132

287 1908 ५.2

| 0०/14 3॥ पारा ऽपरा; -&.

(णणणह(ाठ छा [६८४ क पपर ०0 84 इदा प 08,

१0.123.

शरीमनिमबारकाचारयविरवितदशशछोकीनयाखया

वदानतरलमञजषा | शरीभगवतयरषोततमाचारथकरता ।

वदानततचवोधशच । | विदवररशरीमद ननतरामविरचितः । | शरीमदराचायशीवलयमाधीदवरदधादवतसभरदायविदषा | रलतगोपालभदन सशोधितौ ।

। (^ प 2 गपि 1 रणा | एर छप^ ७.८ एग एएडपर0ा7.५दपर 4

414 ए लवा ततोत एक धातथातव, पषट) ४४

|

| | ^~ | 2५८१८ @०१५ 211८6. | ए+80ा0णाए३ 1, | | ¢ © 6.1.15 72 4 ¢ 5010 ¢ }' 11/76 ,572.77477 7 ,

०।१०५५५।१५।५8 8५७६7 8००॥८-०९€१67; ए ए ^ 5

^७६।५78.- 0770 ॥१६९856\५172, ( €1र216: ९५40176 ५४६७१] ५6 ।१७।९ ७०१६ 8014849

21१14६८ 89 पता 145, कष(न, 21074610" ‰7 1116 ५।0/-५11 194 ९९६७8

1८४५1४8.

ॐ 227720८ (१५]2^८ @7९.

९८१७४८८ब‌ 4०००7.द74 {9 4८ इ ए. ‰ 7567.

` =" र.

)5 9 . >६ 0-९7- 1702 ५८2.

=. > = अ

१11 1111111 11111111 1111

४ ॥ शरौः॥ ॐ

1 आननद वनबिधोतिदमनोभिः खससकता । 1 छवणोऽङधितमनयामशतपततपरिषडता ५१॥ 1 खोखमबा-ससकतमरनथमाला मजजञलदशना । १ रसिकाछिङल कयोदमनदामोदमोहितम ॥ २ ॥ ‰ सतयकः--१२३

०७ ०७ > ०.०9 99 99.99 00 9@ ०9 0999 99 00 99 ० ७०, [क |

(=-= => क कक 9.2 >. ७७०७७

42224 - 234

ततीयः कोषठः । १०९

सरवपापभयो मोकषयिषयामि मा च शत भगवदवचनात‌ । ३ । सरवः सरवरकनासमरथःकारणयवातसरयादिगणसागरोऽपि परषोततमः भाथनाशनयरासपरादमसरपारथितो न गोपायात । अनयथा सरव- - मोकतपरसङगाव । शाचसतभङगापततशचति निशचितय बदधः सदव भारथनामरावणय ` गोषठतवरणभतशचवरथः । आतमरकनाविषयातमकत- दरकषिदखगयसतायविशष इति यावव‌ । अपराधतो न गोपयिदिति

, या पराथनामतिः । गोपायिता भवतयव गपतलवरण समतम‌ । माधनाखरप त- शरीकषण रकिमणीकानत गोपीजनमनोहर ।

ससारसागर मगन मायदधर जगहरो । कदातर कशहरण नारायण जनारदन । गोविनद परमाननद मा समदधर माधरतयादिमनतरः सप- ट जञायत । कमलनयन वासदव विषणो धरणिधराऽचयत शङखचकर पाण । भव शरणयदीरयनति य व तयञय भट दरतरण तानपा- परानिति यमवचनाच । राजधरम भीषम; । तवभपननाय भकताय गतिमिषटा जिगीषत । यचछरयः पणडरीकाकष तद‌ धयाय घरोततम- सयादशच।४। भपततवयसय माधवसयासाधारणपरसादरतः मपकतिखिति निशचयन तन रकषयमाणसयातमनोऽदहममतसामयादीना भारसय

शरीमगवति अपणमातनिकषपः । आतमाऽऽतमीयमरनयातो शरास-

निकषप उचयत इति लकषणवरचनाव । उपरिचराखयान. च, आतमा

राजय धन मिवर करव वाहनानि च । एतदधगवत सरवमिति तसर सक सदति वालमीकीय भसतः। राञय चाह च रामसय धमय वकत-

मिहाईसीति । अकषर त भवनशयरयकषर बरहम शाशवतम‌ । ममति .

च भरपयम, ममति च शाशवतमिति भारतवचनाव । सरवधमीन‌ परिरयजय मामक शरण वरज । अह तवा सरवपापभयो मोकषयिषयामि मा शच इति चरमोपदशाव । ५ 1 उपायानामसिदधा तदविपीतानामपायाना खतः मापतया च करव-

य कया

१०२ बदानतरबपरलजषायाम‌ ।

सवायभिनिवशरपगरवहानिः करणयम‌ । उपाया नव सिचछनती- तयपाया विविधासतथा । इवि या गवहानिसतदनय करपणयमषयत शति वचनात‌ । ६ । एतष षटध आतमनिषप एबाशितवानयरयः । अनय च ततसहकारिणसतद ङगभता इति विवकः । किशच, अषटम समयपराधानामाखयोऽकिनोऽगतिरिति उकषणषरचननव,. अकि अनोऽगतिरतराधिकरियत इतयकतम‌ । तथ मसधतादीनापरयपत- णम । एमञआाऽकिथनोऽननयगतिः सानतिको. मगषवपातिकाग यशचः सारववरणिकोऽङः सरवो वा निरविणणो ऽतराधिकारीति ओ- धयम‌ । वतराऽकिञचनतव नाम सरवसाधनानषठानसामधपादिषिषयक- करदतवादिरपामिमानादिसरवसवशनयतवम‌ । अगतितव चाननयगति- सवम । तचच भगवदयतिरिकतानयसाधनफरसबनधरकषणगतिथनय- तवमर‌ । तचोकतम-अकिञचनोऽगतिरिति । धरयत च सखति- भोकषचछावततवप‌ । सम शरणमह भपय, ययक शवरण बरनदिति मनतरवरणात‌ । सासतविकतव च भगवता गीत, सातविकषतिबदधय।वि‌- मशव ततर दरषटवयम‌ । सरववरणादिसाधारणय च वषणव ओणोकत- भर‌ । दणोशरमाचारबता परषण परः पमानर । विषणराराधयत चनया नानयत‌ वचोषकारणपिति । अहसरवहसाधारणय च शौ- नकनोकत जितमनतराखयान, अहसरवहमकताना मतिरगमयो भवदिति किख, यो बरहमाण विदधाति पवीमितवादिमनराभथा वदमातरऽधष" अआाहकाभया बरमादिजनकतवतदपदषटतवसबदधादिभरकसवस- शरणयतरादि निरपणन जगनलनयादिकारण सवदानतवधचतना- अचतनाऽनतरातमा सरवबदधयादिमवतकसततकाकको कषनराषयो दबोऽसयाः भपचः मतिपततनयः । स च शरीभगवा छषण एवति मतिपादितम‌ । तच पमव गायतरी शपारयाननोकतमर। एव शरीहषणपदारविनदादमवा परापनसराधयनमब

ललीयः कोषठः 1 १०३

रषादिरपा गतिरजी वाना न सदशयत कतरापि शरयादिषनिति सिदधम‌। तसय सरवसाधानादिरपतवात । नन हिरणयगरभः समवरततागर आ- दिका स मतान बरहमाऽपर समवत, विरिथो वा व जगदरिरच- यति विदधातीति बरहमा वा व विरिः। एको रदरो न दवितीयाय तसययो दवाना मरमवशचोदधवशच, न सनन चासचछिव एव कवलः, ईनः सरवबिदयानामीदवरः सरवमतानामितयादिना शछनयषामपि जमतकारणतवायशवयययोगशरवणन तषामपि मपततवयतारपगतितव- समभवात‌ । किख, करमणव हि ससिदधिमासथिता जनकादयः। न हि जञानन सहश पवितरमिह विदयत जञानानि सरवकरमाणि भसमसाव करत तथा हतयादिनोपायरपगतरपि ददयमानतवाव कथमिव शरी- षणाहतऽनयगतरमावतवामिति चव ततराह । बरहमरिवादिव- जदितादिति। बरहमशिवौ आदी यषा त तथा तरनदितात‌ । तषा सतति- नमसकादिषिषयभतादिति यावत‌ । य सरव दवा नमनति सयकष- बो बरहमपरादिनशच तमक गोविनद सविदाननदविगरह दनदावनघर- शरहतलाकषीन सतत समरदरणोऽह परमया सततया तोषयाभीतया- दिशरतः । याच वषण, एत वय शररिपसतयाऽय नासतयदसलौ बरणसतयव । एम च रदरा वसवः सचटपाः समीरणाऽभरिमयखा- सतथाऽनय 1 राः समसताः घरनाय कायमभिरमया यचच तदीष सप । आङञापयाङवा मतिपालयनतसतयव तिषठाम षदाऽसतदोषाः + अय सनतमजातः, यदकत महञञयोतिरदीपयमान महयदाः । तददवा उपासयनत यसमादको विराजत । योगिनसतत‌ मपदयनति भगवनत सनावनम‌ । वषणगर अदितिः । बरहमायाः सकला दवा मतषयाः पशवसतथा । विषणमायामहावरतमोहानधतमसाहताः । आराधय ला- मभीचछनत कामानासमविशदधय । तवव बरभदरः । सनदररदराशवि-

