UTICAJ BUKE I MIKROKLIMATSKIH USLOVA RADA NA

ZDRAVSTVENU SPOSOBNOST ZAPOSLENIH U

HIDROELEKTRANAMA

Autori:Mijanović Ratko,mr.Pješčić Svetlana,Mitrović Dragan

Obnovljivi izvori energije:

-Hidroelektrane,

-Geotermalna energija,

-Biomasa,

-Solarna energija,

-Energija vjetra

-Energija plime i osjeke

Slika 1. Hidroelektrana u presjeku: А-akumulacija, B-zgrada, C -turbina, D-generator, Е-ulaz vode , F- cijev za vodu ,G - visokonaponske linije, H -rijeka

Hidroelektrane su energetska postrojenja u kojima se

potencijalna energija vode preko turbina prvo pretvara u

mehaničku,a potom u električnu energiju u generatoru.

Tipovi turbina:

-Peltonova

-Francisova

-Kaplanova

PPozitivni uticaji hidroelektranaozitivni uticaji hidroelektrana:

-ekonomski aspekt,

-navodnjavanje,

-vodosnabdijevanje,

-ribarstvo,

-razvoj turizma

Negativni uticaji hidroelektrana:

-promjena lokalne klime,

-promjena seizmičkih karakteristika regiona,

-promjena hidrološkog režima vodotoka,

-erozija akumulacije i nizvodnog toka,

-uticaj na zdravlje zaposlenih u njima

Uticaj buke

Buka u radnoj sredini označava svaki neželjen zvuk stvoren radom mašina,aparata ili zvuk koji potiče od izvora buke koji se nalazi u spoljnoj sredini.

Štetno dejstvo buke u radnoj sredini ogleda se u sledećem:-oštećenje čula sluha,-ometanje obavljanja određene djelatnosti,-ometanje neposredne komunikacije govorom,-ometanje komunikacije nekim od komunikacionih sredstava,-ometanje zapažanja raznih signalizacionih sredstava.Pri analizi štetnog uticaja buke u radnoj sredini uzima se u obzir:-buka koju stvaraju oruđa za rad i mašine,sa kojima zaposleni rukuje,-buka koju stvaraju oruđa za rad i mašine,sa kojima zaposleni ne rukuje neposredno,-buka koju stvaraju neproizvodni izvori u radnoj sredini (uređaji za ventilaciju, klimatizaciju,spoljni izvori itd.)

Dozvoljeni nivo buke na radnom mjestu i dopušteno vrijeme izlaganja buci su definisani Pravilnikom o mjerama i normativima zaštite na radu od buke u radnim prostorijama ( Sl . list SRJ,broj 21/92).

R.br.

Naziv pozicije Vrijednosti Ocjena,kategorizacija

patološkog dejstva buke

Dopušteno vrijeme izlaganja na dan

(h)Izmjerenaukupna

buka(dB)

Dozvoljeni nivo buke

(dB)

1. Ulaz u Elektranu 73 60 1,21 8

2. Mašinska hala,prekid rada agregata br.3

81 75 1,08 8

3. Mašinska hala,agregatinijesu u fazi rada

77 75 1,03 8

4. Komanda Elektane,agregati nijesu u fazi rada

71 60 1,18 8

5. Turbinski prostor,agregati nijesu u fazi rada

97 75 1,29 1,5

6. Šinske veze 71 75 0,95 8

7. Turbinski prostor,iznadturbine br.3,koja je u radu

100 75 1,33 1

8. Turbinski prostor,iznadturbine br.1,koja je u radu

100 75 1,33 1

Ispitivanje bukeIspitivanje buke

Tabela I:Rezultati mjerenja buke

9. Turbinski prostor, iznadturbine br.2,koja je u radu

102 75 1,36 0,5

10. Komanda Elektane, agregati su u fazi rada

74 60 1,23 8

11. Mašinska hala,kod agregata br.1, agregati su u fazi rada

88 75 1,17 4

12. Mašinska hala,kod agregata br.2, agregati su u fazi rada

87 75 1,16 6

13. Mašinska hala,kod agregata br.3, agregati su u fazi rada

87 75 1,16 6

14. Kompresorska stanica 86 75 1,15 6

15. Vodostan-gornji 89 75 1,19 6

16. Vodostan-donji 92 75 1,23 3

17. Drenaža brane 89 75 1,19 6

18. Razvodno postrojenje 58 75 0,77 8

19. Ispred razvodnog postrojenja u momentu ispada rastavljača

90 75 1,2 4

20. Unutar razvodnog postrojenja u momentu ispada rastavljača

90 75 1,2 4

MaxP (db)

L5(db)

L95(db)

Leq(db)

vrijememjerenja

mašinska hala,agregati ne rade

92,7 79,2 75,8 77,3 16 minuta

turbinski prostor,agregat A2 u radu

123,5 102,4 96,5 101,8 16 minuta

gdje je : MaxP - maksimalni pik , L5 - nivo koji prelazi 5% mjernog vremena , L95 - nivo koji prelazi 95% mjernog vremena, Leq - ekvivalent nivoa buke.

Tabela II:Poređenje izmjerene buke u mašinskoj hali i turbinskom prostoru

Mjerenje buke je vršeno na ukupno 20 pozicija.Od tog broja na 18 imamo prekoračenje dozvoljenog nivoa buke.Maksimalno izmjeren nivo buke je 102 dB.

