In de geschiedenis van de ruimtevaart speelt China een verbazingwekkend belangrijke rol

Van bamboebuis tot ruimteschip

Over de Chinese ruimtevaart is in het westen nog niet zoveel bekend. Het weinige dat we er over te horen krijgen, is dan nog meestal negatief, sensationeel nieuws. Zo kwam de Chinese Lange Mars-raket (LM) in het nieuws met een aantal spectaculaire ontploffingen. Maar dat is niet helemaal terecht. Eigenlijk heeft China in de ruimte al erg veel bereikt.

De Chinese raketge­schiedenis gaat ver te­rug in de tijd. We we­

ten dat a! in de eerste eeuw na Christus in China het buskruit bekend was. Het werd gebruikt voor vuurwerk, dat op - in hoofdzaak religieuze -feesten werd afgestoken. In bamboebuizen werd buskruit gestopt, en meteen was de eer­ste primitieve raket geboren. Voor zover bekend werden die raketten in 1232 voor het eerst ook voor andere doeleinden ge­bruikt. In een oorlog tussen China en de Mongolen werd tij­dens de slag van Kai-Keng door een Chinees krijgsheer gebruik gemaakt van 'pijlen van vlie­gend vuur'.

Deze raketten waren de oer­vorm van de hedendaagse vas­tebrandstofraketten. Een buis werd aan een kant dichtgemaakt en daarna met buskruit gevuld. De andere kant werd opengela­ten en het geheel werd vastge­maakt aan een lange stok. Wan­neer het buskruit werd aange­stoken, kon het geproduceerde gas maar aan een kant ontsnap­pen en zo werd de raket voort­gestuwd. Om er een wapen van te maken werd op de buis een speerpunt bevestigd en aan de achterkant, voor het stabilise­reo, van veren gemaakte vin­nen. Het is niet duidelijk hoe ef­ficient de primitieve raketten waren, maar het psychologische effect op de Mongolen moet bijzonder groot zijn geweest.

40

Na de slag gingen ook de Mongolen van raketten gebruik maken en met die Mongo len is, hoogstwaarschijnlijk, in de loop van de veertiende eeuw, de ra­ket in Europa terechtgekomen.

Over het gebruik van raketten als transportmiddel is een Chi­nese legende bewaard geble­ven. Samen met zijn medewer­kers bouwde de Chinese geleer­de Wan-Hu een door raketten aangedreven vliegende stoel. Aan de stoel waren, behalve twee vliegers, zevenenveertig raketten vastgemaakt. Wan-Hu nam zelf plaats op de stoel toen de raketten door zevenenveertig assistenten werden aangesto­ken. Toen de rook was opge­trokken, was de stoel met Wan­Hu verdwenen. Als eerbetoon aan de ruimtevaarder avant Ia lettre werd een berg op de maan naar hem genoemd, de Wan­Hu-krater.

DE OPMARS VAN DE LANGE MARS

l)e moderne Chinese raketge­schiedenis begon op 11 novem­ber 1957 met de oprichting van de China Academy of Launch Vehicle Technology (CALT). Het instituut moest instaan voor het onderzoeken, ontwerpen, ontwikkelen, produceren en tes­ten van aile systemen en sub­systemen van China's lanceer­ders, zowel militair als civiel. En zoals voor alles in China, gelden ook voor CALT grote

getallen: het beslaat een opper­vlakte van 5,4 miljoen vierkan­te meter en de gebouwen, waar­onder tachtig laboratoria, heb­ben een oppervlakte van 1,32 miljoen vierkante meter. In het instituut werken zevenentwin­tigduizend mensen, waaronder negenduizend technici. Hier werd in het midden van de jaren zestig gestart met de ontwikke­ling van de bekendste serie Chi­nese raketten: de Lange Mars­familie.