शण बदानतरबमभजषोयाम‌ ।

वसभिरादिवयषरदभनिभिः । चिनतयत तरमचिनतयातमन‌ समसत योगिभिः! ततरव नागपलयः। जञातोऽसि दवदव सरवशसतवमनतत- मः । न समरथाः सराः सतोत यमननयभव विभम‌ । ततरव कालि- यः, बरहमाचरचयत दिवयव शच पषपानखपनः । ननदनादिसयदमतः सोऽसपत वा कथ मया । ततरव यमः, अहममरगणाधितन धातरा यम इतयादि । सरव नमसयनति च सिदधसघाः । कसमाचचत न नमरन महातमन‌ . गरीयस बरहमणोऽपयादिकतर । सवसती- तयकला महपिसिदधाः सतवनति तवा सततिभिः पषकलाभिरिति- शरीभगवदरीतायाम‌ अजजनः। राजधरम वशमपायनः- ततसत वयाससहिताः सरव एव महरषयः । कऋगयजञःसामसयकतषचो- मिः कषणमरचयन‌। नारायणीय शरीकषणः । ऋषिमितरमणा चव वि- बधशच सपजितः । उवाच दवमीशानमीशः स जगतो हारिरितयादि- समतिभयशच । आदिना शरीसनतछमारनारदकरयपादितीनदरादयो शनत । तन बरहमा, ॐनमो विशवरपाय विशवसथतयनतदतव । विशवखराय विशवाय गोविनदाय नमो नमर इतयादिमनरभयः । अथ परषणव, सचवादयो न सनती यतन च पराकताः यणाः । स शदधः सरवशदधभयः पमानायः पसीदत । तरव, नमाम सरव सरवश मननतमजमनययम‌ । छोकधामधराधारमपरकाशमभदिनम‌ । यतर सरव यतः सरवमतन सतपरःसरम‌ । सरवभतशच यो दवः पराणामपि- यः परः । योगिभिशचिनतयत योऽसौ यकतिितममषठभिः । पन- सततरव, नमो नमसतऽसत सदसमरत सहसरबाहो बहवकतरपाद । नमो नमसत जगतः मटततिविनादससथानकराऽपमय । ततवाषर- जिताः, आराधनाय छोकाना विषणोरीशसय या गिरम‌ । वकषया मो भगवानायसतया विषणः परपीदत । यतो भतानयशषाणि भर सतानि महातमनः । यसमिशच भलय यानति कसत सतोतमपीडवरः ।

छतीयः कोषठः ` १०९

`“ ° यनसतव, यसय परसादादहमसयतसय भतः अनाखषटिकरो- : &नतकारी । कोधाचच रदरः सथितिहतभतो यसमाच मधय परषः

परसतात‌ । अथ हरिवश वरसिहचरित, साखय योग च या बदधि- सतसराथपरिनिषटिता । भगवन‌ बद विदयातमा परषः शाखवतो धवः। अथ हिवः, टषमधवजवरनयायति मनतरवरणात‌ । हरिवश बाण- अनन, कषण छषण महाबाहो जान तवा परषोततमम‌ । लोकाना ख गतिदव खसपघरतमिद जगव । वनदऽह ता जगाथ जगतामी- -छवर हरिम । ततव कलाशयावराया, यव ततकारणमादसता सा- खयाः भरकतिसततकम‌ । विधा भत जगचयोनि भधान कारणा- तमकम‌ । पनसततरव, नमो भगवत तभय वासदवाय वष । यसय भासा जगतसरव भासत नितयमचयत । अथ सनकादयो हरिर, असतवन‌ भकतिनमरासत सनकाया मनीदवराः । जयदव जगननाथ भतभावन भावन । नताः सम भतादिनमादिदवमज अनिनन सक~ खसय जनतोः । परावरश बरद रणय नमो नमः सतयपत जगतयत । वषणव च, जयशचराणा परमदा कशव मभो गदाशङखवरासिचकर- शक‌ । भरसतिनाशसथितिहतरीशवर सवमव नानयव परम च यतप- दम‌ । हरिवश नारदः । नमः कषणाय हरय वधस भतधारिण । दवदव जगमाथ नमसत चकरधारिण । नम ॐङकाररपाय जयी- रपाय विषणतर । सोऽसि दव जगननाय यो दषटो बरहमवादिभिः । य परापय न निरनत योगिनो यतचतसः । वषणव महाद‌ः । नम- सत पणडशकाकष नमसत परषोततम । नमोऽसत विषणव तसम नमसतसम पनः पनः । यतर सरव यतः सरव यः सरवः सरवसशरयः । त- जव-धषरः । भतादीना समसताना गनधादीना च कशावतः। बदया-

दीना धानसय परषसय च यः परः । त बरहमभतमातमानम- शषनगतः परम‌ । पय वरण थदध तदरप परमशवर । ततरव म-

१४

१०६. वदासतरनमञजषायाम‌ ।

चनषः । नताः सम सरवच मतिषठा यतर शासवती । तमाच त- मोषसय जगतः परम विभम । ततरवादितिः । नमसत पणडशकापत भकतानामभयङकर । मणतरमनसो बदधरिनदरियाणा यणातमक । हरिश कञयपः । ॐनमो भगवत वासदवाय । ॐभरणवातमन सपकषग नमोऽसत त । वषणव सोमः । पार पर विषणमपारपारः

परः. परभयः परमाथरपी । स बरहमपारः परपारभतः परः पराणा- मपि पारपारः । कतरवनदरः । सकलभवनसतमरतिरमया त सकषम सकलबिदवितद जञायत यसय नानयः । तमजमकतमीक शावत स- चछथन जगदपकतिमरतय को बिजत समरथः । ततरव पथिवी । तामाराधय परबरहम याता यकति ययकषवः । बाघदवमनाराधय ङो मोकष समवापसयति । राजधरम घपतरः । नमसत पणडरीकातत पनः पनररिनदम । तवामकमाहः परष तामाहः साखता पतिम‌ । योनिसतवमसय परयशच कषण समव चद खजसि विमगन, विशव वद सदश विशवयोन, नमोऽसत त शाङकचकरासिपाण। हरिवश दबौसाः। वदानत मथित तजसतव चद विचाययत । य च विजञानवतासत योगिनो वीतकसमषाः । पशयनति हतसरोज हि तववद षः म- भो । बदरयदरीयत तजो बरहमति भतिपात 1 तदतद विजानऽ रपमशवरमीदवर । तवव पररामः । विषणो कषण हषीकश वासदव जनारदन । जगदादि जगतपजय जगदी मशवर । कषण

सरवसय लोकसय शरण म नषठिक बचः । ततव दवी- ` जान खा सरवभताना सरषटार परषोततमम‌ । पदमनाभ हवीकश रो-

कानामादिसमभवम‌ । नाऽईत दव हनत ब बाणममतिम रण । म~ यचछ हयभय बाग जीव पतर तवमव चति । मोकषधरम उशनाः ।

नमसतसम भगवत दवाय परभविषणव । यसय पथवीतल जातमाका- श बाहगोचर । वषर पराशरः । अविकाराय शदधाय नितयाय

लतीयः कोषठः 1 १०७

परमातमन । सदकरपरपाय विषण सरवजिषणव । राजधम भीषयः। नमसत भगवन‌ विषणो छोकाना निषनोदधव । स हि करता हरषकर सहतत चाऽपराजितः । विनवकमरनमसतऽसत विशवातमन‌ विदवसमभव । अपवरगोऽसि भताना पञचाना परतः सथित हति ॥

नन, नमसत शितिकणठाय नीलगरीवाय वधस इतयादिभिः शरीभगवता कतसयापि शिवरसतवसय भरसिदधलाव कथ बरहमदिवा- दिवनदनीयः शरीकषण एवति, नानय इति चनन । एतसयाः शङका यासततरव शिवनव निराङततवादव । तथाहि । शरीभगवरति तप- सयति सति इनदरादयो दवाः सरव महरषयशच. तन सकायन गरसताः सनतसततर गतवा तपसतपनत कषिवारचनादि करवनत शरीभगवनत दषटरा परमविसमय भाता इतयाह वशपायनसततरव । तत नदरः खय तकर आरदर गजमततमम‌ । दषट सवखवर विषण तपसयनत समाययौ ।

