UPSALIAILLUST RATA

Cujus Partem Quintam

Confent. AmpliJJ. Facult. Pbilof.In Regia Acadetnia Upßilienfi

Sub Praefidio,S:x R:ae M;tis Magnse Fidei Viri*

Nobilijßmi,

Dm. JOHANNIS ,Reg. Canc. Confiliarii,

Prof. Eloq. 6c Polit. Skytr. Reg. & Ord. Equit. Aurat. de Stella PolariAcad. Litt. Hum. Hohn. Soc. Reg. Scient. Upf. 6c Norveg»

Memb. Socieratisque Antiquar. Lond. Socii Honorarii,Publice examinandam fiflitStipendiarius Guthermuthianus.

Carolus Fredericus Werner,Geßricius.

In Auditor. Carol. Maj. D. XXIX. Maji3Anni MDCCLXXf.

Hot'is Ante Meridient So litis.

U PS ALI

Apud Jon. Edman,Reg. Acad. Typograph*

11n J

•. ^ . .ci y v?

: t

»— £• v

.

"v *.

-

;

"N.

t ' : ...: *>

:'

- : '} i-

■'

..... .

■

v•

-

. '

.... . . . .'.-.i.

•

■ '

@ ) 49 ( ®tente quavtum pro tue & progenitorum tuorum ammarumremedio, nec non 8r pro noftra &1 apoftolica fedis reveren-tia tam per te > quam per tuos fubditos ad adificationem i-pfius ecclefice impendas efficaciter tuum auxilium , con/ilium,8f fttv&rem, ita quod tuis aliorum fidelium Chrifli auxi-ho tnediantibus dicla Ecclefia rexdificari valeat cf exinde aDeo prxmium o0 Iaudem ab bominibus confequi merearis.Datum Anagnien Kal. Martii, pontificatus noflri anno quinto,Liter# b# dat# lunt anno integro & ampiins poft, QuamAlexander idem conceiTit poteftatem transferend# ledis,inciduntque in annum Chrifli MCCLX, id efl temporeArchiepifcopi Jarleri, Si Regis Erici Baibi, *) ut ad iplluspetitionem liter# fint (cript#, & ad Ericum perdneant,cujus nomen in literis non erat adfcriptum. Casterumad has Pontificis literas Fricum adjumento fuiffe ope»ri conficiendo, nemo prodit ex Hifloricis, ac ne qui«dem ullam negotii hujus facit mentionem. Neque mi¬hi dubium , quin ob inquieta regni tcmpora res fueritprotra&a,* poflea tamen fub Folcone fuos habuerit effe-i\us. Et hoc quidem de promotione operis oftenduntLter# Pontificis, An & de ejus inchoatione; Dicit pro-feRo Pontifex Archiepifcopum cum luis intendere ec-clefiarn a Jolo adificare, quod exiflimo fignificare ipfi, ce<aificare ex ipfo fundamento. Si ex fundamento, quomo-

G do,* ) Emendatione indigeut, quee vir dofljfllnms heic adfert, utpote

in quibus annorum ordo iatis non eft obfervatns. ^LEX-^NUEK e-»im, ejus nominis quartus, quurh fedem apoftolicasn anno J254 occu-paverit, quintus illius Pontificatus amins in 1060 incidere non potuit.Practeien nec foüuin regale tum infedit ERICUS BULBUS, nec cotbe-diam Upfalienfem J/4RLERUS. Prior enim ut omnibus no rum eft,diem fuum obiit anno Chrifti T250,pofterior anno 1255. * u itaqne proEl'ICO repone W^LDEM^RUM pvoque J^RLERO L.4URENTIUM,cujus, utpote nuperrime pallio ^icbiepllcopali donati, nöinen curiae Pa-paii familiäre nondum factum erat, unde fortaffis id beic omiftum vi-deuius.

© ) 5° C ©do jecifTe S. Ericus dicifur cum fuis antecertbribus? Anerrorem peperit, quod cum Ericus memoracur ftruxilTetemplum cathedrale, id acceperint de cathedrali novo,cum intelligendum ertet de veteri? Verum nefcio, an fifundamenta rempli cathedralis novi jacte demum a Fol-cone, id ert circa annum MCCLXX, hoc ignorare po-tuerit Ericus Oiai, qui port: vixit annis vix ducentis,atque ita rem tam memorabilem transmittere fiJentio.

Deinde fi fundamentorum eorum conditor efl: Fol-co, jarta fuerint port: annum MCCLXVII. quo ipfe fa-&us ert: Archiepifcopus. Quis autem credat ea, una cumtemplo ipfo, fpatio trium quatuorve annorum fic potuis-f© abfolvi, ut in id potuerint fimul transferri fedes? Sitemplum veteris Upfalias tot Reges una cum Erico ha-buerit conditores, quod tarnen collatum cum templocathedrali novo fimplex ert: & rude, an ad hujus con-ftrurtionem requifitura tempus brevius exiftimabimus?Denique fententhe huic obftat femper, quod fuperiusetjam a nobis annotafum, quod id templum, cujus conditorb. Ericus fuit, ftrucrtum dicatur prcegrandi & laboriojoopere, quäle quid in templum Veteris Upfaliae non con-venit *). Si quis tamen contra & has rationes & au-ftorum teftimonia velit credere , templum cathedralenovum ferius condi coeptum, nec Ericuro aut vetuftio-rem aliquem ex Regibus habere conditorem , ei hocabsque ullo certamine libenter permittimus. Abfolutumvero diu port:, ut arguit infcriptio vetus &c.

