20
VAKUM POMPALARI Kapalı bir sistemi vakum yapabilmek için iki prensip vardır. Bir tanesi mekanik ve buharlı pompalarla gazı kapalı bir hacimden emerek çıkarıp atmaktır. Diğeri ise vakum yapılacak kapalı hacimden gazın atılmadan bu hacim içerisinde tutulmasıdır. Birinci kısımdaki pompaları iki gruba ayırabiliriz: i)Atmosferik basınç altında bir hacimden gaz yada hava pompalayan mekanik pompalar ii)Boşaltılacak hacimde ancak belirli bir vakum sağlandıktan sonra çalışan ve yüksek vakumun elde edilmesinde kullanılan difüzyon pompaları i)Mekanik Pompalar: Roots, Mercury ve Moleküler pompalar gibi birçok çeşitleri vardır. Burada sadece yağ yataklı tek kanallı pompalar anlatılacaktır. Yağ yataklı mekanik pompa, elektrik motorundan hareket alan döner bir silindirin gazı A kesiminden alması ve bunu atmosfer basıncındaki B kesimine atması şeklinde çalışır. Sürtünme ve aşınmalar için ince bir yağ filmi ile minimuma indirilmiştir ve pompanın tüm yerleşme yerleri kaçakları önleyecek şekilde yağlanmıştır. Çelik silindirden oluşan rotor, silindirik çelik statorun içindeki bir eksen etrafında döner. Boşaltılacak kap A ağzına bağlanmıştır. Motor eksen çevresinde okun gösterdiği yönde döner. C ve D olarak isimlendirilen iki kanat rotor içindeki çap boyunca uzanan yarıklara yerleştirilmiştir. Bu kenarların uçları statorun iç yüzünü tararken, diğer uçları da birer yayla birleştirilmiştir. Rotor ve statorun yüzeyleri çok iyi taşlanmış olmalıdır. Rotor döndükçe kanatlardan birinin (C) havayı iten ucu (L), stator ve hava giriş ağzının birleştiği yerden geçer. Sonra dönüş sürdükçe bu kanadın arkasında kalan hacim (VA) genişler böylece girişteki basınç düşer. Bu arada kanadın önünde kalan hacim (V) diğer kanadın (D) havayı iten ucunu (M) çıkış ağzını geçmesinden sonra azalmaya başlar. Dönüş devam ettikçe (C) kanadının havayı iten (L) ucu çıkış ağzına ulaştığında gaz en düşük hacime sıkıştırılmış olur. Bu küçük hacimde ki basınç çıkış ağzında ki tek yönlü valfı açacak kadar yüksektir. Bu basınca karşı koyan kuvvet atmosfer basıncı, valfın üzerinde kalan yağın doğurduğu basınç ve yayın geri çağırıcı kuvvetidir. Tüm bu kuvvetler sıkıştırılmış hacimde ki basıncın kuvvetinden azdır. Rotorun her bir dönüşünde çıkış

VAKUM POMPALARI

  • Upload
    recep1

  • View
    45

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: VAKUM POMPALARI

VAKUM POMPALARI

Kapalı bir sistemi vakum yapabilmek için iki prensip vardır. Bir tanesi mekanik ve buharlı pompalarla gazı kapalı bir hacimden emerek çıkarıp atmaktır. Diğeri

ise vakum yapılacak kapalı hacimden gazın atılmadan bu hacim içerisinde tutulmasıdır.

Birinci kısımdaki pompaları iki gruba ayırabiliriz:

i)Atmosferik basınç altında bir hacimden gaz yada hava pompalayan mekanik pompalar

ii)Boşaltılacak hacimde ancak belirli bir vakum sağlandıktan sonra çalışan ve yüksek vakumun elde edilmesinde kullanılan difüzyon pompaları

i)Mekanik Pompalar:

Roots, Mercury ve Moleküler pompalar gibi birçok çeşitleri vardır. Burada sadece yağ  yataklı tek kanallı pompalar anlatılacaktır.

Yağ yataklı mekanik pompa, elektrik motorundan hareket alan döner bir silindirin gazı A kesiminden alması ve bunu atmosfer basıncındaki B kesimine atması

şeklinde çalışır. Sürtünme ve aşınmalar için ince bir yağ filmi ile minimuma indirilmiştir ve pompanın tüm yerleşme yerleri kaçakları önleyecek şekilde yağlanmıştır.

Çelik silindirden oluşan rotor, silindirik çelik statorun içindeki bir eksen etrafında döner.  Boşaltılacak kap A ağzına bağlanmıştır. Motor eksen çevresinde okun

gösterdiği yönde döner. C ve D olarak isimlendirilen iki kanat rotor içindeki çap boyunca uzanan yarıklara yerleştirilmiştir. Bu kenarların uçları statorun iç yüzünü tararken,

diğer uçları da birer yayla birleştirilmiştir. Rotor ve statorun  yüzeyleri çok iyi taşlanmış olmalıdır. Rotor döndükçe kanatlardan birinin (C) havayı iten ucu (L), stator ve hava

giriş ağzının birleştiği yerden geçer. Sonra dönüş sürdükçe bu kanadın arkasında kalan hacim (VA) genişler böylece girişteki basınç düşer.

Bu arada kanadın önünde kalan hacim (V) diğer kanadın (D) havayı iten ucunu (M) çıkış

ağzını geçmesinden sonra azalmaya başlar. Dönüş devam ettikçe (C) kanadının havayı iten

(L) ucu çıkış ağzına ulaştığında gaz en düşük hacime sıkıştırılmış olur. Bu küçük hacimde ki

basınç çıkış ağzında ki tek yönlü valfı açacak kadar yüksektir. Bu basınca karşı koyan kuvvet

atmosfer basıncı, valfın üzerinde kalan yağın doğurduğu basınç ve yayın geri çağırıcı

kuvvetidir. Tüm bu kuvvetler sıkıştırılmış hacimde ki basıncın kuvvetinden azdır. Rotorun her

bir dönüşünde çıkış

ağzındaki valf iki kez açılır.

Şekil 1.1.1. Tek Kanatlı Mekanik Pompa

1.1.4.DÜFİZYON POMPALARI

Normal basınç koşulları içerisinde gaz molekülleri her yönde ortalama V hızıyla hareket ederler. Azot için bu ortalama hız 300C de 500m/s dir.

Şekil 1.1.2

Page 2: VAKUM POMPALARI

 

Bu molekülleri arzu edilen bir yönde itebilmek için bir buhar akışı sağlanabilir. Yani hızlı bir buhar akışı ile hava molekülleri sürüklenebilirler. Bu buharın akışkanı öyle bir

sıcaklığa kadar ısıtılmalıdır ki oluşan buhar dar boğazdan geçerek hava moleküllerini tek bir yönde taşıyan bir akım oluştursun. Yapı, ters akıntıyı mümkün olduğu kadar

engelleyecek şekilde tasarımlanır. Ayrıca yapının uygun yerlerine yerleştirilen tuzaklarla bu ters akıntıların önlenmesine çalışılır.

İşte buradan hareketle, yüksek vakum elde etmek buhar pompaları geliştirilmiştir. Buhar yayınma (difüzyon) ve buhar fışkırtma (ejektor) pompaları olmak

üzere iki çeşit vardır. Sadece buhar difüzyon pompalarının çalışma prensipleri açıklanacaktır.

    Şekilde tek kademeli difüzyon pompası görülmektedir. Üst kısım yüksek vakum yapılacak hacme bağlıdır.      

Difüzyon pompası yüksek vakuma açılmadan önce başlangıçta mekanik pompa ile 10-2 torr’a kadar pompalanır. Yağın kaynama noktasının düşürülmesi ve

sıcak yağın oksitlenmemesi için bu gereklidir.

