V. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi-2010

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi27 - 30 Mays 2010, Nevehir

BLDR KTABI

Nazmi KOZAKKurtulu KARAMUSTAFA

Editrler:

Ankara, Mays 2010

DETAY YAYINLARI : 359 1. Bask : Mays 2010 ISBN : 978-605-5681-65-4 Yaync Sertifika No : 13188 Copyright Detay Anatolia Akademik Yaynclk Ltd. ti. Her hakk sakldr. Yazarndan ve yaynevinden yazl izin alnmakszn bu kitabn fotokopi veya dier yollarla ksmen veya tamamen oaltlmas, baslmas ve yaynlanmas yasaktr. Aksine davran, 5846 sayl Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu ve Trk Ticaret Kanunu gereince 2 yldan 6 yla kadar para cezasna evrilemeyen hapis, 10 bin TLden 150 bin TLye kadar para cezalar ile fotokopi ve basm aletlerine el konulmasn gerektirir.

Dizgi : Detay Yaynclk Kapak : Detay Yaynclk Bask ve Cilt : Szkesen Matbaaclk

GENEL DAITIM ve STEME ADRES

DETAY ANATOLIA AKADEMK YAYINCILIK LTD. T. Adakale Sokak No: 14/1 Kzlay/ANKARA

Tel : (0.312) 434 09 49 Faks: (0.312) 434 31 42

Web: www.detayyayin.com.tr e-posta: [email protected]

Kurullar

KONGRE ONURSAL BAKANI ErturulGNAY,T.C.KltrveTurizmBakan

KONGRE DNEM BAKANI

H.FahrettinKELETEMUR,Prof.Dr.,ErciyesniversitesiRektr

KONGRE ONUR KURULU MevltBILICI,KayseriValisiOsmanAYDIN,NevehirValisi

MehmetZHASEK,KayseriBykehirBelediyeBakanHasanNVER,NevehirBelediyeBakan

FilizKILI,Prof.Dr.,NevehirniversitesiRektrAlevALATLI,KapadokyaMeslekYksekokulu

TrkanHASALIKTuncerHASALIK,HayrseverlerMustafaBOYDAK,KayseriSanayiOdasBakan

H.AliKILCI,KayseriTicaretOdasBakanM.ArifPARMAKSIZ,NevehirTicaretveSanayiOdasBakan

TuncerGK,NevehirTicaretBorsasBakan

KONGRE DANIMA KURULU AlpTMUR,Prof.Dr.,DokuzEyllniversitesiDoanTUNCER,Prof.Dr.,Bakentniversitesi

DoanYaarAYHAN,Prof.Dr.,BakentniversitesiFsunSTANBULLUDNER,Prof.Dr.,stanbulniversitesi

HasanInDENER,Prof.Dr.,ankayaniversitesiM.MithatNER,Prof.Dr.,Gaziniversitesi

MeralKORZAY,Prof.Dr.,BoaziiniversitesiMithatZekiDNER,Prof.Dr.,stanbulniversitesiNecdetHACIOLU,Prof.Dr.,Balkesirniversitesi

NzhetKAHRAMAN,Prof.Dr.,stanbulTicaretniversitesicalUSTA,Prof.Dr.,DokuzEyllniversitesiSaimeORAL,Prof.Dr.,DokuzEyllniversitesiTurgutVAR,Prof.Dr.,zmirEkonominiversitesi

KONGRE BLM KURULU

A.MesudKKKALAY,Do.Dr.,EskiehirOsmangaziniversitesiAknAKSU,Prof.Dr.,Akdenizniversitesi

AlptekinSKMEN,Do.Dr.,BakentniversitesiAsmSALDAMLI,Yrd.Do.Dr.,stanbulTicaretniversitesi

AsumanAKDOAN,Prof.Dr.,ErciyesniversitesiAyhanGKDENZ,Yrd.Do.Dr.,Balkesirniversitesi

AyeBACOLLINS,Do.Dr.,Bilkentniversitesi

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi iv

BaharTANER,Prof.Dr.,MersinniversitesiBahattinRIZAOLU,Prof.Dr.,AdnanMenderesniversitesi

BayramZaferERDOAN,Prof.Dr.,BilecikniversitesiBurcuSelinYILMAZ,Yrd.Do.Dr.,DokuzEyllniversitesi

CengizDEMR,Do.Dr.,EgeniversitesiCevatTOSUN,Prof.Dr.,MustafaKemalniversitesiCevdetAVCIKURT,Prof.Dr.,Balkesirniversitesi

DermanKKALTAN,Prof.Dr.,TrakyaniversitesiDoanGRSOY,Do.Dr.,WashingtonStateUniversityEbruGNL,Yrd.Do.Dr.,DokuzEyllniversitesi

FarukANDA,Prof.Dr.,aniversitesiFevziOKUMU,Do.Dr.,TheUniversityofCentralFlorida

FsunBAYKAL,Prof.Dr.,EgeniversitesiGlGNE,Yrd.Do.Dr.,AtlmniversitesibrahimBRKAN,Do.Dr.,TurserTurizmA..

brahimLHAN,Yrd.Do.Dr.,NevehirniversitesigePIRNAR,Prof.Dr.,DokuzEyllniversitesi

JaleAKMEL,Prof.Dr.,OkanniversitesiKemalBRDR,Do.Dr.,Mersinniversitesi

KenanGLL,Yrd.Do.Dr.,ErciyesniversitesiKurtuluKARAMUSTAFA,Do.Dr.,ErciyesniversitesiLeylaENTRKZER,Do.Dr.,Hacettepeniversitesi

LtfiATAY,Yrd.Do.Dr.,anakkaleOnsekizMartniversitesiLtfiBUYRUK,Yrd.Do.Dr.,NevehirniversitesiM.smailYACI,Do.Dr.,Mersinniversitesi

M.krAKDOAN,Prof.Dr.,ErciyesniversitesiMehmetCihanYAVUZ,Yrd.Do.Dr.,ukurovaniversitesi

MehmetSARIIIK,Do.Dr.,KocaeliniversitesiMehmetYELTA,Do.Dr.,Gaziniversitesi

MeryemAKOLANKOZAK,Prof.Dr.,AnadoluniversitesiMetinARGAN,Do.Dr.,AnadoluniversitesiMetinKOZAK,Do.Dr.,Mulaniversitesi

MetinTEBERLER,Do.Dr.,stanbulTeknikniversitesiMuhlisHALS,Prof.,Dr.Sakaryaniversitesi

MuratAZALTUN,Yrd.Do.,Dr.BeykentniversitesiMuratUHADAR,Yrd.Do.Dr.,SleymanDemirelniversitesiMuratGM,Do.Dr.,anakkaleOnsekizMartniversitesi

MuratSelimSELV,Yrd.Do.Dr.,DzceniversitesiMustafaAKIR,Prof.Dr.,Anadoluniversitesi

MustafaTEPEC,Do.Dr.,CelalBayarniversitesiNazmiKOZAK,Do.Dr.,AnadoluniversitesiNecdetTMUR,Prof.Dr.,Anadoluniversitesi

NurinisaESENBUA,Do.Dr.,Atatrkniversitesi

Kurullar v

OktayEMR,Yrd.Do.Dr.,AfyonKocatepeniversitesiOrhanBATMAN,Do.,Dr.Sakaryaniversitesi

OrhanZ,Prof.Dr.,YaarniversitesiOsmanE.OLAKOLU,Yrd.Do.Dr.,AdnanMenderesniversitesi

OsmanKARATEPE,Do.Dr.,DouAkdenizniversitesizkanTTNC,Do.Dr.,DokuzEyllniversitesi

RfatYILDIZ,Prof.Dr.,ErciyesniversitesiSabahBALTA,Yrd.Do.Dr.,Yaarniversitesi

SalihKULUVAN,Prof.Dr.,NevehirniversitesiafakAKSOY,Prof.Dr.,Akdenizniversitesi

evkiULAMA,Yrd.Do.Dr.,ErciyesniversitesieymusBALOLU,Prof.Dr.,UniversityofNevada,LasVegas

krYARCAN,Prof.Dr.,stanbulniversitesiTamerBOLAT,Prof.Dr.,Balkesirniversitesi

TeomanDUMAN,Do.Dr.,GaziosmanpaaniversitesiYkselZTRK,Prof.Dr.,Gaziniversitesi

ZeynepKULUVAN,Do.Dr.,Nevehirniversitesi

KONGRE YRTME KURULU (Erciyesniversitesi)

KurtuluKARAMUSTAFA,Do.Dr.,ErciyesniversitesievkiULAMA,Yrd.Do.Dr,.ErciyesniversitesiKenanGLL,Yrd.Do.Dr.,ErciyesniversitesiHarunALHAN,Ar.Gr.,ErciyesniversitesiMehmetUMUR,Ar.Gr,.ErciyesniversitesiAyeELK,Ar.Gr.,ErciyesniversitesiEmreERBA,Ar.Gr.,Erciyesniversitesi

KONGRE YRTME KURULU(Anatolia:TurizmAratrmalarDergisi)

NazmiKOZAK,Do.Dr.,AnadoluniversitesiMetinKOZAK,Do.Dr.,Mulaniversitesi

HseyinYILDIRIM,DetayYaynclkH.RafetYNC,Ar.Gr.Dr.,Anadoluniversitesi

DilekACARGREL,Ar.,GrDr..Anadoluniversitesi

Sunu

Trkiyedeturizmveyaknalanlardaalmalardabulunanlisansstrencilerinkatlmna ynelik olarakdzenlenmeye balanan LisansstTurizmrencileriAratrmann ilki2002deGkeadadagerekletirilmiti. lkkongreninanakkaleOnsekizMartniversitesininbilimselevsahipliindedzenlenmesininardndan,2008ylndabilimselevsahipliistanbulTeknikniversitesi tarafndan yerinegetirildi.Buyl beincisi gerekletirilecekKongreninbilimselevsahibiiseErciyesniversitesidir.

lkemizdedzenlenen ilkrencikongrelerindenolanLisansstTurizmrencileri Aratrma Kongresi, dzenlenmeye baland yldan itibaren srekliolarakkatlmcsaysveniteliindeartyaad.BuyldzenlenenKongredezelliklealmalarnnitelikselynlerdensahipolduuartdikkatiekmektedir.

teyandan,bazlarilkkongredenitibarenverilmeyebalanandllerkurumsalbiryapyasahipolmayabalad.Eniyidoktoratezi,eniyiykseklisanstezidl, ilkkongredenberiverilirken, turizmalanngelimesinekatkdabulunmu ahsiyetlere verilmeye balanan dllerin ncsn bu yl Turing veOtomobilKurumununefsanelemigenelmdrrahmetlielikGLERSOYadnaveriyoruz.Bunlaraekolarak, sektreen iyiuygulanabilir tezdlnnikincisidebuylvereceiz.

LisansstTurizmrencileriAratrmaKongresibataolmakzere,Anatolia:TurizmAratrmalarDergisininnclndeveyaynlendirilmesindeyaplmayabalananakademiketkinliklerileturizmalan,pekokakademikdisipliniveyadalfersahfersahgeridebrakmtr.Turizmalanbuynyledepekokakademikalmaalannancvernekolmayadevametmektedir.

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresinin dzenlenmesindegsterdiklerizverilialmalardandolayErciyesniversitesindenYrd.Do.Dr.Yrd.Do.Dr.evkiULAMAveYrd.Do.Dr.KenanGLL;AnadoluniversitesindenDr.HlmiRafetYNC,Dr.DilekACARGREL,Dr.alHaleZEL,Ar.Gr.DenizYNCveykseklisansrencisiBarSEYHANzverili almalar ileKongrenin dzenlenmesine nemli katklarda bulundular.Kendilerinenekadarteekkretsek,azdr.

teyandan,herzamanolduugibibuKongrededeDetayYaynclknalanlar; bata yayinevi sahibiHseyinYILDIRIM ve teknik ynetmenHasan

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi viii

GLSAANolmakzerenemlivezverilikatklardabulundular.BtnDetayYaynclkalanlarnateekkrederiz.

Kongrede datlan dllerin sahiplerinin belirlenmesinde grev alan seicikurulyeleride ikignboyuncabildirileri izleyerekdeerlikatklarnesirgemediler.

Kongrenin organizasyonu aamasndaHatti SeyahatAcentesi sahibi TurgayYENDNYAbizlerin iyknnazaltlmas iindeerlikatdabulundu.Teekkrederiz.EkolarakdaKapadokyaDedemanOtelialanlarnakatklarndandolayteekkrlerimizisunuyoruz.

2012ylndadzenlenecek6.LisansstTurizmrencileriAratrmaKongresindegrmekumuduyla..