Eadem pag, Hcec ita in utramque partem mecum a»gitaveram, cum tandem eo coepi animum inclinare, utcrederem, qu^cunque de b. Erico, ejusque progenito-ribus dicuntur, pertinere non ad nova: templum Upfa¬

liae,

*) Conferri poterunt, quae nuper ad p. 46. difleruimiis, & qu»nodum hunc folutura ipcramus.

fi ) -5» ((Ii®, verum veteris & ruralis. Nimis clara Pcntifieis A-lexand:i verba fünf, quando dicit, intentare templum inUpfalia nova adificare a Jalo, Si a folo, igifur a cate e-jus nihil acihuc fuit ardificatum. V i x i t autem Alexanderille annis centum inregris polt b Ericum. Deinde li B.Fricus pafne nbfolvidet templum nuvjs Uoiaiiae, quidfuilTet opus, petere ab Alexändro eo, ut fpe induSgen-tiarum invitaret ad ccnferendös fumtus in ejus ftruclu-ram ? B, Fricus igitur partem maxmiam abfoivit tem¬plum UpfdicU veteris, non novar. Quod quidem pari-ter fuit catbedrale; inde orta turba, tra^lumque ad hoetemplum, quod pertineb-t ad iilud. Cum templo ca-thedrali novo res (e habere videtur in hunc modum.Poftquam a b. Erico fuit ftructum cathedrale vetus, an-nisque quibusdam fletit, örtum in eo incendium, quodornnes ejus parietes mire iabefaftavir. Argumenta ejusincendii extam hodieque ac veftigia, non iolum in o*pere quadrato cutn porcis, *) quod quidam volunt, fed

G 2 &

*) Portas appellant Hiltorici noftri, & certe fTgura eo ducere vi.detur : mihi vero certum eft, y?rchkeclum nunquam in animo habuifle,tit per i Ilas mortaliuni quisquam introiret, quse vero mea conjetUira iit,paneis indicabo. Dum rudibus faxis muri edueerentur, ubi altiores iidemftvuebantuf, accidit baud raio,ut, quantacunque folicitudine coagmenta-ti, ob inaequalem formam lapidum rimas farpe agerenr) & fic vitiumfacereut. ( ax incommodo ut obviam iretur, camerato opere partesinferiores. & fundanaento proximas firmare voluerunt majores, Noftrisbi? (Imijliin.as concamesntiones ram alibi quam in templo Dplandi® Lill-kyrVenti invenies, ubi paries «dis, qui, ad oquilonem Ipechit, & quicertifiime nunquam pervius fuit, iftiusmodi portas vel arcuatam ftruftu-ram habet. Fatet hine itaqüe , falli eos , qui ab hoc , portarum fat magnoruniero UpDliam dibarn putant, quafi Yfpensal, aula paténs,& fallerePE-RfNG.SKOLDIUM , ubi nullo auaöre narrat, SVERCHERUM fuiflé,cui portas bas antea patulas obftruxerit* In antecedentibus etiam verboillorum perfhinximus■ erroiem , qui in snimutn inducunt, illare, quambodie videmus, fubkrufionem reliqiiias efle veteris templi paganici, Li«gneum enim id utique fuit, ut fana feptentrionis reliqua omnia*

X

@ ) J3 ( $Sc caeferis ejus partibus, praifertim ea, quam appellantchorum, tefludineque, qua contegi;ur. Nee videbaturconfultum , fic labefacfcatam reftaurare rrtulto (um?u,quod eilet fitum in loco incommodo, Sc ob id minusfrequentari loleret. **).. Itaque fuerunt, qui cenferent,alibi exflruendum cathedrale novura. Quia tarnen fe-des Arcbiepifcopalis infcio Sc invifo Pontifice maximoalibi inflitui non poterat, ante orania com ipfo a&uro,ut in hoc negotium prxberet confenfum iuura. Faktumhoc per Jarierum, qui deinde Archiepifcopus eft crea-tus, apud Alexandrum IV, anno MCCLVIII. Litern A-Jexandri: Intimantibus venerabiIi fratre noßro Arcbiepifcopocf dilectis filiis capitulo Upjalienfi accepimus , quod eorumEccjefia eft in viIi defpe&o loco fundata> ita, quod pro-pter quamplurimas incornmoditates in pracipuis fefiivita -tibus Upjalienfis Ecclefice vix inyeninntur aliqui, quibus Ar •

• chiepifcopus pradieet verbum Dd. Quare fuit nobis ex par~te

**) Ut in concordinm red ig i poffir, quod de amoenitate fi rus Up •falix tradit JOH. MAGNUS L. I. cap. 6. aliique Scriprores pluritni, quod-que oculos noftros liodieque non fine admiratione liuc adventantium pa-feit, cum (itu uliginofo Sc incommodo, quem Uli tribuunt variae Pon.tificum Romanorum Iicterae, obfervare Iicebit , utrisque pro diverfitatetemporum fuam conltare pofTe fidem. ^inimum eniin facile induco,antequinque fecula illa arva, quac jain larta florent_fegete, non nifi paludes& voragines fuifle. Immo a Schbffero noftro nunotatum alieubi vidi, inpafeuo illo communi (Loten) quod utramque Upfaliam interjacet, ea-tlavera feapharum fuifle effofla, quod certiffiino indicio eft, aquis fa-tis altis iUnd fuifTe oppletum, Senfim vero decrefcentibus aquis, agriNybyenfes videntur emerfiffe, atque inde nomen aeeepiffe. Nec ma-gis dubitari debet, quin qu« ad occidentem & feptentrionetn vergilntloca vicina, utpote depreßiora, fimili uligine informia fuerint. Ut adeoin infulae modum jugum illud cui vetns Upfalia impofita eft, Sc ulre-rius urbem verfus fe extendit, circumfluum fuerit, aut faltem paludibuseinftum, ut adeo mirum non eflet, Ii templum illud minus ab incolis»ova? Upfalia? frequentatum fuerit, atque adeo de transferenda fede Jhc-chiepifcopali Sc tetnplo cathedraU ferio cogitatuna fuerit.