Isıtıcının yeterli  derecede çalışması ile meydana gelen yağ buharı ok yönünde yukarı doğru çıkar, şemsiye şeklindeki yansıtıcıya hızla çarpan yağ buharı geri

dönemeyeceğinden, şekilde görülen küçük deliklerden süpersonik (ses üstü) hızlarla çıkar ve aşağıya doğru inerken beraberinde hava moleküllerini de sürükler. Difüzyon

çalıştığı sürece çalışan mekanik pompa ile bu hava molekülleri emilip atılırlar. Difüzyon pompasının çeperleri soğuk su taşıyan borularla (soğutucularla) döşenmiştir. Yağ

buharı bu soğuk duvarlara temas edince yeniden sıvılaşıp tekrar kaynamak üzere haznelerine inerler.

Yağ moleküllerinin hava molekülleri ile çarpışarak momentum kazandırması ve üzerlerine bir şok dalgası yaratarak onları çıkışa doğru sürüklemesi ile beliren

boşluğa yukarıdan (boşaltılan hacimden) yeni hava molekülleri gelir ve pompalama böyle devam eder. 10-5-10-6 torr dolayında vakum böylelikle elde edilmiş olur. Difüzyon

pompasının ve boşaltılacak hacimin arasına konulan bir sıvı azot tuzağı ile vakum 10-7-10-8 torr’a indirmek mümkündür.

[ Geri ]

Page 3: VAKUM POMPALARI

Ana SayfaHakkımızdaÜrünlerimiz Vakum pompasıTeknik Bilgilerİletişim

 10 - 16 m3                    25 - 40 m3                    63 - 100 m3                   175 - 250 - 305 m3            400 - 650                    

VAKUM  Nedir ?          Teknikte, bir kap ya da oda içindeki havanın atmosferik çevreden daha düşük olması vakum olarak adlandırılır. Basınç bir ağırlığın etki yaptığı alana oranıdır. 1 bar 1020gr/cm2 dir. 17. yüzyılda fizikçiler atmosferik basıncın yer yüksekliğiyle birlikte değiştiğini, ölçüm yeri ne kadar yüksek olursa, atmosferik basıncın o kadar düştüğünü tespit ettiler. Basınç değişimi toprağın üzerinde bulunan hava sütunun ağırlığından kaynaklanır. Deniz seviyesinde basınç=1.013,25 mbar hava sütunu sonucunu verir. Bilindiği gibi yükseklere cıkıldıkça hava basıncı giderek azalır bazı yüksekliklerdeki örnek basınçlar:   

Deniz seviyesi 1013mbar          

Annecy France (500m) 970mbar          

Ortalama bir elektirk süpürgesi yaklaşık 700mbar.(3000m)          

5000m lik bir dağ yaklaşık 500mbar  

Everest zirvesini 10km kabul edersek yaklaşık 200mbar          

Dünyanın 100km üzerindeki uydularda yaklaşık 1.E-4mbar          

300.000km uzaktaki Ay'da yaklaşık 1.E-7mbar.          

Page 4: VAKUM POMPALARI

1 bar = 10N/cm2          

Buradan her 100 metre yükseklikte yaklaşık 12,5 mbar azaltığı ortaya çıkmaktadır.  

 Vakum seviyelerinin sınıflandırması           

1000mbar'dan 1mbar'a kadar rough(kaba) vakum          

1mbar'dan 1.E-3mbar'a kadar primary(birincil) vakum          

1.E- 3mbar'dan 1.E-7mbar'a kadar secondary(ikincil) vakum          

1.E-7mbar seviyesinin altındaki vakum seviyeleri ise ultra yüksek vakum olarak sınıflandırılır.          

Bir ortama vakum yapılabilmesi için enerji harcanması gerekmektedir. Yani vakum yapan araçlar gerekmektedir. Günümüz şartlarında gelişen teknoloji çerçevesinde oldukça düşük yaklaşık 1.E(-11)mbar

seviyelerinde vakumlar oluşturulabilmektedir. Bir ortamın vakum uygulaması için en önemli gerekliliği sızdırmazlıktır.

Sızdırmazlık kontrolü çeşitli testler ile kontrol edilir.   

 Vakum derecesi, vakumun ölçümü, vakumların kullanıldığı yer, kuru dondurma   

Vakum, normal atmosfer basıncının altında bir ortamdır. Vakum derecesi, atmosfer basıncının 1/75'i olan düşük vakumdan, atmosfer basıncının birkaç, milyonda biri olan çok yüksek vakuma, kadar değişebilir. Vakum ölçümünde birkaç birim kullanılır.          

Bunların en eskilerinden biri, cıvalı BAROMETRELER'de cıvanın mm olarak yüksekliği, bir başkası da standart atmosfer basıncının 760 olarak bulunduğu torr'dur. Torr ve mm yüksekliği, yaklaşık aynı değerlerdir.          

Modern uygulamalardaysa newton/m2 ya da Pascal birimi kullanılmaktadır. Atmosfer basıncı 101 325 Pascal olarak tanımlanmıştır. Standart atmosfer, yaklaşık 105 Pascal'dır.          

Vakum elde etmede kullanılan en yaygın araçlar, pompa sistemleridir.          

Bunlar iki tiptir.          

Yağ sızdırmazlıklı dönel pompa          

Difüzyon pompası. 

 İlgili konular 

Vakum nedir? vakum derecesi, vakumun ölçümü, vakumun kullanıldığı yerler, kuru dondurma          

Yağ sızdırmazlıklı dönel pompa - vakum oluşturma aracı          

Buhar difüzyon pompası- Buhar takviye pompası          

Vakum metreler-düşük vakumun ölçülmesi-diyafram hareketleri          

Vakum aygıtlarında kaçak saptama          

Page 5: VAKUM POMPALARI

Vakumun kullanıldığı yerler

Vakum uygulamaları, mekanik işlerde kullanılan 1 000-10 000 Pascal' dan, 10-8 Pascal gibi çok yüksek vakumlara kadar değişir. Sözgelimi, nükleer araştırmalarda kullanılan yüksek enerji tanecikli toplama

çemberinde çok yüksek vakumdan yararlanılır. 10-s Pascal'da bir hava molekülünün, başka bir hava molekülü ile çarpışması için, yaklaşık 500 km'lik bir yol aşması gerekir.          

Vakumun bu özelliğinden, vakumla kaplamada, TANECİK HIZLANDIRICILARI'nda ve televizyon resim tüplerinde yararlanılır.          

Vakumla kaplama, fotoğraf makinası mercekleri, su muslukları, oto farları, hattâ şişe kapakları gibi çeşitli alanlara uygulanır. Bu işlemde yaklaşık 0,001 Pascal'lık bir vakum elde etmek için, bir dönel pompa, buhar difüzyon pompasıyla birlikte kullanılır. Kaplamada kullanılan madde (sözgelimi alüminyum), buharlaşana kadar ısıtılır.Vakum nedeniyle, buharlaşan madde, kaynaktan çıkarak doğrudan doğruya

kaplanacak malzemeye gidebilir. Herhangi bir gazla çarpışmadan cisme yerleştiği için de, temiz bir tabaka oluşturur.                    

Vakumun bir işlem sırasında fiziksel ya da kimyasal bir tepkime oluşturan gazları temizlemede kullanılması, titanyum gibi kolayca tepkimeye giren maddelerin, yüksek sıcaklıkta eritilmesini sağlar.          

Ayrıca, jet motoru kanatlarının yüzey işlemlerinde de vakumdan yararlanılır.           Vakumun oda sıcaklığında oluşan dengeyi bozmada kullanılmasıyla, maddelerden su çıkarılması (kuru dondurma) da

olanaklıdır. Bu işlemden, suda çözülen kahve yapımında, çeşitli yiyeceklerin işlenmesinde, aşıları kurutmada ve öteki eczacılık ürünlerinde yararlanılır. Kuru dondurmada kullanılan normal vakum 10-1 000 Pascal sınırları arasındadır. 

 MERKEZİ SİSTEME AKIŞKAN ŞARJI İŞLEMLERİ        1 - Merkezi Sistemi Vakumlama yapmak            Vakum: Atmosfer basıncının (15.7 psi) altındaki basınçlar, 0 ile 30” skalalı inch cıva sütunu ile gösterilir.      

