1

UWARUNKOWANIA ROZWOJU PRZESTRZENNEGO

MIASTA I GMINY RADZYMIN

I. UWARUNKOWANIA FUNKCJONALNO-PRZESTRZENNE

I PROGRAMOWE

1. Miasto i gmina w regionie

Miasto i gmina Radzymin położone są w północno-wschodniej części województwa

stołecznego warszawskiego, przy ważnym szlaku komunikacyjnym Warszawa – Białystok

łączącym z krajami nadbałtyckimi, w odległości około 20 km od Warszawy.

Gmina graniczy od północnego wschodu i wschodu z obszarem województwa ostrołęckiego,

od zachodu z Zalewem Zegrzyńskim i gminą Nieporęt, od północy z gminą Serock, od

południa z miastami Marki i Kobyłka oraz z gminą Wołomin.

Miasto i gmina Radzymin zajmują największy obszar spośród gmin województwa

warszawskiego. Powierzchnia gminy i miasta wynosi ogółem 130,93 km2, w tym miasto

23,32 km2, gmina 107,61 km

2. Gmina liczy 23 sołectwa. Liczba ludności według stanu

na 1995 r. – 17180 mieszkańców, w tym miasto – 7050 Mk, gmina – 10130 Mk..

Podstawowe powiązania komunikacyjne gminy w regionie tworzą drogi:

- droga krajowa nr 18 Warszawa – Białystok – granica państwa,

- droga wojewódzka nr 635 Radzymin – Wołomin.

Gminę przecina linia kolejowa Legionowo-Tłuszcz o znaczeniu regionalnym.

Część centralna gminy z miastem Radzyminem oraz część południowa – głównie sołectwa

Słupno, Cegielnia, Ciemne – ze względu na dogodną komunikację z Warszawą i krajami

nadbałtyckimi poprzez drogę nr 18 oraz występowanie surowców mineralnych stanowią rejon

rozwoju mieszkalnictwa, przemysłu i drobnej wytwórczości, usług, produkcji materiałów

budowlanych oraz eksploatacji surowców. Szczególnie szybko postępuje urbanizacja Słupna

wzdłuż drogi nr 18, oraz rozbudowa funkcji produkcyjnych w Ciemnem.

Część północna gminy – zwłaszcza sołectwa Archciechów, Załubice Stare i Nowe, Borki,

Ruda, Łosie i Rejentówka w północnej części miasta, ze względu na położenie w obszarze

o wybitnych walorach krajobrazowych o znacznej lesistości oraz sąsiedztwo Zalewu

Zegrzyńskiego, stanowi obszar rozwoju funkcji rekreacji i turystyki o zasięgu regionalnym.

Bariery dla tego kierunku rozwoju stanowią przede wszystkim:

- dostępność komunikacyjna w oparciu wyłącznie o samochód osobowy,

w ograniczonym zakresie autobus podmiejski,

- stosunkowo mała liczba obiektów rekreacyjnych ogólnie dostępnych (zespoły

sportowo – rekreacyjne z możliwością nocowania i stołowania się),

- niewielka liczba obiektów mogących stanowić bazy sportów wodnych i turystyki

kwalifikowanej.

We wschodnich sołectwach gminy, w których występują gleby niskich klas bonitacyjnych,

dominuje zabudowa rozproszona oraz ekstensywne użytkowanie rolnicze.

2. Uwarunkowania demograficzne i społeczne

2

2.1. Rozmieszczenie ludności w mieście i gminie:

miasto: pow. 2332 ha 7287 Mk 41% ogółu mieszkańców,

gmina: pow. 10761 ha 10130 Mk 59% ogółu mieszkańców,

ogółem: pow. 13093 ha 17180 Mk

Rozmieszczenie ludności w sołectwach gminy w procentach:

1 Arciechów 1,40%

2 Borki 2,44%

3 Cegielnia 7,49%

4 Ciemne 7,91%

5 Dybów Kolonia 3,18%

6 Dybów 5,24%

7 Emilianów 1,59%

8 Janków Nowy 2,14%

9 Janków Stary 1,80%

10 Łąki 1,94%

11 Łosie 3,14%

12 Mokre 4,44%

13 Nadma 13,46%

14 Ruda 3,02%

15 Rżyska 3,31%

16 Popielarze 0,20%

17 Sieraków 4,00%

18 Słupno 17,28%

19 Wiktorów 1,25%

20 Załubice Nowe 2,87%

21 Załubice Stare 7,14%

22 Zawady 2,80%

23 Zwierzyniec 1,96%

Największa gęstość zaludnienia i największe skupiska funkcji produkcyjnych i usługowych

występują w centralnej zurbanizowanej części miasta, oraz w sołectwach położonych wzdłuż

głównych ciągów komunikacyjnych – w Słupnie, Cegielni, Ciemnem i Nadmie (w tych

czterech sołectwach mieszka 46,14% ludności gminy). W części północnej gminy zabudowa

mieszkaniowa i usługowa skupia się we wsi Załubice Stare.

2.2. Prognozy demograficzne

Analiza tendencji zmian sytuacji demograficznej w długim okresie czasu i prognozy zmian

w otoczeniu miasta i gminy pozwalają na oszacowanie przyrostu liczby ludności,

z uwzględnieniem migracji oraz struktury wiekowej ludności.

Szacunkowa liczba ludności w latach 1975 – 2015:

rok: miasto i gmina gęstość zaludnienia

1975 15,0 tys. 115 os./km2

1985 16,1 tys. 123 os./km2

1989 16,4 tys.

1990 16,9 tys. 129 os./km2

1991 17,0 tys.

1992 17,1 tys.

1993 16,1 tys.

1994 17,1 tys.

1995 17,2 tys. 131 os./km2

2000 17,8 tys. 136 os./km2

2005 18,3 tys. 140 os./km2

2010 19,1 tys. 146 os./km2

Gęstość zaludnienia szacowana razem w mieście i gminie w 1995 r. wynosi 131 os/km2 – jest

wyższa niż w sąsiednich gminach; gęstość zaludnienia w mieście 308 os/km2.

Realna gęstość zaludnienia w gminie, w stosunku do powierzchni liczonej bez lasów

państwowych oraz wód Zalewu Zegrzyńskiego (co stanowi 92,52 km2) wynosi 109 os./km

2.

3

Gęstość zaludnienia w mieście w stosunku do powierzchni liczonej bez lasów państwowych

(co stanowi 18,42 km2) wynosi 383 os./km

2. Znaczną część terenów należących

administracyjnie do miasta zajmują, oprócz lasów państwowych Nadleśnictwa Drewnica, lasy

prywatne chronione przed zabudową oraz tereny rolne z zabudową rozproszoną.

2.3. Struktura wiekowa ludności w mieście i gminie:

rok

grupy wiekowe: liczba ludności oraz % ogółu ludności

0 – 6 7 – 15 16 – 19 20 – 65 ponad 65

ogółem M K razem

1989 2049 2620 826 8974 544 1396 1940 16409

12,5% 16,% 5,0% 54,7% 11,8% 100%

1990 2020 2675 911 9117 619 1520 2139 16862

12,0% 15,8% 5,4% 54,1% 12,7% 100%

1991 1969 2725 982 9150 656 1552 2208 17034

11,5% 16,0% 5,8% 53,7% 13% 100%

1992 1886 2752 1056 9115 700 1573 2273 17082

11,0% 16,1% 6,2% 53,4% 13,3% 100%

1993 1848 2732 1134 8133 681 1571 2252 16099

11,5% 17,0% 7,0% 50,5% 14,0% 100%

1994 1753 2722 1160 9178 693 1580 2273 17086

10,3% 15,9% 6,8% 53,7% 13,3% 100%

1995 1761 2683 1181 9209 726 1620 2346 17180

10,2% 15,6% 6,9% 53,6% 13,7% 100%

Jak wynika z powyższego zestawienia, przyrost naturalny w gminie Radzymin ma wyraźną

tendencję malejącą. Liczba ludności zawodowo czynnej pozostaje na stałym poziomie.

Nieznacznie wzrasta liczba ludności w wieku poprodukcyjnym.

2.4. Szacunkowe zmiany liczby gospodarstw domowych:

rok liczba gospodarstw domowych przeciętna liczba osób

w gospodarstwie domowym

1995 miasto 2072 3,40

gmina 2319 4,37

2000 miasto 2150 3,40

gmina 2500 4,15

2005 miasto 2200 3,40

gmina 2600 4,10

2010 miasto 2300 3,35

gmina 3000 3,80

Na tej podstawie można oszacować potrzeby (w tym terenowe) w zakresie mieszkalnictwa.

4

2.5. Szacunki potrzeb w zakresie mieszkalnictwa

Potrzeby określono bez uwzględnienia wymiany istniejących zasobów mieszkaniowych.

Stan na 1995 r.:

miasto gmina

liczba mieszkań 2072 2319

ludność w mieszkaniach 7050 10130

pow. użytkowa na 1 osobę 18,8 m2 16,3 m

2

przeciętna powierzchnia mieszkania 64 m2 71 m

2

Potrzeby w mieście:

dla nowych gospodarstw domowych: około 300 mieszkań,

na rozgęszczenie mieszkań istniejących: około 200 mieszkań.

Przyjmując budowę 50 mieszkań w zabudowie wielorodzinnej i 450 mieszkań w zabudowie

jednorodzinnej wolnostojącej potrzeby terenowe szacuje się na około 100 ha brutto.

Potrzeby na wsi:

Deficyt mieszkań na wsi jest stosunkowo wysoki, wynosi około 200 mieszkań. Mieszkania

(jak na warunki wiejskie) są bardzo małe, stąd też do rozgęszczenia przyjmuje się około

300 mieszkań. Dla nowych gospodarstw domowych koniecznych jest około 300 mieszkań.

Łącznie potrzeby wsi wynoszą 800 mieszkań. Przyjmując, że 90% tych mieszkań nie będzie

związanych z gospodarstwami rolnymi, można szacować potrzeby terenowe na 180 – 200 ha

brutto.

2.6. Potrzeby w zakresie oświaty

W mieście i gminie Radzymin funkcjonuje 8 szkół podstawowych liczących 2148 uczniów,

Zasadnicza Szkoła Zawodowa i Liceum Zawodowe na 259 uczniów, Zespół Terenów Zieleni

na 259 uczniów, Zespół Szkół Ogólnokształcących, Liceum Ogólnokształcące i Studium

Nauczycielskie na 571 uczniów.

Liczba dzieci i młodzieży w wieku, który w perspektywie najbliższych 10 lat można uznać za

wiek szkolny (zakłada się, że 100% tych roczników będzie się uczyć), wynosić będzie:

rok 7 – 15 lat 16 – 19 lat

1995 2680 1180

2000 2800 1200

2005 2900 1220

2015 3000 1240

Potrzeby dotyczą miejsc w szkołach dla obu grup wiekowych. Miejsca w szkołach dla grupy

starszej (poziom gimnazjum, częściowo liceum) powinny się znaleźć w mieście Radzyminie.

W mieście i gminie funkcjonuje pięć przedszkoli na około 220 miejsc.

5

3. Struktura miejsc pracy

Zatrudnienie w mieście i gminie przedstawia się następująco:

pracujący ogółem: 3420 osób, w tym kobiety: 1440 osób.

Stanowi to około 40% mieszkańców w wieku produkcyjnym.

Liczba miejsc pracy kształtująca się na poziomie około 200 na 1000 mieszkańców jest

stosunkowo niska (poziom względnej, bilansowej równowagi wymaga około 480 miejsc

pracy na 1000 mieszkańców). Liczba pracujących w rolnictwie jest bardzo wysoka, znacznie

ponad ekonomicznie uzasadnione potrzeby.

Struktura miejsc pracy (dane uśrednione):

przemysł: 48%,

budownictwo: 25%,

transport: 5%,

handel: 22%.

Zmiany w strukturze i liczbie miejsc pracy szacuje się następująco:

ludność w 2010 r. – 19,1 tys.

zawodowo czynni – 9,9 tys., w tym:

pracujący w rolnictwie 1,6 tys.

w przemyśle i budownictwie 2,1 tys.

w usługach rynkowych 2,0 tys.

w usługach nierynkowych 1,3 tys.

wyjazdy do pracy poza gminę 2,9 tys.

W 1994 r. było zarejestrowanych ponad 400 podmiotów gospodarczych.

Ilość miejsc pracy w mieście i gminie (bez rolnictwa) przedstawia się następująco (1994 r.):

miasto: 1780 zatrudnionych

gmina: 531 zatrudnionych, w tym w sołectwach:

Arciechów 1

Borki 2

Cegielnia 47

Ciemne 135

Dybów 10

Dybów Kolonia 2

Emilianów 20

Janków Nowy 5

Janków Stary 5

Łąki 12

Łosie 26

Mokre 39

Nadma 86

Popielarze

Rzyska 5

Ruda 4

Sieraków 4

Słupno 102

Wiktorów

Załubice Nowe 5

Załubice Stare 17

Załubice Nowe 5

Zwierzyniec 4

6

4. Użytkowanie terenów

Według stanu na 1994 rok użytkowanie terenów w mieście i gminie Radzymin przedstawia

się następująco:

powierzchnia w ha struktura w %

miasto gmina miasto gmina

użytki rolne 1110 6971 47,6% 64,8%

lasy i grunty leśne 759 2321 32,5% 21,6%

grunty pod wodami 4 429 0,2% 4,0%

tereny komunikacyjne 132 264 5,7% 2,4%

tereny zabudowane 233 329 10,0% 3,1%

tereny różne 25 310 1,0% 2,8%

nieużytki 69 137 3,0% 1,3%

ogółem 2332 10761 100% 100%

5. Rolnicze użytkowanie ziemi

Użytki rolne zajmują 8081 ha, co stanowi 63,8% łącznej powierzchni miasta i gminy, liczonej

bez wód Zalewu Zegrzyńskiego.

Użytki rolne na terenie gminy Radzymin zajmują 6971 ha (tj. 55,0% ogólnej powierzchni

gminy liczonej jak wyżej), przy czym w strukturze ich użytkowania zaznacza się stosunkowo

nieznaczna przewaga gruntów ornych (3921 ha – 56,2% użytków rolnych) nad trwałymi

użytkami zielonymi (2972 ha – 42,6% użytków rolnych).

Na terenie miasta użytki rolne zajmują 1110 ha (70,5% powierzchni miasta liczonej bez

lasów), w tym sady 31 ha (2%) i trwałe użytki zielone (28%).

Trwałe użytki zielone dobrych i średnich klas występują głównie na tarasach zalewowych

rzek i starorzeczy (Bugu, Rządzy i Czarnej).

Przeważająca część (93,6%) użytków rolnych stanowią gospodarstwa indywidualne. Ilość

gospodarstw sukcesywnie maleje, zwłaszcza drobnych o powierzchni do 2 ha; średnio rocznie

likwidowanych jest około 20% gospodarstw drobnopowierzchniowych.

Rolnictwo w gminie charakteryzuje się następującymi cechami:

1) niewielkim udziałem gleb klas wysokich i średnich – 12,4% ogółu użytków rolnych,

z czego gleby klas IIIa i IIIb zajmują powierzchnię 96 ha – 1,4% użytków rolnych,

a gleby klas IVa i IVb powierzchnię 766 ha – 11% użytków,

2) około 40% udziałem gospodarstw rolnych indywidualnych średniej wielkości i dużych

(powyżej 5 ha),

3) wysokim udziałem użytków rolnych w powierzchni miasta liczonej bez lasów

państwowych – 1110 ha, co stanowi 70,6% powierzchni,

4) niewielkim odsetkiem gospodarstw o znacznym udziale dochodów pochodzących

z produkcji rolnej,

5) stosunkowo niewielkim udziałem gospodarstw produkujących wyłącznie lub głównie na

rynek (około 30%),

6) stosunkowo małym udziałem gospodarstw, których dochody w całości pochodzą

z produkcji rolnej (16%).

7

Gleby dobrych klas występują w niewielkich, rozdrobnionych kompleksach głównie

w rejonie Radzymina, Słupna, Cegielni i Sierakowa. Tereny te, zwłaszcza Radzymin

i Słupno, są jednocześnie predestynowane do rozwoju mieszkalnictwa, produkcji i usług,

ze względu na położenie przy drodze nr 18 – głównej osi komunikacyjnej gminy,

zapewniającej dogodny transport produktów do aglomeracji warszawskiej i do krajów

nadbałtyckich.

Średnia wielkość gospodarstw w mieście i gminie wynosi poniżej 4 ha; wyraźna jest

tendencja do dalszego rozdrabniania gospodarstw.

Rolnictwo, zarówno na terenach wiejskich jak i w mieście, jest charakterystyczne dla

większości gmin województwa warszawskiego. Utrzymanie takiego rolnictwa jako źródła

dochodów utrzymania dla części mieszkańców gminy może jednak szybko napotkać barierę

konkurencji (koszty mogą okazać się bardzo wysokie ze względu na konieczność osiągnięcia

wysokich norm w zakresie ochrony środowiska). Należy się jednak liczyć ze wzrostem

popytu na niektóre produkty rolne, przede wszystkim świeże owoce, warzywa, w miarę

wzrostu liczby korzystających z rekreacji pobytowej. To skłania do ochrony części małych

gospodarstw rolnych i ziemi rolniczej.

6. Prawo miejscowe

Dla miasta obowiązuje miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego z 1988 r.,

dla gminy obowiązuje miejscowy plan ogólny zagospodarowania przestrzennego z 1989 r.

Plany te w znacznej części utraciły aktualność, co zostało wykazane z ocenie aktualności

planów wykonanej w 1993 r.

Plan ogólny miasta wskazywał tereny o znacznej powierzchni jako rezerwy pod rozwój

funkcji mieszkaniowych, produkcyjnych i usługowych; do roku 1995 rezerwy te były

wykorzystane tylko w niewielkim stopniu.

Plan ogólny gminy zawierał niewielkie rezerwy terenowe. Tereny przeznaczone pod

indywidualną zabudowę rekreacyjną zastały wyczerpane już w chwili zatwierdzania planu.

Atrakcyjność obszarów północnej części gminy dla rekreacji spowodowała, że nastąpił

znaczny wzrost liczby samowoli budowlanych w lasach i nad Zalewem Zegrzyńskim.

W 1988 r. zarejestrowano około 1600 działek letniskowych, do 1995 r. liczba ta wzrosła do

około 3000.

Na podstawie uchwały Nr 150/XVI/95 Rady Miejskiej w Radzyminie z dnia 28 listopada

1995 r. przystępuje się do sporządzania miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego

miasta i gminy Radzymin, w trybie ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. o zagospodarowaniu

przestrzennym (Dz. U. Nr 89, poz. 415). Plan obejmie cały obszar miasta i gminy

w granicach administracyjnych. Przygotowany będzie w dwóch skalach:

- plan w skali 1:5000 obejmujący miasto i gminę, z wyjątkiem obszarów wymienionych

poniżej,

- plan w skali 1:1000 dla sześciu wybranych obszarów wymagających szczegółowych

rozstrzygnięć planistycznych; są to: Centrum Radzymina, osiedle „Norwida”, osiedle

„Armii Krajowej”, Rejentówka, część wsi Słupno i część wsi Wolica – razem 420 ha.

8

II. ŚRODOWISKO NATURALNE

1. Położenie geograficzne i charakterystyka rzeźby terenu

Wg podziału fizjograficznego J. Kondrackiego (1978 r.) gmina położona jest w obrębie trzech

mezoregionów fizyczno-geograficznych Niziny Środkowomazowieckiej. Dominująca część

gminy leży w północno-zachodniej części Równiny Wołomińskiej, część północna położona

jest w Dolinie Dolnego Bugu, a część północno-zachodnia w Kotlinie Warszawskiej.

Mazoregiony różnią się od siebie nie tyle charakterem rzeźby terenu, co genezą i wiekiem

powstania.

Najstarsza jest Równina Wołomińska, którą tworzy silnie zdenudowana wysoczyzna

polodowcowa (oznaczona na mapie w skali 1:20000 symbolem Wd) i taras rzeczno-

zastoiskowy (taras radzymiński – oznaczenie Tw). Fragmenty wysoczyzny, wznoszące się na

wysokość powyżej 94 m n.p.m. występują jedynie w rejonie Emilianowa i Rżysk.

Ukształtowane zostały jako równiny peryglacjalne (pedymenty) u schyłku zlodowacenia

środkowopolskiego i w czasie ostatniego zlodowacenia. Powierzchnia ich jest płaska i lekko

wznosi się w kierunku południowym i wschodnim.

U stóp wysoczyzny rozciąga się tzw. taras radzymiński (Tr) wznoszący się na wysokość

86-94 m n.p.m. Zajmuje on większą część powierzchni gminy. Uformował się w okresie

maksymalnego zasięgu zlodowacenia północnopolskiego (bałtyckiego), kiedy lądolód

skandynawski zatarasował odpływ wód Wisły i Bugu pod Płockiem, a wody przepływały na

zachód pradoliną warszawsko-berlińską. Spowolnienie, a nawet okresowe zatamowanie

przepływu spowodowało gromadzenie się osadów rzecznych i zastoiskowych w szerokim

obniżeniu dolinnym. Osady te budują płaski taras radzymiński.

W schyłkowym okresie ostatniego zlodowacenia powierzchnia tarasu została silnie

przekształcona eolicznie przez wiatry zachodnie. Stąd na tarasie liczne wydmy paraboliczne

i wałowe (w) oraz pola piasków przewianych (e).

Wyróżnione w północnej i zachodniej części gminy mezoregiony: Kotlina Warszawska

i Dolina Dolnej Narwi mają wspólną genezę i wiek. Głównym czynnikiem wpływającym na

układ geomorfologiczny na tym obszarze była akumulacja rzeczna. Z chwilą odblokowania

przez lądolód przepływu wód Wisły i Bugu na zachód pradoliną toruńsko-eberswaldzką

wzmagają się procesy erozyjne. Rozcięty zostaje taras radzymiński i obie rzeki budują

kolejny niższy taras zwany nadzalewowym (Tn). Powierzchnia tarasu na terenie gminy

wznosi się na wysokość 80,5 – 83 m n.p.m.

W obrębie tarasu nadzalewowego wyróżniają się obniżenia o charakterze starorzeczy, obniżeń

podskarpowych lub niecek deflakcyjnych (Tns) oraz wyniosłości – kępy (Tnk).

Różnice wysokości pomiędzy wklęsłymi i wypukłymi formami tarasu nadzalewowego nie

przekraczają 2 – 3 m. Znacznie większe deniwelacje występują w obrębie form eolicznych

pokrywających zarówno taras nadzalewowy jak i taras radzymiński. Wydmy (w) o wysokości

do 15 m i pola piasków eolicznych (e) maskują niewielką krawędź pomiędzy obu tarasami.

Najmłodszą formą erozyjno-akumulacyjną na omawianym terenie są holoceńskie tarasy

zalewowe Bugu, Rządzy i Czarnej. Powierzchnia ich wznosi się o 1 – 3 m ponad poziom

rzek. W obrębie tarasu zalewowego Bugu można wyróżnić obniżenia (Tzs), przeważnie

starorzecza w postaci odciętych meandrów oraz wyniosłości – kępy (Tzk). Na tarasach

zalewowych nie ma wydm.

9

Ogólnie obszar gminy jest wybitnie płaski, a najbardziej charakterystycznym elementem

rzeźby wzbogacającym krajobraz są wydmy.

2. Warunki geologiczno – gruntowe

Budowa geologiczna

Obszar gminy znajduje się we wschodniej części warszawskiego odcinka (niecka

mazowiecka) synklinorum brzeżnego – dużej jednostki tektonicznej leżącej na skraju

platformy warszawskiej. Na wschodzie rozciąga się platforma wschodnioeuropejska. Niecka

mazowiecka zbudowana jest ze słabo sfałdowanych utworów mezozoiku, których strop

znajduje się na głębokości około 300 m. Wyżej leżą osady trzeciorzędu, a na nich 50 – 80

metrowa seria utworów czwartorzędowych. Wśród osadów czwartorzędu w zachodniej

i północnej części gminy dominują osady rzeczne (piaski). Ku wschodowi i południu rośnie

udział utworów glacjalnych (glin zwałowych) z przewarstwieniami piasków

wodnolodowcowych i rzecznych.

W strefie przypowierzchniowej na terenie gminy występują osady zlodowacenia

środkowopolskiego, północnopolskiego i holocenu. Osadów glacjalnych zlodowacenia

środkowopolskiego praktycznie nie ma na powierzchni. Występują one pod piaskami

peryglacjalnymi i eolicznymi na wschodnich i południowo-wschodnich krańcach gminy,

w obrębie zdenudowanej wysoczyzny polodowcowej (Wd). Miąższość pokrywających je

piasków peryglacjalnych pochodzących z okresu zlodowacenia północnopolskiego

sięga 5 – 10 m.

Taras radzymiński (Tr) zbudowany jest z osadów zlodowacenia północnopolskiego. Są to iły,

mułki i piaski zastoiskowe i rzecznozastoiskowe o miąższości od kilku do kilkunastu metrów.

Spoczywają na serii piaszczystej reprezentującej interglacjał eemski.

Utwory serii zastoiskowej są wykorzystywane jako surowiec ceramiczny w licznych

cegielniach. W strefie iłów i mułów leżą piaski rzeczne i eoliczne o zróżnicowanej

miąższości, a w podmokłych obniżeniach – holoceńskie torfy. Taras nadzalewowy (Tn)

zbudowany jest z piasków, miejscami ze żwirem serii rzecznej akumulowanej do schyłku

zlodowacenia północnopolskiego. Miąższość serii od 5 do 10 m. W stropie lokalnie mogą

występować piaszczyste mady niewielkiej miąższości (do 0,5 m). W obniżeniach tarasu

(starorzecza, niecki deflacyjne) występują torfy o miąższości do 2,5 m. Poniżej serii tarasu

nadzalewowego występują piaski rzeczne interglacjału eemskiego.

Wydmy (w) i pola piasków eolicznych (e) zbudowane są z piasków przeważnie drobnych

o miąższości do 15m. Leżą one na utworach rzecznych tarasu nadzalewowego i osadach

zastoiskowych tarasu radzymińskiego.

Najmłodszymi utworami na terenie gminy są holoceńskie piaski i namuły tarasów

zalewowych oraz torfy. Piaski rzeczne maja miąższość do 10 m (przeważnie poniżej 5 m) i są

pokryte nieciągłą warstwą mad wykształconych jako gliny pylaste lub namuły. Miąższość ich

sporadycznie sięga 3 m. Torfy występują w starorzeczach i obniżeniach (nieckach

deflacyjnych) na tarasach holoceńskich i plejstoceńskich, przy czym szacunkowa ich

miąższość sięga około 2,5 m. Łączna miąższość namułów i torfów w starorzeczach tarasu

zalewowego może dochodzić do 4 m.

10

Podłoże budowlane

Ocena podłoża budowlanego zależy od rodzaju gruntów w warstwie przypowierzchniowej,

głębokości występowania zwierciadła wody gruntowej i ukształtowania terenu (zjawiska

geodynamiczne). Ten ostatni czynnik na terenie równinnej gminy Radzymin praktycznie nie

odgrywa żadnej roli.

Główne czynniki ograniczające przydatność budowlaną gruntów na terenie gminy są

następujące:

- obecność nienośnych gruntów organicznych nieprzydatnych do bezpośredniego

posadowienia,

- występowanie nieskonsolidowanych, uplastyczniających się gruntów zastoiskowych,

na których możliwe jest bezpośrednie posadowienie, lecz wymaga ono odpowiedniego

przygotowania inżynierskiego,

- płytko występujące (stale lub okresowo) zwierciadło wód gruntowych,

uniemożliwiające lub ograniczające możliwość podpiwniczenia.

Obszary, na których występują (łącznie lub oddzielnie) powyższe ograniczenia cechuje

ograniczona przydatność budowlana, lub wręcz należy je traktować jako niebudowlane.

Do grupy obszarów niebudowlanych należy zaliczyć wszelkie obniżenia wypełnione

gruntami organicznymi, na których jednocześnie zwierciadło wody gruntowej występuje

płycej niż 1 m. Na mapie w skali 1:25000 są to starorzecza i obniżenia podskarpowe terenów

zalewowych i nadzalewowych, dominujące partie tarasów zalewowych i równiny torfowe

w nieckach deflacyjnych. Oznaczono je symbolami: t, Tz, Tzs, Tns.

Obszary o bardzo trudnych warunkach budowlanych to te, gdzie zwierciadło wody gruntowej

okresowo może występować na głębokości mniej niż 1 m, a w poziomie posadowienia

(min. 1 m p.p.t.) występują nieskonsolidowane grunty spoiste. Obszary te w zasadzie nie

powinny być zabudowywane. Ich przestrzenny zasięg ogranicza się do tarasu

radzymińskiego, a jego szczegółowe sprecyzowanie wymaga dalszych badań.

Tereny, na których jedynym czynnikiem ograniczającym (podłoże piaszczyste) jest wysoki

poziom wody gruntowej, należy traktować jako obszary o obniżonej przydatności

budowlanej. Są to znaczne partie tarasu radzymińskiego, nadzalewowego (Tn) i kępy tarasu

zalewowego (Tzk).

Obszary o trudnych i obniżonych warunkach budowlanych wymagają przygotowania

inżynierskiego (odwodnienie, specjalne fundamentowanie, stabilizacja gruntu).

Najkorzystniejsze warunki budowlane panują na obszarach, gdzie zwierciadło wody

gruntowej występuje na głębokości ponad 2 m. Z reguły są to obszary zbudowane

z miąższych piasków stanowiących dobre podłoże budowlane.

Przestrzenną klasyfikację gruntów budowlanych przedstawia wykonana przez Państwowy

Instytut Geologiczny w 1993 r. mapa klasyfikacji gruntów dla potrzeb budownictwa.

Opracowanie to daje przybliżony obraz warunków budowlanych, w dużej części zgodny

z zarysem przeprowadzonej powyżej klasyfikacji.

Surowce mineralne

Gmina Radzymin jest szczególnie bogata w surowce do produkcji ceramiki budowlanej. Jest

to wynikiem faktu, że duża część gminy położona jest na tarasie rzeczno-zastoiskowym

zbudowanym z iłów i mułków zastoiskowych. Osady zastoiskowe tworzą ciągłą warstwę

11

występującą na powierzchni lub pod nakładem piasków eolicznych i rzecznych. Miąższość

serii zastoiskowej może dochodzić do 10 m, a nakładu do 5 – 6 m.

Podstawowe kryteria przydatności iłów i mułków zastoiskowych jako surowca ceramiki

budowlanej to:

- brak ziarnistego węglanu wapnia (margla),

- odpowiednia zawartość minerałów ilastych,

- jednorodność parametrów serii uznanej za złożową.

Złoże uznaje się za bilansowe, gdy zachowane są odpowiednie proporcje miąższości kopaliny

do miąższości nadkładu.

Na terenie gminy udokumentowano i zarejestrowano 22 złoża surowców ilastych.

W większości są to drobne złoża wykorzystywane przez prywatne cegielnie. Poza surowcami

ceramicznymi na terenie gminy występują złoża piasków. Piaski eoliczne są wykorzystywane

jako materiał schudzający przy wyrobie ceramiki budowlanej, lub jako surowiec do produkcji

cegły silikatowej. Piaski rzeczne są w niewielkim stopniu używane w budownictwie

i drogownictwie.

3. Warunki wodne

Wody gruntowe

Głębokość i sposób występowania pierwszego zwierciadła wody gruntowej jest pochodną

budowy geologicznej i ukształtowania powierzchni terenu. Na obszarze tarasów zalewowych

i nadzalewowych występuje jeden miąższy poziom wodonośny drenowany przez Bug i Wisłę.

Zwierciadło wody jest swobodne, a warstwa wodonośna nie izolowana od powierzchni. Woda

gruntowa występuje wśród piasków rzecznych o korzystnych warunkach filtracji. Zasilanie

odbywa się poprzez miejscową infiltrację opadów atmosferycznych i dopływ podziemny

wzdłuż dolin rzecznych oraz z tarasu radzymińskiego i wysoczyzny. Powierzchnia

piezometryczna zwierciadła wody gruntowej jest prawie płaska – lekko nachylona w kierunku

drenujących cieków powierzchniowych.