Prilikom ocjene kategorizacije rizika patološkog dejstva buke, utvrđeno je da taj indeks iznosi iznad jedinice,izuzimajući svega dvije pozicije,pri čemu je dopušteno vrijeme izlaganja od 0,5 do 8 h.

Na poslednjem sistematskom pregledu u HE “ Piva ”od 70 pregledanih radnika njih 28 su imali oštećenja sluha u rasponu od 10-34%.

Uticaj mikroklime

Mikroklimu radne sredine čini skup meteoroloških faktora : temperatura , vlažnost i strujanje vazduha, koji utiču na toplotno stanje organizma.

Normativi za mikroklimu određeni su u zavisnosti od:-vrste rada,-izvora toplote,-vremenskog perioda.

Ispitivanjima i mjerenjima utvrđuje se stvarno stanje navedenih parametara mikroklime i poredi se sa normativima koji su propisani pravilnikom.

Ispitivanje mikroklimeIspitivanja mikroklime u HE “Piva” vršena su u ljetnjem i zimskom periodu na ukupno 40 pozicija.

U tabelama III i IV date su vrijednosti dobijenih mjerenja za djelovepostrojenja sa minimalnim i maksimalnim odstupanjima od dozvoljenih vrijednosti.

R.b Pozicija T(ºC)

Tdoz(ºC)

Rv(%)

Rvdoz(%)

W(m/s)

Wdoz(m/s)

1. Vodostan-donji 13 20-23 99 30-60 0.4 0.2-0.5

2. Turbinski prostor 2 16 20-23 87 30-60 0.4 0.2-0.5

3. Razvodno postrojenje 16 20-23 87 30-60 0.4 0.2-0.5

4. Kompresorska stanica 18 20-23 85 30-60 0 0.2-0.5

5. PPZ 24 20-23 74 30-60 0.4 0.2-0.5

6. Mašinska hala 22 20-23 76 30-60 0.4 0.2-0.5

7. Šinske veze 20 20-23 74 30-60 0.4 0.2-0.5

8. Komanda elektrane 23 20-23 60 30-60 0,2 0.2-0.5

Tabela III: Ispitivanja mikroklime u ljetnjem režimu rada

R.b Pozicija T(ºC)

Tdoz(ºC)

Rv(%)

Rvdoz(%)

W(m/s)

Wdoz(m/s)

1. Vodostan-donji 10 17-19 100 30-60 0.4 0.2-0.5

2. Turbinski prostor 2 15 17-19 66 30-60 0.6 0.2-0.5

3. Razvodno postrojenje 3 17-19 88 30-60 0.4 0.2-0.5

4. Kompresorska stanica 10 17-19 70 30-60 0.4 0.2-0.5

5. PPZ 24 17-19 46 30-60 0 0.2-0.5

6. Mašinska hala 11 17-19 60 30-60 0.7 0.2-0.5

7. Šinske veze 12 17-19 52 30-60 0.4 0.2-0.5

8. Komanda elektrane 24 17-19 43 30-60 0,2 0.2-0.5

Tabela IV : Ispitivanja mikroklime u zimskom režimu rada

0

5

10

15

20

25

30

0 2 4 6 8 10

pozicije

tem

pera

tura

0

20

40

60

80

100

120

0 2 4 6 8 10

pozicije

vla

žn

ost

Od 40 mjernih pozicija, samo jedna pozicija -komanda elektrane i to u ljetnjem režimu je u dozvoljenim granicama. Pozicije koje djelimično zadovoljavaju - PPZ , mašinska hala , šinske veze u ljetnjem režimu i komanda elektrane u zimskom režimu . Postoje velike razlike u temperaturama i vlažnosti u okviru samog postrojenja.Tako u ljetnjem režimu temperaturne razlike su i do 10 (ºC), a razlike u relativnoj vlažnosti idu i do 36(%) . U zimskom režimu te razlike su još drastičnije i kreću se do 21(ºC) ,odnosno do čak 57(%) relativne vlažnosti. Brzina strujanja vazduha uglavnom zadovoljava i kreće se u rasponu od 0 do 0,7 m/s.Dijagrami br. 1 i 2 pokazuju variranja temperature i vlažnosti po mjernim pozicijama i to zimskom režimu rada.

Dijagram br. 1 Dijagram br.2

Zaključak

U HE "Piva" faktori koji nepovoljno utiču na zdravlje zaposlenih su dodatno izraženi jer je ona smještena u kanjonu ,a čitavo postrojenje se nalazi pod zemljom.

Pogled iz komande elektrane

Da bi se uticaji buke i mikroklime ublažili, preduzimaju se određene mjere

zaštite:

- Nabavka moderne i kvalitetne HTZ opreme,

-Samom organizacijom rada pokušava se smanjiti dnevna izloženost radnika ,uticajima buke i mikroklime,

-Uvođenje sistema upravljanja zaštitom zdravlja i bezbjednosti na radu ISO 18000,kao i sistemaupravljanja kvalitetom životne sredine-ISO 14000,

-Početak modernizacije HE “ Piva ”.Nova oprema koja će se ugraditi smanjiće u znatnoj mjeri potrebu da radnici puno vremena provode u postrojenju,

-Donošenje Akta o procjeni rizika, koji sadrži opis procesa rada sa procjenom rizika od povreda ili oštećenja zdravlja na radnom mjestu i kojim se utvrđuju mjere za otklanjanje ili smanjenje rizika u cilju poboljšanja bezbjednosti i zaštite zdravlja na radu.

HVALA ZA PAŽNJU !