara. U njima se takođe može pozvati Evropska komisija da dostavi predloge koji će se baviti konkretnim izazovom ili prilikom za Uniju.

Sastanci Evropskog savjeta se po pravilu održavaju najmanje dvaput u svakih šest mjeseci. Dodatni (vanredni ili neformalni) sastanci se mogu sazvati za rješavanje hitnih pitanja za koja su potrebne odluke na najvišem nivou, na primjer o ekonomskim poslovima ili vanjskoj politici.

Predsjednik Evropskog savjeta

Radom Evropskog savjeta koordinira njegov predsjednik, koji je odgovoran za sazivanje i predsjedavanje sastancima Evropskog savjeta i unapređenje njegovog rada.

Predsjednik Evropskog savjeta, takođe, zastupa Uniju u spoljnom svijetu. Zajedno sa visokim predstavnikom za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku, on ili ona zastupa interese Unije u vanjskim poslovima i bezbjednosnim pitanjima.

Predsjednika bira Evropski savjet na mandat od dvije i po godine uz mogućnost reizbora. Predsjedavanje Evropskim savjetom je posao sa punim radnim vremenom, predsjednik ne može istovremeno obavljati službu u matičnoj zemlji.

Kako Evropski savjet donosi odluke

Evropski savjet većinu svojih odluka donosi konsenzusom. U jednom broju slučajeva, međutim, važi pravilo kvalifikovane većine, kao što je izbor predsjednika i imenovanje Komisije i visokog predstavnika za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku.

Kada Evropski savjet odlučuje glasanjem, samo šefovi država ili vlada mogu glasati.

Sekretarijat

Evropskom savjetu u radu pomaže generalni sekretarijat Savjeta.


Euro samit

Šefovi država i vlada onih država koje koriste euro za valutu se, van Evropskog savjeta, takođe sastaju dvaput godišnje zajedno sa predsjednikom Evropske komisije. Predsjednik Evropske centralne banke se takođe poziva na ove sastanke Euro samita. Takođe, može biti pozvan predsjednik Evropskog parlamenta.

Sastanci su prilika da se raspravlja o upravljanju euro zonom, kao i većim reformama ekonomske politike. Euro samit je formalno uspostavljen Ugovorom o stabilnosti, koordinaciji i upravljanju (TSCG) Ekonomskom i monetarnom unijom. Predsjednika Euro samita imenuju šefovi država ili vlada članica euro zone. Imenovanje se odvija u isto vrijeme kada i imenovanje predsjednika Evropskog savjeta i ima isto vremensko trajanje. Ove dvije funkcije može obavljati ista osoba.

U nekim slučajevima, lideri država koje su ratifikovale TSCG, ali ne koriste euro za svoju valutu, takođe, učestvuju u raspravama Euro samita. Kada te zemlje nemaju pravo učešća, predsjednik Euro samita njih i druge države članice EU obavještava o pripremi i ishodu samita.

Donald Task predsjedava samitom EU kao Predsjednik Evropskog savjeta od 1. decembra 2014. godine

© E

U

Postoje tri Savjeta: kako ih razlikovati?

Lako je zbuniti se u vezi sa tim koje je koje evropsko tijelo - naročito kad tri veoma različita tijela imaju slična imena, kao sto su ova tri "Savjeta".

XX Evropski savjet Njega čine šefovi država ili vlada (tj. predsjednici i/ili premijeri) svih država članica EU, zajedno sa njegovim predsjednikom i predsjednikom Evropske komisije. To je organ za donošenje odluka u Evropskoj uniji na najvišem nivou, zbog čega se njegovi sastanci često zovu "samiti".

XX SavjetOva institucija, takođe poznata i pod nazivom Savjet ministara, sastoji se od vladinih ministara iz svih država članica EU. Savjet se redovno sastaje kako bi donosio detaljne odluke i usvajao evropske zakone.

XX Savjet EvropeOvo uopšte nije institucija EU. To je međuvladina institucija koja ima za cilj zaštitu ljudskih prava, demokratije i vladavine prava. Savjet Evrope osnovan je 1949. godine i jedan od njegovih početnih uspjeha bilo je pisanje Evropske konvencije o ljudskim pravima. Da bi omogućio građanima da koriste svoja prava sadržana u toj konvenciji, Savjet Evrope osnovao je Evropski sud za ljudska prava. Savjet Evrope sada ima 47 država članica, uključujući i sve države članice EU, a njegovo sjedište je u Strazburu, Francuska.


Savjet

Glas država članica

Uloga: Odlučuje o politikama i usvaja zakonodavstvo

Članovi: Jedan ministar iz svake države članice

Lokacija: Brisel i Luksemburg

X http://www.consilium.europa.eu

Ministri država članica EU se sastaju u Savjetu kako bi raspravljali o poslovima EU, donosili odluke i usvajali zakone. Ministri koji prisustvuju ovim sastancima imaju pravo da obavežu svoje vlade na djelovanje dogovoreno na sastancima Savjeta.

Šta radi Savjet

Savjet je suštinski donosilac odluka u EU. Njegov rad se sprovodi na sastancima Savjeta kojima prisustvuje po jedan ministar iz svake nacionalne vlade zemalja EU. Svrha ovih okupljanja je: rasprava, usaglašavanje, izmjena i dopuna i, na kraju, usvajanje zakonodavstva, usklađivanje politika država članica ili definisanje vanjske politike EU.

Koji ministri prisustvuju kojem sastanku Savjeta zavisi od tema na dnevnom redu - ovo je poznato kao "konfiguracija" Savjeta. Ukoliko, na primjer, Savjet treba da raspravlja o pitanjima koja se odnose na životnu sredinu, sastancima prisustvuju ministri životne sredine iz svake države članice EU i poznat je kao "Ekološki savjet", isto tako, za "Savjet za ekonomske i finansijske poslove" ili "Savet za konkurenciju", i tako dalje.

Zemlje EU su se saglasile o strategiji "Evropa 2020" za izlazak iz ekonomske krize pametnim, održivim i inkluzivnim rastom. Ministri Savjeta donose puno odluka da bi se ova strategija sprovela.

© im

ago/

Xinh

ua/R

epor

ters

Postoji 10 različitih konfiguracija Savjeta:

Kojim predsjedava visoki predstavnik za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku:

XX Vanjski poslovi

Kojima predsjedava država članica koja predsjedava Savjetom:

XX Opšti poslovi

XX Ekonomski i finansijski poslovi

XX Pravosuđe i unutrašnji poslovi

XX Zapošljavanje, socijalna politika, zdravstvo i pitanja potrošača

XX Konkurentnost (unutrašnje tržište, industrija, istraživanje i svemir)

XX Transport, telekomunikacije i energija

XX Poljoprivreda i ribarstvo

XX Životna sredina

XX Obrazovanje, mladi, kultura i sport


PREDSJEDNIŠTVA SAVJETA

godina januar–jun jul–decembar

2014. Grčka Itaija

2015. Letonija Luksemburg

2016. Holandija Slovačka

2017. Malta Ujedinjeno Kraljevstvo

2018. Estonija Bugarska

2019. Austrija Rumunija

2020. Finska

Države članice se rotiraju u predsjedavanju Savjetom na svakih šest mjeseci. To nije isto kao u slučaju predsjednika Evropskog savjeta. Vlada koja predsjedava Savjetom odgovorna je za organizaciju i predsjedavanje različitim sastancima Savjeta. Izuzetak je Savjet za vanjske poslove kojim predsjedava visoki predstavnik za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku, koji se bavi vanjskim poslovima u ime Savjeta.

Da bi se održao kontinuitet u radu Savjeta, šestomjesečna predsjedništva tijesno sarađuju u grupama od tri. Ovi timovi od tri predsjedništva ('trio') pripremaju zajednički program rada Savjeta za period od 18 mjeseci.

Svaki ministar u Savjetu ima ovlašćenja da obaveže svoju vladu. Štaviše, svaki ministar u Savjetu odgovara izabranim nacionalnim vlastima. Ovo obezbjeđuje demokratski legitimitet odluka Savjeta.

Savjet ima pet ključnih odgovornosti:

1. Da usvaja evropske zakone. U većini oblasti, on zakone donosi zajedno sa Evropskim parlamentom;

2. Da koordinira politike država članica, na primjer, u oblasti ekonomije;

3. Da razvija zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku EU, na osnovu smjernica koje utvrdi Evropski savjet;

4. Da zaključuje međunarodne ugovore između EU ili jedne ili više država ili međunarodnih organizacija;

5. Da usvaja budžet EU, zajedno sa Evropskim parlamentom.

Rad Savjeta detaljnije je opisan u nastavku.

1. ZAKONODAVSTVOVeći dio zakonodavstva EU usvajaju zajedno Savjet i Parlament. Opšte pravilo je da Savjet djeluje samo na predlog Komisije, a Komisija je obično odgovorna da obezbijedi da se usvojeno zakonodavstvo EU primjenjuje.

2. KOORDINACIJA POLITIKA DRŽAVA ČLANICA £PRIMJER: EKONOMSKA POLITIKA¥Sve države članice EU su dio Ekonomske i monetarne unije (EMU) čak i ako ne pripadaju "euro zoni". Ekonomska politika unutar EMU zasniva se na tijesnoj koordinaciji nacionalnih ekonomskih politika. Koordinaciju vrše ministri ekonomije i finansija koji zajedno čine Savjet za ekonomsko-finansijske poslove (Ecofin).

3. ZAJEDNIČKA VANJSKA I BEZBJEDNOSNA POLITIKA £ZVBP¥Definisanje i primjena vanjske i bezbjednosne politike EU je u isključivoj nadležnosti Evropskog savjeta i Savjeta koji jednoglasno djeluju. ZVBP sprovode visoki predstavnik za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku zajedno sa državama članicama, na sastanku Savjeta za vanjske poslove.

4. ZAKLJUČIVANJE MEĐUNARODNIH UGOVORASavjet svake godine zaključuje (tj. zvanično potpisuje) niz sporazuma između Evropske unije i država koje nisu članice EU i međunarodnih organizacija. Ovi ugovori mogu obuhvatiti široke oblasti, kao što su trgovina, saradnja i razvoj, ili se mogu baviti konkretnim temama, kao što su tekstil, ribarstvo, nauka i tehnologija, transport, itd. Ovi ugovori su podložni dobijanju saglasnosti Evropskog parlamenta u oblastima u kojima EP ima pravo suodlučivanja.

5. ODOBRAVANJE BUDŽETA EUO godišnjem budžetu EU zajednički odlučuju Evropski parlament i Savjet. Ukoliko se dvije institucije ne dogovore, onda se poštuju postupak usaglašavanja dok se budžet ne odobri.