Głębokość zwierciadła wody gruntowej podlega sezonowym i wieloletnim wahaniom.

Na obszarach tarasów rzecznych w gminie brak systematycznych pomiarów tych wahań.

Na zasadzie analogii z obszarami sąsiednimi o podobnej budowie można przyjąć, że nie

przekraczają one 1,5 m. Głębokość do swobodnego zwierciadła wody gruntowej

uwarunkowana jest ukształtowaniem powierzchni terenu. Najpłycej (często bezpośrednio na

powierzchni) woda gruntowa występuje w obrębie obniżeń tarasów (starorzecza, niecki

deflacyjne); najgłębiej na obszarach zajętych przez wydmy.

Bardziej szczegółowe informacje odnośnie głębokości zwierciadła wody gruntowej zawarto

w objaśnieniach do mapy elementów abiotycznych środowiska (geomofrologia, geologia,

wody gruntowe) w skali 1:25000.

Głębokość zwierciadła wody gruntowej schematycznie pokazano także na mapie klasyfikacji

gruntów dla potrzeb budownictwa wykonanej przez PIG w ramach opracowania pt.: „Mapa

geośrodowiskowa dla podstawowego systemu informacji terenowej gminy Radzymin”.

Na obszarze tarasu zastoiskowego (radzymińskiego) i na zdenudowanej wysoczyźnie

polodowcowej występują co najmniej dwa poziomy wodonośne rozdzielone serią

nieprzepuszczalnych iłów, mułków lub glin. Górny poziom wód gruntowych występuje

w stropie serii nieprzepuszczalnej jako swobodne zwierciadło wśród piasków leżących na

iłach i mułach, lub jako sączenia z serii zastoiskowej. Wody podziemne zasilane są wyłącznie

12

dzięki infiltracji opadów atmosferycznych, a od okresowego bilansu tych opadów i parowania

zależy aktualny stan wód.

Z uwagi na utrudnioną infiltrację wgłębną (iły) i odpływ powierzchniowy (równina)

okresowe wahania górnego poziomu wód gruntowych są duże. Na podstawie pomiarów

studni IMiGW w Radzyminie stwierdzono, że wynoszą one średniorocznie 1,5 – 2 m,

a ekstremalnie przekraczają 2,5 m. Głębokość najpłytszego poziomu wodonośnego

uzależniona jest od rzeźby terenu i głębokości stropu iłów i waha się od 0 do ponad 4 m,

co ilustruje cytowana powyżej mapa wykonana przez PIG.

Dolny poziom wodonośny tarasu radzymińskiego i zdenudowanej wysoczyzny występuje

poniżej ilastej serii zastoiskowej. Zwierciadło wody podziemnej jest napięte i stabilizuje się

na poziomie zbliżonym do zwierciadła górnego poziomu, co świadczy, że wody obu

poziomów pozostają w kontakcie hydraulicznym. Dolny poziom wodonośny jest głównym

źródłem wody dla celów komunalnych i przemysłowych na terenie gminy. W rejonie

Radzymina górny poziom wodonośny charakteryzuje się pogorszoną jakością ze względu na

zrzuty zanieczyszczeń do gruntu.

Wody powierzchniowe

Głównym odbiornikiem wód powierzchniowych przepływających przez obszar gminy jest

Zalew Zegrzyński. Część północna i północno-wschodnia gminy odwadniana jest do Zalewu

za pośrednictwem rzeki Bug i rzeki Rządzy, których odcinki ujściowe znajdują się

w północno-zachodniej części gminy. Nadmiar wód powierzchniowych z centralnych

i południowych obszarów gminy odprowadzany jest poza jej granice sztucznym ciekiem

Beniaminówką i rzeką Czarną w kierunku zachodnim do kanału Żerańskiego, który również

prowadzi wody do Zalewu Zegrzyńskiego. Lokalnymi odbiornikami wód powierzchniowych

na terenie gminy są nieliczne sztuczne zbiorniki wodne (glinianki) zgrupowane głównie

w cegielni na południe od Radzymina.

Stan czystości rzek przepływających przez obszar gminy jest niezadawalający. Rzeka Bug

prowadzi wody pozaklasowe (non) ze względu na zanieczyszczenia fizykochemiczne,

saprobowość i zanieczyszczenia bakteriologiczne powstałe głównie poza granicami gminy.

Podobnie rzeka Rządza w ocenie ogólnej ma wody pozaklasowe ze względu na

zanieczyszczenia fizykochemiczne.

W grupie bakteriologii przy wejściu na teren gminy rzeka ta prowadzi wody klasy II

i w trakcie dalszego przepływu na odcinku od Dybowa do ujścia do Zalewu Zegrzyńskiego

następuje pogorszenie jej stanu bakteriologicznego do klasy III ze względu na znaczne

przekroczenia Miana Coli.

Stosunkowo najczystsze wody prowadzi rzeka Czarna. W ocenie ogólnej stwierdzono

klasę III ze względu na zanieczyszczenia bakteriologiczne (Miano Coli fek.), natomiast

w grupie fizykochemicznej wody tej rzeki zakwalifikowano do klasy II.

Zanieczyszczenie rzek przepływających przez obszar gminy rzutuje niekorzystnie na czystość

wód Zalewu Zegrzyńskiego, stanowiących źródło zaopatrzenia w wodę Wodociągu

Północnego dla Warszawy. Decyzją Zarządu Miasta z 1987 r. ustanowiono strefę pośredniej

ochrony sanitarnej dla ujęcia wody ze Zbiornika Zegrzyńskiego, obejmującą m.in. północną

część gminy Radzymin (odcinki ujściowe rzek Bugu i Rządzy z przyległymi starorzeczami

i ciekami wodnymi). W decyzji zabrania się:

7) wprowadzania ścieków do wód powierzchniowych, ziemi oraz szamb, i ich rolniczego

wykorzystania z chwilą powstania możliwości odbioru ścieków przez sieć kanalizacyjną,

13

8) organizowania wysypisk śmieci oraz wylewisk nieczystości płynnych, składowisk

odpadów miejskich i przemysłowych, zakładania mogilników, składowisk środków

ochrony roślin z wyłączeniem kompostowania odpadków z indywidualnych gospodarstw

na ich terenach,

9) zakładania cmentarzy i poszerzania istniejących,

10) wykonywania wierceń i odkrywek oraz wydobywania piasku i żwiru bez pozwolenia

odpowiednich władz,

11) lokalizacji baz i warsztatów pływającego sprzętu wodnego z napędem spalinowym bez

pozwolenia właściwych organów, z wyłączeniem sprzętu związanego z techniczną

obsługą zbiornika,

12) urządzania obozowisk oraz korzystania z kąpieli w miejscach do tego nie przeznaczonych,

13) mycia pojazdów w płynących wodach otwartych,

14) wykonywania innych czynności, które mogą być powodem zanieczyszczenia wód

powierzchniowych i gruntowych.

Decyzja ta poza wprowadzeniem szeregu ograniczeń w obszarze strefy nakłada również na

użytkowników obowiązek określonego postępowania oraz sposobu użytkowania obszaru.

Stanowi także podstawę do właściwej polityki w zakresie planowania i inwestycji oraz

nadzoru terenowych organów administracji państwowej. Stały nadzór sanitarno-higieniczny

i opiniowanie obiektów w obrębie strefy sprawuje Państwowy Inspektorat Sanitarny dla

województwa warszawskiego.

4. Gleby

Charakterystykę gleb oparto o mapy glebowo-rolnicze obszaru miasta i gminy Radzymin

w skali 1:5000 wykonane prze Wojewódzkie Biuro Geodezji i Urządzeń Rolnych

w Warszawie. Zasadniczą treść tych map stanowią kompleksy przydatności rolniczej gleb.

Poszczególne kompleksy obejmują zespoły różnych i różnie położonych gleb, które wykazują

zbliżone własności rolnicze i mogą być podobnie użytkowane. Inaczej mówiąc kompleksy te

stanowią niejako typy siedliskowe rolniczej przestrzeni produkcyjnej.

W ujęciu ilościowym na obszarze gminy Radzymin występują następujące kompleksy

przydatności rolniczej gleb (według materiałów IUNG w Puławach z 1981 r.):

Grunty orne:

kompleks 2 pszenny dobry 200 ha (3,6%)

kompleks 4 żytni bardzo dobry 178 ha (3,2%)

kompleks 5 żytni dobry 337 ha (6,1%)

kompleks 6 żytni słaby 1880 ha (34,3%)

kompleks 7 żytni bardzo słaby 1673 ha (30,5)

kompleks 8 zbożowo-pastewny mocny 119 ha (2,2%)

kompleks 9 zbożowo-pastewny słaby 1102 ha (20,1%)

Użytki zielone:

kompleks 2z użytki średnie 1236 ha (43,6%)

kompleks 3z użytki słabe i bardzo słabe 1598 ha (54,4%)

14

W ilościowym układzie według klas bonitacyjnych użytków rolnych sytuacja jest

następująca:

Grunty orne:

klasa bonitacyjna IIIa 26 ha (0,5%)

klasa bonitacyjna IIIb 70 ha (1,3%)

klasa bonitacyjna IVa 282 ha (5,1%)

klasa bonitacyjna IVb 484 ha (8,8%)

klasa bonitacyjna V 2587 ha (47,2%)

klasa bonitacyjna VI 1938 ha (35,4%)

klasa bonitacyjna VIz 95 ha (1,7%)

Użytki zielone:

klasa bonitacyjna III 21 ha (0,7%)

klasa bonitacyjna IV 638 ha (21,7%)

klasa bonitacyjna V 1685 ha (57,3%)

klasa bonitacyjna VI 551 ha (18,7%)

klasa bonitacyjna VIz 47 ha (1,6%)

Głównymi czynnikami kształtującymi przestrzenne zróżnicowanie gleb są warunki gruntowo-

wodne i rzeźba terenu. Użytki rolne na terenie gminy Radzymin zajmują około 8323 ha

(tj. 63,4% ogólnej powierzchni gminy), przy czym w strukturze ich użytkowania zaznacza się

wyraźna przewaga gruntów ornych (5489 ha) nad użytkami zielonymi (2834 ha).

Przestrzenna waloryzacja gleb z punktu widzenia ich wartości użytkowych dla produkcji

rolnej przedstawia się następująco:

A. GRUNTY ORNE

1) Obszary występowania gleb o dużych wartościach użytkowych, do których zaliczono:

Gleby kompleksu drugiego (pszenny dobry) – nie tworzą większych powierzchni i występują

śladowo na odizolowanych obszarach, głównie w rejonie miasta Radzymin oraz wsi Słupno,

Cegielnia i Sieraków. Są to głównie gleby brunatne wyługowane i kwaśne oraz miejscami

bielicowe i pseudobielicowe w IIIa, IIIb i IV klasie bonitacyjnej, wytworzone z glin lekkich

i średnich zalegających na iłach. Charakteryzują się właściwymi stosunkami wodnymi i są

odpowiednie dla lepszych upraw zbożowych, a także dla polowych upraw warzyw.

Gleby kompleksu czwartego (żytni bardzo dobry) – występują w sąsiedztwie gleb kompleksu

pszennego również na stosunkowo niewielkich zasięgach przestrzennych. Głównie są to

gleby bielicowe i pseudobielicowe wytworzone z piasków gliniastych lekkich i mocnych

podścielonych gliną ciężką i miejscami iłem. Gleby te charakteryzują się dobrymi stosunkami

wilgotnościowymi i zaliczono je głównie do IVa klasy bonitacyjnej. Są odpowiednie dla

większości upraw zbożowych i warzywniczych, korzystne również pod sady i krzewy

jagodowe.

2) Obszary występowania gleb o średnich wartościach użytkowych:

Gleby kompleksu ósmego (zbożowo-pastewny mocny) – obejmują najmniejszy

powierzchniowo areał gruntów ornych w rejonie miasta Radzymina oraz wsi Słupno, Mokre

i Nadma, gdzie reprezentowane są przez czarne ziemie zdegradowane (lokalnie właściwe),

wykształcone z piasków gliniastych mocnych zalegających na glinie średniej i ciężkiej, oraz

z glin średnich i lekkich podścielanych gliną ciężką lub iłem. Gleby te, zaliczone głównie

15

do IVb klasy bonitacyjnej, są okresowo zbyt mokre. Po uregulowaniu stosunków wodnych

i przy właściwym stopniu kultury rolnej mogą awansować do gleb kompleksu czwartego,

a nawet drugiego.

Gleby kompleksu piątego (żytni dobry) – występują na stosunkowo niewielkich zasięgach

przestrzennych w rejonie miasta Radzymina oraz wsi Cegielnia, Słupno, Nadma, Sieraków,

Janków Nowy, Zawady, Emilianów i Załubice Stare. Są to gleby bielicowe i pseudobielicowe

oraz podrzędnie brunatne wyługowane i kwaśne zaliczane na ogół do IVb klasy bonitacyjnej.

Wytworzone są z piasków gliniastych lekkich zalegających głównie na glinie lekkiej oraz

miejscami średniej lub ciężkiej, rzadziej na iłach i podrzędnie na piaskach luźnych. Przy

odpowiednich zabiegach agrotechnicznych gleby te dają dobre plony żyta.

Wymienione powyżej kompleksy glebowe (2, 4, 5 i 8) obejmują stosunkowo niewielki areał

gruntów ornych (15,1% ogólnej powierzchni). Ze względu na swoje wartości użytkowe

(najwyższe w skali gminy) stanowią podstawową bazę dla intensyfikacji produkcji rolnej

gminy i z tego względu winny być chronione przed zmianą użytkowania.

3) Obszary występowania gleb o słabych wartościach użytkowych

Gleby kompleksu szóstego (żytni słaby) – występują w dużych i zwartych kompleksach

przestrzennych na całym obszarze gminy i zajmują około 34,3% ogólnej powierzchni

gruntów ornych. Są to gleby bielicowe i pseudobielicowe oraz brunatne wyługowane

i kwaśne (lokalnie murszowo-mineralne) zaliczone do V i lokalnie do IVb klasy bonitacyjnej,

wytworzone głównie z piasków słabogliniastych podścielonych średniogłęboko piaskiem

luźnym. Gleby te są słabostrukturalne, przewiewne, przepuszczalne i okresowo zbyt suche.

Wysokość uzyskiwanych plonów uzależniona jest tu w znacznym stopniu od rozkładu

opadów atmosferycznych oraz stopnia intensywności zabiegów agrotechnicznych.

Gleby kompleksu dziewiątego (zbożowo-pastewny słaby) – są to gleby murszowo-mineralne

powstałe z piasków słabogliniastych podścielonych piaskiem luźnym przy wysokim poziomie

wody gruntowej (okresowo zbyt podmokłe). Występują na ogół w obniżeniach powierzchni

terenu na dość znacznych zasięgach przestrzennych i stanowią 20,1% ogólnego areału

gruntów ornych. Pod względem wartości użytkowych są to gleby słabe zaliczone do V i VI

klasy bonitacyjnej. Zaleca się tu odpowiedni dobór upraw polowych – odpornych na

okresowo nadmierne uwilgotnienie.

Gleby kompleksu siódmego (żytni bardzo słaby) – obejmują dość znaczne przestrzennie

obszary gminy i zajmują 30,5% ogólnej powierzchni gruntów ornych. Prawie z reguły są to

gleby brunatne wyługowane i kwaśne wytworzone z piasków luźnych całkowitych

w IV klasie bonitacyjnej. Gleby te są silnie przewiane, słabostrukturalne i przepuszczalne

oraz suche. Uzyskiwane plany uzależnione są ściśle od ilości oraz rozkładu opadów

atmosferycznych i niezależnie od stopnia intensywności zabiegów agrotechnicznych są często

zawodne oraz mało opłacalne.

B. UŻYTKI ZIELONE

1) Obszary występowania użytków zielonych o średnich wartościach użytkowych

Kompleks 2z – zajmuje około 43,6% ogólnej powierzchni użytków zielonych gminy.

W większych i zwartych kompleksach przestrzennych gleby tego kompleksu występują

głównie na tarasach zalewowych rzek (Bugu, Rządzy i Czarnej) jako mady wykształcone

z piasków gliniastych mocnych, pyłów zwykłych i glin podścielonych piaskiem luźnym oraz

w mniejszym stopniu jako gleby murszowo-mineralne i czarne ziemie zdegradowane na

obszarach pozadolinnych o stale wysokim poziomie wód gruntowych. Są to łąki i pastwiska

16

charakteryzujące się na ogół właściwymi stosunkami wodnymi, zaliczone do IV i V, lokalnie

III klasy bonitacyjnej.

2) Obszary występowania użytków zielonych o słabych i bardzo słabych wartościach

użytkowych

Kompleks 3Z – obejmuje pozostały (większy) obszar użytków zielonych (ok. 54,4% ogólnej

powierzchni), położonych głównie poza obrębem den dolin rzecznych. Są to w znacznej

przewadze gleby murszowo-mineralne wytworzone z piasków słabogliniastych zalegających

na piaskach luźnych, oraz podrzędnie mady na tarasach zalewowych rzek. Gleby te

sklasyfikowane są w V i VI klasie bonitacyjnej.

Oceniając całokształt rolniczej przestrzeni produkcyjnej należy stwierdzić, że na obszarze

gminy zdecydowanie dominują gleby o słabych wartościach użytkowych. Stwierdzenie to

dotyczy szczególnie gruntów ornych, w których ogólnym areale udział gleb słabych wynosi

aż około 84,9%. W skali województwa warszawskiego gmina Radzymin pod względem

jakości rolniczej przestrzeni produkcyjnej zajmuje bardzo odległe 47 miejsce.

5. Warunki klimatyczne

A) Makroklimat

Gmina Radzymin znajduje się w północno-wschodniej części województwa warszawskiego

w pasie nizin środkowopolskich, w strefie oddziaływania dużych rzek i dolin rzecznych Bugu

i Narwi (Zalewu Zegrzyńskiego).

Warunki makroklimatyczne środkowej i wschodniej części pasa nizin, według regionalizacji

klimatycznej Polski W. Okołowicza (1973 – 1978), cechują region zwany mazowiecko-

podlaskim. Charakteryzują go znaczne wpływy cech kontynentalnych klimatu, wczesne lato

i trwała pokrywa śnieżna na wschodzie. Województwo warszawskie znajduje się w

zachodniej części regionu, gdzie temperatura powietrza w styczniu wynosi -3°C, w lipcu

powyżej 18°C, lato trwa 90 – 100 dni, zima 80 – 100 dni, suma roczna opadu waha się od 450

do 600 mm.

Klimat badanego obszaru zależy przede wszystkim od intensywności procesów

klimatotwórczych w powiązaniu z warunkami miejscowymi: wysokością n.p.m., orografią,

szatą roślinną, warunkami glebowymi i wodnymi. Podstawą do opracowania klimatu gminy

Radzymin były wyniki obserwacji z punktów pomiarowych sieci meteorologicznej,

znajdujących się najbliżej obszaru badań oraz będących dla niego reprezentatywnymi.

Są to: posterunek w Legionowie, zlokalizowany na wydmie w terenie otwartym, i posterunek

w Wieliszewie, zlokalizowany w pobliżu Zalewu Zegrzyńskiego w otoczeniu łąk

i starorzecza. W opracowaniu oparto się na wynikach obserwacji z okresu piętnastolecia

1951 – 1956 dla Legionowa, oraz niepełnej (9-10 letniej) serii z Wieliszewa. Charakterystyki

termiczne klimatu opierają się na wynikach pomiarów obu posterunków. Charakterystyka

wilgotności, zachmurzenia oraz warunków anemologicznych nie uwzględnia niekompletnych

wyników z Wieliszewa. Dane o opadach atmosferycznych uzupełniono wynikami pomiarów

z posterunków opadowych w Słupnie i Wołominie. Warunki radiacyjne opracowano na

podstawie map z Atlasu Narodowego Polski i Atlasu Klimatycznego Polski.

Obszar gminy charakteryzuje się przeciętnymi warunkami solarnymi. Średnie roczne

promieniowanie całkowite wynosi około 240 cal/cm2/dzień. Jest nieco wyższe od wyraźnie

osłabionego przez zanieczyszczenia miejskie i przemysłowe promieniowania na obszarze

Warszawy. Wartości najwyższe, przekraczające 245 cal/cm2/dzień, występują

w południowo-wschodniej części województwa. Usłonecznienie rzeczywiste sięga przeciętnie

17

4,4 godziny w ciągu dnia. Najwięcej godzin ze słońcem jest w czerwcu – 7,9 godz., zimą czas

usłonecznienia skraca się do 1,3 godz. w styczniu.

Średnia roczna temperatura powietrza wynosi około 7,7°C na obszarach równinnych

i wydmowych, i około 7,6°C w dolinach i na obrzeżu Zalewu. Taki rozkład temperatury

powietrza jest uwarunkowany występowaniem niższych temperatur w ciągu lata w pobliżu

dużego zbiornika wodnego w stosunku do piaszczystych wyniesień. Temperatura w lipcu

waha się odpowiednio od 18,3°C do 18,7°C. Prawidłowość ta przejawia się także

w rozkładzie średnich temperatur maksymalnych, niższych w pobliżu Narwi i Bugu w okresie

lata. Temperatura maksymalna w lipcu wynosi odpowiednio 22,8°C na północy gminy

i 23,9°C na piaszczystych równinach. Ocieplający wpływ zbiornika w zimie powoduje,

że temperatura najzimniejszego miesiąca jest wyższa na północy gminy, gdzie wynosi

około -3,3°C. Na pozostałym obszarze spada do -3,7°C. Obszary podmokłe, duże

powierzchnie łąkowe, rozległe starorzecza cechują znaczniejsze spadki temperatury w nocy

(głównie w okresie wegetacyjnym) w stosunku do szczytów wyniesień. Ma to odbicie

w wartościach średniej temperatury minimalnej, która w Wieliszewie wynosi 3,2°C, zaś

w Legionowie 3,5° C.

W chłodnym półroczu występuje na obszarze gminy około 22 dni bardzo mroźnych

(z temperaturą min. -10,0°C) oraz 47 dni mroźnych (z temperaturą maks. 0°C).

Dni przymrozkowe (z temperaturą min. 0°C) pojawiają się około 16 października, nieco

wcześniej niż w Warszawie i zachodniej części województwa. Ostatni przymrozek notuje się

około 30 kwietnia. W ciągu roku jest około 119 dni z przymrozkami. Okres bez przymrozków

trwa, podobnie jak w całym województwie, około 170 dni. Jedynie na terenie Warszawy

wzrasta jego długość do 185 dni. Okres wegetacyjny w rejonie Legionowa i Zalewu

Zegrzyńskiego jest najkrótszy w województwie. Rozpoczyna się około 4 kwietnia, kończy

około 2 października. Okres, w którym średnia dobowa temperatura powietrza jest równa lub

wyższa od 5°C trwa około 213 dni. W półroczu ciepłym notuje się na tym obszarze

34 – 37 dni gorących (z temperaturą maks. 25°C), mniejszą ilość w pobliżu Zalewu.

Zróżnicowanie warunków wilgotnościowych uzależnione jest głównie od pory roku.

Najsilniej zaznacza się w okresie lata. Zmiany roczne wilgotności powietrza są

uwarunkowane rocznym przebiegiem temperatury. Maksimum prężności pary wodnej

i niedosytu wilgotności występuje w lipcu, kiedy charakterystyki te osiągają wartości

odpowiednio 15,5 hPa i 7,0 hPa. Przebieg roczny wilgotności względnej jest odwrotnie

proporcjonalny do przebiegu temperatury. W listopadzie i grudniu wilgotność powietrza

przekracza 88%, a w maju i czerwcu spada do około 70%. Średnie roczna wilgotność

względna sięga 78%.

Przeciętne roczne zachmurzenie wynosi 66% pokrycia nieba. Największe wiąże się z okresem

jesienno-zimowym; w listopadzie osiąga 81%. Najmniejsze występuje w lipcu – około 51%.

Na porę zimową przypada największa częstość występowania układów niżowych i pogody

chmurnej i mglistej. Pogody niżowe i frontalne sprzyjają wzrostowi liczby dni pochmurnych,

głównie z zachmurzeniem typu warstwowego. W przebiegu rocznym liczba dni pochmurnych

zmienia się od około 5,9 we wrześniu do 19 w grudniu. W ciągu roku jest ich około 138.

Obszar gminy cechuje się małą liczba dni pogodnych, około 28 w roku. Najbardziej

pogodnymi miesiącami są wrzesień i marzec, kiedy występuje przeciętnie 4,1 – 4,7 dni

ze średnim zachmurzeniem poniżej 20%. Północno-wschodnia część województwa wyróżnia

się najmniejszą liczbą dni pochmurnych, szczególnie w stosunku do południowo-zachodnich

rejonów oraz Warszawy.

W okresie meteorologicznej jesieni najczęściej obserwuje się dni z mgłą, zwłaszcza we

wrześniu, październiku i listopadzie. W chłodnej porze roku dominują mgły adwekcyjne,

18

związane z bliskością zbiornika wodnego, i frontalne. W okresie lata i wczesnej jesieni

przeważają mgły radiacyjne. Średnia liczba dni w roku z widzialnością poziomą poniżej 1 km

sięga 34.

Kotlina Warszawska należy do obszaru deficytu wody opadowej. Roczna suma opadów sięga

tu poniżej 500 mm, w okolicach Legionowa nawet poniżej 450 mm. Tu też obserwuje się

najmniejszą ilość dni z opadem – około140. Wschodnia część Kotliny otrzymuje powyżej

550 mm opadu, a Równina Wołomińska ponad 550 mm. Okresem najobfitszych opadów jest

lato, na które przypada około 38% sumy rocznej. W chłodnej połowie roku przez około

45 dni pada śnieg. Pokrywa śnieżna pojawia się dosyć wcześnie w rejonie Zalewu, między

30 października a 5 grudnia. Również tam wcześniej zanika. Ostania pokrywa śnieżna

występuje przed 26 marca; na południu gminy utrzymuje się do 31 marca. Na terenie gminy

pokrywa śnieżna zalega przez około 70 dni.

Warunki anemologiczne są kształtowane przez ponadlokalne kierunki napływu mas

powietrza. W gminie Radzymin najczęściej są notowane wiatry zachodnie i południowo-

zachodnie. Frekwencja wiatrów z tych kierunków wynosi odpowiednio 19,7% i 16,0 %.

Rzadko występują wiatry południowe, z częstością około 7,8% w roku. Wiatry

z dominujących kierunków charakteryzują się także największymi prędkościami. Średnia

prędkość wiatru z tych kierunków przekracza 4,0 m/sek. Średnia roczna prędkość wiatru

wynosi około 3,2 m/sek. Liczba cisz sięga 8% obserwacji kierunków wiatru. W Wieliszewie,

nad Zalewem Zegrzyńskim, stwierdzono największą w województwie liczbę przypadków

wystąpienia ciszy atmosferycznej – 232.

B) Klimat lokalny

Zróżnicowanie elementów klimatu na obszarze gminy, determinowane miejscowymi

warunkami geograficznymi, częściowo wykazały materiały obserwacyjne z

przytoczonych posterunków meteorologicznych. Różnorodność powierzchni czynnej

powoduje wyraźniejsze zróżnicowanie topoklimatów.

Topoklimat niezalesionych równin niższego i wyższego tarasu nadzalewowego

Obszary te, generalnie płaskie, cechują się przeciętnymi wartościami promieniowania

bezpośredniego. Maja stosunkowo korzystne warunki termiczne.

Występuje tu, na terenach wydm, tendencja do przegrzewania powierzchni czynnej w czasie

pogód słonecznych, w ciepłej porze roku, sprzyjająca rozwojowi lokalnej konwekcji. Są to

obszary „ciepłe” w ciągu dnia, co jest związane w dużej mierze z właściwościami fizycznymi

podłoża. Przeważające grunty piaszczyste, porowate, suche, cechuje mała pojemność cieplna

i złe przewodnictwo cieplne. Powoduje to wspomniany efekt silnego nagrzewania podłoża

w dzień, lecz równie szybkie wychładzanie w nocy. W okresie bezchmurnych nocy tereny te

są predestynowane do powstania przymrozków radiacyjnych. Występują dość duże dobowe

wahania temperatury powietrza. Warunki wilgotnościowe są przeciętne; wilgotność względną

powietrza cechują dość znaczne wahania dobowe, spowodowane jej silnym związkiem

z temperaturą i jej dobowym przebiegiem.

Warunki anemologiczne, kształtujące w znacznej mierze klimat odczuwalny, są korzystne.

Teren ten jest dość dobrze nawietrzany w ciągu dnia. W nocy panują przeciętne warunki

rozwoju turbulencji, mającej istotny wpływ na wymianę ciepła miedzy atmosferą a podłożem.

Znaczna część gminy, w tym także tarasu nadzalewowego, jest wykorzystywana jako użytki

zielone. Obszary porośnięte zwartą roślinnością trawiastą, o podwyższonym poziomie wód

gruntowych, są nieco chłodniejsze w dzień ze względu na zwiększoną powierzchnię

parowania.

19

Topoklimat tarasu zalewowego Narwi i Bugu, dużych obniżeń i podmoklizn niższego tarasu

nadzalewowego

Obszary te cechują się gorszymi warunkami solarnymi. Tereny o wysokim poziomie wód

gruntowych, miejscami podmokłe, w znacznej części porośnięte roślinnością łąkową

i zwartymi zaroślami, stanowią dużą powierzchnię parującą w dzień. Przy dobrym

nawietrzaniu doliny i obniżeń (o przebiegu W-E) stwarza to niekorzystne warunki termiczne.

Obszary te są „chłodniejsze”, w okresie wegetacyjnym występują większe minima

temperatury. Natomiast w czasie słabej cyrkulacji powietrza, czy w okresach bezwietrznych,

występują w połączeniu ze znaczną wilgotnością powietrza stany parności. Grozi to stanami

przegrzania organizmu, co jest przejawem dyskomfortu klimatu odczuwalnego.

Ze względu na małą wymianę turbulencyjną ciepła, w czasie pogodnych nocy tereny te są

najbardziej narażone na wystąpienie przymrozków lokalnych typu radiacyjno-adwekcyjnego.

Tworzą się zastoiska zimnego powietrza. Wilgotność powietrza jest znaczna. Nocne spadki

temperatury i towarzyszący im wzrost wilgotności sprzyjają częstemu powstawaniu mgieł

radiacyjnych. W zacisznych obniżeniach terenu najczęściej i najobficiej pojawia się rosa.

Formy dolinne zwiększają zwykle kontrasty termiczne, ale bliskość dużej powierzchni wody

(także niezamarzającej w zimie) może je łagodzić w strefie przybrzeżnej.

Topoklimat obszarów zalesionych równin niższego i wyższego tarasu nadzalewowego

Lasy pokrywają 22% obszaru gminy i 32% obszaru miasta Radzymina. Kształtują warunki

klimatyczne i regulują bilans wodny znacznej części terenu. Zwarta powierzchnia leśna

powoduje łagodzenie dobowych i rocznych ekstremów temperatury powietrza, głównie przez

obniżenie temperatur maksymalnych. Pod okapem drzewostanu w ciągu całego roku

temperatura powietrza jest niższa niż w terenie otwartym, wilgotność powietrza na ogół

wyższa, zwłaszcza w drzewostanie iglastym. Spada prędkość wiatru. Wzmożona konwekcja

nad powierzchnią czynna lasu wpływa na wzrost opadów atmosferycznych. Pokrywa śnieżna

w lesie utrzymuje się dłużej niż w terenie otwartym. Zanika groźba szybkich roztopów

wiosennych.

Poziomy zasięg oddziaływania lasu jest ograniczony, wynosi około 8 do 15 wysokości drzew.

W mniejszym stopniu oddziałują uprawy, młodniki i młode drągowiny. Największą wartość

bioklimatyczną, jak również najszerszy zasięg oddziaływania, cechują dojrzałe drzewostany

sosnowe i dębowe oraz stare drągowiny na suchych siedliskach. Wyróżnia je wyrównany

dobowy rytm wskaźników klimatu odczuwalnego, z większym udziałem stanów komfortu.