ततो यमसत भगवानारह महिष वरम किमनरश सवय सापतादाययौः नगयकततममर । भचता हषमारहय दरणशच समनवितः । उतचछरस- मायकतः शवतवयजनवीजितः । ययौ कलाशिखर दरषट कशव मञजतता । अनय चापि तथा दवा आदितया वसवसतथा । रदराशचव तथा राजन‌ दरषट कदावमायय; । सिदधाशच मनयशचव मनध यकषकिञजराः । परवतो नारदशचव तथाऽनय मनिसततमाः । बिसमय- सथितखोखाकनाः सरव दवगणासतथा 1 आशवरय खल पदयधव न भत न भविषयति । योगिषययः सवय कषणो यततपयति गरः सवय- मिति । पनशच दिवागमनसतवनादः पशवाततषा भगदविषयकाऽस- भावनायिपरीतभावनाबाहलपयोग हषटा शरीमगवताऽनयपजनादर- यथारथम‌, अनयशच भगवतपजनादरयायातमय ददीयसतवामसभाव- नादिनिटततय परथम भगवनत शिवः सतौति इतयाह वशपायनः । शयतक! पनरादद याथारमय ददीवननिय । मनीना शरोतकामाना

९०८ - वदानतरतरमजलषायाम‌ 1

यायारमय ततर सततमः । अञन सपट कचा विषणमदिदय श~ ङकरः । उमया साडमीशानो यायातमय वकतमहत । हर करवति. ततरवमञजरि ऊरततम । सनयो दवगनधरवाः सिदधाशच सह. कि~ सराः । अजञि चकरिर विषणौ दबदववर हरो । मयि अञजलि बदध एतरपि अञजिः कतः । मया सतयमान भगवति तषा सश- यादिनिटतिः सवत एव भविषयतीति निशचतय सतोति महादवो भावतः परषोततम मकाशयन‌, यतततकारणमाहसतराखयाः मक तिकम‌ इयारभय, नमसकरोमि सरवातमननमसतऽसत सदा हर इतय- नतन सतोतरण । किञचवमपि तषामसभावनायनिटकति दषा तिद~ ततय सनीलपदिषटवान‌ । इतयकता दषदवद यनीनाह पनः शिवः 1 एव जानीत ह विमा य भकता दरषटमागतः । पतदव पर वसत नतसमाव परमसति बः । एतदव विजानीषनमतदरः परम तपः । ए- तदव सदा विमा धयय सततमानसः । एतदवः परम शरय एतदर; परम घरनम‌ । पएतदरो जनमनः कतयमतदरसतपसः फलम‌ । एष वः यणयानिरय एष धरमः सनातनः । एष वो मोकषदाता च एष- माग उदाहतः । एतदव मदासनति विदवासो बरहमवादिन; । एष परम विदा मारगः कथितो वदवादिभिः । एवमव विजानीत नाव कारयया विचारणति--अधयायन रिवसखादव शरीभगवतो निर. तिशयपरतभरयोरपतवतपओआदिकमफरतवपणयाधिषठनतवमपतमदा- तखमोकषसमदायमवरतकतवादियोग शरतवा नषटसशयविपययया ब- भदरितयाह वशमपायनः । एवयकतासततः सरव मनयः पषयशाः छिनः । यथावदपशहवाना निरसन सशय टप । एवमवति त विपराः भाः भाजखयो हरम‌ । छिननो नः सशयः सो एदीतायः स तादः. । एतदरथ समायाता वयम तवारयम‌ । सगमायवयोः सरवो नषटो मोहो महानिह । यथाह भगवान रदरो - यतामः सतत

ततीयः कोषठः । १०९

हरौ । हति त मनयः परीताः परणमः कदाव हरिमिति. । कि, तषामसमावनादिनिषटततावरपि विषणरदरयोः सामयबदधसतादवसथय ञाता दवितीयसतोतरण शरीभगवतो निरसतसरामयातिशयतव विदट- सत निराकरोति इतयाह वशमपायनः । ततः स भगवान‌ दरः

सरवान विसमापयनिव । सततया भचकरम सतोत विषण विशवशवर हरिम‌ 1 अरधयाभिः शरतियकताभियनीना शरषवता तदा । नमो य~ गवत तभय बाघदवाय धीमाह । यसय भासा जगव सरव भासत नितयमचयत) इतयारभय, भयो भयो नमसतऽसत पार लोकान जनादन इतयनतन सतोतरण सतोतरफलकथननापयपदि टवान‌ । य चम धारयिषयनति सतव पापनिमोचनम‌ । तषा परीतः परसननातमा पठ- ता शणवता हरिः । शरयो दासयति धरमातमा नाज कारयया षि- चारणा । अकय मना धयात कदावर मकतवतसलम‌ । शरयः परपत ` यदिचछनतो भवनतः सरितवरता शत । एवगपदशपौनःपनयन निः- -शोषनषटसशयादिकासत कतारथा बभवरितयाह । ततसत मनयः सरव परा निरदतिमाययः तमव परम तचछ मतवा नारायण हरिम‌ । तर- समय परम गतवा मनिर सवकताथतामिति । तसमात‌ कटायारा- खयान शरीभगवतो निरतिशयनिषयकमवति बोधयम‌ । किञच दान~ धरमऽपि शरीकषणसय सामयातिदायशनयतव रिवनव निरणीतम‌ । ऋषीन‌ परति । पितामहादः पितरः शाञवतः परषो हरिः । छषणो

जामबनदाभासो वयशच; य इवोदितः । शरीवतसाङको हषी- कशः .सरवदधतपनितः । बरहमा तसयोदरभवसतथाह च दिरोभवः # सरवः सरवसशछिषटः सरवगः सरवतोमखः । परमातमा हषीकशः सरववयापी महशवरः। न तसमाव परम भत धिष रोकष किञचन- सयादि । किञच । नारायणीयऽपयाखयानऽजजन इममव सशय” शरीकषण. परषठा लनधखनब निरणय कारयामास । तथाहि ।

१९० वदानतरबमनजषायाम‌ ।

भवान‌ सरः सरवतवयो जगतकतारणभतः कसमाद‌ रदरमपज- यदिति पष शरीङषण उवाच । अहमातमा हि खोकाना वरिखा- ना पाणडननदन । तसमादातपानमवामर सदर सपजयामयहम‌ । यदयह नारथययवमीशान वरद शिवम‌ । आतमान नारचयत‌ क- शिदिति म भावितातमनः । मया परमाण हि कत खोक- सतद नवत । इति सचिनतय मनमा पराण रदरमीडरम‌ । पबाथ-

माराधितवानहमातमानमातमना । न हि विषणः परणमति कसमचिद‌ विबधाय च । रत आतमानमबति ततो रदर भजामयहम‌ । सबरहमकाः सरदराशच सनदरा दवा महरषय; । अरचयनति घरशरष दव नारायण हरिम‌ । भविषयता वरतता च भताना चव भारत । सरवषामगरणी- विषणः सवयः पजयशच नितयश इति 1 एतदकत भवति । सदरसय

पजायामातमानमवाहमपजय, न त रदरम‌ । मम विषणोरविराततवात‌ रिवसयापि विवानतःपातितन मदातमकलाविदोषात‌ विखसिमि- शच मदातमीय वयापय च मम वयापकतवात‌ । छोकसगरहाथ ततर त- त सवातमानमव पजयामि । तदव वयनकति छनवयवयतिरकाभया- शरीविषणरातमानम‌ ऋतऽनय न भणमतीति । वयतिरकः सबरहमकाः सरदरा सरषयशच सरव दवाः शरीविषण पणमनति अरचयनति, तसय सरवशरषठतन अतिशयसामयानरतवन च सरवपजयतादितयनधयः ।

तसमादगवतानयपजन ीलामातर लोकसगररथतराव । नारदादि- पजावदिति सिदधानतः । नन यव तरद लोकसगरहाथमवर तदन-

सयभकतरपि अवशय करणीतया मापतमितिचनन । शरतिसमतिनिषि- दधतवाव। अथ योऽनया दवतायपासतऽनयोऽषावनयो ऽहमसमि, न स । बद यथा पथः । यो व सतर दवतामतियजति परसवाय दवताय चयवत न परा परापनोति पाषीयान भवति तमक विजानय आतमा- | नमनया बाचो विमञचथ इतयादि शरतिभयः । यो योयायातव|