NazmiKOZAKKurtuluKARAMUSTAFAEditrler

SPONSORLAR

indekiler

nsz........................................................................................................................................... viiNazmiKOZAKKurtuluKARAMUSTAFA

indekiler .....................................................................................................................................ix

Serbest Bildiriler

TurizmletmelerindeKullanlanStratejiler............................................................................. 1ArzuGNDOANGazlgl(Afyonkarahisar)BeldesindeFaaliyetGsterenDevreMlkTesislerineYnelikAlglamalar ......................................................................................... ..... 15ArzuTOKERerifeSKDARKentPazarlama:LiteratrTaramas ........................................................................................ 33AslYILDIZAnadolununKaybolanKltrMiras..................................................................................... 44AzadezlemALIKSeyahatAcentalarndaalangrenlerinDemografikveBazyerizelliklerineGreDoyumuveTkenmilikDzeylerininKarlatrlmas ................ 58BerilDNMEZKemalBRDRTurizmdeMarkaSanatYaratmak ........................................................................................... 77BerilDLSZlkelereYnelikTurizmTalebininSahipOlduklarSosyalzelliklereGreAnalizi................................................................................................................................. 89DenizKARAGZYNCNazmiKOZAKKatHizmetlerindeDenetimSistemininncelenmesi:EskiehirBSHotelrnei ......... 104DilekACARGRELDnEKGemitenGnmzeRestoranlar:TrkiyedeRestoranclnGeliimi ........................ 120EbruKORKMAZstlerileYaadklaryeriArkadalklarnnSeyahatAcentesialanlarnnPerformansnaEtkisi....................................................................................... 131EbruGNLBerilDNMEZCerenMRAL

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi x

KonaklamaletmelerindeYeilPazarlamaUygulamalar;bisOtelrnei ................ 152S.EmreDLEKLtfiATAYTermalOtelletmelerindeSpa&WellnessHizmetlerilelgiliBirDeerlendirme:Afyonkarahisarrnei ............................................................................................................ 172ErkanELKMineATYOLOtelYorumSitelerininTketiciSatnalmaDavranndakiRol ...................................... 191ErkanSEZGNGiriimcilikKavramnnYnetimYaklamlarerevesindencelenmesi................. 198EsraGLYILMAZAmalSeyahatEdenTuristlereYnelikUygulananTutundurmaFaaliyetleri:AnkaradakiBeYldzlOtelletmelerirnei ........................................... 213FikretGKEsaSerhanCHANGRAhmetTOKMAKKonaklamaletmeleriAsndanAnimasyonFaaliyetlerininnemiveKuadasOtellerizerineBirnceleme............................................................................ 229GrkanAKDAYlmazAKGNDZGolfTurizmi:BelekDestinasyonunaYnelikBirnceleme................................................ 240HakanYILMAZProfesyonelTuristRehberlerininDemografikDeikenlerineGreJohariModeli............................................................................................................................. 256HulusiDOANSevcanYILDIZTurizmnlisansrencilerininokluZekKuramnaGreDeerlendirilmesi:Sarkamrnei ...................................................................................................................... 266HrriyetMENArtvinCamiliBiyosferRezervAlanndaEkoturizm........................................................... 277nciZeynepAYDINKampTurizmi:KatlmclarnBeklentileriveDeneyimleri ................................................ 295IlArkanSALTIKTubaGnerCABAELMetinKOZAKTelevizyonDizilerininDestinasyonPazarlamasAsndanOlasSonular .......................................................................................................................... 311IlArkanSALTIKYeimCOARMetinKOZAK

indekiler xi

WellnessTurizmiVeAlpineWellnessrneiTrkWellnessTurizmiinneriler................................................................................................................ 328MehmetHanERGVENTedarikZinciriYnetimileyiierevesindeKonaklamaletmelerineTedarikiSeimindeAnalitikHiyerariProsesiYntemiTeorikrnei.......................... 342MehmetSARIOLANCevdetAVCIKURTOtelalanlarnnteKalmaNiyetizerineBirUygulama ............................................ 356MeryemAKOLANKOZAKAlevDNDARAKAYTurizmEitimindeUygulananMfredatBalamndarenciKazanmlarnnveEitimKoullarnnDeerlendirilmesi:AkademisyenGrlerineGreDeerlendirilmesi ...................................................................................... 377MuhsinHALSSedaAYDINKkTuristikBlgelerdeAYapOlarakPazarlama:BozburunrnekOlay ............. 394MuratEMEKSZTurizmdeDevremlkSatnAlmaNedenleriveTketiciProfiliniBelirlemeyelikinBirAratrma ........................................................................................... 408MuratSelimSELVKerimCOKUNKrsalAlandakiTurizmEitimKurumlarnnEndstriyelKurulular ........................... 426MuratSelimSELVidemMUTLUTubaAHNTurizmdeKadnalanlarnProfiliveSorunlar:Beypazarrnei ............................... 441NihatDEMRTAKrgzistandaTurizmSektr................................................................................................ 455OrozalievaAKOKULAbdurashitNZAMEVniversitelerinSrekliEitimMerkezlerindeDzenlenenTurizmProgramlar................................................................................................................................ 468SabahBALTATermalTurizmAlanlarnnKentselAlandaMeknsalSkmlnaBirrnek:TuzlaBykKkmeler................................................................................ 474SeilSAYARSafaAVCIOLUKreseldenYereleTurizmletmelerindeKaliteBelgelendirmesi:DataBademProjesi ................................................................................................................. 489YeimCOARMetinKOZAKIlARIKANSALTIK

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi xii

OligopolPiyasadaFaaliyetGsterenOtelletmelerininUyguladklarRekabetStratejileri:KuadasndaFaaliyetGsteren4ve5YldzlOtellerzerindeBirnceleme................................................................................................. 504YlmazAKGNDZGrkanAKDAMeslekLisesirencilerininznelyiOluDzeyleri ...................................................... 516YlmazAKGNDZvnBARDAKOLU

Doktora Tezleri BeYldzlKentMerkeziOtellerindergtselekicilik................................................... 529AlevDNDARAKAYklimDeiikliininTurizmeEtkileri:KonaklamaletmelerindeBirUygulama ........................................................................................................................... 531BurhanSEVMGdlereDayalYerliTuristTipolojisininBelirlenmesi:TurizmPazarnaYnelikBirUygulama .......................................................................... 533alHaleZELDestinasyonUzantlarnnTuristlerinDuygusalTepkileri,BiliselAlglamalarveDavransalNiyetlerizerineEtkileri ......................................... 535DenizYNCKonaklamaletmelerindeESrecininAdaptasyonununTeknolojiKabullenmeModelivePlanlDavranTeorisierevesindeDeerlendirilmesi........... 538DidarBYKERLERHizmetTasarmSrecindeKatlmclk:BirOtelletmesirnei ................................... 540DilekACARGRELRestoranlardakiKurumsallamaDurumuileSanitasyonlikisizerineBirAratrma:stanbulrnei................................................................................. 543EbruKORKMAZyerindeArkadalklikilerininTemelBelirleyicilerivergtselSonularzerineEtkisi............................................................................................................ 545EceMR

indekiler xiii

TurizmPazarlamasnnOrganizasyonundaDestinasyonPazarlamargtleriveTrkiyeinUygunrgtYapsnnBelirlenmesineYnelikBirAratrma .............. 548EmreOzanAKSZOrmanKaynaklarnnTurizmTemelliPazarlanmasndaKullanclarnKararAlmaSrecininBelirlenmesiIlgazTurizmMerkezirnei ................................. 551EmreahinDLARSLANTrkiyeTurizmKltrelPeyzajDeerlerininKorunmasveTurizmAmalKullanminBirModelnerisi:IhlaraVadisiveevresirnei ..................... 553FundaVARNACIUZUNarapTurizmiBlgelerininRekabetEdebilirliineYnelikBirModelnerisi:Kapadokyarnei..................................................................................................... 555HilmiRafetYNCTrkiyeTurizmFrederickHerzberginiftEtmen(HijyenMotivasyon)KuramnngreninTatminineEtkisiveOtelletmelerindeBirUygulama ............. 557HseyinALKIYemekHizmetletmelerinde(Cateringletmeleri)GelenekselvePiirSoutretimSistemlerininKarlatrlmas............................................................... 559HseyinNEYKonaklamaletmelerindeDuygusalZeka,rgtselSapma,almaYaamKalitesivetenAyrlmaEilimiArasndakilikininAnalizi ............................ 561MahmutDEMROtelletmelerindegrenlerinKiilikzellikleri,LideryeEtkileimiveTkenmiliklikisininncelenmesi.................................................................................. 563MehmetKALIstanbulunTarihiOtelleri(18401914)veKorumaKapsamndaGalatavePeraOtellerininDeerlendirilmesi ....................................................................... 565MeryemElifELEBKonaklamaletmeleriWebSiteleriniTketiciOdaklBirYaklamleDeerlendirmeyeYnelikBirUygulama ......................................................................... 567MustafaZ18501970ArasstanbulundaSayfiyeAlanlarndaKentselveMeknsalDeiimSreci .......................................................................................................................... 569NefiseBurcuSERBES

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi xiv

KurumsalSosyalSorumlulukAlglamaBoyutununPersonelinTatminineveteKalmaNiyetineEtkisi:AntalyaBlgesindeYerAlanBeYldzlKonaklamaletmelerindealanlarzerindeBirAratrma.......................................... 572OsmanALIKANgrenSeimSrecindeBavuruFormlarndaAyrmclk:KonaklamaletmelerindeBirUygulama ............................................................................. 574RahmanTEMZKANTurizmdeTketiciDavranlarModeliniOluturanAamalarArasndakiliki:YerliTuristlerzerineBirAratrma...................................................... 576irvanENDEMRDatmKanallarndaAlcSatclikileri........................................................................... 578YusufYILMAZKltrMirasnnTurizmeKazandrlmas,TrkiyedeElSanatlarnnTuristlerePazarlanmasSrecindeKimlikler:Grecernei............................................ 581ZaferTER

Yksek Lisans Tezleri TrkMutfakKltrnnTantmSorunu:MengenMutfarnei ............................... 585AdemARMANAntalyaKrfeziBatsndaKrsalTurizm:PotansiyelveGelitirmeStratejisi.................. 588AhmetSalihZTRKTurizmDestinasyonPazarlamaUnsuruOlarakEtkinlikTurizmiveEtkileristanbulrnei .................................................................................................... 589AyeELKKonaklamaletmeleriAsndanAzdanAzaletiiminTketicilerinSatnAlmaKararlarnaEtkileri:Ankararnei ........................................... 591BilalDEVECTurizmdeEngelliPazarnnDeerlendirilmesiveBodrumrnei .................................. 593BurakERYILMAZMteriTatminininDMteriTatminizerindekiEtkisininBelirlenmesi:AntalyadaBirYiyecekiecekletmesirnei ................................................................... 595BurcuGK

indekiler xv

LikyaYoluveevresininTurizmveRekreasyonPotansiyelininAratrlmas .............. 597CananTANRISEVERBATEMURMutfakTurizmininDestinasyonPazarlamasnaEtkileri(Kuadasrnei) ................... 599CihanDEMRKonaklamaletmelerindeKrizYnetimi:2009KreselEkonomikKrizineYnelikBirAratrma................................................................................................. 601DidarSARIErciyesDannTurizmveRekreasyonBakmndanKayseriKentiinnemi ............ 603DidemIIKehirlerinTurizmrnOlarakMarkalatrlmas:Hatayrnei................................... 605DuyguBABATFizikselEngelliFertlereSahipAilelerinTatilKararlarndaFizikselEngelliFertlerinEtkisi.............................................................................................................. 607EminUYGUNKrsalAlanlardakiSivilToplumKurulularnnTurizmeEtkisi:Dzcelirnei ........ 609EkremAYDINOtelMterilerininYksekveDkSezondaHizmetBeklentileriveMemnuniyetDzeylerininDeerlendirilmesi:AntalyaBelekteBirAratrma .............. 612GlayBULGANletmelerdeMterilkileriYnetiminin(CRM)MteriSadakatineEtkisi:OtelletmelerindeBirUygulama.......................................................................................... 615GlsmAYKederTurizmininTurizmderneitlendirmesiveGelirGetiriciEtkisiBakmndanTurizmTalebindekiYerivenemi:anakkalernei ................................ 617HandeAKYURTTketiciOdaklYaklamlaDestinasyonPerformansnnDeerlendirilmesi:Kapadokyarnei.................................................................................................................... 619HarunALHANOtelalanlarnnMeslekiveTurizmciKiilikzellikleriUyumununKariyerHedeflerineEtkisi(stanbulrnei) ........................................................................ 620HseyinMuratYALIN

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi xvi

KonaklamaletmelerindeveDMteriTatminininlikiselPazarlamaBalamndancelenmesi:ZincirOtelletmesirnei ....................................................... 622lkerZTRKWEBTabanlCBSileBergamannTurizmCorafyasndaKltrelMirasDeerlendirmesi ....................................................................................................................... 624MeryemSNMEZGDCLERTrkiyedeSPAMerkezierenOtelletmelerininGenelMdrProfilininncelenmesi .............................................................................................................. 626NurcanBEKTAMotorSporlarnnTurizmletmelerizerineEtkileri:stanbulFormula1Pistirnei ............................................................................................................................. 628SaitDOANniversiteSektrbirliiBalamndaMevcutTurizmEitimininDeerlendirilmesi ..................................................................................................................... 630SedaAYDINEfsanelerinTuristikekicilikzerineEtkileri:TuristRehberlerizerineBirAratrma.............................................................................................................. 632SemraAKTASpaYneticisiEitimProgrameriininBelirlenmesi...................................................... 634ehribanATEDestinasyonYnetimOrganizasyonuzerineBirModelnerisi ................................... 636TubaGNERCABAELgrenlerinEitimDzeylerininrgtselVatandalkDavrannaEtkisi.................... 638YasinKELEAlternatifTurizmeitlerininTurizmPotansiyelineEtkisi:Konyarnei..................... 640YelizULUSAN

ndeksler

simndeksi ............................................................................................................................... 643Kurum/Kurulundeksi .......................................................................................................... 645

Serbest Bildiriler

Basayfa

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi: 1-14, 2730 Mays 2010, Nevehir

Btn haklar sakldr ISBN: 978-605-5681-65-4

Turizm letmelerinde Kullanlan Stratejiler

ArzuGNDOANT.C.AdnanMenderesniversitesi,Eposta:[email protected]

Z

Gnmzde rekabet olgusunun daha da belirgin hale geldii piyasalarda, iletmelerin varlkla-rn srdrebilmelerinin temel art, deiim olgusunu zamannda anlamalar ve buna uygun stratejiler gelitirmeleridir. letmeler aras rekabet; fiyat, kalite, hizmet, destek vb. birok fak-tre dayanmakta ve iletmelerin amalarnn gerekletirmesinde etkili olmaktadr. Bu dorul-tuda yaplan almalar, strateji aralar konusunun gelimesini salamtr. Bu almann ana amac, turizm iletmeleri asndan rekabet, byme, fiyatlama ve tutundurma stratejilerinin neler olduunu ortaya karmaktr. Aratrmada, veri toplama tekniklerinden yar yaplandrl-m grme teknii kullanlmtr. Aratrma kapsam, Kuadas olarak snrlandrlm, toplam 20 iletme yneticisi ile grme yaplmtr. Yaplan grmelerde, yneticilere sorulan sorular nda, ilgili cevaplar kodlanp, gruplandrlm ve yorumlanmtr. Anahtar szckler: Strateji, rekabet, byme, fiyatlama, tutundurma, Kuadas.

GR

Bualmanngenelamac,Kuadasndafaaliyetgsterenturizmiletmelerininstratejik planlamada kullandklar temel drt strateji ile ilgili daha ok hangistratejilerikullandklarnortayakarmak,varsadahafarklstratejilerinneolduunubelirlemekveuygulamadavarolanstratejilerin,literatrdekistratejilerleuyumluolupolmadntespitetmektir.

