3as - TDS

UREĐAJI ZA NAPAJANJE MOTORA GORIVOM

Uređaj za napajanje motora gorivom spada u tzv. pomoćne uređaje motora, u koje još ubrajamo:

- uređaje za podmazivanje,- uređaje za hlađenje,- uređaje za paljenje,

- uređaje za pokretanje,- uređaje za usisavanje i izduvavanje.

2

Osnovna funkcija uređaja za napajanje motora gorivom je osiguravanje dovođenja goriva od rezervoara do cilindara motora.

Da bi se ovaj zadatak mogao uspješno obaviti, potrebno je da sistem za napajanje motora gorivom raspolaže čitavim nizom raznih uređaja i elemenata, čiji je glavni zadatak kvalitetna dobava goriva do cilindara motora.

Zbog razlike u načinu paljenja smjese, sistem za napajanje motora gorivom razlikuje se kod otto i dieselskih motora.

3

NAČIN NAPAJANJA OTTO MOTORAKod Otto-motora u cilindre se dovodi

pripremljena smjesa goriva i vazduha. Sastav i količina smjese koja ulazi u cilindre zavisi od režima rada motora.

Sistem za napajanje Otto-motora gorivom sastoji se od:1. rezervoara za smještaj goriva,2. cjevovoda,3. prečistača za gorivo,4. pumpe za dovod goriva i5. karburatora.

4

Dijelovi tipičnog sistema za dovod goriva: (1) poklopac rezervoara za gorivo, (2) rezervoar za gorivo, (3) cjevovod za gorivo, (4) elastično crijevo, (5) mehanička pumpa za gorivo, (6) karburator, (7) prečistač vazduha, (8) posuda za kondenzat, (9) ventil uređaja za cirkulaciju benzinskih i uljnih isparenja, (10) ventilacioni vod i (11) odvajač.

5

Rezervoar goriva je obično izrađen sa ravnim površinama od čeličnog ili aluminijskog lima. Zbog veće sigurnosti, rezervoar se nalazi u zaštićenom dijelu vozila, uvijek na suprotnoj strani od motora. Takav raspored je nužan kako radi zaštite od požara, tako i radi što boljeg rasporeda težine. Pun rezervoar za gorivo može imati do 80 kg. Što je niže smješten, to manje njegovo težište utiče na vozne osobine automobila. Zbog zaštite od korozije, unutrašnjost rezervoara je obično prekrivena specijalnim lakom ili cinkom.

6

Rezervoar za gorivo

7

Cjelokupna zapremina rezervoara je pregradnim zidovima sa prorezima podijeljena na više komora. Time se sprječava zapljuskivanje, zatim slijevanje goriva u jedan dio rezervoara pri naglom usporenju ili ubrzanju vozila, odnosno pri kretanju u krivini. Osim toga, uloga ovih pregrada je i da ojačaju rezervoar.

Da bi vozač u svakom trenutku znao koliko goriva ima u rezervoaru, koriste se određeni uređaji koji se stavljaju u rezervoar.

Uglavnom se primjenjuju električni pokazivači. Kod njih se u rezervoaru nalazi plovak, uglavnom izrađen od pluta ili plastičnih masa, kojim se posredstvom jednog klizača mijenja veličina omskog otpora strujnog kola, napajanog iz akumulatorske baterije.

8

Zapremina rezervoara kod putničkih vozila kreće se od 40 do 60 litara, ponekad i do 80 litara, odnosno odmjeren je tako da automobil jednim punjenjem može prijeći minimalno 300 do 400 km, a najčešće 500÷600 km. Opremljen je instrumentom koji upozorava kad nestane goriva.

Na gornjoj strani rezervoara nalazi se grlo za sipanje goriva. U grlu se nalazi sito za prečišćavanje goriva. Na dnu rezervoara nalazi se čep sa navojem za ispuštanje goriva pri čišćenju rezervoara. Usisna cijev za gorivo na svome donjem kraju ima sito, koje sprječava usisavanje nečistoća sa dna rezervoara. Preporučuje se da se nakon prijeđenih 60.000 do 70.000 km izvrši čišćenje rezervoara.

9

Cjevovod služi da bi spojio rezervoar goriva i motor automobila, koji se, sigurnosti radi, uvijek postavljaju na suprotnim stranama automobila. U suštini, cjevovod služi da omogući transport goriva od rezervoara do pumpe i dalje do karburatora. Cijevi se uglavnom izrađuju od bakra ili plastičnih masa, koje su najčešće savitljive. Kod nekih vozila cijevi se izrađuju i od čelika, ali je to rjeđi slučaj. Cijevi cjevovoda moraju da budu u stalnom visinskom usponu ili padu, kako bi se spriječilo stvaranje mjehurića vazduha, odnosno mjehurića benzinskih para, koji mogu dovesti do zastoja u radu pumpe. Osim toga, cjevovodi ne smiju imati krivine, a ako je to neizbježno, mora se voditi računa da poluprečnici krivina budu što veći.

10

Prečistači goriva kod Otto-motora su najčešće u obliku metalnih sita. Osnovna uloga prečistača i taložnjaka jeste da na putu od rezervoara do motora očiste gorivo od mehaničkih primjesa, tj. nečistoća i vode. Prečistačima su opremljene napojne pumpe, ali i karburatori. Uglavnom se radi o mrežastim prečistačima. Najbolje mjesto na kome se može ugraditi filter je dio od rezervoara do pumpe. Time se sprječava dolazak onečišćenja u pumpu za gorivo.

11

Prečistači za zrak imaju zadatak da spriječe prodiranje prašine u motor i to putem zraka, čime se onemogućava ulazak prašine u motor, koja zajedno sa uljem obrazuje abrazivnu pastu, koja oštećuje klip i klipne prstenove, kao i ciindar.