Vakumlama: Soğutma sisteminden hava ve nemin uzaklaştırılması.          Mikron: Milimetre cıva sütununun binde biri olan basınç birimi.  

Tek Kademeli Pompa: Basmayı direkt olarak atmosfere yapan ve sütunu 1000 mikron aşağı çekebilen pompa.      İki Kademeli Pompa: Basmayı bir ikinci vakuma yapan ve cıva sütununu 0.1 mikron seviyesine indirebilen pompa.

(Not:İki kademeli pompalarda, vakum yaklaşık olarak 1000 mikrona ulaştığında gaz dengelemesi açılmalıdır. Bu nemin pompa yağında toplanmasını önler.        

Cıvalı Manometre: Bir U şeklinde cam tüp ve cıvadan oluşan basınç ölçüm cihazı.       Yoğunlaşmayan Gazlar: Soğutucu sisteminde azot ve oksijen gibi gaz formunda kalan maddeler. Dikkat : Soğutma

sistemini basınçlandırmak için asla oksijen kullanmayınız.     Vakum Pompası Yağı: Vakum pompaları için imal edilen köpüklenmeyen, katkısız yağ.  

 Alçak Vakum       Tek kademeli pompa ile yapılabilen, 2000 mikron veya daha fazla olan vakum.            Yüksek (derin) Vakum           İki kademeli pompa gerektiren 2000-0.1 mikron arası vakum.            Mutlak Basınç                Gösterge basıncı ile atmosfer basıncının (15.7 psi) toplamı olan basınç.            

2 - Vakum Pompalarını Kullanırken Dikkat Edilecek Hususlar   Vakum pompasının kendi kendine vakum oluşturup oluşturmadığını gözle kontrol ediniz. Bu işlem bazen pompa emişi tamamen kapatılarak yapılabilir.    

Her derin vakumlama işleminden sonra yağı değiştiriniz.           Pompayı temiz tutun ve giriş ve çıkış deliklerini kapalı tutunuz.          

Page 6: VAKUM POMPALARI

Soğutucu akışkanı vakum pompası içinden boşaltmayınız.           Vakum pompasını düşük yağ seviyesi ile çalıştırmayınız.      

 A - Soğutma Sistemini Vakumlama Sebepleri             

Yoğunlaşmayan gazları sistemden uzaklaştırmak,           Yağ içine girmiş soğutucu akışkanı uzaklaştırmak,           Nemi sistemden uzaklaştırmakdır

          B - Soğutma Sistemini Vakumlama Sebepleri        C - Vakum Pompası Kullanma Yöntemleri    Sistemin boşaltılması için mutlaka uygun özellikte vakum pompası kullanılmalıdır.            Sistemin nem almaması ve ileride tamiri mümkün olmayan sonuçlar doğurmaması için kesinlikle süpürme (purjing) yapılmalıdır.            

Gaz ve likit hattındaki valflerin servis portuna manifoldu bağlayınız.           Manifoldun orta ucunu vakum pompasına bağlayınız.           Vanaları açın ve pompayı çalıştırınız.           Sistemi 760 mmHg seviyesine kadar vakumlayınız.           Manifoldun vanalarını kapatın. Şarj hortumunu çıkarın ve pompayı durdurunuz.          

 D - Vakum ve Şarj İşlemlerinde Kullanılan Diğer Araç ve Gereçler  

Vakum ve şarj istasyonları           Manifold (birleşik manometre grubu)           Vakum ve şarj adaptörleri           Manometre ve hortumlar .           Şarjlı elektronik terazi           Soğutucu akışkan tüpü           Geri kazanım cihazı           Elektronik vakum göstergesi           İğneli valf, dalma valf vb  

 E - Elektronik Vakum Göstergesi        

29” cıva değerinin altına kadar hassastır.    50 mikrona kadar hassas okuma olanağı verir.           Derin vakum pompası ile kullanılır.           "Bütün kullanıldığı değerler için yeterli ve kesin sonuç verir. Ancak basınçlı soğutucu akışkanın vakum sensörüne

girmesine izin verilmemelidir. Bu, cihaza zarar verebilir. Sistemdeki tüm basınç ölçümleri basınç manometresi ile yapılmalı, sistemde kullanılan gaz cinsine göre uygun

manometre kullanılmalıdır. Özellikle R 22 li sistemlerde kullanılan hortum ve manometre, yağ şarjı da yapıldığı düşünülürse 407 ya da 410 ile çalışan"       

 Vakum Pompasi, Vakum Pompası Ürün Açıklaması                 Çalışma Prensibi       Sabit stator içerisinde merkez kaç kuvvetiyle dönen rotor üzerindeki paletlerin statörü taraması ile vakum oluşturmaktadır.            Pompa içi yağlama sistemi :       Tabii vakum ortamında yağ devir daimi ile çalışır. İlave olarak yağlama pompasına ihtiyaç yoktur. Yağlama sisteminde kullanılan yağ filtresi standart otomotiv yağ filtreleridir.            Yağ karteri ve egzost tek blokta birleştirilmiş olup, özel dizayn ve filtreleri ile yağ / hava karışımı etkili birşekilde ayrıştırılmıştır.             

Page 7: VAKUM POMPALARI

Pompa devreden çıkarılınca, otomatik olarak atmosfer basıncına düşer, emme girişindeki bulunan filtreler sayesinde pompaya zarar verecek yabancı maddeler tutulduğu gibi çekvalf ile de pompa devreden çıktığı anda sistemi izole eder.            Vakum pompalarımız, çevre kirlenmesini önlemek için ses düşürücü özellikler sahip olarak imal edilmiştir.            Vakum Pompası, sıkı hacimler üzerinde kısmi basınç uygulanarak gazların alınmasına yardımcı olan makineye verilen isimdir. 1650 yılında Otto von Guericke tarafından bulunmuştur.             Günümüzde Başlıca Yağ sirkülasyonlu Vakum Pompası kullanım alanları  

Elektron mikroskobuyla incelemelerde yüksek vakum ihtiyacında.           Aspiratör vasıtasıyla vakum gerektiren medikal uygulamalarda.           Elekrik lambaları, vakumlu tüpler ve vakum uygulanıp farklı gaz basılması gerektiren imalat sanayilerinde.           Sert tabakayla kaplamalarda (Formula 1 araçlarındaki gibi)           Yoğurt, süt ve meyve suyu üretiminde           Vakumlu tabaka ihtiyacı duyulan; enerji tasarrufu, uzun ömürlülük ve dekorasyon gibi alanlar...    Yağ üretim tesislerinde rafine işleminde           Kimyasal Proseslerde istenmeyen gaz ve buharların çekilmesinde           Plastik ve deri üretiminde şekil vermek amacıyla           Steril ortam ihtiyacı duyulan üretim tesislerinde (hastanelerde, vb.)           Konserve tesislerinde oluşan kimyasal buharın giderilmesinde           Gıda vakum ambalajlama           Tuğla ve kiremit gibi içerisindeki hava oluşumunu tahliye amacı duyulan noktalarda           Tekstil sektöründe kurutma safhasında,           Mekanik, metalürji, ve elektro mekanik endüstrilerinde genel kullanım           Kimyevi maddeler, medikal ürünler ve kozmetik üretimi           Kağıt, plastik, kauçuk, ahşap, cam, mermer, seramik, altın üretimi vs.           Hastanelerde, Diş polikliniklerinde           Kompozit malzeme üretiminde           Matbaa ve ambalaj tesislerinde           Genel üretim alanlarında kullanılır.          