9 ) 53 C •te ipjorum humiliter [upplicatum, ut, quod diSiam ecclefiamretento fibi Juo nomine transfevre ad alium locum eis magisidoneum poßint ipßs concedere de benignitate fedis Apollo-Ucee curarernus £fc, Poftquam impetraflent hane licen-tiam, ut patet ex fcquentibus harum literarum, propofi-tis a nobis in Notis ad Chron. Archiep. pag 25, & verosedincium ejusmodi videretur poftulare fumtus magnos,iccirco denuo cotivenerunt Pontificem, petieruntque, utis Regi fieret auetor juvandi promovendique ejus ope-ris. Hinc illte ejusdem Alexandri literae fuperius prola-tx, fcriptcS triennio poft circa annurn MCCLXI. Qui-bus literis cum hortetur Regem ejusque fubditos ad o-peris promotionem, per curam remedii (pe&anti* ad fa-lutem animarum, vix eft dubium, quin obfequentibusindulgentias iimul certas conceflerir. Res tarnen dilatalongius, donec an. MCCLXX in comitiis Sudercopenii-bus fieret decretum de conficiendo illo opere. Quo indecreto, cum nominatim occurrat mentio incendii, quocorruptum eft templum cathedrale veteris Upfaliac, dequo nihil legitur in literis ab Alexandro (criptis, fi quisinde colligat id circa illud tempus demum efte fa&um,adverfarium me Tibi non habebit. Eleftus autem novotemplo cathedrali locus in Oftraarus, ubi jam' asdifica-tum erat templum S« Trinitatis. Quod anno poft nimi-rum MCCLXXI, auftoritate Tibi per Pontificem priva¬tim ad hoc indulta confirmavit Carolus Epifcopus A-rofienfis. Circa quod tempus oportet factum efte in-itium sedificationis & ja£ta templi fundamenta, im-perante Waidemaro Rege, Archiepilcopo exiftente Fol-cone. Sed m fic quidem sedifiemm tam fpatiofum,nifi lent© potuit procedere. Igitur legimus, trienniopoft muros ejus fuifte ineeptos, ideoque intra eos ftru-^um templum fubitarium ex ligno. Ericus Uplali-lienfis, Anno MCCLXXI1I. translata funt reliquice S. Ert¬eil conflrucla Ecrtefia lignea intra muros ineeptos in monte.

® ') S4 ( @S Trinitatis. Sic Iegendum eft, non MCLXXIII, quodhabet editio Msflenian*. Nun lilo quiaem anno Ed-cus nondum relatus inter fanitos, nec ulla reüquiarumejus fadi translado, Nifi malumus «menJareMCCLXXVf.Ita namque ipfe Ericus Upfalienfis panlo po(T : eodemanno M{sCLXKFl. translatus eft b Ericus & fedes Arcbie-pifcopalis de antiqua Upfaha ad eurn locum, ubi nunc jun -data eß Ecclefia Metropolitana. Sed hoc e(le falfum, ali¬bi jam docui, & retinendum alterum*). Quamquam &fic conflet, Iente proceflllle omnia, cum annis quatuor-decim poll condj^i fuerint Parifiis opifices, qui tem-piurr» abfolvere ftudereot. Inftrumentum ejus rei Gal-lice confcriptum alibi exhibui. **) Nunc contentus eroreddidifTe Lafine, ex interpretatione Clar. Dom. Clau-dii Arrhenii, Collegas ac Fautoris mei honorandi Ver-ba h *c funt: Omnibus prcejentes literns vifuris Renatus Cras-fus, Cuftos praefeEluvx Pariftenßs dicit falutem. Noverint, an¬no gratiae miüefimo ducentefimo oftoageßmo feptimo , die ve¬neris ante feftnm b. Firginis menje (eptembri nobis exbibitasfuiffe literns tenoris fequentis: Omnibus pr.efentes literns in-fpe&uris Renatus Crajjus Cuftos prcefeSluYce Parifienjis optatJulutem, Notum facimus, comparuijje ante no< lapicidamStepbanwn de Bonneuill Arcbiteclum ftruendi Upfalienjrs tem-pli in Svecia, cid propofitum eft, ire in diSlum regnum) (icutipje retulit> [ecumque bujus rei conftciendce qratia eo duce-re Jumtibus diEtcz Ecclefia tales focioi talesque artis fuce opi-fices, quales ex uju & indigentia tedis memoratte fore in-teUexerit, ad ccedendo* in ea lapides. Confejjus bic eft > fetitulo niutiii recepiße e manibus Clericnrum, Parifiis litevisincumbentiuviy Dn, Oliverii Dn. Caroli quadragftnta li-

bras

*) 7. t/pfal, anr. p. feqq.**) In judieio de Excerptis inmotationihus ex fcriptis Caroli Epiftt

Arof> ad fined. Kfecummt in monument» Uileiåkerenfibus p. ig.

