UZAY ARAŞTIRMALARI

HAZIRLAYAN:Mert Akaltın, Pınar Çelik, Selin Kandiyoti,Melih Servan Dede, İskender Can Demirel, Alp

Özdeş, Atilla Bulut ve Teoman Alten

İÇİNDEKİLER: *Uzay Deyince… *Uzay ve Bilim *Uzay Sondaları *Uzay İstasyonları *Uzay Kirliliği *Uzay Çöpü *Güneş Tutulması *Ay Tutulması *Gök Deyince *Gök Cisimleri *Neil Armstrong *Galileo Galilei *Hipparkhos *Biyosfer *Hans Lippershey *Yuri Gagarin *NASA *Görseller *KAYNAKÇA

Uzay Deyince…

• Uzay deyince birçoğumuzun aklına simsiyah beyaz bir örtü gelir,bazılarımızın da sonsuzluk peki sizce uzay gerçekten düşündüğümüz gibi midir??? Aslında uzay içinde birçok yıldız ve birçok gezegen bulundurur.

Uzay ve Bilim

• Roket Nasıl Bulundu ??

• Roketler tarihte ilk kez , M.Ö 3. Yüzyıl’da Çin’de barut kullanan havai fişekler şeklinde geliştirilimiş;11. yüzyıldan sonra savaşa da uyarlanmıştı.Top namlusundaki basınç düzeyleri, roket çeperindekinden çok daha yüksek oluduğundan ve dolayısıyla hayli ileri bir metal teknolojisi gerektirdiğinden,teknolojisi roketlerden sonra geliştirilmiştir.

KAYNAKÇA: ALP

Uzay ve Bilim

• İlk Uydu

• İlk uydu 4 Ekim 1957 yılında Sovyetler Birliği tarafından Sputnik adında bir uydu fırlatıldı fakat daha teknoloji çok iyi olmadığı için 92 gün sonra yerçekimine yenik düştü ve atmosfere girerek yandı.

KAYNAKÇA: ALP

Uzay ve Bilim

• İlk Uzay Köpeği

• İlk uzaya gönderilen canlı 1958 yılının Nisan ayında Laika adında bir köpekti ve ne yazık ki

uydu 1958’de atmosfere girerken yanarak can verdi.

KAYNAKÇA: ALP

UZAY SONDALARI

• Güneş Sistemini keşfetmek için 1960’lı yıllardan beri insansız uzay araçları uzaya gönderiliyor.Bu araçlara uzay sondaları deniliyor.Bu araçların çoğunun içinde uzayda bilinmeyen gezegenlerin vb. fotoğrafını çekmek için kameralar bulunuyor.Bu projeye benzer bir projede 1989 yılında NASA’nın jüpitere gönderdiği Galileo görevidir.Sondalarla bundan farklı olarak birçok projede yapılmıştır.

Uzay İstasyonları

• Uzay İstasyonları,sondalarla veya uydularla gerçekleştirilmeyen çalışmaları yürütmek için kullanılır. ABD ‘nin ilk uzay istasyonu olan Skaylab 1973’te fırlatılmıştır.Rusların Uzay İstasyonlarından olan Mir de 1986’da fırlatıldı.Modül adı verilen özel yapım parçalar uzay istasyonlarına uzay da takılıp çıkarılabilinmektedir.Bu yolla istasyon,uzay gemisinde yürütüleck olan göreve göre uygulanabilir.

Uzay Kirliliği

• 1957’de uzay araştırmalarının başlamasından bu yana Yer çevresindeki uzayın da hızla kirletilerek kritik bir noktaya doğru gidildiğini belirtmek gerekir.

• Uzay kirliliğini oluşturan çöpler, boş yakıt tankları, yapay uydu parçaları ve görevini tamamlamış işe yaramayan yapay uydulardır.

• Yer etrafında eliptik yörüngelerde dolanan bu çöpler çok yüksek hıza sahiptir.

• Kuzey Amerika Hava Komutanlığı (NORA), Yer çevresinde dolanan bu cisimleri radar ve optik teleskoplarla gözetim altında tutmakta ve kataloglamaktadır.

• Bugün için 7000 kadar çöp kataloglanmıştır. Toplanması oldukça zor ve pahalı olan uzay çöplerinin sayısı hızla artmaktadır.

• Fazla yüksekte olmayan büyük parçalar atmosferin sürtünme etkisiyle frenlenip yere düşmeden yanmakta ve bazı kişiler tarafından UFO olarak saptanmaktadır.

