VATRODOJAVA I PROTIVPOARNI SISTEMI

Protivpoarni alarmni sistemi su posebna kategorija alarmnih sistema kojima se nastoji otkriti poar ili neposredna poarna opasnost. Spadaju meu najstarije alarmne sisteme. Senzorima protivpoarnih alarmnih sistema se registruju anomalije koje prate oksidacione procese, poput:pojave dima i pare,pojaan intenzitet zagrijavanja,visoka ambijentalna temperatura,visok prirast temperature,promjena pritiska usljed zagrijavanja,strujanje gasova i para,pojava otvorenog plamena ipojava gasovitih produkata.U odnosu na protivprovalne alarme ovi alarmi se razlikuju po vrsti i strukturi senzora, dok je princip rada centralne procesorske jedinice i komunikacije vrlo slian.Moderni protivprovalni alarmi mogu imati jednu ili vie zona sa instalisanim protivpoarnim sektorima i raditi kombinirano.

to je sistem za dojavu poara i od ega se sastoji? Sistem za dojavu poara ini skup elemenata, funkcionalno povezanih i neprenosivih (automatski i runi javljai poara, centrala za dojavu poara, ureaji za signalizaciju poara, ureaji za napajanje i dr.), a koji se koriste za otkrivanje i dojavu poara u unaprijed odabranom prostoru.To je sistem u kojem primjenom specijalnih ureaja i opreme te organizacijom meusobnih odnosa dobivamo informaciju o pojavi poara. Svrha ovih sistema je otkrivanje poara u najranijoj fazi te davanje alarmnog signala i prosljeivanje signalizacije na predviena mjesta radi preduzimanja odgovarajuih protivpoarnih mjera.

Provoenje mjera zatite od poara kao i ispravnost, periodino odravanje i servisiranje sistema za dojavu poara zakonska su obveza vlasnika odnosno korisnika prostora.Vrijeme od nastanka poara do poetka gaenja dijelimo na dvije faze:I faza ja vrijeme koje protee od nastanka poara do njegova otkrivanja odnosno dojave poara, II faza obuhvata vrijeme od dojave poara do poetka njegova gaenja.Vrijeme potrebno za provedbu tih dviju faza je period kanjenja u gaenju poara.Krae vrijeme za provedbu prvih dviju faza moe se postii pomou automatskih javljaa poara, automatskim ureajima za gaenje poara i organizacijom rada vatrogasne slube.

Vrste automatskih javljaa poara Detektor dima optikiRade na principu analize svjetlosnog toka u kontrolnoj komori. Svjetlost se emitira iz izvora a prijemni dio je elektroniki sklop tako pozicioniran da svjetlosni tok ne dopre do njega. Pojavom estica dima u komori mijenja su smjer svjetlosnog toka i prijemni sklop reagira na prisutstvo svjetlosti.

Detektor plamenaIma dva piroelektrina senzora, podeena za dvije razliite valne duine. Jedan senzor reagira na valne duine izmeu 4,1 i 4,7 m, koje nastaju gorenjem. Drugi senzor je kontrolni i reagira na valne duine 5 6 m koje emitiraju izvori smetnji (sunce, umjetno svjetlo i sl.). Usporedbom oba signala detektor pouzdano registrira pojavu plamena.Detektor temperatureMoe reagirati na maksimalnu temperaturu na koju je detektor podeen ili na brzinu porasta temperature. Za odreivanje maksimalne temperature koriste bimetale, termistore ili rastezljive fluide a za brzinu porasta najee NTC otpornike.

Ionizacijski dimni klasini javlja poara serije 60 Njegove karakteristike su: - napon napajanja: 17 -28 V, DC - struja mirovanja: 30 - 45 mA - alarmna struja: 52 mA (kod 24 V, DC) - osjetljivost: Y = 0,7 - max. brzina strujanja zraka: 10 m/s - radioaktivni izvor: Americij 241 - aktivnost: 33,3 BECQ - temperaturno podruje: -20C do+60C - zatita IP 43

Optiki dimni klasini javlja poara serije 60Njegove karakteristike su: - napon napajanja: 17 -28 V, DC - struja mirovanja: 30 - 45 mA - alarmna struja: 52 mA (kod 24 V, DC) - osjetljivost: 3 % zadimljenosti sivim dimom/metru - max. brzina strujanja zraka: neosjetljivi - temperaturno podruje: -20C do+60C - zatita IP 43

Termiki klasini javlja poara serije 60Njegove karakteristike su: - napon napajanja: 17 -28 V, DC - struja mirovanja: 51 mA - alarmna struja: 52 mA (kod 24 V, DC) - temperaturno podruje: -20C do+90C - temperatura aktiviranja: 60C, 65C, 75C, 80C, 100C - zatita IP 54

Ionizacijski analogni adresabilni javlja poara serije 95Sa sljedeim karakteristikama:- napon napajanja: 17 -28 V, DC - potronja iz petlje: 500 mA - osjetljivost: Y = 0,7 - zatita IP 43 - max. brzina strujanja zraka: 10 m/s - radioaktivni izvor: Americij 241 - aktivnost: 33,3 BECQ - temp. podruje: -20C do +60C

Optiki analogni adresabilni javlja poara serije 95Karakteristike javljaa su: - napon napajanja: 17 -28 V, DC - potronja iz petlje: 340 mA - osjetljivost: 2,4 % zadimljenost/m - zatita IP 43 - temp. podruje: -20C do +60C

Termiki analogni adresabilni javlja poara serije 95Karakteristike su:- napon napajanja: 17 -28 V, DC - potronja iz petlje: 340 mA - osjetljivost: (25C do 90C) 1C po znamenci - zatita IP 53 - temp. podruje: -20C do +70C

Termiki javlja TM-1SSa sljedeim karakteristikama:napon napajanja: 24 -250 V, DCtemp. podruje: -25C do +250Cgranine temperature: +57C do +220C

Termiki javlja TMT sa karakteristikama:napon napajanja: 24 -250 V, DCtemp. podruje: -25C do +250Cgranine temperature: +57C do +220C

Izbor vrste javljaa ovisi o vrsti poarne opasnosti objekta koji elimo zatititi, vrsti i vrijednosti sadraja objekta, parametrima okoline, konstrukciji objekta, vrsti ventilacije i sl.