@ ) 55 r c*Iras Parifienfes pro perducendis in diSluvi regnum modo tio•minatis opificibus, & pro faciendis neceffariis ipforum cau-fa impenfis, ut nit memoratus Stepbnnus i quas XL librasfape diSlus Stephanus in prajentia noftra perbibeits, fibi ritenumeratas, diSlis Clericis promißt) Je t eßituturum, quampri-www ipfe of quos Jecum diteet opifices, in diSlam terramSveomim pervenerint, redditurumque ad ewn modnm, quodiSli Clenci plenißime fibi Jatis efje JaSlum exiftimabunt.Quod fi fcejnus jatn mminatum Stephamim de Bonneuill, <??/£focios quos fecum ducere placuerit in toties diSiam terramSveonia incidere contigerit in periculum a-mari, aut ventisadver{antibiis, quovis modo aHo, dum iter iüud in Sve*ciam conficiunt, zy>/<? diSlos focios, fociorumqae fingulorumbceredes hberatos abfolutosque habebit prorfus a reddenda ullopaSlo diSla fumma pecunia: Ef quemadmodum ipje palam pro-fefjus eß, ut ipfi,reddenda pecunia intuitu praßten tur lnaem-nes, valide obligat diBus Stephanus Ef Jemet tpfum, 2^ /"o-»/7 y«/7 omnia , mobilia Ef immobilia, acquifita Ef acquireu-da, ubicunqiie deprebendi poterunt, tf^z/zy jitdicibus , nobisvel JucceJforibns nofiris, /zzzf judicibus loccrum, zzz quibus fi-ta Juerint. 7 z/z« </z#z Clerici, 2^ qui nomine ipforum, autnomine Ecclefia prins diSla in Suecia jure experiri poterintymiUum jus babebunt exigendi quicquam a Japius nominatoStephano, aut comitibus Jociisque, quos in iüam terram du-elurus eß, aut eorum baredibus ob antea diSiam fummatn pe¬cunice , /z conftituti in itinere in tale incidant pericnhim, quoa vivis ad inortuos tranfeant. In horum, qua diSla Junt, te-fiimonium bis literis adpefuimus figiUum PrafeStura Pari-fienfis. Anno grätia MCCLXXXEll die Jaturni praceden-te feftum S JEgidii pariterque prafens Arcbetypi apographumobfignavimus figillo prafeSlura ejusdem Parifienfis. Anno die-que, ut fuperius. Confignata per G. S. Mart, Apparct ma-nifefte ex hoc inftrumento, multum adhuc defuifle adconfummationem operis circa an. MCCLXXV1I, nifi e-

nim

'yg-

9 ) y6 ( anim defuidet, quid opus erat, tanto fumtu conducereopifices percgre, ac prxfertim lapicidas? Denique dni-cdura tota vc-re abfoluta ante annum MCDXXXI nonvidetur. Extant quippe liters Epifcoporum Danico im-,perio fubje&orum, fcripts an. MCDXXIX, quas palamteflantur, necdum eo anno fuide confé&aro, atque id-eo dant indulgentias cuilibet fumtus vel operam adeam conferenti. Verba earum fefe habent in hunc mo-dum: Univer/is Chrifli fidelibus ad quorum notitiam pra-Jentes litera pervenerint, Petrus Lyktba, Dei Ef ApofiolicaJedis gratia Arebiepifcopus Lwidenfis, Johannes Rofkilden-fis , Cbriftianus Ofelienfis , Nanffno Otonienlis, Ef JohannesAßoenßs endetu gratia Ecclefiarum Epifcopi augmentum con-tinuum caleflium gratiarum. Quia (enjus bominum ad ma-lum femper funt proclivi, inejfabilis mifericordia Dei viaseis indicavit multimodas, per quas refurgere valeant a pec-catis. Cupientes igitur Deo populum reddere acceptabilem,

quidem, ut ecclefia Metropolitana in civitute Upfilienfipratiofo cedificio, exceUenti cultu, Jumtuofo opere ad hin¬dern Dei omnipotenti[ßmi, Ef beatornm Martyrum Lauren-tii cf Erici abolim eretta, fed nondum prout decet cnnfummata, congrms habeatur reverentia Ef honore, omnibus Effingulis vere pcenitentibus, Ej" in fiatu promerenda venia con-flitutis, qui eandem ecclefiam in feflis infra fcriptis, vide li¬cet beatornm Laurentii Ef Erici Mavtyris, patronorum ibi¬dem , nativitatis Dni noftri Jefu Chrifli, fingulis fe-flivitatibus glorioj# virginis Matris Dei,Maria, omnium A-poftolorum Ef Evangeliftarum, quat-uor S. Matris Ect le-fice Dottorum, Johannis Baptiftß, Henrici, Olai, EJcbitti ,Botvidi , Erasmi Ef Leodegarii Martyrum , Ann<£ matrisMaria, Marice Magdalena , Brigitta, Elifabet, KatarinayMargaretes, omnium janttorum, atque die animarum devotevifitaverint, atque mijjas Ef alia divina ibidem audiverint,eisque qui ad fabricam, reparationem feu ftrutturam ditt# ec-de-

3§ ) J7 ( Spclefice, ornamenta, luminaria, feu- ad quoscunque alios ufusejnsdem ecclefiee aliquid boni donaverint, obtulerint, vel le-gaverint, nec nan Ulis, qui laborem aliquem feu expenfaspro diftce ccclefuz confummatione appofuerint, Ulis item, quicemiterium ibidem orando pro defünftis circumierint,