W drzewostanach młodych, o znacznej zwartości, duże obciążenie dla organizmów stanowią

stany przegrzania w upalne i bezwietrzne dni. Dojrzałe drzewostany cechuje także zmiana

składu chemicznego powietrza – wzbogacenie o naturalne związki bakteriobójcze,

wydzielane do atmosfery w okresie wegetacji. Szczególnie wyróżniają się korzystnie

drzewostany sosnowe, które, w przeciwieństwie do fitoncydów tonizujących drzew

liściastych, wydzielają duże ilości aktywnych fizjologicznie związków terpenowych

pobudzających przemianę materii. Lotność fitoncydów powoduje, że są one łatwo

wynoszone. W czasie najsilniej rozwiniętej konwekcji ich stężenia w powietrzu znacznie

maleją.

Mało korzystne oddziaływanie bioklimatyczne cechuje zespoły lasów wilgotnych, zadrzewień

łęgowych, zarośli wierzbowych oraz niektórych nasadzeń liściastych (np. robinii).

Topoklimat miasta Radzymina

Obszar miasta, ze względu na pewien stopień zurbanizowania i uprzemysłowienia, wyróżnia

się odrębnymi cechami klimatu lokalnego w stosunku do terenów pozamiejskich. Szczególny

wpływ ma różnorodność miejskiej powierzchni czynnej i ciepło wyzwalane sztucznie do

20

atmosfery przy procesach spalania. Teren o zróżnicowanej konfiguracji i różnie

nagrzewającej się powierzchni czynnej (zabudowa, nawierzchnie ulic, zieleńce) wpływa

niekorzystnie na rozwój turbulencji w nocy, a zatem na zmniejszenie nocnych spadków

temperatury powietrza. Cechuje się więc wyższymi temperaturami minimalnymi, mniejszą

liczbą dni przymrozkowych niż teren otwarty. Z badań i literatury wynika, że temperatura

powietrza, szczególnie w okresie grzewczym, ale też poza nim, jest wyższa niż na terenach

otwartych. W ciągu dnia większa jest nad miastem konwekcja, częściej tworzą się chmury

i opady. Wzmożone parowanie i wyższa temperatura (także spływy wody opadowej po

sztucznych powierzchniach) powodują jednak obniżenie wilgotności powietrza. Zabudowa

w istotny sposób modyfikuje kierunek i prędkość wiatru.

C) Higiena atmosfery

Naturalną konsekwencją uprzemysłowienia i urbanizacji jest zanieczyszczenie powietrza

atmosferycznego i związany z tym proces zakwaszania środowiska. Do najistotniejszych

składników zanieczyszczeń powietrza, łatwo wymywanych przez opady, należą przede

wszystkim powstające w procesach spalania paliw: SO2, NO2, CO, pył zawieszony.

Dodatkowym efektem jest uruchomienie metali ciężkich, zarówno tych, które znajdują się

w glebie jak i tych, które są produktami transportu pyłu w atmosferze. Procesy te wpływają

na jakość wód powierzchniowych i podziemnych. Coraz większego znaczenia nabiera,

w skali ziemskiej, wzrastające stężenie gazów cieplarnianych i szklarniowych, prowadzące do

wzrostu temperatury powietrza i oceanów oraz efektu szklarniowego.

Stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego warunkuje wiele czynników, z których

najważniejsze to:

- ilość i sposób wprowadzania zanieczyszczeń do powietrza ze źródeł leżących na

omawianym obszarze i w jego otoczeniu, oraz emisja zanieczyszczeń z odległych

obszarów, ich napływ wraz z masami przemieszczającego się powietrza,

- warunki meteorologiczne determinujące kierunek napływu mas powietrza i intensywność

rozpraszania oraz zaniku i przemian zanieczyszczeń w atmosferze.

Na obszarze gminy Radzymin na stan higieny atmosfery mają wpływ miejscowe źródła

zanieczyszczeń o lokalnym zasięgu oddziaływania oraz emisje ze źródeł pozostałej części

województwa, głównie z energetyki zawodowej i przemysłu miasta Warszawy. Na terenie

gminy zinwentaryzowano 62 zakłady stwarzające lokalną uciążliwość ze względu na

zanieczyszczenie powietrza. Są to:

1. Spółka z o.o. ”SWEDEKS”

a) Zakład prefabrykatów

b) Zakład wytwarzania

i uszlachetniania kruszyw

2. Przedsiębiorstwo Robót

Zmechanizowanych i Transportu

Budownictwa Komunalnego

3. Zakład produkcji napojów

„RETMARK” i stacja paliw CPN

4. Zakład mleczarski PRAGA

z oczyszczalnią ścieków

5. Masarnia

6. Tartak

7. ATK Company – wyrób kosmetyków

8. Wytwórnia napojów „COCA-COLA

POLAND”

9. Spółdzielnia transportowo-handlowa

(transport, naprawy, sprzedaż opału)

10. Stacja paliw CPN

11. Cegielnia Różewo

12. Betoniarstwo

13. Masarnia

14. Spółdzielnia transportowo-handlowa

15. Masarnia

16. Stacja transformatorowa

17. Reduktornia gazu ziemnego

18. Oczyszczalnia ścieków

19. Przetwórstwo owocowo-warzywne

„PROWITUS”

20. Zakład produkcji cegły silikatowej

21. Zakład produkcji ceramiki budowlanej

22. Masarnia

21

23. Produkcja mebli i materaców

„NEW YORKER”

24. Cegielnia

25. Cegielnia

26. Cegielnia

27. Cegielnia

28. Cegielnia

29. Zakład stolarki budowlanej

30. Cegielnia

31. Cegielnia

32. Ferma lisów

33. Kurnik

34. Cegielnia

35. Cegielnia

36. Cegielnia

37. Cegielnia

38. Cegielnia

39. Cegielnia

40. Cegielnia

41. Cegielnia

42. Cegielnia

43. Blacharstwo – lakiernictwo

44. Cegielnia

45. Cegielnia

46. Ferma brojlerów

47. Fundacja „EGIT” – wyrób barwników

i podkładów malarskich

48. „POLIMER” – wyroby z tworzyw

sztucznych

49. Spółdzielnie usług rolniczych

„FRIMASCO”

50. PPH „BOSTAL” – produkcja watoliny

i filcu

51. Cegielnia

52. „BALGO” – produkcja watoliny

i włókniny

53. AGIP – stacja paliw

54. Wytwórnia wyrobów ceramiki

budowlanej

55. Blacharstwo – lakiernictwo

56. Zakład produkcyjno – usługowy

(materiały budowlane, wyroby

stolarskie)

57. PPHU – AGBET

58. Cegielnia

59. Garbarnia (produkcja, sprzedaż)

60. Wyprawa i farbowanie skór

futerkowych

61. Przedsiębiorstwo wielozakładowe

„MODO-POLAND”

62. „KOMPLAST” – tworzywa sztuczne

Największy udział w emisji zanieczyszczeń mają zakłady warszawskie:

E pyłu

ton/rok

E SO2

ton/rok

E NO

ton/rok

E CO

ton/rok

1 EC Siekierki 12295,1 20135,4 4348,3 723,6

2 EC Żerań 15744,4 23613,7 11645,2 619,7

3 EC Kawęczyn 927,7 4203,6 953,8 .

4 Huta Lucchini – Warszawa 476,8 452,6 820,0 182,3

5 Zakłady „ZWAR” w Międzylesiu 337,4 577,3 128,2 50,6

i z sąsiedniej gminy:

E pyłu

ton/rok

E SO2

ton/rok

E NO

ton/rok

E CO

ton/rok

1 Stolbud Wołomin 486,8 23,9 18,5 29,6

2 Huta Szkła Wołomin 26,0 37,3 165,2 13,4

Dane pochodzą z 1992 roku, ostatniego, w którym dozwolone było ujawnienie informacji

dotyczących konkretnych zakładów.

Zakłady w gminie Radzymin funkcjonują głównie w oparciu o miejscowe surowce. Przeważa

przemysł mineralny i spożywczy. Zakłady są zlokalizowane blisko tras komunikacyjnych.

W Radzyminie skoncentrowały się w północno-zachodniej części miasta, tworząc dzielnicę

przemysłową. Zakłady nie są wyposażone w urządzenia redukujące emisję zanieczyszczeń do

powietrza. W celu poprawy stanu higieny atmosfery zakłady przechodzą na lepsze gatunki

węgla w procesach grzewczych (OSM „PRAGA”) lub paliwa płynne – olej napędowy

22

o mniejszej zawartości siarki palnej (Coca Cola Poland Ltd.), czy paliwo gazowe (RSH

Masarnia). Uciążliwość zakładów musi się zawierać w obrębie zakładu.

Na obszarze gminy lokalnymi źródłami zanieczyszczeń pyłowych i gazowych są w przemyśle

ceramicznym piece do produkcji cegły opalane węglem, o niskich emitorach i nie mające

urządzeń chroniących powietrze przed zanieczyszczeniem. Uciążliwymi zanieczyszczeniami

są gazy emitowane z komór wędzalniczych masarni RSH. Z obliczeń wynika, że zakład

można zaliczyć do I klasy oddziaływania ze względu na emisję metyloetyloketonu, acetonu,

metanolu, NO2, CO, SO2. Przekroczenia powoduje emisja fenolu, kwasu mrówkowego,

acetofenolu i b-a-pirenu.

Oszacowanie, jaki wpływ na stan zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego na obszarze

gminy mają miejscowe i pozamiejscowe źródła emisji z przemysłu, sektora bytowo-

komunalnego i środków transportu, jest możliwe w oparciu o modele matematyczne dyspersji

– adwekcji zanieczyszczeń. Konieczne jest przy tym zastosowanie różnych modeli

w zależności od przestrzennej skali problemu.

Obecnie, z braku takiego opracowania, o stanie aerosanitarnym gminy świadczą dane o emisji

i imisji niektórych zanieczyszczeń, pochodzące z badań Wojewódzkiego Inspektoratu

Ochrony Środowiska w Warszawie, Wojewódzkiej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej oraz

informacje o emisjach sumarycznych na terenie województwa z WOSRiL Urzędu

Wojewódzkiego.

Emisja zanieczyszczeń z przemysłu w 1993 r. wyniosła w województwie warszawskim:

18052 ton pyłu 17,15% emisji całkowitej,

57022 ton SO2 54,1% emisji całkowitej,

23835 ton NO2 22,0% emisji całkowitej,

3875 ton CO 3,7% emisji całkowitej,

pozostałe: 2,5% emisji całkowitej.

Na 1000 zakładów przemysłowych, które wprowadziły zanieczyszczenia do powietrza,

szczególnie uciążliwych jest 38 – ze względu na zanieczyszczenia pyłowe, i 42 zakłady ze

względu na zanieczyszczenia gazowe. Największe ilości zanieczyszczeń zostały

wyemitowane z zakładów Warszawy – 85,5% ton pyłu i 88,9% gazów.

Emisja zanieczyszczeń pyłowych z gminy Radzymin zsumowana z emisjami 38 innych gmin

o najmniejszych jej wartościach stanowi zaledwie 2,4% całkowitej emisji pyłu. W emisji

gazów stanowią one około 1,5% całkowitej emisji w województwie. W pobliskim

Legionowie emisja pyłów wyniosła 403 t/rok, w Wołominie 188 t/rok; emisja gazów

odpowiednio 2140 t/rok (2 miejsce po Warszawie) i 399 t/rok w Wołominie.

Ilościowa ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza w gminie Radzymin jest dosyć trudna.

Na terenie miasta są tylko dwa punkty pomiarowe opadu pyłu, a najbliższe punkty pomiarowe

imisji zanieczyszczeń gazowych i pyłu zawieszonego są w Wołominie i Legionowie.

Średni opad pyłu dla gminy Radzymin w 1993 r. wyniósł 83,8 g/m2/rok (NDS dla obszarów –

200 g/m2/rok), w Legionowie 71,8 g/m

2/rok, w Wołominie 75,2 g/m

2/rok. Dla porównania

w Warszawie 90,7 g/m2/rok, a w Nadarzynie 38,3/g/m

2/rok.

Średni opad ołowiu na terenie województwa warszawskiego wynosił 15 mg/m2/rok

(15% normy dla obszarów, NDS – 100mg/m2/rok). Na terenie gminy osiągnął wartość

13,3 mg/m2/rok, w Legionowie 8,4 mg/m

2/rok, w Nieporęcie 6,9 mg/m

2/rok.

23

Pomiary stężeń pyłu zawieszonego prowadzono w Wołominie. Wyniosło ono 45,3 ug/m3

(średnie stężenie średnioroczne dla Warszawy – 40,7 ug/m3, co stanowi 81,4% normy).

Średnie stężenie średnioroczne SO2 dla Warszawy wyniosło 22,2 ug/m3 (69,4% normy).

W Legionowie odnotowano wartość 8,2 ug/m3, zaś w Wołominie 20,5 ug/m

3 (NSD dla

obszarów – 32 ug/m3).

Duże kompleksy leśne wzdłuż zachodniej i południowej granicy gminy Radzymin, w tym

znaczna ich powierzchnia w mieście (32%), spełniają pożyteczną rolę także przy

oczyszczaniu powietrza atmosferycznego z pyłu i CO2. Zanieczyszczenia powietrza od

komunikacji samochodowej mogą stanowić coraz większy problem. Przez teren gminy

przechodzą trzy drogi o dużym natężeniu ruchu: Warszawa – Białystok, Wołomin –

Radzymin, Warszawa – Nowy Dwór Mazowiecki. Natężenie ruchu pojazdów na trasie

Warszawa – Białystok przekracza 9000 pojazdów na dobę. W Radzyminie są dwie stacje

paliw; w gminie – stacja paliw, obsługi samochodów i parking w Słupnie. Przewiduje się

budowę następnej stacji paliw w Emilianowie i stacji obsługi samochodów. Trasy

komunikacyjne są uciążliwym źródłem hałasu, a także, wraz z wymienionymi stacjami

i parkingami, źródłem zanieczyszczenia powietrza. Dystrybucja paliw jest źródłem emisji

węglowodorów do powietrza. Zagrożenia to spowodowało, ze w ustaleniach warunków

dopuszczenia do eksploatacji nowo projektowanych stacji pojawia się konieczność

wyposażania ich w urządzenia do hermetyzacji dystrybucji etyliny.

6. Flora i fauna

Ogólna charakterystyka terenu

Zgodnie z podziałem geobotanicznym W. Szafera (1972, 1977) gmina Radzymin położona

jest w Okręgu Północnomazowieckim Krainy Mazowieckiej Pasa Wielkich Jezior Działu

Bałtyckiego.

Kraina Mazowiecka pod względem geobotanicznym tworzy pas przejściowy pomiędzy

Krainą Wielkopolsko-Kujawską a Krainą Podlaską. Ogólnie rzecz biorąc zajmuje ona obszar

będący poza naturalnym zasięgiem jodły, buka i jawora. Obserwuje się tu we florze wyraźny

zanik kserotermicznych gatunków pantyjskich, stopniowy zanik roślin atlantyckich oraz

ilościowy przybytek roślin północno-wschodnich. Charakterystyczne jest również dla tej

krainy panowanie borów sosnowych o różnej przynależności fitosocjologicznej oraz borów

mieszanych z lipą drobnolistną, a także rozprzestrzeniania roślinności torfowiskowej

i piaskowej.

Roślinność potencjalna a podłoże i roślinność rzeczywista

Spektrum potencjalnych zbiorowisk roślinnych warunkują takie czynniki środowiska

przyrodniczego, jak budowa geologiczna, klimat, gleby, stosunki wodne. Zespół tych

czynników stwarza warunki do powstania określonych naturalnych zbiorowisk roślinnych.

Na terenie gminy Radzymin widać wyraźnie tę zależność. Na obszarach równin tarasów

zalewowych roślinność potencjalną stanowią lasy łęgowe z zespołów Salici-Populetum

i Chicaco-Alnetum oraz zarośla łozowe z zespołu Salici-Franguletum. Olsy z zespołu Carici

elongatae-Alnetum to roślinność naturalna starorzeczy (łach) tarasu zalewowego. Obszar

równiny tarasu nadzalewowego i zastoiskowego oraz wysoczyzny polodowcowej to miejsce

występowania borów mieszanych świeżych z zespołu Pino-Quercetum oraz grądów z zespołu

Tilio-Carpinetum calamagrostietosum. Bory świeże z zespołu Vaccino myrtilli-Pinetum to

roślinność potencjalna obszarów pól piaskowych przewianych. Wydmom parabolicznym

24

i wałom piaskowym towarzyszy bór suchy zespołu Cladonio-Pinetum. Naturalna roślinność

równin torfowych to bory bagienne z zespołu Vaccinio uliginosi-Pinetum.

Kompleksy leśne i ich zagospodarowanie

Zbiorowiska leśne stanowią roślinność potencjalną Polski. W wyniku działalności człowieka

ich pierwotna powierzchnia została znacznie ograniczona i wynosi średnio 28%.

Lesistość gminy Radzymin wynosi 23%, jest więc mniejsza od lesistości kraju. Największe

kompleksy leśne znajdują się na jej obszarze w południowo-wschodniej, południowo-

zachodniej i zachodniej części. Dominują bory świeże i bory suche. Lokalnie występują bory

mieszane oraz bory bagienne, łęgi i olsy.

Lasy łęgowe porastające w przeszłości obszary tarasu zalewowego zostały prawie całkowicie

wycięte i występują dziś tylko lokalnie w postaci drobnych fragmentów.

Mniej od łęgów przekształcone i bardziej naturalne w składzie florystycznym są występujące

lokalnie w obrębie tarasu zalewowego zbiorowiska zaroślowe, tzw. łozy. W postaci bliskiej

stanu naturalnego zachowały się olsy oraz bory bagienne. Przyczyną takiego stanu rzeczy jest

ich mała dostępność dla człowieka oraz zerowa przydatność obszarów ich występowania

(siedliska hydrogeniczne) dla celów rolnictwa, osadnictwa czy turystyki.

Zespołom tym towarzyszy naturalna roślinność szuwarowo-bagienna z rzędu Phragmitetalia.

Siedliska boru mieszanego świeżego oraz grądu są w zdecydowanej większości trwale

wylesione i wykorzystywane do celów rolniczych. Pozostałe fragmenty lasów mają

przekształcony skład florystyczny i strukturę drzewostanu w stosunku do naturalnych. Często

są to sztuczne plantacje sosny.

Zagrożeniem dla tych siedlisk jest nadmierna ich eksploatacja dla celów turystyki i rekreacji.

Szczególnie zagrożony jest pod tym względem bór suchy.

Waloryzacja szaty roślinnej

- Ocenę przydatności dzisiejszej szaty roślinnej przeprowadzono na poziomie

zbiorowisk roślinnych i ich kompleksów przestrzennych. Jako główne kryteria oceny

na poziomie zbiorowisk naturalnych przyjęto ich walory środowiskowe, tj. stopień

naturalności, wiek drzewostanu, powierzchnie oraz walory krajobrazowe. W oparciu

o wyżej wymienione kryteria wyróżniono pięć klas cenności szaty roślinnej:

A. Obszary i obiekty bardzo cenne pod względem walorów środowiskowych:

1) zbiorowiska leśne ze starym drzewostanem, często o zaburzonej strukturze

i składzie drzewostanu,

2) zbiorowiska leśne o składzie i strukturze drzewostanów zbliżonych do

naturalnych:

zbiorowisko borów suchych,

zbiorowisko borów bagiennych, wilgotnych i olsów oraz ich formy regeneracyjne wraz z

towarzyszącą im roślinnością szuwarowo-bagienną.

3) drzewa – pomniki przyrody,

4) drzewa o walorach pomnikowych.

B. Obszary cenne pod względem walorów środowiskowych:

1) zbiorowiska leśne o zaburzonej strukturze i składzie drzewostanu:

25

drzewostany sosnowe na siedlisku boru świeżego,

drzewostany z przewagą dębu na siedlisku lasu świeżego.

C. Obszary średnio cenne pod względem walorów środowiskowych:

1) młodniki i sztuczne plantacje leśne,

2) małopowierzchniowe zbiorowiska leśne.

D. Obszary cenne pod względem walorów krajobrazowych:

1) zadrzewienia i zakrzewienia śródpolne i śródłąkowe,

2) zbiorniki wodne z towarzyszącą im roślinnością szuwarowo-bagienną.

E. Obszary o przeciętnych walorach środowiskowych i krajobrazowych:

1) roślinność pól uprawnych (łąki, pastwiska, nieużytki),

2) roślinność towarzysząca zabudowie typu zagrodowego (zieleń przydomowych

ogródków, sady).

Fauna

W latach dziewięćdziesiątych na terenie gminy Radzymin prowadzono obserwacje

faunistyczne, ze szczególnym uwzględnieniem awifauny. Stwierdzono występowanie

licznych, w tym chronionych lub zagrożonych wyginięciem gatunków zwierząt.

Na podstawie obserwacji ornitologicznych, prowadzonych w 1992 r. w dolinie rzeki Rządzy,

stwierdzono występowanie (na odcinku od Dybowa do ujścia do Zalewu Zegrzyńskiego

w granicach gminy Radzymin) 83 gatunków ptaków związanych ekologicznie z dolinami

rzecznymi. Zdecydowana większość z nich to gatunki lęgowe (tzn. gnieżdżące się) w dolinie

Rządzy.

Grupa ekologiczna ptaków wodno-błotnych była reprezentowana przez 18 gatunków.

Na uwagę zasługują obserwowane nad rzeką rzadkie w skali regionu i kraju gatunki wodno-

błotne: łabędź niemy, kokoszka wodna, rybitwa zwyczajna, rybitwa czarna, szlamnik rycyk,

brodziec samotny, zimorodek.

Wykaz obserwowanych gatunków w układzie systematycznym:

(gatunki lęgowe i prawdopodobnie lęgowe oznaczono gwiazdką)

1. Bocian biały* Ciconia ciconia

2. Łabędź niemy* Cygnus olor (Wolica)

3. Krzyżówka* Anas platyrhynchos

4. Krogulec* Accipiter nisus

5. Łyska* Fulica atra

6. Kokoszka wodna* Gallinula chloropus

(Wolica)

7. Czajka* Vanellus vanellus

8. Brodziec samotny* Tringa ochropus (Dybów)

9. Szlamnik rycyk* Limosa limosa (Zawady)

10. Mewa śmieszka Larus ridibundus

11. Mewa pospolita Larus canus

12. Mewa srebrzysta Larus argentatus

13. Rybitwa zwyczajna* Sterna hirundo

14. Rybitwa czarna Chlidonias niger

15. Zimorodek* Alcedo attis (Rejentówka)

16. Kukułka* Cuculus canorus

17. Gołąb grzywacz* Columba palumbus

18. Dzięcioł duży* Dendrocopus major

19. Dzięciołek* Dendrocopus minor

20. Jaskółka dymówka Hirudo rustica

21. Jaskółka oknówka Delichon urbica

22. Świergotek łąkowy* Anthus pratensis

23. Świergotek drzewny* Anthus trivialis

24. Skowronek polny* Alauda arvensis

25. Pliszka siwa* Motacilla alba

26. Pliszka żółta* Motacilla flava

27. Słowik szary* Luscinia luscinia

28. Pokrzewka ogrodowa* Sylwia borin

29. Pokrzewka czarnołbista* Sylvia atricapilla

30. Piegża* Sylvia curruca

31. Cierniówka* Sylvia communis

32. Pierwiosnek* Phylloscopus colybita

33. Piecuszek* Phylloscopus trochilus

34. Świstunka leśna* Phylloscopus sibilatrix

35. Zaganiacz* Hippolais icterina

36. Muchołówka szara* Muscicapa striata

37. Pokląskwa* Saxicola rubetra

38. Gąsiorek* Lanius collurio

39. Łozówka* Acrocephalus palustris

26

40. Rokitniczka* Acrocephalus shaenobaenus

41. Trzciniak* Acrocephalus arundinaceus

(Wolica)

42. Kos* Turdus merula

43. Drozd śpiewak* Turdus philomelos

44. Kwiczoł* Turdus pilaris

45. Rudzik* Erithaceus rubecula

46. Płochacz pokrzywnica* Prunella modularis

47. Strzyżyk* Troglodytes troglodytes

48. Bogatka* Parus major

49. Modraszka* Parus caerulea

50. Czarnogłówka* Parus montanus

51. Szpak* Sturnus vulgaris

52. Wilga* Oriolus oriolus

53. Kawka* Corvus monedula

54. Wrona siwa* Corvus corone

55. Gawron Corvus frugilegus

56. Sroka* Pica pica

57. Sójka* Garrulus glandarius

58. Zięba* Fringilla coelebs

59. Szczygieł* Carduelis carduelis

60. Dzwoniec* Carduelis chloris

61. Makolągwa* Carduelis cannabina

62. Trznadel* Emberiza citrinella

63. Ortolan* Emberiza hortulana

64. Potrzos* Emberiza schoeniclus

Możliwe jest również zalatywanie nad przyujściowy odcinek Rządzy gatunków o dużym

terytorium żerowiskowym, obserwowanych na odcinku górnym (poza granicami

województwa warszawskiego): bociana czarnego, jastrzębia, myszołowa, trzmielojada

i kobuza.

Wokół przyujściowego odcinka Rządzy stwierdzono również występowanie kilku gatunków

ssaków, jak kret, piżmak, kuna leśna, sarna.

Na wyspach na Bugu w rejonie starorzecza, w łęgach wierzbowo-topolowych gniazduje

między innymi bączek, dzięcioł zielony, dzięciołek, kropiatka.

Na terenach zalewowych starorzecza Bugu w Popielarzach stwierdzono gniazdowanie czapli

siwej, wodnika, rybitwy czarnej, cyranki.

Teren Bagna Pólko w Nadmie jest siedliskiem traszki zwyczajnej, ropuchy zielonej

i kumaków nizinnych, oraz licznych gatunków ptaków.

W pobliżu Zolskiego Bagna w Słupnie obserwowano żerowanie bociana czarnego, brodżcz

samotnego oraz gniazdowanie pary żurawi.

Warte odnotowania są położone nad rzeką stanowiska roślin chronionych: grążela żółtego

Nuphar lutea (koło Załubic i Wolicy), kocanki piaskowej Helichrysum arenarium (Rynia),

kruszyny pospolitej Frangula alnus (dość licznie w wielu miejscach); w górnym biegu rzeki

występuje kosaciec syberyjski i storczyk szerokolistny.

7. Ocena warunków ekofizjograficznych

Waloryzacja funkcjonalno-przestrzenna środowiska przyrodniczego

Ocenę przyrodniczych predyspozycji poszczególnych elementów zagospodarowania

przestrzennego przeprowadzono na podstawie analizy i bonitacji elementów środowiska.

Za kryterium nadrzędne w kompleksowej ocenie przyjęto ochronę całokształtu walorów

przyrodniczych, polegającą na racjonalnym gospodarowaniu zasobami przyrody w

dostosowaniu do ich potencjalnych możliwości i wymagań ochronnych. Mając na względzie

powyższą zasadę określono przydatność funkcjonalno-przestrzenną obszarów na tle ich

waloryzacji przyrodniczej, wydzielając na mapie oceny warunków ekofizjograficznych dwie

zasadnicze grupy terenów:

A. Obszary o cennych walorach przyrodniczych pełniące ważne funkcje

środowiskotwórcze warunkujące utrzymanie równowagi ekologicznej w środowisku

przyrodniczym

Do tej grupy zaliczono aktywne biologicznie ekosystemy leśne, łąkowe i bagienno-

wodne stanowiące bazę do wyznaczania systemu naturalnych powiązań

27

przyrodniczych. Obszary te wskazane są do ochrony przed degradacją wartości

środowiskowych oraz do ścisłego podporządkowania ich gospodarczego użytkowania

nadrzędnej funkcji przyrodniczej. Ze względu na zróżnicowanie walorów środowiska

w obrębie tej grupy wydzielono:

1) Ekosystemy leśne pełniące funkcje ekologiczne, ochronne, klimatotwórcze

i krajobrazowe

Ze względu na szczególną rolę lasów w kształtowaniu środowiska przyrodniczego

gminy użytkowanie gospodarcze terenów leśnych winno być ograniczone do

niezbędnego minimum. Jako najmniej kolizyjne do pełnionych funkcji przyrodniczych

lasu uznano jego racjonalne wykorzystanie dla celów wypoczynku; wydzielono (patrz

mapa oceny warunków ekofizjograficznych) cztery grupy powierzchni leśnych

o odmiennej przydatności dla funkcji rekreacyjnej. Kryterium oceny dla tej funkcji

była wielkość powierzchni zalesionej, rodzaj siedliska i jego odporność na

antropopresję, a ponadto wiek i zwarcie drzewostanów oraz warunki klimatyczne

wnętrza lasu.

Wykorzystanie rekreacyjne lasów powinno polegać na dążeniu do koncentracji ruchu

masowego na przedpolu lub obrzeżu kompleksów leśnych w odpowiednio

urządzonych ośrodkach wypoczynkowych, oraz na przestrzeganiu zasady użytkowania

wnętrza lasu jako obszaru dostępnego tylko do penetracji pieszej i rowerowej, po

wyznaczonych uprzednio szlakach turystycznych. Rozwój funkcji rekreacyjnej winien

być poprzedzony specjalistycznymi badaniami ustalającymi zakres rekreacyjnego

wykorzystania lasów.

2) Ekosystemy łąkowe, bagienne i wodne w obrębie den dolin i obniżeń, pełniące

funkcje ekologiczne, klimatotwórcze, hydrologiczne i krajobrazowe

Mając na względzie wysokie wartości środowiskowe tych obszarów należy w całości

pozostawić je w dotychczasowym sposobie zagospodarowania jako tereny „otwarte”

zajęte głównie pod użytki zielone (łąki i pastwiska), stanowiące naturalną bazę

paszową dla gospodarki hodowlanej. Na obszarach den dolin i obniżeń zajętych pod

użytki zielone niewskazane są zabiegi melioracyjne, zmierzające w efekcie końcowym

do odwodnienia powodującego degradację ekosystemów. Wilgotne i mokre łąki oraz

torfowiska stanowią cenne naturalne zbiorniki wodne, wywierające korzystny wpływ

na stosunki wodne otaczających je obszarów.

W działalności planistycznej ze względu na płytkie występowanie wody gruntowej

winien na tych obszarach obowiązywać zakaz lokalizacji obiektów mogących

powodować zanieczyszczenie środowiska wodnego (np. fermy hodowlane

bezściółkowe). Niewskazane jest także planowanie poprzecznych przegród w obrębie

den dolin (wysokie nasypy komunikacyjne itp.) utrudniających grawitacyjny spływ

mas chłodnego i wilgotnego powietrza atmosferycznego oraz uniemożliwiających

swobodną migrację flory i fauny. Możliwa jest adaptacja części obszaru do

wykorzystania rekreacyjnego z wykluczeniem lokalizacji obiektów o charakterze

stałym ze względu na niekorzystne warunki klimatyczno-zdrowotne.

B. Obszary o przeciętnych walorach przyrodniczych, predysponowane do pełnienia

funkcji gospodarczych – w tym do rozwoju rolnictwa i osadnictwa jako funkcji

wiodących

Zaliczono tu obszary występowania ekosystemów polnych stanowiących element

siedlisko-twórczy warunkujący prawidłowe funkcjonowanie innych ekosystemów

28

(leśnych, łąkowych, bagiennych i wodnych). Są to tereny zagospodarowane rolniczo

jako grunty orne i miejscami pozadolinne użytki zielone.

Biorąc pod uwagę zróżnicowaną wartość użytkową tej rolniczej przestrzeni

produkcyjnej, wydzielono w jej obrębie:

1) Obszary wskazane do intensyfikacji produkcji rolnej o najwyższych wartościach

użytkowych gleb

Do grupy tych obszarów zaliczono kompleksy uprawowe najbardziej wartościowe w

skali gminy. Są to grunty rolne (lokalnie pozadolinne użytki zielone) w IIIa-b i IVa-b

klasie bonitacyjnej, należące do pszennego dobrego, żytniego bardzo dobrego

i dobrego oraz zbożowo-pastewnego mocnego kompleksu przydatności rolniczej gleb

(lokalnie kompleksu 2z użytków zielonych). Gleby wymienionych kompleksów

uprawowych stanowią zasadniczą bazę dalszego rozwoju funkcji rolniczej gminy i ze

względu na swoje walory użytkowe podlegają ochronie przez zmianą ich

dotychczasowego rolniczego użytkowania.

