Uvod u računarstvo i informacione tehnologije · PDF fileHARDVER – GRAFIČKA KARTICA Uvod u računarstvo i informacione tehnologije 75 Stariji model grafičke kartice sa aktivnim

Uvod u računarstvo i informacione tehnologije

dr. sc. Zlatan Begić

mr. Jasenko Topić

HARDVER – GRAFIČKA KARTICA

� Koristi se za prikaz slike na ekranu

� Preko Northbridge procesora povezana je sa centralnim procesorom

� Na štampanoj ploči kartice nalazi se grafički procesor

� Proizvodni proces je napredniji za grafičke procesore u odnosu na CPU računara (sitniji elementi procesora)

� Kartica koristi GDDR (Graphics DDR) memoriju ugrađenu na štampanoj ploči, a starije verzije mogu koristiti dijeljenu RAM memoriju sa računarom

� Ima izlaze dostupne na zadnoj strani računara: VGA, DVI, S-Video, HDMI (ovisno o proizvođaču i modelu kartice)

Uvod u računarstvo i informacione tehnologije 74



Stariji model grafičke kartice sa aktivnim hlađenjem,

te VGA, DVI i S-Video izlazima Stariji (gore) i noviji (dole) model grafičke kartice sa 2 DVI i 1 S-Video izlazom

Noviji model grafičke kartice sa 1 DVI i 2 HDMI izlaza


� Starije grafičke kartice koriste AGP sabirnicu na starijim matičnim pločama

� AGP je 32 – bitna sabirnica sa 4 brzine rada

� Zastarjela je i zamjenjena PCI Express sabirnicom


NAČIN RADA SABIRNICE BRZINA (MHz) PROPUSNOST

AGP 1x 66 266 MB/s

AGP 2x 133 533 MB/s

AGP 4x 266 1.07 GB/s

AGP 8x 533 2.2 GB/s


AGP grafička kartica se ubacuje u AGP ležište na matičnoj ploči


AGP ležište za starije grafičke kartice na matičnoj ploči

AGP grafička kartica sa aktivnim hlađenjem postavljenim

preko grafičkog procesora, te DVI, S-Video i VGA izlazima


� Moderne grafičke kartice koriste PCI Express sabirnicu

� PCI Express x32 je najbrža sabirnica, ali zbog formata matične ploče ne proizvode se grafičke kartice, a ni x32 ležišta

� Matična ploča može imati 1 ili više (obično do 3) x16 ležišta, pa se na nju spaja više 1 ili više grafičkih kartica za veću grafičku snagu (AMD Crossfire i nVIDIA SLI)

� Broj dostupnih x16 ležišta ovisi o snazi chipseta ploče

� Grafičkoj kartici je u PCI Express 3.0 omogućena propusnost od 15.75 GB/s na x16 ležištu

� Sa dvije grafičke kartice teoretski se dobija propunost od 31.5 GB/s, a sa tri 47.25 GB/s (u praksi je drukčije)



� PCIe grafička kartica se ubacuje u PCIe ležište (najčešće x16)

� Moderne grafičke kartice se jako puno griju i zahtjevaju bolje hlađenje (često zauzimaju prostor za 2 kartice)


PCIe grafička kartica sa metalnim kućištem za bolje hlađenje.

Zauzima 2 ležišta po visini, a spaja se na jedno PCIe x16 ležište.

Ima 2 DVI, HDMI i DisplayPort izlaze.

PCI Express x16 ležište za grafičke kartice (može ih biti više na matičnoj ploči)


� Računar može imati više grafičkih kartica u PCIe ležištima, koje zajedno obrađuju grafičke podatke (nVIDIA SLI i AMD Crossfire)

� Više grafičkih kartica potrebno je u računarskim igrama i u industriji za profesionalnu obradu videa i ostalim grafički zahtjevnim aplikacijama


Uparene grafičke kartice (nVIDIA SLI)

Uparene grafičke kartice (AMD Crossfire)

HARDVER – INTEGRISANIGRAFIČKI PROCESOR

� Starije matične ploče imale su ugrađen grafički procesor za jeftinije računarske sisteme

� Moderni centralni procesori imaju ugrađen grafički procesor

� U tom slučaju chipset matične ploče podržava ugrađeni grafički procesor i osigurava VGA/DVI/HDMI izlaz na panelu

� Zadovoljava grafičke potrebe korisnika koji ne igraju zahtjevne igre na računaru

� Može bez problema reproducirati HD video zapise, pokretati programe na operativnom sistemu i manje zahtjevne računarske igre

� Ukoliko postoji potreba za većom grafičkom snagom, ubacivanjem namjenske grafičke kartice onemogućava se ugrađeni grafički procesor


HARDVER – ZVUČNA KARTICA

� Koristi se za reprodukciju zvuka

� Preko Southbridge procesora povezana je sa centralnim procesorom

� Na štampanoj ploči kartice nalazi se procesor zvuka

� Koristi PCI (starije) ili PCI Express (novije, x1 ili x4) ležište

� Ima izlaze dostupne na zadnoj strani računara: 3.5 mm (2.1, 4.1, 5.1, 6.1, 7.1 sistemi, mikrofon), S/PDIF, itd. (ovisno o proizvođaču i modelu kartice)