, £/// corpus Cbrifli ac oleum Janchan, dum ad infirmosportan tur Ef reportantur, fecuti fuerint, Jimiliter Ulis, qui inpuljatione ferotina ter AveMaria flexisg embus devote dixerintyac Deutn pro pace ac flatu regnorum Suecix, Danice, EfNorvegice pie exoraverint, toties prcemijfa, vel eorum ali¬quid fincero cordis affeftu fecerint. Toties nos Ef noflrbrumquilibet omnipotentis Dei Ef B. Petri Ef Pauli Apoflolorum,ejus meritis Ef auftoritate confiß, quudrqginta dies indul-gentiarum de injunftis eis pcenitentiis mifericorditer in Do¬mino relaxamus, volnntate Ef confenjn Da. ApoHolici ad hocaccedente. Datum Hafni£ A:o Du. MCDXXIX. die 12

tnenfis Julii. Ac ne anno quiciem MCDXXXI, cuneta ejuscedibcii abfokita. Kam tum pars illius eccidentaiis adlmcdefiderata, quod teftantur litern Archiepifcopi Johannis,quibns concedit indulgentias lis, qui eam juvare volentquoque modo abfolvi. Exempkim earum literarum hobeft: Univerfis Cbrifli fidelibus prcefentes literas infeefturisFräter Johannes D. G. Archiepijcopits Upfalicnßs, KafiutusLincopenfis, Siggo Scarenfis, Thomas Strcgnenfis Ef Nico-laus JEexionenfis Eccleßarum Epifcopi Jalutem Ef devote di-ligeve domum Dei. Quoniam , ut ait Apoflolus omnes (labi-mus ante tribunal Cbrifli recepturi prout in corpore gefjimusTive bonum fuerit, five vialum, oportet nos diem meffionisextrema mifericordix operi.bus pruevenire, idque feminare intervii, quod reddente Domino cum multiplicato fruftu recol-ligere valeattius in ccelis, firmam fpem fiduciamque tenent.es,quoniam qui parce ■femmat,parce Ef meJet, Ef qui feminat inhenediftmubus, de bencdicHonibiis Ef me[fet vitam äternom.Cum igt tur Metropolitana Eccjejiß Upfalen, eedificiiim pljiri-

II mum

• ) ys C •fflum fumtuofum, quod in ejus occidentali parte inchoatumexiftit , ex propriis fuis reditibus nequeat conjummare, nifipiis Cbrifli fidelium eleemofinis Ef fuffragiis adjuvetur} uni~verfltatem veftram rogamus, Ef objecramus per vifcera tni(e-ricordde jfefu Chrifti Ef in remiflionem peccaminum veftro-rum, de bonis vobis a Deo collatis pro ejusdem Ecclefia fa-brica Ef ftruBura Ef debita confummatione pias velitis elee-moftnas erogare, Ef queeflori Jen nuntio ipfhis Ecclefice, du?nad vos accejjerit, a[flgnare. Et ut ad id faciendum reddami-7ti promtiores , omnibus vere pcenitentibus B" contritis, quipro prcsdi&a Ecclefia fabrica Ef flruSlura ac debita confumma¬tione manus porrexerint adjutrices, de omnipotentis Dei mi~fericordia Ef beatorum Petri Ef Pauli apoftolorum , ejus au-Bovitate confifi^ finguli noflvorum quadrnginta dies indidgen-tiarum de injunSlis eis pcenitentiis totiens% quotiens fuerint, utpreefertur, mifericorditer in Domino elargimur. Et nos frä¬ter Johannes Archiepijcopus pveefatus bujusmodi indulgentia-rum largitionem a venerabilihn fratribus noflris fupra no-minatis Epifcopis fa&am ratam Ef gratam babentes tenoreprafentium \auclore Domino confirmamus. Datum Watzte-nis an. Dn. MCDXXX1.2 die menfis augufli> noflris jubfecre-tis preefentibus fubappenfis.

Liquet apertiflime in augufto menfe anni elus necdum omnia partis occidentalis fuifie abfoluta, & proindetabella, qux hodieque ad fuperliminare portar occidenta¬lis cernitur, cum hac infcriptione, An. Dn. MCDXXXLfaSium efl hoc opus, de fola porta illa ejusque ornamen-tis videtur explicanda. Volui hare omnia prolixius, &fuis cum teftimoniis adferre, non modo, ut antiqua haremonumenta confervarentur, & hiftoria eorum tempo¬rum redderetur certior & illuftrior, fed & everterenturnugae Excerptoris ex operibus Ksroli Arofienfis, qui jämanno MCCLX templum cathedrale Eftraaroos (ita tem?plum hoc appellat) fingst ad te&um edudum.

• ) 59 ( 9Pag. 169. linea 4, & dua? prims voces linex fe-

quentis deleantur, iilarumque loco ponatur avguit injcri-ptio vetas o"c,

Kadem pag. lin. 20. pofl e lateribus inferatutt quam-quam Meflenius erraveric & in eo, quod nominaveritLaurentium, qui fuit Olaus Laurentii , ut eum ex aiiistum auåore Chrqnici antiqui Archiep. Upf apparet.

Eadem pag. lin. penult, pro [ed Cd confecratio iUirts.repone: ac forcaffis induxit eum in errorem, quod le¬ge ra t in Cbronico vetufto Archiep. de Folcone: Procu-ravit hcentiam translationis Jedis ad navam Up/aIiam, B"fecit etjam eandem. Videtur, inquam, nccepiue de^ fede,quafi fedem & cemplum fecerit. Sane etjam templi con¬fecratio hoc evicerie &c.