Rekabetstratejisiileilgiliama;pazardahizmetverilmeyenyadatatminedilmemiblmleribulmak,ortayakarmaktr.Birdierama ise, iletmeninrakiplerekarstnynlerinibulmakvestnynleredayalpazarlamaeylemlerinigerekletiripnegeebilmektir.Rekabetigcnve rekabetanalizininyaplmas;rakiplerintannmas,rakipleringlvezayfynlerinindeerlendirilmesive iletmeningelecektekiuygunstratejiyibelirlemesiasndannemtayacaktr.

Bymestratejisiileilgiliama;iletmelerinhemrnlerini,hemdepazarlarnbirliktedeerlendirip,deerlendirmediklerini,yadahangiyndeuygulamayapldntespitetmektir.Bylece,imdiyekadaryaplmaktaolanstrate

V. Lisansst Turizm rencileri Aratrma Kongresi 2

jiyedevamedilipedilmeyeceinekararverilir.letmelerin,bymestratejilerininuygulanpuygulanmad,yadahangiyndeuygulamayapldn tespitetmekdedierbiramatr.

Fiyatlama stratejisi ile ilgili ama; iletmelerin, fiyatdeiikliine gittiklerizaman,budeiiklikleri, fiyatlarnazalmasyada fiyatlarnykseltilmesiynnde stratejiler uygulayp uygulamadklarn ortaya koymaktr. letmeler,fiyatlarn,azalanpazarpaylar,atlkapasitebulunmas,dkmaliyetvb.gibinedenlerledrmeyolunuseebilmektedir.

Tutundurmastratejisiileilgiliama;tutundurmakararlarilemevcutvepotansiyelmterilerevearaclarahangitutundurmaarac ilehitapedilmediinibelirlemekveizlenecekstratejilerikararlatrmaktr.

almann sonularnn, Kuadasnda faaliyet gsteren turizm iletmelerindekullanlanrekabet,byme, fiyatlamave tutundurmakararlarnn tespitedilmesinisalayacadnlmektedir.almasonucu, iletmeleringelitirdikleristratejilerinbilinmesi,sektrdekidieriletmeleredeyolgstericivegelecekalmalarakatksalaycbirnitelikteolabilir.

YNTEM

Bu aratrmann evrenini,Kuadasnda bulunanA grubu seyahat acentalar,drtvebeyldzlotel iletmelerivebyklekliyiyecek iecek iletmeleriyneticilerioluturmaktadr.Turizmiletmeleri;konaklamailetmeleri,seyahatiletmeleri,yiyecekiecekiletmeleri,elenceiletmeleriveyanhizmettesisleriolarak bilinmektedir. Aratrma alan olarak, konaklama iletmeleri, seyahatiletmeleriveyiyecekiecekiletmelerikapsamaiinealnmtr.

Aratrmannrneklemini; seyahatacentalarndan6 iletme,otel iletmelerinden6veyiyecekiecekiletmelerinden8olmakzere,toplam20iletmeoluturmaktadr.Grmelerin tamam yneticilerle nceden randevu alnarakvekayt cihazkullanlarakyaplmtr.Yneticilerden, sadecebir tanesikaytyaplmasnaizinvermemi,notalnmasntercihetmitir.Grmelerortalamaotuzdakikasrmtr.

alma,amalardorultusundadurumtespiteynelikbiralanalmasolarakgerekletirilmitir.almannyapsnortayakoymakamacyla,ncelikli olarak literatr taramas yaplm, elde edilenveriler sonucunda, birincilverilerinsalanmasnaynelikolaraksorularoluturulmutur.Yaplanaratrmada,ortayakonulandrtstratejiileilgilisorularnbelirlenmesindeikincilverilerkullanlarakyaplanliteratrtaramassonucutoplamdokuzsorudanolu

Serbest Bildiriler 3

anyaryaplandrlmgrme formuortayakmtr (Odaba2001;Tekinveiek2005).Builgilisorular,yaryaplandrlmgrmeynteminintemelinioluturmutur.

Aratrmadaortayakonulanamalaraulaabilmek iinyaryaplandrlmgrmeyntemikullanlmtr.Buynteminkullanlmasnnenbykavantaj,daha azkatlmczerindedahaderinlemesine incelemeyapmaolanannolmasdr.Buyntemsayesindearatrmac, ilgilikiidendaha fazlabilgialabilmeve aratrmacnndaha zgr bir ekilde aratrmaygerekletirmesinisalamaktadr.Buaratrmadada,verilerinkaytedilmesineizinverilmiolmas,aratrmacnnanalizaamasndadahakkayrntlaradaulamasnsalamasasndanbyknemtamaktadr.

Nitelaratrmalarda,temelveritoplamatekniklerindenbirisiolangrme;kiilerin gereklie ilikin alglarna, anlamlarna, tanmlamalarna ve gereiortayakarmayahakimolmannbiryoludur.Grmeninenfazlabilinentrbireysel, yz yze ve sz alveriidir. Fakat yz yze grup grmesipostayoluyla,kendibanayantlama,sorusormayada telefongrmesi eklindedeolabilirPunch(2005).Butekniinknoktas,insanlarnnedndnrenmek istiyorsanonlara sor ilkesidirGeray (2004).MarshallveRossman,deringrmeyntemini,olaybilimindeteorikgelenekolaraksalamtemellereoturtmutur.Grmenin;geleneksel, felsefivedier tartlan trlerle ilikisininolduukabuledilmektedir.Aratrmaclarvenicelaratrmalardayaplangzlemler,nitelaratrmalardakigeendiyaloglar, felsefiaratrmalardndrmektedir.Ancak,dnce olarak kabul edilmesi gereken, aratrmaclarnaratrmasrecindenemlibirunsurolduklardr.

Chenitz and Swanson, biimsel grmeyi yaplandrlm ve yaplandrlmamolarakikiyeayrmtr.Genellikle,nitelaratrmalardaveritoplamaolarakbiimselgrmelerindahaokkullanldnsylemektedir.Bununlabirlikte,yaplandrlmamgrmelerindederinbilgilereldeetmek istenildiinde sk sk kullanld dile getirilmektedir.Gnlk yaplan konumalar, hemverileri toplama, hem de verilerin geerlilii asndan biimsel olmayan grmelerebenzetilmektedir.Koch,bazolaybilim aratrmaclarnn,deringrmeleryapmakistediklerindeyaplandrlmamgrmeleregre,yaryaplandrlmgrmeleridahaoktercihettiklerini ifadeetmektedirWimpennyve Gass (2000). Bu yntemde, aratrmac ilgili kii ya da kiilerce grmeyapmadanncearatracayadasoracasorularncedenbelirler.Grmesresincebubelirlenensorularaskskyabalkalnmasada,busorulararatrmacyarehberliketmesiasndanyardmcolmaktadr.Bubelirlenensorula


rnncedenoluturulduugibi,aynsradasorulmasveifadelendirmebiimleridegrmeyiyapankiidenkiiye farkllkgsterecektir encan (2005).Bugrmeyntemi;grmeninanaizgilerininbelirlendii,ancaksorularnkesinsralamasnnyaplmayarak,grmeanndasunulanyenibilgilereaitsoruretmeesnekliinesahipolduudurumagrebazsorularnatlanabilecei,konumann gidiatna gre soru sralamasnn deiebilecei, ilave sorularn oandaoluturulabileceigrmetrdrvekeifselaratrmalardaoldukaskkullanlrYkselveYksel(2004).

ANALZ VE BULGULARIN YORUMLANMASI

Grmelerde,sorularntemeldrtstratejialtndasorulmas,verilerinanalizindevegruplandrlmasndaaratrmacyakolaylksalamtr.Literatrtaramassonucuortayakanilgilisorularunlardr:

1. Rakiplerinizinrnvehizmetlerininsizinrnvehizmetlerinizdenfarknedir?

2. Rekabetavantajsalamakiin,neleryapyorsunuz?3. Rakiplerinizin idurumlarnasl?Durgunmu?Azalyormu?Artyor

mu?4. Mevcutmterilerin hizmetlerinizden yararlanma oranlarn arttr

makiinabalarnznelerdir?5. letmenizibytmekiingiritiinizdierfaaliyetlernelerdir?6. letmenizi gelitirmek iin kendi i bnyenizde ne tr etkinlikler

geekletiriyorsunuz?7. Fiyatlarnaslbelirliyorsunuz?8. Fiyatlardafarkllatrmadnyormusunuz?9. Reklam,halklailikilerkonusundaneleryaplyor,nesklklayapl

yor,zendiricihediyelerveriliyormu?

Yaplangrmelersonucunda,kaytaltnaalnanyneticilerindncelerihavuzoluturularakbiryerdetoplanm,herbirikodlanmvegruplandrlp,ilgilistratejialtnayerletirilmitir.

Rekabet Stratejisi ile lgili Bulgular

letmenin tamagiderlerinindier iletmeleregre,bnyesindeki tama firmasyardmylagerekletirilmesi iletmeye rekabetavantaj salar:Seyahatacentalaryneticileriyleyaplangrmelersonucu,iletme


lerinkendibnyesindekitamafirmasylanakil ilemleriniyapmasnn,dierrakip iletmeleregrebirrekabetsaladgrlmtr.zellikleKuadasndaszsahibiolmuseyahatacentalarnnkendibnyelerindetama faaliyetlerini yrttkleri ve bu ekilde tama giderleriniminimuma indirdikleri tespit edilmitir. Grlen seyahat acentalarnn2sindekibunlaryreninenkklseyahatacentalardr,tamafaaliyetlerini bnyelerindeki tama firmasnca zdklerigrlmtr.Buda,dierseyahatacentalarnakar iletmelerininbirrekabetavantajsalamalarnaolanaksalamaktadr.

letmelerinkalitekontrolmekanizmalarnnolmas,mterininmemnuniyetininartmasndestekleyicibirunsurdur:Grmeyaplanturizmiletmelerinin ok aznda kalite kontrolmekanizmasnn olduu saptanmtr. Fakat kalite kontrolmekanizmasna sahip iletmelerin, dier iletmeleregremterimemnuniyeti,dolaysylarekabetavantajsalamaasndanbiradmndeolacaklarhikukusuzdur.

letmelerin ok sayda ve farkl lkelerdeki byk tur operatrleriylebalantlarnnolmas,dierrakipiletmeleregredahaucuzbalantlaryapmasn salamaktadr:zellikle seyahat acentalarnn ok sayda vefarkllkelerdekibykturoperatrleriylebalantlarnnolmas,rakiplerinegrefiyatindirimlerigibikonulardaavantajsalar.Kuadasndakiseyahatacentalarnn,budurumunfarkndaolduklarbelirlenmitir.Rakiplerindendahayksekbirseviyeyeulaabilmek iinfarkllkelerdekituroperatrleriyleanlamayolunagittiklerivedahabykpazarlarahitapettiklerigrlmtr.

letmelerinyer itibariyle, iyikonumlanmbirpozisyondaolmalar,dierrakipiletmeleregredahaavantajlolmalarnsalamaktadr:Yaplangrmelersonucu,Kuadasndakiturizmiletmelerininyeritibariyledoalgzellikleri,denizeyaknl,dekorynnden imaj farkllklar,pazarahitapedenmterilercedahafazlaseilenyerolmalarkonusundaavantajlolmalarnsalamtr.

Grlen20turizm iletmesinin10ununbuyndenavantajlolduusaptanmtr.Rekabetasndanbuzellikleresahipiletmelerinokdahaavantajldurumdaolduklarortayakmtr.Dieryandan,rekabetavantajsalanmakistenirken, rakiplerinyanndadierunsurlarndadikkatealnarakbuavantajdevamettirilebilir.Budierunsurlar; ievresinegirebilecekyeni iletmelerinyaratt tehdit, iletmeninrnnealternatifolabilecek ikamernlerininya


ratttehdit,tedarikilerinmterilerinpazarlkgcvesektrlerarasrekabetiniddetidirlgenveMirze(2004).

Byme Stratejisi ile lgili Bulgular

grenlerindeneyimlerive eitimli olmalar, iletmenin kalitelihizmetvermesinde en etkili unsurdur:Kuadasndaki grmeye katlan tmturizmiletmelerinin,iletmelerindealanlarneitimvedeneyimlerinenemverdiklerivebununkalitelihizmetvermenintemelunsuruolduuynndehemfikirolduklarsaptanmtr.Yneticilerin,pazarasinmeveegemenolmastratejisini, igrenlerinineitimvedeneyimlerineverdiklerinemleuyguladklargzlemlenmitir.

Verilenhizmetinkaliteliolmasndakullanlan tamaaralarnnkonfordzeylerininyksekolmas iletmenin imajndaolumluyndeetkiler:Grmeyekatlanseyahatacentalaryneticilerinden3tanesiiletmelerindeki tama aralarnn konforlu olmasnn verilen hizmet kalitesiniolumluetkilediinidilegetirmitir.Budurumun,pazardagelimek isteyeniletmeleriinolumlubirimajyarattdnlebilir.

rnstratejisiolarakeitliliin fazlaolmas, iletmeninmteriportfynngenibiralanasahipolmasnolanaklklmaktadr:Kuadasndarneklemi oluturan 20 iletmeden, 17sinde rn eitlendirmesine gidildiivebunundailetmeninpazarpaynarttrdsaptanmtr.

KuadasndakiseyahatacentalarEfes,MeryemAnagibideimeyenturlarnyannda,farklseenekliturlardaekleyerek,rnlerinieitlendirmeyealmaktadr.Yiyecek iecek iletmeleride, ayn ekilde sunduklarmenlerdeeitlilie nem vererek, mteri portfyn arttrmaya almaktadr. Aynekilde,otel iletmeleridepazardabyyebilmek iinrnlerindeeitlendirmeyolunagitmilerdir.

letmelerinmekansalanlamdabymeyeakolmalar,rneitliliinideberaberindegetirerekdahakalitelihizmetverilmesinisalamaktadr:Grme yaplan 20 turizm iletmesinden 10ununmekansal anlamdabymestratejisiniuyguladklarsaptanmtr.Daha fazlamteriyehitap etmeolanana sahipolan iletmeler,rnportfylerinedaha fazlanemvererek,sunduklarhizmetiindekaliteliolmayazengstermilerdir.

letme,mevcut pazarda daha ok sat yapabilmek iin ayn blgedefarkl ubeleraarakpazaradaha fazlaegemenolmayamalamaktadr:


zellikle,pazarda sz sahibikonumagelmiolan turizm iletmelerininaynblgedebakaubelerinindeolduugzlenmitir.Grmeyekatlan 20 turizm iletmesinin 7sininKuadasnda farkl yerlerde ubeleriolduuvebuiletmelerinpazardandahafazlapayaldklarsaptanmtr.

letmeler yksek sezon dnda igren saylarn azaltma yolunu semektedir:Grmeye katlan 20 turizm iletmesinden 13nn ykseksezondnda,igrensaylarnazaltmayolunagittiklerivebununsonucuda igrenlerdekideiimnedeniyle,heryenisezondapersoneleeitimvermekzorundakaldklargrlmtr.