ततीयः कोषठः । १११

भकतः शरदधयाऽितमिचछति । तसय तसयाचला शरदधा तामव विद‌-

धामयहम‌ । स तया शरदधया यकतसतसयाराघनमीहत । खमत च त- तः कामान‌ मयव विदितान‌ हि तान‌ । अनतवनत फठ तषा तदधव-

तयरपमधसताम‌ । दरान‌ दवयजो यानति मदकता यानति मामपीति भगबरदवचनाव‌ । तसमाव समसतशकतीनामाधार ततर वतसः । करवीति

ससथिति सा त विङञया शदधधारणति भगवता विषणोरयानाविषयतव परिधाय, अनय च परषवयाघर चतसो य वयपाशरयाः । अशदधासत समसतासत दवादया; करमयोनय इति वषणवपराणवचनाच । अ- सयारथः । यः पमान‌ शरभगवतः सरवराव‌ शाखयोनभगजनमा- दिकारणानपोकषदातः परषोततमादनया बरहमररनरादिरपा दव- तमपासत । उपासनपकारमाह । अपौ बरहमरदरादिः दवोऽनय ई- शवरः, अहमनयो जीव इति भावन स न वद, तवतो न जानाति । तषा भगवरदाराधनजनयमसादलभयपारि चछननशवरयवतऽपि सरवषव रतरशासनयोनिखजगतक।रणलसरवनियनततमोकषमदाठतरायऽयोगन निरतिदायखवययाशरयतराभातरन च जीवतराविकषाव‌ । तथाह शरी- पराशरः । अएदधसत समसनासत दवाः करमयोनय इति । ततर ह- नतः। यथा परिति। जञानन दीनाः पभिः समाना इति वचनात‌

खरा दवता खनारचनीया विवातमभता शरीपरषोततमाखयाम‌ । अ- तियजति परसतराय दवताय बरहमसदादि रपाय भगवनतमतिकरमय निशीदर यजति स पापीयान, पतिदवताया यवतयाः सवपतीतर- दरशनादिवरव. पातिवरतभङगलकषणदःसहमहदपराधतवाव‌ । तसय फल- माह । चयवत । न परा भामोतीति । सवधरमादननयतरषणवतव- रपाद‌ हीयत । शरीपरषोततममपरापय ससरतीतयथः । माममापयव कोनतय ततो यानतयधमा गतिमिति भगवदकतः । अनयदरपयनवयचय- तिरकवाकयमाह ¦ तमकमिति । तचछबदो वदानतपरसिदधबरहमासमस-

शर‌ बदानतरतरमनजषायाम‌ ।

दादिशबदाभिषरय परबहमभत भगवनतमभिदधाति + एवकशाबदौ सामयातिशयनयवचछदकपरौ । अनया अनयदवतापिषया वाच इति । यदयनयविषया वामपि निषिदधतन हया, तरहि अनयविषय- धयानारचनादिक हयमिति कि वकतवयमिति कतयनयायपरो ऽय बामशबदः । तदधवतयरपमधपतामितयसपमधः शबदोऽपि पथशबदव- जङञानहीनतवविधायकः । सपषमनयव । किख, आलिङगन षर मनय छयरालवयाघरनलोकसाम‌ । न सङगः शलययकताना नानादवोपस- बिनामितयादिवचनादनयदवोपासकाना सङगोऽपि महानिषिदधः, कर पनसतदपासनमितयङ विसतरण । तव सिदध बरहमादिवनदित- चरणारविनद; शरी परषोततम एतति बरहमशिवादितवयतव हतमाह । अचिनतयशकतरिति । शयततावचछदन चिनतयित योगया चिनतया, तरकगोचरति यावव‌ । न चिनतया तरकगोचरा शकतियसय सोऽचि- नतयशकतिसतसमात‌ । उपलकषण चतजजनिसयादीनाम‌ । सवरपवद‌ यावदातमभाविविचितरा अपरिचछिना असखयाताः सवाभाविकयो- ऽघटघटनापटीयसयः शकतयो हानादयशच यसय स तथा तसमादिति।

परासय शकतिधिषिधव शरयत सवाभाविकी जञानवलकरिया वतया- दिशरवरणात‌ । शकतयः सरवभावानामचिनतयजञानगो चराः । शतदो बरहमणसतासत सगौदया भावशकतयः । भवनति तपता शरषठ पावकसय यथोषणतति । अनन भगवचछबदोऽपि वयाखयातः । समगरातिश- -यसामयानरताजञानशकतयादि योगविधानात‌ । पयसय समगरसय घरमसय यशचसः शरियः । हानवरागययोशरव षणणा भग इतीङगना । तद‌ बरहम परम धाम तद‌ धयय मोकषकाकषिणा । शरतिवाकयोदि- त सक तदविषणोः परम पदम‌ । तदव भगवदराचय सरप परमा- सनः । वाचको भगवचछबदसतसयासयाकषयातमनः । शदध महा- विभतयाखय पर बरहमणि वरतत । मतरय भगवचछमद‌ ४ ~

चतीयः कोठः 1 ११३

कारण } एवमष महाशबदो भगवानिति सततम । परमो बहमभ- ससय वासदवसय नानयगः । जञानशकतिषरवरथवीरयतजासयशष- तः। भगवचछबदवारयानि विना हयादिभिगरितयादिसतिभयः ।

एतनानिरवचनीयशकतिवादः तयकतः । अचिनतयसवाभाविक- भावादिशबदवारयसराभिधानात‌ ।

ननवव यदि बरहमदिवसनकाऽऽदिवनदनसमदानमतचरणो निरतिदायशवयादियणाशरयः शरीभगवान‌ परषोततमसतरदि दीना- ना ततर मवशसयापयसमभवाव सरवशारणयतवासिदधिरितिचनन । तसय बारपरयकारणयादिगणसागरतवन भकतपारतनयसरमावतवादितया- इ भकतचछयो पाततचिनतयाविगरहादिति । भकतानामिचछा भकतचछ तयोपाततो वयकतीकतो विखरपादिसचिनतयो विगरहो यन स भकतचछयोपाततमचिनतयविगरहसतसमाव‌ । यथाजनादीचछया बिनवरपादियाकतिः । तथाहि । एवमतदयथाऽऽतथ तवमातमान पर- मर । दरषटमिचछामि त रपमशवर परषोततम इतयजजनन भाथितः शरीमगवान‌ षणः, पय म पारथ रपाणि शतदोऽथ सहसरशः । नानाबिधानि दिवयानि नानाबरणाङतीनि चति मतिघनायाजनसयतन चशठपा तदरपददीनानता मतरा, दिवय ददामि त चषः परय म योगमशरमिति चः मदाय विलवरप ददीयामासतयाह सननयः-

एवमकतवा ततो राजन‌ महायोगखखरो हरि; । दशयामास पारथाय परम रपमदवरम‌ । अनकवकतरनयनमनका-

इतदशीनम‌ । अनकदिवयाभरण दिवयानकोयतायषम‌ + दिवयमा- सयामबरधर दिवयगनधानरपनम‌ । सवीशवयमय दवमननत वि- तोमखम‌ । दिनि सरयसहसरसय भवदयगपदतथिता । यदि भाः सहशी सा सयाद‌ भाससतसय महातमनः । ततरकसथ जगव‌ - ससन मविभकतमनकधा । अपशयद‌ दबदवसय शरीर पाणडवसतदा ।

"१५

११४ वदानतरतमनज‌षायाम‌ ।

किञच पशयन सथयमपयादाजनः, पशयामि दरबोसतव दव दह ससतिया भतविशषसघान‌ । बरहमाणमीद कमलासनसथमरषीशच सवारगाशच दिवयान‌ । अनकबहद रवकवनतर पशयामि तरा स~ वतोऽननतरपम‌ । नानत न मधय न पनसतवादि पशयामि विचलशवर विदवपमितयादिना । किच) विशवरप पयन‌, दषटा हि खा भरवययितानतरासमा धति न विनदामि शम च विषणो शति भीतः, आखयाहि य को भवानगररपो नमोऽसत त दववर भरसीद‌ । विङगातमिचछामि भवनतमागर न हि पमरजानामि तव परहकतिमिति सवरपदततिजिजञाय च जञातरा आशवासय सवरपमरटकति कषाषया- मात, कालोऽसमि रोककषयकत‌ मदधो लोकान‌ समाहतमिह भ- दतत इतयादिना । पनशच भगवतः कालसरप सरवतनाषहाराथम- हतत जञास परवकतापराध सपरणयमपि, सथान हषीकशष इतयार- भय, नमो नमसतऽसत सहसरकतवः पनशच भयोऽपि नमो नमसत । सखति मतरा परसभ यदकत ह कषण ह यादव ह सखति । अजा- जता महिमान तवद मया परमादात‌ परणयन वाऽपि । यचाव- हाकाथमसछतोऽसि विहारशययासनभोजनष । एको ऽयतराऽपय- चयत तसमकत तव कषामय सरामहमपमयम‌ । पिताऽसि लोकसय चराचरसय समसय पजयशच गरगरीयान‌ । न ततसमोऽसतयभय- धिकरः कतोऽनयो खोकतरयऽपयपरतिमभभावः । तसमात‌ परणमय भरणिधाय काय परसादय लामहमिशमीडयम‌ । पिव पतरसय सखवर सखयः भियः भियायाईसि दव सोधामिति सततिनतिसबनध सयञजयन‌ नानापराधकषमापनपवक, तदव म दबीय दव रप भरसी- द दवश जगनिवासतिचतरभजरपदिदकषया मराथितः शरीभगवान‌, मथा भसननन तवा ऽजजनद रप पर दशितमातमयोगाव‌ । तजोमय वि- इथमननतमाय यनम तदनयन न षपवमिति खमसादसववास-