Uitgangspunt voor de Lange Mars-1 was een ballistische ra-

. ket. Met deze raket werd in april 1970 China's eerste satelliet in de ruimte gebracht. Het was de experimentele DFH-1 (DFH staat voor Dong Fang Hong, Chinees voor 'het oosten is rood' , een Chinees liedje dat door de satelliet werd uitgezon­den). De technologie voor de tweetrapsraket was voor het grootste dee! afkomstig uit de voormalige Sovjetunie. Daar werden Chinese studenten de principes van de rakettechnolo­gie bijgebracht. Ook kreeg Chi­na een aantal exemplaren van de Russische versie van de V-2 (de R-1) en van latere Russische ontwerpen. Om aile facetten van het ontwerp te doorgronden, werd de raket volledig gede­monteerd. Interessant hieraan is dat de Duitse raket uit de Twee­de Wereldoorlog hierdoor aan de basis lag van de raketindustrie in de Verenigde Staten, Groot-Btit­tannie, Rusland en China (zie hiervoor ook Eos nr. 6, juni 1997 'Sergei Pavlovitj Korolj6v, een vergeten pionier').

In november 1975 werd met een opvolger van de Lange Mars-1, de Lange Mars-2C, de eerste Chinese satelliet gelan­ceerd die naar de aarde kon te­rugkeren. Na drie dagen in de ruimte te hebben verbleven, kwam deze FSW-satelliet weer door de dampkring. China was daarmee het derde land - na de

Verenigde Staten en de Sovjet­unie - dat een ruimtevaartuig veilig terug naar de aarde kon brengen. De ontwikkeling van de tweede generatie Lange Mars-raketten verliep overigens parallel aan de ontwikkeling van China's eerste interconti­nentale raket.

CHINA GAAT COMMERCIEEL, ONDANKS AMERIKA

Uit deze tweetrapsraket ontwik­kelde China een nieuwe lan­ceerder, met een extra trap. Hiermee bewees het land in 1984 een andere belangrijke technologie te beheersen. De Lange Mars-3, met een cryoge­ne derde trap (dit wil zeggen met een motor die op vloeibare waterstof en zuurstof werkt), bracht voor het eerst een Chine­se communicatiesatelliet naar een geostationaire baan. In een geostationaire baan draaien sa­tellieten op zesendertigduizend kilometer hoogte, in het equato­riale vlak van de aarde, in vie­rentwintig uur precies met de aarde mee. De raketmotor . van de Lange Mars-3 is een uiterst geavanceerd product: waterstof en zuurstof moet vloeibaar wor­den gehouden en daarom wor­den de brandstoftanks gekoeld tot respectievelijk minus 250 en minus 180 graden Celsius. De Chinezen beheersten deze tech­nologie eerder dan de Russen.

Met de Lange Mars-3 raket brak China ook door op de

Met de LM-2£, die in 1990 voor het eerst werd

gelanceerd, konden de Chinezen een lading van 9.200 kilogram in een /age baan om

de aarde brengen. Hiermee zegt China de basis te hebben

gelegd voor niet aileen interessante commerciele

lanceringen, maar oak voor een eigen bemand

ruimtevaartprogramma.

eos masezine 41

internationale commerciele satellietmarkt. De lading van de LM-3 in april 1990 bestond na­melijk uit Asiasat-1 van Asiasat Corp, een communicatie-onder­neming uit Hongkong. Asiasat is de opgeknapte Westar-satel­liet, die na een gedeeltelijk mis­lukte plaatsing in de ruimte door de Space Shuttle weer werd opgepikt en voor een nieuwe lancering weer naar de aarde werd gebracht.