Dojavno podruje - dio graevine ili prostora koji slui za nedvojbeno prepoznavanje mjesta dojave opasnosti, ne smije se rasprostirati izvan poarnog sektora.Dojavna grupa (zona)- jedan ili vie javljaa poara ija se razliita pogonska stanja (uzbuna, smetnja, isklop) grupno pokazuju na centrali za dojavu poara.Broj i smjetaj javljaa poara odreuje se prema vrsti primjenjenih javljaa, prostornoj geometriji (veliina, visina, oblik stropa, oblik krova i sl.), vrsti primjene i uslovima u nadziranim prostorima. Javljai se smjetaju tako da se sprijee lana uzbunjivanja.

Vatrodojavna centrala

Centrala za dojavu poara: nadzire sistem za dojavu poara, prima obavijesti od drugih dijelova sistema, obrauje ih i prosljeuje te dojavljuje stanja sistema i/ili upravlja drugim sistemima ili njihovim dijelovima.Centrala za dojavu poara i centrala za prijam dojave poara moraju biti sposobne:- primiti dojavu odnosno odgovarajuu obavijest od dojavnih grupa, - nadzirati glavne vodove, - automatski pokazivati pogonska stanja sistema.

Centrale, ovisno o izvedenom sistemu za dojavu poara, mogu biti sposobne i:- ukljuiti ureaj za uzbunjivanje, - ukljuiti ureaj za prosljeivanje dojave poara, - ukljuiti ureaj za upravljanje ureajima zatite od poara, - primiti dojavu ostalih ureaja zatite od poara (npr. stabilnog sistema za gaenje poara vodom - "prinkler"), - omoguiti prikljuenje paralelnog pokazivanja, - omoguiti prikljuenje vatrogasne jedinice prema mjesnim uslovima, - ubiljeiti dojavu poara, - prihvatiti poziv runih javljaa poara, - spojiti se s drugim sistemima dojave na daljinu ukljuujui i sistem za obradu podataka, - ispitivati i privremeno ogranieno iskljuiti pojedine dojavne grupe ili glavne vodove pri emu odreeni upravljaki izlazi moraju biti blokirani.

VodoviGlavni vodovi- nadzirani prijenosni putevi. Sporedni vodovi - nenadzirani prijenosni putevi. Glavni vodovi moraju biti, pri ukljuenom sistemu za dojavu poara, nadzirani na prekid i kratki spoj. Polaganje, uvrenje i oznaavanje vodova izvodi se shodno odredbama vaeih standarda (norme HRN DIN VDE 0833 dio 2 te normi HRN EN 54-2 i 4).

Napajanje energijomNapajanje energijom sistema za dojavu poara izvodi se sa dva meusobno neovisna izvora shodno odredbama norme HRN EN 54-4.Glavni izvor je elektrina mrea ili druga jednakovrijedna mrea (npr. diesel agregat), a drugi, priuvni izvor, je akumulatorska baterija sa mogunou punjenja.Prijelaz napajanja s jednog energetskog izvora na drugi mora se obaviti automatski u vremenu kraem od 30 s te ne smije uticati na ispravno djelovanje sistema za dojavu poara.Za dovod energije mora biti upotrijebljen poseban strujni krug, s posebno obiljeenim osiguraem. Mora biti onemogueno iskljuivanje strujnog kruga vatrodojavne centrale u sluaju iskljuivanja drugih pogonskih ureaja.Priuvni ureaj za napajanje energijom (akumulatorska baterija) mora se automatski puniti tokom normalnog rada sistema za dojavu poara.Ureaji pridodani sistemu za dojavu poara (npr. ureaj za upravljanje ureajima protupoarne zatite) smiju se napajati izvan sistema za dojavu poara.

UzbunjivanjeUreaj za uzbunjivanje: - ureaj za dozivanje pomoi od vatrogasne slube ili upozorenje osoblja, moe biti dio sistema ili pridodan sistemu za dojavu poara. - ureaji za zvuno uzbunjivanje moraju proizvoditi signal razliit zvukom od slinih signala koji se koriste za druge svrhe unutar istog podruja i taj signal se ne smije koristit u druge svrhe. Plan uzbunjivanjaPlanom uzbunjivanja utvruju se postupci uzbunjivanja za vrijeme i izvan radnog vremena. Plan uzbunjivanja mora biti u skladu s Opim aktom korisnika, odnosno Planom zatite od poara.Planom uzbunjivanja smije se predvidjeti davanje signala preduzbune samo za deurno osoblje. Signal preduzbune daju automatski javljai poara, nakon ega slijedi potvrivanje prijema signala preduzbune od strane deurne osobe i provjera stanja javljaa poara. Provjera traje najdulje 3 min unutar kojeg vremena se, po potrebi, poniti. Ukoliko se u tom vremenu signal preduzbune ne poniti stanje uzbune nastupa automatski.

U plan uzbunjivanja unose se i upute kako: - upozoriti osobe u opasnosti i pravodobno ih evakuirati, - ukljuiti u gaenje poara deurno osoblje i vlastite vatrogasne jedinice (ako su osnovane), - uzbuniti najbliu profesionalnu (dobrovoljnu) vatrogasnu jedinicu, - uzbuniti osoblje koje ima posebne dunosti glede zatite od poara (prema Opem aktu korisnika ili Planu zatite od poara).