� Često se procesor za zvuk nalazi integriran na matičnu ploču, a izlazi su dostupni na zadnjem panelu

� Profesionalne zvučne kartice koriste kvalitetnije materijale i namjenjene su muzičkoj industriji


HARDVER – ZVUČNA KARTICA


PCI 5.1 zvučna

kartica sa

digitalnim S/PDIF

Profesionalna PCI

7.1 zvučna kartica

sa oba S/PDIF

Profesionalna PCI

Express x1 zvučna

kartica

Profesionalna PCI

zvučna kartica sa

vanjskim pojačalom

HARDVER – MREŽNI UREĐAJI

� Mrežni uređaji za računar proizvode se kao PCI kartice

� Modem je uređaj koji pretvara digitalni signal u analogni i obratno, a služi za komunikaciju mrežnih uređaja

� Mrežna kartica služi za umrežavanje računara u LAN putem IP protokola

� Sve novije matične ploče sadrže ugrađen čip za mrežnu komunikaciju i imaju RJ-45 (LAN) ulaz na zadnjem panelu


HARDVER – MREŽNI UREĐAJI


PCI dialup modem (starije kartice)

DSL modem se rijetko pravi kao PCI

kartica, već kao eksterni zasebni uređaj

PCI mrežna kartica (starije)

PCI Express x1 mrežna kartica (novije)

HARDVER – NAPOJNA JEDINICA

� Svi unutrašnji dijelovi računara zahtjevaju stabilno napajanje jednosmjernom električnom strujom

� Napojna jedinica je uređaj koji pretvara naizmjeničnu električnu struju (220 V, kućna utičnica) u oblik pogodan za matičnu ploču, procesor, memoriju i ostale dijelove

� Sadrži sve konektore za spajanje matične ploče, hard diskova, optičkih uređaja, grafičkih kartica i ventilatora na napojnu jedinicu

� Na osnovu odabranih dijelova računara, potrebno je odabrati napojnu jedinicu odgovarajuće snage i deklarisanih jačina struja na pojedinim konektorima

� Današnje napojne jedinice imaju snagu 400 – 1.500 W


HARDVER – NAPOJNA JEDINICA


Napojna jedinica sa 4 – pinskim molex, SATA,

24 – pinskim konektorom za matičnu ploču,

te 4 – pinskim za grafičku karticu24 – pinski, 8 – pinski i 4 – pinski konektori na matičnoj ploči

20 – pinski konektori od napojne jedinice

20+4 – pinski konektori od napojne jedinice

4 – pinski Molex konektor

SATA napojni konektor

6 i 8 – pinski PCIe konektor

za grafičku karticu (x16)

HARDVER – KUĆIŠTE

� Kućište računara je mjesto za smještanje svih unutrašnjih dijelova (matična ploča, centralni procesor, RAM memorija, grafička kartica, hard disk, optički uređaj, napojna jedinica)

� Sa prednje strane obično sadrži ulaze za slušalice, mikrofon i USB, te ladice za 5.25’’ optičke uređaje

� Sa zadnje strane sadrži sve konektore od napojne jedinice, matične ploče, AGP, PCI i PCI Express kartica za spajanje kablova




Zatvoreno kućište – prednja stranaOtvoreno kućište – uklonjena lijeva ploča – bočna i zadnja strana



Otvoreno kućište – postavljena matična ploča, procesor sa hladnjakom, RAM memorija, hard disk i optički uređaj



Otvoreno kućište sa svim komponentama potrebnim za rad računara



Otvoreno kućište sa svim komponentama potrebnim za rad računara



Zadnja strana kućišta sa ubačenim komponentama.

Napojna jedinica može biti na vrhu ili na dnu, ovisno

o dizajnu kućišta

� Cilj vježbe� Postaviti napojnu jedinicu, grafičku karticu, razne PCI kartice i kontrolere u kućište i

povezati sa matičnom pločom. Sklopiti kućište i povezati ulazno – izlazne jedinice na njega.

� Zadatak vježbe� Postaviti napojnu jedinicu u kućište

� Postaviti grafičku karticu u ležište matične ploče

� Postaviti razne PCI kartice u ležište matične ploče

� Spojiti razne kontrolere i ostale kablove sa pločom

� Povezati sve napojne kablove sa komponentama

� Sklopiti kućište

� Povezati ulazno – izlazne jedinice na zadnji panel kućišta

� Potreban materijal� Antistatička narukvica (po potrebi)

� Olovka i papir

� Ravni i krstasti odvijač, šarafi

� Desktop PC kućište

� Matična ploča, kablovi

� Grafička, mrežna, zvučna i ostale kartice

� Napojna jedinica, ulazno – izlazne jedinice


LABORATORIJSKA VJEŽBA 03POSTAVLJANJE I POVEZIVANJE NAPOJNE JEDINICE, KARTICA,KONTROLERA I SASTAVLJANJE DESKTOP PC RAČUNARA

Documents

Uvod u računarstvo i informacione tehnologije · PDF fileHARDVER – GRAFIČKA KARTICA Uvod u računarstvo i informacione tehnologije 75 Stariji model grafičke kartice sa aktivnim