Fiyatlama Stratejisi ile lgili Bulgular

letme,fiyatlarnbelirlerkenrakipiletmelerinfiyatlarndanetkilenmektedir:Grmeninrnekleminioluturan20turizmiletmesinden,8ininfiyatlamastratejilerinibelirlerkenrakipiletmelerinfiyatlarndanetkilendiklerivepiyasa fiyatnauyduklar saptanmtr.Geriyekalandier iletmeler ise,verdiklerikalitelihizmetegrefiyatlarndaherhangibiresnemeyapmadklarndilegetirmitir.

Pazarda,iletmesaysnngittikeartmasvedkfiyatstratejileriniuygulayarakfaaliyettebulunmalar,dieryksekfiyatsunaniletmelerideolumsuzyndeetkilemektedir:Kuadaspazarndaturistikiletmesaysgngetikeartmaktadr.Budurumkarsnda,pazarayenigiren iletmeler,piyasadavarolan fiyattan,dahadk fiyatuygulayarakpazardandahafazlapayalabilmeyidnmektedir.Fakat,bellibirfiyatbelirleyeniletmelerbudurumkarsnda,dkfiyatlardanetkilenmektedir.Bunagre,yenibirfiyatstratejisigelitirmeyolunagitmektedir.Grlen20turizmiletmesinin13ndedurumbuekildedir.

letmeler,yerliveyabancmterilerarasndafiyatfarkllatrmasnagiderekdier iletmelerindebukonudaskntyaamasnanedenolmaktadr:Grme sonularnagre,yerliveyabancmteriye farkl fiyatuygulanmas dier iletmeleri de olumsuz etkilemektedir. Bu ekildedavrantabulunan iletmeler,dier iletmelerin imajlarnnktyndebilinmesinevedolaysyla, kalitelimteri saysnngngetike azalmasnasebepvermektedir.

Tutundurma Stratejisi ile lgili Bulgular


Yurtdndakieitlifuarlara,workshoplarakatlmakvedieracentalarziyaret etmek suretiyle tantma faaliyetindebulunulmas, iletmenin ennemlireklamavantajnoluturmaktadr:Grmeyekatlan20 turizmiletmesinden11ininfuarlara,workshoplaraveacentaziyaretlerinekatlaraktutundurmafaaliyetiyrttklerisaptanmtr.Bufaaliyetlerinyrtlmesi iletmelerin tantmasndanbyk faydalar salamaktadr.Dieriletmelerise,bukonudaherhangibirfaaliyettebulunmadklarn,sadece azdan aza reklam faaliyetiyle bunu srdrdklerinidile getirmitir.

letmenin tantmnnbasn,halkla ilikilerve internetzerindenyaplmas, iletmenindahagenibiralandaduyulmasna imkansalamaktadr:Grmelersonucu7turizm iletmesininhalkla ilikilerenemverdikleri,basnyoluyla tantmdabulunduklarve ayrca internetzerindensiteleriaraclyla tutundurmastratejisiuyguladklarsaptanmtr.Budurum,mterisaylarnarttrmaynndenavantajsalamaanlamnagelmektedir.

letme,devamlmterilerine,diermterilerine nazaran, her zamanzel bir hizmet sunmaktadr: Grmeye katlan turizm iletmelerinindevamlmterilerine zel hizmetler sunduklar aratrma sonucu saptanmtr.Yiyecek iecek iletmelerindebudurum,yagnlerindepastaikrametmek,meyvetabasunmak,zelkokteyllervermekgibifaaliyetlerdir.Otelveseyahatacentalarnda ise,eitlikkhediyelerverme,plaketle dllendirme ve genellikle bir gnlk turlarn hediye vermeeklindedir.

letmelerinuzunyllardrfaaliyetteolmalar,reklamstnlndeberaberinde getirmektedir: rneklemimize dahil ettiimiz iletmelerin17sinin uzun yllardr Kuadasnda faaliyette bulunduklar ve bununsonucu belli bir imaj yarattklar grlmtr. Bu durumun, mteriekmekonusundabiravantajyarattsaptanmtr.Yenikurulanbir iletmeyegrereklamyapmamaliyetinindahadkolduunu,dolaysylakaroranlarnndadahayksekolmas sonucunugetirdiklerini ifadeetmilerdir.


SONU

letmelerin belirlenen hedeflere ulamak iin; hedefler, politikalar ve planlarbtnolanstrateji,gelecekleilgilidirveiletmeninoptimumseviyeyeulamasiinsemiolduukararlardizisidir.letmelerstratejilerinibelirlerkenmevcutdurumlarnanalizetmeninyansra,ivedevredinamiklerinideiyibirekilde gzlemleyerek budinamiklerdemeydana gelendeiimleredeuyumsalayabilecek esnek bir rgt yaps gelitirmelidir. Bu sebeple, iletmelerinrgtyaplarnaenuygunstratejileribelirlemelerigerekmektedir.

Gnmznyounrekabetvedeiimortamierisindekiiletmelerpazardavarlklarnsrdrebilmekverekabetavantajsalayabilmek iin temelstnlkleriniiyibirekildeanalizederekbustnlklerinigelitirmelidir.letmeninrettiirnler,hizmetdzeyivefaaliyetlerinemlildepaysahiplerininbeklentilerinikarlayabilmelidir. letmelerinmeydanagelendeiimlerdenhaberdarolabilmesivebudeiimlereayakuydurabilmesi,bilgiyietkinbirekildekullanmasilesalanabilirAltntanar(2006).

Turizmiletmelerindegrlenrekabetstratejisiileiletmelerpazardaikidurumiindebulunabilir.Bunlardanbirisisavunmadaolmak,dieriisehcumdabulunmaktr.Ancakbusrecin,iletmenindurumunavepazarnyapsnabalolduuunutulmamaldr.Seilenrekabetstratejisivebiimiiletmeninpazardabaarlolmasndave/veyastratejikpazarhedeflerineulalmasndabykbiretkiyesahiptir.Baaryaulalmasndapazarlamastratejisiileuyumlubirrekabetstratejisinemlibiryertutar.Dorustrateji,iletmeevresindekifrsatlarvesorunlarlailetmeninayrcyetenekleriarasndauygunbirilikikurulmasynndedirnce(1991).

letmelerinhayatlarndevamettirebilmeveetkinlikleriniarttrabilmeleriiin izleyebileceienbelirginstratejilerbymeyedayalolanlardr. letmeler,birtaraftaniddetlibirrekabetortamndahayatlarnsrdrrken,diertaraftan bymeyeve faaliyet alanlarnda gelimeye alrlar.Bu yzden, en okbymeyedayalstratejilergelimitirDiner(1998).

letmelerin,fiyatlamastratejisinibelirlerken,ohizmetinnceliklefiyatlamasrecini yapmas gerekmektedir. Bir iletme, fiyatlama politikalarn hazrlarken,birokfaktrzerindedurmaldr.Bunlar:fiyatlamagayesininseimi,talebin belirlenmesi,masraflarn tahmini, rakiplerinmasraflarnn, fiyatlarnn vetekliflerinin analizi, fiyatlama metodunun seimi ve nihai fiyatn seiliidirKotler(2000).


letmelerde, etkili tutundurma, ancak etkin iletiim sayesinde gerekleir.Hedef kitleyi sadece rnler hakknda bilgilendirmek yeterli deildir.Hedefkitleninmevcuttutumvedavranlaristenilenyndeise,bunuglendirmek,tersiisebunudeitirmekgerekmektedir.Bylece,hedefkitleninrnbenimsemelerisalanmayaallmaktadrakcveSahilli(2001).

SWOTanalizi,eitlisistemveyaplarnkendievrelerindesahipolduklarkaynakveyeteneklerinenidealekildekullanlmasnsalayacakbilgilerieldeetmeninennemliaracolarakgelitirilmitirUarveDoru(2005).Ayrca,organizasyonlarda yaplan beyin frtnas oturumlarnda yada planlamalarndahayatinemtamaktadrHillveWestbrook(1997).SWOTanalizi,reticiiletmelerinortaklarnndeientaleplerinikarlamadanemliileviolandinamikbirtekniktir.Bunedenle,iletmecilikilkelerininuygulanmas,iletmeleringlynleriilefrsatlardeerlendirmeleridemektir.Ayrca,rakiplerintehditlerinekarkoymadadaavantajsalar.SWOTanalizibasit,amaglbir teknikolup,dieriletmelerdeolduugibi,turizmiletmelerininprofesyonelyneticileriveynetimkuruluyeleritarafndandauygulanabilir.letmelerdeyaplandevreanalizi,evrenineilimleriniveturizmiletmelerininevreyinasletkilediiniyada etkilendiini tanmlamada kilitnoktadr. SWOT analizlerininbirkezyaplmas ile, turizm iletmelerininglbir ekildekapasitelerininneolduuvesavunmaszynlerininnelerolduu,rakipleriilepaylatpazardaneredeolduuvepotansiyeleilimvefrsatlarnturizmiletmelerininasletkileyebileceisorularnayantbulunmuolunacaktrMoutinho (2002).Devreanalizisonucunda,yalnzcamevcutdurumtespitedilmez;aynzamandagelecekle ilgili tahminleryaplryada senaryolaroluturulur.Gelecekteoluacakevre artlarnn kuruluu nasl, ne lde ve ne ynde etkileyecei tartlr.evredemeydana gelebilecek ve kuruluun kontrol edemeyecei gelimelerekar kuruluun alternatif planlar hazrlamas sz konusu olabilecektir akr(2008).

Kuadasnda faaliyet gsteren turizm iletmelerinin stratejik planlamadakullandklartemeldrtstratejiileilgilidahaokhangistratejilerikullandklarnortaya karmak,varsadaha farkl stratejilerinneolduunubelirlemekamacntayanvebuamacaulamakiinyaryaplandrlmgrmetekniininkullanldalmadanusonularaulalmtr:

Rekabetstratejileriasndanelealndnda, iletmeler,rnlerinieitlendirerek,hizmetlerindekaliteyisalayarak,iletmeleriniiyibiryerdekonumlandrarakrekabetavantajsalamayolunagitmektedir.Seyahatacentalarbazndaele alndnda, acentalarn rekabet avantaj salamak iin tama aralarnn


konforuna nem verme, tama faaliyetlerini kendi bnyelerindeki firmalarcakarlama,dahafazlaturoperatrylealarakpazarndahabykbirdiliminesahipolabilmestratejileriniuygulamaktadr.Otel iletmeleriveyiyecek iecek iletmeleriasndan ise,zelliklesunulanhizmetve iletmeninyerolarakkonumcafarklimajnnolmas,kendilerinerekabetavantajsalamaktadr.

Bymestratejileriasndan ise,Kuadasndaki iletmelerinyounlaarakbymestratejisinidaha fazlabenimsediklerisaptanmtr.Bununla ilgili;personeleitiminenemverme,tamaaralarnnkonforunanemverme,mekansalanlamdaeknitelerinyapmveiletmeninkonumuileilgilistratejilersaylabilir.rn eitlendirerek byme stratejisinin de kullanld ve zellikle szsahibiolaniletmelerinyataybymestratejisinibenimsediklerigrlmtr.

letmelerin,fiyatlamastratejilerinibelirlerkenrakiplerindenetkilenerekdkfiyatstratejisinibenimsedikleri,ancakbellibirmteripotansiyelinesahipiletmelerin rn kalitesine gre, yksek fiyat stratejisi uyguladklar ortayakmtr.

Turizmiletmeleri,tutundurmastratejisiolarak,devamlmterilerinesunduklarzelhizmetlerle,eitlifuarlara,workshoplarakatlmaksuretiyle,internet faaliyetleriyrterekve iletmelerininuzunyllardrhizmetvermesidolaysylavarolanimajnkullanarakstratejilerinibelirlemilerdir.

ncomingyapan seyahat acentalarnda,yaplan szlemelerdeyer alanhereydahilpaketfiyatlarnnenazbirsenencesindenbelirlenmesi,acentalararasndaki fiyat farkllnn ok az olmasna neden olmaktadr.Her eydahilsisteminin uygulanyor olmas, iletmelerin rn eitlilii konusunda skntduymasna neden olmaktadr.rn eitlilii konusunda zellikle, ocuklaraynelik faaliyetlerenemverilmesi,mterininhemdahauzun,hemdedahamemnunbirhizmetalmasnsalamadaetkiliolmaktadr.

Otel iletmelerinde,rneitlilii ile ilgiliyaplanalmalardakongresalonlarnnyeterlihizmetiverebilecekstandartlardaolmas,varolanimsahalarnfutboltakmlarnnalmalarnacevapverebileceknitelikteolmas,rekabetasndanavantajsalamaanlamnagelmektedir.

Bilgininetkinbirekildekullanlmasylabirliktebilgi,iletmeiindekisreleri ve yeniliki rgtsel stnlkleri destekleyerek etkin bir stnlk salamaktadr.Ancakbusayedeiletmelerevreseldeiimlereayakuydurabilirvemteriistekvebeklentilerinikarlayabilir.Budurumda,iletmelerinstratejikbirbaareldeetmesinisalayacaktrAltntanar(2006).


DEERLENDRME

SWOTanalizi,ievresiasndan;iletmeninimdikidurumunasistematikbirekildedeerbimede,problemlerini tanmlamadavegelecekyl iinncedenkararlatrlanunsurlarnbelirlenmesindegerekliolanilkadmdrHollowayvePlant(1988).Stratejikplanlamadamevcutdurumunortayakonulmasamacyla,sistemeilikinSWOTparametrelerininbelirlenmesindensonra,mevcutdurumanaliziniyapmakiinSWOTmatrisi(TOWSmatrisiolarakdabilinir)oluturulur.TOWSmatrisiilkolarak1982ylndaHeinzWeihrichtarafndantanmlanmtrDyson(2004).

letmeleri etkileyen d evre unsurlar; demografik, ekonomik, ekolojik,teknolojik,politikvekltrelevreolarakelealnabilirTekeli(2001).Buevreunsurlargeneldevreolarakdaadlandrlmaktadr. letmenin,yaknevreolarakdaadlandrd ievreside, iletmenin i ilikisindeolduuvedorudandoruya etkilendii etkenlerden oluur.Bu etkenler;mteriler, satclar,finansmankurulular,rakipler,sendikalar,mahalliidarelervehkmetsaylabilirTakran(1999).