 Vakum uygulamaları, mekanik işlerde kullanılan 1 000-10 000 Pascal' dan, 10-8 Pascal gibi çok yüksek vakumlara kadar değişir. Sözgelimi, nükleer araştırmalarda kullanılan yüksek enerji tanecikli toplama çemberinde çok yüksek vakumdan yararlanılır. 10-s Pascal'da bir hava molekülünün, başka bir hava molekülü ile çarpışması için, yaklaşık 500 km'lik bir yol aşması gerekir.            Vakumun bu özelliğinden, vakumla kaplamada, TANECİK HIZLANDIRICILARI'nda ve televizyon resim tüplerinde yararlanılır.   Vakumla kaplama, fotoğraf makinası mercekleri, su muslukları, oto farları, hattâ şişe kapakları gibi çeşitli alanlara uygulanır. Bu işlemde yaklaşık 0,001 Pascal'lık bir vakum elde etmek için, bir dönel pompa, buhar difüzyon pompasıyla birlikte kullanılır. Kaplamada kullanılan madde (sözgelimi alüminyum), buharlaşana kadar ısıtılır.Vakum nedeniyle, buharlaşan madde, kaynaktan çıkarak doğrudan doğruya kaplanacak malzemeye gidebilir. Herhangi bir gazla çarpışmadan cisme yerleştiği için de, temiz bir tabaka oluşturur.             Vakumun bir işlem sırasında fiziksel ya da kimyasal bir tepkime oluşturan gazları temizlemede kullanılması, titanyum gibi kolayca tepkimeye giren maddelerin, yüksek sıcaklıkta eritilmesini sağlar.            Ayrıca, jet motoru kanatlarının yüzey işlemlerinde de vakumdan yararlanılır.            Vakumun oda sıcaklığında oluşan dengeyi bozmada kullanılmasıyla, maddelerden su çıkarılması (kuru dondurma) da olanaklıdır. Bu işlemden, suda çözülen kahve yapımında, çeşitli yiyeceklerin işlenmesinde, aşıları kurutmada ve öteki eczacılık ürünlerinde yararlanılır. Kuru dondurmada kullanılan normal vakum 10-1 000 Pascal sınırları arasındadır.            Yağ sirkülasyonlu vakum pompaları kullanma ve bakımı kolay, yedek parça ihtiyacını asgariye indiren bir konstrüksüyona sahiptir. Yedek parça temini çok ekonomiktir.             Vakum      Vakum teknik literatürde “boşluk”  ve “basınçsız ortam” anlamlarına gelmektedir. Buradan yola çıkılarak vakum’un kısa tanımı şöyle yapılabilir             

Vakum bir gaz’ın basıncının normal atmosferik basınçtan düşük olması durumudur.          

Vakum bir gaz’ın birim hacimde bulunan molekül sayısının atmosferde bulunan miktardan az olması durumudur.          

 Vakum’un kısa tarihçesi               İtalyan bilim adamı Toricelli 1664’te içi cıva ile doldurulmuş bir ucu kapalı uzun bir tüpün içinde cıva bulunan bir kaba açık ucu alta gelecek şekilde yerleştirilmesi halinde tüpün üst kısmında vakum oluştuğunu keşfetti. Bu tüpte bulunan cıvanın, kaptaki cıvaya etkiyen atmosferik kuvvet ile tüpte kalan cıvanın dışarıya akmak için yaptığı basınç eşitlenene kadar tüpten kaba akması

Page 8: VAKUM POMPALARI

nedeniyle oluşmaktaydı. Tüpte kalan civanın yüksekliği (civa sütunu) kaydedildi ve Toricelli hava basıncının artmasıyla birlikte tüpteki civa yüksekliğinin de arttığını keşfetti. Böylece ilk barometre keşfedilmiş oldu. Deniz seviyesindeki standart atmosferik basınç 760 mmHg veya 760 torr dur. Bu birim halen dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.             Daha sonra saygın Fransız matematikçi Pascal 1646’da hava basıncının deniz seviyesinden yükseldikçe düştüğünü ispatlamak için üvey kardeşini bir Toricelli barometresi ile Puy de Dome dağına gönderdi. Deniz seviyesinden yaklaşık bir mil (1.5 km) yükseklikte cıva sütunu 76 mm düşmüştü. Şu anda kiloPascal (kPa) birimini Pascal’a borçluyuz. Ayrıca bir newton metrekare (N m2)’lik bir basınç’ta, bir pascal olarak bilinir.               Milibar ve 10‾ şeklindeki ifadeler Avrupa’da çoğu pompa üreticisi kaba ve orta vakum seviyesindeki değerleri milibar (mbar) cinsinden değerlendirmektedir. Mili hatırlayacağınız gibi bütünün binde biri anlamına gelmektedir. Bar ise deniz seviyesindeki normal atmosferik basınca eşdeğer olan bir basınç birimidir. Bizler yaklaşık 1000 mbar (veya 1 bar) atmosferik basınç altına yaşamaktayız. 0 mbar mutlak vakum demek olup dünya yüzeyinde erişilmesi mümkün olmayan bir değerdir. Buna göre 1x10-3 (0.009 mbar) ile 1000 mbar arasındaki bir değer orta hassas bir vakum pompasının genelde ulaşabileceği bir basınç değerini göstermektedir.             Bununla birlikte vakum değerlerinin milimetre cıva sütunu (mmHg) şeklinde ifade edilmesi de halen yaygın bir uygulamadır. Eğer vakumetreniz mmHg kalibresindeyse hangi tür kalibreye sahip olduklarını kontol edin. Normal atmosferik basınçta vakumetreler ya 760mmHg (mutlak) veya 0 mmHg (gösterge) değerlerinden birini göstermek üzere kalibre edilir. Bu hangi pompanın kullanılması gerektiğine karar verilirken bazen oldukça kafa karıştırıcı olabilmektedir. Örneğin 20 mmHg (gösterge) = yaklaşık 985 mbar iken 20mmHg mutlak = yaklaşık 30 mbar’dır!         Hektopascal    Bir hektopascal (genelde meteorolojide kullanılan bir birimdir) bir milibar ile aynı değeri ifade eder ve vakum teknolojisinde de kullanılır.             

1 Pa = 1Nm-2  = 1 bar = 1000 mbar = 105Nm-2 = 105 Pa.          

Buna göre 15°C’de deniz seviyesindeki standart atmosferik basınç aşağıdaki gibidir          = 101 325 pascal (N m-2) = 1.013 25 bar = 1013.25 mbar = 101.325 kPa = 760 Torr = 14.7 psi(a)   Torr         Avrupa’da 1/1/1978’den beri resmi ve iş yazışmalarında “torr” biriminin kullanımı yasaktır! Amerika ve Türkiye’de ise halen yaygın olarak kullanılmaktadır. Pratik olarak kullanıcı 1000 mbar’ın yaklaşık 750 torr’a ( veya 4mbar’ın 3 torr’a) karşılık geldiğini hatırlayabilir.              Havanın bileşenleri             Hava, %20.95 oksijen, %78.09 azot, %0.93 argon, %0.03 karbondioksit ve eser miktarda diğer bazı gazlardan oluşan bir gaz karışımıdır. Buna ek olarak hava sıcaklığına ve su kaynağına bağlı olarak değişen yüzdede daima su buharı içerir.              Hava basıncı                Hava basıncı yukarıda açıklanan gaz karışımının dünya yüzeyine uyguladığı basınçtır. Bu basınç hava değişimlerine (alçak/yüksek) ve deniz seviyesinden yüksekliğe göre değişir.              Normal (nominal) hava basıncı        Deniz seviyesinde 15°C’de ‘normal’ hava basıncı 1013,25 mbar’dır.             Boyle-Mariott yasası                     P(basınç) x V(hacim) = sabit. Sabit bir sıcaklıkta bir gazın basıncı hacimle ters orantılıdır.             Barometrik telafi     Standart vakumetreler yalnızca vakumlanan ortam ile atmosferik ortam arasındaki basınç farkını ölçebilirler. Bu durumda, gerçek atmosferik basınç (hava basıncı) ve denizden yükseklik dikkate alınmadığı için standart vakumetreler aslında ölçüm aygıtları değil göstergelerdir. Ölçüm aygıtı’nın içinde basınç değeri kalibre edilmiş referans haznesi bulunması halinde bu cihazlara “barometrik telafili ölçüm aygıtları” denilmektedir. Bu cihazlar hava basıncı veya deniz seviyesinden yükseklik değişimlerinden etkilenmeksizin daima doğru değeri ölçebilirler. Dijital ölçüm aygıtları genellikle barometrik telafilidir.             Hava basıncı ve deniz seviyesinden yükseklik arasındaki ilişki    

Page 9: VAKUM POMPALARI

 Deniz seviyesinden yükseğe çıkıldıkça atmosferik basınç düşer. Aşağıdaki tabloda çeşitli yüksekliklerdeki basınç değerleri yer almaktadır.             