Pag. 170. lin. 5. pofl Trogdenfi införe : perperam,fcribendum enim eft Oko Laurentii.

Eadem pag. lin. 8. poft cathedralis inferatur : Con-veniunt membrans vetercs Ecclefix Upfaiienfis, qusnunc fervantur in Archivo Regio, ita namque habent:Anno Domini milleßmo quadringentefimo tricefimo quintoccnfecrata juit Eccleßa metropolis Upfalienfis feptimo IdusJumi quce fuit tertia dies Pentccofles, per revevendifßmumin Cht ißo Patrem Cr Dominum, Dominum Olmim Laurentii,Arcbiepifcopum l ipfalenjem , in provincia Trbgd natum , decnon venevabilem virum , Patrem Cd Dominum, Dominum,Tbeomam Epifcopum Stvengianefenfem , prcefentibus ibidemmultts nohilibus Cd potior ibus regni Sveciie.

Pag *7,. lin. 4. poft paganorum infere: Montern Do-mini vocavit Au&or vetus, liraei Erlandiy de vita S.Erici.Cumque iIIa die in Eccleßa Jan&ce Trinitatis in) monte, quidicitur Dominik ubi nunc Metropolitana fundata eß Eccle¬ßa , mijfarum [olempnibus interejjet. Atque ita & EricusOlai, quod fupenori eapite, ubi de templo Trinitatis e-gi., annotavi. Architekt, cujus ingenio toturo opus ab

H % ini-

@ ) 60 c ®tio delineatum, neque nomen , neque patriam accepi-raus *). Petrus Marcilius tarnen in Hiftoria caufarumbelli inter Svecos atque Danos, pr nios ejus conditorcsfaörosque memorat fnifle Gallos. Vrimavium temjlum,aic, Upfalienfe, cujus cedificatio cccpta a G.dlicx nationis Ar-chitcEhs in annum MCDlll. incidit. Verum ego miror,unde hoc didicerit Marcilius, velr Ci certa ejus habuit te»fthnonia, cur non protulerit, nominave Architectorumprodere neg'exerit. Mihi fane hocMarcilii Gaiii deGal-lis teftimonium admodum fufpe&um e!t. Cum prreler-tim annus MCDIII eidem nominatus neque initiis tem-pli conditi, neque fini conveni.it, prout de its alii tra-didere, & ex prscedentibus apertum ed.

Eadem pag. lin. 29. pro hoc S. Nicolai repone, & S.Nicolai. Tertium ed: Sturiorum.

Eadem pag. lin. 35. po fl compertum inlere: Tantumefl , quod ex Meilenio pocuicnus colligere. Sic enimhabet in Sveopentap. c. 10. In ipfa Cathedrali EicicfiaJedecim fuere altaria, quorum duodecim erant cbori variisDivoram nominibus infigniii, inter q nos < horns B lirgi"nis, in quo potentifjimae conftruElum Guflaviance famili<.e h&-reditavium enitefcit fepulcbrun: Et Chorus S. Nicolai C? Ca-tbarinx, qui parentes inclytos S. Brigittes comprebendit. Etin Tumbis c. 8. Inter cbot um ( Catharinau Jagellönic«)

fepidturce Goftaidum ölim deftinatum bini intercednnt cbo¬ri , primus veteri memoria Divo Nicoiao Cf Sanolce dedicatusCatharina Cfc. Secund'is tumulo JageHanne conterminus cho¬rns illuflrium C? hobiliutn inprimis Magnatum, Dotnini Svan~tonis Sture Cfc. N011 öflendit, ctii ex fan&is chorus hicfuerit dedicatus. Deinde pergit: Sed ex parte e diame¬

tro

*) Quando liaec litreiis roandavit b. SCHEFFERl/S, ad infinns ejusronduu) pcrvenerunt, uti vid -tur, lirtera? fitperius nüaur , qufe certiftiinamfjdem faciunt, Gallicae nationis fuifle itlos, cjui témpium Cathedrale ex-ftruxeiunt, etiamfi in anno defignando enaveiit M^RCILIF/S.

$ ))6t (\@tro propemodum adverfa in choro S. Anna corporis fui r&*quiem confecutus vir hllicofiffimus Dn, Claudius Cbriftierm.Ac in membranis anciquis Ecclelia: Upfaiienfis chori illimemoraotur hifce titulis Sandorum: Chorus fanSlorum Pe-tri Ef Pauli Ef omnium Apoflolorlim; Chorus Sa 11 ti£ Irinita-tis Ef corporis Chrifli Ef Sanclorum Nicolai Ef Catharina,Chorus heati Efkilli Ef decem miüium militum, Chorus Jan-Storum Michaelis Ef Anna, matris Dominik Chorus JanSto-rum Doclcrum , chems Animarum, Chorus heatorum Henri-ci Ef Olavi\ Chorus fanSh Johannis Baptifta, Chorus fanSliSigfrid/ Epijcrpi, Chorus fan&i Sehaßiani. Chorus SanSliAndreet , Chorus dumniorum de Salifta, Chorus Jaficii Tboma,Sunt Chori numero non duodecim led tiedecim, e qui-bus praeter fecundum eft nulius , qui titulo conveniatcum MeiTenianis. Puto tarnen", chorum ejus Marias eile,qui hic dieirur Henrici & Olavi, *) quoniam altare ejusprimum in Marias honorem conCcratum; Sanete Annasvero, qui hic dicltur faa&orum Michaelis & Anns. AtSturiorum, qui Chorus S. Sehafliani. De casteris nonhabeo , quas rremorem. Chorum Marias Nicolaus Archi-epifcopus in teftamento fuo vocat Capellam B. VirginisVei ba ejus: lnprimis corporis noflri fetulturam eligimus ineapella B. Virginis noßra Ecclefia Upfaiienfis. Non a harnincelligendam eile capellam, vel ex eo liquet, quoniamhodieque fcpuicrum ejus in didio S. Morias Choro fuper-eft.