Turizmorganizasyonlarnn ileyiindeevrefaktrnnkarmakvedeiimekararlbiryapdaolduudilegetirilmekteveanalitikolarakevreunsurlareayrlmaktadr.Bunlar:makroevreetkenleri, rekabetevresivepazarevresidirHeathveWall(1992).

SWOTanalizi,sistematikyaklamlareldeetmevekararvermedurumundabirdayanakolmakyerine,genellikleiselvedsalevrefaktrlerininanalizindebiraraolarakkullanlmaktadrKurttilavd.(2000).

letmelerin,geleceeynelikyenipazarlamaplanlaryaparkenbaznoktalargznndebulundurmalargerekir.Bunlar;ekonomik,sosyokltrel,politik,yasalveteknolojikolaylarngeneletkilerininnelerolabileceiyadabunlarniletmeninfaaliyetleriveperformansileilikisi;irkettarafndanbelirlenmipazarlarda,mterilerinevedatclararnleriileilgilibilgilerivermedehangiiletiyollarnkullanacaklar;doalrekabetortamndarakiplerininkimlerolduu;pazarkimlerlepaylat,rakiplerinn,pazarlamametotlarveglvezayfyanlar;iletmeninpazardilimiileilgiliayrntlbilgiyesahipolma,sat,karllkvesatlarneilimlerigibiunsurlardrHolloway(2004).

Bualma,iletmelerietkileyendevreunsurlardikkatealnaraksrdrlmtr.Yaplandurumanalizi ileevrenineilimlerive turizm iletmelerininevreyinasletkilediiyadaetkilendiiortayakarlm,turizmiletmelerininkapasitelerininneolduuvesavunmaszynlerininnelerolduu,rakiple


riilepaylatpazardaneredeolduuvepotansiyeleilimvefrsatlarnturizmiletmelerininasletkileyebileceisorularnnyantlarbulunmutur.

Aratrma,Agrubuseyahatacentalar,drtvebeyldzloteliletmelerivebyklekliyiyecek iecek iletmeleriyneticileri ileyaplm,dier turizmiletmelerinden;elence iletmeleriveyanhizmet tesislerikapsama iinealnmamtr.Bundansonrakialmalarda,buturizm iletmelerininde iindebulunduualmalaryaplp,literatrekatkdabulunulabilinir.

KAYNAKA Altntanar,F.(2006).StratejiGelitirmeSrecierisindeStratejikBaarUnsurlarnnDeerlen

dirilmesi,Uludaniversitesi,5(2):3547.Geray,H.(2004).ToplumsalAratrmalardaNicelveNitelYntemlereGiri:letiimAlanndanrneklerle,

Ankara:SiyasalKitabevi.akc,C.veSahilli,S.(2001).TrkiyedeFaaliyetGsterenDrtveBeyldzlOtellerdeYrtlen

TutundurmaFaaliyetlerizerineYaplanBirAratrmaveSonular,I.UlusalTurizmletmeciliiKongresiBildirilerKitab:Ankara.

akr,A.(2008).Kamu darelerindeStratejikYnetimKapsamndaPlanlamavePlanBte likisi(MaliyeUzmanlYeterlilikTezi).Ankara:MaliyeBakanl.

Diner,.(1998).StratejikYnetimveletmePolitikas.stanbul:BetaBasm.Dyson, R.G. (2004). Strategic Development and SWOT Analysis at The University ofWarwick,

EuropeanJournalofOperationalResearch,152:395412.Heath,E.veWall,G.(1992).MarketingTourismDestinations,AStrategicPlanningApproach.USA:John

Wiley&Sons.Hill,T.Westbrook,R. (1997).The StrategicDevelopment ofManufacturing:MarketAnalysis for

InvestmentPriorities,EuropeanManagementJournal,15(3):547563.Holloway,J.C.(2004).MarketingforTourism.England:PearsonEducationLimited.Holloway,J.C.vePlantR.V.(1988).MarketingforTourism.England:PitmanPublishing.Kotler,P.(2000).PazarlamaYnetimi.(ev:N.Muallimolu)stanbul:BetaBasm.Kurttila,M.vd.,(2000).UtilizingtheAnalyticHierarchyProcess(AHP)inSWOTAnalysisAHybrid

Method and ItsApplication toAForestcertificationCase,Forest Policy andEconomics, 1:825843.

Moutinho,L.(2002).StrategicManagementinTourism.England:CABIPublishing.Odaba,Y.(2001).PazarlamaPlanRehberi.KOSGEBGiriimciliiGelitirmeMerkezi.Ankara.nce,G.(1991).PazarlamaYnetimiMamulPlanlamasveStratejileri.zmir:DokuzEyllYaynclk.Punch,K.F. (2005).SosyalAratrmalaraGiri. (ev:DursunBayrak,H.BuderArslanveZeynep

Akyz).Ankara:SiyasalKitabevi.encan,H.(2005).SosyalveDavransallmlerdeGvenilirlikveGeerlilik.Ankara:Sekin.Takran,N.(1999).letmeStratejilerivePolitikalar.zmir:BoyutDizgi.Tekeli,H.(2001).TurizmPazarlamasvePlanlamas.Ankara:DetayYaynclk.Tekin,M.veiek,E.(2005).letmelerdeRekabetstnlSalamadaFarklBirYaklam:Deer

TemelliPazarlama,V.UlusalretimAratrmalarSempozyumu,stanbulTicaretniversitesi,66:6368.


Uar,D.veDoru,A.. (2005).CBSProjelerininStratejikPlanlamasveSwotAnalizininYeri,10.TrkiyeHaritaBilimselveTeknikKurultay,Ankara.

lgen,H.veMirze,S.K.(2004).letmelerdeStratejikYnetim.stanbul:LiteratrYaynclk.Yksel,A.veYksel,F.(2004).TurizmdeBilimselAratrmaYntemleri.Ankara:Turhan.Wimpenny,P.veGass,J.(2000).InterviewinginPhenomenologyandGroundedTheory:IsTherea

Difference?,JournalofAdvancedNursing,31(6):14851492.

NTERNET KAYNAKLARI Sewell, M. The Use of Qualitative Interviews in Evaluation.

http://ag.arizona.edu/fcs/cyfernet/cyfar/Intervu5.htmadresindenalnmtr.Eriimtarihi:23Kasm2009.



Gazlgl (Afyonkarahisar) Beldesinde Faaliyet Gsteren Devre Mlk Tesislerine Ynelik Alglamalar

ArzuTOKERT.C.Anadoluniversitesi,SosyalBilimlerEnstits,

TurizmveOtelletmeciliiAnabilimDalEposta:[email protected]

erifeSKDAR

T.C.Anadoluniversitesi,SosyalBilimlerEnstits,

TurizmveOtelletmeciliiAnabilimDalEposta:[email protected]

Z

Bu aratrmada, Afyon li hsaniye lesi Gazlgl Beldesinde geliimi hzla devam eden termal devre mlk tesisleri ile ilgili yerli halkn alglamalarnn belirlenmesi amalan-mtr. Aratrma, 2009 yl Temmuz aynda gerekletirilmitir. Aratrmada, anket ve grme ynteminden yararlanlmtr. Aratrma kapsamnda, beldedeki tesislerin ya-ps hakknda bilgi edinme yannda, yerel halkn devre mlklerin yaratt fiziksel, eko-nomik ve sosyal etkiler hakkndaki dncelerinin saptanmasna allmtr. Bu a-mala toplam 7 otel mdr ve 258 yerel halk sakini aratrma rneklemi olarak a-lnmtr. Aratrma sonucunda yredeki devre mlk tesislerindeki hzl gelime ile ilgili olarak, yerel halkn ekonomik ve sosyal evre asndan olumlu, fiziksel evre asndan ise olumsuz alglamalara sahip olduklar belirlenmitir. Yine turizmle, yredeki tarm sektrnn geriledii buna karn, inaat ve termal otel iletmecilii alanlarndaki ile-rin hzla gelime gstermeye balad yolunda bulgulara ulalmtr.

Anahtar szckler: Devre mlk, termal turizm, evresel etkiler, Afyon, Gazlgl. GR

Trkiyedeiturizmingelimesineparalelolaraksonyllardaikincikonutolgusundada farklboyutlardagelimelermeydanagelmitir.Bilindiigibi, ikincikonutlar1970liyllardanitibarenzellikle,sunulanturistikhizmetlerinsonderecepahalolmasvebuhizmetlerdenyararlananinsanlarnekonomikgleriniamasnabalolarakortayakmbirzmeklidir. kincikonutlarnbirekonomikyatrmolarakgrlmesidebugeliimikrklemitir.Bylece1980li


yllaragelindiindeikincikonutlarnnegeilemeyenbirartkaydetmitir.Buyounlamaya,planszlkveTrk insannn turizmve evrekonusundakibilinsizevrekullanmdaekleninceikincikonutlarblgedeekonomik,evreselvesosyalyndentehditunsuruolmayabalamtr.1990lyllaragelindiindeiseikincikonutlarnortayakarttbusorunlarnortadankaldrlmasveikincikonutlarnaktifturizmekazandrlmasylailgilialmalargndemegelmitir.

kinci konutlarn aktif hale getirilmesinde en ok kullanlanmodel, devremlk sistemiolmutur.Bumodelinuygulanmas tmdnyadavelkemizdeokhzlbirgelimegsterdiinden,uandagelinennoktada,bugelimenindebellibirplanvekontrolaltndayaplmasnngereiortayakmtr.Bugerekedenhareketlehazrlananbualmada,termalblgeolmasnedeniylegnmzdedevremlksistemininsonderecerevataolduuvehzlagelitiiAfyonilindekiGazlglBeldesininincelenmesiamalanmtr.

Buamala,ncelikle,ikincikonutvedevremlkkavramincelenmidahasonrabu trblgeselyounlamalarn evreyeolan ekonomik, sosyalve fizikselevreynletkilerizerindedurulmutur.almannsonblmndeiseikincikonutlarnatlhaldenkartlarak,aktifturizmolayiinesokulmasiinzmniteliindegrlendevremlklerinevreseletkilerininbelirlenenalmakapsam iindeortayakoyulmasplanlanmtr.Buradan elde edilen sonulardorultusunda,Gazlgl Beldesinde sayca artan devremlklerin olumlu veolumsuz evresel etkilerininbelirlenmesivebu sonularabalolarakgereklinlemlerinalnmaskonusundafikiroluturulmayaallacaktr.

KNC KONUT VE DEVRE MLK KAVRAMI

Konutfazlasnnturistikkonaklamavetatilamacylafarklkiilerevekurulularapazarlandsistemlermevcuttur.Ancakbusistemlersadece ikincikonutlarnpazarlanmasveiletilmesiiindeilaynzamandaapartotel,resortotel,tatilkyvb. turistik tesislerinpazarlanmasve iletilmesiamacyladakullanlmaktadr(Manisa2007:2930).Busistemlerkendi ilerindeeitlilikgstermektedir.Literatrdebu sistemlerDevremlkveDevretatilolmakzere temelikisistemolarakincelenmektedir(Manisa2007:30).

Devremlk;meskenolarakkullanlmayaelverilibiryapveyabamszblmn ortakmaliklerinden her biri lehine, bu yap veya bamsz blmdenylnbelirlidnemlerindemterekmlkiyetpaynabalolarak istifadeedilmekzerekurulanbir irtifakhakk (Havutu1987:41)olarak tanmlamaktadr.Bakabiryazardadevremlk;meskenniteliklibirtanmaznmterekmalikleri lehine vemterekmlkiyet payna bal olarak tanmazdan yln


bellidnemlerinde istifadehakksalayanbir irtifakhakk (zmen1988:29)olaraktanmlamaktadr.Butanmaokbenzerbirtanmda1985ylndayrrlegiren3227SaylKanunda(katmlkiyetikanununun8.blm)yaplmtr.

Devretatil ise; iletmecininszlemeyaptkiiyedevremlkgibiaynibirhaksalamamaklabirlikteahsitalepniteliindekidevretatilkonusu,tesislerdenyararlanmaolanasunmaktadr.DevreTatil,birtakvimyliinde,birhaftadanazolmamakzeresatnalmayolu ilegerekyurt iindegerekseyurtdnda edinilen, o tatil beldesindeki zilyetlik ve skna hakk (possessory oroccupancyright)olarakifadeedilmektedir(Atalay1994:79).Dnyagenelinebakldnda,busistemiindeyeralankurulularn;yatrmc,pazarlamakurulular, iletme irketleri, tatildeiim sistemleri, garantr kurulular,devretatilyatrmclarbirliklerivedevretatil tketicileribirlikleriolduklargrlmektedir.Busisteminuygulamaalanturistiktesislerolduugibiikincil(yazlk)konutlardaolabilmektedir (Ulusoy2006:36).Devre tatil ile ilgiliyaplanaratrmalarda (Abravay 1994: 25) 1992yl itibariyleyaklak 2,5milyon aileninbusistemdenyararlandtespitedilmitir.

Devremlkveyadevre tatilyesiolankiilereuluslararasbykdeiimsistemleri,farklblgelerde,farkltesislerde,farkllkelerdedeiimolanaklarsunmaktadr.Busistemlerlkedenlkeyeveaynlke iinde farkllklar tayabilmektedir.BukonudaenbyktecrbeyeAmerikanveFranszSistemlerisahiptir(Ulusoy2006:59).

Zamaniindeyukardaanlatlanikisistemdeyaanansorunlarngiderilmesiamacyla,her iki sistem iinde yer alan konutlar iinuygulanabilen cleconfortsistemiortayakmtr(Yamak1989:89).Busistemdeyeralmakisteyenkonutsahiplerininbirmiktarparayatrarakbavurudabulunmasgerekmektedir.Bubavuru bilgilerine bal olarak, konutlar yurtii ve yurtd seyahatacentalarncapazarlanmaktadr(Yamak1989:89).Busistemekatlankonutsahiplerine teknikyardmveucuzdevletkredilerisalanarak,blgedeki turizmpotansiyeliarttrlmaktadr.