Ispitivanje sistema vatrodojave

Prvo ispitivanje ili ispitivanje preuzimanja: provjera ispravnosti koja se obavlja prije tehnikog pregleda novoizgraene graevine odnosno nakon izvrene rekonstrukcije sistema.Periodino ispitivanje: provjera ispravnosti koja se obavlja periodino, u propisanim vremenskim razmacima, nakon prvog ispitivanja.Provjera ispravnosti djelovanja: provjera djelovanja koju obavlja korisnik u okviru redovnog odravanja i u sluajevima pojave smetnje.Provjera ispravnosti djelovanja sistema za dojavu poara obavlja se najmanje 2 (dva) puta godinje u priblino istim vremenskim razmacima.Pri tome se provjerava ispravnost:glavnih vodova, od toga najmanje jedan javlja (kod automatskih javljaa samo oni koji se mogu provjeriti bez smetnji), ureaja za pokazivanje odnosno upravljanje u centrali za dojavu poara ili izvan centrale za dojavu poara, ureaja za upravljanje u svezi s ureajima za prosljeivanje signala, ureajima za upravljanje, ureajima za uzbunjivanje i dr. napajanja energijom.Korisnik sistema za dojavu poara mora biti obuena osoba ili mora ovlastiti obuenu osobu.

Pravilnik o uvjetima za obavljanje ispitivanja stabilnih sistema za dojavu i gaenje poara (NN broj 57/96)Provjera ispravnosti izvedenog sistema za dojavu poara, ako posebnim propisom nije drugaije odreeno, sastoji se od: - pregleda odobrene tehnike (projektne) dokumentacije, - pregleda izvedenog stanja u odnosu na projektovano, - pregleda isprava o kvalitetu elemenata izvedenog sustava shodno lanu 2. ovog Pravilnika, - provjera ispravnosti rada automatskih i runih javljaa poara, - provjera ispravnosti rada centrale za dojavu poara (prihvat signala, signalizacija dojave poara i smetnji, prosljeivanje signala dojave i smetnji, upravljanje ureajima pridodanih sistema i dr.), - provjera ispravnosti vodova sistema, - provjera ispravnosti glavnog i pomonog izvora napajanja sistema energijom ukljuujui i punja akumulatorske baterije, - provjere ispravnosti rada ostalih dijelova sistema i sistema u cjelini, - provjere ispravnosti rada dijelova sistema za gaenje poara i zatitnih ureaja i instalacija za spreavanje irenja poara i nastajanja eksplozija koji djeluju u sprezi sa izvedenim sistemom i drugih ispitivanja i provjera koji su neophodni za utvrivanje njegove ispravnosti.

SISTEMI ZA DOJAVU POARA Da bi lake uoili prednosti modernih sistema za dojavu poara, navest emo osnovne karakteristike konvencionalnih sistema.Bez obzira kakva je tehnologija primjenjivana kod pojedinih ureaja, sistem radi tako da nadzire odreeni broj linija na koje se prikljuuje odreeni broj konvencionalnih javljaa poara. Javljai se obino napajaju s te iste linije.U sluaju aktiviranja javljaa poara, na centrali za dojavu poara javlja se signal alarma na pripadnoj nadziranoj liniji (zoni). Nije mogue s centrale ustanoviti koji je javlja aktiviran.Budui da je jedan od osnovnih zahtjeva, koji se postavljaju na sistem, to tanije lokaliziranje mjesta nastanka poara, kod konvencionalnih sistema je standardima ogranien broj javljaa koji se smiju postaviti na jednu nadziranu liniju (EN54,predvia do 30 javljaa na konvencionalnoj liniji).Javljai poara, kako konvencionalni tako i moderni analogni adresabilni, koriste iste fizikalne principe za detekciju poara: mjerenje temperature, prisutnosti dima (raznih vrsta), treperenje plamena ili izvora topline. Pri tome se razlikuju takasti javljai (iji se senzorski dio moe aproksimirati jednom takom) i linijski javljai (iji senzorski dio predstavlja liniju npr. izmeu meusobno udaljenih predajnika i prijemnika).

Centrala za dojavu poara nadzire linije s javljaima poara. U sluaju prekida ili kratkog spoja na liniji, ne smije ispasti iz funkcije vie od jedne konvencionalne zone tj. najvie 30 javljaa. Taj zahtjev je vaan kod modernih adresabilnih sistemaAko se u javlja poara ugradi sklop koji, na upit centralnog ureaja alje svoju adresu (broj koji odreuje tonu lokaciju), nastaje adresabilni sistem za dojavu poara. Budui da je sada mogue tano odrediti lokaciju nastanka dogaaja, dozvoljeno je staviti na liniju vie od 30 javljaa, ali pod uslovom da u sluaju jednostrukog kvara linije (prekida ili kratkog spoja) ne ispadne iz funkcije vie od 30 javljaa (jedna konvencionalna zona). Standard EN-54 propisuje da, u sluaju adresabilnog sistema, na liniji ne smije biti vie od 128 adresibilnih elemenata (javljaa). Da bi se zadovoljio zahtjev obzirom na prekid linije, detektori se spajaju u petlju (dvoina linija iji se poetak i kraj nalae u centralnom ureaju). U sluaju jednostrukog prekida svi detektori i dalje rade, jer je petlja napajana s obje strane. Da bi bio zadovoljen zahtjev obzirom na jednostruki kratki spoj na liniji, nakon svakih maksimalno 20-30 javljaa ugrauje se ureaj (izolator), koji detektira kratki spoj. Budui da nastali kratki spoj detektiraju dva izolatora, iskljuit ce se linija izmeu njih (do otklanjanja kvara).