In hetzelfde jaar vloog de LM-2E, een Lange Mars-2 raket met vier erg krachtige boosters - dit zijn kleine vastebrandstofraket­ten - aan de eerste trap. Met de­ze nieuwe raket was het moge­lijk in de plaats van 2.500 kilo­gram 9.200 kilogram in een !a­ge baan om de aarde te brengen. Hiermee zegt China de basis te hebben getegd voor niet aileen interessante comrnerciele lance­ringen, maar ook voor een ei­gen bemand ruimtevaartpro­gramma. Maar China bewijst ook nog op een andere manier dat het met zijn tijd meegaat. Nu overal in het westen wordt gesproken over kleine, snellere en goedkopere ruimtevaartpro­gramma's in de plaats van de dure, jaren aan ontwikkeling kostende en met grote risico's gepaard gaande programma's, komt ook China met een goed­kope lanceerder: een gemoder­niseerde versie van de allereer­ste Lange Mars. Daarom kreeg de raket de naam LM-1D.

China beschikt over vier lan­ceercentra. Xichang, in het zuiden, wordt gebruikt voor geostationaire lanceringen en Taiyuan, in de buurt van Beijing, voor ruimtevaartuigen die in polaire banen moeten komen (een polaire baan is er een die over de noord- en de zuidpool gaat) . Jiuquan (ook Shuang Cheng Tsu, Chinees voor 'oostenwind', genoemd) is de meest gebruikte en ligt in de Gobi Woestijn, in het noor­den van China. Op het eiland Hainan, in het zuiden van Chi­na is er, speciaal voor sondeer­raketten, nog een vierde lan­ceercentrum. Een sondeerraket is een kleine raket - van enke­le meters lang - die voor een korte duur (meestal wordt in minuten gerekend) een voor­werp gewichtloos kan maken. Na zo'n korte vlucht keert de

42

lading naar de aarde terug. Vanaf deze plek zijn meer dan tweehonderd vijftig sondeerra­ketlanceringen voor micro­zwaartekracht-onderzoek uit­gevoerd.

Ook op het gebied van militaire raketten staan de Chinese ont­wikkelingen niet stil. De Ameri­kanen beweren dat China pro­beert technologieen van de Rus­sische SS-18 raket te kopen. De SS-18 is nog altijd de basis van Ruslands intercontinentale kruisraketten. Met de bestu­ringstechnologie van de SS-18 en de technologic om diverse la­dingen over vijandelijk grond­gebied te verspreiden, zou Chi­na voor de Verenigde Staten een veel grotere bedreiging vormen.

De Verenigde Staten doen heel moeilijk over de uitvoer van Amerikaanse technologic naar China, ook als het om een tech­nologic gaat die aileen gelan­ceerd gaat worden. Daardoor wordt China in een echt door­dringen tot de markt van com­municatiesatellieten geremd. De Verenigde Staten sloten hierover in 1989 wel met China een ak­koord af. Daarin stond dat tus­sen 1990 en 1994 China niet meer. dan negen internationale lanceringen zou uitvoeren en dat de prijzen op de op de inter­nationale markt gebruikelijke tarieven zouden worden afge­stemd.

TEGENSLAG

In ruil hiervoor kregen Ameri­kaanse bedrijven en bedrijven met satellieten waarop Ameri­kaanse technologic wordt ge­bruikt, de toestemming hun sa­tellieten in China te lanceren. Maar ook hierna bleef tussen de Verenigde Staten en China de nodige onenigheid bestaan. China werd er herhaaldelijk van beschuldigd rakettechnologie (met de erbij horende gevaren voor de wereldvrede) te hebben geexporteerd naar door de Ver­enigde Staten minder geliefde Ianden, zoals Iran. Toch werd in 1992 een Intelsat met Ameri­kaanse technologic gelanceerd.

Natuurlijk is de Chinese ruimte­vaartgeschiedenis niet aileen een verhaal van successen. Een communicatiesatelliet, die Chi­na bij het Amerikaanse Hughes

In november 1975 werd met de LM-2C de eerste Chinese satelliet ge/anceerd die naar de aarde kon terugkeren.

had gekocht, werd in 1996 door een Lange Mars-3 in een ver­keerde baan gebracht. In een overgangsbaan naar de geosta­tionaire baan weigerde de cryo­gene derde trap dienst. In twee jaar tijd vonden in buurt van de lanceerbasis Xichang twee gro­te ongevallen plaats. Daarbij kwamen zeker veel burgers om, maar hoeveel slachtoffers er waren heeft China nooit be­kendgemaakt.