LGL LTERATR

kincikonutlarve evreyeolanetkileriuzunyllardanbuyanabirokaratrmayakonuolmutur.Bubalamdayaplanalmalarnfizikselevreortamnda younlat, daha sonraki dnemlerde ise, ekonomik ve sosyal etkilerindikkatealndynndedir.MathiesonveWallagre (1982) ikincikonut turizminebalolarakbitkirtsnnortadankalkmas, insanatklarnnsalnmasveestetiknedeniyledoalyaamnzarargrmesikonularndasaptamalar


yapmlardr(Bakrc2007:28).kincikonutlarnyaygnlamasveberaberindegetirdiidzensizyaplamannyarattetkilerin,doalevreninyansraeitliekonomikvesosyaletkileredenedenolduunuilerisrenaratrmabulgulardavardr. HallveMller (2004)bubalamda, ikincikonutlarnyarattekonomik etkilereolumlubirbakasylayaklamtr.Emekli (2004:19)deyazlklarvegnbirlik turizmhareketleri ilebazblgelerin ticaribirnitelikkazanarakaktifhalegeldiiniilerisrmtr(Emekli2004:119).Bohlin(1982)de, ikincikonutlarnyaratt ekonomik etkilereolumlubiradanyaklam;ikinci ve sabit konut arasndakimesafe arttka, ikinci konut sahiplerinin bublgede yaptklar harcamalarn azaldn ve bylece ikinci konutlarn dahayakn evrede ise yerel ekonomiye daha fazla pozitif etki yaratt grnilerisrmtr(Marjavaara2008:13).

Teniklerin2001ylndaTrkiyeleindeyaptalmasndaulalansorunlar; altyap olanakszlklar, iletmecilik asndan zmszlkler, kaynaksavurganl,lsermayeyatrmlar,parasalkaynaklarnirrasyonelkullanm,ekonomiyekatklarnnvesalananyararlarnsnrll eklindezetlenebilir.Dieryandan,buyrelerdeistihdamsorunununortayakt,yazknfusununbealtkatfarkllat,alanlarnokazbirksmnnyerlihalkarasndanseildiiyolundagrlerdebulunmaktadr(DoanveErginz199:132).

kincikonutlarnsosyaletkileriise,evreyikullanmahakknnsonradangelenler tarafndan yerli halkn elinden alnmas, ncelikle memnuniyetsizliesonradaeitliderecelerdeatmalaranedenolduuynndedir(DalveBaysan2007:7071).Buamala,Bieger,BeritelliveWeinert (2007:265)almalarndaikincikonutsahiplerininszkonusudestinasyondasadecefinansaldeilsosyaladandaglbiretkiyesahipolduunusavunmaktadrlar.

Trkiyedeikincikonutlarnyreselveblgeselsosyalyapyaetkileriyleilgiliaratrmabulgularnaokaz sayda rastlanmolmasdikkatedeerbulunmutur.Bunlardanilki,Serengiltarafndan2000ylndagelitirilmiolup;bazgereklideiiklikvedzenlemelerinyaplarakenaz2030konutunbirlikteiletildiivepazarlandbirsiteminoluturulmasnngerekliolduuyolundadr.Dahasonrakidnemlerde(2004),Ayc(2009)tarafndanyaplanbirbakaneride, ikincikonut iletmeciliininyasalamasve ikincikonut iletmeciliialantemelolmakzerefaaliyetgsterenbirirketkurulmaseklindedir.Ulusoyun(2006) almas ierdiimotifler bakmndan Aycnn (2004) ve Serengil in(2000)almasnabenzerlikgstermektedir.Modelkapsamndakikiivekurulular;mlkiidareler,resmivezelaltyapkurulular(Teda,TrkTelekom,Ptt,vb.),konutvesitesahipleri/rgtleri,siteyneticileri,pazarlamackurulu


lar,sigortairketleri,topluulamirketleri,iletmecikurulularveTurizmBakanl,kredikurumlar,turistler,turistgruplarileturistlerinkendiorganizasyonlarolarakbelirlenmitir.Manisann(2007)nerdiimodeldeise,ikincikonutlarnyerliveyabancturistlerilebulutuubirpazaroluturulmasgerekliliibelirtilmitir.Modelikifarklikincikonutstokuzerinekurgulanmaktadr.Bukonutlarnretimamalarvemimarilerifarkllkgstermektedir.Bunedenle, turistik konutve tatil konutu yazlk konut olarak adlandrlacak ikifarklikincikonuttipiortayakoyulmutur.

Aratrmaclar,ikincikonutlarnturizmekazandrlmasileilgilikkfarkllklarolmaklabirliktehemenhemenbirbirinebenzermodellernermilerdir.Bumodellerindevremlkvedevretatilsistemleriniiaretettiigrlmektedir.Ancak ikinci konut sorununun zm iin nerilen bu sistemlerin zamanlabirersorunhalinegelmesinindenlenmesigerekmektedir.DevremlklergerekdnyadagerekseTrkiyedeikincikonutlarnyarattsorunlarabirzmniteliindegrlmvebuorandadayaygnlamtr.lkemizdedehzlasaylarartanbu sistemle tatil evi sahibiolmaanlaybir sre sonrabata, fizikselkirlenmelerolmakzere,ekonomikvesosyalyndentmdestinasyonlardaolumsuz etkileri de beraberinde getirecektir. Bunun nlenmesi ile ilgili olarakbataTurizmBakanlolmakzereilgilitmkurumvekurulularnbirevreselpaydaolaraknleyicitedbirlerialmasadetabirzorunlulukhalinegelmitir.

ARATIRMA

Buaratrma,Afyonili,hsaniyeilesininGazlglBeldesindegerekletirilmitir.Beldeninbalbulunduuhsaniyeilesisosyoekonomikgelimilikdurumu (DPT, 2004) itibariyle Trkiye deki 872 ile arasnda 620. srada,Afyonkarahisar iinde17.sradave4.derecegelimi ilegrubundayeraldgrlmektedir.Nfusu;DevletstatistikEnstits,2000ylnfussaymnagre34.224tr.Blgederesmikaytlaragre(AfyonKltrveTurizmlMdrl,2009) toplam25 termalotel,1896yatakkapasitesibulunmaktadr.Bunadierkonaklama tesisleride (pansiyon,motelveBelediye)eklendiindeyredekitoplamyatakkapasitesi2605eulamaktadr.Ayrca,beldedeyapmhalendevamedentermaldevremlktesislerinintamamlanmasyla,yredekitoplamyatakkapasitesininyaklak6000olmasbeklenmektedir.Builetmelerdensadece8tanesininevreEtkiDeerlendirmeraporuvardr(Afyon levreveOrmanMdrl).


Aratrmann nemi ve Amac

Termal bir blge olanvekavaknoktasnda bulunanAfyon,yatrmclara olduka cazip gelmektedir. Turizm Bakanlnca Gelecein Termal Bakentiolaraknitelendirilenildedevremlkyapmhzladevametmektedir.zellikle,sonbirkaylierisindeyatrmclarnaknnaurayanGazlgldeonlarcavillatarzsitevedevremlkleriinaedilmi,beyldzltermalotellerininaatlarnabalanmtr.Buhzlgelimeyeyatrmcnnpenceresindenbakldnda,avantajlolarakgrnenbukonunun;yneticilerasndannaslalglandayrca,yrehalknnbudurumdannasletkilendiininortayakonulmasyreninturistikgeleceiasndannemligrlmtr.Blgenin turizmmerkezi ilanedilmesiylebirlikteartanyaplamaeiliminin,Gazlglvehalkasndangelecektenegibietkileryaratacanbelirlemekbelkidebublgeninkaderinietkileyecekipularsalayabilir.

Termal turizmasndanokbykbirnemesahipolanGazlglBeldesi,gereken nlemler alnmad takdirde birok rnei grlen blge gibidevremlkcennetihalinegelecekveuzunvadedebugeliiminolumsuzetkilerininortadan kaldrlamayacakboyuta gelmesi kanlmaz olacaktr.Dier yandan;blgedetermalturizminsrdrlebilirliininsalanmasnn,gerekbublgedeyaayanyerlihalkasndangerekseblgeyeyatrmyapanyatrmcasndanbyknemesahipolduuyadsnlamaz.

Aratrmann Yntemi

Aratrmada,anketvegrmeyntemindenyararlanlmtr.Buamala,yerlihalkngrlerivetesisyneticileriningrleriiinikiayrsoruformuhazrlanmtr.Soruformlarnnhazrlanmasndaliteratrdeyeralanaratrmasorularndanyararlanlmtr(Emekli1998;zmen2007).Buaratrmalardakullanlansorular;ekonomik,sosyalvefizikselevreyideerlendirmeyeynelikolarakhazrlanmtr.Anketsoruformunda2adetgenelbilgisorusuve31adetevreseletkiyialglamasorusubulunmaktadr.Busorularndalmiseyledir:

1. Ekonomikboyut;3.,4.,6.,7.,8.,9.,10.,11.,21.,26.ve29.sorular,

2. Sosyalboyut;1.,5.,13.,14.,15.,24.,25.,28.,ve31.sorular,

3. Fizikselevreboyutuileilgilisorularise;2.,12.,16.,17.,18.,19.,20.,22.,23.,27.ve30.sorulardanolumaktadr.

Bu sorular ayrca, Kesinlikle Katlmyorum1, Katlmyorum2, Fikrim Yok3,Katlyorum4veKesinlikleKatlyorum5eklinde5lilekzerindederecelen


dirilmitir.Olumsuzsorularda isebudeerlendirmetersindenyaplmtr.Buradan elde edilen,12.25arasbulgularolumsuz;2.263.75arasbulgularntr(ne olumlu/olumsuz); 3.765 aras bulgular ise olumlu olarak yorumlanmtr(Gedikvd.2009;Yksel2002Uslu1999).Bugruptakisorularyerlihalkaynelikolarakhazrlanmtr.

Grme formu iseyneticilerin igrd tesisler ile ilgilibilgilerin toplanmasamacylasunulan17kapalulu,1tanesideakuluolmakzeretoplam18 sorudanolumaktadr.Gerekanketgereksegrmeleryzyzegerekletirilmitir.Aratrma1Temmuzve15Temmuz tarihleriarasndayaplmtr.Aratrma, doas gerei iki anaktle zerinde yaplmtr. Bunlardanilki;GazlglBeldesindeyaayanyerlihalk;ikincisiiseblgedekitesisyneticileridir.GazlglBeldesinintoplamnfusu2450dir(GazlglBelediyesi2007).zerinde allacakrnek says,%95gvendzeyinde (zdamar2003:116118);

n:N.s.t,sd/(N1).dformluygulanaraktespitedilmitir.

N:Evrenbirimsays

n:rneklembykl

Z:=0.05iin1.96

d=rneklemhatas

t,sd=sdserbestlikderecelitdalmkritikdeerleridir.

Bunagre;

N=2450,t0,05=1,96,d=0,05,s=1,6765tir.Bylece,

n=2450.(1,96).1,6765/2449.(0,05)eitliinden

n=257,72258rneklembirimineulalmtr.

Anketler yapld an elden toplanmak suretiyle tamam geri dnmtr.Geridnmeoran%100dr.

Aratrmada grme yaplacak ikinci anaktle, 2009 yl itibariyleGazlgldehizmetveren toplam41 tesistenolumaktadr (Afyon lKltrveTurizmMdrl).Ancakbutesislerden14tanesitermalotel,1tanesidevremlk,1tanesitermalkaplca,dier25tesisiseiindekaplcaveyatermalnitesiolmayanyredekikkpansiyonveapartlardanolumaktadr.Diertesisyneticilerininaratrmaya itibaretmemelerinedeniyle,grmeler sadeceyredeki7tesisyneticiyleyaplabilmitir.


Aratrma Bulgular

almadaneldeedilenbulgular,yerlihalkveyneticilerdenolmakzere ikifarklgruptakategorizeedilmitir.Bugruplarailikinbulgularaaadaaltbalklar halinde yer verilmektedir.ncelikle, tesislerle ilgili ynetici grlerineldeedildiibulgularayerverilmitir.

TesislerlelgiliGrleri

Grme formu ile toplanan bu veri grubu, aratrma alanndaki tesislere aitgenelbilgilerivetesislerin ileyiiyle ilgiliyneticigrlerinibelirlemekamacylakullanlmtr.Aratrmakapsamnaalnan7tesisin,3devremlk,3otel1i termalkaplcaoteldir.Bu tesislerdeki toplamyatakkapasitesi5065dir.Tesislerinenyenisi2yllkolup,yredealaneneskitesisisekaplcaotelolup51yllktr.Bu tesislerinhibirinde seyahatacenteleri ile ilgilibirbalantolmadbelirlenmitir.Tesislerin6s tmylhizmeteak,1isadeceyazaylarndahizmetvermektedir.Bu tesisleregelenziyaretilerin tamamnnyerliolmasise,yreninhenzdturizmealmadnnbirgstergesiolarakalnabilir.Grmelerdeneldeedilendiersonularaaadaoluturulangrafiklerdeyerverilmektedir.

Grafik1.TesislerlelgiliKuruluYeriFaktrlerinDalm

Grafik1degrldzere,tesislerinGazlglBeldesindekurulmasndakibirincineden,blgenintermalsukaynaklardr.Bunu,ncelikleblgenintarihselkltreldeerleritakipetmektedir.

0

1

2

3

4

5

6

7

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

Termal Su zelliininBulunmasUcuz ve geni arsa imkan

Blgenin tarihsel ve kltrelnemiBlgenin sessiz ve sakin olmas

Doal gzellikler

ehir merkezine yakn olmas

Turizmde tevikli blge olmas


Dahasonra iseucuzarsa imkan,blgeninsesizvesakinolmas,doalgzellikler,ehirmerkezineyaknolmasveturizmdeteviklibirblgeolmasayndzeyde tercihnedeninoluturmaktadr.Bubulgular, tesislerinbublgedeyounlamasndatermalsukaynaklarnnsonderecenemliolduunu;ayrca,yreninFrigyaVadisi iindeyeralmasdakltrelolarak tercihnedenioluturduunugsterirniteliktedir.