Uzay Kirliliği

• Uzay araştırmaları için büyük tehlikeler oluşturan uzay kirlenmesi, bu hızla devam ederse gelecek yüzyılda uzay araştırmaları için en önemli sorunlardan biri olacak ve ciddi önlemler gerektirecektir.

• Uzay araştırmalarını önde götüren gelişmiş ülkelerin sorumlu olduğu uzay kirlenmesine, şimdiden çözüm bulunması gerekmektedir.

Uzay Çöpleri

• Uzay çöpleri uzaya insanların yolladığı roketler,uydular ve mikro meteoritler yüzünden oluşur ve uzaydaki uydular için büyük tehlike oluşturur.Çok küçük parçalar bile çok hızlı gittikleri için uydulara hasar verip onları bozabilir ve düşürebilir. Uzayda iki uydu çarpıştığında etrafa binlerce parçacık dağılır ve uzay çöplerinin çoğunu bu oluşturur. Bunu önlemenin pek bir yolu yoktur. Uzayda uydular uzay çöplerine yaklaşınca biz onları tespit ederiz ve uyduyu kurtarabiliriz fakat biz sadece 1 cm üstündeki parçalırı tespit edebiliyoruz daha küçüklerini tespit edebiliyoruz.

KAYNAKÇA: CAN

Uzay Çöpleri

• Uzayda sadece insan yapımı çöpler yoktur ayrıca NASA`nın endişelendiği gibi mikro meteoritler de var ve bunlardan bir sürü var.Örneğin eylül ayında hubble`da bir arıza meydana geldi ve NASA hubble`ın tamiri için bir mekik yollamayı planlıyordu ancak NASA’nın mekik programının yöneticisi, arızanın uzay çöplerinden kaynaklanabileceğini ve Hubble’a yapılacak yolculuğun aynı sebeple şimdiye kadarki en tehlikeli insanlı görev olduğunu söylüyor.

KAYNAKÇA: CAN

Güneş Tutulması • Güneş tutulması, Ay'ın yörünge hareketi sırasında Dünya ile Güneş arasına

girmesi ve dolayısıyla Ay'ın Güneş'i kısmen ya da tümüyle örtmesi sonucunda gözlemlenen doğa olayıdır. Tutulmanın olması için Ay'ın yeniay evresinde olması ve Dünya'ya göre Güneş ile kavuşum halinde olması, yani yörünge düzleminin Dünya'nın Güneş çevresindeki yörünge düzlemi ile çakışması gerekir. Bir yıl içinde Ay Dünya çevresinde yaklaşık 12 kez dönmesine karşın, Ay'ın yörünge düzlemi ile Dünya'nın yörünge düzlemi arasında 5 derece kadar bir açı olması sonucu, Ay her defasında Güneş'in tam önünden geçmez ve dolayısıyla bu çakışma seyrek olarak oluşur. Bu yüzden, yılda iki ile beş arasında güneş tutulması gözlemlenir; bunlardan en çok ikisi tam tutulma olabilir. Güneş tutulması Dünya üzerinde dar bir koridor izler, bu yüzden herhangi bir bölge için güneş tutulması çok ender bir olaydır.

• Güneş tutulması, tam tutulma zamanı dışında asla çıplak göz ile izlenmemelidir.

• En son gözlemlenen Güneş tutulması, 11 Temmuz 2010 'da gerçekleşen tam tutulmadır. Türkiye'den gözlemlenebilen en son Güneş tutulması ise,29 Mart 2006 tarihinde gerçekleşmiştir. En son da 4 Ocak 2011 tarihinde görülmektedir.

Kaynakça: www.vikipedi.com www.fenokulu.com

Ay Tutulması

• Ay kendi yörüngesinde dolanırken, kimi zaman Dünya’nın gölgesine girer ve Güneş ışınları Dünya’nın çevresinden geçemeyeceği için Ay karanlıkta kalır. Buna da Ay tutulması denir. Ay tutulması, dolunay zamanında ve ayın düğüm noktalarına yakın olması durumunda meydana gelir.

Gök Deyince…

Gök denilince akla gök cisimlerinin hareket ettiği sonsuz boşluk ve uzay gelir. İnsanlar çok eski zamanlardan günümüze kadar gökyüzünü ve orada gördüklerini daima merak etmişlerdir. Ay ve Güneş tutulmaları, Ay’ın evreleri, kuyruklu yıldız geçişleri ve yıldız kaymaları gibi olaylar İnsanların astronomiye olan ilgisini çekmiştir. İlk yıldız gözlemleyicileri, gördükleri cisimlerin resimlerini mağara duvarına çizen mağara adamlarıdır. Ardından da eski medeniyetlerde yaşayan insanlar, gökyüzünü inceleyerek gördüklerini taşlara ve parşömenlerin üzerine işlemişlerdir. Böylece ilk yıldız haritaları oluşmuştur.