Kako radi Savjet

Sve rasprave Savjeta i glasanje o zakonodavnim aktima odvijaju se javno. Ove sastanke je moguće pratiti preko veb strane Savjeta.

Sveukupna dosljednost u radu različitih konfiguracija Savjeta obezbijeđena je od strane Savjeta za opšte poslove, koji nadgleda djelotvorno praćenje sastanaka Evropskog savjeta. Njega podržava Odbor stalnih


predstavnika ("Coreper" — od francuske riječi: "Comité des Représentants Permanents").

"Koreper" je sastavljen od stalnih predstavnika vlada u Evropskoj uniji. Svaka država članica EU ima tim u Briselu ("Stalni predstavnici") koji je predstavlja i brani njene nacionalne interese na nivou EU. Šef svake delegacije je, po dejstvu, ambasador svoje zemlje u Evropskoj uniji. Ambasadori se sastaju jednom nedjeljno u okviru Korepera. Njima u radu pomaže određeni broj radnih grupa koje čine zvaničnici iz državnih uprava.

Kako Savjet glasa?

Odluke se na Savjetu donose glasanjem. U većini slučajeva, odluke se donose glasanjem kvalifikovane većine. U nekim slučajevima, ugovori zahtijevaju drugačiji postupak, na primjer, jednoglasno glasanje u oblasti oporezivanja. Da bi se o predlogu odlučilo kvalifikovanom većinom, mora se obezbijediti dvostruka većina – država članica i stanovništva. Glasova "za" mora da ima najmanje:

XX 55 % država članica, tj. 16 od 28 zemalja;

XX Onoliko država članica da zastupaju 65% stanovništva EU – ovo znači da zastupaju približno 329 miliona od stanovništva koje broji nekih 506 miliona.

Pored toga, da bi se blokiralo donošenje odluke, najmanje četiri zemlje, koje zastupaju više od 35% stanovništva, moraju glasati protiv.

Ova pravila podrazumijevaju da sve odluke koje donosi Savjet imaju veliku podršku širom Evrope, ali takođe i to da male manjine ne mogu blokirati donošenje odluka. Prije novembra 2014, koristio se drugačiji sistem po kojem je svaka zemlja imala određeni broj glasova.

STANOVNIŠTVO KOJE SE KORISTI ZA GLASANJE U SAVJETU �2014¡

Država članica Stanovništvo(× 1 000)

Procenat u ukupnom

stanovništvu Unije

Njemačka 80 523,7 15,93

Francuska 65 633,2 12,98

Ujedinjeno Kraljevstvo

63 730,1 12,61

Italija 59 685,2 11,81

Španija 46 704,3 9,24

Poljska 38 533,3 7,62

Rumunija 20 057,5 3,97

Holandija 16 779,6 3,32

Belgija 11 161,6 2,21

Grčka 11 062,5 2,19

Republika Češka 10 516,1 2,08

Portugal 10 487,3 2,07

Mađarska 9 908,8 1,96

Švedska 9 555,9 1,89

Austrija 8 451,9 1,67

Bugarska 7 284,6 1,44

Denska 5 602,6 1,11

Finska 5 426,7 1,07

Slovačka 5 410,8 1,07

Irska 4 591,1 0,91

Hrvatska 4 262,1 0,84

Litvanija 2 971,9 0,59

Slovenija 2 058,8 0,41

Letonija 2 023,8 0,40

Estonija 1 324,8 0,26

Kipar 865,9 0,17

Luksemburg 537,0 0,11

Malta 421,4 0,08

Ukupno 505 572,5 100

Prag za kvalifikovanu većinu

328 622,1 65 %


Prag za kvalifikovanu većinu

Generalni sekretarijat Savjeta pomaže Evropskom savjetu i njegovom predsedniku i Savjetu i njegovom rotirajućem predsjedavanju. Njime rukovodi generalni sekretar kojeg imenuje Savjet.

Eurogrupa

Sve države članice učestvuju u Ekonomskoj i monetarnoj uniji (EMU), što znači da koordiniraju svoje ekonomske politike i tretiraju ekonomske odluke kao pitanje od zajedničkog interesa za sve. Međutim, nisu se sve države članice pridružile euro zoni ili usvojile jedinstvenu valutu - euro. Neke države su izabrale da se ne pridruže u ovom trenutku, dok ostale još uvijek pripremaju svoje ekonomije za ispunjavanje kriterijuma za članstvo u euro zoni. Države članice euro zone treba da tijesno sarađuju, a takođe podliježu jedinstvenoj monetarnoj politici koju vodi Evropska centralna banka.

Samim tim, državama članicama euro zone potreban je forum za diskusiju i odlučivanje o politikama za euro zonu. To ne može biti Savjet za ekonomske i finansijske poslove (Ecofin) jer u njemu učestvuju sve države članice.

Rješenje je Eurogrupa, koja se sastoji od ministara ekonomije i finansija članica euro zone.

Euro grupa djeluje na unaprjeđenju ekonomskog rasta i finansijske stabilnosti u euro zoni koordiniranjem ekonomskih politika. Budući da samo "Ecofin" formalno može donositi odluke o ekonomskim pitanjima, Eurogrupa se sastaje neformalno dan prije sastanka "Ecofina", otprilike jednom mjesečno. Članovi Eurogrupe sljedećeg dana na sastanku "Ecofina" formalno odlučuju

o dogovorima postignutim na neformalnom okupljanju Eurogrupe.

Samo ministri "Ecofin"-a koji predstavljaju članove euro zone mogu glasati o pitanjima koja se tiču Eurogrupe. Komesar za ekonomske i monetarne poslove i predsjednik Evropske centralne banke takođe prisustvuju sastancima Eurogrupe.

Članovi Eurogrupe biraju predsjednika na mandat od dvije i po godine. Generalni sekretarijat Savjeta pruža administrativnu podršku za sastanke Eurogrupe.

Zajednička vanjska i bezbjednosna politika

Evropska unija progresivno razvija zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku (ZVBP), za koju važe drugačiji postupci u poređenju sa ostalim oblastima politike. ZVBP definišu i primjenjuju Evropski savjet i Savjet zajedničkim radom. Širi međunarodni ciljevi Unije su unapređenje demokratije, vladavine prava, ljudskih prava i slobode i poštovanja ljudskog dostojanstva i načela ravnopravnosti i solidarnosti. Da bi se ostvarili ovi ciljevi, EU razvija odnose i partnerstva sa drugim zemljama i organizacijama širom svijeta.

ZVBP je u nadležnosti ovih tijela:

XX Evropskog savjeta, kojim predsjedava predsjednik, i koji definiše zajedničku vanjsku i bezbjednosnu politiku, uzimajući u obzir strateške interese Unije, uključujući i pitanja sa odbrambenim implikacijama.

Novi propisi EU o ekonomskom i finansijskom upravljanju pomažu da se očisti i ojača bankarski sektor.

© A

ssoc

iate

d Pr

ess/

Repo

rter

s

Šta je "pojačana saradnja"?Ukoliko neke države članice žele da bliže sarađuju u oblastima politika koje nisu u isključivoj nadležnosti EU, ali nisu u mogućnosti da dobiju saglasnost svih država članica, onda im mehanizam "poajačane saradnje" omogućava da rade zajedno. On dozvoljava da najmanje devet država članica koristi institucije EU za postizanje bliže saradnje. Međutim, postoje uslovi: ova saradnja mora unaprijediti ciljeve Unije i mora biti otvorena za sve ostale države članice ako žele da se pridruže.

Procedura se koristi u brojnim zemljama za zakon o razvodu, što im omogućava da nađu zajedničko rješenje za parove iz različitih zemalja EU koji žele da se razvedu u EU. Takođe, postoji i za jedinstveni patentni sistem, koji uključuje skoro sve države članice EU.


XX Savjeta, naročito Savjeta za vanjske poslove, koji onda donosi odluke neophodne da se definiše i primijeni ZVBP po smjernicama Evropskog savjeta. Visoki predstavnik za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku predsjedava sastancima Savjeta za vanjske poslove.

XX Visokog predstavnika, koji zajedno sa državama članicama sprovodi ZVBP, osiguravajući da je njegova primjena dosljedna i djelotvorna. Kako bi se ovo postiglo, on ili ona može tražiti nacionalne i resurse Unije.

Evropska služba za vanjske poslove (EEAS) služi kao ministarstvo vanjskih poslova i diplomatska služba Unije. Visoki predstavnik je šef službe, sastavljene od stručnog osoblja proslijeđenog iz Savjeta, država članica i Evropske komisije. EU ima delegacije u većini zemalja svijeta i one su dio EEAS-a. One tijesno rade na poslovima ZVBP-a zajedno sa nacionalnim ambasadama država članica EU.

Pitanja od značaja za ZVBP može iznijeti pred Savjet bilo koja država članica ili visoki predstavnik koji djeluje samostalno ili sa Komisijom. Imajući u vidu da su neka pitanja koja se tiču ZVBP-a često po svojoj prirodi hitna, postoje mehanizmi da se osigura brzo donošenje odluka. Uglavnom, odluke u ovoj oblasti se donose jednoglasno.

Pored vođenja ZVBP-a, visoki predstavnik, takođe, zastupa vanjsku i bezbjednosnu politiku Unije širom svijeta, vodi politički dijalog sa državama koje nisu članice EU i partnerima, te iskazuje stav EU u

međunarodnim organizacijama i na sastancima. Na nivou šefova država ili vlada, Uniju predstavlja predsjednik Evropskog savjeta.

Jedan aspekt ZVBP-a su pitanja bezbjednosti i odbrane, gdje EU razvija zajedničku bezbjednosnu i odbrambenu politiku (CSDP). Ova politika je osmišljena da omogući državama članicama EU da preduzmu operacije za upravljanje krizom. To su humanitarne i misije za uspostavljanje i održavanje mira, koje mogu bili vojne ili civilne prirode. Države članice dobrovoljno stavljaju na raspolaganje Evropskoj uniji svoje snage za njene operacije. Njima uvijek koordinira NATO čija se komandna struktura ponekad koristi za praktične zadatke u misijama EU. Niz stalnih tijela EU koordinira ovaj rad:

XX Odbor za politiku i bezbjednost (PSC) prati međunarodnu situaciju i ispituje opcije za odgovor EU tokom kriznih situacija u inostranstvu.

XX Vojni odbor Evropske unije (EUMC) sastoji se od načelnika generalštaba država članica i usmjerava vojne aktivnosti EU i pruža savjete o vojnim pitanjima.