Grafik2.KuruluYerleriMemnuniyetDzeyi

Grmeyaplan tesisyneticilerinin6skuruluyerindenmemnunolduunubildirmi,ancak,1tesisyneticisibukararndandolaymemnunolmadnifadeetmitir.Bununnedeniolarakda,bublgedekihzlaartanartesissaysgsterilmitir.

Grafiktegrldzere (Grafik4),aratrmakapsamnaalnan tesislerdealantoplampersonelsays467dir.Bunun%70i,bakabirifadeyle326kiisi,GazlglBeldesinde ikamet etmektedir.Geriyekalan% 30lukksm isehalayatrmaamasndaolantesislerdealptaeronfirmalarcabakaillerdengetirilenelemanlardanolumaktadr.Tesislerdealanpersonelinturizmleilgilibirmeslekieitimalmolmadurumu%12olarakhesaplanmtr.

Tesis Says

0

1

2

3

4

5

6

7

Evet Hayr

Tesis Says


Say

0

100

200

300

400

500

Say

Say 467 326 54

Tesislerde Toplam alan Says

Gazlgl Beldesinden Salanan Personel Says

Mesleki Eitimi Olan Personel Says

Grafik3.TesislerdealanPersonelinDurumu

Grafik4.ZiyaretilerinYememeGereksinimleriniSaladYer

Bu tesislerin nde konaklama yapan ziyaretilerin yemeime ihtiyacnGazlglBeldesindenkarlad;drdndeisetesisiindekinitelerdenkarlandbelirlenmitir.Budurumbazkkiletmelerinbnyesindeyemeimenitesininbulunmamasnabalanabilir.

0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

Seri 1

Seri 1 3 4

Afyon Gazlgl Tesis l d

Ziyaretilerin Yeme-me Gereksinimlerini Salad Yer 0

0,5

1

1,5

2

2,5

3

3,5

4

4,5

Seri 1

Seri 1 3 4

Afyon Gazlgl Tesis l d

Ziyaretilerin Yeme-me Gereksinimlerini Salad Yer


0

1

2

3

4

5

6

15 Gn 10+

Ziyaretilerin Ortalama Kal Sresi

Grafik5.ZiyaretilerinTesislerdeOrtalamaKalSresi

Ziyaretilerintesislerdeortalamakalsresinebakldnda,konaklamannyaklak10gnlkdevrelerhalindetalepedildiiveenazkonaklamannisebirilebegnarasndaolduudur.

Grafik6.TesislerdeKarlalanSorunlar

Grafik6dagrldzere,tesisyneticileriyredeevretketmesorunlarnn(kirlilik,grlt, inaat)hzlaartndnmektedirler.Busorunu,altyapvepersonelbulmadayaananskntlarntakipettiivebazyneticilerin

0

1

2

3

4

5

6

7

8

Alt yap Scak SuSorunu

Souk SuSorunu

evreSorunlar

TantmSorunlar

PersonelSorunlar

EvetHayr


de,yredescaksuyunzaman iindetesislereyetmemesigibibirsoruna iaretettiklerigrlmtr.

YreHalknnDevreMlkTesisleriylelgiliAlglamalar

Anketsoru formundayeralanveyrehalknn turizm ile ilgilialglamalarnadnkbulgularabublmdeyerverilmektedir.Anketsoruformundayeralan1.ve2.sorularolan;azalanveartan ilerle ilgiliyrehalknngrlerineaitsonularTablo1degsterilmektedir.

Tablo1.GazlglBeldesindekiHalknlerileAlglar(n=258) Evet Hayr Turizm ile nemi Azalan ler

% Sklk % Sklk

1. Tarm %72.5 187 %27.5 71

2. Sanayi %20.9 54 %79.1 204

3. El Sanatlar %15.5 40 %84.5 218

Turizm ile nemi Artan ler

1.Termal Tesis letmecilii %80.2 207 %19.8 51

2. naat leri %77.9 201 %22.1 57

3.Pansiyon letmecilii %74.8 193 %25.2 65

4.Ulam letmecilii %43.8 113 %56.2 145

5.Turistik Eya Satcl %27.5 71 %72.5 187

Tablo1 incelendiinde, turizminyredegelimesidurumunda,yerlihalknbatatarmsektrolmakzeresrasyla;sanayivezellikleelsanatlaralanndabirgerilemeolacaendiesiduyduklarsylenebilir.Budurum,literatrdeanlatlan vedaha nce yaplm olandier almalarla nemli lde rtmektedir.Yani,tarmsalalanlarnturizmealmasvebusektrnzarargrmesiburadadaortayakmayabalayannemlibirevreselsorununhabercisidir.Bununyan sra,bublmdeki sorularla,yreye turizmingelmesiyleartan ialanlarvesektrlerolduudabelirlenmitir.Yerlihalknnemlibirounluu(%80,2)busayedetermaltesisiletmeciliininarttgrnbildirmitir.Bunabalolarakdayatrmlarveinaatsektrnngelimesikanlmazbirso


nuolarakeldeedilmitir.Bunusrasyla, turizmebalolarakpansiyon iletmeciliiveartanyolcutalebininkarlanmasiinulatrmaalanndakigelimelerinizlediigrlr.Turistikeyasatclileilgiliolarakdaokazbirgelimenin olmas, yredeki el sanatlarnn bu amala kullanlmaya balandnnbirgstergesiolarakalnabilir.

Tablo2.GazlglBeldesindeYaayanYerliHalknDevreMlklerle lgiliEkonomikBoyutluAlglamalar(n:258)

Alglar Sklklar

Ekonomik 1 2 3 4 5 Ort. Std. Sapma

Durum

3. Yeme-ime sektr ile ilgili gelime-ler olmutur.

20 25 19 143 51 3.6977 1.1270 Ntr

4. Ulam olanaklar gelimitir. 44 26 43 98 47 3.3023 1.3443 Ntr

6. Kazan, buraya gelen ziyaretilerin ziyaretilerden salanmaktadr.

7 11 14 113 113 4.2171 0.9291 Olumlu

7. Devre mlkler blgede istihdam ve i olanaklarnn artmasna neden olmutur.

14 12 16 96 120 4.1473 1.0883 Olumlu

8. Termal turizm blgeye daha fazla yatrm ekmektedir.

8 10 14 85 141 4.3217 0.9670 Olumlu

9. rn ve arsa fiyatlarnda art olmamtr.

128 59 57 8 6 1.8566 1.0168 Olumsuz

10. Yerli halk bu blgede geim zorlu-u ekmektedir.

49 53 33 66 57 3.1124 1.4492 Ntr

11. Ziyaretiler blge halkna herhangi bir katk yapmamaktadr.

9 24 19 92 114 4.0698 1.0955 Olumlu

21. Turizmin gelimesiyle beraber yerel rnlere olan ilgi artmtr.

10 20 29 121 78 3.9186 1.0350 Olumlu

26. Tesisler personel ihtiyalarn yreden salamaktadr.

68 60 81 43 6 2.5465 1.1192 Ntr

29. Yrede turizmin gelimesi yalnz-ca sezonluk bir gelir kayna yarat-makta ve blge halk g etmektedir.

31 42 25 52 108 3.6357 1.4572 Ntr

Tablo2degrldzere,yerlihalknGazlglBeldesiyleilgiliekonomikalglarnnbelirlenmesineynelikolaraksorulanvetablodasranumaras6.,7.,


8.,11.ve21.olarakbelirlenenbesoruyaverilenyantlarve3.,4.,10.,26.ve29.sorularverilenntrcevaplar(neolumlu/neolumsuz)butesislerinyredeekonomik .anlamdaolumsuzolarakalglanmadklar eklindeyorumlanabilir.Buboyuttayeralan,rnvearsafiyatlarnnykselmesisorusunaiseyerlihalkolumsuzyndetercihyapmtr.Dolaysyla,yredekifiyatartlarnndenetlenmemesiyleilgilibirrahatszlkolduudnlebilir.

Tablo3.GazlglBeldesindeYaayanYerliHalknDevreMlklerlelgiliSosyalBoyutluAlglamalar(n:258)

Alglar Sklklar

Sosyal 1 2 3 4 5 Ort. Std. Sapma

Durum

1. Yerel halkn davran tarznda de-ime olmaktadr.

64 35 25 85 49 3.0775 1.4898 Ntr

5. Ziyaretilerin gelmesiyle yerli klt-rel faaliyetler gelimitir.

22 31 66 98 41 3.4070 1.1473 Ntr

13. Yre halk ziyaretilerle iyi ilikiler kurmak istemektedirler.

12 17 25 129 75 3.9225 1.0334 Olumlu

14. Yre halk ziyaretilerin yreye gelmesinden memnundur.

9 9 21 129 90 4.0930 0.9373 Olumlu

15. Turizm sayesinde blgedeki klt-rel deerler daha iyi tantlmaktadr.

10 20 26 117 85 3.9574 1.0448 Olumlu

24. Tesislerdeki market ve elence niteleri halkn yre ile ilikisini azalt-maktadr.

28 30 91 81 28 3.1977 1.1244 Ntr

25. Termal turizm yrenin tantmna katk salamaktadr. **

7 13 16 106 116 4.2054 0.9585 Olumlu

28. Turizm yrede yaayan yerli halkn yaam tarznn deimesine neden olmaktadr.

57 39 24 84 54 3.1512 1.4776 Ntr

31. Yredeki termal tesislerde konakla-yan ziyaretilerle yerli halkn iletiimi iyidir.

10 37 101 76 34 3,3372 1,0052 Ntr

Yerlihalkn sosyalynlalglarnnbelirlenmesiamalyantlar incelendiinde;1.,5.,24.,28.ve31.sorularantrcevaplaralnrken; 13.,14.,15.ve25.


sorularda iseyerlihalknolumlualglara sahipolduugrlmektedir.Bu sonularabakarak,devremlktesisleriningeliimiyleGazlgldesosyalyndenherhangibirolumsuzdurumunyaanmadvehalknbuolaygeneldeolumluolarakalgladgrlr.

Tablo 4.GazlglBeldesindeYaayanYerliHalknDevreMlklerle lgili FizikselevreBoyutluAlglamalar(n:258)

Alglar Sklklar

Fiziksel evre 1 2 3 4 5 Ort. Std. Sapma

Durum

2. evre ve temizlik konusunda bilinlenme olmaktadr.

101 50 37 57 49 2.3450 1.3266 Ntr

12. Turizm blge halknn daha temiz ve huzurlu bir evrede yaamasna katk salamaktadr.

106 38 30 74 10 2.3953 1.3690 Olumsuz

16. Yanl yaplanma bu blgede gerein-den fazla kalabalk yaratmaktadr.

33 28 41 93 63 3.4845 1.3150 Ntr

17. Tesislerde yeil alan dzenlemesi yoktur.

19 36 65 95 43 3.4147 1.1411 Ntr

18. Tesisler blgeye grlt ve kirlilik etkisi yapmaktadr.

46 46 44 76 46 3.1163 1.3759 Ntr

19. Turizmin geliimi blgenin flora ve faunasn olumsuz etkilemektedir.

24 19 113

75 27 3.2403 1.0496 Ntr

20. Turizmin gelimesiyle krsal alanlarn estetik deeri azalmaktadr.

28 32 34 88 76 3.5891 1.3180 Ntr

22. Gelecekte yredeki termal su kaynakla-r ile ilgili skntlar olacaktr.

33 25 32 68 100

3.6860 1.3998 Ntr

23. Gelecekte yrede souk su kaynaklar ile ilgili skntlar olacaktr.

44 29 23 71 91 3.5271 1.4871 Ntr

27. Termal turizm blgesindeki alt yap sorunlar, doal kaynak tketimine neden olmamaktadr.

103 73 43 19 20 1.1473 1.2419 Olumsuz

30. Devre mlklerin artmasyla Gazlgl zgn niteliini zamanla yitirmeyecektir.

118 55 37 23 25 1.1550 1.3463 Olumsuz

Yerlihalkn,fizikselevreileilgilialglarnbelirlemekamacylasorulanbuboyuttakisorularaverilenyantlar;2.,16.,17.,18.,19.,20.,22.ve23.sorulardantrynde;12.,27.ve30.sorulardaiseolumsuzyndedir.Bubulgularadayanarak,yerlihalknfizikselevrevekirlenme ileilgilihenzokciddisorunlaryaamadnancakbazkayglartadklarsylenebilir.


SONU VE NERLER

Turizmin ekonomik, sosyal ve fiziksel evreye olan etkilerinin yllardan beribirok aratrmacnn inceleme konusu olmutur. Balang dnemlerinde bualmalargenellikle turizmve ekonomik ilikisizerindeyounlarken, sonyllarda,bu ilikininfizikselevrezerindeyounlamagsterdiidikkatekmektedir.Sosyaletkiiseyreselbazlalmalardaelealnankonulararasndayer almaktadr.Bu almalarla turizminplanlvekontrollolmad zaman,srdrlebilirolmayacaskadilegetirildiihalde,bazyrelerinturizmealmassrasndabuplanlamakonusunungzardedildiigrlmektedir.Sonyllarda,gerektermal,gerekkltramalyeniyrelerinturizmealmassrasndayaananlar,eskidenyaplanbazyanllarn tekrarniteliindedir.rnein,iturizmamalortayakanikincikonutlarnsaysalartvebunlarnyaratt olumsuz evresel etkilere uzun yllar zm bulunamam; ancak sonyllarda,konutlarnturizmekazandrlmasamacyladevremlkhalindesatveiletmesiyaplmayabalanmtr.

kincikonutlarnbu ekildedeerlendirilmesi,bazdnemlerde atlduranbukapasitenindahadorukullanmnedeniylekabulgrenbiruygulamaolmutur.Ancak,devremlkkonusundakibuyaplanma,gemiteikincikonutlarnzendirilmesindeyaplanhatalarabenzerbirgelime iindedir.BuolumsuzgelimeyernektekiletmesiasndanGazlglBeldesialmaalanolarakseilmitir.