Kaynakça: Ders Kitabi sayfa: 266

Gök Cisimleri

Uzayda bulunan cisimlerin her birine gök

cismi denir. Uzayda; yıldız, gezegen, meteor,

kuyruklu yıldız, gök taşı, asteroit, güneş,

takım yıldızları ve saman yolu gibi çok sayıda

gök cismi bulunur. Gök cisimlerinin milyarlarcası

toplanıp bir araya gelerek dev yıldız kümelerini

oluşturur. Yıldız kümelerinden bazıları çıplak

gözle, bazıları da teleskoplarla gözlemlenebilir.

Kaynakça: http://www.fenokulu.net

Neil Armastrong (Aya ilk ayak basan insan)

• Neil Armstrong 1962’de astronot kadrosuna seçildi; 1966’da Gemini 8 uçuşuna komutan olarak katıldı ve bu uçuşta iki uzay aracının kenetlenmesi ilk kez gerçekleştirildi.Apollo 11 uzay gemisi ile yaptığı ikinci uzay uçuşunda Ay’a ulaştı ve 21 Temmuz 1969’da Ay’a ilk ayak basan insan oldu.

Kaynakça: Büyük Larousse sözlük ve Ansiklopedisi

Galileo Galilei

• Adı 17. yüzyıl bilimsel devrimi ile birlikte anılan en önemli bilim adamlarından birisi olan Galileo (1564-1642); Fizik, Matematik ve Astronomi gibi konularda çığır açan çalışmalar yapmış ve ilgisi daha çok hareket üzerinde yoğunlaşmıştı. Bu alandaki çalışmalarının sonucunda klasik mekaniğin temellerini kurmuş, Güneş merkezli astronomi sisteminin fiziğini geliştirmiştir. Aristoteles'e göre, her hareket onu hareket ettiren bir kuvvet sonucu meydana gelirdi; cisim bu kuvvet kendisini hareket ettirdiği sürece hareket ederdi. Galilei, günlük gözlemlere uyan bu Aristotelesçi yaklaşımı eylemsizlik prensibi ile yıkmıştır.

Kaynakça:forum.vatan.net

Hipparkhos

• Yaklaşık İÖ 190-127. Eski Yunanlı astronomi ve matematik bilgini Hip-parkhos Anadolu'daki Nikaia (bugünkü İznik) kentinde doğdu. Daha çok yıldızlara ilişkin gözlemleriyle tanınırsa da, matematiğin bir dalı olan trigonometriyi bulan ve yeryüzündeki her noktanın yerini enlem-boylam dereceleriyle belirtme yöntemini ilk uygulayan da Hipparkhos'tur. Gözlemlerinin çoğunu Akdeniz'in doğusundaki Rodos Adası'nda, İÖ 146-127 yılları arasında yapan Hipparkhos, 850 yıldızı içeren bir yıldız katoloğu hazırladı. Bu katologdaki yıldızları "kadir denen" parlaklık derecelerine göre 6 sınıfa ayırmıştı. Bu sınıflamaya göre en parlak yıldızlar birinci kadirden, çıplak gözle belli belirsiz görülebilen en sönük yıldızlar ise altıncı kadirdendi. Yıldızların par laklıkları bugün de kadir cinsinden ölçülür. İS 2. yüzyılda yaşayan ünlü astronom Batlamyus da Hipparkhos'un çalışmalarından çok yararlanmıştır. "Ilım noktalarının yalpalaması" olayını ilk bulan astronom da gene Hipparkhos'tur. Tutulum dairesinin (Güneş'in gökyüzündeki görünür hareketinin yörüngesi) gök ekvatoru (ekvatorun gökyüzündeki izdüşümü) ile kesişmesi noktası olan iki ılım noktası vardır. Gece ile gündüzün süresi eşitlendiği için "gündönümü" de denen bu sanal noktalardan biri kuzey yarıküreye, öbürü güney yarıküreye rastlar. Güneş ekvatorun güneyinden kuzeyine geçerken 21 Mart'ta kuzey yarıküredeki ılım noktasından, yani bahar ılımı ya da bahar dönümü noktasından, kuzeyden güneye geçerken de 21 Eylül'de güz ılımı ya da güz dönümü noktasından geçer. Bu ılım noktaları tutulum dairesi boyunca çok yavaş olarak hareket eder. Ilım noktalarının yalpalaması adı verilen bu harekete bağlı olarak da yıldızların görünen konumları değişir

