Uwaga kleszcze !!!Uwaga kleszcze !!!

Uwaga - lekkie zimy spowodowały zwiększoną Uwaga - lekkie zimy spowodowały zwiększoną inwazję kleszczy, które roznoszą choroby u inwazję kleszczy, które roznoszą choroby u ludzi i zwierzątludzi i zwierząt

Wiosna to początek inwazji kleszczy – pasożytów Wiosna to początek inwazji kleszczy – pasożytów będących nosicielami wielu chorób, niekiedy będących nosicielami wielu chorób, niekiedy nawet śmiertelnych.nawet śmiertelnych.

Gołym okiem wyglądają na niegroźne „czarne Gołym okiem wyglądają na niegroźne „czarne kropeczki”.kropeczki”.

Dopiero pod mikroskopem widać zakończony Dopiero pod mikroskopem widać zakończony haczykami aparat gębowy, tzw. hypostom, przy haczykami aparat gębowy, tzw. hypostom, przy pomocy, którego zakotwiczają się w ciele ofiarypomocy, którego zakotwiczają się w ciele ofiary..

KleszczeKleszcze — to pajęczaki z rzędu roztoczy. — to pajęczaki z rzędu roztoczy.

Dorosłe samice są długości 3-4 mm, samce — Dorosłe samice są długości 3-4 mm, samce — 2,5mm.2,5mm.

W Polsce występuje 21 z około 810 gatunków W Polsce występuje 21 z około 810 gatunków kleszczy (kleszczy (IxodidaIxodida) opisanych na świecie. W ) opisanych na świecie. W Europie znanych jest ponad 60 gatunków tych Europie znanych jest ponad 60 gatunków tych roztoczy (Siuda, 1991). roztoczy (Siuda, 1991).

Najczęściej notowanym gatunkiem w Europie i w Najczęściej notowanym gatunkiem w Europie i w Polsce jest Polsce jest Ixodes ricinusIxodes ricinus..  

Ixodes ricinus – kleszcz pospolityIxodes ricinus – kleszcz pospolity

Dawniej nazywany kleszczem pastwiskowym, lub Dawniej nazywany kleszczem pastwiskowym, lub niekiedy błędnie kleszczem psim (Furmaga, niekiedy błędnie kleszczem psim (Furmaga, 1983). Trójżywicielowy gatunek o barwie ciała 1983). Trójżywicielowy gatunek o barwie ciała od jasno - do ciemnobrązowej. Samiec wielkości od jasno - do ciemnobrązowej. Samiec wielkości 2-2,7 x 1-1,5 mm, samica: 3-3,5 x 1,5-2mm. 2-2,7 x 1-1,5 mm, samica: 3-3,5 x 1,5-2mm. Gnatosoma długości 0,5-1mm.Gnatosoma długości 0,5-1mm.

Po nassaniu się samica osiąga wielkość Po nassaniu się samica osiąga wielkość 12 x 9mm, upodobniając się do nasiona rącznika 12 x 9mm, upodobniając się do nasiona rącznika pospolitego (Ricinus communis) Zresztą fakt ten pospolitego (Ricinus communis) Zresztą fakt ten nie tylko odcisnął piętno na łacińskiej nazwie nie tylko odcisnął piętno na łacińskiej nazwie gatunku kleszcza lecz także na angielskiej - gatunku kleszcza lecz także na angielskiej - Castor bean tick.Castor bean tick.

Castor bean to po angielsku rącznik pospolity. Castor bean to po angielsku rącznik pospolity.

Porównanie kleszcza do nasiona rącznika

Kleszcz pospolity występuje powszechnie Kleszcz pospolity występuje powszechnie na terenie całej Polski. Najczęściej w na terenie całej Polski. Najczęściej w lasach liściastych i mieszanych, w lasach liściastych i mieszanych, w miejscach o wysokiej wilgotności miejscach o wysokiej wilgotności względnej (80-95%).względnej (80-95%).