XX Vojno osoblje Evropske unije (EUMS) sastoji se od vojnih eksperata koji rade u stalnom vojnom generalštabu u Briselu i pomažu EUMC-u.

Zaduženi za primjenu zakona zemalja EU moraju raditi zajedno na suzbijanju međunarodnog kriminala

© M

atte

is/L

ooka

tSci

ence

s/Re

port

ers


Evropska komisija

Promovisanje zajedničkih interesa

Uloga: Izvršna poluga EU koja predlaže zakone, sporazume o politikama i promoviše Uniju

Članovi: Kolegijum komesara, jedan iz svake države članice

Lokacija: Brisel

X http://ec.europa.eu

Komisija je politički nezavisna institucija koja predstavlja i štiti interese EU kao cjeline. Ona je u mnogim oblastima pokretačka snaga unutar institucionalnog sistema EU: ona predlaže zakonodavstvo, politike i programe djelovanja i odgovorna je za primjenu odluka Evropskog parlamenta (EP) i Savjeta. Ona takođe zastupa Uniju u spoljašnjem svijetu uz izuzetak zajedničke vanjske i bezbjednosne politike.

Šta je Komisija?

Izraz "Komisija" upotrebljava se u dva smisla. Kao prvo, odnosi se na "članove Komisije" - tj. tim žena i muškaraca imenovanih od strane država članica i Parlamenta da vode tu instituciju i donose njene odluke. Kao drugo, izraz "Komisija" odnosi se na samu instituciju i njeno osoblje.

Neformalno, imenovani članovi Komisije poznati su kao "komesari". Svi oni obavljaju političke funkcije u svojim zemljama i mnogi od njih bili su ministri u svojim vladama, ali kao članovi Komisije oni su obavezni da djeluju u interesu Unije kao cjeline i da ne primaju instrukcije od svojih nacionalnih vlada.

Izraz "Komisija" upotrebljava se u dva smisla. Kao prvo, odnosi se na "članove Komisije" - tj. tim žena i muškaraca imenovanih od strane država članica i Parlamenta da vode tu instituciju i donose njene odluke. Kao drugo, izraz "Komisija" odnosi se na samu instituciju i njeno osoblje.

Neformalno, imenovani članovi Komisije poznati su kao "komesari". Svi oni obavljaju političke funkcije u svojim zemljama i mnogi od njih bili su ministri u svojim vladama, ali kao članovi Komisije oni su obavezni da djeluju u interesu Unije kao cjeline i da ne primaju instrukcije od svojih nacionalnih vlada.

Svakodnevne poslove komisije obavljaju njeni administrativni službenici, stručnjaci, prevodioci, tumači i osoblje sekretarijata. Službenici Komisije - kao što je osoblje drugih tijela EU - zapošljavaju se preko Službe za izbor osoblja EU (EPSO) (http://europa.eu/epso). Oni su građani svake države članice EU, izabrani preko otvorenih konkursa. Za Komisiju radi oko 33.000 osoba. To može djelovati kao prevelik broj, ali u stvari to je manje službenika nego što zapošljava prosječna opština u tipičnom gradu srednje veličine u Evropi.

Žan-Klod Junker vodi izvršno tijelo EU u svojstvu predsjednika Evropske komisije.

© E

U


Šta radi Komisija

Evropska komisija ima četiri glavne uloge:

1. da predlaže zakonodavstvo Parlamentu i Savjetu;

2. da upravlja i sprovodi politike i budžet EU;

3. da primjenjuje evropsko pravo (zajedno sa Sudom pravde);

4. da zastupa Uniju širom svijeta.

1. PREDLAGANJE NOVOG ZAKONODAVSTVAPrema Ugovoru o EU, Komisija ima “pravo inicijative”. Drugim riječima, komisija je jedina odgovorna za pisanje predloga za nove zakonske propise EU, koje ona zatim predstavlja Parlamentu i Savjetu. Ovi predlozi moraju imati za cilj odbranu interesa Unije i njenih građana, a ne konkretnih zemalja ili industrija.

Prije podnošenja bilo kog predloga, Komisija mora da bude svjesna novih situacija i problema koji se javljaju u Evropi i mora da razmotri da li je donošenje propisa na nivou EU najbolji način da se te situacije i problemi riješe. Zbog toga je Komisija u stalnom kontaktu sa nizom različitih interesnih grupa i dva savjetodavna tijela - Evropskim ekonomsko-socijalnim komitetom (kojeg čine predstavnici poslodavaca i sindikata) i Komitetom regiona (kojeg čine predstavnici lokalnih i regionalnih vlasti). Pored toga, ona traži i mišljenja nacionalnih skupština, vlada i šire javnosti.

Komisija će predložiti djelovanje na nivou EU samo ako smatra da dati problem ne može da se efikasnije riješi djelovanjem na nacionalnom, regionalnom ili lokalnom planu. Ovaj pristup, kojim se pitanja rešavaju na najnižem mogućem nivou, naziva se "princip supsidijarnosti".

Ukoliko Komisija zaključi da je potreban zakonski propis na nivou EU, sačiniće tekst predloga za koji vjeruje da će uspješno riješiti problem i da će se njime zadovoljiti najširi mogući skup interesa. Da bi tehnički detalji bili dobro urađeni, Komisija se konsultuje sa stručnjacima iz svojih raznih odbora i ekspertskih grupa.

Inovacije i istraživanje su jedan od načina da se postigne otvaranje novih radnih mjesta i rast u Evropi.

© L

angr

ock/

Zeni

t/Lai

f/Re

port

ers

Imenovanje članova Komisije Nova Komisija imenuje se svakih pet godina, u roku od šest mjeseci od održavanja izbora za Evropski parlament. Postupak je sljedeći:

XX Vlade država članica predlažu novog predsjednika Komisije, koga mora da izabere Evropski parlament.

XX Predloženi predsjednik Komisije, u dogovoru s vladama država članica, bira druge članove Komisije.

Novi Parlament zatim razgovara sa svim predloženim članovima i daje svoje mišljenje o cijelom „kolegijumu”. Ako je odobrena, nova Komisija može službeno početi s radom. Komisija ima nekoliko potpredsjednika, od kojih je jedan takođe visoki predstavnik Unije za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku i koji na taj način djeluje u Savjetu i u kampovima Komisije.


Izgradnja Evropskog istraživačkog područja Preko Generalnog direktorata za istraživanje i inovacije, Komisija razvija politike EU u oblasti istraživanja i tehnološkog razvoja i doprinosi međunarodnoj konkurentnosti evropske industrije. Okvirni program EU za istraživanje i inovacije ulaže desetine milijardi eura u višedisciplinska kooperativna naučna istraživanja širom EU.

2. SPROVOĐENJE POLITIKA I BUDŽETA EU Kao izvršno tijelo Evropske unije, Komisija je odgovorna za upravljanje i sprovođenje budžeta EU, te za politike i programe koje donose Parlament i Savjet. Najveći dio stvarnih aktivnosti i potrošnje vrše nacionalne i lokalne vlasti, ali Komisija je odgovorna za njihov nadzor.

Komisija rukuje budžetom pod budnim okom Revizorskog suda. Obije ove institucije nastoje da obezbijede dobro finansijsko upravljanje. Evropski parlament daje odobrenje komisiji za realizaciju budžeta samo ako je zadovoljan nalazom iz godišnjeg izveštaja Revizorskog suda.

3. SPROVOĐENJE EVROPSKOG PRAVAKomisija ima ulogu "čuvara ugovora". To znači da je zajedno sa Sudom pravde odgovorna za pravilno sprovođenje zakona EU u svim državama članicama. Ukoliko utvrdi da neka država članica EU ne primjenjuje pravo EU i samim tim ne ispunjava svoje zakonske obaveze, Komisija preduzima korake kako bi popravila stanje.

Prije svega, pokreće pravni postupak pod nazivom „postupak u slučaju povrede”. Ovo uključuje slanje službenog dopisa vladi u kojem se objašnjava zašto Komisija smatra da ta država članica krši pravo EU i daje rok za slanje detaljnog odgovora Komisiji. Ako se stanje nakon tog postupka ne promijeni, Komisija to pitanje upućuje Sudu pravde, koji ima ovlašćenje da odredi kazne. Presude Suda obvezujuće su za sve države članice i institucije EU.

4. ZASTUPANJE EU NA MEĐUNARODNOJ SCENI Visoki predstavnik za vanjske poslove i bezbjednosnu politiku je potpredsjednik Komisije i odgovoran je za vanjske poslove. Visoki predstavnik radi sa Savjetom na pitanjima koja se tiču vanjskih poslova i bezbjednosti. Međutim, u oblastima vanjskog djelovanja, Komisija ima vodeću ulogu - naročito u oblasti trgovinske politike i humanitarne pomoći. Evropska komisija u ovim oblastima djeluje kao važan portparol Evropske unije na međunarodnoj sceni. To omogućuje da 28 država članica govori jednim glasom na međunarodnim forumima, kao što je Svjetska trgovinska organizacija.

Dopiranje do onih koji imaju potrebuOdeljenje Evropske komisije za humanitarnu pomoć i civilnu zaštitu (ECHO) formirano je 1992. godine. Humanitarno djelovanje sada zauzima ključno mjesto u spoljnim aktivnostima Evropske unije – i zaista, EU je najveći svjetski igrač u ovoj oblasti. Humanitarna pomoć se pruža za oko 150 miliona ljudi svake godine.

Oko 125 miliona ljudi svake godine dobija pomoć preko finansijskih sredstava humanitarne pomoći EU. Ova pomoć se dostavlja preko 200 partnera, kao što su humanitarne organizacije i agencije UN. Pomoć se zasniva na humanitarnim principima nediskriminacije i nepristrasnosti.

Federika Mogerini je šef vanjske politike EU i koordiniše djelovanje EU prema ostatku svijeta

© E

U


Kako radi Komisija

Na predsjedniku Komisije je da odluči koji komesar će biti zadužen za koju oblast politike i da reorganizuje te odgovornosti (ukoliko je potrebno) tokom mandata Komisije. Predsjednik, takođe, ima pravo da traži ostavku nekog komesara. Tim od 28 komesara (takođe, poznat kao "kolegijum") sastaje se jednom nedeljno, obično srijedom, u Briselu. Svaku tačku dnevnog reda predstavlja komesar odgovoran za tu oblast politike, a kolegijum donosi konačnu odluku o njoj.

Osoblje Komisije organizovano je po odjeljenjima, poznatima kao generalni direktorati (GD) i službe (kao što je pravna služba). Svaki GD je odgovoran za konkretnu oblast politike - na primjer, GD za trgovinu i GD za konkurentnost - svakim rukovodi generalni direktor koji odgovara jednom od komesara.