2) Obszary predysponowane do rozwoju osadnictwa bez wykluczenia produkcji

rolnej jako funkcji nadrzędnej

W grupie tej wydzielono grunty orne i pozadolinne użytki zielone w V i VI klasie

bonitacyjnej, zaliczone do żytniego słabego, żytniego bardzo słabego i zbożowo-

pastewnego słabego kompleksu przydatności rolniczej gruntów ornych, oraz

kompleksu 3z użytków zielonych. Obszary te nie podlegają ścisłej ochronie przed

zmianą dotychczasowego sposobu ich użytkowania, i w związku z tym są możliwe do

wykorzystania dla innych form zagospodarowania przestrzennego, jednak bez

wykluczenia ich podstawowej obecnie funkcji rolniczej, pomimo małokorzystnych lub

wręcz nieopłacalnych warunków glebowych dla upraw rolnych. Ochrona przed

użytkowaniem nierolniczym winna przede wszystkim dotyczyć tu obszarów z glebami

V klasy bonitacyjnej, o stosunkowo lepszych wartościach użytkowych gleb (głównie

kompleksu żytniego słabego).

Obszary zaliczone do tej grupy są najwłaściwsze do rozwoju funkcji osadniczej oraz

budowy obiektów związanych z produkcją rolną. Z uwagi jednak na często płytki

poziom występowania wody gruntowej dla wyznaczonych w planach miejscowych

terenów budowlanych konieczna jest każdorazowo ocena podłoża gruntowego dla

potrzeb budownictwa.

Z analizy całokształtu warunków fizjograficznych wynika, że obszar gminy Radzymin

charakteryzuje się mało korzystnymi warunkami przyrodniczymi gleb do rozwoju

funkcji rolniczej. Dominują tu gleby o słabych i bardzo słabych wartościach

produkcyjnych, przy czym zaznacza się to szczególnie w gruntach ornych, gdzie tylko

15,1% ogólnego areału zajmują grunty dobre. Uwzględniając powyższą sytuację

podstawowe zadania w zakresie podnoszenia wartości produkcji rolnej gminy

powinny obejmować następujące działania:

a) Dążenie do dalszej intensyfikacji upraw polowych na bazie gleb o dobrych

wartościach produkcyjnych (IIIa-b oraz IVa-b klasy bonitacyjnej gruntów ornych),

występujących głównie w rejonie miasta Radzymina oraz obszarów wsi Słupno,

Sieraków, Cegielnia, Nadma, Mokre, Janków Nowy, Zawady, Emilianów i Załubice

Stare. Wskazana jest ochrona tych gleb przed zmianą zagospodarowania na cele

nierolnicze. Ponadto celowe jest również objęcie ochroną gleb słabszych produkcyjnie

(V klasy bonitacyjnej gruntów ornych), rokujących możliwość uzyskania lepszych

plonów poprzez zintensyfikowanie zabiegów agrotechnicznych.

29

b) Dążenie do dalszego rozwoju gospodarki hodowlanej bazującej na naturalnej paszy,

jaką stanowią trwałe użytki zielone występujące w obrębie den dolin i obniżeń.

Rozwój gospodarki hodowlanej na tych obszarach powinien opierać się o małe

obiekty ściółkowe, które nie będą stanowić zagrożenia dla czystości wód

powierzchniowych i gruntowych. W sposobie gospodarowania wskazane jest także

wykluczenie środków chemicznych na rzecz wdrażania metod biologicznych

(rolnictwo ekologiczne).

Oceniając przydatność funkcjonalną terenu dla potrzeb funkcji osadniczej należy

stwierdzić, że obszar gminy charakteryzuje się dość zróżnicowanymi warunkami

fizjograficznymi do rozwoju tej funkcji. Czynnikami wykluczającymi, bądź też

ograniczającymi możliwość swobodnego rozwoju jednostek osadniczych są:

- konieczność ochrony powierzchni leśnych oraz gleb o wysokich wartościach

produkcyjnych,

- niekorzystne warunki gruntowo-wodne i klimatyczno-zdrowotne dla zabudowy

mieszkaniowej występujące w obrębie współczesnych den dolin i obniżeń.

Biorąc pod uwagę powyższe uwarunkowania, za najbardziej wskazane do rozwoju

osadnictwa należy uznać obszary występowania gleb o bardzo słabych wartościach

produkcyjnych (VI klasy bonitacyjnej), położone poza obrębem den dolin i obniżeń

terenowych. Na części tych obszarów z uwagi na płytki poziom występowania wody

gruntowej konieczna jest dodatkowa ocena przydatności podłoża gruntowego dla

potrzeb budownictwa.

Z intensyfikacją produkcji rolnej i rozwojem sieci osadniczej wiąże się ściśle problem

zaopatrzenia ludności w wodę pitną i do celów gospodarczych. Podstawą obecnego

zaopatrzenia ludności wiejskiej w wodę są studnie gospodarcze ujmujące z reguły

płytki (przypowierzchniowy) poziom wód gruntowych, często o zbyt małej

wydajności oraz narażony na skażenia bakteriologiczne. W celu poprawy tej sytuacji

konieczna jest budowa wodociągów grupowego zaopatrzenia w wodę bazujących na

ujęciach z głębszych poziomów wodonośnych, bardziej zasobnych w wodę

i o lepszych parametrach jakościowych.

8. Koncepcja ochrony krajobrazu

Przy realizacji programu ochrony i kształtowania krajobrazu przyrodniczego nadrzędnym

celem jest zasada tworzenia warunków do prawidłowego (maksymalnie zbliżonego do

naturalnego) funkcjonowania układów przyrodniczych we wzajemnych powiązaniach

ekologiczno-przestrzennych. Racjonalne gospodarowanie zasobami przyrody powinno więc

uwzględniać zależności i powiązania zachodzące w całym środowisku przyrodniczym

pomiędzy jego poszczególnymi elementami składowymi. Koniecznym jest także określenie

zasad gospodarczego funkcjonowania terenów chronionych w taki sposób, aby nie

następowała degradacja mechanizmów równowagi ekologicznej oraz dewastacja walorów

krajobrazowych.

Spełnienie tych postulatów jest możliwe tylko na drodze zintegrowanych działań w zakresie

ochrony wybranych obszarów poprzez wyłączenie ich z użytkowania gospodarczego, lub też

dostosowanie sposobu zagospodarowania do wymagań ochronnych. Celowi temu służy

Wielkoprzestrzenny System Obszarów Chronionych (WSOCh), w obrębie którego występują

tereny różniące się rygorami ochronnymi: parki narodowe, rezerwaty przyrody, parki

krajobrazowe i obszary chronionego krajobrazu. Wymienione elementy tego systemu winny

być połączone ze sobą osiami ekologicznymi stanowiącymi struktury przyrodnicze

30

o względnie trwałych sposobach zagospodarowania. Są to formy dolinne, obszary zabagnione

i większe kompleksy leśne stanowiące tzw. „korytarze środowiskowe”, zapewniające

swobodną migrację flory i fauny oraz łączące przestrzennie poszczególne składowe systemu

w jeden układ przyrodniczy wzajemnie się wspierający. Krajowy system obszarów

chronionych po raz pierwszy w formie prawnej usankcjonowano ustawą z dnia

16 października 1991 r. o ochronie przyrody. Dla województwa warszawskiego prace nad

tworzeniem systemu obszarów chronionych trwają od wielu lat. Wstępny projekt obszarów

chronionego krajobrazu opracowany został dla byłego województwa warszawskiego już

w 1973 r. W latach późniejszych (1977 r.) wykonano w BPRW opracowanie szczegółowe,

które było podstawą wprowadzenia granic obszaru chronionego krajobrazu do regionalnego

planu zagospodarowania przestrzennego województwa stołecznego warszawskiego.

Obecnie jest przygotowane rozporządzenie Wojewody Warszawskiego w sprawie utworzenia

obszarów chronionego krajobrazu (w systemie obszarów chronionych województwa

warszawskiego) w którym określone są nakazy oraz zakazy i ograniczenia, jakie mają

obowiązywać na tych obszarach. W przytoczonym projekcie rozporządzenia przeważająca

część (północna, zachodnia i południowa) gminy Radzymin włączona jest w system obszarów

chronionych jako obszar chronionego krajobrazu obejmujący swym zasięgiem doliny rzek

(Bugu, Rządzy i Czarnej) oraz położone w bezpośrednim ich sąsiedztwie kompleksy leśne

i pola uprawne.

W projekcie rozporządzenia wyznaczono również strefy zurbanizowane, w celu zapewnienia

harmonijnego rozwoju obszarów miast i wsi o szczególnych walorach przyrodniczych

i krajobrazowych.

Podstawowym celem wprowadzenia obszarów chronionego krajobrazu jest ochrona

środowiska przyrodniczego i jego zasobów, natomiast celem dalszym jest zabezpieczenie

terenów do uprawiania różnych form rekreacji we wszystkimi rygorami użytkowania, które

mogłyby kolidować z celem podstawowym.

Ochrona środowiska powinna polegać tu na utrzymaniu możliwie największej ekologicznej

różnorodności i niezależnie od wprowadzania nowych gatunków, na zapewnieniu rodzimym

dobrych warunków rozwoju. Powinno się również przewidzieć rewaloryzację walorów

środowiska przyrodniczego, głównie poprzez maksymalne zwiększenie lesistości obszaru.

Racjonalna gospodarka zasobami przyrody na tym obszarze będzie możliwa, jeżeli otoczy się

opieką naturalne ostoje dzikich gatunków oraz pozostawi drogi migracji na terenach

podlegających presji różnych niekorzystnych czynników antropogenicznych. Wychodząc

z tego punktu widzenia wyznaczono w niniejszym opracowaniu węzłowe obszary o wysokich

wartościach przyrodniczych i walorach estetycznych krajobrazu (tzw. korytarze

środowiskowe) obejmujące aktywne biologicznie ekosystemy bagienno-wodne, łąkowe

i leśne, mające zasadniczy wpływ na utrzymanie równowagi biologicznej w całym

środowisku przyrodniczym gminy (obszary A na mapie oceny). Tereny te winny podlegać

szczególnej ochronie ze względu na całokształt walorów przyrodniczych i najlepiej

wykształcone mechanizmy równowagi ekologicznej. Konieczne jest zahamowanie procesu

dalszej degradacji tych obszarów poprzez racjonalny sposób ich zagospodarowania,

podporządkowany pełnionym przez nie funkcjom ekologicznym, ochronnym,

klimatotwórczym i krajobrazowym.

31

9. Obiekty i obszary objęte ochroną prawną

Na obszarze miasta i gminy Radzymin nie występują obszary objęte ochroną prawną – za

wyjątkiem ustalenia ochronności lasów otaczających gminę od zachodu i północy.

Ochroną prawną objęte są bardzo liczne drzewa – pomniki przyrody; ochronie podlega

drzewo wraz ze strefą w promieniu 15 m od pnia.

Ponadto w Studium wskazuje się drzewa o walorach pomnikowych do bezwzględnego

zachowania i ochrony, wyznaczone na podstawie waloryzacji szaty roślinnej wykonanej

w oparciu o inwentaryzację zieleni w terenie.

Wykaz drzew wraz z ich lokalizacją, opisem, określeniem stanu zdrowotnego i zaleceniami

zamieszcza się poniżej.

Wykaz drzew – pomników przyrody chronionych prawem

oraz drzew o walorach pomnikowych wskazanych do bezwzględnego zachowania i ochrony

Oznaczenia: PP 972 – pomnik przyrody, numer rejestru stołecznego

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

1 Nadleśnictwo Drewnica

Leśnictwo Struga, Uroczysko

Czarna Struga, Oddział 54 b

dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m * 15% suszu,

ubytek przy podstawie 0,6 x 0,55 m

2 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * niesymetryczna korona,

ubytki na nabiegach, dwa suche konary

3 j. w. dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m *

ubytki po konarach i na pniu, 20% suszu

4 j. w. dąb szypułkowy 274 cm, powyżej 20 m *

10% suszu, ubytki po suchych konarach

5 j. w. dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m * 20% suszu, rana

po uderzeniu pioruna, zasiedlony przez mrówki

6 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 10% suszu, ubytki po

suchych konarach, do wycięcia rosnący pod koroną dąb o śr. 35 cm

7 j. w. dąb szypułkowy 245 + 170 cm, powyżej 20 m * wiązanie przy

cieńszym pniu, ubytek przy podstawie

8 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 15% suszu, ubytki przy

podstawie na pniu oraz po suchych konarach, huba na wys. 3 m

9 j. w. dąb szypułkowy 278 cm, powyżej 20 m * 5% suszu,

ubytki po suchych konarach

10 Oddział 46 dąb szypułkowy 315 cm, powyżej 20 m * 10% suszu, podszyt

grabowy do usunięcia

11 Pododdział K dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 15% suszu,

ubytki po konarach, zasiedlony przez mrówki,

ubytki przy podstawie i na nabiegach

12 j. w. dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m * 20% suszu,

ubytki po konarach

13 j. w. dąb szypułkowy 400 cm, powyżej 20 m * 15% suszu, wiązanie, od

wys. 1,5 m dwupniowy

14 j. w. brzoza brodawkowata 160 + 140 + 145 cm, powyżej 20 m,

trzypniowa, nieznaczny posusz

15 j. w. dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m * nieznaczny posusz

16 j. w. dąb szypułkowy 325 cm, powyżej 20 m * nieznaczny posusz

17 j. w. dąb szypułkowy 250 cm, powyżej 20 m * 3 suche konary

18 j. w. dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m * ubytek przy podstawie

19 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 20% suszu

20 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 5% suszu

32

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

21 Pododdział J klon zwyczajny 270 cm, powyżej 20 m

kilka obłamanych i źle ciętych konarów, niewielki ubytek

22 j. w. klon zwyczajny 310 cm, powyżej 20 m, dziupla – ubytek wgłębny

23 Pododdział E dąb szypułkowy 350 cm, powyżej 20 m * 20% suszu

od wysokości 2,5 m podwójny pień,

24 j. w. dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

25 j. w. dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m * 15% suszu,

kilka drobnych konarów suchych

26 Pododdział B dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m * 15% suszu

27 j. w. dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

28 j. w. dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m* 10% suszu

29 j. w. dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

30 j. w. dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m * 15% suszu

31 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 30% suszu

32 j. w. dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m * 20% suszu

33 j. w. dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

34 j. w. dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

35 j. w. dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

36 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

37 j. w. dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m * 20% suszu

38 j. w. dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

39 j. w. dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m * rana po uderzeniu

pioruna

40 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m * 10% suszu

Uwaga: w grupie dębów oznaczonych *, rosnących na terenie dawnej osady gajowego, wyznaczono 20 drzew –

pomników przyrody, numer rejestru PP 271.

Oprócz wymienionych jest tam jeszcze 19 dębów o obwodzie 195 – 250 cm.

41 Oddział 76, Pod. G

obok szosy, w pobliżu leśniczówki

sosna pospolita 235 cm, 20 m PP 180

„Partyzancka sosna”, zabiegi wykonane

42 Oddział 78, Pod. J

obok szosy Warszawa - Radzymin

dąb szypułkowy 435 cm, powyżej 20 m PP 263 zabiegi wykonane

43 j. w. lipa drobnolistna 260 + 225 cm, powyżej 20 m, dwupniowa,

zabiegi wykonane

44 j. w. dąb szypułkowy 563 cm, powyżej 20 m PP 263 zabiegi wykonane

45 Oddział 77, Pod. C dąb szypułkowy 285 cm, 15,5 – 20 m, zabiegi wykonane

46 Radzymin ul. Warszawska 23

w zieleni ulicznej

wiąz szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m PP 266

dwa suche konary, czopy po starych cięciach, susz

47 Radzymin ul. Batorego 3

dz. 54 obręb 04-02

p. Helena Marszał

dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m , zabiegi wykonane

48 Radzymin ul. Batorego 3

dz. 45 obręb 04-02

p. Helena Marszał

dąb szypułkowy 325 cm, 15,5 – 20 m, zabiegi wykonane

49 Radzymin ul. P.O.W. dz. nr 28

obręb 05-01, przy cmentarzu paraf.

lipa drobnolistna 290 cm, powyżej 20 m, susz

50 Ciemne 121 p. Józef Kacprzak dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m , stan dobry

51 j. w. lipa drobnolistna 315 cm, powyżej 20 m

wykonane zabiegi, stan dobry

52 Ciemne 17 dz. nr 191

p. Helena Sulejowska

obok bud. gospodarczych

dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m PP 264

stan dobry

53 Arciechów dz. nr 164

p. Zofia Bibrowicz

dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m , huba na pniu, ogólny stan

dobry

54 Arciechów dz. nr 174/2

p. Irena Kraśnicka

dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m , 15% suszu

33

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

55 Arciechów dz. nr 174/4

p. Włodzimierz Kraśnicki

dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m , źle odcięty duży konar

56 Arciechów dz. nr 174/1

p. Tadeusz Chojnacki

dąb szypułkowy 305 cm, powyżej 20 m PP 367

rana powierzchniowa i ubytek przy podstawie

57 Arciechów p. Maciej Kraśnicki dąb szypułkowy 320 m, powyżej 20 m PP, stan dobry

58 Arciechów dz. nr 169/2

p. Sylwester Dachniewski

dąb szypułkowy 340 cm, powyżej 20 m PP, 15% suszu

czop po dużym odłamanym konarze, ubytek przy podstawie

59 Arciechów dz. nr 158

p. Emil Sasin

dąb szypułkowy 410 cm, powyżej 20 m PP 368

ślady po obłamaniu konarów

60 Arciechów dz. nr 162/1

p. Hieronim Dachniewski

dąb szypułkowy 390 cm, powyżej 20 m PP 366, 10% suszu

61 Arciechów

p. Jerzy Woy-Wojciechowski

dąb szypułkowy 390 cm, powyżej 20 m PP 366

62 Arciechów dz. nr 169/2

p. Sylwester Dachniewski

dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m, nieznaczny posusz

63 Arciechów dz. nr 524

p. Liliana Tyka

dąb szypułkowy 270 cm, 15,5 – 20 m suche konary,

rana po uderzeniu pioruna, złamany wierzchołek

64 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 523 dąb szypułkowy 330 cm, powyżej 20 m 10% suszu

65 Arciechów dz. nr 524

p. Liliana Tyka

dąb szypułkowy 310 cm, 15,5 – 20 m, rana popiorunowa, susz

66 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 551 dąb szypułkowy 360 cm, 15,5 – 20 m, zabiegi wykonane

67 Arciechów dz. nr 1359

p. Andrzej Kowalski

dąb szypułkowy 410 cm, powyżej 20 m, zabiegi wykonane

68 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 551 dąb szypułkowy 370 cm, 15,5 – 20 m, zabiegi wykonane

69 Arciechów dz. nr 537/11

p. Barbara Dylik Żarska

dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, niewielki posusz,

dawne złe cięcia

70 Arciechów dz. nr 537/10

p. Maciej Sosnowiec

dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, niewielki posusz,

dawne złe cięcia

71 Arciechów dz. nr 537/9

p. Anna Bernatowicz

dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m, 15% suszu,

ubytek przy podstawie

72 Arciechów dz. nr 1252

p. Leszek Korfman

dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m, 15% suszu

73 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 523 dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m, 20% suszu

74 Arciechów p. Dorota Pyrek dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m, susz 10%, niesymetryczna

korona

75 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 523 dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m, stan dobry, susz 10%

76 Arciechów dz. nr 337/7

p. Jerzy Walicki

dąb szypułkowy 330 cm, powyżej 20 m, huba, obłamany konar,

źle cięte

77 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 523 dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, 10% suszu

78 j. w. dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m, nieznaczny posusz

79 j. w. dąb szypułkowy 305 cm, powyżej 20 m, nieznaczny posusz

80 j. w. dąb szypułkowy 287 cm, powyżej 20 m

jeden z trzech wierzchołków suchy z hubą

81 j. w. wiąz szypułkowy 370 cm, 15,5 – 20 m, nieznaczny posusz

82 Arciechów dz. nr 537/16

p. Robert Lassota

dąb szypułkowy 320 cm, powyżej 20 m, czopy po starych cięciach,

przybity kosz do gry

83 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 558 dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m,

ubytek z hubą przy podstawie

84 j. w. dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m, stan bardzo dobry

85 j. w. dąb szypułkowy 245 cm, czopy po złych cięciach

86 j. w. dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m, 30% suszu

czopy po złych cięciach

87 j. w. dąb szypułkowy 340 cm, powyżej 20 m

niewielki posusz, 6 czopów do usunięcia

88 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, posusz 15%

34

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

89 j. w. dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m

20% suszu, podrost do usunięcia

90 j. w. dąb szypułkowy 240 + 250 cm, powyżej 20 m, 10% suszu,

dwupniowy

91 j. w. dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m, 15% suszu

92 Arciechów dz. nr1316

p. Małgorzata Sabok

dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m, stan bardzo dobry

93 Arciechów dz. nr 537/5

p. Władysław Kubuśka

dąb szypułkowy 250 cm, powyżej 20 m, 20% suszu, podszyt

94 j. w. dąb szypułkowy 420 cm, powyżej 20 m, 30% suszu,

ubytek na pniu

95 j. w. dąb szypułkowy 305 cm, powyżej 20 m, 15% suszu,

czopy po konarach, podszyt do usunięcia

96 Arciechów

z tyłu za dz. nr 1309

dąb szypułkowy 535 cm, powyżej 20 m, czopy po konarach,

zasiedlony przez puchacza

97 Arciechów dz. nr 537/5 dąb szypułkowy 250 cm, powyżej 20 m, zwany „Zagłobą”

98 Arciechów droga w ośrodku

wypoczynkowym Energopolu

dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m, nieznaczny posusz

99 Arciechów dz. nr 1305

p. Tomasz Jaworski

dąb szypułkowy 470 cm, powyżej 20 m, stan dobry,

wyżej trójpniowy

100 Arciechów dz. nr 537/5

p. Władysław Kubuśka

dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, 15% suszu

101 Arciechów dz. nr 445/1

p. Jan Kawałowski

dąb szypułkowy 430 cm, powyżej 20 m

rana po uderzeniu pioruna, suche konary

102 Arciechów dz. nr 558

p. Hieromin Dachniewski

dąb szypułkowy 630 cm, powyżej 20 m

brak połowy pnia, wypalony konar

103 wspólnota wsi Arciechów dz. nr 558 dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m, 20% suszu

104 j. w. dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m, 15% suszu,

niesymetryczna korona

105 Arciechów dz. nr 670

p. Grzegorz Zduński

dąb szypułkowy 310 cm, 15,5 – 20 m, 10% suszu

106 Arciechów dz. nr 690

p. Zygmunt Kosiorek

dąb szypułkowy 390 cm, powyżej 20 m

źle odcięty pień, podkrzesana korona

107 j. w. dąb szypułkowy 350 cm, powyżej 20 m

czopy po konarach, niewielki posusz

108 Arciechów 14 dz. nr 691

p. Michał Retka

dąb szypułkowy 255 cm, 15,5 – 20 m

ubytek po złamanym konarze, 15% suszu

109 Arciechów dz. nr 692

p. Stanisław Powała

dąb szypułkowy 330 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry

110 j. w. dąb szypułkowy 360 cm, 15,5 – 20 m

niezabezpieczone duże stare cięcia

111 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 392 dąb szypułkowy 350 cm, 15,5 – 20 m

ubytek wgłębny 2 m2, niewielki posusz

112 Arciechów dz. rolna dąb szypułkowy 360 cm, 15,5 – 20 m PP 977

huba, konieczne wiązanie

113 Arciechów dz. nr 744

p. Mieczysława Wyszyńska

dąb szypułkowy 380 cm, 15,5 – 20 m PP 959

zabiegi wykonane

114 Arciechów dz. nr 742

p. Mieczysława Wyszyńska

dąb szypułkowy 420 cm, 15,5 – 20 m PP 978

zabiegi wykonane

115 Załubice Stare granica działek

rolnych nr 33 i nr 34

p. Eugeniusz Sieradzki

p. Marian Sokołowski

dąb szypułkowy 330 cm, 15,5 – 20 m PP 978

stan zdrowotny dobry

116 Arciechów

p. Czesław Polak

brzoza brodawkowata 190 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry

117 j. w. dąb szypułkowy 360 cm, 15,5 – 20 m PP 977, stan dobry

118 j. w. brzoza brodawkowata 140 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry

35

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

119 j. w. brzoza brodawkowata 150 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry

120 Arciechów dz. nr 732

p. Tadeusz Polak

dąb szypułkowy 315 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry

121 j. w. dąb szypułkowy 260 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry

122 j. w. dąb szypułkowy 190 + 210 cm, 15,5 – 20 m, stan dobry

123 j. w. dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m, stan dobry

124 L.P. Jabłonna Nadl. Nieporęt

Uroczysko Górki

dąb szypułkowy 525 cm, powyżej 20 m PP 818

czopy po starych cięciach, ubytki na pniu

125 j. w. dąb szypułkowy 306 cm, powyżej 20 m PP 818, susz 10%

126 Arciechów po zach. stronie drogi

Wolica – Arciechów,

były majątek Wincentów

dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m PP 818

stan dobry, rany po obłamanych gałęziach

127 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m PP 818, 60% suszu

128 Zarząd Warszawskiego Zespołu

Leśnego dz. nr 1065

lipa drobnolistna 470 cm, powyżej 20 m PP

ubytek wgłębny, dziupla

129 j. w. dąb szypułkowy 330 cm, 10,5 – 15 m

silnie uszkodzony, bardzo duży ubytek

130 j. w. wiąz szypułkowy 345 cm, powyżej 20 m PP

stan bardzo dobry

131 j. w. dąb szypułkowy 445 cm, powyżej 20 m PP 818

zabiegi wykonano

132 j. w. dąb szypułkowy 520 cm, powyżej 20 m PP 818

zabiegi wykonano

133 j. w. dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m stan dobry

134 j. w. dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m, 20% suszu

stan dostateczny

135 j. w. dąb szypułkowy 301 cm, powyżej 20 m PP 818 stan dobry

136 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 583 dąb szypułkowy 290 cm,

ubytek przy podstawie, liczne stare złe cięcia

137 j. w. dąb szypułkowy 405 cm, powyżej 20 m

złe cięcie po dużym konarze, z grzybem

138 j. w. dąb szypułkowy 305 cm, powyżej 20 m stan bardzo dobry

139 j. w. dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m, 10% suszu

140 j. w. dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m, 10% suszu

141 j. w. dąb szypułkowy 255 + 160 cm, powyżej 20 m

stan bardzo dobry, niewielki susz, wiązanie

142 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 583 dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m, 10% suszu

143 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m susz od północnej strony

144 j. w. na granicy działki nr 625 dąb szypułkowy 340 cm, powyżej 20 m, 10% suszu

145 j. w. dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m, 10% suszu

146 j. w. lipa drobnolistna 405 cm, 15,5 – 20 m

ubytek przy podstawie, śmietnik

147 Wspólnota wsi Arciechów dz. nr 582 dąb szypułkowy 350 cm, powyżej 20 m, ślady po obłamanych

konarach, zasiedlony przez mrówki, susz minimalny

148 Arciechów dz. nr 518/1

p. Jan Gruczek

dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m, stan dobry

149 Arciechów 1 dz. nr 516/4

p. Mieczysław Materski

dąb szypułkowy 310 cm, powyżej 20 m PP 974

stan dobry, gniazdo sowy

150 Arciechów dz. nr 504/1

p. Jan Gruczek

dąb szypułkowy 430 cm, powyżej 20 m, złamane dwa konary,

ubytki po suchych konarach, podszyt z czeremchy do usunięcia

151 Arciechów dz. nr 506/1

p. Janusz Marian Sokołowski

dąb szypułkowy 420 cm, powyżej 20 m ubytek wgłębny

kominowy, pozostałość po obłamanych konarach,

2 szt. pochylone w kierunku południowym

152 Arciechów dz. nr 509

p. Piotr Gawliński

dąb szypułkowy 290 cm, 15,5 – 20 m

ubytek popiorunowy 3 m2, 25% suszu

153 Arciechów dz. nr 500

p. Henryk Stankiewicz

dąb szypułkowy 290 cm, powyżej 20 m

huba na wysokości 4 m, 10% suszu

36

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

154 Arciechów dz. nr 492

p. Zofia Pałaszewska

dąb szypułkowy 300 cm, 15,5 – 20 m

ubytek przy podstawie, niewielki posusz

155 Arciechów 32 dąb szypułkowy 370 cm, powyżej 20 m niewielki posusz

156 Arciechów dz. nr 416/2

p. Sylwester Grześkiewicz

dąb szypułkowy 420 cm, powyżej 20 m PP

zabiegi wykonane, wokół drzewa składowisko złomu

157 Arciechów dz. nr 416/5

p. Tadeusz Grześkiewicz

dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m

stan bardzo dobry

158 Arciechów dz. nr 510/4

p. Mieczysław Materski

dąb szypułkowy 320 cm, powyżej 20 m PP 974

stan dobry

159 j. w. przy drodze dąb szypułkowy 425 cm, powyżej 20 m PP 975 stan dobry

160 Arciechów dz. nr 513

p. Tadeusz Marchlewski

dąb szypułkowy 280 cm, 15,5 – 20 m

stan dostateczny

161 Arciechów dz. nr 512/1

p. Mieczysław Materski

w pobliżu zabudowań

wiąz szypułkowy 260 cm, 15,5 – 20 m PP 973

wypalony, utrata 1/3 pnia

162 j. w. dąb szypułkowy 297 cm, powyżej 20 m PP 973

wykonane zabiegi, stan bardzo dobry

163 j. w. dąb szypułkowy 265 cm, powyżej 20 m PP 973

zabiegi wykonane, stan dobry

164 Arciechów 7 dz. nr 260/1

p. Władysław Pachulski

w pobliżu zabudowań

dąb szypułkowy 330 cm, powyżej 20 m PP 972 10% suszu

165 j. w. dąb szypułkowy 360 cm, powyżej 20 m PP 972

stan dobry, ok. 10% suszu

166 Arciechów dz. nr 169/2

p. Sylwester Dachniewski

dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m 10% suszu

167 Ruda dz. nr 176/1

p. Józef Jankowski

dąb szypułkowy 370 cm, 15,5 – 20 m PP

stan dobry, zabiegi wykonane

168 Ruda dz. nr 38

p. Lech Bogdan Urbaniak

dąb szypułkowy 280 cm, 15,5 – 20 m

stan dostateczny, susz, ubytek

169 Ruda dz. nr 111

pp. Ignacy i Łucja Dąbrowscy

jesion wyniosły 495 cm, powyżej 20 m, stan dobry

170 j. w. wiąz górski 460 cm, powyżej 20 m PP 242 stan dobry

171 Ruda dz. nr 388 p. Bogdan Podleśny dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m stan dobry

172 Załubice Stare granica dz. nr 35 i 36

p. Marian Sokołowski

p. Eugeniusz Gruczek, pole orne

dąb szypułkowy 330 cm, powyżej 20 m PP 979

niewielki susz, ubytek

173 Załubice Stare dz. nr 86/1 pole orne

przy drodze, p. Witold Kaza

dąb szypułkowy 320 cm, powyżej 20 m PP 958

ubytek popiorunowy, znaczny susz, przybita kapliczka

174 Załubice Stare dz. nr 86/1 i nr 85 dąb szypułkowy 245 cm, powyżej 20 m, stan dobry

175 Załubice Stare na granicy działki

nr 186 p.Szczepana Trawickiego

i Uroczyska Rozrzutek

Nadleśnictwa Jabłonna

dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m PP 954

10% suszu

176 Załubice Stare na granicy dz. rolnej

nr 187 p. Eugeniusza Pilzaka

i Uroczyska Rozrzutek

Nadleśnictwa Jabłonna

dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m PP 980

redukcja konarów, niewielki susz

177 Załubice Stare Uroczysko Rozrzutek

na skraju lasu

dąb szypułkowy 315 cm, powyżej 20 m PP

178 Uroczysko Rozrzutek na skraju lasu dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m od wys. 2,5 m dwa pnie

179 Załubice Stare dz. nr 193 skraj lasu

p. Franciszek Sokołowski

dąb szypułkowy 300 cm, 15,5 – 20 m PP 955

ubytek przy podstawie, na wys. 2,5 m rozwidlenie

180 Uroczysko Rozrzutek

skraj lasu

dąb szypułkowy 345 cm, powyżej 20 m PP

ubytek przy podstawie, niewielki posusz

181 Załubice Stare dz. nr 193 skraj lasu

p. Franciszek Sokołowski

dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m PP 955

stan dobry, na wys. 3 m rozwidlony, huba

37

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

182 j. w. dąb szypułkowy 410 cm, powyżej 20 m PP 955

huba na 2 m2, niewielki posusz

183 Załubice Stare dz. nr 195

p. Ryszard Sokołowski

dąb szypułkowy 505 cm, powyżej 20 m PP 956, 10% suszu

184 j. w. dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m PP 956, 15% suszu