KLESZCZE NIEBEZPIECZNE KLESZCZE NIEBEZPIECZNE NAWET W MIEŚCIENAWET W MIEŚCIE

Na ukłucia kleszczy narażone są osoby i Na ukłucia kleszczy narażone są osoby i zwierzęta nie tylko przebywające w lesie, na zwierzęta nie tylko przebywające w lesie, na wsi, czy obcujące z przyrodą. Ryzyko ukąszenia wsi, czy obcujące z przyrodą. Ryzyko ukąszenia istnieje także w miejskich parkach i skwerach, istnieje także w miejskich parkach i skwerach, wszędzie tam, gdzie występuje roślinność i jest wszędzie tam, gdzie występuje roślinność i jest wilgotno.wilgotno.

Najliczniej występują w części wschodniej, Najliczniej występują w części wschodniej, północno-wschodniej, północno-zachodniej i północno-wschodniej, północno-zachodniej i zachodniej. zachodniej.

Zamieszkują przede wszystkim tereny leśne, Zamieszkują przede wszystkim tereny leśne, podmokłe, porośnięte wysoką trawą. Zazwyczaj podmokłe, porośnięte wysoką trawą. Zazwyczaj umiejscawiają się tam na wysokości, która umiejscawiają się tam na wysokości, która pozawala im bez problemu przemieścić się na pozawala im bez problemu przemieścić się na nogi, ramiona człowieka lub zwierzęcia.nogi, ramiona człowieka lub zwierzęcia.

Cykl rozwojowy Cykl rozwojowy kleszcza rozpoczyna się od kopulacji na kleszcza rozpoczyna się od kopulacji na żywicielu lub też w środowisku, gdzie samica po pobraniu krwi żywicielu lub też w środowisku, gdzie samica po pobraniu krwi składa jaja na roślinach. Z nich wykluwają się sześcionożne składa jaja na roślinach. Z nich wykluwają się sześcionożne larwy atakujące drobne ssaki lub gady. Larwy po pobraniu krwi larwy atakujące drobne ssaki lub gady. Larwy po pobraniu krwi (po 3-6 dniach) odpadają od żywiciela i przekształcają się w (po 3-6 dniach) odpadają od żywiciela i przekształcają się w ośmionożne nimfy. Te atakują kolejnego żywiciela, którym ośmionożne nimfy. Te atakują kolejnego żywiciela, którym najczęściej są króliki, zające, dziki. Po tygodniu żerowania najczęściej są króliki, zające, dziki. Po tygodniu żerowania odczepiają się od żywiciela gdzie w środowisku przekształcają odczepiają się od żywiciela gdzie w środowisku przekształcają się w postać dojrzałą.się w postać dojrzałą.

Dojrzałe kleszcze atakują większe zwierzęta stałocieplne Dojrzałe kleszcze atakują większe zwierzęta stałocieplne (psy, koty) oraz ludzi.(psy, koty) oraz ludzi.Pasożytami są wszystkie formy rozwojowe: Pasożytami są wszystkie formy rozwojowe:

larwy, larwy, nimfy, nimfy, postacie dojrzałepostacie dojrzałe..

Wszystkie stadia rozwojowe charakteryzuje ogromna Wszystkie stadia rozwojowe charakteryzuje ogromna odporność na głód. Larwy i nimfy potrafią przeżyć bez odporność na głód. Larwy i nimfy potrafią przeżyć bez żywiciela ok. 500 dni, natomiast osobniki dorosłe nawet żywiciela ok. 500 dni, natomiast osobniki dorosłe nawet 800 800

LARWALARWA

NIMFANIMFA

POSTAĆ DOROSŁAPOSTAĆ DOROSŁA

W naszym klimacie można wyróżnić dwa W naszym klimacie można wyróżnić dwa szczyty aktywności kleszczy:szczyty aktywności kleszczy:

--wiosenny wiosenny (kwiecień-maj),(kwiecień-maj),

--późno letni późno letni (sierpień-wrzesień).(sierpień-wrzesień).