Deniz seviyesi ve üstündeki basınç değerleri    

Deniz seviyesinden yükseklik / Hava basıncı  (1013 mbar normal basınçta) 

         Vakum değeri ölçmede hangi ölçüm cihazları kullanışlıdır    Günümüzde dijital göstergeli, ulaşılan en düşük basınç değerini hafızada saklayabilen, mutlak ve fark basınç ölçebilen vakumetreler uygulamada daha iyi çözüm sunmaktadır. Mekanik vakumetreler dijital versiyonlarına göre daha az hassastır ve darbelere karşı korunmaları gerekir. Dijital vakumetrelerin bazı tipleri çok hassas değerleri ölçmeye uygun üretilirler (0.01 mbar gibi) Özellikle iki kademeli ve turbomoleküler pompalarla çalışırken bu tip vakumetreler kullanılmalıdır.              Suyun kaynama sıcaklığı          Bu değer değişkendir! Normal basınç altında (1013 mbar) su 100°C’de kaynar. Düşük basınçlarda suyun kaynama noktası da düşer, hatta 6,1 mbar’da su 0°C’de kaynar!              

Buharlaşma basıncı / Suyun kaynama noktası / Basıncı

Basınç (mutlak)

Kaynama Noktası

Buharlaşan Hacim

“ % ” Vakum

(mbar)(o

Celsius)v ” (m3/kg)

0,1 -42,2 10660 99,99

0,5 -27,4 2269

1 -20,4 1167 99,9

2 -12,9 600

3 -8,4 407

4 -5,1 309

5 -2,4 250 99,5

6 -0,2 210

6,1 0,0 206

7 1,9 181

8 3,8 160

9 5,5 143

10 7,0 129 99

11 8,4 118

12 9,7 109

12,3 10,0 106

13 10,9 101

14 12,0 94

 

Buharlaşma basıncı / Suyun kaynama noktası / Basıncı

Basınç (mutlak)

Kaynama Noktası

Buharlaşan Hacim

“ % ” Vakum

(mbar)(o

Celsius)v ” (m3/kg)

Page 10: VAKUM POMPALARI

15 13,0 88

20 17,5 67 98

23,4 20,0 57,8

25 21,1 54,3

30 24,1 45,7

35 26,7 39,5

40 29,0 34,8

50 32,9 28,2 95

60 36,2 23,7

100 45,8 14,7 90

200 60,1 7,65

300 69,1 5,23 70

500 81,4 3,24 50

800 93,5 2,09

900 96,7 1,87 10

950 98,2 1,78 5

1000 99,6 1,69

1013 100 1,67 0

  Rotary Vane (Paletli) vakum pompaları     Paletli vakum pompaları temelde basit mekanik pompalardır. Silindirik bir alana eksenden kaçık olarak yerleştirilen bir rotor ve rotorun üzerinde hareket eden paletlerden meydana gelirler. Yağ sirkülasyonlu ve kuru çalışan tipleri bulunur. Dönmenin getirdiği santifrüj kuvveti paletlerin silindir iç duvarına temas etmesini sağlar. Yağ sirkülasyonlu tipler daha yüksek vakum hassasiyetine sahiptir. Tek kademeli yağ sirkülasyonlu vakum pompaları en fazla 0,5 mbar basınca ulaşabilir ve atmosferik basınca karşı çalışabilir. 1000 ve 100 mbar aralığında tam pompalama kapasitesi (nominal debi) ile çalışırlar. Daha düşük basınçlarda bu kapasite büyük ölçüde düşer, pompanın ulaşabildiği son basınç değerinde ise debi sıfıra iner. Günümüzde 3 m3/h – 1600 m3/h arasında değişen kapasitelerde paletli pompalar üretilmektedir.    Yağ sirkülasyonu          Yağ sirkülasyonlu tip vakum pompalarında, yağ sürekli olarak dolaşım halindedir. Vakum etkisiyle yağ karterinden pompaya emilen yağ, hava girişinden alınan hava ile tekrar kartere püskürtülür. Çok düşük bir miktar hariç kayba uğramaz. Su, kir, aşındırıcı ve tüm diğer yabancı maddeler pompa yağında birikir.                  Yağın bir yağ sirkülasyonlu pompadaki görevleri     Yağın pompada üç temel görevi vardır bunlar: yağlama, soğutma ve sızdırmazlıktır. Pompanın hareketli elemanlarının aşınmasını engeller, oluşan ısının uzaklaştırılmasını sağlar ve paletler ile stator arasında sızdırmaz bir film tabakası oluşturarak pompanın yüksek hassasiyete ulaşmasını sağlar.       Once Through (Sirkülasyonsuz) vakum pompaları               Yüksek su buharı yüzdesi veya agresif gazlar içeren çalışma ortamlarında sirkülasyonsuz vakum pompaları kullanmak bir çözümdür. Statorun içindeki yağ miktarı sirkülasyonlu bir pompaya göre çok azdır, fakat bu yağ geri döndürülmeden atılır. Günümüzde bu tip pompalar kuru vidalı pompalarla değiştirilmektedir.             Pompayı açık alanda kullanırken dikkat edilmesi gereken hususlar              Dış ortamın sıcaklığına ve pompa tipine bağlı olarak farklı türde bir yağ kullanılabilir. Sıvı filtreler soğuktan donabilir ve sistemi tümüyle bloke edebilir. Pompa mutlaka aşırı sıcaktan, soğuktan ve yağıştan korunmuş olmalıdır. Su sirkülasyonlu pompalar eğer önlem alınmazsa donabilir.              Vakum pompaları sevk edilirken neden işletme yağı  Nakliye sırasında oluşabilecek sarsıntılar sonucu pompa yağı stator’un alt bölgesinde toplanabilir yada ekzost filtresi bölümüne