Adresabilni sistem (koji u pravilu sadri mikroprocesorski centralni ureaj) u odnosu na konvencionalni ima viestruke prednosti: -tana lokacija javljaa koji je izazvao signal alarma ili kvara -pridruivanje teksta javljau ili grupi javljaa (opis lokacije) -pridruivanje vremena dogaaja -registriranje dogaaja, ukljuujui i postupak operatera (prihvaanje signala), na printeru i ugraenoj memoriji (koja se naknadno moe pregledati) -jednostavnije i, kod veih sistema, jeftinije oienje -manje dimenzije ureaja i manja potronja sistemaAdresabilni sistem koji koristi adresabilne javljae, koji su u principu konvencionalni javljai s adresnim sklopom, koristi isti nain detekcije poara kao i konvencionalni sistem, tj. javlja je taj element sistema u kojem nastaje informacija POAR (sklop unutar detektora donosi odluku da li je nastao alarm poara). Svjetlosna signalizacija na detektoru (crveni LED) se pali kad detektor "ustanovi" poar, neovisno o tome da li je taj signal prihvatio centralni ureaj.

Moderniji sistem od adresabilnog je ANALOGNI ADRESABILNI SISTEM. Pored svih prednosti koje ima adresabilni sistem, analogni adresabilni sistem ima prednosti u nainu obrade informacije dobivene od javljaa, koji su u ovom sluaju analogni adresabilni. Analogni adresabilni javlja je u ovom sluaju senzor (monitor) odreene fizikalne veliine (temperatura, koncentracija dima, optika vidljivost itd.). Na upit centralnog ureaja ovakav senzor alje, pored svoje adrese i tipa (vrste senzora), takoder informaciju o MJERENOJ vrijednosti. Budui da ima ugraeni precizni A/D konvertor (analogno-digitalni konverter), on informaciju o mjerenoj vrijednosti alje u digitalnoj formi. To je izmjerena ANALOGNA VRIJEDNOST. Centralni ureaj obrauje taj podatak, usporeuje ga s programiranim za taj tip senzora i za konkretni prostor. Ako je izmjerena vrijednost vea od programirane, centralni ureaj generira signal alarma, te informaciju o tome alje senzoru, koji tek tada ukljuuje svoju svjetlosnu signalizaciju. Obzirom da je komunikacija dvosmjerna, centralni ureaj moe poslati nalog i nekom drugom tipu linijskog ureaja (adresabilni ureaj ija funkcija nije detekcija ve izvrenje komandi) da izvre programiranu komandu (ukljuenje sirena, signalizatora, iskljuenje klapni, napajanja itd.). Na taj nain je mogue programirati i podsisteme za automatsko gaenje poara. Kontinuirano mjerenje omoguuje koritenje meustanja izmeu normalnog stanja i alarma. Koristi se signal predalarma, koji upozorava da stanje nije normalno, no jo uvijek nije nastupilo alarmno.

Signal predalarma je koristan iz dva razloga: -upozorava na nenormalno stanje, -upozorava na moguu zaprljanost dimnih javljaa (potrebu za servisiranjem)Mogunost programiranja praga predalarma i alarma za svaki detektor, omoguuje koritenje istog tipa detektora u razliitim uslovima. Termiki senzori mogu biti programirani tako da imaju razliite odzive u razliitim prostorima. Ionizacijski ili optiki senzori isto tako mogu imati razliite "osjetljivosti".U svakom trenutku mogue je s centralnog ureaja dobiti informaciju o analognoj vrijednosti odabrane adrese (senzora). Isto tako, mogue je s centralnog ureaja testirati senzore, ukljuiti lokalnu svjetlosnu signalizaciju i aktivirati odabrane komande (aktiviranje izvrnih linijskih ureaja).Standard EN-54 propisuje da jedan glavni procesor ne smije nadzirati vie od 32 lokalna procesora (svaka petlja ima svoj kontrolor petlje, koji sadri lokalni procesor). To znai da veliki sistemi (sistemi s vie od 32 petlje) moraju biti distribuirani (vie manjih podcentrala prikljuenih na glavnu centralu). Integriranje takvog sistema vri neki trei nadreeni procesor. Povezivanje takvih sistema jednostavnije je, a pouzdanost vea, jer lokalni podsistem moe raditi iako je u prekidu komunikacija s nadreenim sistemom.

Moderni sistemi omoguuju kompletan nadzor i upravljanje podsistema s centralnog mjesta. Prikljuenje na grafiki terminal (PC s odgovarajuim software-om) omoguuje brzi i pregledni prikaz sistema i dijelova sistema u kojima je nastao novi dogaaj (alarm, predalarm, kvar, iskljuenje). Koritenje dodatnih ureaja (repeater panels) omoguuje kompletni prikaz dogaaja u sistemu na vie mjesta. Informacija je prikazana na LCD-u, zonskim LED indikatorima i printeru. Repeater-i mogu biti konfigurirani tako da je ostvarena jednosmjerna ili dvosmjerna komunikacija. U sluaju dvosmjerne komunikacije, s repeater-a je mogue i djelomino upravljanje sistemom (prihvaanje signala, testiranje). Repeater moe biti pridruen podsistemu. To omoguuje samo prikaz stanja i upravljanje tim podsistemom (podstanicom).Daljnja poboljanja svojstava analogno adresibilnih sistema vrena su u detektorskom dijelu. -svaki javlja prati i kompenzira promjene normalne analogne vrijednosti (kompenzacija drifta) -za svaki javlja moe se odabrati jedna od nekoliko osjetljivosti -u sluaju kvara komunikacije, u sluaju alarma ulazi u alarmno stanje kao konvencionalni javlja.