W tych okresach "wysyp" kleszczy, które, aby W tych okresach "wysyp" kleszczy, które, aby przeżyć i zachować swój gatunek, atakują przeżyć i zachować swój gatunek, atakują zwierzęta i ludzi, jest szczególnie "obfity". zwierzęta i ludzi, jest szczególnie "obfity".

Zarówno u kotów jak i u psów spotykamy po Zarówno u kotów jak i u psów spotykamy po kilkanaście albo i kilkadziesiąt przyczepionych kilkanaście albo i kilkadziesiąt przyczepionych kleszczy. Kleszcze u zwierząt najczęściej kleszczy. Kleszcze u zwierząt najczęściej przyczepiają się na grzbiecie, głowie, szyi, pod przyczepiają się na grzbiecie, głowie, szyi, pod pachami oraz w pachwinach. Preferują miejsca, pachami oraz w pachwinach. Preferują miejsca, gdzie skóra jest delikatna lub w pobliżu naczyń gdzie skóra jest delikatna lub w pobliżu naczyń krwionośnych.krwionośnych.

U ludzi lokalizacja jest podobna (często można U ludzi lokalizacja jest podobna (często można je spotkać także pod kolanami). je spotkać także pod kolanami).

Dlaczego kleszcze są niebezpieczne?Dlaczego kleszcze są niebezpieczne?

Kleszcze przenoszą szereg chorób, które są Kleszcze przenoszą szereg chorób, które są niezwykle niebezpieczne zarówno dla zwierząt, niezwykle niebezpieczne zarówno dla zwierząt, jak i dla człowieka.jak i dla człowieka.

Do tych najbardziej znanych należą:Do tych najbardziej znanych należą:

Borelioza (Choroba z Lyme, Krętkowica kleszczowa)Borelioza (Choroba z Lyme, Krętkowica kleszczowa)

PiroplazmozaPiroplazmoza

HepatozoonozaHepatozoonoza

Porażenie pokleszczowe Porażenie pokleszczowe

Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)Kleszczowe zapalenie mózgu (KZM)

EhrlichiozaEhrlichioza

Ropne stany zapalne skóry o różnym nasileniu, jako Ropne stany zapalne skóry o różnym nasileniu, jako powikłania po ukąszeniach kleszczy i rany powstałe powikłania po ukąszeniach kleszczy i rany powstałe w wyniku drapania się zwierząt w tych miejscach.w wyniku drapania się zwierząt w tych miejscach.

Choroby u ludziChoroby u ludziBORELIOZABORELIOZANajbardziej rozpowszechnioną, przewlekłą chorobą roznoszoną przez kleszcze jest Najbardziej rozpowszechnioną, przewlekłą chorobą roznoszoną przez kleszcze jest borelioza. Wywołują ją bakterie zwane krętkami Borrelia, szacuje się, że ich borelioza. Wywołują ją bakterie zwane krętkami Borrelia, szacuje się, że ich nosicielem może być co piąty kleszcz. Charakterystycznym objawem pierwszego nosicielem może być co piąty kleszcz. Charakterystycznym objawem pierwszego etapu rozwoju boreliozy jest tzw. rumień wędrujący. Na początku ma on etapu rozwoju boreliozy jest tzw. rumień wędrujący. Na początku ma on powierzchnię ok. 2cm. W miarę upływu czasu rozszerza się pierścieniowo, w powierzchnię ok. 2cm. W miarę upływu czasu rozszerza się pierścieniowo, w końcu blednie pośrodku i zanika. Zanik rumienia nie oznacza jednak zawsze końcu blednie pośrodku i zanika. Zanik rumienia nie oznacza jednak zawsze końca choroby. Dlatego w razie jego wystąpienia należy natychmiast końca choroby. Dlatego w razie jego wystąpienia należy natychmiast skontaktować się z lekarzem dermatologiem.skontaktować się z lekarzem dermatologiem.