Zadatak filtera je i da spriječe buku, koja nastaje prilikom usisavanja.

Filtere zraka, prema konstrukciji i najeni, dijelimo na:1. suhe filtere zraka2. vlažne (viskozne ili ljepljive, te filtere sa uljnim

rezervoarima) i3. Kombinovane filtere.

12

Pumpa za dovod gorivaOsnovni zadatak ove pumpe jeste da dovede gorivo do karburatora. Za ispunjavanje ove funkcije koriste se membranska, centrifugalna, klipna i elektromagnetska pumpa, a najčešće je u upotrebi pumpa membranskog tipa.

Dobava goriva kod ovih pumpi se ostvaruje pomoću membrane, koja ne propušta tečnost.

13

14

Princip rada membranske pumpe:Kretanje se sa bregaste osovine (20) preko oscilirajuće poluge (11), spojne poluge (12) i povlakača membrane (14) prenosi na membranu pumpe (3). Povlakač (14) za sobom povlači membranu (3), sabijajući oprugu (17). Povlačenjem membrane ka donjem položaju povećava se zapremina komore za gorivo (22), te se u njoj javlja podpritisak. Pri tome se otvara usisni ventil i u komoru (20) ulazi gorivo. Kada brijeg ekscentra prođe krak (11) oscilirajuće poluge, pogon se odvija od spojne poluge (12) i povlakača (14), a sabijena opruga (17) vraća membranu, koja sabija gorivo u komori (22), otvara se potisni ventil (8) i gorivo ide ka karburatoru, a usisni ventil je za to vrijeme zatvoren.

15

Sila opruge (17) se određuje tako da ne prelazi silu protupritiska u potpuno napunjenom cjevovodu, kod zatvorenog igličastog vratila plovka. Kada djeluje ovaj pritisak, membrana je nepokretna, te se na taj način dobava pumpe prilagođava stvarnoj potrošnji goriva.

16

KARBURATORKarburator je uređaj na motoru čiji je zadatak da pripremi najbolju gasnu smjesu za motor. Ta najbolja smjesa znači da u svakom momentu rada motora odnos goriva i vazduha po težini u gasnoj smjesi mora biti takav da se gorivo sa vazduhom mora izmiješati na način da sagorijevanje u motoru bude što bolje i da potrošnja goriva bude što manja. Za vrijeme upotrebe motora na motornom vozilu, motor ne radi uvijek s isti brojem obrtaja, niti mu je potrebno da po jedinici snage motora troši uvijek istu količinu goriva.

17

Da bi gasna smjesa mogla dobro da sagorijeva, treba da ispunjava sljedeće uslove:

da bude potreban odnos između količine goriva i vazduha,

da bude u gasovitom stanju,da bude homogena, tj. dobro izmiješana ida bude na određenoj temperaturi.

Sve ove preduslove treba da ispuni karburator, koji i ima zadatak da stvori gasnu smjesu koja će dobro sagorjeti u komori za sagorijevanje.Osnovni dijelovi karburatora su: komora plovka, difuzor, kalibrirana mlaznica, komora smjese i leptir.

18

19

1-ulazna cijev, 2-otvor za održavanje atm.pritiska, 3 i 4-difuzor, 5-leptir,6-mlaznica za gorivo, 7-komora plovka, 9-igla igličastog ventila, 10-plovak

Princip rada karburatora (rasplinjača)Gorivo se pomoću pumpe dovodi do ulazne cijevi (1), komore plovka (7). Pri radu motora nivo goriva u komori plovka opada, te se plovak spušta na niže, povlačeći i iglu (9) igličastog ventila. Igličasti ventil reguliše nivo goriva u koori plovka. Spuštanjem plovka i igle, otvara se cijev i gorivo ulazi u komoru plovka. Podizanje nivoa goriva, podiže se i plovak i igličasti ventil prigušuje dotok benzina. Na taj se način u komori plovka održava konstantan nivo goriva. Na komori plovka se nalazi otvor (2) preko koga se održava atmosferski pritisak u komori povka (7). U taktu usisavanja pritisak se u cilindru snižava, što

20

uzrokuje pad pritiska u usisnoj cijevi i karburatoru. Ovaj pad pritiska dovodi do strujanja vazduha kroz usisnu cijev. U difuzoru (Venturijevom suženju) naglo dolazi do povećanja brzine strujanja vazduha, što dovodi do pada pritiska. Pad pritiska se povećava smanjenjem presjeka difuzora (3). Mlaznica za gorivo (6) je montirana u centar difuzora. Podpritisak u difuzoru isisava gorivo iz mlaznice. Kapljice goriva ulaze velikom brzinom iz mlaznice, te ih zahvata struja vazduha, još više usitnjava i raspršuje po presjeku difuzora.Prostor izeđu difuzora (3) i leptira (5) se naziva komora smjese. U njoj se, također, vrši djelimično miješanje goriva i vazduha.

21

Količina goriva, koje se isisava iz mlaznice, zavisi od pada pritiska u difuzoru (Venturijevoj cijevi) i od prečnika otvora kalibrirane mlaznice.Aerodinamički otpor difuzora mora da bude što manji.Leptir karburatora (5) reguliše protok smjese u motor. On je vezan za pedalu gasa, pa se regulacija broja obrtaja, a time i snage, vrši preko gasa. Otvaranjem leptira, povećava se protok vazduha kroz difuzor, a smanjuje pritisak. Zbog porasta podpritiska, povećava se i protok goriva, odnosno brzina isticanja goriva iz mlaznice. Pri tome se smjesa obogaćuje, jer potrošnja goriva intenzivnije raste od potrošnje vazduha.

22