Eurostat: prikupljanje evropskih podatakaEurostat je statistička služba Evropske unije i dio Komisije. Njen zadatak je da obezbijedi Evropskoj uniji statistiku na evropskom nivou koja će omogućiti da se izvrši poređenje između zemalja i regiona. Ovo je njen glavni zadatak. Demokratska društva ne mogu funkcionisati pravilno bez solidne osnove sa pouzdanom i objektivnom statistikom.

Statistika Eurostata odgovara na mnoga pitanja: da li se nezaposlenost povećava ili smanjuje? Da li je emisija CO2 veća nego prije 10 godina? Koliko žena odlazi na posao? Kakvi su ekonomski rezultati vaše zemlje u poređenju sa drugim državama članicama EU?

http://epp.eurostat.ec.europa.eu

Generalni direktorati su u stvari zaduženi za osmišljavanje i izradu zakonodavnih predloga Komisije, ali predlozi postaju zvanični tek kada ih usvoji "Kolegijum" na svom nedjeljnom sastanku. Postupak otprilike teče na ovaj način:

Pretpostavimo na primjer da Komisija vidi potrebu za zakonodavstvom EU kojim će se spriječiti zagađenje rijeka u Evropi. Generalni direktorat za životnu sredinu će pripremiti predlog, na osnovu obimnih konsultacija sa svim zainteresovanim stranama, kao što su evropska industrija i poljoprivrednici, sa ministarstvima životne sredine u državama članicama i sa ekološkim organizacijama. Mnogi predlozi su takođe otvoreni za javne konsultacije, što omogućava pojedincima da daju mišljenja u ličnom svojstvu ili u ime organizacije.

O predloženom zakonodavstvu se onda razgovara sa svim relevantnim odjeljenjima Komisije i daju se izmjene i dopune ako je neophodno. Onda ga provjerava pravna služba.

Kada se predlog završi, generalni sekretar ga stavlja na dnevni red za naredni sastanak Komisije. Na tom sastanku komesar za životnu sredinu objašnjava svojim kolegama zašto se zakonodavstvo predlaže, a onda se o njemu diskutuje. Ukoliko se postigne sporazum, kolegijum će usvojiti predlog i dokument će biti poslat Savjetu i Evropskom parlamentu na razmatranje.

Međutim, ukoliko dođe do neslaganja među komesarima, predsjednik od njih može tražiti da glasaju o predlogu. Ukoliko je većina "za", predlog se usvaja. Nakon toga će imati podršku svih članova Komisije.


Nacionalni parlamenti

Primjena principa supsidijarnosti

Uloga: Učešće u radu Unije zajedno sa evropskim institucijama

Članovi: Poslanici nacionalnih parlamenata

Lokacija: Sve države članice EU

Institucije EU podstiču nacionalne parlamente da se više uključe u aktivnosti Evropske unije. Komisija od 2006. godine prosljeđuje nacionalnim parlamentima sve nove zakonodavne predloge i odgovora na njihova mišljenja. Usvajanjem Lisabonskog ugovora 2009. godine, prava i obaveze nacionalnih parlamenata unutar EU su jasno definisana. Nacionalni parlamenti sada mogu da iskažu svoja mišljenja o nacrtima zakonodavnih akata, kao i o drugim pitanjima koja im mogu biti od posebnog interesa.

Djelovanje EU podliježe principu supsidijarnosti. Ovo znači da Unija djeluje samo onda kada će akcije biti djelotvornije na nivou EU nego na nacionalnom nivou. Kada ugovori daju isključiva ovlašćenja EU, smatra se da je to slučaj; ali je inače to odluka koja se donosi za svaki novi zakon. Odgovarajuću primjenu ovog principa u odlučivanju EU prate nacionalni parlamenti.

Da bi se omogućilo parlamentima da sprovedu provjere supsidijarnosti, Komisija šalje nacrt zakonodavstva nacionalnim parlamentima u isto vrijeme kada ga prosljeđuje zakonodavcu EU (tj. Evropskom parlamentu i Savjetu).

Svaki nacionalni parlament može dati obrazloženo mišljenje ukoliko smatra da dotični predlog nije u skladu sa principom supsidijarnosti. Zavisno od broja

obrazloženih mišljenja koje pošalju nacionalni parlamenti, Komisija će možda morati ponovo da ispita svoj predlog i odluči da li da ga zadrži, prilagodi ili povuče. Ovo se onda zove postupak žutog i narandžastog kartona. U slučaju redovnog zakonodavnog postupka, ukoliko većina nacionalnih parlamenata dostavi obrazloženo mišljenje i pod uslovom da Komisija odluči da zadrži svoj predlog, moraće da objasni svoje razloge, a Evropski parlament i Savjet će odlučiti da li će nastaviti zakonodavni prostupak ili ne.

Nacionalni parlamenti su takođe neposredno uključeni u primjenu zakonodavstva EU. Direktive EU se upućuju državama članicama. One moraju da ih uvedu u unutrašnje pravo, o čemu uglavnom odlučuju nacionalni pralamenti. Direktive utvrđuju određene konačne rezultate koje svaka država članica mora da postigne do određenog datuma. Nacionalne vlasti moraju da prilagode svoje zakone kako bi ispunile ove ciljeve, ali su slobodne u odlučivanju kako će to učiniti. Direktive se koriste da se međusobno usklade različiti nacionalni zakoni, a naročito su uobičajene u slučajevima koji utiču na rad jedinstvenog tržišta (npr. standardi za bezbjednost proizvoda).


Sud pravde

Poštovanje prava EU

Uloga: Donijeti pravne presude za primljene slučajeve

Sud pravde: Jedan sudija iz svake države članice EU, osam generalnih pravobranilaca

Opšti sud: Jedan sudija iz svake države članice EU

Sud za službenike Evropske unije: Sedam sudija

Lokacija: Luksemburg

X http://curia.europa.eu

Sud pravde Evropske unije (Sud) osigurava da se zakonodavstvo EU tumači i primjenjuje na isti način u svim državama članicama - drugim riječima, da uvijek bude identično za sve strane i u svim okolnostima. S tim u vezi, Sud provjerava zakonitost djelovanja institucija EU, osigurava da države članice poštuju svoje obaveze i tumači pravo EU na zahtjev nacionalnih sudova.

Sud ima ovlašćenje da rješava pravne sporove između država članica, institucija EU, preduzeća i pojedinaca. Kako bi se izborio sa hiljadama predmeta koje prima, Sud je podijeljen u dva glavna tijela: Sud pravde, koji se bavi zahtjevima za preliminarne presude od nacionalnih sudova, određenim zahtjevima za poništenje i žalbe; i Opšti sud, koji odlučuje o svim zahtjevima za poništenje koje podnesu privatna lica i privredna društva, kao i o nekim koje podnesu države članice.

Specijalizovani sud, Sud za službenike Evropske unije, takođe odlučuje u sporovima između EU i njenih državnih službenika.

Šta radi Sud

Sud donosi rješenja o predmetima koji su mu dostavljeni. Četiri najčešće vrste predmeta su:

1. PRELIMINARNE PRESUDESudovi u svakoj državi članici EU odgovorni su da osiguraju propisnu primjenu prava EU u svojoj zemlji. Ukoliko nacionalni sudovi nisu sigurni o tumačenju ili valjanosti prava EU, onda mogu, a ponekad i moraju, pitati Sud pravde za savjet. Savjet se daje u formi obavezujuće "preliminarne presude". Ova presuda je važan kanal za građane da preko svojih nacionalnih sudova utvrde koliko daleko zakoni EU utiču na njih.

Stjuardese su nekoliko puta imale koristi od presuda Evropskog suda pravde o jednakim platama i jednakim pravima.

© Im

ageG

lobe


2. TUŽBE ZBOG POVREDEKomisija ili (u rijetkim slučajevima) država članica može da pokrene ovaj postupak ako ima razloga da vjeruje da određena država članica ne ispunjava obaveze u skladu sa pravom EU. Sud ispituje te navode i donosi presudu. Ako se utvrdi njena odgovornost, optužena država članica mora da ispravi stvari bez odlaganja, kako bi izbjegla novčane kazne koje Sud može izreći.

3. TUŽBA ZA PONIŠTENJE Ako bilo koja od država članica, Savjet, Komisija ili (pod izvjesnim uslovima) Parlament smatraju da je neki zakonski propis EU nezakonit, imaju pravo da od Suda traže njegovo poništenje. Te "tužbe za poništenje" mogu da podnesu i privatna lica koja žele da Sud poništi neki određeni zakonski propis jer on ima neposredno i štetno dejstvo na njih kao pojedince.

4. TUŽBE ZBOG NEČINJENJA Ugovorom je propisano da Evropski parlament, Savjet i Komisija donose određene odluke pod određenim okolnostima. Ako oni to ne učine, države članice, druge institucije EU i (pod određenim uslovima) pojedinci ili privredna društva, mogu uložiti prigovor sudu da se ova povreda službeno zabilježi.

Kako radi Sud

Sud pravde sastoji se od 28 sudija, po jedan sudija iz svake države članice, kako bi bili zastupljeni svi nacionalni pravni sistemi u EU. Sudu pomaže osam "generalnih pravobranilaca" koji daju obrazložena mišljenja o predmetima kojima se sud bavi. Oni to moraju činiti javno i nepristrasno. Sudije i generalni pravobranioci su ili bivši članovi najviših nacionalnih sudova ili veoma stručni pravnici kojima se može vjerovati da će pokazati nepristrasnost. Oni se imenuju zajedničkim dogovorom vlada država članica. Svaki je imenovan na mandat od šest godina. Sudije Suda biraju predsjednika na mandat od tri godine. Sud pravde može zasijedati u punom sastavu, u velikom vijeću od 13 sudija ili vijeću od pet ili tri sudija, zavisno od složenosti i važnosti predmeta. Skoro 60% predmeta saslušavaju vijeća od pet sudija, a oko 25% vijeća sastavljena od troje sudija.

Opšti sud takođe se sastoji od 28 sudija koje imenuju države članice na mandat od šest godina. Sudije Opšteg suda takođe biraju jednog od svojih članova za predsjednika na mandat od tri godine. Sud zasijeda u vijećima od tri ili pet sudija (ponekad i samo jedan sudija) kada vrši saslušanja. Oko 80% predmeta Opšteg suda saslušava vijeće od tri sudije. Veliko vijeće od 13 sudija ili vijeće u punom sastavu sa 28 sudija može se sastati ukoliko složenost i važnost predmeta to opravdava.