Drugą fazę choroby charakteryzuje rozwój objawów skórnych oraz ostre zmiany Drugą fazę choroby charakteryzuje rozwój objawów skórnych oraz ostre zmiany zapalne narządów, w tym stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu zapalne narządów, w tym stawów, serca, ośrodkowego i obwodowego układu nerwowego. Trzeci etap boreliozy może trwać od roku do kilkunastu lat od nerwowego. Trzeci etap boreliozy może trwać od roku do kilkunastu lat od zakażenia. Występują wówczas przewlekłe zmiany skórne, ciężkie zmiany zapalne zakażenia. Występują wówczas przewlekłe zmiany skórne, ciężkie zmiany zapalne stawów, a także zapalenia mózgustawów, a także zapalenia mózgui opon mózgowo-rdzeniowych. Nierozpoznana i nieleczona borelioza zagraża i opon mózgowo-rdzeniowych. Nierozpoznana i nieleczona borelioza zagraża licznymi niebezpiecznymi powikłaniami. Kobietom w ciąży grozi nawet licznymi niebezpiecznymi powikłaniami. Kobietom w ciąży grozi nawet poronieniem i uszkodzeniem płodu.poronieniem i uszkodzeniem płodu.

U ludzi pierwszym widocznym U ludzi pierwszym widocznym objawem jest tzw. rumień wędrujący.objawem jest tzw. rumień wędrujący.

KZMKZMKleszczowe zapalenie mózgu to choroba Kleszczowe zapalenie mózgu to choroba wirusowa, która objawia się bólami głowy, wirusowa, która objawia się bólami głowy, gorączką, wymiotami, utratą przytomności. Brak gorączką, wymiotami, utratą przytomności. Brak odpowiedniego leczenia może w skrajnych odpowiedniego leczenia może w skrajnych przypadkach doprowadzić do przypadkach doprowadzić do niepełnosprawności, a nawet śmierci. niepełnosprawności, a nawet śmierci.

ALARMUJĄCE DANEALARMUJĄCE DANEO tym, że nie wolno lekceważyć zagrożenia chorobami O tym, że nie wolno lekceważyć zagrożenia chorobami przenoszonymi przez kleszcze najlepiej świadczą alarmujące przenoszonymi przez kleszcze najlepiej świadczą alarmujące statystyki. W ostatnich latach nastąpił w Polsce 30-krotny statystyki. W ostatnich latach nastąpił w Polsce 30-krotny wzrost zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu, a wzrost zachorowań na kleszczowe zapalenie mózgu, a borelioza stała się jedną z najczęstszych chorób zakaźnych w borelioza stała się jedną z najczęstszych chorób zakaźnych w kraju.kraju.

Według danych Zakładu Epidemiologii Państwowego Zakładu Według danych Zakładu Epidemiologii Państwowego Zakładu Higieny w 2005 roku liczba zachorowań na boreliozę wyniosła Higieny w 2005 roku liczba zachorowań na boreliozę wyniosła ponad 4400 przypadków, to o 15% więcej niż w roku 2004 i ponad 4400 przypadków, to o 15% więcej niż w roku 2004 i 23% więcej niż w roku 2003.23% więcej niż w roku 2003.

Największą liczbę zachorowań w 2005 roku Największą liczbę zachorowań w 2005 roku odnotowano w województwach:odnotowano w województwach:

podlaskim – 761 przypadków, podlaskim – 761 przypadków,

małopolskim – 587, małopolskim – 587,

śląskim - 535, śląskim - 535,

podkarpackim – 319.podkarpackim – 319.

STRZEŻ SIĘ KLESZCZASTRZEŻ SIĘ KLESZCZA !!! !!!