Page 11: VAKUM POMPALARI

dolabilir. Pompa çalıştığında bu durum paletlerin kırılmasına dahi neden olabilir. Bu nedenle pompa devreye alınırken dikkat edilmesi gereken nokta yağ karterine gerekli mitarda yağ konulmasıdır, yağ ilavesin’den sonra pompa el ile birkaç tur döndürüldüğünde paletlerin yağlanması sağlanır ve hasar görmeleri  önlenmiş olur. Yapılan tüm uyarılara rağmen zaman zaman  pompalara yağ ilavasi ünutulmakta ve pompa hasar görmektedir.              Ekzost filitrelerinin pompadaki görevleri Ekzost filitreleri pompanın yağ buharı atmasını engellemek amacı ile bünyesinden geçen ekzosttan atmosfere bırakılan havayı temizler. Ayrıca pompa yağının zerreciler halinde atılmasını engellediği için pompa yağının kısa sürede azalmasını ve pompanın yağsız kalmasını önlemiş olur.              Ekzost filitrelerinde olaşabilecek bir tıkanma  Tıkanmış ekzost filitreleri pompanın motorunun zorlanarak daha yüksek amprde akım çekmesine neden olur, ayrıca pompanın Eksozt çıkışından ‘Mavi duman’ attığı görülür.Pompa normalden daha fazla ısınır.Eksozt filitreleri (yağ buharı ayırıcıları) bir tarafları kapalı şekilde üretilir, bu sayede yağ buharı filitrenin içine doğru sıkıştırılır ve zerrecikler halindeki yağ filitre elementleri tarafından toplanarak damlacıklar halinde yağ karterine döndürülür.Eğer filitre tıkanırsa yağ karterinin içerisinde oluşabilecek basınç filitreleri ve sızdırmazlık elemanlarını kullanılmaz hale getirbilir. Budurumda pompanın eksozundan çıkan hava filitre edilmemiş olur.              Eksozt filitrelerinin sağlamlığı   Pompa sistemden ayrılır ve hava girişi açık olacak şekilde çalıtırılır. Yağ karteri üzerinde bulunan yağ dolum girişine manometre takılır.Eğer karterin iç basıncı belirli değerin üzerinde ise (0,6 bar) Eksozt filitrelerinin değiştirilmesi tavsiye edilir.                         Pompanın su buharı geçirme kapasitesi Pompanın su buharı geçirme kapasitesi bir vakum pompasının yağ karterine çekilen su buharı ile başa çıkabilme yeteneğinin göstergesidir.Eğer çekilen buhar pompanın kapasitesinin üzerinde ise pompa yağı ile etkileşime girerek yağı kullanlmaz hale getirebilir.Gaz dengeleme(Gaz Balast) valfinin kullanımı pompanın kabul edebileceği buhar miktarını arttırır ancak pompanın olaşabileceği nihayi vakum değerinde bir miktar düşüşe neden olur.              Gaz balast  Gaz balast valfi pompanın içine buharın yoğonluğunu düşürmek üzere ince bir hat halinde hava girişi sağlar bu sayede su buharının buhar halinde kalması ve pompanın yağına karışmadan pompayı terk etmesi sağlanmış olur.              Vakum hatları için en uygun boru çapı            Bu değer ortam koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterebilir. 90° keskin döşler ve büyük kapasiteli pompara küçük boru çapı kullanlması kaçınılması gereken hususlardır. Pompaya hiçbir zaman hava giriş çapından daha küçük çapta boru takılmaması en önemli kuraldır. Küçük çaplı borular verimi düşürür bir insanın pipet ile nefes almaya çalışması ile aynı sonucu verir.              Vakum hatlarında büküm ve dirseklerin etkileri   Dönemeç ve dirsekler çok uzun düz borularda olduğu gibi hava akımına karşı direnç oluştururlar. Yuvarlak dönüşler (D>3d) keskin (90°) dirseklere göre daha iyi sonuç verirler.              Vakum hatları veya valflerde kimi zaman oluşan buzun sebebi              Gazlar sıkıştırıldıklarında ısınır serbest bırakıldıklarında ise soğurlar. Buzun oluşması ortam atmosföründe su bulunduğunun göstergesidir.              Roots pompalar   Roots pompalar veya booster pompalar dönel mekanik pompalardır. Çapraz kesitli 8 şekline benzer iki çelik rotor ters yönlere döner. Yanal yüzeylerden birbirlerine temas etmezler ancak aralarında 0,01mm. Gibi bir boşluk vardır. Roots pompalar direkt atmosferik basınçta çalışmazlar bir ön pompa’ya ihtiyaç duyarlar. Maksimum diferansiyel basınçları sadece 60mbar kadardır. Ancak büyük avantajları 100 mbar -1 mbar aralığında sağladıkları büyük pompalama kapasiteleridir. Rulmanlarının yağlanması için harici yağa gereksinim duymazlar, orta seviyede ısı üretirler ve nispeten daha sessizdirler.              Paletli ve Roots tipi pompalar   Düşük basınçlarda dönel paletli pompaların pompalama kapasiteleri düşerken  roots pompalar maksimum verimde çalışırlar. Roots pompalar seyrek hale gelmiş havayı dönel paletli pompanın ağzına iterek daha düşük pompalama süreleri sağlarlar. 400m3/h kapasiteli bir dönel paletli vakum pompası ile 1000m3/h kapasiteli roots pompa için yapılan yatırım tek başına 1000

Page 12: VAKUM POMPALARI

m3/h kapasiteli bir dönel paletli pompa için yapılandan biraz daha yüksektir ancak nihai vakumlama süresi daha kısa olacağından söz gelimi bir ambalaj makinesi daha hızlı çalışacaktır. Roots pompa makinenin yanına konulduğunda uzun borulamalar nedeniyle oluşan kayıplar asgariye indirilmiş olur. Dönel paletli pompa ile booster arasındaki oran 1:2 – 1:3 olmalıdır. Genel kombinasyonlar 250/500, 400/1000, 630/2000 şeklindedir. Eğer çok büyük hacimlerin kısa bir zaman aralığında vakumlanması gerekiyorsa bazen daha düşük oranlar seçilir (1000/1500 gibi) bu sayede üst aralıktaki (1013 – 150 mbar) pompalama süresi kısaltılmış olur. Pompa kombinasyonları akıllı kontrol mekanizmaları ve frekans dönüştürücüler ile özel ihtiyaçlara adapte olabilirler.               Neden bir dikey roots pompa bir yatay roots pompadan daha iyidir   En alt noktada bulunabilecek toz, çamur, kir nedeniyle oluşabilecek bir kirlenme tehtikesi yoktur ayrıca dikey boosterler daha verimlidirler.              Roots pompada by-pass valfinin görevi       By-pass valfi pompanın aşırı diferinsiyel basınç nedeniyle fazla ısınmasını ve hasar görmesini engeller. Ayrıca kapalı bir hacmin vakumlanmasında pompalama süresini kısaltır. By-pass valfi bulunmaya roots pompalar diğerlerine nazaran daha güçlüdür ancak pompayı hasar görmekten korumak için ekstra dikkat gerektirirler.              Neden bir roots pompada ekzost hattı metal borulardan yapılmalıdır    Gaz (hava) sıkıştırma esnasında ısınır. Çıkış tarafındaki borular fazla miktarda ısınabilir ve PVC borular (metal spiralli) ve hatta ince duvarlı metal borular deforme olup yassı hale gelebilirler.(bu durum sadece 4 – 5 saatlik bir operasyon sonrası meydana gelebilir!)              Neden roots pompalar ambalaj makinelerine direk bağlanabilir    Roots pompalar hava çıkışı esnasında yağa gereksinim duymazlar, yağ dumanı ve kokusu yaymadıkları için ambalaj kalitesine etkili olmaz, ayrıca orta seviyede ısı üretirler ve nispeten daha sessizdirler.              Vakum pompaları ambalaj makinalarından en fazla nekadar uzakta olabilir              Genel olarak vakum pompası ambalaj makinasına olabildiğince yakın yerleştirilmelidir. Büyük ölçekli dönel paletli vakum pompalarında (400m3/h ve daha büyük) 10 metreye kadar mesafeler yakın olarak değerlendirilebilir. Eğer mümkün değilse pompa kombinasyonları kullanmak ve roots pompayı ambalaj makinasının olabildiğince yakınına yerleştirmek mantıklı olacaktır.              Ambalaj makinasında kullanılacak vakum pompası    Yaklaşık 100.000 Euro gibi bir yatırımla kurulabilecek tam donanımlı bir ambalaj hattında küçük kapasiteli bir vakum pompasının kullanımı (650m3/h yerine 400m3/h) size 4.000 Euro gibi (%4) bir kazanç sağlar, ancak hız ve hat kapasitesindeki düşüş %25’lere varacaktır. (2m3/min yerine 1.5m3/min.) Kayıp üretim zamanı size 4.000 Eurodan çok daha fazlasına mal olabilir.   Taze ve işlenmiş et ambalajlamada gerçek vakum değerleri              Taze kırmızı et için ortamdaki vakum 3 mbar yada daha altında olmalıdır. İşlenmiş et mamülleri için 10mbar’ın altındaki değerler normalde yeterlidir. Ancak bazı ürünlere bu gibi yüksek derecede vakum uygulanmamalıdır.              Nemli bir vakum haznesinin vakumlanması               Ortamda bulunan su tamamen buharlaştırılmadan vakum odası buharlaştırma basıncının altında vakumlanamaz. Ambalajın içindeki basınç daima vakum odasındakinden daha yüksektir. Dolayısıyla buharlaşma noktasına ulaşmak mümkün olmaz.        Vakum haznesindeki vakum değeri her zaman pompanın final vakum değerinden düşüktür              Nihai vakum (teorik olara) pompanın üretebileceği en yüksek vakum değeridir. Nihai vakumda pompanın hava geçirme yeteneği kaybolur ve artık içinden hava geçiremez hale gelir. Sızıntılar, buharlaşma basıncı ve akış direnci nedeniyle vakum odasının basıncı daima daha yüksek olacaktır.                Ambalajdaki vakum değeri vakum haznesindeki değerden herzaman düşüktür Akış direnci, ürün yüzeyinde bulunan su buharı ve nem nedeniyle ambalaj içindeki vakum asla vakum odasındaki kadar yüksek olamaz. Pratikte bu farkın 5mbar kadar olduğu hesaplanabilir.              Hangi gıda ürünleri vakum gösteriminde en etkileyicidir        