ततीयः कोषट; । १९५

दशीनासाधारणहतख, न वदयजञाधययनरनदानन च करियाभिरन तपो- मिसर; । एवरपः शकय अह दरोक दरषट तदनयन करमवीरति । अनयषा साधनाना सनयभिचारिव मषञचय, मात वयथामाच विमढभावो दषटरा सप घोरमीदङपमद‌म‌ । वयपतभीः परीतमना; पनसतव तदव य रपमिद पपषयतयादिना भीत तमासासय चत- अजसप पनददोयामास । किचाऽरजनोऽपि दषटा हषट आह । दषद मानष रप तव सौमय जनारदन । इदानीमसमि सहततः स चताः भरति गत इतयादि । यदपि जगतकारणतववितनासतवहमा दिसवयसमकतमापयतशषाजलयोनितसवहनानववरथशकतिविरागपादि- धरमयोगाद‌ बरहमदरादीनामपि दमो भगवान‌ रमाकानत‌- सतथापि भकतिमपसयोवयाजमाहातमयन शरणागतवतखतकारणय- दयादिविकषगणविवहातया रपननाना भकताना सलभ एतति भावः! उदषषयत च भकतिपरपसयोरमाहारमय शरतिसपतीतिहासपराणा- दिषाकयः । त भकतिमाहातमयगरोतक शाबख यथा गोपारोततर तापनीय शरीभगवदवाकय बरहमाण मति, यथा तव सह परसत यथा शदरो गणः षह । यथा भरियाऽभियकतोऽद तथा भकतो ममः मिष इति मनतरात‌ । नारसिहमनतरराजगयाखयान च, अय कसमादचयत शतयगतयरिति, यसमात‌ खवभकताना समत एव मतयमपमरय च

मारयतीतयादिशरतः । मकतिरनव वरधयति भकतिरषन दयति भ- कतिवशः परषो भकतिरव भयसी इतयादयाः शरतयः । नाह वद तपसा न दनिन न चजयया । दाकय एपविधो दरषट दषटवानसि मा

यथा । भकतया तननयया शकय अहमवविधोऽजन 1 तवात दरषट च तचयन परषट च परनतर । न बदयजञाधययनन दानिनच करिया- भिम तपोभिरमरः । पपः शकय अह नरकि दरषट चदनयन करपरवीर 1. भकतया मामभिजानाति यावान‌ यशचासमि तकतः ।

द‌ बदानतरतरमञजषायाम‌ ।

ततो मा तचछतो जञातवा विकषत तदननतरम‌ । मदधकत एतदविजञाय मदभावायोपपदयत । परषः स परः पारथ भकतया छभयसवननयया । यो मदभकतः स म परियः । तषामह समदधता मतयपसारसागराव । योगकषम वहामयहम‌ । नारायणीय नरनारायणौ नारद भति, नारदतदधि नौ सतय वचन समदाहतम‌ । नासय भकतात‌ भियतरो छोक कशचन विदयत । यतः सखय दरदिीतवान‌ खवासान च दविजो- ततम । ततर शरीकषणो ऽजगन मति, चतरविधा मम जना भकता ए- वति य शरताः । तषमकानतिनः शरषठा य चवाऽननयदबताः ॥ अहमव गतिसतषा निराशीःकरमकारिणाम‌ । पनसततरव सहोपनि- पदान‌ वदान‌ य विपराः समयगाशरिताः । पठनति विषिमासथायय चापि यतिधरमिणः । तभयो विरिषट जानामि गति वचकानतिना नणाम‌ । ततरर नरनारायणो, धनयोऽसयनखदीतोऽसि यतत दषटः खय भः । नदि त दवान कशचिव‌ पदमयोनिरपि खयम‌ । ततरव सतदरीपपतिरनारद मरति, एकतशच दवितशचव वितशचव महरष- यः । हद म समनपरापता मम ददीनसाटसताः । न च मा त ददिर नत रषयति कशचन । ऋत कानतिक चषा स चकानतिको ममति । राजधरम भीषमानभवः । दाहो मोहः शरमशचव छमो गला- निशच माधव । तव परसादाद‌ वारषणय सदयो वयपगतानि म । यचच भत भविषय च भवचच परमधत । तव सरवमनपयामि पाणौ फ रमिवाहितम‌ । उततरवारमीकीय सनतकमारो रावण मति । नदि यहफकठसतात न तपोभिशच सितः । शकयत भगवान‌ दरषट न दानिन न चजयया । तदकतदतमाणसतचिततसततपरायणः । शष- कयत भगवान‌ दरषट बञाननिधतकरपपः । किञचाननयभकतानातमान धयायमानानिरतिशयमीतियकतान‌ सखयमपि धयायति भगवानिति सवयमवाह राजधरम यधिषठिर भति । शरतसपगतो भीषमः शामय

ततीयः कोषठः। ११७

कितर हताशनः । मा धयायन‌ परषवयाघर ततो म तदरत मनः ॥ एकीटसयनदियमराम मनः सयमय मधया । शरण मासपागचछवः ततो म तदरत मनः । भीषम परति च, यतः खल परा भकतिरमयित परषरषभ । ततो मया वपरदिवय तव भीषम परदरदीतम‌ । न ह- ऽभकताय राजनदर भकतायाऽयजव न च । दकशषयामयहमातमान न चादानताय भारत । किञ वषणव महाद परति भगवदवाकय, क-

वतसत मपननोऽह भकतिमनयभिचारिणीमिति । अथानयानयपि श- तको वाकयानयतसनधयानि ।

अथ परपततिमाहातमयम‌ । अननव मपननसय भगवनत सनात- नम । तसयानबनधाः पापमान; सव नहयनति ततषणाव‌ । कतानय नन सरवाणि तपासि तपता वर । सरवतीथाः सरवयजञाः सरवदानानि तकषणात‌ । छतानयनन मोकषशच तसय हसत न सशय इति । यनन कामकामन ससाधय साषनानतरः । सयषणा यत‌ साखयन यो- गनापि च भकतितः । परापयत परम धाम यतो नावरतत यतिः । तन तनापयत तततननयासनव महामन । परमातमा च तनव साधयत परषोततम इति । या व साधनतपततिः परपाथचतषटय । तया विना तदापनोति नरो नारयणाशरय इतयादि । य च तदधावितातमानो च कानतितव समागताः; । एतदभयधिक तषा यतत त भविकानतयतति नारायणीय भीषमपरवणि च । यत षण परपदनत न त यषयनति मानवाः । भय महति मगनाना तराता नितय जनारईनः । दरौण च य परपकना हषीकश न त मषयनति करदिचिव‌ ! मातसय पितरः । अपि सयात‌ स कलऽसमाक सरवभावन यो हरिम‌ । भरयायाचछरण विषण दव मधखदनप‌ । करम, बरहमाण च महादव दवौ शानयान‌ खश- कतिभिः। परचछकतो ससथितान‌ बदधवा मामव शरण गत इति । एकानतितव नाम एकसमिन‌ शरीभगवति विषणौ अनत उपायपय-