Aratrmada,ncelikle,yredekidevremlklervebutesislerinileyiiileilgiliyneticigrlerininbelirlenmesineallmtr.kinciaamadaisebutesislerin yreye yapt ekonomik, sosyal ve fiziksel evre etkilerine ilikin yerelhalkngrlerinindebelirlenmesine allmtr.Bubalamda,aratrmanntesisyneticileriningrlerindeneldeedilensonularksacaylezetlenebilir;devremlkyaplamasileilgiliresmivemevcutsaylararasndafarkllklarbulunmutur.Ayrca,tesisleringerekyatak,odavevillasaysgereksetesislereaittermalsukuyularileilgiliverilerde,resmirakamlarlayneticilerinifadeettiirakamlararasndafarkllklarolduudagzlemlenmitir.Budurum,yredekikontrolmekanizmasnnzayfolduununbirgstergesiolarakkabuledilmitir.

Yrede,termalsukaynakapasitesininhzladevametmekteolanyenidevremlktesislerininihtiyacnacevapverebilmedurumuileilgiliolarakdayneticilerinkayglarbulunmaktadr.nkbualandafazlatermalsukuyusubulunmamaktadr.Tesisodalarndabulunan termalhavuzlarn skkullanmdabukaygybeslemektedir.Yrede iletmeveyatrmfaaliyetlerindeolanhibir


devremlktesisindereenjeksiyonsistemininolmadgrlmtr.Tesislerde,reenjeksiyonsistemininolmamassonucunda,kullanlan termalsularnzamaniindetopraabykzararvereceibilinmektedir. Hemolasevresorunlarnnnnegemekhemdetermalsularngerikazanmnnsalanmasamacylatesislerinreenjeksiyonsisteminikurmalarnnnemitmyneticilertarafndandilegetirilmitir.

almann,yerelhalkndevremlk tesislerininyaratt evresel etkilerleilgilialglarnaaitsonulariseksacaylezetlenebilir:Devremlklerleilgiliekonomikvesosyalevre ile ilgilialglarolumlu; fizikselevre ile ilgilialglamalarisegeneldeolumluolmaklaberaber,bazkonulardayerelhalkntedirginliiniortayakoyarniteliktedir.

KAYNAKA Abravay,C.(1994).DnyadaDevreTatilUsul.DevreTatilUsulSemineri,Derleyen:ktisadiAra

trmaVakf,stanbul:ktisadiAratrmalarVakfYaynlar.Atalay,A. (1994).DnyadaDevreTatilUsul,DevreTatilUsulSemineri,Derleyen: ktisadiAra

trmaVakf,stanbul:ktisadiAratrmalarVakfYaynlar.Ayc,A.(2004).TrkTurizmPazarnnGeniletilmesindekinciKonutveEvPansiyonculuundan

YararlanlmasYollarnnAranmas(BaslmamYksekLisansTezi).Ankara:Gaziniversitesi,SosyalBilimlerEnstits.

Bakrc,S.(2007).YabanclarnkinciKonutTalebininFizikselevreyeEtkisi:Dalyanrnei(BaslmamYksekLisansTezi).Ankara:Gaziniversitesi,FenBilimleriEnstits.

Bieger, T. Beritelli, P. veWeinert, R. (2007).Understanding SecondHomeOwnersWho do notRentInsights on the Proprietors of SelfcateredAccommodation, International Journal ofHospitalityManagement,26:263276.

Dal,N.veBaysan,S.(2007).KuadasndaKyKullanmveTurizminMekansalEtkileriKonusundaYerelHalknTutumlar,EgeCorafyaDergisi,16:6985.

Doan,E.veErginz,M.A. (1997).TrkiyedeKyAlanlarYnetimiveYaplamas. stanbul:AronYaynevi.

DPT,(2004).lelerinSosyoEkonomikGelimilikSralamasAratrmas.Emekli,G.(1998).BergamadaTurizmveSosyoEkonomikEtkileri(BaslmamDoktoraTezi).zmir:

Egeniversitesi,SosyalBilimlerEnstits.Emekli, G. (2004). Kentsel Gelimede EtkiliOlan FaktrlerinUrlazmirrneinde rdelenmesi,

KentselEkonomikAratrmalarSempozyumu,Cilt1.Gedik, T. vd. (2004).Orman Endstri letmelerinde Ynetici TatminDzeyinin Belirlenmesi

(Dzcelirnei),Kastamonuniversitesi,OrmanFakltesiDergisi,9(1):111.Hall,C.M.veMller,D.K.(2004).AspectofTourism15,Tourism,MobilityandSecondHomesBetween

EliteLandscapeandCommonGround.ChannelViewPublications,Clevedon,Buffalo,Toronto,Editors:Cooper,C.,Hall,C.,M.andTimoyhyD.,GreatBritainbytheCromwellPres.

Havutu,A.A.(1987).DevreMlkHakk.zmir.KatMlkiyetiKanununaDevreMlkHakk ile lgiliMaddelerEklenmesineDairKanun (1985).

(3227s.k.),ResmiGazete,No:18792.


Manisa,K.(2007).kincilKonutlarnTurizmSektrndeYenidenKullanlabilmesinelikinBirModelnerisi(BaslmamDoktoraTezi).stanbul:stanbulTeknikniversitesi,FenBilimleriEnstits.

Marjavaara,R.(2008).SecondHomeTourismTheRoottoDisplacementinSweden?DepartmentofSocialandEconomicGeography,Sweden:UmeaUniversity.

zdamar,K.(2003).ModernBilimselAratrmaYntemleri.Eskiehir:KaanKitabevi.zmen,M.(2007).TurizinSosyoKltrelEtkileri:Akakocarnei(BaslmamYksekLisansTezi).

Bolu:AbantzzetBaysalniversitesi,SosyalBilimleriEnstits.zmen,S.E.(1988).DevreMlkHakk.Ankara.Serengil,.M.(2000).KapdaYarmadasndaBulunankinciKonutlarnTurizmAmalDeerlen

dirilmesi (BaslmamYksek Lisans Tezi). Eskiehir:Anadoluniversitesi, Sosyal BilimlerEnstits.

Tenikler,G.(2001). zmirKrfezindeSrdrlebilirGelecek iinKyYnetimi(BaslmamYksekLisansTezi).zmir:DokuzEyllniversitesi,SosyalBilimlerEnstits.

Tok,T.(2000).DevreMlkveDevreTatil.Ankara:AdilYaynevi. Ulusoy,C.(2006).KuadasndakikincilKonutAlanlarnnTurizmeGirdiSalayacakBirKaynak

OlarakDeerlendirilmesiAmalKentselTasarmProjesiKadkalerneiBaslmamYksekLisansTezi).zmir:DokuzEyllniversitesi,FenBilimleriEnstits.

Yamak,S.(1992).TrkTurizmindePansiyonculukvekinciKonutlarnTurizmAmalKullanmSeminerTebliveTartmalar,1011ubat1989,emezmir.

NTERNET KAYNAKLARI http://www.termalkent.com/kaplicalar/dunyanintermalbaskentiturkiye.html,Eriimtarihi:12.7.2009



Kent Pazarlama: Literatr Taramas

AslYILDIZT.C.Mersinniversitesi,SosyalBilimlerEnstits,letmeAnaBilimDal

Email:[email protected]

Z

Bu almada kresel rekabette nemi artan kent pazarlamas konusunda literatr ta-ramas yaplacaktr. lkemizde kent pazarlamas hakknda yaplm almalar deer-lendirilecektir. lkemizde kent pazarlama hakknda yaplan almalarn genelinin destinasyonlarn pazarlanmasna ynelik olmasndan dolay bu iki konu ilikili bir e-kilde anlatlacaktr. Bu alma, kent pazarlamas konusunun eitli aratrmaclarn bak as ile deerlendirilmesine yararl olacaktr. Anahtar Szckler: Kent pazarlama, destinasyon, destinasyon pazarlamas, turizm pa-zarlamas

GR

zellikle1980liyllardaetkisiniglbirekildegsterenkresellemesreciileDnyazerindekitoplumlarnveekonomilerinetkileimlerigiderekartmtr.Uluslarnbu etkileimi sonucumalvehizmet eitliliindeartolmuvebunlara ulaabilme imkanlar kolay hale gelmitir. Btn bunlar uluslararasciddibirrekabetortamoluturmutur.

OECD (2003),hemkreselekonomikbymenin,hemde sosyaluyumun,zelliklepotansiyelinenyksekolduualanlardablgelerin rekabetgcnnarttrlmasnnzorunluolduunu, inovasyonveyatrmynlendirengreliavantajlarn,ulusalolduukadarblgeselzelliklerolduunu,kreselbirpiyasada rekabet edilebilmesivekullanlmayanpotansiyelleringelitirilmesi amacylablgelerinvarlk,becerivefikirbirikimlerindenyararlanlmasgerektiinivurgulamtr.OECDnin bu aklamas, kresel dnyada rekabet stnlnnsalanabilmesiiinblgeselzelliklerinnemliolduununesrmektedir.

Rekabetavantajnnblgeselzelliklerinnplanakarlmasilesalanacadncesi,lkelerinkalknmaplanlarnn tmulusyerineblgeselhattakentdzeyindeyaplmasnateviketmektedir.Budorultudablgelerinveyakent


lerinmevcutdeerleri,kaynaklar,bilgibirikimlerivestratejikstnlklerideerlendirmealtnaalnmaktadr.

Bualmada,rekabetstnlsalamadanemiartankentlerinpazarlamashakkndaliteratrtaramasyaplacaktr.Kentpazarlamaskonusundayaplanalmalardeerlendirilecektir.

KAVRAMLAR VE TANIMLAR

Kent pazarlama kavramnn ilk kullanmna 1969 ylnda,Kotler ve LevyninPazarlamannGeniletilmiTeorisiisimlimakalelerinderastlanmaktadr.Dahasonralarbuyaklamngenievrelercekabulgrmesiilezellikle1990ylsonrasndakonuhakkndafarklyazarlaralmalardabulunmulardr.Buyazarlardan nc olarakgrlenlerin kentpazarlama tanmlarTablo1de aklanmtr.

Tablo.1.KentPazarlamaKavramTanmlar

Yazarlar Kent Pazarlama Tanmlar

Ashwort ve Woogd (1988) Kentlerin pazardaki rekabette ne kmalarn salayan eitli yollar ve mekndaki, sosyal ve ekonomik ilevlerin yararlar-nn en st seviyeye karmls iin belirlenmi hedeflerin gerekletirilmesi sreci.

Van der Meer (1990) Kentsel fonksiyonlarn sunumu ve yerel halkn, firmalarn, turistlerin ve dier ziyaretilerin taleplerinin en uygun koul-larda dengelenmesi iin uygulanan aktiviteler btn.

Kotler, Heider ve Rein (1993) Hedef pazarlarn ihtiyalarnn karland bir mekn tasar-m.

Gold ve Ward (1994) Meknn tantm/reklam (place promotion) yaplmasn zel olarak seilen corafi alann imajnn hedef kitlelere aktarl-masnda tantm ve pazarlamann bilinli bir ekilde kullanl-mas.

Kaynak:Kurtarr2006:6

Tablo.1dekikentpazarlama tanmlarndanyola karakkentpazarlamaygenel olarak:Kentlerin pazardaki rekabette ne kmalar iin kentsel fonksiyonlarn,yerelhalkn, firmalarn, turistlerinvedierziyaretilerin taleplerininenuygun ekildedengelemesi iinyaplan tantmvepazarlamasreciolaraktanmlayabiliriz.

lkemizdekentpazarlamakonusunageneldeturizmasndanbaklm,turistikdestinasyonlarnpazarlanmasincelenmitir.


Destinasyon,gerekyadazihinlerdealglananekillerdekibiryeranlamnagelmektedir (Tekeli 2001: 57).Destinasyonlar,lke, adayadakentgibikesinolaraktanmlanabilenbircorafiblgeolarakkabuledilir.Destinasyon,seyahatve turizmsistemineesasolmasna ramendestinasyonrnvermek iinbiraraya gelen ok saydaki rnden, paydatan, organizasyonel oluumdan vebireylerdendolaygenelolarakynetilmesivepazarlanmasenzorolanrnlerdenbirisiolaraktanmlanmtr(FyallveLeask2006).

Bualmada,destinasyonpazarlamaskentpazarlamakonusuylailikilibirekildeanlatlacaktr.

LTERATR TARAMASI

Kentpazarlama aslndadaha genikapsaml olmasna ramenlkemizde bukonudayaplanalmalargenelolarakblgelerinturistikolarakrekabetstnlklerininaslortayakartmalargerektiikonusunaynelikolmutur.

Atay(2003)almasnda,destinasyonpazarlanmasynetimineilikinstratejikbiryaklamzerindedurmutur.Turizmdestinasyonlarn,eitlituristikdeerlerevezellikleresahipveturistinseyahatisresinceihtiyaduyabileceituristikrnlerintamamnveyabirksmnsunabilencorafibirmeknolaraktanmlamtr.Aratrmacyagrebirblgenin turistikdestinasyonolabilmesiiin;ulam,konaklamayemeime,parkmze,renyerivebenzeri elencedinlenceimkanlarnnvarloknemlidir.Buolanaklarayrcadestinasyonunekiciliinideoluturmaktadr.Buekiciliklerioptimumekillerdedeerlendirebilmekiinetkinbirpazarlamaanlaybenimsenmelidir.Etkinbirpazarlamaynetimininizleyeceisreciuekildesralamtr:Pazarlamaaratrmasndakapsayanbirbilgisistemininoluturulmas,pazarlamastratejisininplanlanmas,pazarlamaplanlarnnuygulanmas,pazarlama faaliyetlerinin izlenmesivedenetlenmesi.Aratrmaya gre, bir blgenin geliimi, planlama, ynetim vepazarlamaileberaberyerelvemerkeziynetimlerin,mimarlarn,yatrmclarn,finansmanclarnveyerelhalkn ibirliisonucuolmaktadr.Reklamajanslar,niversiteler,enstitlervediersektrdtaraflaredindikleripazarlamaistihbaratbilgilerinidestinasyonynetimiylepaylamaveaktarmakonusundacesaretlendirilmelidir.Bilgiteknolojilerikullanlarak(internetsitelerioluturularak)pazarlama bilgi sistemi oluturulmaldr. nternet sitelerinde anketleruygulanabilir.Buanketlersonucueldeedilensaptamalarsayesindedestinasyonunnaslpazarlanacanadairkritikkararlarverilebilir.

DumanveYac(2004)aratrmalarnda,pazarlamaliteratrndernkavramnnyalnzcamallarvehizmetlerolmadnaynzamandakiileri,yreleri,


Documents

V. Lisansüstü Turizm Öğrencileri Araştırma Kongresi-2010