Należy pamiętać o właściwej profilaktyceNależy pamiętać o właściwej profilaktyce

BEZBOLESNY ATAK !!!BEZBOLESNY ATAK !!!Ukłucie kleszcza zazwyczaj jest niezauważalne. Po wkłuciu się kleszcz Ukłucie kleszcza zazwyczaj jest niezauważalne. Po wkłuciu się kleszcz wtryskuje do rany ofiary ślinę, która zawiera związki przeciwbólowe, wtryskuje do rany ofiary ślinę, która zawiera związki przeciwbólowe, dzięki którym ofiara najczęściej nie czuje, że została zaatakowana. Jeśli dzięki którym ofiara najczęściej nie czuje, że została zaatakowana. Jeśli pasożyt zakażony jest bakteriami i wirusami wywołującymi choroby, pasożyt zakażony jest bakteriami i wirusami wywołującymi choroby, może dojść do zakażenia. Najgroźniejsze dla człowieka są bakterie zwane może dojść do zakażenia. Najgroźniejsze dla człowieka są bakterie zwane krętkami Borrelia wywołujące boreliozę i wirusy powodujące kleszczowe krętkami Borrelia wywołujące boreliozę i wirusy powodujące kleszczowe zapalenie mózgu. Obie choroby mogą być przyczyną groźnych dla zapalenie mózgu. Obie choroby mogą być przyczyną groźnych dla zdrowia i życia człowieka powikłań, a nawet śmierci.zdrowia i życia człowieka powikłań, a nawet śmierci.

Warto przede wszystkim pamiętać oWarto przede wszystkim pamiętać o::

odpowiednim ubraniuodpowiednim ubraniu, które powinno , które powinno chronić całe ciało. Najlepiej, więc założyć chronić całe ciało. Najlepiej, więc założyć spodniespodniei bluzkę z długim rękawem, skarpety, a i bluzkę z długim rękawem, skarpety, a także nakrycie głowy. Należy unikać także nakrycie głowy. Należy unikać jaskrawych kolorów, bo te najbardziej jaskrawych kolorów, bo te najbardziej przykuwają uwagę kleszczy.przykuwają uwagę kleszczy.

starannym obejrzeniu całego ciałastarannym obejrzeniu całego ciała po wyjściu po wyjściu z lasu, parku. Kleszcze zanim zakotwiczą się w z lasu, parku. Kleszcze zanim zakotwiczą się w skórze poszukują odpowiedniego miejsca do skórze poszukują odpowiedniego miejsca do wkłucia. U dzieci najczęściej (w około 70% wkłucia. U dzieci najczęściej (w około 70% przypadków) lokalizują się na głowie, zazwyczaj przypadków) lokalizują się na głowie, zazwyczaj na granicy włosów i za uszami. U dorosłychna granicy włosów i za uszami. U dorosłychw miejscach, gdzie skóra jest delikatna (np. pod w miejscach, gdzie skóra jest delikatna (np. pod kolanami, w pachwinach, na brzuchu).kolanami, w pachwinach, na brzuchu).

stosowaniu środków odstraszającychstosowaniu środków odstraszających (repelentów), których substancje aktywne (repelentów), których substancje aktywne powodują, że człowiek jest niewyczuwalny powodują, że człowiek jest niewyczuwalny dla kleszczy. Działanie repelentów polega dla kleszczy. Działanie repelentów polega na blokowaniu receptorów podstawowych na blokowaniu receptorów podstawowych organów kleszczy, którymi rozpoznają one organów kleszczy, którymi rozpoznają one człowieka jako obiekt ataku.człowieka jako obiekt ataku.

należy unikaćnależy unikać miejsc o powszechnym miejsc o powszechnym występowaniu zakażonych kleszczy, występowaniu zakażonych kleszczy,

Jednak najpewniejszym sposobem Jednak najpewniejszym sposobem zabezpieczenia się jest szczepienie zabezpieczenia się jest szczepienie ochronne. Szczepienia przeciwko ochronne. Szczepienia przeciwko kleszczowemu zapaleniu mózgu zalecane kleszczowemu zapaleniu mózgu zalecane jest osobom, które przebywają na terenie jest osobom, które przebywają na terenie występowania choroby, pracują przy występowania choroby, pracują przy eksploatacji lasu, rolnikom, turystom oraz eksploatacji lasu, rolnikom, turystom oraz uczestnikom leśnych obozów i kolonii. uczestnikom leśnych obozów i kolonii.

JAK POSTĘPOWAĆ JAK POSTĘPOWAĆ Z KLESZCZEM ?Z KLESZCZEM ?