११८ वदानतरवमञजषायाम‌ ।

सबनधरपो निरणयो बिदयत यसय स एकानती तसय भावसतततवम‌ | तषामकानतिनः शरषठा य चवाननयदवताः। अहमव गतिसतषा निराशीः- करमकारिणामिति भगवदरचनाव। सरवष च वरपशष ञानषयतषदइय- त । यथागम यथानन निषठा नारायणः परमरिति वशमपायनवच- नाव‌ । तसिदध बरहमादीना दषभतऽपि अननयाशरयाणा सोरभव शरीपरषोततमसय निरतिशयकारणयादियोगादिति । तचोकतमध- सताव.। तथोकत नारायणीय । यद‌ बरहमा ऋषयशचव खय पशप- तिशच यव । गषाशच विबधशरषठा दतयदानवराकषसाः । नागाः घ- | परणा गनधवौः सिदधा राजषयशच य । हवय कवय च सतत विधियकत | भयअत । कतसन त तसय दवसय चरणाबपतिषटत । या करिया स- भयकताशच यकानतिगतिबदधिभिः । ताः सरवाः शिरसा दवः मति- शरहवाति ब खयम‌ । ततव जनमजयः । अहो हकामतिनः शरषठान‌ भीणाति भगवान‌ हरिः । विधिषयकता पजा च शहाति भगवान‌ सवयम‌ । एकानतिनसत परषा गचछनति परम पदम‌ ।

नल ययव भत छकानतिना माहातमय त सरव एव किमिति एकानतिनो न भवनतीति चनन । जनाना राजसतामसबाहलयनाधप" सचिततवाव । एकानतितवसय च साततिकाधिकारिकतनातयनतषठ भतवाचच । तथाहि नारायणीय वशमपायनः । एकानतिनो हि शरषा दमा बहवो दप । यचकानतिभिराकीरण जगत‌ सयाव क- रननदन । अरदिसकरातमविदधिः सरवभतहित रतः । भवव कतयग-। भाकषिराशीःकमविवनितः । एष एकानतथरबसत कीरितो तष सततम । ममा" गरमसादन दरमङगयोऽकतातमभिः। जायमान हि प-| रष य पदयनमधचदनः । सातिकः स त बिङगयो भवनमोकष च| निशचित इति । इतर राजमभवसतामसशच समादताः । भविषयनति दविजशरषठ मचछासनपरादमखा इति भगवदरचनम‌ । मनषयाणा स-

ततीयः कोषः । ९९९

शसष काशवद‌ यतति सिदधय । यततामपि सिदधाना कशचिनमा वतति तशचत इति च ।

नन निरतिशयपादगणयायननतधमाशरयसय किमिति. भकत- परतनतरतवमितिचनन । को वा वद, तदाशयसयातिगढतवादितयाह । अविचिनतयसाङायादिति । आदहायन सह वतमान साश तादय बरहमादिभिरपयचिनतयम‌" अतरय साशय तातपरय यसय सोऽतरिचिनतयसाशयसतसमाव । कोऽदधा वद यत आबभव त हि ला वतय योऽसि सोऽसि, न त विषणोजयमानो न जातो दवसय महिमनः परम तमाप । योऽसयाधयकषः परम वयोमन सोऽङग वद धदिबानवद । न तसय कशचित‌ पातिरासति रोक न वदिता नव च तसय लिङगम‌ । न त बिदाथ य इमा जनान, यतो वाचो निवरतनत, अपरापय मनपता सह‌, आननद बरहमणो विदरान‌ न बि- भति कतशवनतयादिशचतिभयः । वदाह समतातीनि वरतमानानि वाऽन । भविषयाणि च भतानि मा त चद न कशचनति गीता- यापर य नाय पगतरान‌ बरहमा जानातति परम पदम‌ । त नता; सम जगदधाम सरव सरवगतोऽचयतम‌ । य न दवा न मनयो न चाह न च शङकरः । जानाति परमशसय तदविषणोः परम पदम‌ । त नताः सम जगदधाम सरव सरवगताचयतम‌ । य न दवरा न यनयो ` नचाह नच शङकरः । जानाति परमदासय तदविषणो परम पदम‌ + धारा च । परजापति चरदर च जामि च हरामि च 1 कऽपि आ नव जाननति मम मायाविमोहिता इति समतशच । ननदाहतसय शाकलय सवरपविषगरकङञाननिषधपरतवाच कथमकतरथ भरामाणय- मितिचनन । कमतयनयायन उकतारथऽसय सिदधतवाव 1 सवरपानभ- -वाभाव सतरा तचचषठितातभवर इति तातपरयात‌ । सपषट चोकतमतनना- रायणीम, बरहमादीना सरोकानामगषीणणा च महातमनाम‌ । साखया-

१२० वदानतरनमनजषायाम‌ ।

ना योगिना चापि यतीनामातमवदिनाम‌ । मनीषित विजानाति कशगो न त तसय त इति । उकतशाललसय चयततावचछिननसवरपा- दिविषयकजञाननिषधपरतव बोधयम‌ । अनयथा, आननद बरहमणो विदरान‌ न विभति कतशचनति विदरतोकतिविरोधः सयादिति भावः। सोऽङग वद यदि बा न वदयतर, यदि-बा-शबदोऽवधारणाथः । यायातमयन वद जानातयव सरवहतराव । यः सरवजञः सरवविदिति बाकयानतराव‌ । इयततावचछदन त न वद । भगवतसवरपयणादी- नामियतताशनयतवनाननतललाव । सतय हञानमननत बरहमति शरतः । सपषटारथ चानयत । एव पदारविनदसयाङगतऽपयङगादगिनोरभदबि- वकषयाऽचिनयरातयादि विशषणोकतिरविरदधानसनधया । किञच । कषणपदारविनदादितयतर पदशबदगरहो विगरहयकतसयव भग- बतः भपततवयता योतयति । अरविनद दद‌ च सौनदयञापकतवन ततसदनखसौनदरयय धवनयति इति विवकः ॥

अथ, न विना गरसमबनध जञानसयाधिगमः इतः । यरः पा-

रयता तसय ञान पटबमिहोचयत इति भारत शक भति जनक- वाकयात‌ सरवसयापि साघनजातसय गरपसततिपरवकतवाद‌ गरप- सततिरविधीयत । स गरमवाभिगचछव समितपाणिः, आचारमयद- बो भव, यथा सोमय परष गनधरभयोऽभिनदधापषमानीय त ततो विजन विखजव स यथा ततर पराङ‌ बोदङ‌ बाधराङ‌ वा विखषट- सतसय यथाभिनहन भसचय शरयादता दिषो गनधारा एना दिक अजति, स गरामाद‌ गराम पचछन‌ पणडितो मधावी गनधारानव समपय- तवमवहाचायबान‌ परषो बदतयादिशयतिभयः । शरीगरलकषण च शरोतरिय बरहमनिषठ, तरिष वरणष समभतो मामव शरण गतः । नि- सयनपिततकपरो मदीयाराधन रतः । आतमीयपरकीयष शमो द- शिक उचयत इति । आचारययो बदसमपननो विषणभकतो विमरसरः

वतीयः कोठः । ` १९१

भनतहलो मननभकतशच सदा मनतराशरयः शविः 1 गरभकतिस- मायकतः पराणजञो मिरषतः । पएवलकषणपमपननो गररितयभि- धीयत इति शरतिसमतयकतलकषणमन य समाशरयनयशचः । बि-

परयय दोषसमरणाव‌ । भितननावाशरितः सतबधो यथा पार न ग~

ऋति । जञानहीन गर मापय कतो मोकषमवापययादितयादिना ।

अथ शिषयलकषणम‌ 1 तदवजञानारथ स यरमवाभिगनछव समि-

साणिः, परीकषय लोकान‌ करमचितान‌ बराहमणो निदमायाव‌ ना-

सयकतः तन, तसम स विदवान‌ उपपननाय समयकपरशानतचितताय

शमानवितायति शरतिभयः। आसतिको धरमशीलशच शीलवान‌ वषणवः शचिः । गमभीरशचतरो धीरः शिषय इतयभिधीयत इतयादिसमतः । ततरादौ शरीगरः शिषय जातिगणादिना परीकषय तसम गरपरमपरो- पशपक विदयायपदिशव । शिकषायाः परीकषापषकल विधीयत शरीवयासन । नापरीकषितचारतरि विदया दया कथञचन ! यथा हि कनक शदध तापचछदनयरषणः । परीकत तथा रिषयानीकत करयणादिभिः । मोकषधरम । परमपरोपदशशच स आचायवशो हयो भवाति । आचाययाणामसावसौ यनाकषर परम बद सतय, भोवा-

च ता ततो बरहमिदयामितयादिशतः । परमपरामपदिशद‌ गरणा परमो गरः । अतकाङखन सदा शिषय गररोरसपतरव । विरथा समाहितो भता पराहयदपधि विना । तथोपनिषदो तरि बि- इवासहञानवदधनीम । अनयामाधयातमिकी बरिया रिषयावसथानर-

पत शत समरणाचच । अथ नममकारादिपरवकम‌ उकतकषणाद‌ रो-

रकतरकषणो ययषठ; शासोकतविधानन शिकषिता विदा शदधीयात‌ । नमसकतय गर दीरय मणागखिभिराहतः । ततपादौ गय मध सर निधाय विधिनानवितः 1 शहवीयानमनतराज त निधिकाहखीव निरभ- नः। दतवा त दकषिणा तसम यथारकति यथाविधि । तमरचयद