185 j. w. dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m PP 956, 15% suszu

186 Załubice Stare dz. 198/1

p. Jan Gruczak przy przystanku PKS

lipa drobnolistna 310 cm, powyżej 20 m PP 953

wykonane zabiegi

187 Załubice Stare 67 dz. nr 306/3

p. Franciszek Sokołowski

za budynkami

dąb szypułkowy 260 cm, powyżej 20 m PP 957 „Grzegorz”

188 j. w. dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m PP 957 „Marian”

189 Załubice Stare 16 dz. nr 2/5

p. Henryk Adamski

przy budynku mieszkalnym

dąb szypułkowy 250 cm, powyżej 20 m, 10% suszu

190 Załubice Stare 52 i 53 granica dz.

nr 330/1 p. G. Gawrońskiej oraz

dz. nr 329/1p. A. Sokołowskiego

klon zwyczajny 265 cm, powyżej 20 m

wiązanie, nieznaczny posusz

191 Załubice Stare Opole dz. nr 118/1

p.Waldemar Gołębiewski

dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m stan dobry

192 Załubice Stare Opole dz. nr 242

p. Andrzej Chojnacki

dąb szypułkowy 295 cm, powyżej 20 m niewielki posusz

193 Borki dz. nr 301/1

p. Mieczysław Buraczyński

dąb szypułkowy 510 cm, powyżej 20 m

zabiegi pielęgnacyjne wykonane

194 Łosie dz. nr 414/1 p. Henryk Budek dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m, nieznaczny susz

na wys. 1,5 m dwupniowy

195 j. w. dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m

gęsta korona, nieznaczny susz

196 Łosie dz. nr 377

p. Andrzej Domińczak

dąb szypułkowy 270 cm, 15,5 – 20 m, na wys. 2,5 m dwupniowy,

wymaga wiązania elastycznego,

do usunięcia nieznaczny susz i czopy

197 Łosie dz. nr 481/1 dąb szypułkowy 300 cm, powyżej 20 m

ubytek przy podstawie w kształcie kapliczki

198 j. w. dąb szypułkowy 280 cm, powyżej 20 m, 15% suszu,

usunąć podszyt z gruszy

199 Łosie dz. nr 415

p. Daniel Kamiński

dąb szypułkowy 400 cm, powyżej 20 m, ubytek kominowy

od podstawy 2,5 m2, ubytki po starych konarach, 15% suszu

200 Łosie dz. nr 440

p. Ignacy Dąbrowski

dąb szypułkowy 255 cm, powyżej 20 m, luźna korona,

czopy po cięciach

201 Łosie dz. nr 441/2

p. Krystyna Ostrowska-Sobkowska

dąb szypułkowy 275 cm, powyżej 20 m, huba,

rana po odłamanym konarze 2 m2

202 Łosie dz. nr 441/3

p. Janusz Noiński

dąb szypułkowy 270 cm, powyżej 20 m

ubytki na pniu, na 7 i 12 m po odłamaniach

203 j. w. dąb szypułkowy 370 cm, powyżej 20 m

stan bardzo dobry, gęsta korona

204 j. w. dąb szypułkowy 380 cm, powyżej 20 m, 10% suszu,

konieczne pilne usunięcie plomby ceglano -betonowej, wiązanie

206 Radzymin dz. nr 73 obręb 04-01

Plac Kościuszki UMiG

dąb szypułkowy 254 cm, 15,5 – 20 m PP

wykonane zabiegi (ubytek pnia)

207 Radzymin dz. nr 3 obręb 05-06

ul. Norwida Studium Nauczycielskie

(boisko)

dąb szypułkowy 355 cm, powyżej 20 m

20% suszu, rośnie w linii ogrodzenia - kolizja

208

do

212

Radzymin dz. nr 90

ul. Gen Lucjana Żeligowskiego

kasztanowiec zwyczajny 190 – 310 cm, powyżej 20 m, źle cięte –

linie geometryczne, nr 212 – ubytek 1,5 m2

213 j. w. jesion wyniosły 310 cm, powyżej 20 m, niewielki posusz

38

l.p. opis lokalizacji drzewa obwód i wysokość drzewa, stan zdrowotny, zalecenia

214

215

216

j. w. kasztanowiec zwyczajny 190 – 310 cm, powyżej 20 m, źle cięte

217 j. w. jesion wyniosły 220 cm, powyżej 20 m, nieznaczny susz

218 Radzymin dz. nr 89 i 91 obręb 04-02

ul. 11 Listopada

Szkoła Podstawowa nr 1

klon srebrzysty 195 cm, powyżej 20 m

częściowo wykonane zabiegi

219 j. w. klon srebrzysty 240 + 180 cm, powyżej 20 m, dwupniowy

220 j. w. klon srebrzysty 185 + 140 + 110 cm, powyżej 20 m, trzypniowy

221 j. w. klon srebrzysty 190 cm, powyżej 20 m

222 j. w. klon srebrzysty 265 cm, powyżej 20 m

j. w. (między 222 i 223) klon srebrzysty 115 cm, powyżej 20 m

223 j. w. klon srebrzysty 255 cm, powyżej 20 m

224 j. w. klon srebrzysty 170 cm, powyżej 20 m

225 j. w. klon srebrzysty 200 cm, powyżej 20 m

226 j. w. klon srebrzysty 210 cm, powyżej 20 m

227 j. w. klon srebrzysty 210 cm, powyżej 20 m

228 j. w. klon srebrzysty 180 cm, powyżej 20 m

229 j. w. klon srebrzysty 145 cm, powyżej 20 m

230 j. w. klon srebrzysty 180 cm, powyżej 20 m

231 j. w. klon srebrzysty 270 cm, powyżej 20 m

232 j. w. klon srebrzysty 270 cm, powyżej 20 m

233 j. w. klon srebrzysty 280 cm, powyżej 20 m

234 j. w. klon srebrzysty 150 cm, powyżej 20 m

235 j. w. klon srebrzysty 235 cm, powyżej 20 m

236 j. w. klon srebrzysty 240 cm, powyżej 20 m

237 j. w. klon srebrzysty 245 + 290 + 150 cm, powyżej 20 m, na wysokości

pierśnicy trzypniowy, wyżej sześciopniowy

238 Radzymin dz. nr 89 i 91 obręb 04-02

ul. 11 Listopada

i teren Szkoły Podstawowej nr 1

klon srebrzysty 210 + 145 + 140 cm, powyżej 20 m, trzypniowy

239 j. w. jesion wyniosły powyżej 20 m

duży wstępnie zabezpieczony ubytek

240 j. w. jesion wyniosły 280 cm, powyżej 20 m

241 Radzymin dz. nr 47

ul. ks. E. Czartoryskiej

lipa drobnolistna 260 cm, powyżej 20 m stan dobry

242 Radzymin, dz. nr 89 i 91 klon srebrzysty 195 cm, powyżej 20 m

243 j. w. klon srebrzysty 220 cm, powyżej 20 m

244 j. w. klon srebrzysty 260 cm, powyżej 20 m

39

III. ŚRODOWISKO KULTUROWE

1. Rys historyczny

Pierwsze wzmianki o Radzyminie pochodzą z 1440 r. i mówią o wsi szlacheckiej, będącej

własnością dziedzica Jana, podkomorzego księcia Konrada Mazowieckiego. Nazwę wsi

etymologowie wywodzą od imienia Radzimir. Według przekazów nazwa pochodzi od słów

„Radzę, omiń to miejsce” umieszczanych na tablicach przy wjeździe do okolicznych, pełnych

niebezpieczeństw puszcz, bagien i moczarów .

W okresie wczesnego średniowiecza Radzymin był prawdopodobnie osadą targową.

Jak podaje Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego tom IX Warszawa 1888 r., str. 478:

„Zdawna zapewne istniała osada, w której skupiały się interesy nielicznej ludności leśnej

puszcz (...). Wcześnie dość osada ta przybrała charakter targowiska (...).” We współczesnym

rozplanowaniu miasta czytelny jest jeszcze zarys placu targowego, którego częścią jest Stary

Rynek. Wrzecionowaty zarys wczesnośredniowiecznego placu targowego wpłynął na podział

przylegających do niego gruntów na działki – charakteryzujące się znaczną długością. Tak

powstał zespół działek między ulicami Zduńską i Głowackiego i na odcinku między ulicą

Warszawską oraz ulicami Kardynała Wyszyńskiego i Reymonta.

Dnia 5 lutego 1473 roku w Radzyminie Kazimierz, książę mazowiecki, biskup płocki, brat

księcia Bolesława V, erygował parafię. Fundacja kościoła przypisywana jest dziedzicowi wsi

Janowi. Teren należący obecnie do kościoła parafialnego (ograniczony od południa placem

Kościuszki, od zachodu terenem zabudowanym, od wschodu ulicą Polskiej Organizacji

Wojskowej, zaś od północy ul. Głowackiego) jest najprawdopodobniej jedynie częścią terenu

pierwotnie stanowiącego własność kościoła. Obecna dwuwieżowa budowla kościelna

znajduje się prawdopodobnie w miejscu najstarszego kościoła.

Lokacja Radzymina nastąpiła w XV wieku. Książę Bolesław V nadał osadzie dnia 5 września

1475 roku prawo miejskie chełmińskie. Radzymin liczył wtedy 38 domów i 387

mieszkańców. Związane z lokacją osadnictwo przesunęło się na południowy wschód i tam

wytworzyło się centrum funkcjonujące do dziś. Prawdopodobną pozostałością rynku

lokacyjnego jest obecny Plac Wolności.

Wkrótce po nadaniu praw miejskich Bolesław V zezwolił na wybudowanie w Radzyminie

zamku. Jego lokalizacja nie jest znana, istnieje jednak hipoteza – prawdopodobnie

klasycystyczny budynek Internatu Studium Nauczycielskiego zbudowany został na planie

zamku obronnego. Świadczy o tym niespotykany układ bryły XIX-wiecznego budynku

z nietypowymi dla tego okresu mocno wysuniętymi narożnymi elementami,

przypominającymi położeniem alkierze dworu szlacheckiego. Można przypuszczać, że

budowla z wysuniętymi „alkierzami”, niewątpliwie obronna, musiała istnieć w tym miejscu

i na jej fundamentach wzniesiono w XIX wieku szpital, obecnie internat.

W 1605 roku Radzymin przeszedł w ręce Leszczyńskich, jako posag ostatniej z rodu Anny,

wniesiony Rafałowi Leszczyńskiemu. Stało się to na mocy kontraktu między Janem

Radzymińskim, wojewodzicem podlaskim, a Rafałem z Leszna Leszczyńskim, synem

Andrzeja – wojewody brzeskiego (z Kujaw). Mocą kontraktu Leszczyński otrzymuje

w dzierżawę miasto i wsie: Aleksandrów, Wioskę Radzymińską, Mokre, Dybów,

Zwierzyniec, Zawady, Borki, Ciemne, Rudę, Siwek, Teodorów, Teresin vel Osiny, Trzcianę,

Łoś, Dąbrowę i Cegielnię. Trzydzieści lat później Leszczyńscy są już dziedzicami, o czym

świadczy zapis: „Władysław IV na prośbę Jędrzeja, Rafała, Bogusława i Władysława braci

Leszczyńskich, właścicieli Radzymina, nadaje miastu cztery jarmarki”.

40

Za panowania Augusta II Radzymin należał do Bielińskich, następnie (2 poł. XVIII w.)

do Michała Czartoryskiego, kanclerza wielkiego księcia litewskiego i jego żony Eleonory

z Waldsteinów. Działalność księżnej Eleonory Czartoryskiej miała duże znaczenie dla miasta.

Jej staraniem wzniesiono w 1781 r. kościół murowany, budynek szkółki początkowej,

założonej przez księdza Kazimierza Narbutta, wybitnego działacza Komisji Edukacji

Narodowej, oraz pałac wraz z otaczającym go parkiem. Według napisanego po angielsku

„Dykcyonarzyka geograficznego....” z XVIII w. Radzymin był wówczas „pałacem

a osobliwie ogrodem pięknym zaszczycony”.

Zarówno pałac jak i park nie zachowały się do dzisiaj – tylko ślady dawnego układu czytelne

są w terenie. Teren założenia pałacowo-parkowego wraz z zapleczem wyznaczają obecne

ulice Warszawska – Norwida – Czartoryskiej, a więc był to rozległy obszar zajmujący około

1/4 powierzchni ówczesnego miasta. Pałac i park były ze sobą prawdopodobnie powiązane.

Był to park typu angielskiego, w którym stylistyka swobodnych układów przeczyła

barokowym rozplanowaniom i osiowym integracjom obiektów. Po rozebraniu pałacu park

funkcjonował jako park publiczny aż do I wojny światowej, następnie rozparcelowany wszedł

w skład terenów zurbanizowanych. Staraniem księżnej powstało ciekawe rozwiązanie

urbanistyczne polegające na wyprowadzeniu głównej ulicy (obecnie Konstytucji 3 Maja) jako

osi widokowej na budynek (przebudowany później przez barona Morenheima na szpital,

obecnie mieszczący Internat Studium Nauczycielskiego); która rozwidla się na dwie ulice

obejmujące budowlę (obecnie ul. Korczaka i ul. Wołomińska). Najprawdopodobniej było to

uregulowanie dawnej drogi łączącej średniowieczny zamek (przypuszcza się, że na jego

śladzie stoi Internat) z miastem.

Do wielkich zasług Eleonory Czartoryskiej dla Radzymina należy dołączyć nadanie miastu

przez Stanisława Augusta czterech targów, na jej prośbę.

Po trzecim rozbiorze Polski w 1795 r. Radzymin znalazł się w zaborze pruskim, w latach

1807-15 w Księstwie Warszawskim, następnie w Królestwie Polskim.

Granica zaboru pruskiego przebiegała wzdłuż rzeki Czarnej w Strudze – położenie

przygraniczne miasta wpłynęło na rozwój handlu; wybudowano komorę celną. Miasto liczyło

wtedy 3500 mieszkańców.

Na początku XIX wieku dobra radzymińskie znajdowały się w posiadaniu Raczyńskich,

a od 1818 roku właścicielem stał się książę Edward Lubomirski.

Po jego tragicznej śmierci (wskutek rany odniesionej w pojedynku) nabywcą Radzymina był

baron Ludwig de Morenheim, sekretarz Wielkiego Księcia Konstantego w Warszawie. On to

około 1830 r. zbudował szpital na około 40 łóżek, wydzierżawiony na lazaret dla wojska.

Około roku 1830 zaczęły powstawać wokół Radzymina kolonie niemieckie.

Około 1840 r. Radzymin przeszedł w ręce rodziny Krusensternów, którzy oddali zarząd

dobrami plenipotentom. W roku 1843 przeniesiono z Łowicza do Radzymina „Instytut

Nauczycieli Elementarnych”. Plac z ogrodem podarowali Krusensternowie, gmach zaś

według projektu Antoniego Corazziego wystawiło ministerium oświaty. Instytut był

internatem dla 100 uczniów i miał 4 klasy.

W roku 1860 przeprowadzono linię kolei żelaznej warszawsko-petersburskiej. Przyczyniło się

to do wycinania lasów i powstawania drobnych folwarków i osad w pobliżu stacji

i przystanków.

W roku 1861 miasto zostało poważnie zniszczone przez pożar.

41

Od Krusensternów dobra radzymińskie nabył Antoni Skarbek-Kruszewski, marszałek

szlachty powiatu sejneńskiego. Zamieszkał on w domu dla plenipotentów, pałac w części

rozebrał, w części pozostawił swojemu losowi. Z materiałów pozyskanych z rozbiórki pałacu

postawił budynki gospodarcze na folwarku w Dybowie. Skarbek-Kruszewski prowadził także

rabunkową gospodarkę w lasach otaczających Radzymin, przyczynił się od do wyrąbania

i wyprzedania dużych połaci leśnych.

W 1867 roku Radzymin stał się miastem powiatowym guberni warszawskiej. Utworzony

został w połowy powiatu stanisławowskiego i 5 wsi powiatu warszawskiego, miał 21,42 mil

kwadratowych.

Budynek szpitala ufundowanego przez Morenheima po przebudowie około 1870 r. oddano

rządowi na biuro powiatu.

Rozwój Radzymina w XIX wieku przedstawiał się następująco:

1810 rok 917 mieszkańców

1827 rok 1053 mieszkańców, 103 domy drewniane

1858 rok 2389 mieszkańców, w tym 1281 Żydów, 9 domów drewnianych,

5 murowanych

1870 rok 3232 mieszkańców, w tym 1962 Żydów, 55 ewangelików

1881 rok 3718 mieszkańców, 177 domów, w tym 10 murowanych.

W 1896 roku przeprowadzono Pierwszą w Królestwie Polskim linię kolejki wąskotorowej do

Warszawy, co przyniosło ożywienie gospodarcze. Tor kolejki poprowadzono wzdłuż drogi

bitej łączącej z Warszawą, stacja kolejki znajdowała się w miejscu obecnego dworca

autobusowego. Kolejka istniała do 1974 r.

W latach 1897-1919 rozbudowano kościół parafialny, dodano dwie boczne nawy i dwie

wieże.

Na przełomie XIX i XX w nastąpił rozwój przemysłu; powstało kilka zakładów – olejarnie,

cegielnia, browar, fabryka lasek, fabryka wyrobów żelaznych, fabryka mydła.

W roku 1903 od rodziny Skarbek-Kruszewskich dobra radzymińskie (miasto Radzymin

z czterema folwarkami: Aleksandrowem, Dybowem, Wioską Radzymińską i Mokrem)

o powierzchni 7581 morgów nabyli do spółki na licytacji panowie Budny, Rawicz

i Hirszman. Finalnie właścicielem został Władysław Rawicz.

Od roku 1904 wzmógł się napływ ludności pochodzenia żydowskiego, stanowiącej wówczas

około 2/3 społeczności miasta. Przyczyniali się oni w znacznej mierze do rozwoju

ekonomicznego Radzymina.

W roku 1910 liczba mieszkańców wzrosła do 4062 osób.

W czasie I wojny światowej miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. Po wyzwoleniu

Radzymin pozostał miastem powiatowym.

Najbardziej dramatycznym wydarzeniem z dziejów miasta jest Bitwa Warszawska w wojnie

polsko-bolszewickiej, która rozegrała się w dniach 13-17 sierpnia na wschodnich przedpolach

stolicy. Walki pod Radzyminem przeszły do historii jako „Cud nad Wisłą”. Bohaterstwo

i determinacja polskich żołnierzy i cywilów oraz strategia naczelnego wodza Józefa

Piłsudskiego przyniosły zwycięstwo, którego znaczenia nie sposób przecenić. Miasto

kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk, wskutek czego uległo silnemu zniszczeniu.

42

Szybki rozwój miasta nastąpił w okresie międzywojennym. Liczba mieszkańców kształtowała

się następująco:

1921 rok 4200 mieszkańców

1939 rok 8000 mieszkańców

W początku lat dwudziestych został zurbanizowany znaczny teren, położony w sąsiedztwie

ośrodków historycznych. Rozdzielono ulicami na bloki i podzielono na działki część dawnego

ogrodu pałacowego oraz częściowo ziemie dawnego folwarku radzymińskiego. Działki

przewidziane były dla zabudowy willowej, względnie indywidualnych domków

jednorodzinnych.

Okres II wojny światowej był tragiczny dla mieszkańców Radzymina.

1 września 1939 r. nad miastem została stoczona pierwsza bitwa powietrzna II wojny

światowej; na początku września odbyły się pogrzeby 147 żołnierzy polskich poległych

w bitwie pod miastem oraz lotników.

Niemcy rozstrzelali około 500 osób, w Treblince zaś zgładzono około 3900 mieszkańców

narodowości żydowskiej. Bezpośrednio po wojnie Radzymin liczył około 4000 mieszkańców.

W 1952 roku siedzibę powiatu przeniesiono do Wołomina.

Liczba Mieszkańców Radzymina po wojnie zaczęła szybko rosnąć, i tak:

w 1961 roku wynosiła 6749 osób,

w 1973 roku wynosiła 7900 osób.

W 1988 r. przywrócono w Radzyminie historyczne nazwy ulic, nawiązujące do chlubnych

kart historii.

2. Charakterystyka i ocena wartości kulturowych

Archeologiczne relikty osadnicze

Są to zachowane w ziemi pozostałości dawnych obozowisk, osad, cmentarzysk, bardzo

licznie występujące w gminie Radzymin.

Badania archeologiczne w gminie Radzymin wykonywano w okresie międzywojennym

i w latach dziewięćdziesiątych. Pod względem ilości zarejestrowanych stanowisk (323) gmina

zajmuje drugie miejsce w województwie warszawskim.

Znaleziska reprezentują osadnictwo począwszy od starszej epoki kamienia – tj. około 9000 lat

p.n.e. po okres średniowieczny i nowożytny XV – XVII wiek.

Stanowiska archeologiczne, mało widoczne w krajobrazie, są zagrożone różnego typu

zniszczeniami, a szczególnie zabudową, eksploatacją surowców mineralnych i rekreacyjnym

użytkowaniem terenu.

Niektóre stanowiska, ze względu na ich szczególne wartości, wskazuje się do objęcia ochroną

prawną poprzez wpis do rejestru zabytków.

Najwyższą wartość posiada zespół 21 kopców ziemnych we wsi Arciechów – jest to jedyny

na terenie gminy obiekt o własnej formie krajobrazowej, wpisany do rejestru zabytków pod

Nr A-1617. Ze względu na atrakcyjność i walory poznawcze obiektu wskazane jest, po

dokonaniu odpowiednich badań i zabezpieczeń, udostępnienie go zwiedzającym.

Poniżej prezentowany wykaz zawiera oznaczenie stanowiska symbolem AZP

(Archeologicznego Zdjęcia Polski) oraz opis charakteru i datowania obiektu.

43

Gwiazdką oznaczono stanowiska archeologiczne szczególnie wartościowe, proponowane do

wpisania do rejestru zabytków województwa warszawskiego.

Wykaz obiektów archeologicznych

miasto Radzymin

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

52-67/13 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

52-67/14 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

52-68/43 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-68/44 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

52-68/45 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/46 * ślady osady i cmentarzyska z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/47 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

i z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/48 ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.)

52-68/51 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/115 * ślady osady z wczesnej epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (1200 – 550 p.n.e.),

osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. p.n.e.),

oraz osady z okresu wczesnośredniowiecznego (XI – XII w.) – część obiektu na terenie gminy

52-68/117 * j. w.

52-68/133 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony

52-68/134 j. w.

52-68/135 ślady osady z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) – obiekt zalesiony

52-68/136 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) i z wczesnej epoki brązu

(1450 .) – obiekt zalesiony, część obiektu na terenie gminy

52-68/138 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

i z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

53-67/33 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

53-67/39 ślady osadnictwa z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)

oraz z okresu średniowiecznego i nowożytnego (XIV w.)

53-67/40 ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) i z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)

53-67/50 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) i z wczesnej epoki brązu

(1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony, część obiektu na terenie gminy

53-68/13 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1450 p.n.e.)

53-68/15 ślady starożytnego osadnictwa

53-68/18 j. w.

53-68/25 j. w.

Wykaz obiektów archeologicznych

gmina Radzymin

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

51-67/5 ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)

51-67/6 ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)

51-67/7 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

51-67/8 * ślady osady z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.) i z epoki brązu

(1000 – 650 p.n.e.) oraz osadnictwa z epoki żelaza (I – III w. p.n.e.)

51-67/9 ślady osadnictwa z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

51-67/10 ślady osady z epoki brązu (1000 – 800 p.n.e.)

51-67/11 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (1700 – 550 p.n.e.)

44

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

51-67/12 ślady osady z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)

51-67/13 ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)

51-67/14 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

51-67/15 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

51-67/16 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

oraz osady z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

51-67/17 ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)

- obiekt niszczony przez eksploatację piasku

51-67/18 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

- obiekt niszczony przez eksploatację piasku

51-67/19 j. w.

51-67/20 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

51-67/21 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

51-67/22 ślady starożytnego cmentarzyska oraz osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

51-67/24 ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

51-67/26 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

51-67/27 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

i z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

51-67/29 ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I – III w. p.n.e.)

51-67/30 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

51-67/31 ślady osadnictwa starożytnego oraz z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)

51-67/32 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

i z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)

51-67/33 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)

51-67/34 * ślady osady z epoki żelaza (I – IV w. n.e.) oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIII/XIV

w.)

51-67/35 zespół 21 kopców ziemnych – cmentarzyska z epoki żelaza (II – III w. n.e.)

obiekt wpisany do Rejestru Zabytków pod Nr A – 1617 w dniu 4 kwietnia 1996 r.

51-67/36 j. w.

51-67/37 j. w.

51-67/38 j. w.

51-67/39 * ślady osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)

51-67/40 * ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

51-67/41 ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)

i z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)

51-67/42 ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)

51-67/43 ślady osadnictwa starożytnego oraz z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)

51-67/44 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/45 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.); z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.;

I – III w. n.e.) oraz z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)

51-67/46 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/47 ślady osady z epoki brązu (800 – 650 p.n.e.) i osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)

51-67/48 ślady osadnictwa ze środkowej epoki kamienia (7000 – 4000 p.n.e.)

51-67/49 ślady osadnictwa z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. p.n.e.)

51-67/50 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/51 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

oraz cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e.– III w. n.e.)

51-67/52 ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (XII - XIV w.)

51-67/53 ślady osady z epoki żelaza (II – IV w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)

51-67/54 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/55 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

51-67/56 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.)

51-67/57 * ślady osadnictwa z epoki żelaza (I – IV w.)

45

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

51-67/58 ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)

51-67/59 ślady osady z okresu średniowiecznego i nowożytnego (XIV - XVI w.)

51-67/60 * ślady osady z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)

51-67/62 ślady osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego

51-67/63 * ślady osady z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)

51-67/64 * ślady cmentarzyska z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; II – III w. n.e.)

51-67/65 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.) i z wczesnej epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)

51-67/66 ślady osady z okresu średniowiecznego i nowożytnego (od XV w.)

51-67/67 ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (XV w.)

51-67/68 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.) i z okresu średniowiecznego (XII – XIV w.)

51-67/69 ślady osady z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) oraz osady

i cmentarzyska z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; II – III w. n.e.)

51-67/70 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

- obiekt zagrożony powstającymi działkami rekreacyjnymi

51-67/71 ślady osadnictwa ze środkowej epoki kamienia (7000 – 4000 p.n.e.), z okresu średniowiecznego

(od XIV w.) – obiekt częściowo zalesiony, częściowo zabudowany przez działki rekreacyjne

51-67/72 * ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)

oraz osady z okresu wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego (XII/XIII – XIV w.)

51-67/73 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/74 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

- obiekt zagrożony powstającymi działkami rekreacyjnymi

51-67/75 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

51-67/76 ślady osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

51-67/77 ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

51-67/78 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

51-67/79 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

oraz z okresu średniowiecznego (XIV w.)

51-67/80 * ślady osady i cmentarzyska z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

oraz osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

51-67/81 ślady osady z epoki żelaza (II – IV w. n.e.)

51-67/83 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/84 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

51-67/85 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/86 ślady osadnictwa z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

51-67/87 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz starożytnego cmentarzyska

51-67/88 ślady osadnictwa z epoki brązu (1700 – 800 p.n.e.)

51-67/89 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

51-67/90 ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.) i z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

51-67/91 ślady starożytnego osadnictwa

51-67/92 ślady osadnictwa z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

- obiekt zalesiony i częściowo zabudowany

51-67/93 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)i z wczesnej epoki żelaza

(650 – 400 p.n.e.) – obiekt zalesiony

51-67/109 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.); z wczesnej epoki brązu

(1450 – 1200 p.n.e.) oraz z epoki żelaza (I – IV w. n.e.) – obiekt zalesiony

51-67/113 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony

51-67/117 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 1700 p.n.e.) oraz cmentarzyska z epoki

żelaza (400 – 125 p.n.e.) – obiekt zalesiony

51-67/123 ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.) – obiekt pod zabudową

51-67/125 ślady cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.) - obiekt pod zabudową

51-67/126 ślady osadnictwa ze starszej epoki kamienia (8000 – 7000 p.n.e.) oraz cmentarzyska z wczesnej

epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.) – obiekt zalesiony

51-68/25 * ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) oraz osady z epoki żelaza (II – IV w.)

46

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

51-68/62 ślady cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)

51-68/63 ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.)

oraz z okresu średniowiecznego i nowożytnego (XV – XVI w.)

52-67/1 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/2 j. w.

52-67/3 ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego (VIII – IX w.)

52-67/4 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/5 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/6 j. w.

52-67/7 * ślady osady i cmentarzyska z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/8 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/9 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/10 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/11 * ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-67/12 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/15 * ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego (XII – XIII w.)

oraz osady nowożytnej (XVII w.)

52-67/16 ślady osady z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)

52-67/17 ślady osadnictwa z epoki brązu (1700 – 650 p.n.e.) oraz osady nowożytnej (XVII/XVIII w.)

52-67/18 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2000 – 1350 p.n.e.)

52-67/19 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

oraz z okresu średniowiecznego (XIV w.)

52-67/20 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

52-67/21 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 1700 p.n.e.)

52-67/22 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

52-67/23 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-67/24 ślady osadnictwa z epoki brązu (1700 – 800 p.n.e.)

52-67/25 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-67/26 ślady starożytnego osadnictwa

52-67/27 j. w.

52-67/28 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-67/29 ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)

52-67/30 ślady starożytnego osadnictwa

52-67/32 ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

52-67/33 * ślady osadnictwa ze starszej i młodszej epoki kamienia (8000 – 7000; 2500 – 1700 p.n.e.)

oraz cmentarzyska z wczesnej epoki żelaza (400 – 125 p.n.e.)

- obiekt zalesiony, część zajęta przez działki rekreacyjne

52-67/37 ślady osadnictwa ze starszej epoki kamienia (8000 – 7000 p.n.e.) oraz cmentarzyska z wczesnej

epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.) – obiekt zalesiony

52-67/82 ślady starożytnego osadnictwa

52-68/1 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1450 p.n.e.)

52-68/2 j. w.

52-68/3 ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (od XIII w.)

52-68/4 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

52-68/5 ślady osadnictwa ze środkowej i młodszej epoki kamienia

(7000 – 4000 p.n.e.) oraz osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

52-68/6 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/7 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/8 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

52-68/9 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

47

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

52-68/10 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

oraz z okresu średniowiecznego (XIV w.)

52-68/11 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

52-68/12 * ślady osady i cmentarzyska z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.)

52-68/13 ślady osady z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.) i z wczesnej epoki brązu

(1700 – 1200 p.n.e.) oraz z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)

52-68/14 ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)

52-68/15 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/16 ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)

52-68/17 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/18 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

52-68/19 * ślady osady i cmentarzyska z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.)

oraz osady z okresu średniowiecznego (XIV w.)

52-68/20 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-68/21 ślady starożytnego osadnictwa

52-68/22 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

52-68/23 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

- część obiektu zniszczona, a część zagrożona przez powstające działki rekreacyjne

52-68/24 ślady starożytnego osadnictwa – część obiektu pod działkami rekreacyjnymi

52-68/25 * ślady osady z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.)

52-68/26 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz osady i cmentarzyska z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/27 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/28 j. w.