Bij de eerste ramp, in januari 1995, ging bij de lancering van een LM-2E een communicatie­satelliet verloren. Minstens zes

mensen kwamen hierbij om. Bij de tweede ramp in februari 1996, een commerciele lance-ring met een LM-3 voor Intel­sat, kwamen zeker zesenvijftig mensen om het Ieven. De ge­heimzinnigheid rond een aantal mislukte lanceringen schaadde China's positie in de commer­ciele lanceermarkt zeer. Poten­tiele klanten verloren het ver­trouwen in de Lange Mars-ra­ket. Ook werd het moeilijk Lan­ge Mars-raketten te verzekeren en zonder een verzekering zal niemand een satelliet met een waarde van tientallen miljoenen dollars willen lanceren.

Door de enorme oppervlakte van het land, de zeer gevarieer­de geografische omstandighe­den met veel moeilijk bereikba­re regio's en zijn bevolking (een vijfde van aile aardbewoners is Chinees), is voor China het ont­wikkelen van een goede com­municatie-infrastructuur van le­vensbelang. Door de slechte staat van de communicatie­infrastructuur kunnen satellie­ten niet anders dan erg belang­rijk worden. Op dit moment zijn daarom voor de communi­catie negentien satellieten ge­pland, waaronder de Dong Fang Hong-serie.

De DFH-serie, waartoe ook China's eerste satelliet behoor­de, bracht slechts testsatellieten met een beperkte capaciteit in de ruimte. De DFH-2 serie toonde al verbeterde prestaties, maar met de DFH-3 serie zit China helemaal op het goede spoor. De eerste satelliet uit de­ze serie werd in 1987 gelan­ceerd en maakt gebruik van veel ge'importeerde westerse technieken voor, onder andere, de drie-assige stabilisatie en de communi catie- apparatuur. Naast de DFH-3 satellieten maakt China gebruik van ge'im­porteerde Amerikaanse com­municatiesatellieten en van In­telsat gehuurde faciliteiten.

Voor aardobservatie maakt Chi­na gebruik van eigen remote sensing-satellieteit uit de Feng Yun-serie (Feng Yun is Chinees voor 'wind en wolk' ). Die zijn uitgerust met hoge resolutie­scanners met 1,1 km resolutie in het zichtbare licht en 4 km in het infrarood. Ze worden ge­bruikt - wat zouden we met een

eos

naam als 'wind en wolk' ook verwachten - voor weervoor­spellingen en oceaanobserva­ties. China maakt voor aardob­servatie ook vee! gebruik van een militaire technologic, die van de terugkeerbare capsules. De films van de camera's aan boord van deze capsules wor­den naar de aarde teruggebracht en daar geborgen.

China heeft ook een grondsta­tion voor het ontvangen van Landsat-data. Naast data van deze Amerikaanse remote sen­sing-satelliet, worden hier ge­gevens van de Europese ERS­en de Japanse JERS-satellieten ontvangen. Het grondstation bevindt zich honderd kilometer ten noorden van Beijing. Door­dat dit grondstation aileen data kan ontvangen van gebieden die de satelliet op dat moment 'ziet', is het gebied dat kan

worden waargenomen erg be­perkt. China wil daarom twee nieuwe grondstations bouwen, een in het westen van het land en een in het zuiden. Hiermee zou het hele grondgebied kun­nen worden bekeken.