१६

१२९ बद‌ामतरवमञजषाचाम‌ । |

सथाकीषट पाय चासय सदा चरदिति सपर: । अयोकतष कपजञा- नादिष साषनष अपतमरथसय यथा भगवरदपपततिरकता तथोपपकत- शङानामसषठानमतयनतदषकर शासवा ततरापयसमरथसय शरीयरबाहञाच- दतिथिषीभत । यसय दय षरा मकता दव ठा गरौ । तसयत | कमिता धषथाः भरकारानत महासमनः । आचायदवो भवतयादिशर | दवविः \ आवारथोपापन शौचमितयादि । अनय तवमजाननतः शखाऽनयभय उपासत । तऽपि चातितरनतयव शतय शरतिपरायणा हति पदरचमाच गरहञानरचतितव नाम दववनदरीगरोः शशरषा- षत भतवा तदाननानषारिलम‌ । आतमनः सरवोपायानरहता मतवा शमीगरदष एष मपोपायोययशति गयवसायद‌रदयन यथा बालः सतरिताितानभिलो मातरमव सरवभादनातसरति, तनमाता च त सरवापदचथो रति, सर योगकषम वहति च तथव सहिताहित सरम सथकस शरीयरशशरषारतो समयदा भवव तदव तसय सरमातन रकषण योगम च करणावरणाखयः शरीगरः सवयमव करो- तीति सतननधयकिरोगनिरततयय तनमाोपधमकषणादिबदितययः । यनटचविमकयर ध, शररष पर बरहम गररव पर घनम‌ । गररव परः का गररव परायणः । यररव परा विदया गररव परा म~ तिः । अरनीयशच बनदशच कीरतनीयशच सरवदा । धयायजपननमद‌ .अतयाः भजदभयषयनयदा । उषायोपियभावन तमव शरण तरज- क । शरीर चाऽच विजञान बरासः क रणान‌ वचन‌ । गररथ अरयधरसत स दिषय नतरः समव इति जयदाखयानसहितायाम‌ । किञज । शरीयरषिख परष शरीपरषोकतमोऽपि तयजतीति तकर कोकतम‌ः । अतो यबनततिः सरवातयना काया । नारायणोऽपयाति असः चयतसय ददधः । कमर जरगदपत शोषयति रविरन तो- दयति । शरीषिषणोः पविमाकार रोइडदधि करोति वा । यो यर

सतीयः कोटः । - । ॥ 1

मालष भाकसभौ नरकयातिनौ । सामानवतो विषशच तसम रमानरोषतः । अवचिनोति ष आचाधयसतसम दन करदिषित‌ 1 यवाणदसखनधकारालयो रकबदसतनिरोधकः । अनधकरविरोधषि- खाद‌ शररिसयभिधीयत । गरोशच गरः सर पजनीया तरिषोषतः ॥ गरदाराषठतादौ च गषद‌ एततिमाचरत‌ । किखोकतलकषणो गरभकतो बषशचः कदापि न तयाजयः । शराणागतसयाम दोषबाषसयसमरणार व‌। परनत तसय पोकतानदततिमागभङग सति तदरथ भगवनत पराः यत‌ । तमपि पनसतसयापरध बञापयत‌ । सरापराधहननि पदिन बह मनयत ति तसय तयाग न दोष इति विवकः । षदि िषय। पतनमागातत मरयतरन वारयतर । शरियः पदय; पदामभोज गरया- बत तदधितम‌ । तन सरमभाषणादीनि बजयदनिबतन । न निःषाः समपि वयकत विखजद‌ गरपननिधौ । यरोरय परीवादो निनदा चा. ऽपि भरवरतत । तनन करणो पिधातवयौ गनतवय बा दतोऽनपतः । आचारयसय भरपादन मम सरवमभीषपितम‌ । मापनयामिति बिशवा- सो यधयाऽसति स घखी भतरत । यनव गरणा यसय नयासवरिया अदीयत। तसय वकणठदगधागधदरारका सरव एव सः । ररिकरायषम- क सव गररटाकषरदः । शतयव य न मनयनत तयकतगयासत मनी- पिभिः । एकाकषसदातारमावायय योऽधरमनयत । शनो योनिशत परापय चाणडारषवभिजायत इतयादिभयः । ए हतसय शरीगरदव- ताकसय सनायसय परषसयहिकामषमिक सत गररव रोति । शरीयबाहमपालकसय छतयानतर नासतीति भावः । तथाचाह षनप‌*

णि हातयकिः शरीबरदषर भरति, य नायवनतो हि भवनति छो

ठ नासमकरपणि समारभनत । करय तषा भगवनति नपरय; च. सवादयो सम यथा ययातिरिति । किञच, गवाहानवरनदवव स पपितोपकनथिभोर आदपरवीपि गडिषयासयानि शरीभगवह मजः

१२४ बदानतरवरमञजषायाम‌ ।

छता वयासनव निपण विसतरणव वरणिता ततव दरषटवया । षा- पिषः कषतरबनधशच पणडरीकशच पणयङतः । आचाधवततया सकतौ तसमादाचारयवान‌ भतदितयादिवाकयानि अनसनधयानि । किख ॥ सररषामपयपायाना शरदधापरवकरतराव साचचिकया शरदधया सरवमनष- यम‌ । तथाचामनायत, शरदधया दयम‌ अशरदधयाभदय शरदधयाऽभिः समिनधत इतयादि । इम सतवमधीयानः शरदधाभकति समनवित इति

भीषमोकतः। अशरदधया कतसयाऽसरभागिसमपयचयत हरिवश शरी- कमनन । अशरोचरिय शरादधमधीतमवरतमद कषिण यजञमनतिजा हतम‌ । अशरदधया दततमससछत हविरमागाः षडत तव दतयसततमति । गी- यत चाऽशरदधया कतसय नषफटयम‌ । अशरदधया इत दतत तपसत- ष कत च यत‌ । अदिलयचयत पारथ न च तत‌ परतय नो इहति । शरदधापत वदानयसय हतमशरदधयतरदितयादि । अनयानपपयन- सनधयानि ॥ ८ ॥

अथ भकतियोगमाह

कषाऽसय दनधादियजि परजायत यया मवत‌ परमविरोषलचणा ॥ भकतियननयाधिपतरभदातमनः सा चोततमा साधनरपिका परा ॥९॥

छपासथति । असय निरतिशायसवामाविककारणयवातसलय- कषमासोहारदपतयपतिहनतरादियणानः शरीङषणसय कषा दनपादि- यनि पसि भजायत इति योजना । उपाया नव मिदधधनतीतयपाया विविधासतथा । इति या गरवहानिसतरनय कापणयमचयत इति वचनादनय काषपणयमादि यसयासौ दनयादिः। षडधा परवोकता शरणागतिसतरसपनन छननयमपननजन परोकतोपायषःभपततरव परा-

शलीयः कोषठः । ` १५९

मरशाततसथा पराधानयोपायता सचिता । भतिजगात चतत‌ सवयमव सतयमतिजञन भगवता 1 तमव शरण गचछ सरवभावन भारत । त- सपतादाव परा शानति सथान परापसयाम शातम‌ 1 ममत यभ- पनत मायामता तरनति त इति । सतयपरतिजञत च सवरसय शरीय- सनवोकत वनपरवणि दरौपदी भति । पतद‌ चौमवान‌ शीययव प- थिवी शकरीमतरव । शषयततोयनिधिः कषण ! न म मोघ वचो भोदति । वारमीकीयारणयकाणड च, अपयह जीवित जा ता वा सीत सलकषमणाम‌ । न त परतिजञा सशरतय बराहमणभयो तरिश- परतः । तदवहय मया कायथमषीणा परिपालनम‌ । अनकतनापि वदहि मतिहञायाऽथ क एनरिति । सपपतिजञतरादिगणाशरयस- ऽपयशकतपय सर गणा हयकिञितकरा इतयाशङकावयाटततय वि~ शिनषटि अननयाधिपतरिति । अनयोऽपिपतिययसय सोऽनपा- पिपतिः । नानयाधिपतिरननयाधिपतिरिति तसय ।