Page 13: VAKUM POMPALARI

Bayat, buruşmuş bir elma yada çikolota kaplı bir şekerleme saydam bir vakum ortamında en etkileyici gösterimi sağlar.              Hangi gıda ürünlerinde vakum uygulaması önerilmez              Taze, pişmiş yumurta ve soğan patladıklarında büyük miktarda kirliliğe neden olabilirler.                        Platus      Pilatus İsviçre’nin Lozan kentinde yerel bir dağdır. Dünyanın en sarp demir yolu sizi zirveye götürür.Pilatus 21132 m yüksekliğindedir.  Atmosferik basınç (Normal şartlarda) 800 mbar’dır800 mbar’da su 93°C’de kaynar. 93°C’de “ 5 dakikalık ” bir yumurtayı pişirmek yaklaşık 8 dakika alır.                        Sistemdeki vakum değeri düşük              Hava filtersini giriş süzgecini ve ekzost filtrelerini tıkanmaya karşı kontrol edin, eğer yağ koyu ve kirlenmiş ise yağ boruları pompa yağsız kalmış olablir. Boruları, vanaları, vakum ortamını vs. sızıntılara karşı kontrol edin. Pompa içerisindeki  yağın önerilen seviyede olduğundan emin olun. Yağ keçeleri ve o-ringler ısı nedeniyle kırılgan hale gelmiş ve pompa yağ atmaya başlamış olabilir. Paletler rotor yarıklarına sıkışmış ve bu vakum değerinin düşmesine neden olmuş olabilir. Pompa çok ısınıyor              Ortam ısısı 100°F’in üzerinde olabilir. Yağ gerektiği kadar sık değiştirilmemiş olabilir. Pompa yağı kirlenmiş ve gerektiği kadar yağlama ve soğutma yapmıyor olabilir. Kirlenmiş yağ, yağ filtresini ve yağ borularını tıkamış olabilir. Pompada yeterli miktarda  yağ olmayabilir. Pompaya uygun yağ kullanılmamış olabilir. Pompa çevresinde yeterli hava akışı olmayabilir. Pompa veya motor fan kapakları tıkanmış yada kirlenmiş olabilir. Pompa ekzost çıkışından duman / yağ atıyor              Pompanın 20mmHg den daha düşük basınçlarda çalıştırılması ( atmosfer basıncına yakın ) ve yoğunlaştırıcı filtrelerin havanın akış hızına yetişememeleri bir neden olabilir. Ekzost filtreleri tıkalı yada hasar görmüş, sızdırmazlık o-ringlerinden hava kaçırıyor olabilirler. Yağ geridönüşüm borusu tıkanmış ve biriken yağın pompaya geri dönüşüne imkan vermiyor olabilir. Pompanın periyodik molalar verilmeden ( Her 8 saatte bir ) atmosfere kapalı olarak aralıksız çalıştırılması yağın ekzost haznesinde birikmesine ve sonuçta ekzosttan dışarı atılmasına neden olabilir. Pompada yağ sızıntısı              Pompanın sürekli olarak atmosferde kapalı çalıştırılması ekzost haznesinde aşırı derecede yağ birikmesine ve sonuçta ekzost contalarından dışarı akmasına neden olabilir.Karterdeki yağ geri dönüş çıkışındaki, yağ göstergesindeki, yağ doldurma veya tahliye tapalarındaki contalar sertleşmiş, yassılmış yada kırılgan hale gelmiş ve değiştirilmeleri gerekiyor olabilir. Yağ keçeleri sertleşmiş ve yağ kaçırıyor olabilir.                          Vakum sisteminde yoğunlaşabilen buhar bulunuyor              Eğer pompaya giren hava hattında yoğun şekilde su yada kimyasal buharlar  varsa Fabrikamızın teknik servisi ile temasa geçmeniz ve sorunun üstesinden nasıl geleceğiniz hakkında bilgi almanızı önemle tavsiye ederiz.             YAĞLI VAKUM POMPALARI TEKNİK ÖZELLİKLER             Çalışma Prensibi         Sabit stator içerisinde merkez kaç kuvvetiyle dönen rotor üzerindeki paletlerin statörü taraması ile vakum oluşturmaktadır. Pompa içi yağlama sistemi              Tabii vakum ortamında yağ devir daimi ile çalışır. İlave olarak yağlama pompasına ihtiyaç yoktur. Yağlama sisteminde kullanılan yağ filtresi standart otomotiv yağ filtreleridir.   Yağ karteri ve egzost tek blokta birleştirilmiş olup, özel dizayn ve filtreleri ile yağ / hava karışımı etkili birşekilde ayrıştırılmıştır.                        Pompa devreden çıkarılınca, otomatik olarak atmosfer basıncına düşer, emme girişindeki bulunan filtreler sayesinde pompaya zarar verecek yabancı maddeler tutulduğu gibi çekvalf ile de pompa devreden çıktığı anda sistemi izole eder.  Vakum pompalarımız, çevre kirlenmesini önlemek için ses düşürücü özellikler sahip olarak imal edilmiştir. 

Page 14: VAKUM POMPALARI

VAKUM POMPASI KULLANMA TALİMATI              Vakum pompanızın sıhhatli ve uzun ömürlü olamsı için lütfen aşşağıdaki hususlara dikkat ediniz.   Pompayı düzgün bir yüzeye yerleştiriniz. Vibrasyonsuz çalıştığından sabitlenmesine gerek yoktur.    Pompayı çalıştırmadan önce kaplin kısmından ileri geri çeviriniz. Elektrik bağlantısından sonra dönüş istikametinin doğruluğunu ok istikametinden kontrol ediniz.Vakum girişini sisteme, vakuma dayanıklı flexibil hortumla bağlayınız.             Pompanızı hava sirkülasyonu mümkün olan açık yerde çalıştırınız.             Pompanız rutubetli ortamda çalışıyor ise yağ rengini kontrol ediniz, yağ krem rengine dönmüşse veya istenmiyen su ve yabancı madde emdirildi ise yağını derhal boşaltınız. Pompaya ihtiyacı kadar mazot koyarak 5 dakika çalıştırınız. Mazotu boşaltıp tekrar yağ koyarak çalıştırmaya devam ediniz.   Yağ seviyesini sık sık kontrol ediniz, eksilmişse 30 numara sirkülasyon yağı ile tamamlayınız.             Pompanızın yağını 8 saatlik çalışma süresini baz alarak 4 haftada bir değiştiriniz.             Toz filtresini 15 günde bir tazzikli hava ile temizleyiniz.             Yağ filtresini 3 ayda bir değiştiriniz. Yağ filtresini otomotiv yedek parça satılan yerlerde rahatlıkla bulabilirsiniz.             Egzost filtresini yılda bir değiştiriniz.          