Het Chinese ruimtevaartpro­gramma is in hoofdzaak toepas­singsgericht. Dat betekent dat het grootste gedeelte van het budget wordt besteed aan remo­te sensing en communicatie. Voor echt fundamenteel weten­schappelijk onderzoek blijft er weinig over. Toch heeft ook China wel degelijk zijn eigen wetenschappelijk ruimtevaart­programma. Het wordt al sinds 1958 door de Chinese Acade­mic voor Wetenschappen ge­leid. Onder haar Ieiding werken zestienhonderd mensen in ne­genveertig instituten aan een breed programma: van ruimte-

China maakt voor aardobservatie gebruik van eigen remote sensing-satellieten uit de Feng Yun-serie, waarvan hier de Feng Yun 2.

magazine

astronomic en microzwaart kracht-onderzoek tot rui mtebio­logie.

MET VALLEN EN OPSTAAN DE RUIMTE IN

Ruimtevaart is voor China erg belangrijk. Dat blijkt uit het aantal ruimtevaartuigen dat het land tot nu toe heeft gebouwd: meer dan vijftig. China is hel derde grootste land ter wereld. Voor een goede commu nicali -infrastructuur zijn satellieten dan ook onontbeerlijk. Voor aardobservatie zijn satellieten ook een ideaal hulpmiddel om op zoek te gaan naar grondstor­fen. De Chinese regering zag datal vroeg in en in 1956 - ccn jaar voor de lancering van de eerste satelliet, de Sovjetrussi­sche Spoetnik-1 - ging olficieel het ruimtevaartprogramma van start.

Het Xichang lanceercentrum, in het zuiden van China, wordt gebruikt voor geostationaire lanceringen.

De Chinese ruimtevaartgeschie­denis is er een van val len en op­staan: op bepaalde momenten werd grote vooruitgang ge­boekt, op andere leek de ont­wikkel ing stil te staan. Op basis hiervan kunnen we de Chi nese ruimtevaartgeschiedenis in drie periodes indelen. De eerste pe­riode, die in 1956 begon, wordt gekenmerkt door een langzame, stabiele vooruitgang op alle ge­bieden, van raketten tot satellie­ten. Tijdens deze periode werd de basis voor het ruimtevaart­programma gelegd, ondanks de onrust door de l.ervormingen van de 'grote sprong voor­waarts ' en een verslechtering van de betrekkingen met de toenmalige Sovjetunie. Dit Jaat­ste hield immers in dat de in­voer van know-how uit Rusland werd stopgezet.

Tijdens de Culturele Revolutie (van 1966 tot 1969) kon, on­danks de sociale onrust, de ruimtevaart toch overleven. Tij­dens deze periode werden veel

hinese intellectuelen naar het platteland gestuurd om er het land te bewerken. Andersden­kenden werden op grote schaal vervolgd. Dit leidde uiteraard in het hele land tot grote onrust. Nu pas wordt in het westen dui­delijk wat tijdens deze periode, toen China bijna volledig van de buitenwereld was afgesloten, allemaal is gebeurd.

Dam·na herstelde het land zich heel Jangzaam van de gevolgen van de Culturele Revolutie. Ook de ruimtevaartgemeen­schap had hiervoor tijd nodig. De derde en laatste periode be­gon in 1984, met de eerste com­merciele lancering, en loopt

China zou we/ eens plannen kunnen hebben voor een eigen, kleiner ruimtestation. In Chinese folders staan in elk geval tekeningen van zulk station.

43

Metdeze Lange Mars-38 wordt eind dit jaar de Sinosat-1 satelliet ge/anceerd.

tot nu. Sinds 1984 vervult bij de industriele en wetenschappe­lijke ontwikkeling de ruimte­vaart een kernfunctie. China weet in de ruimtevaart presta­ties neer te zetten die niet echt passen bij een ontwikkelings­land, wat het eigenlijk is. Door­dat China lanceringen kan aan­bieden voor een prijs ver bene­den die van een Amerikaanse of Europese lancering, heeft het nu de mogelijkheid buitenland­se valuta binnen te halen.

WIE HOUDT ZICH NU EIGENLIJK MET WAY BEZIG?