W przypadku zauważenia kleszcza w ciele człowieka należy go jak W przypadku zauważenia kleszcza w ciele człowieka należy go jak najszybciej usunąć. Jeśli reakcja nastąpi w ciągu 24 godzin, ryzyko najszybciej usunąć. Jeśli reakcja nastąpi w ciągu 24 godzin, ryzyko zakażenia chorobami przenoszonymi przez te pasożyty zostanie zakażenia chorobami przenoszonymi przez te pasożyty zostanie zminimalizowane.zminimalizowane.

Bardzo ważny jest sposób wyjęcia kleszcza. Lekarze podkreślają, że aby Bardzo ważny jest sposób wyjęcia kleszcza. Lekarze podkreślają, że aby wyjąć kleszcza należy uchwycić go delikatnie pęsetą przy samej skórze i wyjąć kleszcza należy uchwycić go delikatnie pęsetą przy samej skórze i wyciągnąć zdecydowanym ruchem obrotowym. Przy takim ruchu zęby wyciągnąć zdecydowanym ruchem obrotowym. Przy takim ruchu zęby hypostomu stawiają mniejszy opór. Tym samym kleszcz nie zostaje hypostomu stawiają mniejszy opór. Tym samym kleszcz nie zostaje uszkodzony i nie ma niebezpieczeństwa wylania się na skórę zawartości uszkodzony i nie ma niebezpieczeństwa wylania się na skórę zawartości jego ciała, w której mogą znajdować się bakterie. jego ciała, w której mogą znajdować się bakterie. Po wyjęciu kleszcza miejsce ukłucia należy starannie zdezynfekować. Po wyjęciu kleszcza miejsce ukłucia należy starannie zdezynfekować. Nie wolno smarować kleszcza tłuszczem, ponieważ wówczas dusi się on Nie wolno smarować kleszcza tłuszczem, ponieważ wówczas dusi się on i zwiększa wydzielanie śliny, w której mogą występować zarazki.i zwiększa wydzielanie śliny, w której mogą występować zarazki.

Choroby u zwierzątChoroby u zwierząt

BabeszjozaBabeszjoza Borelioza Borelioza

CO ZROBIĆ Z CO ZROBIĆ Z KLESZCZEM U PSA KLESZCZEM U PSA ??

Gdy na psie znajdziemy kleszcza jeszcze Gdy na psie znajdziemy kleszcza jeszcze nie umocowanego, szybko go strząśnijmy. nie umocowanego, szybko go strząśnijmy.

Jeżeli jednak doszło do "wkleszczenia", Jeżeli jednak doszło do "wkleszczenia", trzeba go odpowiednio usunąć.trzeba go odpowiednio usunąć.

Pamiętajmy, aby nigdy nie dotykać kleszcza Pamiętajmy, aby nigdy nie dotykać kleszcza gołą ręką, ponieważ niektóre choroby gołą ręką, ponieważ niektóre choroby przenoszone przez kleszcze mogą przenoszone przez kleszcze mogą zaatakować człowieka. zaatakować człowieka.

Nie smarujmy kleszcza masłem ani oliwą. Nie smarujmy kleszcza masłem ani oliwą. Wprawdzie udusimy go, ale przed śmiercią Wprawdzie udusimy go, ale przed śmiercią zdąży on wydzielić ślinę, co może zdąży on wydzielić ślinę, co może prowadzić do zakażenia. prowadzić do zakażenia.

Nie wyrywajmy też kleszcza na siłę, ponieważ Nie wyrywajmy też kleszcza na siłę, ponieważ pozostawione części gębowe prawie zawsze pozostawione części gębowe prawie zawsze wywołują bolesny miejscowy odczyn zapalny. wywołują bolesny miejscowy odczyn zapalny.