Pag. 172. lin. 32. port: permutata infere: CastcrumH 3 his

* ) Diverfa fuifl"?, docet PKR JNGSKOLD JUS in Monum. Utterak.p. 30, 32. Scilicet choiu'm Mari« furile ait, tibi' nunc vifitur monumen.tum lepulcrale GU$>TAV1 R. Chorum vero S. Henrici & Olavi ante

porram rempli aquilonarem. Sed in annotatione Kegiftri Upf. mexpag. 64.ad ferenda, tanquam iidem rominanrur. Chorus S. Marke alio nomineetiain yocatur Dominoruin de Aaleltad, utpote ^ui ibi poft fata cineribusfuis iocum clegerunt* t.

e ) fe (' •bis omnibus antiquius fuit teélum, quod incendium ab-fumfit An. MCDXLVII in die beati Fdkilli quo temporequoque periit turris, quam ternplum quondam habuitconte£hm cupro five tere. Videtur autem, quod no-tanduro, curris illa fuifle unica & folitaria, pofita in tem-plo medio, ftrutfa An. MCDXLT, ut vix annis totis fexperftitcrit. Difcimu» ex (xpe lsudatis Ecclefia; Upfalien-iis membranis, in quibus reperi fic fcriotum: Turrisfeumedium Ecclefia y qua fuit fabricata eodetn anno, quo mon-firancia, videlicet An. MCDXL1, habet laminas cupreas intumma XIII. fkip. 6 Mark. p. d, Item carpentatoribus ar»chiteclis prö pretio laboris in turri dabantur po mr. Ubi fkip.id notat, quod Svecis integre eft fkippund, genus cer-tutn ponderis, quod continet viginti hspund, licut quod-libet lispund viginti fkålpund i. e. pondo communia, utfic oranes illac lamina: acquarint centenarios quinquagin-ta duos cupri eirciter. Obfervamus autem e«s laminasinductas turri lignesc. Hinc enim hic carpentatores ar»chitefti nominantur, qui non alii, qusm fabri lignani •).Alias funt carpentarii, qui carpenta feu vehicula confi-eiunt. A talibus ex ligno primum fa61a turris, poft in-dudla xra Fuifle autem unicam apparet, quia ejus u-nius fit mentio non bic modo, fed 5c ubi agitur de c-jus exitio, Sic enim poll fuperiora fequic ir, recentioritarnen manu: Hac turvis poflerins per incendium cum tototeSto Ecclefia cornbufta eft An, MCDXLVIL die beati EfciUi.Si ternplum habuiflet plures, falvac ex tanto totius tediinccndio manere nunquam potuilTent. Itaque & carumfieri hic debuiffet mentio, quse cum fit null«, colligitur,ne habuifle quidem. Fuit autern ea turris, quod notan-dum, in templi medio. Inde enim eff, quod mediumUmpli feu Ecclefia vocat. Sequitur autem hinc, quod-

quae■W» 1 ' ' 1111 1 1 1 ■ I "Hl > 1 ■ *■—■!■■■ ■ »

*) Aå imitation«m Gallomm, qui fabros lignaiios hodieqae char»pentiiirs nuncupant.

@ ) 63 c @quae exftruåa; turres fünf ex latere a parte ejus occiden-tali, & nunc aereis faftigiis plurimum eminent, tunc e-jusmodi faftigiis fuerint defiitutar, quod eft obfervan-dum * )

Pag. 174. lin. 11. poft auro infere. Tabula illa factaAn. MC.DLXVI, cum altare totum renovaretur, fubla-to veteri v quod longo tempore ante ibi ftetit, & con-fécrata cum altari novo a Johanne Benedicti Archiepi-fcopo. Membran« veteres Ecclef. Upfalienf. Anno Dn.MCDLXFIy die natalis B. Stephani protomartyris confecra-tum eft fummuvi altare hujtts Ecclefia poft innovationemelevationem ejusdem altaris per reverendiffimum in CbriftoBatrem Dn. fjohannem BenedtBi , Divina Providentia Ar-cbiepijcoputn JjpfalienJem, in honorem S. Trinitatis, gloriojavirginis Marten, janclorum Johannis Baptifhe, Laurentii ,Erici, Henrici, 0^ Stephani Martyrum, 0J5 omnium hujus re¬gni patronorum. Et repo/it£ fen recondites funt in altari harefquiee, videlicet de S. Erico patrono nofiro, de S. Lauren-tio, de S. Henrico, de S. Vincentio, de ligno Dominik deS. Bernardo, de S. Nypoiito, de o(fe S Martini, de offe S.Andre£ Apoftoli, de S. Nie o lao, de S. Antonio, de S.Brigit¬ta , decem M. militum Martyvum, de S. Innocentihus. iTtfmulta alicQ reliejuiae prius repertce in eodem altari ibidem po-Jitee, quando prtus fuit confecratum, quarum fcripturce Jeu ti-tuli legi non potuerunt propter vetuftatem. Habes, ecce, diuante hoc, altare aliud confecratum, & in eo varias re-

liquias. Quando vero id fit faétum, haftenus inyenirenon potui.