Voor een buitenstaander is de or­ganisatie van de Chinese ruimte­vaart erg onoverzichtelijk. Er lij­ken veel organisaties te bestaan die zich met dezelfde activiteiten bezighouden. Blijkbaar werd dit ook in China zo ervaren, want in 1993 werd de Chinese ruimte­vaartindustrie grondig gereorga­niseerd. Verantwoordelijk voor het hele ruimtevaartprogramma werd de China Aerospace Cor­poration, ook wel CASC ge­noemd. Corporation betekent ui­teraard bedrijf, maar het gaat hier wel nog altijd om een over­heidsinstelling, die verantwoor­ding is verschuldigd aan het We­tenschapsinstituut van het Mi­nisterie van Defensie, de zoge­naamde Commission of Science, Technology and Industry for Na­tional Defence. In totaal werkt een kwart miljoen mensen voor CASC, waarvan dertig procent

44

technici, wetenschappers en in­genieurs. Het totale civiele ruim­tevaartbudget bedroeg in 1995 1,4 miljard dollar. Doordat de loonkosten in China laag zijn en door het erg aparte econornische systeem, is dit bedrag moeilijk met westerse budgetten verge­lijkbaar.

Belangrijke centra van CASC zijn het eerder genoemde CALT in Beijing en SAST (Shanghai Academy of Space Technology) in Shanghai. Beide instituten zijn betrokken bij de ontwikke­ling en de produktie van raket­ten. In Beijing worden de Lan­ge Mars-1, de Lange Mars-2 en de derde trap (de cryogene trap) van de Lange Mars-3 gebouwd, in Shanghai de Lange Mars-4 en de eerste twee trappen van de Lange Mars-3. Commerciele activiteiten met het buitenland worden gecoi:irdineerd door 'China Great Wall Industry Corporation' .

Ofschoon veel Chinese ruimte­vaartinstituten het woord 'Aca-

. demy' in hun naam hebben staan, hebben ze weinig met universiteiten te maken, hoewel het wel vaak mogelijk is door onderzoek een ingenieurstitel of doctoraal op deze instituten te behalen. Elk instituut in China wordt door de overheid gesti­muleerd commerciele activitei­ten te ontplooien. Dat heeft tot gevolg dat de instituten uit hun ruimtevaartactiviteiten ook spin-off produkten maken, zo-

e e als lasers en medische appara­tuur, maar ook fietsen, koelkas­ten, hogedrukpannen, televisie­toestellen, enz. Door deze acti­viteiten zijn de organisaties minder afhankelijk van over­heidssteun.

Er zijn nogal wat aanwijzingen dat de samenwerking tussen Shanghai en Beijing in het ver­leden niet zo makkelijk verliep, en zelfs ook vandaag nog niet bijzonder goed is. Dat geldt niet aileen in het vlak van de ruimte­vaart. Ook op politiek terrein waren en zijn de beide steden elkaars rivalen. In de jaren zes­tig was Shanghai het bolwerk van de revolutionairen. Hier be­gon de Culturele Revolutie. Te­genwoordig is het omgekeerde waar: Shanghai is een econo­misch bevoorrechte zone met aanzienlijke econornische groei . Beijing is in China nu juist het communistische regeringscen­trum. Ook in de ontwikkeling van raketten kwam de strijd tus­sen de twee steden tot uiting. Beide programma's vielen on­der hetzelfde ministerie, maar verliepen bijna volledig onaf­hankelijk van elkaar.

HEY VERTROUWEN TERUGWINNEN

China staat steeds meer open voor internationale samenwer­king. Tussen China en de voor­malige Sovjetunie wordt weer handel gedreven in materialen, apparatuur en technologie, en

ook met Europa, Japan en de Verenigde Staten worden weer zaken gedaan. Een ander bewijs voor de groeiende openheid is de organisatie van het IAF-con­gres in Beijing, dat plaatsvond van 7 tot 11 oktober 1996. Het IAF-congres is het belangrijkste ruimtevaartcongres in de we­reid. Duizend ruimtevaartma­nagers uit vijftig Ianden waren er aanwezig.