Diğer Web SitelerimizVakum Nedir - Vakum Pompaları - Vakum Pompası Nedir -

Vakum Pompası Fiyatları - Vakum-Makinesi   

 VAKUMTEK - YAĞLI VAKUM POMPASI İMALATIAdres. Fevzi Çakmak Mah. Yavuz Sok. No. 38 Üst Kaynarca / Pendik / İstanbul  Tel. +90 216 397 64 31

 Copyright 2010 © VAKUMTEK | Web tasarım ve hosting Fononline

 

İçerik Konusu : Vakum pompalarının türleri ,vakum istasyonları,vakum ölçer cihazları,gaz kaçak dedektörleri Vakum üç farklı türe sahiptir.bu türleri ne olduğunu açıklamadan önce bilinmesi gereken teknik konu Normal 1 atmosfer basıncını 1000 mbar’a yani 760 torr değerine eşit olduğunu bilmemiz gerekir.Vakum dediğimiz işlem bilinen bu değerin altına inmek işlemidir. Vakum Türleri:

1. Normal Vakum:Aralığı 1 mbar 10-2 mbar ‘a kadar olan vakum işlemine denilir. 2. Yüksek Vakum:Aralığı: 10-3 mbar ile 10-5  mbar arasında olan vakum işlemine denilir 3. Ultra yüksek Vakum: 10-6 mbar dan başlayıp 10-10 mbar arasında olan  vakum işleme denilir.

  İşin özü PFEİFFER yüksek ve ultra yüksek vakum konusunda ihtisaslaşmıştır. VAKUM MÜŞTERİSİNİN   YANITLAMASI   GEREKENLER :  1.Vakum pompası ile ne yapmak istiyorsunuz.2.Pompanın kapasitesi ne kadar m3 olmalı 3.Vakum ölçüm aralığınız ne olmalıdır (10-2….10-7)4.Pompa ile birlikte vakum ölçme cihazı almak istermisiniz.5. Chamber içerisindeki atmosferin içeriği nedir Bu soru oldukça önemelidir.Çünki vakum pompasının bağlanacağı chamber içerisindeki gazların türüne göre pompanın doğru seçilmesi,araya filtre ve vana yerleştirmek gerekecekt.r VS 2

Page 15: VAKUM POMPALARI

Gazlardan bahsedilmişken gaz çeşitlerinide hatırlamak gerekir.Konumuzla direk alakalı olan gazların üç ayrı çeşidi vardır.Bunlar: A: Normal gazlarB: Korozif Gazlar :Pompa seçiminde önemli olan korozif gazlardır.Çünkü gazın içeriğine göre pompa sistemi tespit edilmektedir.C:Kimyasal Gazlar 

 ROTARY VAKUM POMPALARI:Yağlı tip paletli vakum pompalarıdır. İki farklı türü vardır.A:Tek Kademeli Rotary Vakum Pompaları: UNO serisi olarak adlandırılır. 2,5 m3 den başlar ve maksimum 10-2 mbar ‘a kadar emiş kapasitesine sahiptir.B:Çift Kademeli Rotary Vakum Pompaları: DUO serisi olarak adlandırılır.DUO serisi pompaların kapasitesi2,5 ile 250 m3 arasındadır. Bu pompaların emiş gücü 10-3  mbar dır. Bağlanıldıkları sisteme göre 10-4 mbar emiş yapabilirler ama bunun hiçbir zaman garantisi yoktur. O nedenle emiş gücünün 10-3 mbar olduğu bilgisi verilmelidir. Bunlara ek olarak BA serisi olarak adlandırılan BA 251 ve BA 501 model iki farklı güce sahip Rotary vakum pompaları vardır. Bu pompaların kapasiteleri 250 ve 500 m3 olup maksimum emiş kapasiteleri 10-2 mbar dır. 

Page 16: VAKUM POMPALARI

Normalde Rotary vakum pompalarının çalışma sıcaklıkları 85 ile 90°C arasındadır.Rotary pompalarda en önemli kriterlerden bir tanesi pompanın su buharına olan dayanımıdır. BA Serisi pompalar büyük kapasiteli olmalarının yanı sıra su tölaransı yüksek pompalardır. Su tutma ve suyu atma açısından tek kademeli pompalar (UNO ) daha verimlidir. ROOTS VAKUM POMPALARI: Bu tür pompaları tek başına hiçbir zaman kullanılamaz Roots pompaların özellikleri taşıyıcı pompalar olmalarıdır.Pompalar mutlaka rotary veya turbo pompaların önüne bağlanır. Bu şekilde bağlanmaları nedeniyle vakum süresini kısaltırlar ve max. Emiş kapasitesine çıkmayı hızlandırırlar. Roots pompanın seçiminde önmeli olan nokta Pompanın gücünün Rotary pompanın gücünden 5 kat daha fazla olması gerekliliğidir. Uygun roots pompa seçimini katologda B11 sayfasında karşılaştırmalı olarak görmek mümkündür. DİFÜZYON VAKUM POMPALARI:Amacı Yüksek vakum değerine çıkmaktır.Difüzyon vakum pompaları tamamen buhardan yararlanma prensibi ile çalışmaktadır.Aşırı ısınma sebebi ile alt taraftan yukarıya doğru buharlaşıp çıkmaya başlıyan yağ pompanın etrafını saran su soğutma sistemin sayesinde ters tepki görerek vakum oluşturur ve bu şekilde vakum değerinin yükselmesine sebep olur. Difüzyon vakum pompaları sayesinde 10-7 mbar değerine ulaşabilir.                                                                                                                         VAKUM   İSTASYONLARI Bir vakum istasyonu ağırlıklı olarak üç ayrı pompa çeşidinin kombinasyonundan meydana gelmektedir. 1:Rotary Pompa:Emici pompadır.2:Root Pompa: Zamanı kısaltma amaçlıdır.3:Difüzyon Pompa: Yüksek vakum değerine ulaşmak amaçlıdır.4.Chamber5.Valfler: Pompa ile chamber arasında uygun noktalara yerleştirilir6.Vakum Gauge: Anlık vakum değerini görmek için vakum ölçme cihazıdır.7.Bağlantı Elemanları:Tüm sistemi birbirine bağlamak ve çalıştırabilmek için gerekli parçalardır./spral hortum,T parçalar,L parçalar,Vakum kelepçeleri ve Oring ler)  Çok çok önemli olan bir konuda kullanılacak Oringlerin mutlaka Viton özellikte olması gerekliliğidir. Vakum kelepçeleri uluslar arası normlarda belirlenmiştir. KF,CF olarak iki türdürTüm yukarıdaki açıklamalardan anlaşıldığı üzere son derece iyi kurulmuş bir sistemde çıkılabilecek maksimum vakum gücünü 10-7 mbar olduğu anlaşılmıştır. Peki bu değerin daha üzerinde bir vakum değerine ulaşmak istiyorsak ne yapabiliriz diye sorulduğunda aklımıza gelen pompalar Turbo Vakum Pompaları olmalıdır. Turbo vakum pompalarıİle 10-12 mbar güce kadar çıkmak mümkündür VS 4 VAKUM ÖLÇME CİHAZLARI: Vakum ölçme cihazları 1000 mbar değerden 10-10 mbar değerine kadar olan tüm vakum değerlerini ölçme özelliğine sahiptir.

Page 17: VAKUM POMPALARI

 1000 mbar------------------------------------------------------------------------------)10-10 mbar Üç farklı türü vardır:1.Pirani: 1000 mbar ile 10-3 mbar arasında ölçüm yapabilir2.IKR : 10-3 mbar ile 10-9 mbar arasında ölçüm yapar3.PKR :1000 mbar ile 10-9 mbar arasında tüm değerleri ölçen kopmak modeldir.  1000 mbar-----------10-3-------------------10-7-------------------10-9------------------10-10

        Pirani                           IKR                             IKR I-------------------------------------------------------------------------------------------------ı                                                 

PKR        10-9 mbar dan sonraki değerleri IMR 112 veya IMR 300 ile ölçüm yapılablir.