52-68/29 ślady starożytnego osadnictwa

52-68/30 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/31 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) oraz osadnictwa z okresu

wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego (XII – XIV w.)

- obiekt zagrożony powstającymi działkami rekreacyjnymi

52-68/32 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

- obiekt niszczony przez eksploatację piasku

52-68/33 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

- obiekt niszczony przez okazjonalną eksploatację piasku

52-68/34 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/35 * ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/36 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.) oraz starożytnego cmentarzyska

52-68/37 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/38 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

- obiekt niszczony przez eksploatację piasku

52-68/39 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1200 p.n.e.)

52-68/40 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/41 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1450 p.n.e.)

52-68/42 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-68/49 ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

52-68/50 j. w.

52-68/52 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

oraz z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)

52-68/53 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

i osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)

52-68/54 ślady osadnictwa z epoki żelaza (I – IV w. n.e.)

oraz z okresu wczesnośredniowiecznego i okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)

52-68/55 * ślady osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – IV w.)

48

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

52-68/56 * ślady osady z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.), osady i cmentarzyska z epoki żelaza

(I – III w. n.e.) oraz osady z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)

52-68/57 ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (XIV w.)

52-68/58 ślady osadnictwa ze środkowej i młodszej epoki kamienia

(7000 – 4000 p.n.e.; 3500 – 2500 p.n.e.), z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

oraz z epoki żelaza (I – III w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XV w.)

52-68/59 * ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego(XII/XIII w.)

- obiekt niszczony przez okazjonalną eksploatacje piasku

52-68/60 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia oraz z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

52-68/61 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia oraz z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-68/62 j. w.

52-68/63 * ślady osady z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) i z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.),

oraz osadnictwa z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XIVw.)

52-68/64 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

52-68/65 * ślady osady z młodszej epoki kamienia i z epoki brązu (1800 – 1200 p.n.e.; 800 – 550 p.n.e.)

oraz z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.)

52-68/66 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia oraz z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

52-68/67 * ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.) oraz osady

i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)

52-68/68 * ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu

(2500 – 1450 p.n.e.) oraz z późnej epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

52-68/69 * ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.), osady

i cmentarzyska z późnej epoki brązu i epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I w. p.n.e. – III w. n.e.)

oraz osady z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)

52-68/70 * ślady osady i cmentarzyska z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

52-68/71 ślady osady z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.) i z wczesnej epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.)

52-68/72 ślady starożytnego osadnictwa

52-68/73 ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

i z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)

52-68/74 ślady osady z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.)

52-68/75 * ślady osady z młodszej epoki kamienia i z epoki brązu (2500 – 800 p.n.e.)

oraz cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.)

52-68/76 ślady osadnictwa z wczesnej epoki żelaza (650 – 125 p.n.e.)

52-68/77 * ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

52-68/78 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

oraz z epoki żelaza (I w. p.n.e. – II w. n.e.)

52-68/79 * ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 200 p.n.e.); osady i cmentarzyska

z epoki żelaza (I – III w. n.e.) oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XIII w.)

52-68/80 * j. w.

52-68/81 * ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)

52-68/82 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 650 p.n.e.) oraz z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

52-68/83 * ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 650 p.n.e.; I – III w. n.e.)

oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XII/XIII w.)

52-68/84 ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)

52-68/85 ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

52-68/86 ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego

i z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)

52-68/87 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

52-68/88 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/89 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

52-68/90 ślady osadnictwa z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

49

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

52-68/92 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

52-68/93 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-68/94 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1200 p.n.e.)

52-68/95 ślady starożytnego osadnictwa

52-68/96 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

52-68/97 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 1700 p.n.e.)

oraz osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/98 * ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 1700 p.n.e.)

52-68/99 ślady starożytnego osadnictwa

52-68/100 ślady osady z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.)

oraz z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

52-68/102 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-68/103 j. w.

52-68/104 * ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (1450 – 1200 p.n.e.; 800 – 550 p.n.e.; I – III w. n.e.)

52-68/105 ślady osadnictwa z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; I w. p.n.e. – II w. n.e.)

52-68/106 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1700 – 1450 p.n.e.)

52-68/107 ślady nowożytnego osadnictwa

52-68/108 ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (od XIII w.)

52-68/109 * ślady osady z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

oraz z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; I – III w. n.e.)

52-68/110 * ślady osady z epoki żelaza (650 – 200 p.n.e.; I w. p.n.e. – III w. n.e.)

oraz osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)

52-68/111 ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

52-68/112 * ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.)

52-68/113 ślady osadnictwa z epoki żelaza (125 p.n.e. – do początku n.e.)

52-68/114 * ślady osady z epoki brązu i z wczesnej epoki żelaza (1200 – 550 p.n.e.)

osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e.– III w. n.e.)

oraz osady z okresu wczesnośredniowiecznego (XI – XIII w.)

52-68/115 * j. w. (część obiektu na terenie miasta Radzymina)

52-68/116 j. w.

52-68/117 * j. w. (część obiektu na terenie miasta Radzymina)

52-68/118 ślady osadnictwa z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I – III w. n.e.)

52-68/119 ślady osady starożytnej i z okresu średniowiecznego (XIV w.)

52-68/120 * ślady osady z epoki brązu i z epoki żelaza (800 – 550 p.n.e.; I – III w. n.e.)

oraz z okresu średniowiecznego (XIII/XIV w.)

52-68/121 * ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.), z epoki żelaza

(I – III w. n.e.) oraz z okresu średniowiecznego (XIV – XV w.)

52-68/122 * ślady starożytnego osadnictwa

52-68/123 * ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.) oraz z okresu wczesno-średniowiecznego

i z okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)

52-68/124 ślady osady z okresu wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego (XII – XV w.)

52-68/125 * ślady osady z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)

oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XIII w.)

52-68/126 * ślady osady z epoki żelaza (I – III w. p.n.e.)

52-68/127 ślady osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.)

52-68/128 ślady osady z okresu średniowiecznego i osady nowożytnej (XIV – XVI w.)

52-68/129 ślady osadnictwa z epoki żelaza (III – IV w. n.e.) i z okresu wczesnośredniowiecznego (XIII w.)

52-68/130 ślady starożytnego osadnictwa

52-68/131 * ślady osady i cmentarzyska z epoki żelaza (II – IV w. n.e.) oraz osady z okresu

wczesnośredniowiecznego i z okresu średniowiecznego(XIII – XIV w.)

52-68/132 ślady nowożytnego osadnictwa

52-68/136 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) i z wczesnej epoki brązu

(1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony, część stanowiska na terenie miasta Radzymina

52-68/137 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

50

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

52-68/139 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

i z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-68/140 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

52-68/143 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.)

- obiekt niszczony przez okazjonalną eksploatację piasku

52-68/144 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

- obiekt zalesiony

52-69/1 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

52-69/2 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

52-69/3 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i z wczesnej epoki brązu (3500 – 1450 p.n.e.)

52-69/91 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz osady z wczesnej epoki brązu (1450 - 1200 p.n.e.)

53-67/31 ślady osady z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

53-67/32 ślady starożytnego osadnictwa

53-67/34 ślady osady z epoki brązu (1200 – 650 p.n.e.)

53-67/35 ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

i z epoki żelaza (125 p.n.e. – do początku n.e.)

53-67/36 * ślady cmentarzyska z epoki żelaza (II w. n.e.)

53-67/37 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.), z epoki brązu

(1200 – 800 p.n.e.) oraz z epoki żelaza (I w. p.n.e. – III w. n.e.) i z okresu średniowiecznego (XIV

w.) – obiekt częściowo zniszczony przez eksploatację gliny

53-67/38 ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego i okresu średniowiecznego (XIII–XIV w.)

53-67/41 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.)

i z wczesnej epoki żelaza (650 – 400 p.n.e.)

53-67/42 * ślady osady z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

oraz osadnictwa z wczesnej epoki brązu (1450 – 1200 p.n.e.)

53-67/43 ślady starożytnego osadnictwa

53-67/44 j. w.

53-67/50 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) i z wczesnej epoki brązu

(1450 – 1200 p.n.e.) – obiekt zalesiony, część obiektu na terenie miasta Radzymina

53-68/1 ślady starożytnego osadnictwa

53-68/2 ślady osady z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza (800 – 400 p.n.e.)

53-68/4 * ślady osady z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (2500 – 1450 p.n.e.)

oraz osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

53-68/12 ślady starożytnego osadnictwa

53-68/14 j. w.

53-68/16 ślady osadnictwa starożytnego i wczesnośredniowiecznego

53-68/17 ślady starożytnego osadnictwa

53-68/19 ślady starożytnego osadnictwa

53-68/20 * ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.) oraz osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego

i okresu średniowiecznego (XIII – XIV w.)

53-68/21 ślady osady z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

i osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego (XII – XIII w.)

53-68/22 ślady osadnictwa z okresu średniowiecznego (od XIV w.)

53-68/23 ślady osadnictwa z okresu wczesnośredniowiecznego i średniowiecznego (XVIII/XIV w.)

53-68/24 ślady osadnictwa z epoki brązu (1700 – 800 p.n.e.) i okresu średniowiecznego (od XIV w.)

53-68/27 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia (2500 – 1700 p.n.e.) – obiekt zalesiony

53-68/28 j. w.

53-68/29 ślady osadnictwa z młodszej epoki kamienia i wczesnej epoki brązu (2500 – 1200 p.n.e.)

- obiekt zalesiony

53-68/33 ślady osadnictwa ze środkowej i młodszej epoki kamienia

(7000 – 5000 p.n.e.; 2500 – 1700 p.n.e.) – obiekt zalesiony

54-67/4 ślady osadnictwa starożytnego i średniowiecznego

51

numer

ewidencyjny

obiektu

określenie charakteru i datowania obiektu

54-68/1 * ślady osady z epoki brązu (1200 – 800 p.n.e.)

oraz osady i cmentarzyska z epoki żelaza (I – III w. n.e.)

54-68/2 ślady osadnictwa starożytnego i średniowiecznego

54-68/3 ślady osadnictwa wczesnośredniowiecznego (XI/XII w.)

54-68/4 ślady osadnictwa starożytnego i średniowiecznego

54-68/5 ślady osadnictwa z epoki brązu (1450 – 800 p.n.e.)

54-68/6 ślady starożytnego osadnictwa

54-68/7 j. w.

54-68/22 ślady osadnictwa starożytnego i średniowiecznego

54-68/24 ślady starożytnego osadnictwa

54-68/25 * ślady osady z młodszej epoki kamienia (3500 – 2500 p.n.e.)

Układ urbanistyczny miasta Radzymina

Poza śladami dawnego osadnictwa, uwidocznionymi w stanowiskach archeologicznych,

w gminie Radzymin występują obszary o pewnych znamionach dawnego rozplanowania

urbanistycznego. Są to, między innymi:

- ślady wczesnośredniowiecznej osady targowej posiadające czytelne cechy rozplanowania

pochodzenia sprzedlokacyjnego (układ i podziały własnościowe w rejonie kwadratowego

Starego Rynku),

- tereny przyłączone po lokacji (wokół Placu Wolności),

- pozostałości rozplanowania miasta z II poł. XVIII wieku, tzn. zabudowa wzdłuż osi

wyznaczonej przez obecną ulicę Konstytucji 3 Maja do Internatu Studium

Nauczycielskiego (domniemane miejsce zamku) z zaznaczonymi liniami zabudowy, oraz

poprzeczna oś kościół – prawdopodobne usytuowanie pałacu, mające potwierdzenie

w zmianie przebiegu ulic Warszawskiej i Traugutta; reliktem z tego okresu jest

pozostałość historycznego założenia parkowego i tereny ogrodów przykościelnych,

- pozostałości głównych ciągów komunikacyjnych,

- pojedyncze budynki o wartościach historycznych – chronione prawem poprzez wpisanie

do rejestru zabytków, będące w ewidencji Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, oraz

pozostałe nie objęte ochroną, a mające wartości historyczne;

- układy urządzonej zieleni miejskiej z okresu międzywojennego: rozplanowanie zieleni

i pozostałości nasadzeń na Placu Wolności i Placu Kościuszki, pozostałości nasadzeń

wzdłuż ulic Warszawskiej i Norwida;

- cmentarze:

wojenny z okresu wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku,

parafialny o wartościach historycznych,

nieczynny żydowski,

nieczynny ewangelicki przy ul. Polnej.

Autor opracowania „Studium historyczno – urbanistyczne” Tadeusz Zagrodzki zwraca

szczególną uwagę na stosunkowo rzadko pojawiający się typ rozplanowania urbanistycznego

miasta, polegający na harmonijnej sekwencji trzech placów od Starego Rynku poprzez Plac

Kościuszki do Placu Wolności. Proponuje strefę ścisłej ochrony konserwatorskiej o większym

zasięgu, niż przyjęta w Studium, oraz wyznacza linie zabudowy, które jednak nie mogą być

52

zachowane na odcinkach z dominującą historyczną zabudową willową. Zagrodzki zwraca

również uwagę na duży stopień zniszczenia miasta podczas walk w 1920 roku i wskazuje

dominanty przestrzenne, którymi są kościół i gmach internatu.

Historyczne założenie parkowe

Pozostałości parku krajobrazowego założonego w końcu XVIII w., otaczającego dawny pałac

Eleonory Czartoryskiej zostały objęte ochroną konserwatorską poprzez wpisanie do rejestru

zabytków pod nr 1593-A. Jest to jednak niewielki fragment dawnego założenia pałacowo-

parkowego obejmujący aleję kasztanową, murowano-drewniany budynek administratora,

staw oraz starodrzew parkowy. Poza strefą ochrony konserwatorskiej istnieją jeszcze inne

czytelne relikty dawnego parku: pozostałości układu wodnego, starodrzew wzdłuż obecnej

ulicy Eleonory Czartoryskiej, kierunek ulicy Norwida.

O wyglądzie założenia pałacowo – parkowego niewiele można powiedzieć. Zajmowało ono

teren pomiędzy obecnymi ulicami Norwida, Warszawską i Daszyńskiego, a więc był to

rozległy obszar o powierzchni około 40 ha; z dawnego układu kompozycyjnego pozostało

około 2,5 ha. Był to park krajobrazowy w stylu angielskim, ze swobodnie rozmieszczonymi

grupami drzew tworzącymi wnętrza parkowe. Dominującym elementem kompozycji był

układ wodny. Park posiadał niewątpliwie dużą wartość.

Pałac – główny obiekt architektoniczny – znajdował się prawdopodobnie przy dzisiejszej

ulicy Księżnej Eleonory Czartoryskiej.

Układy osadnictwa wiejskiego

Pod względem wartości osadnictwa wiejskiego teren gminy Radzymin jest nierozpoznany.

Źródłem są jedynie dane pochodzące ze Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego

i historycznych map.

Wsie w gminie Radzymin według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego:

Arciechów - wieś i folwark nad Narwią, powiat radzymiński gmina Radzymin,

parafia i poczta w Serocku;

Borki - wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Jadów;

w 1827 roku było tu 52 domy i 404 mieszkańców;

Ciemne - wieś, powiat radzymiński, gmina i parafia Radzymin;

w 1827 roku było tu 5 domów i 47 mieszkańców;

Dybów - wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Radzymin;

w 1827 roku było tu 26 domów i 261 mieszkańców;

Mokre - wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Radzymin;

w 1827 roku było tu 10 domów i 95 mieszkańców; w 1880 roku wieś

liczyła 156 mieszkańców, 434 morgi ziemi dworskiej i 52 morgi

włościańskiej;

Nadma - wieś w powiecie radzymińskim, gmina Radzymin, parafia Kobyłka;

w 1827 roku wieś rządowa, 41 domów, 328 mieszkańców; w 1855 roku

540 mieszkańców, 1025 morgów ziemi włościańskiej i 20 morgów

dworskiej;

53

Wioska Radzymińska (obecnie południowy obszar Radzymina) -

wieś w powiecie radzymińskim, gmina i parafia Radzymin;

w 1827 roku 294 mieszkańców, 114 mórg dworskich i 355 mórg

włościańskich; położona w odległości 2 wiorst od Radzymina; od 1869

roku znajduje się tutaj ewangelicki dom modlitwy z mieszkaniem

kantora i szkółką ewangelicką, wszystko wzniesione kosztem parafian.

Zabudowa rekreacyjna

Wykorzystanie walorów przyrodniczych obecnej gminy Radzymin do wypoczynku i rekreacji

ma swoją tradycję sięgającą początku XX wieku. Był to przejaw mody panującej w tym

okresie. Taki sposób spędzania czasu był traktowany w kategoriach luksusu, co pociągało za

sobą wysoki standard zagospodarowania działek. Na mapach historycznych można zauważyć

obszary o charakterystycznych dla funkcji rekreacyjnych regularnych podziałach, opisanych

jako letniska. Wyróżniają się „Letniska Radzymińskie” położone na północny wschód od

Radzymina, i „Letniska” położone na północ od Rejentówki.

Historycznie uwarunkowana tradycja rekreacji obecnie przyjmuje bardzo intensywną

i masowo występującą formę, dominując na znacznych obszarach, szczególnie w północno-

zachodniej części gminy w pobliżu Zalewu Zegrzyńskiego i wśród lasów na północ od

Radzymina..

Cmentarze

Opracowano dokumentację dla czterech cmentarzy:

Cmentarz parafialny parafii rzymsko-katolickiej p.w. Przemienienia Pańskiego w Radzyminie

Założony w 1706 roku. Układ na planie krzyża, ze stosunkowo dużą ilością

drzewostanu. Zespół cmentarza (rozplanowanie, nagrobki, ogrodzenie i drzewostan)

wpisany do rejestru zabytków pod nr 1475. Najstarsze nagrobki klasycystyczne

z 1830 r. i 1831 r.; ogrodzenie – mur z granitowego kamienia, kuta brama z I poł

XVIII wieku.

Cmentarz Wojenny

Cmentarz grzebalny parafii rzymsko-katolickiej. Założony w 1912 roku. Najstarsza

mogiła z 1863 roku – powstańcza. Wpisany do rejestru zabytków pod nr 1321,

stanowi zespół (cmentarz – rozplanowanie, kaplica, brama, nagrobki żołnierzy,

nagrobki, kwatery, drzewostan, budynek dozorcy cmentarza). Cmentarz żołnierzy

poległych pod Radzyminem w walkach 1920 roku i II wojny światowej. Na cmentarzu

kaplica – pomnik, zbiorowe mogiły poległych pod Radzyminem, Nieporętem

i Mokrem w sierpniu 1920 roku, mogiła 127 żołnierzy polskich z 1939 roku, groby

żołnierzy z lat 1939 – 1944, napisy ku czci 28 pułku Strzelców Kaniowskich, 85 pułku

Strzelców Wileńskich, 46 pułku Strzelców Kresowych. Cmentarz jest od 1989 roku

miejscem państwowych, corocznych uroczystości upamiętniających „Cud nad Wisłą”

z sierpnia 1920 r.

Cmentarz żydowski, nieczynny

Powstanie cmentarza należy wiązać z najstarszymi wzmiankami na temat osadnictwa

żydowskiego, widoczny jest na mapie Królestwa Polskiego z 1832 – 1843 roku.

Obecnie czytelna jest tylko pierwotna lokalizacja. Brak nagrobków, a drzewostan

został posadzony współcześnie. Teren jest zagrożony zmianą sposobu użytkowania.

Nie jest wpisany do rejestru zabytków. Cmentarz jest jednym z nielicznych świadectw

bardzo bogatej tradycji judaistycznej w Radzyminie.

54

Cmentarze ewangelickie, nieczynne

Powstanie cmentarzy należy wiązać z osadnictwem niemieckim (ewangelickim),

począwszy od 1869 roku. Zachowały się ślady po dwóch cmentarzach ewangelickich:

w Radzyminie przy ulicy Polnej i w Wiktorowie. Najstarszy zachowany nagrobek na

cmentarzy przy ul. Polnej pochodzi z 1926 roku; mogiła 11 Polaków rozstrzelanych

przez hitlerowców 4 grudnia 1939 r. została ekshumowana.

Na cmentarzu w Wiktorowie nie zachowały się nagrobki.

Ponadto na terenie miasta i gminy są mogiły żołnierskie, będące świadectwem wojny polsko-

bolszewickiej 1920 roku i II wojny światowej.

Obszary krajobrazów historycznych

Zebrany materiał kartograficzny, począwszy od 1 poł. XIX wieku, dość dobrze ilustruje

sposób użytkowania terenów miasta i gminy Radzymin. Przyjmując, że rzeźba terenu

pozostaje w zasadzie niezmieniona (za wyjątkiem terenów Zalewu Zegrzyńskiego

i przyległych), to na podstawie map z różnych okresów można prześledzić zmiany, jakie

zaszły w krajobrazie kulturowym gminy. W historii Ziemi Radzmińskiej zdarzały się pewne

fakty historyczne pociągające za sobą gwałtowne przemiany krajobrazu. Takim istotnym

wydarzeniem było przeprowadzenia kolei warszawsko-petersburskiej w 1861 r. W historii

wydarzenie to jest odnotowane jako początek rabunkowej gospodarki leśnej.

W wyniku analiz można stwierdzić, że około 80% powierzchni gminy to tereny, na których

występuje zgodne z historycznym użytkowanie terenu, a w tym około 45% obszaru to tereny

o tożsamości z I poł. XIX wieku.

Rekomenduje się objęcie ochroną konserwatorską, jako strefy ochrony konserwatorskiej

krajobrazu kulturowego, tych terenów, których wartość historyczną stanowi zachowana

ciągłość użytkowania.

Inne ważne elementy krajobrazu kulturowego

Poza obszarami, które zachowały zgodność z historycznym użytkowaniem terenu, istotne

znaczenie mają inne obiekty świadczące o dziedzictwie kulturowym Ziemi Radzymińskiej.

Zalicza się do nich: krzyże przydrożne, kapliczki, pomniki i mogiły, cegielnie, leśniczówki.

W gminie Radzymin występuje wiele tego rodzaju obiektów, z których tylko część jest objęta

ochroną konserwatorską.

Kapliczki

Ochroną konserwatorską są objęte trzy kapliczki:

Kapliczka „Na Zjawieniu” z otaczającym terenem i krzyżem, położona na północny zachód

od centrum Radzymina przy ulicy Wróblewskiego. Wystawiona w miejscu

poprzedniej, otoczonej kultem drewnianej kapliczki ze studnią wewnątrz, która

według przekazów była miejscem objawienia się Matki Boskiej. Z obiektem tym są

związane miejscowe przesłania o cudownych uzdrowieniach. Kaplica murowana

z początków XX wieku, zbudowana w stylu zakopiańskim według projektu Feliksa

Michalskiego.

Kapliczka we wsi Nadma.

Kapliczka we wsi Dybów.

55

Istnieje kilka innych obiektów, które zasługują na taką opiekę, między innymi:

kapliczka na tzw. Górze Świętego Antoniego, wyeksponowana na wydmowym

wzniesieniu przy trasie Warszawa – Białystok;

kapliczka – grota na terenie dawnej Wioski Radzymińskiej (obecnie w granicach

Radzymina) w otoczeniu zbiornika wodnego i starodrzewu;

pomnik – miejsce dawnej kapliczki „Na Cegielni” związane z Bojem o Radzymin

1920 r. – współczesna aranżacja nie pasuje do miejsca i wydarzenia, które upamiętnia.

Krzyże przydrożne

Na terenie gminy istnieje wiele krzyży z różnych okresów, wznoszonych z różnych okazji.

Najstarsze drewniane związane są prawdopodobnie z panującą zarazą (inskrypcje słabo

czytelne), I wojną światową, dziękczynne, misyjne.

Pomniki

W Radzyminie na Placu Kościuszki znajduje się pomnik – popiersie Tadeusza Kościuszki

z 1917 roku, ufundowane dla uczczenia odzyskania niepodległości; przy pomniku dnia

18 sierpnia 1920 roku odbyła się podniosła uroczystość odznaczania żołnierzy I Armii

Wojska Polskiego orderem Virtuti Militari za bohaterstwo w bitwie pod Radzyminem.

Przy kościele parafialnym stoi figura Świętego Jana Nepomucena z XVIII wieku.

Rolę pomnika spełnia wymieniona wyżej kapliczka, a w zasadzie współczesna aranżacja

miejsca „Na Cegielni”.

Wydaje się że nie wykorzystano w pełni możliwości upamiętnienia wielkich ludzi i wielkich

wydarzeń, związanych z Ziemią Radzymińską. Upamiętnienie w obecnej formie „Cudu nad

Wisłą 1920 roku” wydaje się niewystarczające.

Leśniczówki i gajówki

Są to ważne elementy krajobrazu leśnego. Zachowane są dawne lokalizacje leśniczówek

i gajówek, stanowiących jak dawniej centra gospodarstw leśnych. Występuje więc tu

zgodność z historycznym użytkowaniem terenu, nie ma również zagrożenia zmianą

dotychczasowego użytkowania.

Cegielnie

Wydobycie surowców mineralnych i budowa towarzyszących im cegielni mają swoje

historyczne uzasadnienie sięgające I połowy XX wieku. Oczywiście specyfika tej działalności

polega na trwałych przemianach krajobrazu, których efektami są kominy, piece, wyrobiska,

glinianki. Jest to jednak element wyróżniający i charakterystyczny dla krajobrazu okolic

Radzymina, Słupna, Cegielni i Ciemnego. W ostatnich latach wydobycie surowców

i produkcja materiałów budowlanych znacznie się rozwinęły, co doprowadziło do widocznej

dewastacji krajobrazu.

Pole bitewne „Bitwy o Radzymin”

Losy wojny polsko-bolszewickiej 1920 roku rozstrzygnęły się w dniach od 13 do 17 sierpnia

1920 roku na wschodnich przedpolach stolicy, na terenach miasta Radzymina, Mokrego,

Ossowa i Nieporętu. Jest to najważniejszy fakt historyczny, silnie wyróżniający miasto

i okolice. Ranga bitwy zwanej „Cudem nad Wisłą” lub „Bitwą Warszawską” lub „Bojem

o Radzymin” jest wyjątkowo wysoka; uznana została za jedną z najważniejszych we

56

współczesnej historii spośród tych, które decydowały o losach Europy. Stanowi najwyższą

wartość historyczną środowiska kulturowego Ziemi Radzymińskiej.

Zwycięstwo bolszewików umożliwiłoby rozszerzenie rewolucji bolszewickiej przez Polskę na

zachód Europy. Bohaterstwo i determinacja polskich żołnierzy i cywilów, błędy popełnione

przez Michaiła Tuchaczewskiego, głównodowodzącego armią sowiecką Frontu Zachodniego,

oraz śmiała strategia Józefa Piłsudskiego przyniosły zwycięstwo Polakom i spowodowały

paniczną ucieczkę rozbitych jednostek sowieckich.

Radzymin był w tej bitwie miejscem kluczowym. Walki były tu szczególnie krwawe, miasto

przechodziło z rąk do rąk, wskutek czego niemal zupełnie uległo zniszczeniu.

85 pułk Strzelców Wileńskich, 10 dywizja Strzelców Kaniowskich pod dowództwem gen

Lucjana Żeligowskiego por, Stefan Pogonowski zginął wólka radzynińska 15 08,

W Studium poczyniono próby określenia obszarów, które należałoby objąć ochroną związaną

z polem bitewnym. Przeanalizowano przebieg całej ofensywy bolszewickiej i uderzenia

odwodu specjalnego znad Wieprza w kontekście Boju o Radzymin. Na podstawie szkiców

polowych i opisów bitwy określono obszary najintensywniejszych walk oraz wyznaczono

obszary dawnych linii umocnień.

Pole bitewne Boju o Radzymin 1920 roku jest jednym z lepiej zachowanych obszarów

dawnych pól bitewnych na terenie Polski. Nasz kraj jest pokryty śladami dawnych działań

wojennych. Są to jednak głównie miejsca upamiętniające martyrologię, natomiast poza polem

Bitwy pod Grunwaldem i Bitwy pod Racławicami nie ma na terenie naszego kraju innego

pola bitewnego tej rangi, upamiętniającego zwycięstwo.

Dotychczasowe rozpoznanie problematyki Boju o Radzymin jest dość dobre. Jednak aby

temat mógł stać się symbolem oraz „identyfikatorem” Radzymina musi być potraktowany

niezwykle wrażliwie i dokładnie. Celowe wydaje się wykonanie odrębnego szczegółowego

opracowania ukazującego wszelkie zachowane ślady bitwy, wskazującego sposoby

upamiętnienia poszczególnych epizodów i miejsc z nimi związanych; we współpracy

historyków wojskowych, architektów krajobrazu, archeologów.

Dotychczasowe upamiętnienie tak ważnego faktu w dziejach narodu polskiego jest

niewystarczające. Nadanie odpowiedniej rangi polu bitewnemu powinno się stać

priorytetowym zagadnieniem związanym z ochroną wartości kulturowych Radzymina

i okolicznych terenów.

Powiązania widokowe

Szczególnie wielkie znaczenie ma zachowanie dotychczas istniejących powiązań

widokowych oraz dominant krajobrazu. Ponadlokalne znaczenie ma obszar będący w ścisłym

związku z trasą Warszawa – Białystok (w przebiegu budowanej obwodnicy Radzymina).

Należy zadbać o harmonijne widoki na tereny otwarte oraz odpowiednią ekspozycję sylwety

miasta.

Do najważniejszych wartości niewątpliwie należą dominujące w krajobrazie większości

terenów gminy wieże kościoła w Radzyminie. Innymi elementami są znajdujące się poza

granicami gminy, ale pozostające w bezpośrednim związku: Fort Beniaminów – związany

z Bojem o Radzymin 1920 roku oraz historyczne założenie pałacowo-parkowe w Jadwisinie,

z którego widok na rekreacyjną zabudowę Arciechowa, dysharmonizującą krajobraz skarpy

Zalewu Zegrzyńskiego stanowi duży dysonans.

57

Wartości kultury niematerialnej

Zazwyczaj są to bardzo słabo rozpoznane tematy. W przypadku Radzymina jest to

szczególnie mało rozpracowana dziedzina. Do wartości niematerialnych dziedzictwa

kulturowego należą miedzy innymi:

- legendy i podania historyczne oraz ludowe,

- obyczaje dawne,

- kultywowane miejscowe tradycje oraz święta, np. rocznica bitwy 1920 roku, odpusty,

uroczystości miejskie, wiejskie tradycyjne i okazjonalne zabawy, dożynki, święto OSP,

- folklor i tradycja etnograficzna,

- nazewnictwo wsi, nazwy ulic i obiektów, nazwy geograficzne,

- tradycja związana z wielkimi postaciami Ziemi Radzymińskiej,

- symbolika, np. herbu Radzymina.

Niektóre wybitne postacie związane z Radzyminem, których obecność i działanie zasługują

na upamiętnienie:

- ksiądz Kazimierz Narbutt, radzymiński proboszcz, działacz Komisji Edukacji Narodowej

- Roman Żuliński, profesor Instytutu Nauczycieli Elementarnych w Radzyminie, członek

Rządu Narodowego Romualda Traugutta,

- Cyprian Kamil Norwid, urodzony 24 września 1821 we wsi Głuchy na Ziemi

Radzymińskiej,

- Julian Ochorowicz urodzony w 1845 roku w Radzyminie, filozof i psycholog,

pozytywista,

- Jan Boudouin de Courtenay, urodzony w 1845 roku w Radzyminie, kandydat na

pierwszego prezydenta Rzeczypospolitej,

- Isaac B. Singer – pisarz, laureat literackiej nagrody Nobla, dzieciństwo spędził

w Radzyminie,

- kapitan Stefan Pogonowski, bohater Radzymina, poległ w zwycięskim Boju pod

Radzyminem 15 sierpnia 1920 roku w Wólce Radzymińskiej,

- podpułkownik pilot Marian Pisarek, urodzony w Łosiu koło Radzymina, członek słynnego

Dywizjonu 303 i uczestnik bitwy o Anglię.

Wszelkie przejawy aktywności społecznej podtrzymujące tożsamość kulturową gminy

stanowią nie tylko ważny element ochrony dziedzictwa kulturowego; są również bodźcem

rozwoju społecznego i ekonomicznego.