Tijdens de openingsplechtig­heid riep de Chinese president Jiang Zemin op tot meer sa­menwerking in het vlak van de ruimtevaart om economische en sociale problemen op wereldni­veau op te lossen. Opvallend was echter dat tijdens het con­gres wei veel werd teruggeke­ken naar wat China al op het ge­bied van ruimtevaart heeft be­reikt, maar dat over de toe­komst weinig werd gezegd. Voor de toenemende belangstel­ling in internationale samen­werking heeft China twee goe­de redenen. De eerste is dat, na het mislukken van een aantal raketlanceringen in 1996, China zijn vertrouwen moet terugvin­den. De commerciele positie van China in de lanceerders markt werd vooral beschadigd doordat te weinig informatie over deze ongevallen bekend gemaakt werd. De tweede is dat China bang wordt achter te blij ­ven bij haar Aziatische buren, zoals Japan en India, die al veel intenser bij internationale pro­jecten betrokken zijn.

eos

CD

• Wil China aan de groeiende binnenlandse behoefte aan rechtstreekse radio- en televi­sieverbindingen blijven vol­doen, dan is internationale sa­menwerking noodzakelijk. Chi­na kan nog niet op hetzelfde ni ­veau als het westen commu­nicatiesatellieten produceren. Daarom koopt het land bijvoor­beeld voor de communicatiesa­telliet DFH-3 communicatie­technologie van de Verenigde Staten.

Een goed voorbeeld van inter­nationale samenwerking van China met het westen is Eura­Space. Dit is een bedrijf opgezet door de Duitse ruimtevaartorga­nisatie DASA en CASC om sa­men satellieten te bouwen. Het eerste project is Sinosat-1 , een satelliet die eind ditjaar met een Lange Mars-3B moet worden gelanceerd. Nog een interessant project is de samenwerking van China met Brazilie. Beide Ian­den zijn in de ruimtevaart bij­zonder actief en bouwen nu sa­men twee remote sensing-satel­lieten. De naam van het project is CBERS, wat staat voor 'Chi­na-Brazil Earth Resources Sa-

e G

CD • tellite'. De eerste satelliet moet in 1998 door een Lange Mars-4 worden gelanceerd.

China is van plan dit jaar zes lanceringen uit te voeren. Daar­mee moeten Chinese satellie­ten, in Amerika gekochte satel­lieten en de volgende bijdragen van China aan Iridium (een in­ternationaal satellietcommuni­catie-programma) worden ge­lanceerd. In totaal zal China voor het Iridium project elf lan­ceringen, met een totaal van tweeentwintig satellieten, uit­voeren. Dit alles moet v66r 2002 gebeuren. Op dit moment (mei 1998) heeft China al vier geslaagde lanceringen voor het Iridium project uitgevoerd.

INTERPLANETAIRE VERKENNINGEN

Drie van de zes lanceringen rna­ken van de Lange Mars-3 ge­bruik, twee van de Lange Mars-4 en een van de Lange Mars-2. Met de zes succesvol verlopen lanceringen in 1997 heeft China het verloren vertrouwen van de verzekeringswereld aardig te­ruggewonnen.

Nets cape: Dragon in -An Chinese

Actuee/ nieuws over de Chinese ruimtevaart vindt u op het Internet op www.georities.com/CapeCanaverai!Launchpad/1921/