SAVREMENA SREDSTVA ZA OTKRIVANJE I JAVLJANJE POARAZadatak savremenih protivpoarnih sistema je:1. otkrivanje poara, 2.provjeravanje signala poara, 3. iniciranje reakcija na signal poara, ovisno o: - trenutku pojavljivanja poara, - mjestu pojavljivanja poara, - nainu signaliziranja poara.

Savremeni protupoarni sistemi mogu biti elementi sloenih sistema, te mogu imati: 1. nadreene sisteme vri se programiranje, upravljanje, nadziranje, 2. paralelne sisteme s kojima koordinirano rade, 3. podreene sisteme koji alju pojedine alarmne signale i vre pojedine reakcije (npr. podcentrala za gaenje). Tehnika rjeenjaVatrodojavni senzori otkrivaju:- toplinu, - zraenje, - dim.

U 95 % sluajeva razvoj poara kree se u tri faze:- tinjanje uz isputanje nevidljivih plinova, - dimljenje uz isputanje sagorjelih estica i uz zraenje i strujanje topline, - otvoreni plamen.

Fizikalni principi vatrodojavnih senzora:- detektori dima, - ionizacijski detektori (radioaktivni element ionizira zrak u komori), - optiki detektori (LE dioda emitira svjetlost u tamnu komoru), - optiki detektori linijska izvedba - emitira zraku iz odailjaa, - detektori topline - termomaksimalni detektori mjeri se temperatura u prostoriji, mjeri se brzina porasta temperature u prostoriji, - detektor plamena, - infracrveni detektori, - ultraljubiasti detektori. Prema nainu prosljeivanja signala vatrodojavni senzori se dijele na:- senzore sa graninom vrijednou koncentracija dima, - senzore sa analognim mjerenjem - nivo zadimljenosti.

Vatrodojavne centraleVatrodojavne centrale primaju signale iz senzora.Primaju se signali o: - alarmima, - kvarovima. Centrale signaliziraju:- zvuno, - svjetlosno. Izvravaju se operacije:- signalizacije, - dojave, - gaenja. Postoje dvije generacije sistema:- klasini sistemi obilazak objekata i pronalaenje aktiviranog senzora, - adresibilni sistemi - individualno lociranje senzora.

Interventni centriInterventni centri mogu biti: - vlastita vatrogasna ekipa na objektu, - unajmljena vatrogasna ekipa, - profesionalna vatrogasna brigada. Tehnika rjeenja za dojavljivanje dislociranoj vatrogasnoj jedinici putem:- rezervirana telefonska parnica klasini sistemi, - modemska veza - ADRESIBILNI SISTEM, - internet veza - ADRESIBILNI SISTEM. Svaki sistem za detekciju i dojavu poara sastoji se od slijedeih dijelova: centralni ureaj, javljai poarnih veliina, ureaji za alarmiranje i signalizaciju te pomoni ureaji. Ovaj se dio moe podjeliti na etiri dijela: detekcija vatre, signalizacija, upravljanje i kontrola, te detekcija plina.

Vatrodojava i plinodojava VATRODOJAVA - klasini vatrodojavni detektori, specijalni detektori, runi javljai, analogno adresabilni vatrodojavni detektori, adresabilni moduli, adresabilni runi javljai, indikatori i signalni paneli, unutarnje sirene, vanjske sirene, drai vatrootpornih vrata, klasine vatrodojavne centrale, izdvojeni ACS signalni i upravljaki paneli i razglas, analogno adresabilne vatrodojavne centrale, komunikatori i dojavni centri, software i hardware za vatrodojavne centrale, ... PLINODOJAVA - klasina detekcija plina, proporcionalna detekcija plina, adresabilna detekcija plina, ...

Savremene sisteme vatrodojavne odnosno plinodojavne sisteme karakteriziraju slijedee osobine:-podnoja detektora ne sadre elektroniku, to daje niz prednosti kao smanjenje broj pinova za konektore, lake otkrivanje greke, neosjetljivost na istou, ...-jednostavno ienje detektora na lokaciji, -kompezacija drifta, omoguava tono oitanje koliine dima odbacujui drift zbog nakupljene praine i drugih sporih utjecaja okoline,- prednost analogno adresabilnog sustava nad obinim analognim sistemima, je u tome da se kod obinih sistema saznaje samo normalno stanje odnosno alarmno stanje dok kod analognih adresabilnih sustava detektor alje centrali analognu vijest o nivou dima na njegovoj lokaciji,-mogunost spajanja velikog broja analogno adresabilnih ureaja u petlji, po novom protokolu do ak 198 to smanjuje oienje i potreban broj petlji centrala, - iroki raspon adresabilnih ureaja i autoprogramiranje, odnosno mogunost spajanja razliitih tipova detektora (optiki, ionizacijski, termiki), - detektori s dvije LED lampice, svi detektori imaju dvije lampice za detekciju to omoguava ugao pokrivanja od 360 stepeni,

- programiranje na lokaciji centrale, uz pomo tipke s terminalom ili upload / download programom s PC raunala, - walk test, omoguava jednoj osobi testiranje cijelog sistema, - oienje s ili bez povrata petlje, -podeavanje osjetljivosti dan / no, to je prednost kod radnog vremena zbog prevencije lanog alarma, ondosno noi zbog to prijevremene detekcije, -gotovo sve centrale sadravaju izlaze za gaenje, - laserska detekcija i AWACS algoritam, je specijalna tehnologija laserske detekcije koja omoguava rano otkrivanje sporih tinjajuih poara te uz pomo AWACS algoritmom obrade signala daje osjetljivost i do 50 puta veu od osjetljivosti obinih optikih senzora, -mogunost upravljanja i nadziranja s jednog PC-a vie sistema odnosno centrala sa jedne ili vie objekata sve uz pomo programskog paketa, ...