Chwyćmy kleszcza przez cienką folię u samej Chwyćmy kleszcza przez cienką folię u samej nasady części głowowej, na tyle delikatnie, by jej nasady części głowowej, na tyle delikatnie, by jej nie urwać, i wolno w kierunku odwrotnym do ruchu nie urwać, i wolno w kierunku odwrotnym do ruchu wskazówek zegara wykręcajmy go. Można kupić wskazówek zegara wykręcajmy go. Można kupić do tego specjalne szczypce. Jeżeli nie mamy do tego specjalne szczypce. Jeżeli nie mamy pewności, czy nie urwała się cześć główki, pewności, czy nie urwała się cześć główki, zwróćmy się do lekarza weterynarii.zwróćmy się do lekarza weterynarii.

Urządzenie do wyciągania kleszczy tzw.

„ssawka”

Urządzenie do wyciągania

kleszczy tzw. ”uszko”

Sprawdź czy wyjąłeś całego kleszcza !

ZAPAMIĘTAJ !!!ZAPAMIĘTAJ !!!

Nie wolno kleszcza wyciskać ani Nie wolno kleszcza wyciskać ani smarować masłem, tłuszczem, benzyną - smarować masłem, tłuszczem, benzyną - kleszcz dławiąc się będzie wypluwał kleszcz dławiąc się będzie wypluwał ślinę zawierającą bakterie powodujące ślinę zawierającą bakterie powodujące choroby.choroby.

  

LEPIEJ ZAPOBIEGAĆLEPIEJ ZAPOBIEGAĆ  

Leczenie chorób przenoszonych przez kleszcze jest trudne, Leczenie chorób przenoszonych przez kleszcze jest trudne, ponieważ do lekarzy trafiają zaawansowane przypadki, ponieważ do lekarzy trafiają zaawansowane przypadki, gdzie właściciel nie zauważył w porę kleszcza. Dlatego gdzie właściciel nie zauważył w porę kleszcza. Dlatego najlepiej jest zapobiegać inwazji kleszczy, poprzez najlepiej jest zapobiegać inwazji kleszczy, poprzez zabezpieczenie naszego pupila odpowiednim środkiem. zabezpieczenie naszego pupila odpowiednim środkiem.

Nie jest to jednak 100% gwarancja, że nasz pies Nie jest to jednak 100% gwarancja, że nasz pies uniknie złapania zakażonego kleszcza. Dlatego też, po uniknie złapania zakażonego kleszcza. Dlatego też, po każdym spacerze należy sprawdzić skórę psa.każdym spacerze należy sprawdzić skórę psa.

Obserwujmy nasze psyObserwujmy nasze psy i każde ich odbiegające od normy i każde ich odbiegające od normy zachowanie takie jak:zachowanie takie jak:- pies smętny, nie ma ochoty na nic, na co do tej pory miał, nie m - pies smętny, nie ma ochoty na nic, na co do tej pory miał, nie m chęci na zabawy, wyjście na spacer, ma wyraźne bóle 'w kościach', chęci na zabawy, wyjście na spacer, ma wyraźne bóle 'w kościach', problemy z oddychaniem, problemy z oddychaniem, - brak apetytu, nie zjada z chęcią swojego do tej pory ulubionego - brak apetytu, nie zjada z chęcią swojego do tej pory ulubionego jedzeniajedzenialub przestaje w ogóle jeść, wymiotuje, lub przestaje w ogóle jeść, wymiotuje, - podwyższona temperatura, - podwyższona temperatura, - mocz mętny, - mocz mętny, - żółtaczka (to już dalszy etap, groźny) gałki oczne, dziąsła żółte. - żółtaczka (to już dalszy etap, groźny) gałki oczne, dziąsła żółte.

Należy natychmiast, udać się z psem do lekarza weterynarii.Należy natychmiast, udać się z psem do lekarza weterynarii.

Tylko szybka reakcja z naszej Tylko szybka reakcja z naszej strony może uratować życie strony może uratować życie

naszemu zwierzęciu !!!naszemu zwierzęciu !!!

Dziękujemy za uwagęDziękujemy za uwagę

Prezentacje przygotowali:

Stanisław Bagiński I G

Piotr Dąbrowski I G

Michał Białomyzy I G

Pod kierunkiem

lek. wet. Marii Szarowskiej

Zespół Szkół Weterynaryjnych i Ogólnokształcących Nr 7 w Łomży