Svi predmeti se podnose registru Suda i dodeljuju konkretnom sudiji ili generalnom pravobranicu. Nakon podnošenja predmeta postoje dva koraka: prvo, pismena faza, a onda usmena faza. U prvoj fazi, sve uključene strane podnose izjavu u pisanoj formi i sudija dodijeljen slučaju priprema izvještaj rezimiranjem svih izjava i pravnog istorijata slučaja. O ovom izveštaju se raspravlja na opštem sastanku Suda na kojem se odlučuje o sastavu sudija koji će saslušati slučaj i da li su potrebni usmeni argumenti. Onda se dolazi do druge faze - javna saslušanja - kada pravnici iznesu svoj slučaj sudijama i generalnom pravobraniocu, koji im mogu postavljati pitanja. Nakon usmenog saslušanja, generalni pravobranilac dodijeljen slučaju donosi svoje mišljenje. U svjetlu tog mišljenja sudija donosi nacrt rješenja koje se podnosi drugim sudijama na provjeru. Sudije onda odlučuju i donose svoju presudu. O presudama Suda se odlučuje većinski i objavljuju se na javnom saslušanju. U većini slučajeva, tekst je istog dana dostupan na svim zvaničnim jezicima EU. Izdvojena se mišljenja ne iskazuju.

Ne primjenjuje se ovaj standardni postupak u svim predmetima. U slučaju da hitnost predmeta to zahtijeva, postoje pojednostavljeni i ubrzani postupci koji omogućuju Sudu da donese presudu u roku od oko tri mjeseca.


Evropska centralna banka

Obezbjeđivanje stabilnosti cijena

Uloga: Upravljanje eurom i monetarnom politikom euro zone

Članovi: Nacionalne centralne banke euro zone

Lokacija: Frankfurt na Majni, Njemačka

X http://www.ecb.int

Svrha Evropske centralne banke (ECB) je očuvanje monetarne stabilnosti u euro zoni, osiguravanjem niske i stabilne inflacije potrošačkih cijena. Smatra se da su stabilne cijene i niska inflacija presudne za održivi ekonomski rast jer podstiču preduzeća da više ulažu i otvaraju nova radna mjesta - čime se popravlja životni standard Evropljana. ECB je nezavisna institucija i donosi svoje odluke bez traženja ili prihvatanja instrukcija od vlada ili drugih institucija EU.

Šta radi ECB

Evropska centralna banka (ECB) osnovana je 1998. godine, kada je uveden euro, za upravljanje monetarnom politikom u euro zoni. Primarni cilj ECB-a je održavanje stabilnosti cijena. Ovo je definisano kao stopa inflacije potrošačkih cijena niža od, ali blizu 2% godišnje. ECB takođe radi na podršci zapošljavanja i održivog ekonomskog rasta u Uniji.

Kako ECB upravlja stabilnošću cijena?ECB utvrđuje kamatne stope za pozajmice komercijalnim bankama, što utiče na cijene i količinu novca u privredi – i samim tim stopu inflacije. Na primjer, kada ima dovoljno zaliha novca, stopa inflacije potrošačkih cijena može porasti, čime će roba i usluge biti skuplji. Kao odgovor na to, ECB može povećati troškove pozajmljivanja povećanjem kamatne stope na svoje zajmove komercijalnim bankama - što smanjuje ponudu novca i vodi do pritiska na spuštanje cijena. Isto tako, kada postoji potreba da stimuliše ekonomske aktivnosti, ECB može smanjiti kamatne stope koje naplaćuje da bi ohrabrila pozajmljivanje i ulaganje.

Mario Dragi je predsjednik Evropske centralne banke

od 2011. godine

© Im

ageG

lobe


Da bi obavila svoje operacije pozajmljivanja, ECB čuva i upravlja službenim stranim rezervama članica euro zone. Ostali zadaci uključuju sprovođenje deviznih operacija, promovisanje djelotvornog platnog sistema za podršku jedinstvenog tržišta, odobravanje proizvodnje euro novčanica od strane članica euro zone i upoređivanje relevantnih statističkih podataka iz nacionalnih centralnih banaka. Predsjednik ECB predstavlja banku na svim relevantnim sastancima EU na visokom nivou i međunarodnim sastancima.

Kako radi ECB

Evropska centralna banka je institucija Ekonomske i monetarne unije (EMU), kojoj pripadaju sve države članice. Pridruživanje euro zoni i usvajanje jedinstvene valute - eura - konačna je faza EMU. Nisu sve države članice EU članice i euro zone: neke još uvijek pripremaju svoje privrede za pridruživanje a neke su odustale. ECB se nalazi u srcu Evropskog sistema centralnih banaka, koji spaja ECB i nacionalne centralne banke svih država članica EU. Organizacija ECB odražava ovu situaciju u tri glavne grupacije.

XX Generalni savjet Evropskog sistema centralnih banaka sastoji se od guvernera 28 nacionalnih centralnih banaka, zajedno sa predsjednikom i potpredsjednikom ECB.

XX Izvršni odbor ECB čine predsjednik, potpredsjednik i četiri ostala člana koje imenuje Evropski savjet kvalifikovanom većinom, na mandat od osam godina. Izvršni odbor odgovoran je za primjenu monetarne politike, svakodnevni rad banke i pripremu sastanaka Upravnog savjeta, kao i za izvršavanje određenih ovlašćenja koja mu dodjeljuje Upravni savjet.

XX Upravni savjet ECB sastoji se od šest članova izvršnog odbora ECB i guvernera nacionalnih centralnih banaka 19 članica euro zone: zajedno čine Eurosistem. Upravni savjet je glavno tijelo za donošenje odluka u ECB i sastaje se dvaput mjesečno. Upravni savjet, po pravilu, na prvom sastanku u mjesecu procjenjuje ekonomske i monetarne promjene i donosi svoje mjesečne odluke o monetarnoj politici. Savjet na drugom sastanku uglavnom raspravlja o pitanjima koja se odnose na druge zadatke i odgovornosti ECB.

IE

UK

FR

SE

FI

EE

LV

LT

PL

CZ

ATHU

HR

SK

RO

BG

EL

CYMT

DE

IT

LU

BE

NL

PTES

DK

SI

Države članice koje ne koriste euro

Države članice koje koriste euro 2015. godine

BG: BugarskaCZ: Republika ČeškaDK: DanskaHR: HrvatskaHU: Mađarska

PL: PoljskaRO: RumunijaSE: ŠvedskaUK: Ujedinjeno Kraljevstvo

AT: AustrijaBE: BelgijaCY: KiparDE: NjemačkaEE: EstonijaEL: GrčkaES: Španija

FI: FinskaFR: FrancuskaIE: IrskaIT: ItalijaLT: LitvanijaLV: LatvijaLU: Luksemburg

MT: MaltaNL: HolandijaPT: PortugalSI: SlovenijaSK: Slovačka

Guyane(FR)

Canarias (ES)

Madeira (PT)

Açores (PT)


Ekonomsko upravljanje: Ko šta radi?Ekonomska i monetarna unija (EMU) je ključni element evropskih integracija i sve države članice EU su dio nje. Fiskalna politika (porez i potrošnja) ostaje u rukama pojedinačnih nacionalnih vlada, kao i politike o radu i socijalnom staranju. Međutim, koordinacija zdravih javnih finansija i strukturnih politika presudna je za djelotvorno funkcionisanje EMU. Države članice i institucije EU dijele odgovornosti na sljedeći način:

XX Evropski savjet utvrđuje glavna usmjerenja politike.

XX Savjet koordinira kreiranje ekonomskih politika EU i donosi odluke koje mogu obavezati pojedinačne državu članicu EU.

XX Države članice EU utvrđuju svoje nacionalne budžete u okviru dogovorenog limita za deficit i dug, i određuju sopstvene strukturne politike koje obuhvataju rad, penzije, socijalno staranje i tržišta.

XX Države članice euro zone koordiniraju politike od zajedničkog interesa za euro zonu na nivou šefova država ili vlada na “Euro samitu” i na nivou ministara finansija u “Eurogrupi”.

XX Evropska centralna banka utvrđuje monetarnu politiku za euro zonu, a njen primarni cilj je stabilnost cijena.

XX Evropska komisija prati šta države članice EU rade i izdaje preporuke politika.

XX Evropski parlament dijeli posao formulisanja zakonodavstva sa Savjetom i vrši demokratski nadzor procesa ekonomskog upravljanja.

XX Evropski mehanizam za stabilnost je finansijsko tijelo u vlasništvu zemalja euro zone koje pruža pomoć tim zemljama kada imaju ili kada im prijete velike finansijske poteškoće. U periodu od 2011. do 2013. godine, ovaj takozvani “zaštitni zid” pomogao je 5 zemalja euro zone u prevazilaženju svjetske ekonomske krize.

Nadzor banaka

Kao odgovor na ekonomsku krizu, ECB sada, takođe, nadgleda banke kako bi poslovale na siguran i pouzdan način. Slabost nekih velikih banaka i razlika u pravilima i kontrolama koje se sprovode među zemljama bili su najznačajniji faktori koji su doveli do krize. Nova bankarska pravila EU postavljaju strože uslove za banke, konkretno - količinu rezervi koju moraju da imaju. Po jedinstvenom nadzornom mehanizmu, ECB neposredno vrši nadzor najvećih kreditnih institucija, dok nacionalni nadzorni organi prate one manje, u okviru zajedničkog sistema. Ovaj mehanizam pokriva sve zemlje euro zone. Ostale zemlje EU mogu da se odluče na učešće.


Evropski revizorski sud

Pomoć u unapređenju finansijskog upravljanja EU

Uloga: Provjerava da se sredstva EU prikupljaju i koriste pravilno i pomaže u unaprjeđenju

finansijskog upravljanja u EU

Članovi: Jedan iz svake države članice EU


X http://eca.europa.eu

Evropski revizorski sud (ECA) je nezavisna institucija za spoljnu reviziju Evropske unije. On provjerava da li se prihodi Unije pravilno primaju, da li su njeni rashodi nastali na legalan i regularan način, i da li je njeno finansijsko upravljanje zdravo. On svoje zadatke obavlja nezavisno od drugih institucija EU i vlada. Takvim djelovanjem on doprinosi poboljšanom upravljanju sredstvima Evropske unije u interesu njenih građana.