Kaynakça:www.msxlabs.org

Biyosfer

Dünyada canlıların yaşadığı 16-20 km kalınlığında tabaka;

“Canlı Küre” Bu ad ilk kez Fransız bilgini Lamarck tarafından ortaya atıldı ve 20. yüzyılın başında bilim dünyasınca benimsendi.

Biyosferin atmosfer içindeki yüksekliği 10.000 m'ye ulaşır.

Bu yükseklikten öte bakteri ve mantar sporlarına rastlanmamıştır. Biyosfer toprak, hava, su içeren içinde yaşam bulunan biyolojik değişimler yaşanan bir bölümüdür. Dünya kendince bir biyosferdir. Arizona’da biyosfer 2 olarak bulunan bir laboratuar bulunmaktadır.

Kaynakça: www.vikipedi.com

Hans Lippershey (1570–Eylül 1619)

• Almanya'da doğup Hollanda'da yaşamını devam ettirmiştir.

• Teleskopu bulan kişi olarak kabul edilir. • Optik aletlerle uğraşıyordu. İlk merceği arka

arkaya koyup arkasından baktığında uzaktaki cismin yakına geldiğini gördü.

• Gözleyici adını verdiği bu buluşu Hollanda'da askeri alanda kullandı.

• Daha sonra mercekler üzerinde biraz daha çalışıp dürbün biçimine getirdi. Optik olanında gelişmelere katkıda bulundu.

KAYNAKÇA:

VİKİPEDİ

Yuri Gagarin

Uzay Uçuşuna Hazırlıklar

Uzay Yarışının başlangıç döneminde, Sovyetler kozmonot adaylarını belirlemek için geniş bir tarama programı başlatmışlardı. 20 kozmonot ile Sovyet uzay programına seçilen Gagarin bütün testleri başarıyla geçti. Sonunda yine yetenekli ve başarılı bir kozmonot olan German Titov ile Yuri Gagarin arasında bir tercih yapılacaktı, Yuri Gagarin seçildi. Bu seçimde soğuk Titov`un aksine Yuri`nin güler yüzlü ve cana yakın bir karakterinin olması ve sade bir çocukluk sürmesinin önemli olduğu söylenir.

Yuri Gagarin

Uçuş

12 Nisan 1961 tarihinde Gagarin uzaya çıkan ilk insan oldu. Uzay gemisinin adı Vostok 1 idi. Daha yörüngedeyken, TASS'in birinci kumandanı Rusya'dan Simon olarak bilinen Maksat Babayev tarafından rütbesi yükseltildi. Sovyet otoritelerine göre rütbe değişimin hemen yapılmasının sebebi iniş sırasında ölebileceğinin düşünülmesiydi. Ama bu gerçekleşmedi ve dünyaya çok ünlü biri olarak döndü. Sovyetler Birliği Komünist Partisi`ni "Bütün başarılarımızın düzenleyicisi" sözleriyle övdü.

NASA

• Amerika Birleşik Devletleri’nde bütün uzay çalışmalarının koordinatörlüğünü bünyesinde toplayan ve uzayın fethi için gerekli programları gerçekleştirmeyi amaç edinen devlet kuruluşu. NASA kısa adı ‘National Aeronautics and Space AdminHavacılık ve Uzay İdaresi) kelimelerinin baş harflerinden meydana gelmiştir. Nasa’nın bütün mali ihtiyaçları, devlet tarafından karşılanmaktadır. Harcamalarda iki metod takip edilir: Bunlardan birincisi özel sanayi kuruluşlarına yaptırılan füzeler, uzay araçları, suni uydular ve uzay tesisleri için yapılan ödemelerdir.

NASA

• Nasa’nın en büyük tesisi Florida eyaletindeki Kennedy Komuta Merkezidir. En faal dönemlerde 10 bin kişinin çalıştığı bu tesislerde; aya ditmeden, Skylab uzay laboratuvarının yörüngeye oturulmasına kadar pek çok uzay programı yürütülmüştür.

Görseller:

•BİZİ DİNLEDİĞİNİZ İÇİN TEŞEKKÜR EDERİZ…