IDCJ88Zine

>

E

u

1. Neuskegel 2. Nuttige lading 3. Bevestinysring

voor /admg 4. Avionica ruimte 5. 3de trap vloeibare

waterstoftank 6. 3de trap vloeibare

zuurstoftank 7. Tussentrap 8. Motor van de

9. 3de trap 2de trap oxidatortank

10. 2de trap stuwstoftank

11. Tussentrap 12. Motor voor

standregeling 13. 2de trap

hoofdmotor 14. 1ste trap oxidatortank 15. Vloeibare stuwraket 16. Oxidator tank

van stuwraket 17. 1ste trap stuwstoftank 18. Stuwstof tank

van stuwraket 19. Staart vin 20. Motor van stuwraket 21 . 1 ste trap hoofdmotor

China heeft voor de volgende eeuw ook plannen voor interpla­netaire verkenningsvluchten. Wel is nog niet beslist of de vlucht naar de maan, Mars of Venus zal gaan. Er is openlijk gediscussieerd over het zenden van een robot naar de maan en een samenwerking met Rusland voor het bouwen van een ruim­tevaartuig voor een reis naar Mars. In maart 1994 is als eerste stap hiervoor tussen Rusland en China een verdrag over samen­werking in de ruimte gesloten.

Ook heeft China bekendge­maakt v66r 20 een eigen Space Shuttle te zull en hebben ontwikkeld. In 1992 stak dit ge­rucht voor het eerst de kop op. De lancering zou plaats moeten vinden op Jiuquan. Of het waar is en in welk stadium het pro­ject zich bevindt, is op dit mo­ment onbekend.

Geruchten over China's beman­de ruimtevaartprogramma doen al tientallen jaren de ronde. AI vaak werd beweerd dat China een bemande vlucht aan het voorbereiden was: Onlangs raakte bekend dat al in 1967 met een ballistische raket een hondje werd gelanceerd. Bekend is ook dat bij Beijing al sinds de jaren zeventig een opleidings- en on­derzoekscentrum voor astronau­ten is gevestigd. De eerste gene­ratie astronauten is al door een jongere generatie vervangen. Er gaan nu weer geruchten dat Chi­na, om het vijftigjarige bestaan

van de communistische staat te vieren, nog v66r 1999 twee as­tronauten in de ruimte wil bren­gen. Verwacht wordt dat het om een tweepersoonscapsule zal gaan, lijkend op de Amerikaan­se Gemini. Het zal vermoedelijk gaan om een vleugelloze, ballis­tische terugkeercapsule. Feit is dat drie Chinese lanceercombi­naties het gewicht van zo'n cap­sule aankunnen, namelijk de drie versies van de Lange Mars-3 raket.

Ook in China zeggen critici dat het slechts een politieke stunt zou zijn die alleen geld weg­haalt bij nuttiger projecten als communicatie- en remote sen­sing-satellieten. Het is precies de discussie die ook vaak in het westen tussen voor- en tegen­standers van bemande ruimte­vaart wordt gevoerd. Aan de andere kant is het voor China een mogelijkheid om alsnog mee te doen met een internatio­naal ruimtestation. Misschien zijn er in China ook plannen voor een eigen, kleiner ruimte­station. In folders van CASC staan in elk geval tekeningen van een Chinees ruimtestation.

Wel is bekend dat voor het be­mande ruimtevaartprogramma de capsule, het power en tele­metrie systeem gereed zijn . Ook gaan er verhalen over trai ­ningen van Chinese kosmonau­ten in Sterrendorp, het Russi­sche opleidingsinstituut voor kosmonauten nabij Moskou. Bekend geworden is onlan s dat twee Chinezen een kosmn nauten opleiding afgerond h h ben in dit centrum. Onduide lij~ is of dit daadwerkelijk de eerstl astronauten van China guu 11 worden of dat zij als instruct Il l'

gaan dienen voor een nieuw · generatie Chinese ruimtevull l' ders. Een krant uit Guangzhou heeft een foto van twee aH lro nauten gepubliceerd. Deze f'oto is ergens in China gemauk! , misschien in de grote centri fu ­ge van het Chinese astronaut trainingscentrum. Misschi ·n wordt de legende van Wan-llu dan alsnog werkelijkheid.

Mctdonk and hecr H. Smld n V V

Leon rdo d VInci.

45