Šta radi Evropski revizorski sud

Glavna uloga Evropskog revizorskog suda jeste da provjerava da li se budžet EU pravilno primjenjuje - drugim riječima, on provjerava zakonitost i regularnost prihoda i rashoda EU, kao i ispravnost finansijskog upravljanja. Rad ovog suda doprinosi garancijama da sistem EU funkcioniše efikasno i djelotvorno. Da bi obavio svoje zadatke, ECA sprovodi detaljne revizije prihoda i rashoda EU na svim nivoima upravljanja sredstvima EU. On vrši provjere na licu mjesta u organizacijama koje upravljaju sredstvima ili kod korisnika koji su ih primili, kako u državama članicama

EU tako i u drugim zemljama. Njegovi nalazi se objavljuju u godišnjim i posebnim izvještajima kojima sud upozorava Komisiju i vlade država članica EU na otkrivene greške ili slabosti, i daje preporuke za unapređenje.

Još jedna ključna funkcija Evropskog revizorskog suda jeste da pomogne budžetskom organu (Evropskom parlamentu i Savjetu) dostavljanjem godišnjeg izvještaja o primjeni budžeta EU za prethodnu finansijsku godinu. Nalazi i zaključci ECA iz pomenutog izvještaja imaju važnu ulogu u odluci o razduživanju koju Parlament može donijeti za Komisijino upravljanje budžetom.

Evropski revizorski sud takođe daje svoje mišljenje o novim ili revidiranim propisima EU sa finansijskim uticajem na zahtjev drugih institucija EU. ECA, takođe, može izdati dokumenta o stavu na sopstvenu inicijativu.

Oznake na ušima krava pomažu revizorima EU u vođenju evidencije o tome gdje je potrošen novac EU.

© Im

ageG

lobe


Kako radi Evropski revizorski sud

Sud djeluje kao kolegijum od 28 članova, po jedan iz svake države članice EU. Članove imenuje Savjet nakon konsultacija sa Evropskim parlamentom, na šestogodišnji mandat uz mogućnost obnove. Oni se biraju na osnovu svojih sposobnosti i nezavisnosti, a rade puno radno vrijeme u ECA. Članovi biraju jednog između sebe za predsjednika suda na mandat od tri godine.

Da bi bio djelotvoran, Revizorski sud - kao i svaka druga vrhovna revizorska institucija - mora ostati nezavisan od institucija i organa nad kojima vrši reviziju. ECA je slobodan da: bira teme za reviziju, poseban djelokrug i pristup koji će koristiti; odlučuje kako i kada da predstavi rezultate svojih odabranih revizija; i da odabere dodjeljivanje publiciteta svojim izveštajima i mišljenjima. Ovo su važni elementi nezavisnosti.

Evropski revizorski sud podijeljen je u vijeća, koja pripremaju izvještaje i mišljenja koja ECA usvaja. Vijeća podržava stručno osoblje iz svih država članica. Revizori često vrše revizije u drugim institucijama EU, državama članicama i drugim zemljama korisnicama. ECA, takođe, tijesno sarađuje sa vrhovnim revizorskim institucijama država članica. Iako se rad ECA uveliko tiče budžeta EU – nad kojim Komisija zadržava opštu odgovornost - u praksi je upravljanje nad više od 80% rashoda podijeljeno sa nacionalnim vlastima.

Evropski revizorski sud nema sudska ovlašćenja, ali svojim radom iznosi nepravilnosti, slabosti i slučajeve sumnje na prevaru organima EU odgovornim za reagovanje, uključujući i Evropsku službu za suzbijanje prevara (OLAF). Od svog formiranja 1977. godine, ECA je postigao značajan uticaj na finansijsko upravljanje budžetom EU preko svojih objektivnih izvještaja i mišljenja. Čineći to, on je ispunio svoju ulogu nezavisnog čuvara finansijskih interesa građana Unije.


Evropski ekonomsko-socijalni komitet

Glas civilnog društva

Uloga: Zastupa organizacije civilnog društva

Članovi: 353 iz svih država članica EU

Lokacija: Brisel

X http://www.eesc.europa.eu

Evropski ekonomsko-socijalni komitet (EESC) je savjetodavno tijelo Evropske unije. To je jedinstveni forum za konsultacije, dijalog i konsenzus između predstavnika iz svih različitih sektora „organizovanog civilnog društva“, uključujući poslodavce, sindikate i grupe kao što su stručna i udruženja zajednica, omladinske organizacije, grupe za prava žena, potrošači, ekološki zagovornici i mnogi drugi. Članove EESC ne obavezuju mandatorne instrukcije i rade u opštem interesu Unije. EESC samim tim djeluje kao most između institucija EU i građana EU, promovišući veće učešće, inkluziju i samim tim demokratskije društvo u Evropskoj uniji.

Šta radi EESC

EESC ima tri glavne uloge:

XX Da savjetuje Evropski parlament, Savjet i Evropsku komisiju;

XX Da osigura da se u Briselu čuju mišljenja organizacija civilnog društva i da se podigne njihova svijest o uticaju zakonodavstva EU na živote građana EU;

XX Da se podrži i ojača organizovano civilno društvo unutar i van EU.

Evropski parlament, Savjet ili Komisija se savjetuju sa Komitetom o mnogim oblastima predviđenim ugovorima. Pored toga, za niz obaveznih konsultacija, Komitet može izdati mišljenje na sopstvenu inicijativu u slučajevima za koje smatra da su potrebne takve akcije da se odbrani interes civilnog društva. EESC takođe daje eksplanatorna mišljanja koja traže zakonodavci EU kada žele pregled mišljenja civilnog društva, i objavljuje obavještajne izvještaje o tematskim pitanjima. EESC daje oko 170 mišljenja godišnje, od čega oko 15% na sopstvenu inicijativu.

Kako radi EESC

EESC se sastoji od 353 člana iz 28 država članica EU. Članovi dolaze iz svih ekonomskih i socijalnih interesnih grupa i imaju veliko znanje i iskustvo. Postavlja ih Savjet na mandat od pet godina na predlog država članica, ali rade nezavisno za EESC u interesu svih građana EU. Članovi nemaju puno radno vrijeme u Briselu: većina nastavlja da radi na svojim radnim mjestima u matičnim zemljama, što znači da mogu da ostanu u kontaktu sa ljudima u svojoj zemlji.

Članovi Odbora su interno organizovani u tri grupe: “poslodavci”, “zaposleni” i “ostale interesne grupe”. Cilj je da se izgradi konsenzus između ovih grupa kako bi mišljenja EESC-a vjerno odslikavala ekonomske i socijalne interese građana EU. EESC bira svog predsjednika i dva potpredsjednika na mandat od dvije i po godine. Članovi EESC-a se sastaju devet puta godišnje na plenarnim sjednicama u Briselu kada se mišljenja usvajaju prostom većinom. Pripreme za ove plenarne sjednice obavlja šest tematskih odsjeka kojima upravljaju članovi Komiteta i podržava ih generalni sekretarijat Odbora sa sjedištem u Briselu. Tematske sekcije i komiteti su:

XX sekcija za ekonomsku i monetarnu uniju i ekonomsko i socijalno jedinstvo (ECO);

XX sekcija za jedinstveno tržište, proizvodnju i potrošnju (INT);

XX sekcija za poljoprivredu, ruralni razvoj i životnu sredinu (NAT);

XX sekcija za vanjske odnose (REX);

XX sekcija za zapošljavanje, socijalna pitanja i državljanstvo (SOC);

XX sekcija za transport, energiju, infrastrukturu i informaciono društvo (TEN);


XX Savjetodavna komisja o industrijskim promjenama (CCMI).

EESC prati napredak dugoročnih strategija EU preko takozvanih opservatorija i upravnog odbora koji prati njihovu primjenu i uticaj na nivou primjene. Ti subjekti se bave održivim razvojem, tržištem rada, jedinstvenim tržištem, odnosno strategijom razvoja “Evropa 2020”.

Odnosi sa ekonomsko-socijalnim savjetima

EESC održava redovne veze sa regionalnim i nacionalnim ekonomsko-socijalnim savjetima širom Evropske unije. Ove veze uglavnom obuhvataju razmjenu informacija i zajedničke rasprave o konkretnim pitanjima svake godine.

Planiranje snabdijevanja energijom je nešto o čemu brinu svi Evropljani - kao i organizacije civilnog društva u Evropskom ekonomsko-socijalnom komitetu.

© A

ssoc

iate

d Pr

ess/

Repo

rter

s


Komitet regiona

Glas lokalne uprave

Uloga: Zastupa gradove i regione Evrope

Članovi: 353 iz svih država članica EU s

Lokacija: Brisel

X http://www.cor.europa.eu

Komitet regiona (KR) je savjetodavno tijelo koje čine predstavnici evropskih regionalnih i lokalnih vlasti. On daje glas regionima Evrope u kreiranju politike EU i provjerava poštovanje regionalnih i lokalnih identiteta, nadležnosti i potreba. Savjet i Komisija se moraju konsultovati sa Komitetom o pitanjima koja se tiču lokalnih i regionalnih uprava, kao što su regionalna politika, životna sredina, obrazovanje i transport.

Šta radi Komitet regiona

Pošto se oko tri četvrtine zakonodavstva EU primjenjuje na lokalnim ili regionalnim nivoima, on se stara da lokalni i regionalni predstavnici imaju glas u izradi novih zakona EU. Angažovanjem izabranih lokalnih predstavnika, koji su možda najbliži građanima Evrope i njihovim problemima, Komitet je snaga za demokratskiju i odgovorniju EU.

Komisija i Evropski parlament su obavezni da se konsultuju sa Komitetom o zakonodavnim predlozima u oblastima politike, koji direktno utiču na lokalne i regionalne vlasti - na primjer, civilna zaštita, klimatske promjene i energija. Kada Komitet primi zakonodavni predlog, članovi o njemu raspravljaju na plenarnoj sjednici, usvajaju ga većinom glasova i izdaju mišljenje. Važno je to da Komisija i Parlament nisu obavezni da sprovedu savjet Komiteta, već su obavezni da se sa njim konsultuju. Ukoliko se odgovarajuća obavezna konsultacija o zakonodavnom procesu ignoriše, Komitet ima pravo da podnese predmete Sudu pravde. Komitet takođe može, na sopstvenu inicijativu, da ponudi mišljenje o tematskim pitanjima.

Kako radi Komitet regiona

Članovi Komiteta su izabrani opštinski ili regionalni političari, koji zastupaju širu lepezu aktivnosti lokalnih i regionalnih uprava u EU. Oni mogu biti regionalni predsjednici, regionalni poslanici, gradski savjetnici ili

gradonačelnici velikih gradova. Svi oni moraju obavljati političku funkciju u svojoj zemlji. Vlade zemalja EU ih nominuju, ali oni imaju potpunu političku nezavisnost u svom radu. Savjet ih postavlja na pet godina uz mogućnosti ponovnog imenovanja. Komitet imenuje predsjednika među svojim članovima, na mandat od dvije i po godine.