W animowaniu życia społecznego i kultywowaniu miejscowych tradycji należy brać pod

uwagę i wspierać wszelkie instytucje oraz organizacje społeczne – związki wyznaniowe

i kościoły, organizacje kombatanckie, społeczności lokalne, grupy młodzieżowe, komitety

społeczne, partie i ugrupowania polityczne.

3. Zasoby dóbr kultury

W Radzyminie istnieje wiele obiektów zabytkowych, z nich trzy wyróżniają się szczególną

wartością:

- Klasycystyczny kościół parafialny p.w. Przemienienia Pańskiego, ufundowany przez

Izabelę Czartoryską, z 1773-80, prawdopodobnie według projektu Jana Chrystiana

Kamsetzera. Pierwotnie kościół był jednonawowy, płasko sklepiony. Dzwonnica z lat

1779-80, w dzwonnicy dwa dzwony odlane przez ludwisarza warszawskiego Jana

Zachariasza Neuberta w 1781 roku. Konsekracji dokonał Michał Jerzy Poniatowski

biskup płocki, brat króla, wraz z biskupem Adamem Naruszewiczem, dnia 10 czerwca

58

1781 roku. Kościół został przebudowany w latach 1897-1919 przez arch. Konstantego

Wojciechowskiego – dodano dwie nawy boczne, prezbiterium, kaplicę, zakrystię i dwie

wieże od frontu, oraz przesklepiono nawę główną. Poważnie zniszczony podczas II wojny

światowej, wieże wysadzone w 1944 r., odbudowany. Od 1993 roku ma rangę kolegiaty.

- Klasycystyczna szkoła z lat 1843-44 projektu Antoniego Corazziego, ówcześnie

pierwszego członka Rady Architektonicznej w Królestwie Polskim, dla Instytutu

Nauczycieli Elementarnych, fundacji Ministerium Oświaty Królestwa Polskiego. Obecnie

Studium Nauczycielskie i Liceum Pedagogiczne.

- Klasycystyczny szpital z 1830 roku, fundacji barona de Morenheima, przebudowany

w 1870 roku na siedzibę starostwa powiatu radzymińskiego, obecnie Internat Studium

Nauczycielskiego. Budynek ma kształt nietypowy dla okresu klasycyzmu: prostokątny

korpus z dwoma silnie występującymi z naroży od frontu, kwadratowymi w planie

elementami – prawdopodobnie usytuowany został na fundamentach dawnej budowli

o charakterze obronnym. Stoi na zamknięciu głównej osi urbanistycznej miasta.

Przedstawia niemałą wartość architektoniczną, świadczy o dobrej klasie nieznanego

architekta.

- Znaczną wartość ma także dość zniszczona figura Św Jana Nepomucena z 1779 r., stojąca

przed kościołem parafialnym w Radzyminie.

Wykaz obiektów

wpisanych do rejestru zabytków województwa warszawskiego

numer na

rysunku

Studium

numer

rejestru zabytków

data wpisu

nazwa obiektu adres

1

1475

23.09.1992

Cmentarz parafialny

Nagrobki

Ogrodzenie

Drzewostan

Radzymin

ul. P.O.W. 1

2 1093/634

05.04.1962

Kościół Przemienienia Pańskiego

Dzwonnica

Radzymin

Plac Kościuszki

3 1094/635

5.04.1962

Szkoła , dawne koszary,

obecnie Studium Nauczycielskie

Radzymin

ul. Konstytucji 3 Maja 26

4

1095/34

20.09.1954

Dawny szpital z 1830 r., od 1870 r. siedziba

władz powiatu radzymińskiego,

od 1952 liceum pedagogiczne, obecnie

Internat Studium Nauczycielskiego

Radzymin

ul. Konstytucji 3 Maja 19

5

1593-A

12.07.1995

Park krajobrazowy z aleją i budynkiem

administratora murowano-drewnianym

pozostałość po założeniu pałacowo-

parkowym w stylu angielskim

Radzymin

ul. Gen L. Żeligowskiego

6

1321

11.10.1988

Cmentarz Wojenny

Kaplica

Brama

Nagrobki

Groby żołnierzy

Kwatery

Drzewostan

Radzymin

ul. Warszawska 64

6 1594

z 10.08.1995

Budynek dozorcy cmentarza Radzymin

ul. Warszawska 64

59

Wykaz obiektów w ewidencji Konserwatora Zabytków

w mieście Radzyminie

1) remiza strażacka ul. Strzelców Kaniowskich 2

2) willa ul. Batorego 3

3) budynek ul. Daszyńskiego 2

4) budynek ul. Daszyńskiego 10

5) budynek ul. Kilińskiego 7

6) budynek ul. Kilińskiego 9

7) budynek ul. Kilińskiego 11

8) budynek ul. Kilińskiego 13

9) budynek ul. Kilińskiego 15

10) budynek ul. Kilińskiego 17

11) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 4

12) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 5

13) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 14

14) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 6

15) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 7

16) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 8

17) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 10

18) budynek ul. Konstytucji 2 Maja 12

19) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 14

20) kino ul. Konstytucji 3 Maja 15

21) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 16

22) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 17

23) budynek ul. Konstytucji 3 Maja 20

24) szkoła ul. 11 Listopada 5

25) budynek ul. 11 Listopada 7

26) willa ul. Ks. E. Czartoryskiej 2

27) budynek ul. Polna 2

28) budynek ul. Kard. Wyszyńskiego 2

29) budynek ul. Kard. Wyszyńskiego 3b

30) budynek ul. Kard. Wyszyńskiego 3b

31) budynek ul. Traugutta 1

32) budynek ul. Traugutta 3

33) budynek ul. Traugutta 6

34) dworzec PKS ul. Warszawska 5

35) budynek ul. Warszawska 24a

36) budynek ul. Warszawska 26

37) plebania Plac Kościuszki

38) brama kościelna Plac Kościuszki

39) budynek Plac Wolności 15

40) budynek Plac Wolności 17

41) łaźnia miejska ul. Zduńska 22

42) budynek ul. Zduńska 24

43) budynek ul. Żeromskiego 1

Wyznaczono strefę ochrony konserwatorskiej obejmującej obszar historycznego

rozplanowania miejskiego centrum Radzymina; ochroną obejmuje się:

- historyczne rozplanowanie miejskie, w tym układ ulic i trzech placów miejskich,

- zachowane pierzeje ulic,

- skalę i charakter zabudowy,

- osie widokowe z kościołem p.w. Przemienienia Pańskiego jako dominantą.

Wykaz obiektów w ewidencji Konserwatora Zabytków

w gminie Radzymin

1) kapliczka Dybów

2) kapliczka Nadma

Obiekty rekomendowane do objęcia ewidencją Konserwatora Zabytków

1) cmentarz żydowski Radzymin, ul. Mickiewicza

2) cmentarz ewangelicki Radzymin, ul. Polna

3) cmentarz ewangelicki Wiktorów

4) parkowy układ wodny Radzymin pomiędzy ulicami 11 Listopada, Daszyńskiego, Żeligowskiego

5) kapliczka na Górze Świętego Antoniego na granicy z Markami

6) kapliczka – grota z otoczeniem przy ul. Warszawskiej (dawna Wioska Radzymińska)

7) liczne krzyże i kapliczki przydrożne na terenie miasta i gminy

8) mogiły żołnierskie na terenie miasta i gminy

9) pozostałości parku krajobrazowego przy ul. Eleonory Czartoryskiej w Radzyminie

10) pole bitewne Boju o Radzymin 1920 r. w granicach według rysunku Studium

60

IV. TURYSTYKA I REKREACJA

Pod względem turystyczno-krajoznawczym obszar miasta i gminy Radzymin jest obecnie

wykorzystywany w następujący sposób:

1) Tranzytowy ruch turystyczny pojazdów z Warszawy do Białegostoku i granicy państwa

odbywa się na drodze nr 18 – brak zdecydowanych rozwiązań, mających na celu

zatrzymanie tego ruchu w gminie. Takie funkcje mogłyby pełnić kompleksy usług

turystycznych (pod warunkiem, że ich walory stanowiłyby konkurencję dla Warszawy

jako bazy wypadowej wyjazdów krajoznawczych), oraz obiekty i zespoły dające

możliwości krajoznawczego zwiedzania. Wartości historyczne, kulturowe

i przyrodnicze gminy są tak znaczące, że Radzymin mógłby się stać interesującym etapem

(lub wyłącznym celem) wycieczek turystycznych i krajoznawczych.

2) W pobliżu Zalewu Zegrzyńskiego i wśród lasów w północnej części gminy, przede

wszystkim w Arciechowie, Załubicach Starych i Nowych, Borkach, Rudzie, Łosiu oraz

Rejentówce w Radzyminie, istnieją bardzo liczne działki letniskowe. Bliskość Warszawy

oraz atrakcyjność brzegów Zalewu i lesisto - łąkowych terenów gminy powoduje, że ilość

działek letniskowych wzrasta ciągle. W obowiązującym planie ogólnym gminy rezerwy

terenu pod rozwój rekreacji indywidualnej zostały wyczerpane, więc wobec silnego

nacisku powstają dość liczne samowole budowlane, zwłaszcza na obrzeżach lasów

prywatnych. Standard zabudowy jest zróżnicowany, w przeważającej części dobry; brak

jednak wyposażenia w infrastrukturę techniczną. Poważny problem stanowią drogi

dojazdowe w zespołach działek letniskowych – zbyt wąskie dla zapewnienia

bezpieczeństwa ruchu oraz prowadzenia podstawowych sieci infrastruktury technicznej.

3) Dla coraz liczniejszych użytkowników działek, poza wypoczynkiem na swoim zwykle

niewielkim ogrodzonym terenie, nie ma rozwiązań sprzyjających atrakcyjnemu spędzaniu

czasu: wyznaczonych tras wycieczkowych, celów krajoznawczych, baz sportu, turystyki

kwalifikowanej i obiektów obsługi turystycznej.

4) Brzeg Zalewu Zegrzyńskiego, szczególnie w Wolicy, jest wykorzystywany przez ośrodki

turystyczne zamknięte; brak ogólnodostępnych ośrodków i zorganizowanych obszarów

wypoczynku.

5) Miejsca i obiekty o wartościach historycznych, przede wszystkim związane z wojną

polsko-bolszewicką w 1920 r., są sporadycznie celem wycieczek krajoznawczych,

głównie z Warszawy. Cmentarz Wojenny w Radzyminie z grobami poległych

i pomnikami ku czci żołnierzy jest miejscem dorocznych uroczystości w rocznicę „Cudu

nad Wisłą”. Sposób upamiętnienia zwycięstwa pod Radzyminem nie jest jednak

wystarczający – brak obiektu (muzeum) w którym byłyby eksponowane materiały

historyczne, nie są zabezpieczone i wyznaczone w krajobrazie istniejące jeszcze ślady

bitwy.

6) Na obrzeżu gminy, w lasach Nadleśnictwa Drewnica (Uroczysko Czarna Struga) oraz nad

rzeką Czarną przebiegają oznakowane szlaki tranzytowe turystyki pieszej,

wykorzystywane jako trasy wędrówek weekendowych turystów głównie z Warszawy.

W części północnej gminy, mimo jej walorów przyrodniczych i krajobrazowych, nie

wyznaczono szlaków turystycznych.

7) Brak zorganizowanej turystyki kwalifikowanej – nie wyznaczono ścieżek rowerowych,

nie ma ogólnodostępnych baz turystyki wodnej, konnej, rowerowej.

61

8) Brak baz obsługi turystyki – hoteli o różnym standardzie, obiektów gastronomii,

sezonowych obiektów handlu.

Miasto i gmina Radzymin odznaczają się znacznym potencjałem w dziedzinie turystyki

i rekreacji, wykorzystanym tylko w zakresie indywidualnej rekreacji pobytowej. Główne

wartości turystyczno-krajoznawcze obszaru są następujące:

- położenie w niewielkiej (20 km) odległości od Warszawy,

- położenie przy drodze nr 18, na tranzytowym szlaku turystycznym (do Białegostoku,

Augustowa, do Wilna),

- sąsiedztwo Zalewu Zegrzyńskiego – jedynego akwenu w aglomeracji warszawskiej, Bugu

i Narwi, ujściowy odcinek rzeki Rządzy,

- znaczny udział terenów leśnych (23% obszaru), otwarte tereny łąkowe (Arciechów,

Borki),

- liczne i dość duże stawy powstałe w wyrobiskach po eksploatacji surowców mineralnych,

przydatne do rekreacji i sportu po ich zrekultywowaniu,

- stosunkowo nie zanieczyszczone środowisko przyrodnicze, zwłaszcza w północnej części

gminy,

- przewidywane objęcie około 2/3 obszaru gminy granicami Warszawskiego Obszaru

Chronionego Krajobrazu, co zapewni trwałość walorów przyrodniczych gminy,

- występowanie licznych gatunków roślin i zwierząt, zwłaszcza ptaków wodno-błotnych,

liczne drzewa – pomniki przyrody i o walorach pomnikowych ( około 250 drzew),

- obiekty zabytkowe warte zwiedzania, zabytkowe układy urbanistyczne,

- największy walor historyczny Ziemi Radzymińskiej – pole bitewne Boju o Radzymin,

Cmentarz Wojenny, pomniki i mogiły.

Budowa kompleksów obsługi turystyki pieszej i kwalifikowanej stanowi inwestycję, której

koszty zwracają się w stosunkowo długim czasie; nie jest to więc inwestycja opłacalna dla

prywatnych inwestorów. Konieczność poniesienia ryzyka finansowego jest zapewne główną

przyczyną, dla której większość atrakcyjnych przyrodniczo lub kulturowo obszarów w Polsce

nie ma rozwiniętej bazy turystycznej.

Jednak w wypadku gminy Radzymin, ze względu na jej szczególne walory, poprawę sytuacji

można osiągnąć również bez angażowania prywatnych inwestorów:

- poprzez działania Urzędu Miejskiego jako organizatora i częściowo sponsora dla budowy

niskoinwestycyjnych urządzeń sportu i rekreacji, urządzania ścieżek pieszych

i rowerowych, upowszechniania wiedzy o wartościach i atrakcjach gminy i miasta,

- a przede wszystkim poprzez utworzenie celowego związku gmin położonych nad

Zalewem Zegrzyńskim, Bugiem i Narwią dla wspólnej budowy bazy dla turystyki

wodnej, indywidualnej lub zbiorowej.

62

V. SYSTEM TRANSPORTOWY

Główną osią komunikacyjną zapewniającą powiązania regionalne i międzyregionalne jest

droga krajowa nr 18 Warszawa – Białystok. Droga przebiega przez miasto i zainwestowane

tereny Słupna, i prowadzi zarówno ruch tranzytowy jak i ruch lokalny; klasa drogi – główna

ruchu przyspieszonego. Duże natężenie ruchu na drodze nr 18 wynika z faktu, że droga

stanowi jeden z głównych kierunków transportu towarów do krajów nadbałtyckich. Ruch

ciężkich pojazdów powoduje znaczne niszczenie nawierzchni drogi.

Dla wyprowadzenia ruchu tranzytowego z miasta w ciągu drogi nr 18 budowana jest

obwodnica Radzymina otaczająca miasto od południa. Projektuje się połączenie drogi

z układem dróg głównych przez trzy węzły:

- węzeł Radzymin I i węzeł Radzymin II jako podłączenie obwodnicy miasta,

- postulowany węzeł Wołomin łączący obwodnicę z drogą krajową regionalną nr 635

Radzymin – Wołomin.

Droga może być dostępna dla ruchu lokalnego wyłącznie w wyznaczonych węzłach

i skrzyżowaniach. Dla obsługi terenów przyległych do drogi krajowej (przede wszystkim

Słupno i Cegielnia) niezbędne jest prowadzenie jezdni lokalnych.

Trasa na dotychczasowym przebiegu drogi nr 18 w obszarze miasta (ciąg ulic Warszawska –

Kardynała Wyszyńskiego – Wyszkowska) będzie pełnić funkcję głównej ulicy miasta.

Na podstawowy układ drogowy miasta i gminy składają się następujące ciągi komunikacyjne

o znaczeniu ponadregionalnym i regionalnym:

kategoria i nr drogi przebieg klasa

drogi/ ulicy

krajowa nr 18 Warszawa – Radzymin (ul. Warszawska) – Białystok GP

krajowa nr 631 Nieporęt – Rembertów G

krajowa nr 635 Radzymin (ul. Wołomińska) – Wołomin G

wojewódzka nr 01112 Nieporęt – Załubice Stare – Załubice Nowe Z

wojewódzka nr 01113 Stare Załubice – Arciechów Z

wojewódzka nr 01115 Trzciana – Siwek Z

wojewódzka nr 01116 Radzymin (ul. Wróblewskiego) – Załubice Stare Z

wojewódzka nr 01117 Radzymin (ul. Weteranów) – Łąki – Białobrzegi Z

wojewódzka nr 01119 Słupno (ul. Żeromskiego) – Sieraków – Dąbkowizna Z

wojewódzka nr 01120 Słupno – Stanisławów Z

wojewódzka nr 01123 Radzymin (ul. Polna) – Słupno (Gościniec) Z

wojewódzka nr 01124 Radzymin – Łosie Z

wojewódzka nr 01125 Radzymin (ul. P.O.W.) – Zawady Z

wojewódzka nr 01126 Emilianów – Zawady Z

wojewódzka nr 01127 Kobyłka – Nadma Z

wojewódzka nr 01128 Słupno – Janków Nowy – Czarna Z

wojewódzka nr 01129 Janków Stary – Rżyska Z

wojewódzka nr 01130 Radzymin (ul. Korczaka) – Kraszew Stary Z

wojewódzka nr 01131 Rżyska – Kraszew Stary Z

wojewódzka nr 01138 Zwierzyniec – Zawady Z

63

Wszystkie istniejące drogi są jednojezdniowe.

Układ drogowy w granicach miasta i gminy Radzymin wymaga wprowadzenia następujących

zmian:

1) Ruch ciężkiego sprzętu transportowego z dzielnicy przemysłowej w kierunku Marek,

Wołomina i Warszawy, a także do Białegostoku i granicy państwa, odbywa się przez

centrum miasta, ulicami o zbyt małej szerokości, prowadzącymi ruch lokalny. Centrum

miasta objęte jest ochroną konserwatorską zabytkowego układu urbanistycznego, a więc

modernizacja lub przebudowa układu ulicznego w centrum miasta jest niedopuszczalna.

Dla usunięcia kolizji niezbędna jest budowa tzw. małej obwodnicy Radzymina,

wyprowadzającej ciężki ruch towarowy z centrum.

2) Przewiduje się, zgodnie z dotychczas obowiązującym planem, rozbudowę miasta

w kierunku zachodnim pomiędzy ulicami Warszawską – Polną – Weteranów, oraz

w kierunku wschodnim pomiędzy ulicami Warszawską – Wołomińską – Korczaka –

Wyszkowską. Wymaga to wyznaczenia układu ulic zbiorczych i lokalnych. Główną oś

komunikacyjną dla obsługi projektowanej rozbudowy miasta może stanowić

projektowana mała obwodnica miasta, zbierająca ruch od ulicy Weteranów i od ulicy

Wyszkowskiej do ulicy Warszawskiej.

3) Pięciowlotowe skrzyżowanie ulicy Warszawskiej z ulicami Buczka, Polna i Norwida

wymaga modernizacji oraz zastosowania odpowiednich rozwiązań z dziedziny inżynierii

ruchu.

4) Niezbędna jest rozbudowa układu ulic lokalnych dla obsługi terenów mieszkaniowych,

usługowych i produkcyjnych w Słupnie.

5) Budowa obwodnicy Radzymina na ciągu drogi nr 18 spowoduje konieczność rozwiązania

komunikacji lokalnej obsługującej okoliczne wsie.

Proponowane przebiegi tranzytowych tras komunikacyjnych

Trwają prace studialne nad wyznaczeniem przebiegu autostrady A2 oraz trasy ekspresowej

Via Baltica. Według rekomendowanych wariantów obie trasy mają przebiegać południowym

skrajem gminy, a Via Baltica ma być włączona do drogi krajowej nr 18 w rejonie

projektowanego węzła „Wołomin”. Propozycje te nie mają charakteru obligatoryjnego.

Komunikacja kolejowa

Przez teren gminy przebiega jednotorowa zelektryfikowana linia kolejowa Legionowo –

Tłuszcz, obsługująca ruch towarowy oraz niewielki pasażerski ruch podmiejski,

z przystankiem w Radzyminie. Linia połączona jest z bocznicą obsługującą dzielnicą

przemysłową w Radzyminie.

Linia jest wykorzystywana w ograniczonym zakresie; nie ma potrzeby jej rozbudowy.

Komunikacja publiczna

Miasto i gmina obsługiwane są komunikacją autobusową PKS o zasięgu lokalnym oraz

pozaregionalnym (autobusy do Wyszkowa i dalekobieżne do Białegostoku). Ilość kursów

zapewnia bardzo dobre połączenie Radzymina i Słupna z Warszawą.

Dworzec PKS znajduje się w centrum Radzymina, w zabytkowym układzie urbanistycznym

miasta. Stanowi nie tylko dysonans dysharmonizujący zabytkowe otoczenie, ale zajmuje

w reprezentacyjnym punkcie miasta rozległy plac, który powinien być znacznie efektywniej

wykorzystany pod usługi publiczne i komercyjne. Wskazana jest lokalizacja nowego dworca

autobusowego w oddaleniu od ścisłego centrum, przy jednej z dróg głównych.

64

Drogi rowerowe

W mieście i gminie rower stanowi popularny środek transportu, zwłaszcza w dni powszednie

dla dojazdów do pracy, szkoły i po zakupy, w mniejszym stopniu w weekendy dla rekreacji

i turystyki. Ponieważ nie ma wyznaczonych dróg rowerowych, ruch rowerowy odbywa się po

drogach kołowych.

Dla poprawy bezpieczeństwa użytkowników rowerów konieczne jest wykształcenie układu

dróg rowerowych, który pełniłby dwie funkcje:

- dla dojazdów do pracy, szkół i obiektów usługowych ścieżki rowerowe w liniach

rozgraniczających dróg i ulic łączących z centrum Radzymina i Słupna,

- dla turystyki i rekreacji drogi rowerowe łączące atrakcyjne krajobrazowo, przyrodniczo

i kulturowo tereny z centrum miasta, prowadzące przez obszary leśne, nadwodne i łąkowe

w oddaleniu od układu dróg kołowych.

65

VI. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA

1. Zaopatrzenie w wodę

Na terenie miasta funkcjonuje ujęcie wody ze stacją uzdatniania wody w Aleksandrowie,

zaopatrujące wodociąg centralny. Zatwierdzone w kategorii „B” zasoby wody ujęcia

komunalnego wynoszą Q = 5280 m3/h; maksymalna wydajność źródła: Q = 7500 m

3/d.

Zgodnie z opracowaną w 1994 r. koncepcją zaopatrzenia w wodę miasta i gminy Radzymin,

SUW w Aleksandrowie ma dostarczać wodę dla miasta i miejscowości wiejskich całej gminy

Radzymin, oraz do miejscowości leżących poza granicami gminy, lecz ciążących ku niej

(Wólka Radzymińska, Helenów).

Projektuje się zaopatrzenie w wodę mieszkańców oraz obiektów o funkcjach usługowych;

zakłady przemysłowe mają korzystać z wody z ujęć własnych.

Realizacja wodociągu centralnego ma następować etapowo, w dostosowaniu do możliwości

finansowych i tempa rozbudowy urbanizacji terenów. Obliczenia wykonano przyjmując

16,6 tys. mieszkańców w okresie perspektywicznym, przy zatrudnieniu 3600 osób. najmniej

uzasadniona ekonomicznie jest budowa wodociągu centralnego dla miejscowości oddalonych

od centrum gminy, o rozproszonej zabudowie (Zwierzyniec i Zawady oraz Łąki).

Do 1995 r. w wodę z wodociągu centralnego zaopatrywane jest miasto Radzymin

i miejscowości wiejskie o znacznym stopniu urbanizacji (Słupno, Cegielnia, Ciemne).

Długość czynnej sieci rozdzielczej wodociągowej wynosi 2,9 km w mieście oraz 1,1 km

w gminie.

Rozproszona zabudowa wsi oraz zabudowa letniskowa jest zaopatrywana w wodę z ujęć

własnych.

Zakłady produkcyjne korzystają z ujęć własnych. Na terenie zakład produkcyjnego Coca Cola

jest sieć wodociągowa lokalna, nie będąca własnością gminy, zaopatrywana w wodę z ujęć na

terenie zamkniętym ze względu na wysokie wymagania ilościowe i jakościowe.

2. Odprowadzenie ścieków

Na terenie miasta nie ma usystematyzowanej sieci kanalizacyjnej. Istniejące odcinki kanałów

odbierają ścieki z zespołów budynków wielorodzinnych, szkół, szpitali, drobnego przemysłu.

Ścieki są odprowadzane do rzeki Beniaminówki w rejonie ulic Głowackiego, Komunalnej

i Letniej. Z południowej części miasta ścieki odprowadzane są z osiedli zlokalizowanych

w rejonie ulic Wspólnej, Kredytowej, Dzielnej i Buczka do Rowu Sierakowskiego. Długość

odcinków kanalizacji rozdzielczej wynosi 0,3 km.

Projektuje się odprowadzenie ścieków w mieście i gminie poprzez dwa systemy kanalizacji

rozdzielczej grawitacyjno-pompowej:

- centralny układ kanalizacji, obejmujący miasto Radzymin oraz wsie Słupno, Cegielnia,

Ciemne i Dybów,

- kanalizację obrzeży Zalewu Zegrzyńskiego, obejmującą wsie Załubice Stare, Załubice

Nowe, Arciechów, Borki i Siwek, położone w granicach strefy ochronnej ujęcia wody

w Wieliszewie.

Odbiornikiem ścieków kanalizacji centralnej będzie biologiczno-mechaniczna oczyszczalnia

zlokalizowana w Radzyminie przy ul. Przemysłowej, ze zrzutem ścieków oczyszczonych do

rzeki Beniaminówki.

66

System kanalizacji obrzeży Zalewu Zegrzyńskiego obejmuje gminy Nieporęt, Wieliszew,

Radzymin i Serock. Kanalizacja opaskowa nie jest w pełni zrealizowana. Przyjmuje się,

że ścieki będą kierowane systemem magistralnych przewodów kanalizacyjnych do

oczyszczalni Orzechowo w gminie Serock.

Ścieki z terenów nie objętych systemami kanalizacji rozdzielczej mają być odprowadzane

transportem przedsiębiorstw wyspecjalizowanych do punktu zlewnego przy oczyszczalni

ścieków.

Wody opadowe odprowadzane są obecnie kanałami z ulic położonych w centralnej części

miasta, do rzeki Beniaminówki, docelowo przewiduje się budowę systemu kanalizacji

deszczowej i odprowadzanie wód pościekowych do Beniaminówki i Rowu Sierakowskiego.

3. Gazownictwo

Użytkownicy z miasta i gminy zaopatrywani są w gaz z gazociągu wysokiego ciśnienia

6,3 Mpa o średnicy 250 mm Nieporęt – Wyszków. poprzez stacje redukcyjno-pomiarowe

w Radzyminie i Rzyskach.

Miasto jest zgazyfikowane w całości – długość sieci rozdzielczej wynosi 42,30 km.

Doprowadzenie gazu do miejscowości wiejskich gminy uzależnione jest od spełnienia

kryteriów ekonomicznej opłacalności gazyfikacji.

W Radzyminie jest zlokalizowana stacja redukcyjno-pomiarowa.

4. Elektroenergetyka

Zaopatrzenie w energię elektryczną odbywa się z kablowo-napowietrznej sieci zasilająco-

rozdzielczej średniego napięcia 15 kV ze stacji transformatorowych 110/15 kV w Radzyminie

i w Nadmie. Głównym źródłem zasilania są linie elektroenergetyczne napowietrzne 110 kV

Radzymin – Wołomin.

Niezbędna jest rozbudowa sieci zasilająco – rozdzielczej 15 kV. Rozbudowy i modernizacji

wymaga sieć elektroenergetyczna w południowo-zachodniej części gminy, ze względu na

przeznaczenie znacznej części gruntów rolnych na cele budowlane na tym obszarze.

5. Ciepłownictwo

W mieście i gminie nie ma i nie przewiduje się realizacji miejskiego systemu ciepłowniczego.

Do ogrzewania zespołów zabudowy wielorodzinnej i części zakładów produkcyjnych stosuje

się lokalne kotłownie opalane paliwem stałym.

6. Telekomunikacja

Nowo oddana do użytku centrala automatyczna zapewni prawidłowe i dobrej jakości

połączenia z siecią warszawskiego węzła telefonicznego oraz centralą międzynarodową. Sieć

telefoniczna jest obsługiwana przez Telekomunikację Polską S.A.

Ilość abonentów T.P. S.A w mieście – 1343 numery, w gminie – 259 numerów.

7. Usuwanie odpadów

Odpady usuwane są na składowisko odpadów komunalnych w Radzyminie przy

ul. Wróblewskiego – pojemność składowiska jest już wyczerpana. Niezbędne jest wskazanie

nowego terenu pod składowisko, segregację i utylizację odpadów, oraz wprowadzenie

obowiązku selektywnej zbiórki, segregacji, przetwarzania i magazynowania odpadów

komunalnych, w tym niebezpiecznych.

67

8. Tranzytowe magistrale przesyłowe

Przez teren miasta i gminy przebiegają tranzytem wymienione poniżej magistrale

infrastruktury technicznej, nie zaopatrujące gminy.

1) Rurociągi dalekosiężne o średnicy 800 mm, 600 mm i 250 mm, transportujące ropę

naftową, przebiegające przez miasto i gminę Radzymin w kierunku wschód – zachód.

Strefy bezpieczeństwa obejmują:

- pas terenu o szerokości 100 m na północ i na południe od skrajnych rurociągów; w strefie

zakazuje się lokalizacji składów materiałów łatwopalnych, stacji paliw, obiektów

użyteczności publicznej i budynków w zabudowie zwartej,

- pas terenu sięgający od 50 m na północ do 40 m na południe od skrajnych rurociągów;

dodatkowo w strefie zakazuje się lokalizacji budynków i budowli oraz sadzenie drzew

i krzewów w odległości mniejszej niż 5 m od skrajnych rurociągów.

2) Gazociąg wysokiego ciśnienia o średnicy 700 mm, przebiegający przez sołectwa

Sieraków, Słupno i Nadma. Strefy bezpieczeństwa gazociągu obejmują pasy terenu

o szerokości 50 m, 75 m i 100 m od przewodu w obie strony.

3) Linia elektroenergetyczna napowietrzna 400 kV, przebiegająca przez miasto Radzymin

i sołectwa Sieraków, Cegielnia, Dybów Kolonia, Wiktorów i Rżyska. Strefa

bezpieczeństwa obejmuje pas terenu o szerokości 40 m od osi linii w obie strony.

68

KIERUNKI POLITYKI PRZESTRZENNEJ

W MIEŚCIE I GMINIE RADZYMIN

Przyjmuje się następujące cele jako podstawy do określenia przyjętych w Studium kierunków

polityki przestrzennej:

1) wykorzystanie walorów położenia miasta i gminy w zasięgu codziennej dostępności

komunikacyjnej z Warszawy, oraz przy ważnym szlaku komunikacyjnym – drodze

krajowej Warszawa – Białystok – granica państwa, dla wzmocnienia ekonomicznych

podstaw rozwoju,

2) gospodarcze wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego i krajobrazu, poprze

rozbudowę funkcji turystyki i rekreacji,

3) ochrona zasobów środowiska przyrodniczego jako elementu ponadlokalnego systemu

przyrodniczego, w tym ochrona ekosystemów leśnych, wód otwartych i trwałych

użytków zielonych.

1. Struktura funkcjonalno – przestrzenna

Wyznacza się strefy i obszary o dominujących funkcjach i wskazanych wykluczeniach.

OBSZARY ZAINWESTOWANIA MIEJSKIEGO

obszary zwartej zabudowy miasta Radzymina i wsi Słupno

STREFA A

Strefa Centrum, administracyjno-handlowo-usługowa o zwartej zabudowie w pierzejach

ulic i placów

Funkcje wiodące:

1) administracja publiczna, handel (za wyjątkiem handlu hurtowego), kultura,

rozrywka, turystyka i hotelarstwo, gastronomia,

2) usługi dla ludności.