Sistemi za dojavu poara omoguuju brzu i efikasnu dojavu poara prema tanoj adresi, odnosno nazivu pojedinog detektora. Kao jedna od najveih svjetskih proizvoaa elektronikih ureaja za vatrodojavu, Bentel i Notifire su paletom svojih proizvoda osvojile i nae trite. Ponuda obuhvata klasine i adresibilne vatrodojavne centrale i detektore, uz pomo kojih se moe uspjeno zadovoljiti vatrodojavna zatita bilo koje veliine i zahtjeva. Radi bolje preglednosti i lakeg snalaenja, izvrena je slijedea podjela:Klasine vatrodojavne centraleAnalogno adresabilne vatrodojavne centraleModerni beini sustavi za SOS i vatrodojavuDetektori poaraSireneRuni javljai poaraOdvojeni signalizatori

KLASINE VATRODOJAVNE CENTRALEBentel vatrodojavne centrale svojim mogunostima zadovoljavaju sve zahtjeve projektanata vatrodojave, a ujedno ekonominou i dobrim omjerom mogunosti za uloeno, predstavljaju vrh liste elje naruitelja. BENTEL-J524-FEN54 standard (DAT UO860)6 nadziranih, balansiranih ulaznih zona s mogunou bypass-aproirenje do 24 zone koritenjem 6 zonskih modula proirenjaNa zahtjev- LCD displejNapajanje: 230Vac+/-10%27.6 Vde, 1.4 A prekidaki ispravlja/punja akumulatoraJME52F modul gaenjaMogunost upravljanja pomou PC raunala

ANALOGNO ADRESABILNE VATRODOJAVNE CENTRALEAnalogno adresabilni vatrodojavni sistemi preporuuju se za vee, ali i za manje aplikacije s teim uslovima rada. Njihova je prednost pred klasinim sistemima u takastoj detekciji, mogunosti podeavanja osjetljivosti i kompenzaciji oneienja, koja omoguuje prilagodbu detektora okolini.

FC100/FC200 ANALOGNO ADRESABILNA VATRODOJAVNA CENTRALA S 1 PETLJOM ILI FC200 - 2 PETLJE1 klasina zona: 16 programabilnih zona16 alarmnih tranzistorskih izlaza za svaku zonu 2 kontrolirana alarmna (releja) potpuno programabilna i proiriva do 14 pomou modula FC200/6OUT RS485 prikljuak za spajanje FC200/REP LCD tipkovnice za izdvojeno upravljanje i signalizaciju (do 8 kom), a na FC 200 i mogunost umreavanja do 7 kom FC200 SL vatrodojavnih centrala RS 232 prikljuak za printer, upravljanje s centrale ili PC raunala s UPLOAD/DOWNLOAD programom program s grafikim mapama za upravljanje centralom FC100/COM (FC200/COM) komunikacijski meusklop za spajanje na telefonsku liniju-govorne poruke ili digitalna komunikacija

MODERNI BEINI SISTEM ZA SOS I VATRODOJAVUTEMA 80 AW Koritenje vatrodojavnih i SOS sistema zahtijevalo je skupo i sloeno oienje (polaganje kabela podbukno ili nadbukno), izmeu centralnog ureaja i svakog javljaa. Razvojem beine tehnologije prijenosa podataka, otvorila se mogunost da se pouzdano rijei nadzor objekata javljaima koji nee biti kablovima povezani na centralni ureaj. TEMA 80 AW je upravo takav sistem, koji koristei najmoderniju tehnologiju, omoguuje brzu i jednostavnu a time i jeftinu montau sistema bez kompromisa po pitanju pouzdanosti i kvalitete rada.

Sistem posebno karakterizira:Najiri izbor beinih vatrodojavnih javljaa (optikih, termikih, ionizacijski, runi)SOS beini potezni javlja i javlja sa tipkomCentralna jedinica ima mogunosti prikljuka do 1000 javljaairoki izbor pomonih jedinica (kontroleri sirene, relejni izlazi, komunikator)Zadovoljava relevantne norme za takve sisteme (HR EN54)Programska podrka za brzo i efikasno projektiranje i programiranje sistemaSistem se sastoji od centralnog ureaja koncentratora, javljaa te sirene i eventualno dodatnih ureaja (komunikator, komandni sklopovi, i slino). Javljai komuniciraju s koncentratorima radio putem, te je nepotrebno polaganje kablova do javljaa. Na centralnoj jedinici se svaki alarm, kvar, smetnja ili drugo vano stanje sistema prikazuje u najkraem roku na jasan i nedvosmislen nain, te se svi dogaaji biljee u hronoloke liste za kasniju analizu. Centralna jedinica se oprema sa akumulatorima koji osiguravaju autonomiju sistema minimalno prema zahtjevima relevantnih propisa (normi) ili prema dodatnim potrebama projekata.

DETEKTORI POARA

Klasini vatrodojavni detektori poaraKlasini vatrodojavni detektori koriste se u aplikacijama kada se tieni prostor moe pokriti sa do 50 detektora. Ovakav, klasini sistem za dojavu poara s centralom poput Bentel J524F i J506F, preporuljivo je koristiti za manje objekte, s prikljuenjem do 50 detektora te ako aplikacija ne zahtjeva specijalne vrste detektora ili takastu detekciju i podeavanje osjetljivosti. SERIJA 80, IONIZACIJSKI JAVLJA IDD 801SERIJA 80, OPTIKI JAVLJA DIMA ODD 801 SERIJA 80, TERMIKI JAVLJAECO 1003 DVOINI OPTIKI NISKOPROFILNI VATRODOJAVNI DETEKTOR DIMAECO1005 DVOINI NISKOPROFILNI DETEKTOR BRZINE PORASTA TEMP.SISTEM DETEKCIJE POARA 800 ExiSustav za detekciju poara 800Exi namijenjen je za detekciju poara u eksplozivno ugroenim prostorima. Treba napomenuti da se u eksplozivno ugroenim prostorima smiju upotrebljavati samo ureaji za koje je sigurno da nee izazvati paljenje eksplozivne smijese. Takvi ureaji su specijalno konstruirani i graeni, a prije upotrebe tipski certificirani, odnosno pojedinano ispitani na nain odreen normama i propisima. Korisnik mora imati valjani certifikat o svakom pojedinom ureaju koji se ugrauje u eksplozivno ugroene prostore.