Članovi Komiteta žive i rade u svojim regionima. Oni se sastaju u Briselu pet puta godišnje na plenarnim sjednicama, tokom kojih definišu politiku i usvajaju mišljenja. Plenarne sjednice priprema šest specijalizovanih komisija sastavljenih od članova Komiteta. One obuhvataju različite oblasti politike:

XX Komisija za politiku teritorijalne kohezije (COTER);

XX Komisija za ekonomsku i socijalnu politiku (ECOS);

XX Komisija za održivi razvoj (DEVE);

XX Komisija za obrazovanje, mlade, kulturu i istraživanje (EDUC);

XX Komisija za životnu sredinu, klimatske promjene i energiju (ENVE);

XX Komisija za državljanstvo, upravu, institucionalne i vanjske poslove (CIVEX);

XX Komisija za prirodne resurse (NAT).

Članovi Komiteta su takođe grupisani u nacionalne delegacije, po jedna za svaku državu članicu. Takođe postoje i međuregionalne grupe za promovisanje prekogranične saradnje. Pored toga postoje i četiri političke grupacije.


Evropski ombudsman

Istraživanje Vaših žalbi

Uloga: Ispitivanje loše uprave

Lokacija: Strazbur

X http://www.ombudsman.europa.eu

Evropski ombudsman ispituje žalbe o slučajevima lošeg ili pogrešnog postupanja od strane institucija EU. Ombudsman prima i ispituje žalbe od građana, stanovnika, preduzeća i institucija EU.

Šta radi ombudsman

Ombudsmana bira Evropski parlament na mandat od pet godina, uz mogućnost reizbora. Prijemom i ispitivanjem žalbi, Ombudsman pomaže da se otkrije loša uprava u evropskim institucijama i drugim tijelima EU - drugim riječima, u slučajevima gdje institucija EU ne učini nešto što bi morala da učini ili je to učinila na pogrešan način, ili čini nešto što ne bi trebalo da čini. Primjeri loše uprave uključuju:

XX nepravednost;

XX diskriminaciju;

XX zloupotrebu ovlašćenja;

XX nedostatak ili odbijanje informacija;

XX nepotrebno odlaganje;

XX nepravilne postupke.

Svaki građanin ili stanovnik države članice EU može podnijeti žalbu Ombudsmanu, kao i svako udruženje ili preduzeće. Ombudsman se bavi samo institucijama i tijelima EU, ne i žalbama protiv nacionalnih, regionalnih ili lokalnih uprava ili institucija. Ombudsman djeluje potpuno nezavisno i nepristrasno i ne traži ili prihvata instrukcije od bilo koje vlade ili organizacije.

Ombudsman će često morati da jednostavno obavijesti uključenu instituciju o žalbi kako bi ona riješila taj problem. Ako se tokom ispitivanja slučaj ne riješi na zadovoljavajući način, ombudsman će pokušati, ako je moguće, da nađe prijateljsko rješenje kojim se ispravlja

slučaj loše uprave i zadovoljava podnosilac žalbe. Ukoliko u tome ne uspije, ombudsman daje preporuke za rješavanje slučaja. Ukoliko uključena institucija ne prihvati preporuke, ombudsman može podnijeti specijalni izveštaj Evropskom parlamentu.

Internet stranica ombudsmana ima praktične smjernice za podnošenje žalbi.

Emili O'Rajli u ulozi ombudsmana ispituje žalbe na lošu upravu u sistemu EU.

©EU


Evropski nadzornik za zaštitu podataka

Zaštita vaše privatnosti

Uloga: Zaštita ličnih podataka građana, koje obrađuju institucije i tijela EU

Lokacija: Brisel

X http://www.edps.europa.eu

Evropske institucije tokom svog rada mogu da skladište i obrađuju lične informacije građana i stanovnika EU, u elektronskom, pisanom ili vizuelnom formatu. Evropski nadzornik za zaštitu podataka (ENZP) ima zadatak da zaštiti lične podatke i privatnost ljudi, kao i da promoviše dobre prakse u ovoj oblasti među institucijama i tijelima EU.

Šta radi Evropski nadzornik za zaštitu podataka

Strogi evropski propisi regulišu način na koji institucije EU koriste lične podatke građana - kao što su imena, adrese, zdravstveni podaci ili radni istorijat - i zaštita tih podataka je suštinsko pravo. Svaka institucija EU ima službenika za zaštitu podataka koji se stara za poštovanje određenih obaveza - na primjer, da podaci mogu biti obrađivani samo iz posebnih i legitimnih razloga. Pored toga, osoba čiji se podaci obrađuju ima izvjesna prava, kao što je pravo na ispravljanje podataka. Posao ENZP-a jeste da nadgleda aktivnosti i sisteme za zaštitu podataka u institucijama EU i da osigura da poštuju najbolju praksu. ENZP se takođe bavi žalbama i vrši ispitivanja. Ostali zadaci su:

XX praćenje kako uprava EU obrađuje lične podatke;

XX savjetovanje o politikama i zakonodavstvu koje utiče na privatnost;

XX saradnja sa sličnim organima u državama članicama da bi se osigurala dosljedna zaštita podataka.

Kako radi ENZP

ENZP u svakodnevnom radu čine dva subjekta. Subjekt za nadzor i primjenu procjenjuje pridržavanje institucija i organa EU sa zaštitom podataka; subjekt za politiku i konsultacije savjetuje zakonodavca EU o pitanjima zaštite podataka u nizu oblasti politike i o predlozima za novo zakonodavstvo. ENZP, takođe, prati nove tehnologije koje bi mogle imati uticaj na zaštitu podataka.

Svako, ko smatra da su mu prava povrijeđena kada su institucija ili tijelo EU obrađivali podatke koji se odnose na njega/nju, može podnijeti žalbu Evropskom nadzorniku za zaštitu podataka. Žalba se mora podnijeti korišćenjem obrasca za podnošenje žalbe koji je dostupan na internet stranici ENZP.


Evropska investiciona banka

Ulaganje u budućnost

Uloga: Omogućiti dostupnost dugoročnih finansija za ulaganje u projekte koji se odnose na EU

Akcionari: Države članice EU

Odbor direktora: Jedan iz svake države članice i jedan kojega imenuje Evropska komisija


X http://www.eib.org

Evropska investiciona banka (EIB) je banka Evropske unije. Ona je u vlasništvu država članica, a njena misija je da pozajmljuje novac za investicije kojima se podržavaju ciljevi EU - na primjer, u oblasti energije i transportne mreže, ekološke održivosti i inovacija. Težište EIB-a je na povećanju potencijala Evrope za radna mjesta i rast, podršci klimatskih akcija i podršci politika EU van njenih granica.

Šta radi EIB

EIB je najveći multilateralni zajmodavac i zajmoprimac, koji obezbjeđuje finansije i ekspertizu za zdrave i održive investicione projekte, uglavnom u EU. Francuski "Most Mijo" i TŽV vozovi, zaštita od poplava u Veneciji, farme vjetrenjača u Ujedinjenom Kraljevstvu, skandinavski Oresund most, atinski metro i čišćenje Baltičkog mora, neki su od hiljadu projekata koje je EIB finansirala tokom godina.

EIB ne koristi novac iz budžeta EU. Umjesto toga, ona se finansira od izdavanja obveznica na svjetskim finansijskim tržištima. EIB je 2013. godine pozajmila 79 milijardi eura za 400 velikih projekata u preko 60 zemalja - 69 milijardi eura u državama članicama EU, a 10 milijardi van EU, sa težištem na zemlje u procesu pristupanja EU, južne i istočne susjede Evrope, Afriku, Karibe i Pacifik, kao i Latinsku Ameriku i Aziju.

EIB ima kreditni rejting „AAA“. EIB obično pozajmljuje do 50% ukupne vrijednosti projekta. Djelujući kao katalizator, ona pokreće sufinansiranje iz drugih izvora. Za zajmove veće od 25 miliona evra, EIB pozajmljuje direktno organima iz javnog i privatnog sektora, kao što su vlade i preduzeća. EIB za manje zajmove ima kreditne linije dostupne za komercijalne banke i druge finansijske institucije koje dalje pozajmljuju sredstva EIB malim i srednjim preduzećima ili manjim projektima koje realizuje javni sektor.

Unutar EU, prioriteti EIB-a za svoje aktivnosti pozajmljivanja su:

XX inovacije i vještine,

XX pristup finansijama za manja preduzeća,

XX klimatske akcije,

XX trans-evropske mreže za transport, energiju i IT sektor.


Kako radi EIB

EIB je samostalna institucija koja donosi svoje odluke o davanju i uzimanju zajmova na osnovu mjerodavnosti svakog projekta i prilika koje nude finansijska tržišta. Banka sarađuje sa drugim institucijama EU, naročito sa Evropskom komisijom, Evropskim parlamentom i Savjetom ministara.

Odluke EIB donose sljedeća tijela:

XX Odbor guvernera sastoji se od ministara (obično ministara finansija) iz svih država članica. On određuje EIB-ovu politiku pozajmljivanja.

XX Odbor direktora, kojim predsjedava predsjednik Banke, sastoji se od 29 članova - 28 koje imenuju države članice i jednog kojeg imenuje Evropska komisija. On odobrava poslove za davanje i uzimanje zajmova.

XX Upravni odbor je izvršni odbor banke sa punim radnim vremenom. On se bavi svakodnevnim poslovanjem EIB-a.

Evropski investicioni fondEIB je većinski akcionar u Evropskom investicionom fondu (EIF), koji finansira investiranje u mala i srednja preduzeća (MSP), koja čine 99% privrednih društava EU i zapošljavaju preko 100 miliona Evropljana. MSP često imaju poteškoća da dobiju sredstva potrebna za investiranje i rast. Ovo je naročito slučaj prilikom otvaranja malih privrednih društava sa inovativnim proizvodima i uslugama - upravo ona preduzetnička MSP koja EU želi da podstakne. EIF ispunjava ove potrebe preko preduzetničkog kapitala i instrumenata za rizična finansiranja - što ukupno iznosi nekoliko milijardi eura godišnje - dijelom se nude u partnerstvu sa Evropskom komisijom, komercijalnim bankama i ostalim zajmodavcima.

http://www.eif.org

Gradnja novih željezničkih linija je vrsta projekata koji mogu imati koristi od zajmova Evropske investicione banke

© Im

ageG

lobe


Agencije EU

Postoji niz specijalizovanih agencija Evropske unije koje nude informacije ili savjete institucijama EU, državama članicama i građanima. Svaka od ovih agencija ima konkretan tehnički, naučni ili rukovodilački zadatak. Agencije EU se mogu grupisati u nekoliko kategorija.