Funkcje uzupełniające i dopuszczone:

1) zabudowa mieszkaniowa z usługowo-handlową powierzchnią w parterach,

2) zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna i jednorodzinna,

3) zieleń miejska.

Wykluczenia:

1) zabudowa mieszkaniowa typu osiedlowego i zabudowa jednorodzinna

wolnostojąca na działkach powyżej 1000 m2,

2) wielkopowierzchniowe (od 1000 m2) obiekty handlowe wolnostojące,

3) obiekty chronionych usług publicznych (edukacji, zdrowia, opieki społecznej),

4) obiekty produkcyjne, handlu hurtowego, rzemiosła uciążliwego, baz, składów,

magazynów,

5) inne obiekty wymagające dużej części działek wolnych od zabudowy.

69

STREFA B

Strefa mieszkaniowo-usługowa o średniej intensywności

Funkcje wiodące:

1) zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna do 4 kondygnacji,

2) zabudowa jednorodzinna do 3 kondygnacji, wolnostojąca i bliźniacza,

3) usługi dla ludności, usługi komercyjne, usługi publiczne

Funkcje uzupełniające i dopuszczone:

1) obiekty handlu, usług publicznych, rekreacji, sportu, kultury, oświaty, zdrowia,

2) nieuciążliwe rzemiosło usługowe i produkcyjne.

Wykluczenia:

1) obiekty produkcyjne, rzemiosła uciążliwego, handlu hurtowego, baz, składów,

magazynów, eksploatacja surowców mineralnych,

2) obsługa rolnictwa i produkcja rolna.

STREFA C

Strefa aktywności gospodarczej

Funkcje wiodące:

obiekty produkcji, handlu hurtowego, rzemiosła i usług uciążliwych, magazynów, baz,

składów – terenochłonne i generujące duże ruchy ciężkiego transportu

samochodowego, wymagające stref ochronnych o znacznym zasięgu.

Funkcje uzupełniające i dopuszczone:

1) zabudowa mieszkaniowa związana funkcjonalnie z programem podstawowym,

2) obsługa komunikacji samochodowej,

3) rzemiosło usługowe i produkcyjne, usługi komercyjne, handel (w tym hurtowy).

Wykluczenia:

1) zespoły zabudowy mieszkaniowej,

2) chronione obiekty usług publicznych (edukacji, zdrowia, opieki społecznej).

STREFA D

Strefa rekreacyjno-wypoczynkowa

Funkcje wiodące:

obiekty i urządzenia ogólnodostępne sportu, rekreacji, rozrywki, kultury, gastronomii.

Funkcje uzupełniajace i dopuszczone:

zabudowa mieszkaniowa, usługi handlu, hotele i motele.

Wykluczenia:

produkcja i rzemiosło uciążliwe, handel hurtowy, bazy, magazyny i składy,

eksploatacja surowców mineralnych.

70

OBSZARY POZAMIEJSKIE:

STREFA 1

Strefa rozwoju funkcji mieszkaniowych i aktywności gospodarczej na terenach wiejskich

Funkcje wiodące:

1) zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna,

2) handel (w tym hurtowy), nieuciążliwe rzemiosło produkcyjne i usługowe, usługi

komercyjne, magazyny i składy.

Funkcje uzupełniające i dopuszczone:

1) zabudowa mieszkaniowa wielorodzinna,

2) obiekty administracji, kultury, sportu, rekreacji, turystyki, rozrywki, gastronomii,

3) obsługa komunikacji samochodowej,

4) zabudowa zagrodowa,

5) produkcja rolna i obsługa rolnictwa.

Wykluczenia:

chronione obiekty usług publicznych (edukacji, zdrowia, opieki społecznej).

STREFA 2

Strefa zabudowy mieszkaniowej na terenach wiejskich i ekstensywnej zabudowy miasta

Funkcje wiodące:

1) zabudowa zagrodowa,

2) rolnictwo i ogrodnictwo,

3) produkcja rolna i usługi dla rolnictwa,

4) zabudowa mieszkaniowa jednorodzinna nie związana z gospodarstwami rolnymi.

Funkcje uzupełniające i dopuszczone:

1) handel, usługi dla ludności, usługi komercyjne,

2) rzemiosło produkcyjne i usługowe, uciążliwe i nieuciążliwe,

3) usługi publiczne gastronomia, kultura, sport, rozrywka,

4) zabudowa rekreacyjna indywidualna.

Wykluczenia:

obiekty produkcji, handlu hurtowego, baz, składów, magazynów, nie związane

z rolniczym wykorzystaniem obszaru.

71

STREFA 3

Strefa rekreacji i turystyki, w tym:

STREFA 3.1

Substrefa obiektów i urządzeń ogólnodostępnych:

Funkcje wiodące:

1) bazy turystyki kwalifikowanej wodnej, rowerowej i konnej,

2) hotele, motele, domy turysty, zespoły zabudowy letniskowej, otwarte obiekty

sportowe i rekreacyjne, obiekty gastronomii, kultury, rozrywki.

Funkcje dopuszczone jako uzupełnienie programu podstawowego:

1) zabudowa mieszkaniowa związana funkcjonalnie z programem podstawowym,

2) ekstensywna zabudowa jednorodzinna,

3) zabudowa letniskowa indywidualna,

4) usługi dla ludności, handel, gastronomia.

Wykluczenia:

1) obiekty chronionych usług publicznych,

2) obiekty produkcyjne, handlu hurtowego, baz, składów, magazynów, rzemiosła

i usług uciążliwych oraz handlu powyżej 400 m2 p.uż., inne generujące duży ruch

ciężkiego transportu samochodowego.

STREFA 3.2.

Strefa indywidualnego użytkowania rekreacyjnego

Funkcja wiodąca:

indywidualna zabudowa letniskowa na działkach rolnych i leśnych.

Funkcje uzupełniające i dopuszczone:

1) zabudowa jednorodzinna ekstensywna i zabudowa zagrodowa,

2) usługi komercyjne nieuciążliwe, handel detaliczny,

3) ogólnodostępne obiekty sportu, rekreacji, kultury, rozrywki, gastronomii.

Wykluczenia:

1) obiekty produkcyjne, handlu powyżej 400 m2 p.uż. i handlu hurtowego, baz,

składów, magazynów, rzemiosła i usług uciążliwych,

2) obsługa komunikacji samochodowej,

3) inne użytkowanie generujące duży ruch ciężkiego transportu samochodowego,

4) eksploatacja surowców mineralnych.

72

STREFA 4

Strefa otwartych terenów rolnych

Funkcja wiodąca:

1) rolnictwo i ogrodnictwo, hodowla,

2) zabudowa zagrodowa,

3) produkcja rolna i obsługa rolnictwa.

Funkcje dopuszczone jako uzupełnienie programu podstawowego:

1) zabudowa jednorodzinna,

2) indywidualna zabudowa letniskowa,

3) usługi i rzemiosło produkcyjne nieuciążliwe.

Wykluczenia:

lokalizacja funkcji innych niż związane z gospodarstwami rolnymi wymaga

szczegółowej analizy, pod katem ochrony zwartych kompleksów rolnych.

STREFA 5

Strefa ochrony wartości przyrodniczych w terenach otwartych.

Funkcja:

1) ochrona starorzecza Bugu, wysp na Bugu, jezior i oczek wodnych;

2) ochrona trwałych użytków zielonych w dolinach rzek, otwartych terenów rolno-

łąkowych ze szpalerami zadrzewień śródpolnych;

3) ochrona małopowierzchniowych lasów i zadrzewień, starodrzewu i pomników

przyrody,

4) dopuszcza się urządzenie szlaków turystyki pieszej, rowerowej, konnej, kajakowej,

oraz budowę obiektów małej architektury i ogólnodostępnych obiektów sportu bez

zabudowy kubaturowej.

Wykluczenia:

Nie dopuszcza się zabudowy kubaturowej, eksploatacji surowców mineralnych oraz

działań mogących pogorszyć stan środowiska przyrodniczego.

2. Ochrona środowiska

1) Wskazuje się konieczność wprowadzenia zasad ochrony wartości przyrodniczych na

terenach objętych projektowanymi granicami Warszawskiego Obszaru Chronionego

Krajobrazu, zgodnie z projektem aktu prawnego, poprzez wprowadzenie w miejscowych

planach zagospodarowania przestrzennego odpowiednich zakazów i nakazów.

2) Wskazuje się następujące obszary o szczególnych wartościach przyrodniczych,

rekomendowane do objęcia ochroną w drodze uznania za użytki ekologiczne:

- obszar I: wyspy na Bugu w rejonie starorzecza – zespoły wierzbowo-topolowe,

miejsce gniazdowania bączka, dzięcioła zielonego, dzięciołka, kropiatki,

- obszar II: starorzecze Bugu – miejsce gniazdowania czapli siwej, wodnika, rybitwy

czarnej, cyranki,

73

- obszar III: bagno Pólko w Nadmie – siedlisko traszki zwyczajnej i grzebieniastej,

ropuchy zielonej i kumaków nizinnych,

- obszar IV: Zolskie Bagno w lasach Nadleśnictwa Drewnica – żerowisko bociana

czarnego, brodźca samotnego i pary żurawi.

3) Wskazuje się następujące obszary o szczególnych wartościach przyrodniczo-

krajobrazowych, do objęcia ochroną jako zespoły przyrodniczo-krajobrazowe:

- obszar V: ujściowy odcinek rzeki Rządzy – miejsce lęgowe łabędzia niemego i czajki,

żerowisko myszołowa zwyczajnego, stanowisko kocanki piaskowej, kruszyny

pospolitej, grążela żółtego, grzybieni białych, kosaćca syberyjskiego, storczyka

szerokolistnego,

- obszar VI: Jezioro Czarne wraz z otaczającym terenem leśnym – skupisko drzew

pomników przyrody i drzew o walorach pomnikowych,

- obszar VII: lasy Nadleśnictwa Drewnica w rejonie Słupna – bór świeży sosnowy

i mieszany.

4) Wskazuje się konieczność zachowania i ochrony drzew – pomników przyrody i drzew

o walorach pomnikowych, wymienionych w rozdziale II Studium „Środowisko

naturalne”. Strefa ochronna drzewa obejmuje teren w promieniu 15 m od pnia.

5) Wskazuje się konieczność ochrony wód Zalewu Zegrzyńskiego, rzeki Bug i starorzecza

Bugu, rzek Rządzy i Czarnej, Jeziora Czarnego i oczek wodnych, poprzez wprowadzenie

do miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego zakazów i ograniczeń

chroniących akweny przed zmianą użytkowania, zmianą linii brzegowej

i zanieczyszczeniem.

6) Wskazuje się konieczność przestrzegania ograniczeń i zakazów w zagospodarowaniu

i użytkowaniu terenów, wynikających z aktów prawnych ustanawiających strefę ochrony

pośredniej ujęcia wody Zalewu Zegrzyńskiego dla zaopatrzenia w wodę Wodociągu

Północnego.

7) Dla zrównoważonego rozwoju gminy uznaje się za celowe następujące działania:

- ochronę ekosystemów leśnych i zadrzewień o charakterze leśnym,

- zalesienia nieużytków i obszarów niekorzystnych dla lokalizacji zabudowy

położonych w obszarach ciągów ekologicznych,

- zachowanie i ochronę szpalerów zadrzewień i zakrzaczeń śródpolnych oraz

pojedynczych drzew o walorach krajobrazowych,

- zachowanie bez zmiany użytkowania obszarów trwałych użytków zielonych przy

starorzeczu Bugu, w dolinie rzeki Rządzy oraz we wsi Łąki,

- zachowanie nieużytków podmokłych i stawów powstałych po eksploatacji surowców

mineralnych,

- rewaloryzacja istniejących terenów zieleni miejskiej w Radzyminie oraz wyznaczanie

nowych, dla wytworzenia powiązanych ze sobą zespołów o walorach przyrodniczych

i rekreacyjnych,

- obsadzenie zielenią izolacyjną obiektów przemysłowych, dróg i ulic,

- wprowadzenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego zakazu

lokalizacji zabudowy, a także poprzecznych barier utrudniających migrację fauny

i flory oraz spływ mas powietrza, w obrębie ciągów naturalnych powiązań

74

przyrodniczych obejmujących ekosystemy dolinne; w istniejących lub projektowanych

trasach komunikacyjnych należy wykonać przepusty umożliwiające migrację drobnej

fauny,

- dążenie do stosowania w kotłowniach lokalnych i indywidualnych źródłach ciepła

paliw ekologicznych (gazu, energii elektrycznej, oleju o niskiej zawartości siarki,

odnawialnych źródeł energii) w celu ograniczenia emisji zanieczyszczeń i poprawy

stanu higieny atmosfery.

3. Ochrona wartości kultury

1) Wskazuje się konieczność ochrony obiektów i obszarów o wartościach kulturowych,

objętych ochroną Konserwatora Zabytków w formie wpisu do rejestru zabytków lub

ujęcie w ewidencji konserwatorskiej, wymienionych w rozdziale III Studium, poprzez:

- umieszczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego informacji

- o obiektach i obszarach objętych ochroną konserwatorską, w formie opisowej

- i rysunkowej, wraz ze stosownymi ustaleniami,

- ustalenie w miejscowych planach obowiązku uzgadniania wszelkich prac

inwestycyjnych dotyczących obiektów i obszarów chronionych, oraz w granicach stref

ochrony ekspozycji obiektów, z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków.

2) W granicach obszaru historycznego rozplanowania miejskiego centrum Radzymina,

ochroną obejmuje się:

- historyczne rozplanowanie miejskie, w tym układ ulic i trzech placów miejskich:

Starego Rynku, Placu Kościuszki i Placu Wolności,

- zachowane pierzeje ulic,

- skalę i charakter zabudowy,

- osie widokowe z kościołem p. w. Przemienienia Pańskiego jako dominantą.

Uznaje się za celowe wprowadzenie w obszar trzech placów funkcji centrotwórczych

(handel, usługi dla ludności, gastronomia, hotelarstwo, administracja, banki); oraz

dostosowanie parametrów przestrzennych, technologii i kolorystyki nowej zabudowy do

zachowanych obiektów o wartościach kulturowych. Uznaje się za celowe podjęcie działań

w celu rewaloryzacji placów miejskich, o oparciu o szczegółowe wytyczne

konserwatorskie.

3) Wskazuje się celowość podjęcia prac inwentaryzacyjnych i rewaloryzacyjnych

w stosunku do obiektów objętych wszystkimi formami ochrony konserwatorskiej; oraz

w razie potrzeby opracowania programu adaptacji do nowych funkcji (turystycznych,

edukacyjnych, publicznych).

4) Uznaje się za celowe podjęcie rewaloryzacji wartościowych zespołów zieleni miejskiej,

szczególnie pozostałości zabytkowego parku krajobrazowego, oraz wzbogacenie funkcji

parku przez zrealizowanie odpowiedniego programu użytkowego.

5) Uznaje się za celowe objecie ochroną przed zmianą użytkowania, uporządkowanie

i upamiętnienie dawnych zamkniętych cmentarzy: żydowskiego i ewangelickich, jako

świadectw bogatej historii miasta.

6) W granicach stanowisk archeologicznych i konserwatorskich stref ochrony

archeologicznej, obowiązuje uzgadnianie z Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków

75

wszelkich prac inwestycyjnych i zmian w zagospodarowaniu terenu; realizacja inwestycji

winna być poprzedzona przeprowadzeniem badawczych prac archeologicznych.

Zaleca się udostępnienie do zwiedzania, w celach poznawczych, zespołu 21 kopców

ziemnych w Arciechowie, po uprzednim kompleksowych zbadaniu i zabezpieczeniu.

7) Wskazuje się celowość objęcia szczególną formą ochrony miejsc i obiektów stanowiących

świadectwo Boju o Radzymin w 1920 r., jako zdarzenia mającego najwyższą rangę dla

Polski oraz najsilniej wyróżniającego Ziemię Radzymińską.

Rekomenduje się wyznaczenie strefy ochrony konserwatorskiej oraz wpisanie pola

bitewnego do rejestru zabytków, na podstawie interdyscyplinarnych badań dokumentacji

bitwy. Zaleca się podjęcie działań w celu przygotowania kompleksowego projektu

i programu upamiętnienia Boju o Radzymin, oraz utworzenia zaplecza technicznego dla

uroczystości rocznicowych.

8) Zaleca się zewidencjonowanie, porządkowanie i rewaloryzację otoczenia mogił

żołnierskich z wojen 1920 i 1939 – 45, krzyży i kapliczek przydrożnych, w tym

szczególnie kapliczek Na Zjawieniu i na Górze Świętego Antoniego oraz miejsca pomięci

Na Cegielni.

9) Zaleca się utrzymanie niematerialnych wartości dziedzictwa kulturowego, przede

wszystkim poprzez zachowanie historycznych nazw miejscowości, obiektów i ulic.

4. System transportowy

1) Wskazuje się drogę krajową Nr 18 Warszawa – Białystok do modernizacji i zmiany

przebiegu, w celu wytworzenia obwodnicy miasta Radzymina, zgodnie z rysunkiem

Studium; połączenie drogi z istniejącym układem komunikacyjnym poprzez węzły:

Radzymin I i Radzymin II oraz postulowany węzeł Wołomin. Wskazuje się konieczność

budowy lub zmiany przebiegu dróg lokalnych w celu obsługi komunikacyjnej terenów

przyległych do drogi nr 18 oraz włączenia ruchu lokalnego.

Klasa drogi – główna ruchu przyspieszonego; dopuszcza się zmianę klasy na drogę

ekspresową.

2) Wskazuje się konieczność rozbudowy i modernizacji wewnętrznego układu drogowo –

ulicznego dla obsługi miasta Radzymina, poprzez wyznaczenie:

- drogi głównej stanowiącej tzw. małą obwodnicę Radzymina, przejmującą ciężki ruch

transportowy z dzielnicy przemysłowej do drogi nr 18 z ominięciem centrum miasta,

oraz stanowiącej główną oś komunikacyjną dla obszarów wskazanych do urbanizacji,

- drogi głównej łączącej północną część gminy poprzez ulicę Weteranów z centrum

Radzymina,

- układu ulic zbiorczych, lokalnych i dojazdowych dla obsługi terenów wskazanych do

rozbudowy miasta w kierunku zachodnim, południowym i wschodnim,

- modernizacji pięciowlotowego skrzyżowania ulicy Warszawskiej z ulicami Buczka,

Polną i Norwida dla poprawy bezpieczeństwa ruchu.

3) Wskazuje się konieczność rozbudowy i modernizacji wewnętrznego układu drogowo –

ulicznego dla obsługi terenów istniejącej i projektowanej zabudowy we wsi Słupno.

76

4) Wskazuje się klasyfikację administracyjną i funkcjonalno – techniczną podstawowego

układu drogowo – ulicznego:

kategoria i nr drogi przebieg klasa

drogi/ ulicy

krajowa nr 18 Słupno (ul. Warszawska) – obwodnica Radzymina –

Emilianów GP

krajowa nr 631 lasy Nadleśnictwa Drewnica – do węzła z drogą nr 18 G

krajowa nr 635 Radzymin (ul. Konstytucji 3 Maja – ul. Wołomińska) –

Ciemne – Janków Nowy G

postulowana wojewódzka Radzymin (ul. ul. Warszawska – ul. Kardynała

Wyszyńskiego – ul. Wyszkowska) G

postulowana wojewódzka

Radzymin (projektowany przebieg tzw. małej

obwodnicy miasta od skrzyżowania z ul. Weteranów

po zachodniej, południowej i wschodniej stronie

miasta do skrzyżowania z ul. Wyszkowską)

G

postulowana wojewódzka

Radzymin (ul. Strzelców Grodzieńskich);

wskazuje się konieczność budowy wiaduktu

drogowego nad liną kolejową

G

wojewódzka nr 01112 Wolica – Załubice Stare – Załubice Nowe

na ciągu drogi znajduje się most na rzece Rządzy Z

wojewódzka nr 01113 Stare Załubice – Arciechów Z

postulowana wojewódzka Załubice Stare – Arciechów od mostu na rzece Rządzy

do wsi Dabrowa Z

postulowana wojewódzka Załubice stare w kierunku Popielarzy – Załubice Nowe

do granicy gminy Z

wojewódzka nr 01115 Trzciana – Borki – Siwek Z

wojewódzka nr 01116

Radzymin Rejentówka (ul. Wróblewskiego) – Ruda –

Załubice Stare;

na ciągu drogi znajduje się most na rzece Rządzy

Z

postulowana wojewódzka od wsi Ruda do wsi Łosie Z

wojewódzka nr 01117

Radzymin (ul. Weteranów) – Łąki

wskazuje się konieczność budowy wiaduktu

drogowego nad liną kolejową

Z

postulowana wojewódzka Łąki od ul Weteranów Z

postulowana wojewódzka od ul. Weteranów do wsi Borki Z

postulowana wojewódzka Cegielnia – Sieraków – Łąki Z

wojewódzka nr 01119 Słupno (ul. Żeromskiego) – Sieraków Z

wojewódzka nr 01120 Słupno – Lasy Nadleśnictwa Drewnica Z

wojewódzka nr 01123 Radzymin (ul. Polna) – Słupno (zwana „Gościńcem”) Z

postulowana wojewódzka Radzymin – projektowana od ul. Polnej do ul. Nowej Z

postulowana wojewódzka Radzymin ul. Buczka Z

postulowana wojewódzka Radzymin ul. Konopnickiej do ul. Weteranów Z

wojewódzka nr 01124 Radzymin – Mokre – Łosie

na ciągu drogi znajduje się most na rzece Rządzy Z

wojewódzka nr 01125 Radzymin (ul. P.O.W.) – Zawady

na ciągu drogi znajduje się most na rzece Rządzy Z

postulowana wojewódzka od węzła Radzymin II do wsi Zwierzyniec Z

postulowana wojewódzka Radzymin ul Zwycięska do wsi Dybów Z

77

kategoria i nr drogi przebieg klasa

drogi/ ulicy

wojewódzka nr 01126 Zawady – Emilianów Z

postulowana wojewódzka Ciemne od węzła Radzymin I do drogi nr 635 Z

wojewódzka nr 01127 Nadma Z

postulowana wojewódzka lasy Nadleśnictwa Drewnica,

skrzyżowanie z drogą nr 631 Z

wojewódzka nr 01128 Słupno – Janków Nowy Z

wojewódzka nr 01129 Janków Stary – Rżyska Z

wojewódzka nr 01130 Radzymin (ul. Korczaka) – Wiktorów

postuluje się przejście dwupoziomowe z drogą nr 18 Z

wojewódzka nr 01131 Rżyska Z

wojewódzka nr 01138 Zwierzyniec Z

5) Wskazuje się celowość modernizacji i budowy układu dróg dojazdowych w istniejących

i projektowanych zespołach zabudowy letniskowej.

6) Postuluje się wyznaczenie i budowę układu dróg rowerowych, jako istotnego elementu

systemu transportowego gminy i zagospodarowania turystycznego, oraz połączenie go z

układem dróg rowerowych sąsiednich gmin. Parametry techniczne i warunki ruchu

powinny spełniać standardy bezpieczeństwa dla rowerzystów poruszających się

z pełnym wyposażeniem. Drogi rowerowe powinny być dostępne dla osób

niepełnosprawnych fizycznie.

7) Wskazuje się na celowość otwarcia brzegu Zalewu Zegrzyńskiego dla ruchu rowerowego

i pieszego.

8) Postuluje się wybudowanie przystani promowych oraz przystani dla statków „białej

floty”. Celowe jest uruchomienie linii „białej floty” w porozumieniu z miastami

i gminami położonymi nad Narwią, Bugiem, Zalewem Zegrzyńskim (Somianka, Serock,

Nieporęt, Zakroczym, Wyszogród).

9) Postuluje się dostosowanie rozwiązań komunikacyjnych do potrzeb osób

niepełnosprawnych, na podstawie opracowanego kompleksowego programu likwidacji

barier urbanistyczno – architektonicznych.

10) Postuluje się przeanalizowanie w miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego

możliwości i warunków prowadzenia autostrady A 2 oraz trasy ekspresowej Via Baltica,

zgodnie z wybranym wariantem.

5. Infrastruktura techniczna

Zaopatrzenie w wodę

1) Przyjmuje się zasadę zaopatrzenia miasta i miejscowości wiejskich w gminie Radzymin

z wodociągu centralnego, zaopatrywanego z ujęcia wody ze stacją uzdatniania

w Aleksandrowie.

2) Wskazuje się na konieczność rozbudowy sieci wodociągowej rozdzielczej dla pełnego

zaopatrzenia w wodę terenów zurbanizowanych miasta i gminy, działających dotychczas

w oparciu o ujęcia własne, oraz zespołów rekreacji zbiorowej.

3) Dopuszcza się zaopatrzenie w wodę zakładów przemysłowych, rozproszonej zabudowy

wsi oraz zabudowy letniskowej z ujęć własnych.

78

Odprowadzenie ścieków

1) Przyjmuje się zasadę budowy dwóch systemów kanalizacji rozdzielczej grawitacyjno-

pompowej:

- centralnego układu kanalizacji, obejmującego miasto Radzymin oraz wsie Cegielnia,

Słupno, Ciemne i Dybów,

- kanalizacji obrzeży Zalewu Zegrzyńskiego, obejmującej wsie Załubice Stare, Załubice

Nowe, Arciechów, Borki i Siwek, w granicach strefy ochronnej Głównego Zbiornika Wód

Podziemnych oraz strefy ochronnej ujęcia wody Wodociągu Północnego

w Wieliszewie.

2) Odbiornikiem ścieków z kanalizacji centralnej jest oczyszczalnia biologiczno-

mechaniczna w Radzyminie, ze zrzutem ścieków oczyszczonych do rzeki Beniaminówki.

3) Ścieki z kanalizacji obrzeży Zalewu będą odprowadzane przewodem magistralnym do

oczyszczalni w Orzechowie w gminie Serock.

4) Na terenach nie objętych systemami kanalizacji rozdzielczej i położonych poza strefą

ochrony pośredniej ujęcia wody Wodociągu Północnego uznaje się za dopuszczalne

gromadzenie ścieków w indywidualnych atestowanych zbiornikach szczelnych

i odprowadzanie do punktu zlewnego przy oczyszczalni ścieków; wskazuje się celowość

objęcia własnymi systemami gromadzenia i oczyszczania ścieków w zespołach zwartej

zabudowy jednorodzinnej i letniskowej na tych terenach.

Odprowadzenie wód opadowych

1) Przyjmuje się zasadę odprowadzania wód opadowych z terenów zurbanizowanych miasta

Radzymina oraz wsi Słupno poprzez system kanalizacji deszczowej do rzeki

Beniaminówki oraz do Rowu Sierakowskiego.

2) Dla pozostałych terenów dopuszcza się odprowadzenie wód opadowych do rowów

powierzchniowych przydrożnych.

Zaopatrzenie w gaz

Wskazuje się konieczność rozbudowy sieci gazowej zasilanej z gazociągu wysokiego

ciśnienia 6,3 MPa, dla pełnego zaopatrzenia w gaz miasta i gminy, z uwzględnieniem potrzeb

grzewczych. Wskazuje się konieczność budowy stacji redukcyjno-pomiarowych II

w zespołach zabudowy.

Zaopatrzenie w energię elektryczną

1) Przyjmuje się zasadę zaopatrzenia użytkowników w energię elektryczną ze stacji

transformatorowych 110/15 kV w Radzyminie i Nadmie, zasilanych liniami 110 kV

Wołomin – Radzymin.

2) Wskazuje się konieczność rozbudowy i modernizacji sieci elektroenergetycznej na

terenach wskazanych do rozwoju funkcji mieszkaniowej, usługowej, produkcyjnej oraz

turystyki i rekreacji.

Zaopatrzenie w ciepło

1) Uznaje się za celowe ogrzewanie budynków ze źródeł własnych; dopuszcza się

stosowanie kotłowni grupowych dla obsługi zespołów zabudowy wielorodzinnej,

jednorodzinnej skoncentrowanej lub usług.

2) Wskazuje się celowość stosowania paliw niskoemisyjnych, w tym energii elektrycznej

i gazu, do ogrzewania budynków.

79

Usuwanie odpadów

1) Wskazuje się konieczność przeznaczenia terenu pod składowisko, segregację i utylizację

odpadów stałych.

2) Rekomenduje się zastosowanie technologii składowania i utylizacji wykazującej najniższy

poziom oddziaływania na środowisko.

3) Wskazuje się celowość wprowadzenia obowiązku selektywnej zbiórki, segregacji,

przetwarzania i magazynowania odpadów komunalnych, w tym niebezpiecznych.

Tranzytowe magistrale przesyłowe

Wskazuje się magistrale przesyłowe wraz ze strefami bezpieczeństwa, przebiegające przez

miasto i gminę Radzymin:

1) rurociągi dalekosiężne o średnicy 800 mm, 600 mm i 250 mm, transportujące ropę

naftową; strefy bezpieczeństwa obejmują pasy terenu o szerokości 100 m na północ i na

południe oraz od 50 m na północ do 40 m na południe od skrajnych rurociągów,

2) gazociąg wysokiego ciśnienia o średnicy 700 mm; strefy bezpieczeństwa obejmują pasy

terenu o szerokości 50 m, 75 m i 100 m od przewodu w obie strony,

3) linia elektroenergetyczna napowietrzna 400 kV; strefa bezpieczeństwa obejmuje pas

terenu o szerokości 40 m od osi linii w obie strony.

6. Gospodarka terenami

1) Wskazuje się celowość wyznaczenia w miejscowych planach zagospodarowania

przestrzennego obszarów aktywności gospodarczej dla produkcji, handlu, magazynów

i składów, usług komercyjnych oraz mieszkalnictwa w rejonach włączenia ruchu

lokalnego do obwodnicy Radzymina poprze węzły „Radzymin I”, „Radzymin II”

i postulowany węzeł „Wołomin”, zapewniające dostępność komunikacyjną dla ruchów

tranzytowych i docelowych do Warszawy.

2) Dopuszcza się wyznaczenie w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego

obszarów pod rozwój funkcji rekreacji indywidualnej, przede wszystkim w północnej

części gminy, w sołectwach Arciechów, Załubice Stare i Nowe, Borki, Ruda i Łosie –

z określeniem minimalnej powierzchni działki, obsługi komunikacyjnej i wyposażenia

w infrastrukturę techniczną, dla zapewnienia odpowiednio wysokiego standardu

zabudowy.

3) Wskazuje się konieczność zachowania bez prawa zabudowy obszarów najcenniejszych

pod względem przyrodniczym i krajobrazowym.

4) Wskazuje się celowość wyznaczenia w miejscowych planach zagospodarowania

przestrzennego terenów pod funkcje turystyki, rekreacji zbiorowej i sportu, bazy turystyki

kwalifikowanej, przystanie sportów wodnych i komunikacji wodnej, na obrzeżu Zalewu

Zegrzyńskiego oraz w rejonach koncentracji zabudowy letniskowej.

5) Wskazuje się celowość zagospodarowania brzegów Zalewu Zegrzyńskiego w sposób

umożliwiający przeprawę promową w kierunku Serocka, Ryni i Nieporętu oraz Popowa

w gminie Somianka.

6) Wskazuje się celowość ochrony otwartych terenów rolnych i trwałych użytków zielonych

przed rozproszona zabudową zagrodowa i mieszkaniową.

7) Wskazuje się konieczność wyznaczenia w miejscowych planach zagospodarowania

przestrzennego terenów pod składowisko, segregację i rekultywację odpadów.

80

7. Prawo miejscowe

Wobec utraty aktualności miejscowych planów obejmujących miasto Radzymin i gminę

Radzymin, uznaje się za celowe objecie miejscowym planem zagospodarowania

przestrzennego całego obszaru miasta i gminy w granicach administracyjnych.

Rekomenduje się sporządzenie planu w skali 1:1000 dla terenów wymagających

szczegółowego rozwiązania układu przestrzennego, przede wszystkim dla centrum miasta

i zainwestowanych terenów wsi Słupno.

Przewodniczący Rady Miejskiej w Radzyminie

Franciszek Jankowski