* Ea-* ) Multa fnnt, qns probibere videntnr, quo minns b. 5cheffer©

beic fubferibamus. Äruftura enim« templi fatis oftendit, fuftinendis tur-ribus eam ab initio deftinatam fuifTe; nec feire licet, cui ufui eflet ba-fis, ti nil ei imponeretur. Deinde 5igilla urbis antiquiora, qux formamtempli cathedmlis prsferre folent, illud femper turritnm oftenduitt. T.PEiRJNQ^KÖLDJZ Monum. Weråk,. p. 319,

® ) 64 c $EacJem pag. lin. 25. Deleantur fequentes 15 linear Sc

poft aliis reponatur: Ex choris & Aitaribus in eis antiquis-limum reperio confecratum Henrico & Olao Regi An.MCDX. Ira enim habent veteres membrans EcelefUp-£al. Anno DominiMiüefimo Qundringenteßmo, Decimo die beatrLeodegarii Martyris confecratum efl boc altare per venerabi*lem Patrem Ef Dominum, Dn. Petvum, Divina gratia Epi-fcopum Aroßenfem, in honorem beatcc Marie virginis glorio-fe Ef fanBorum martyrum Olavi Regis Ef Henrici. Et beereliquie repoßte funt in altari, videlicet de S Henrico. Ißifandi cum omnibus Jandis intercedere dignentur pro nobisapud Dominum Je[um Cbrißitm.Amen. Non fa t is feio, anhic chorus fit & hoc altare, ad quod deferri folijtus cen-fus S. Oiai. Nam in iitteris Medelpadenfium vocaturaltare Olavi & Erici, non Henrici *). Verba: Exbibean-tur fecundum providentiain Dmini Arcbiepifcopi difpenfandaEf ordinanda fro (uflcntatione prins vicarii perpetuifervien•'tis in capella fandomni Olavi Ef Erici martyrum ad altare,quod ibidem eß in honore ipforum Ef nomine confecratum. S i¬ne cum altare hoc dicatur tum confecratum, cum i fixliterx feriberentur, idquod factum An MCCCXIV. (videnotas noftras adChron. Archiep. p. 73 ) aliud fuerit necejleefl, cum vetuflius fic centum pxne annis. Proximumhuic, quod confccrarura B. Efkillo & decem miilibus mi.litum eodem anno, de quo membrans ex lern: Anno Dom.MCD. decimo, tertia die menfis odobris confecratum efl bocaltare per venerabi lem patrem Ef Dominum, Dn.Kanutium,Divina gratia Epifcopum Lincopenfem, in honorem fando-rum EJlilli pontificis Ef martyris Ef decem milliüm militum.

Et

*) Sehe convenit, netnina Erici, Errici, Enrici Efe.nct & Henricipromifeue olim polifa futflf?. Unde etinm oft. quod in flat.ua Eque/M inhonorem Henrici IV. Pnrifiis ere£U videamus , tiomen gloriofi hu jus Re!-'gis ad imitationem antiquorum feripturn efle ERRICUS IV.

Thefes Mifcellaneae.

Th. i.

Quamvis determinari nequeat, quaenam forma re¬giminis fit optima : mixta tarnen fimplici velideo praeferenda videtur , quod iibertas in illa fir-mioribus prsefidiis fit munita.

Th. II*Singula vi&um parandi genera, fi modo jufta

fuerint tutari cx «quo debent imperantes.Th. III.

Nullius qtiidem civis aut focietatis opulentiamjufte quaefitam minuere fumma poteftas debet: idvero follicite cavendum, ne opibus fuis per vimauc fraudem alios ixdanc potentiores.

Th. IV.

Quamquam cives diverf« religionis concordiftudio felicitatem publicam fettart poffe, multarumdocent rerumpublicarum exempla: indifferentismustarnen reiigionum non civitati minus, quam eccle-fije, nocet.

Th. V.Multa cum exteris commercia civitatibus plus

nocuerunc, quam profuerunt: fed noxia tamenm o-ribus aut facultatibus civium per fe fuifie nemodixerit.

Th. VI.Ad Scholas publicas civibus aditum non im*

peditum ufus fcientiarum in omni vit« genere po-flalatj nec nimius eric hominurn ftudiis dicatoruni

nume*

numerus, fi modo muneribus publicis non nidma»xime idonei admoveantur , nec turpis ad agricubturam aut alios quaeftus honeftos habeatur reditus.

Th. ViLDominium eminens, quod principi in bona ei*

vium adferitur, privatarum ilium lorcunarum noncondicuit dominum.

Th. VIII. -Luxus reipuhlieae prodeffe interdum folet, lu¬

xuria lemper nocet.Th. IX.

Scientia poÜtica omnibus civibus rr.axime efbnecefTaria; nec illam quisquam difvadet, nifi quivei iple eam ignorat, vel ignorantia muicitudinisabuti cupic.

Th. X.Etfi ratio largiatur, leges pofitivas in ftatu per-

fe£to locum habere potuiife, perfpicere tarnen nonpoceft, quales illae fuerinr.

9- K D.

UP SA LI A '•ILLUST RATA

/2-W.

Cujus

Confent. dIn Rq

SubStx R:ae M;

D„„ JOReg.

Prof. Eloq. & Polit. Skytt.Acad. Litt. Hum. Hol

Mcmb. SocietatisquPublic*Supend

Carolus FIn Auditor. C

An

Horis

Apud Joh. Ed