ECO1005DVOINI NISKOPROFILNI DETEKTOR BRZINE PORASTA TEMP.radni napon 8 do 30V, potronja 130uA ugraeni integrirani krug ASIC, koristei posebne procesne algoritme dodatno osigurava detektor od lanih alarma LED dioda za signaliziranje alarma termodiferencijalni + termiki detektor mogunost daljinskog testiranja detektora pomou S300RTU laserskog ureaja

Analogno adresabilni detektori poara

Analogno adresabilni ionizacijski vatrodojavni detektorCPX 551 Osnovne karakteristike:analogno adresabilni ionizacijski vatrodojavni detektoralje centrali analognu informaciju o temperaturipodeavanje osjetljivosti iz centrale, nominalna osjetljivost 1,5 %postavljanje adrese rotacijskim preklopnicima, ugraeno automatsko prepoznavanje vrste detektoraLED trepu kada je detektor adresiran (mogue iskljuiti LED), konstantno svijetle u alarmuzatita od smetnji, gusta zatitna mrea, maksimalna brzina strujanja zraka 12 m/s mogunost testiranja iz centrale, ugraen reed kontakt za testiranje magnetomza ugradnju potrebno je standardno podnoje B501Tehnike karakteristike:napajanje 150-28 Vdc, potronja 150 mA, 5 mA za LED

SIRENEU ponudi Bentel vatrodojavnih ureaja, pored ureaja za upravljanje, detekciju i komunikaciju, naroito se izdvajaju ureaji za signalizaciju. Bentel vanjske i unutarnje sirene daju zvuni i svjetlosni alarm, a atraktivnim se dizajnom lako uklapaju u svaki interijer ili eksterijer.

RUNI JAVLJAI POARABENT-MCP900povrinska ili ugradbena montaa resetiranje alarmnog stanja pomou kljuaMCP900/S- runi javlja poara s beznaponskim izlazom MCP900/CB - runi javlja poara s ugraenim indikatorom alarma MCP900/Y - runi javlja poara s ugraenim adresibilnim modulom MPC900/RB - podnoje za montau

ODVOJENI SIGNALIZATOROdvojeni signalizator koristi se kao dodatna svjetlosna signalizacija za jedan ili vie javljaa koji se nalaze u tienom prostoru (sputeni stropovi, hotelski ili slini prostori s duim hodnicima, prostori s ogranienim pristupom, klima kanali i sl.) Kao signalni elementi koriste se visokoefikasne LE diode. Tehniki podaci:Nadbukni i podbukni prikljuak kablaRadni napon 8V 35V DCMax. struja

STABILNI UREAJI ZA GAENJE POARAStabilni ureaji za gaenje poara danas se sve vie primjenjuju u raznim privrednim organizacijama.Razlog lei u injenici da se sve vie ide u automatiziranu proizvodnju,gdje je neophodno zapoljavanje malog broja radnika. U nedostatku fizike radne snage, teko bi bilo predpostaviti uspijeno gaenje nastalog poara,do kojeg moe doi i kod najsavrenijih strojeva i postrojenja. Prema tome, logino je da se mora provoditi odgovarajua zatita, a automatska zatita je najpovoljnija jer istovremeno sa nastalom opasnou stupa u akciju. Najnovija tehnika dostignua u tehnologiji, elektronici, atomatizaciji i mehanizaciji proizvodnje,odnosno zatvoreni sistemi proizvodnje sa visokim pritiscima,temperaturama i brzinama zahtijevaju korijenite promjene u nainu i brzini zatite i gaenja poara.U vezi s tim razvijaju se i primjenjuju najsavremeniji stabilni ureaji za gaenje poara, koje prema njihovim tehnikim karakteristikama moemo podijeliti na nekoliko grupa.

Prema vrsti sredstava za gaenje dijele se na:ureaje za gaenje poara vodomureaje za gaenje poara pjenomureaje za gaenje poara plinomureaje za gaenje poara vodenom paromureaj za gaenje poara prahomkombinovani sistemi za gaenje poara istovremeno s vie razliitih sredstava za gaenje.

Prema nainu gaenja poara dijele se na:ureaji za gaenje poara zatvorenih prostora-ispunjavanjem zapremine tienog prostora sredstvima za gaenje u ukupnom iznosu ili u odreenom postotku (totalno potapanje odnosno potpuna zatita);ureaje za gaenje poara odreenih povrina (povrinsko gaenje poara);ureaje za gaenje poara pojedinih dijelova objekta tj. za djeliminu zatitu (lociranje sistema za gaenje na pojedinane objekte u nekom prostoru);ureaje za kombinovano gaenje(potpuna + djelimina zatita).

Prema nainu ukljuivanja u rad dijele se na:ureaje za gaenje poara s runim ukljuivanjem,ureaje za gaenje poara s automatskim ukljuivanem koji mora imati i rezervno runo ukljuivanje.