Decentralizovane agencije

Agencije su tijela koja reguliše Evropski zakon o javnim službama, ali se razlikuju od institucija EU (Savjeta, Parlamenta, Komisije, itd.) i imaju status pravnog lica. One imaju kancelarije u različitim gradovima širom Evrope, te se zbog toga često zovu "decentralizovane". One se mogu baviti zadacima pravne i naučne prirode. Primjer je Kancelarija Zajednica za raznovrsnost biljnih sorti u Angersu u Francuskoj, koja utvrđuje prava za raznovrsnost biljnih sorti, ili Centar za praćenje droge i zavisnosti od droge u Lisabonu u Portugalu, koji analizira i distribuira informacije o drogama i zavisnosti od droge.

Tri nadzorna organa pomažu da se primijene pravila za finansijske institucije i samim tim očuva stabilnost evropskog finansijskog sistema. To su Evropska bankarska uprava, Evropska uprava za osiguranje i profesionalne penzije i Evropski regulator hartija od vrijednosti i tržišta.

Ostale agencije pomažu državama članicama EU da sarađuju u borbi protiv organizovanog međunarodnog kriminala. Primjer je "Europol", sa sjedištem u Hagu u Holandiji, koji obezbjeđuje platformu za zajednički rad službenika za primjenu zakona iz zemalja EU. Oni

pomažu jedni drugima na utvrđivanju i praćenju najopasnijih kriminalnih i terorističkih mreža u Evropi.

Tri agencije obavljaju veoma konkretan zadatak u okviru zajedničke vanjske i bezbjednosne politike Evropske unije. Satelitski centar Evropske unije u Torehon de Ardozu u Španiji je jedna od njih; on koristi podatke i slike dobijene sa satelita za posmatranje Zemlje kao pomoć za donošenje odluka na nivou EU u pitanjima vanjske i bezbjednosne politike.

Euratom agencije i tijela

Ova tijela rade u okviru Ugovora o evropskoj zajednici za atomsku energiju (Euratom), na koordiniranju istraživanja u državama članicama EU o miroljubivom korišćenju nuklearne energije i obezbjeđivanju toga da je snabdijevanje atomskom energijom dovoljno i bezbjedno.

Izvršne agencije

Izvršne agencije obezbjeđuju praktično upravljanje programima EU, na primjer, rad sa prijavama za bespovratna sredstva iz budžeta EU. One su formirane na fiksni vremenski period i moraju biti smještene u istom mjestu kao i Evropska komisija: Brisel ili Luksemburg. Jedan primjer je Evropski istraživački savjet, koji finansira osnovna istraživanja grupa naučnika EU.

Bezbjednost hrane koju konzumiramo mora biti kontrolisana širom Evrope

- koordinisanje ovog posla je tipičan zadatak za agenciju EU.

© Im

ageG

lobe


Agencija za saradnju energetskih regulatora (ACER)

Organ evropskih regulatora za elektronske komunikacije (BEREC)

Kancelarija Zajednica za raznovrsnost biljnih sorti (CPVO)

Izvršna agencija za potrošače, zdravlje i hranu (Chafea)

Izvršna agencija za obrazovanje, audio-vizuelnu djelatnost i kulturu (EACEA)

Agencija za nabavke Euratom (ESA)

Eurojust

Evropska agencija za bezbjednost i zdravlje na radu (EU-OSHA)

Evropska agencija za upravljanje operativnom saradnjom na spoljnim granicama država članica Evropske unije (Frontex)

Evropska agencija za operativno upravljanje IT sistemima visokog obima u oblasti slobode, bezbjednosti i pravde (eu-LISA)

Evropska služba za podršku azilanata (EASO)

Evropska agencija za vazduhoplovnu bezbjednost (EASA)

Evropska bankarska uprava (EBA)

Evropski centar za prevenciju i kontrolu bolesti (ECDC)

Evropski centar za razvoj stručnog osposobljavanja (Cedefop)

Evropska agencija za hemikalije (ECHA)

Evropska odbrambena agencija (EDA)

Evropska agencija za životnu sredinu (EEA)

Evropska agencija za kontrolu ribarstva (EFCA)

Evropska uprava za bezbjednost hrane (EFSA)

Evropska fondacija za poboljšanje uslova života i rada (Eurofound)

Evropska agencija za GNSS (GSA)

Evropski institut za rodnu ravnopravnost (EIGE)

Evropski institut za inovacije i tehnologiju (EIT)

Evropska uprava za osiguranje i profesionalne penzije (EIOPA)

Evropska agencija za pomorsku bezbjednost (EMSA)

Evropska agencija za lijekove (EMA)

Evropski centar za praćenje droge i zavisnosti od droge (EMCDDA)

Evropski policijski koledž (CEPOL)

Evropska policijska služba (Europol)

Evropska željeznička agencija (ERA)

Evropska izvršna agencija istraživačkog savjeta (ERCEA)

Evropska uprava za hartije od vrijednosti i tržišta (ESMA)

Evropska fondacija za obuku (ETF)

Agencija Evropske unije za suštinska prava (FRA)

Agencija Evropske unije za sigurnost mreže i informacija (ENISA)

Institut Evropske unije za studije bezbjednosti (EUISS)

Satelitski centar Evropske unije (EUSC)

Izvršna agencija za mala i srednja preduzeća (EASME)

Izvršna agencija za inovacije i mreže (INEA)

Zajednički poduhvat - Fuzija za energiju

Služba za harmonizaciju unutrašnjeg tržišta (robne marke i dizajn) (OHIM)

Izvršna istraživačka agencija (REA)

Jedinstveni odbor za rješavanje (SRB)

Prevodilački centar za tijela Evropske unije (CdT)

Sve agencije EU se mogu naći preko X http://europa.eu/agencies/index_en.htm

ONLAJN Informacije na svim službenim jezicima Evropske unije dostupne su na internet stranici Europa:

www.europa.eu

LIČNO Širom Evrope postoji stotine EU info centara. Adresu najbližeg centra možete naći na: www.europedirect.europa.eu

TELEFONOM ILI E-MAILOMEurope Direct (Evropa na vezi) je služba koja daje odgovore na sva pitanja o Evropskoj uniji. Ovu službu možete besplatno kontaktirati telefonom: 00 800 6 7 8 9 10 11 (određeni mobilni operateri ne dozvoljavaju pristup brojevima koji počinju sa 00 800 ili naplaćuju za pozive), preko javnih telefona izvan EU: +32 22999696, ili e-mailom preko www.europedirect.europa.eu

ČITAJTE O EVROPI

Od publikacija o EU dijeli Vas samo jedan klik na internet stranici EU knjižare: www.bookshop.europa.eu

Kontakt sa EU

Takođe, možete dobiti informacije i brošure na engleskom jeziku o Evropskoj uniji od:

ZASTUPNIŠTAVA

EVROPSKE KOMISIJE

Zastupništvo u IrskojEuropean Union House18 Dawson StreetDablin 2IRSKATel. +353 16341111Internet: http://www.ec.europa.eu/irelandE-mail: [email protected]

Zastupništvo Evropske komisije u Ujedinjenom Kraljevstvu Europe House32 Smith SquareLondon SW1P 3EUUNITED KINGDOMTel. +44 2079731992Internet: http://www.ec.europa.eu/uk

European Commission Office in Northern Ireland74–76 Dublin RoadBelfast BT2 7HPUJEDINJENO KRALJEVSTVOTel. +44 2890240708Internet: http://www.ec.europa.eu/uk

Kancelarija Evropske komisije u Škotskoj9 Alva StreetEdinburgh EH2 4PHUJEDINJENO KRALJEVSTVOTel. +44 1312252058Internet: http://www.ec.europa.eu/uk

Kancelarija Evropske komisije u Velsu2 Caspian Point, Caspian WayCardiff CF10 4QQUJEDINJENO KRALJEVSTVOTel. +44 2920895020Internet: http://www.ec.europa.eu/uk

Delegacije u Sjedinjenim Državama2175 K Street, NWVašington DC 20037SJEDINJENE AMERIČKE DRŽAVETel. +1 2028629500Internet: http://www.eurunion.org

INFORMATIVNIH SLUŽBI

EVROPSKOG PARLAMENTA

Informativna služba u Irskoj43 Molesworth StreetDablin 2IRSKATel. +353 16057900 Internet: http://www.europarl.ieE-mail: [email protected]

Informativna služba u Ujedinjenom KraljevstvuEurope House32 Smith SquareLondon SW1P 3EUUJEDINJENO KRALJEVSTVOTel. +44 2072274300Internet: http://www.europarl.org.ukE-mail: [email protected]

Informativna služba u Škotskoj The Tun, 4 Jackson’s EntryHolyrood RoadEdinburgh EH8 8PJUJEDINJENO KRALJEVSTVOTel. +44 1315577866Internet: http://www.europarl.org.ukE-mail: [email protected]

U svim zemljama Evropske unije postoje predstavništva i kancelarije Evropske komisije i Parlamenta. Evropska unija takođe ima delegacije u drugim djelovima svijeta

EVROPSKA UNIJA

Lefkosa

Države članice Evropske unije

Zemlje kandidati i potencijalni kandidati

NA

-04-14-810-EN-C

ISBN 978-92-79-39909-1 doi:10.2775/11255

Evropska unija (EU) je jedinstvena. Ona nije savezna država kao Sjedinjene Američke Države jer su njene države članice nezavisne suverene države. Evropska unija nije ni sasvim međuvladina organizacija kao Ujedinjene nacije jer države članice ujedinjuju dio svoje suverenosti – i tako dobijaju mnogo veću moć i uticaj nego da djeluju samostalno.

One ujedinjuju svoju suverenost donošenjem zajedničkih odluka u zajedničkim institucijama kao što su Evropski parlament, kojeg biraju građani EU, te Evropski savjet i Savjet, koji predstavljaju nacionalne vlade. Oni odlučuju na osnovu predloga Evropske komisije, koja predstavlja interese EU u cjelini. Ali šta radi svaka od tih institucija? Kako sarađuju? Ko je odgovoran za šta?

U ovoj brošuri naći ćete odgovore na ta pitanja. Ona sadrži i kratak pregled agencija i drugih tijela koja učestvuju u radu Evropske unije. Njen cilj je da Vam obezbijedi koristan vodič kroz postupak donošenja odluka na nivou EU.

Documents

UPOZNAVANJE EVROPSKE UNIJE Kako funkcioniše Evropska …