Prema vrsti automatskih javljaa poara dijele se na:ureaji za gaenje poara s termomaksimalnim javljaima,ureaji za gaenje poara s termodiferencijalnim javljaima poara,ureaje za gaenje poara s dimnim javljaima,ureaji za gaenje poara s optikim javljaima,ureaj za gaenje poara s elektronskim javljaima,ureaj za gaenje poara s kombinovanim javljaima.

Prema utroenom vremenu za startanje ureaja dijele se na,ureaji za gaenje poara koji se trenutno aktiviraju i gase poar (ureaji bez inercije), tuklj0,1 s,Ureaji za gaenje poara koji brzo djeluju (ureaji slabe inercije), tuklj od 0,1 do 3 s,Ureaje za gaenje poara prosjenog djelovanja (ureaji srednje inercije) tuklj od 3 do 30 s,Ureaje za gaenje poara koji djeluju s manjim zakanjenjem usporenjem (ureaji poveane inercije), tuklj od 30 s.do 3 min.

Prema vremenu neprekidnog djelovanja dijele se na,ureaje s kratkotrajnim djelovanjem trada do 15 min,ureaje srednje dugog vremena djelovanja trada od 15 do 60 min,ureaje s dugotrajnim djelovanjem trada preko 60 minuta.

STABILNI UREAJI ZA GAENJE POARA VODOM PRINKLER Sprinklr instalacia spada mu nafikasni instalaci za ganj para. T autmatska instalacia rasprskavauim mlazm vd, ka u priprmnm plau prije aktiviranja ima zatvrn mlaznic, k s tvarau na drn tmpraturi i na ta nain zapinj autmatsk aktiviranj instalaci. Cijvvdi ki dvd vdu d mlaznica su pd stalnim pritiskm vd ili vazduha. Ganj para s vri drnim brm mlaznica, zavisn d brzin irnja para.Prilikm pav prktvan tmpratur, dlazi d pucanja ampul na mlaznici usld irnja kspanzin tnsti ka s nalazi u ampuli. Na ta nain s tvara izlaz vdi.Vda udara u dflktr i rasprava s tak da u krun lpzi pkriva pvrinu ka s titi.U sluau da prvaktivirana sprinklr mlaznica n uspij da ugasi par, pa s n priri, tvarau s sld mlaznic u npsrdn blizini mjesta para.Usld tvaranja mlaznic i pada pritiska u cijvvdu iza sprinklr vntila, pdi s klapna u sprinklr vntilu i vda prti ka sprinklr mlaznicama.Prk ljba u sjditu sprinklr vntila vda ulazi u cijvvd prma hidraulinm alarmnm zvnu gd s dbia mhaniki signal prradi sprinklr instalaci.Prd ganja, pri aktiviranju sprinklr instalaci pri krtanju vd krz cijvvd, prstat sprinklr vntila i indikatri prtka u cijvvdima dau signal ki s prnsi d cntral za davu para, a na da alarmni signal da instalacia prradila.Prma statistikim pdacima sprinklr instalaci su nafikasnia mjra za zatitu d para.

Osnovni dijelovi prinkler instalacije su,- izvor vode,- sistem cijevovoda za distribuciju vode,- rasprskavajue mlaznice ( prinkleri),- kontrolni ventili,- pumpno postrojenje (ako je neophodno),- ureaji za signalizaciju i alarm.

prinkler instalacije se instaliraju kao mokre,suhe i kombinovane.

prinklr mlaznicSprinklr mlaznic su vma vaan lmnt sprinklr instalaci, r vr njn aktiviranj. Sast s d:tijla mlazniczatvaraaampul ispunjn kspanzivnm tnu rasprivaa (dflktra)

Otvaranje plinker mlaznice

ZAKLJUAKSavremeni nain ivota i rada i savremena tehnologija ne samo da poveaju vrijednost objekta ve i opasnost od poara. Svaki dodatni ureaj, izvor napajanja ili vod za prenos energije predstavljaju i dodatni potencijalni izvor poara i stoga se rijetko kad moe potpuno eliminisati opasnost od poara.Za smanjivanje posljedica poara vrlo je vano da se poar to ranije otkrije i da se to prije pone sa odgovarajuim gaenjem. Da bi se ovi uslovi zadovoljli u odreenom objektu mora postojati sistem za automatsku dojavu poara (otkrivanje i javljanje), a da bi sistem bio efikasan nuno je da:sistem bude dobro projektovan,postavljanje svih vodova i opreme sistema bude izvedeno kvalitetno i struno prema projektu,se vri redovno funkcionalno ispitivanje i redovno odravanje,se obezbjedi odgovarajua zamjena elemenata sistema ako je neki element u kvaru,postoji detaljno uraen alarmni plan za nunu intervenciju ako doe do poara,postoji vatrogasna jedinica koja e u sluaju poara blagovremeno intervenisati

Sistemi dojave poara baziraju se na klasinim ili adresabilnim centralama dojave poara, kao i na potrebnim elementima za detekciju i indikaciju. U zapadnim zemljama uobiajeno je koritenje samostalnih elektronskih ureaja za dojavu poara, ili u kombinaciji sa ostalim sistemima obezbjeenja. Za struno ugraene sisteme elektronske zatite osiguravajua drutva na Zapadu daju popuste od 10 do 30% na premije za osiguranje zavisno od vrste i kvaliteta zatite. Svaki ugraeni sistem elektronskih ureaja za dojavu poara ima svoju upotrebnu vrijednost koja se ispoljava kroz neprekidan rad budnost nad ljudima i imovinom i, ekonomski gledano, zanemarljiv je dio ukupne vrijednosti objekta. Nestruno projektovanje i ugradnja djelimino ili potpuno degradira performanse sistema zatite, te se posao takve vrste mora povjeriti strunim i pouzdanim ljudima i firmama.