तमीदतरराणा परम महदवर, त दवताना परम च दवतम‌ । पति पतीना परम परसतादविदाम दष मरनदमीञयम‌ । न तरपमोऽसतय-, भयधिकशच दहयत । न तसय कशचिव पतिरसति रक नचशिताः मव च तसय छिगम‌ । न तसय काशचनिता नचाधिपः । सः कारण कारणाधिपाधिप इति । त बरहम परम धाम पएिवर परम भ~ वान‌ । परष शाशवत दिवयमादिदवमज विभम‌ । आदसलामषयः सर दरबापरनारदसतथा । असितो दवलम वयासः खय चव बरवीषि म। एतरमतगरथातय तवमातमान परमर । भतभावन भतश दबदकर जगतपत । न ततसमो ऽसतयभयधिकः कतोऽनयो रोकतरयऽपयप- तिमपमभावः । यसमाव‌ कषरमतीतोऽहमकषरादपि चोततमः । अतो- ऽसमि लोक बद च परथितः परपोततमः । मततः परतर नानयत‌

किञचिदसति. धनञजयतयादिशवतिसमरतिभयः. । अतिशनायामयानरः

१२९६ बदानतरवमभजषायाम‌ ।

सवरपगणादिकसयति यावव । अत एव, महातमन इति । भ- हान‌ आतमा सवरप यसयति यावत‌ । विचवातमतलाव‌ । अनन स~ वजीवनिकायदगितवततयकतम‌ । अपतौ माम‌ अमायया भपननो भ- जति, भरपततिवयाजन वा मा वशचयतीति भतयकष पशयतीति भावः । यदरा महाशवासावातमा च तथा । तसय महततव च, ओदारकषमा- बारससयपौशीरयादि महदयणाशरयतवम‌ । अनन भकतिमपतयङगान - छनानरहाणा तशयाजमातरणाऽपि मजता निरतिशयकारषयोदायय- कषमादिगणपरवशतया तषा गणदोपादीन‌ अनवकरधय भकतिमप- ततिफलमदाततमकत भवति । किञच । परपततियोगसय सयोगणएथ- कसरनयायन सवरातनतयोपायत, भकतयायतादकतव चाऽविरडम‌ }

` ततर सवतनतरोपायतव पममगोकतम‌ । भकतिपाधनस वदानीमचयत । ययति । यया परपरयदधोधितया भगवतपया भकतिरभवदिति परा- मानपोकतिसतषटकषण च निषकामतया भगवरतसवनम‌ । तथाच शर- तिः । भकतिरसय भजनामिति, तदिहायतरोपाणिनराशयनवायषमि- न मनःकरपनामिति । वयाखयाता चय नारदपञचरातर, सरवोपा- पिविनिकत ततपरतवन निमर‌ । हषीकण हषीकशन भकति- रचयत इति । छिदगपराणऽपि । भज इतयष व धातः सवाया परिकीितः । तसमात‌ सवा बधः मोकता भकतिरबदन भयसी । भजन भकतिरितयकत षाअनःकायकरमभिरिति । |

भसङगादधाकतवरिशषा निरपयनत । सा च भकतदरिषा । पिका, फलरपा चति । अनिकजनमानषटितपणयपञोलायाः साधनजनयतराव‌ साधनरपिकति विवकः । तथाच जनमानतरस- हसष तपोदानसमाधिभिः । नराणा कषीणपापाना कषण भकतिः भजायत हात वचनाव‌ । सा दविषा, बदिकपौरणिकादिभदाव 1| लत वदिकावषटानकपा मघदिाशाणदिलयीियासतयवि गरा \\

वतीयः कोठः! . ` २२७

ररणिकानामिवाधिकारसतथोकतमपयदराधिकरण शरीनिवासाचा- पवचरणः । पराणोकतरीतया भगवरदाराघनपरता दवितीया । ततर शदरोऽपयधिकरियत । यथा पाम । सरवऽधिकारिणो हतर हरिभकतौ यथा दष‌ इति । यदरा पराभकतः साधनभता साधनरपिकरा । यया

पञचरात सर विदिता शालञ हरिमदिकय या करिया। सव भकति- रिति भोकता यया भकतिः परा मतरदिति । वतर सामानयकरिया- विधानात सरवऽपयधिकरियनत । तथाच गीयत सव ख करमणयभि- शतः सतिदधि भत नरः । सवकरमनिरतः सिदधि यथा विनदति तशछण । यतः भदतत भताना यन सरवमिद ततम‌ । सवकरमणा मभयचय सिदधि विनदति मानव इतयादि । अतर, सवर ख इति, भानव इति सामानयपदभयोगादसया अधिकारिणः सरवसामानय ल चितम‌ ।

` अधकमयोगाचनषठानसपाजञापालननवयाजमसननन भगवतादीयमानो छमपदारथविषयकालनञानोततरमामिनी मकतिः फलरपोचयत । तव परा परमलकषणा चतयादिषशबद नाभिधीयत । रपादि विषयकनदरिप- चिवदनकरछिकञसकमभाविकमगवतसवदपगभादि विषयिका यावदा- सरमनोषटततिः । २। या भरीततिरवतरिकाना विषयषवनपायि- नी। सरामनसपरतः सवा म हदयारापसपत हात सव धता सप- तिरचयत । अहारणदधौ सनतरणदधिः सततरणदधौ धरता सतिरिति । शरयत । सततत कीततयनतो मा यतनतशच दढवरताः । नमसयनतशच भा भकतया नितययकता उपासत । मिता मदगतपराणा बोधयनतः परसपरम‌ । कथयनतशच मा नितय ठसयनति च रमनति वतति भगव- दकत; । तसया जञानोततरमावितव च सवय गीत शरीमखन । बरहम भत; असनात न शोचति न काङखवि । समः सरवष सतष म- अकति रमत पराम‌ । सव शरीभगधसछरपादि विषयकमतयकताचः

शर चदानतरवमञजषायाम‌ ।

सवरपगणादिकसयति यावव‌ । अत एव, सहातमन इति । ष- हान आतमा सवरप यसयति यावव । विकनातमतात‌ । अनन स वजीवनिकायदितवततयकतम । असौ माम‌ अमायया मपननो भ. जति, भपततिवयाजन वा मा वञचयतीति तयकष पशयतीति भावः। यदरा महाशवासावातमा च तथा । तसय महतव च, ओदारयकषमा-

बारसयसौशीरयादिमहदगणाशरयतवम‌ । अनन भकतिमपततयङगान- छनानरहाणा तबयाजमातरणाऽपि भजता निरतिशयकारणयोदारयय- कषमादियणपरव शतया तषा गणदोपादीन‌ अनवकटयय भकतिपप- ततिफलमदाततयकत भवति । किञच । पपततियोगसय सयोगषथ. कतरनयायन सवातनयोपायत, भकतयाचयतपादकल चाऽविरम‌ ।

`ततर सवतनतरोपायतव पममवोकतम‌ । भकतिपाधनतव चदानीययत । ययति । यया परपरयदधोधितया भगवकपया भकतिरभवदिति सा मानपोकतिसतषटकषण च निषकामतया भगवससवनम‌ । तथाच भर- तिः । भकतिरसय भजनमिति, तदिहायपरोपाषिनरासयनवासषमि- न मनःकरपनामति । वयाखयाता चय नारदपञचरतर, परवोषा- पिविनियकत ततपरतवन निरमलम‌ । हषीकण हषीकशतवन भकति रचयत इति । छिङगपरागऽपि । भज इतयष ब धातः सवाया परिकीतितः । तसमात‌ सवा बधः मोकता भकतिशबदन भयसी । भजन भकतिरियकत षाऋनःकायकरमभिरिति ।

मसङगादधकतषिदषा निरपयनत । सा च भकतरदिषा सराधन- | पिका, फटरपा चति । अनकजनमानषठितपणयपजोदननायाः साधनजनयतराव‌ साधनरपिकति विवकः । तथाच जनमानतरप हसष तपोदानसमाधिभिः । नराणा कषीणपापाना कषण भकति भरजायत इत वचनाव । सा दविषा, वदिकपौराणिकादिभदाद }. | ततर वदिकानषठानङपा मघवियाकषाणडिसयवियासतयविशरादि भक

00

शतीयः कोठः ` १२७

ाणिकानामवाधिकारसतथोकतमपयदराधिकरण शरीनिवासाचा- यचरणः । पराणोकतरीतया भगवदाराधनपरता दवितीया । ततर यदरोपयधिकरियत । यया पाम । सरवऽधिकारिणो तर हरिभकतौ यथा टप‌ इति । यदरा पराभकतः साधनभता साधनरपिकरा । यया परतर घर विदिता शाख हरियदिशय या करिया। सव भकति- रिति भोकता यया भकतिः परा सतरदिति । ततर सामानयकरिया- विषानाव‌. सरवऽपयधिकरियनत । तथाच गीयत सख ख करणयभि- शतः ससिदधि रभत नरः । सवकरमनिरतः सिदध यथा विनदति षण । यतः भतति भताना यन सरवमिद ततम‌ । सवकरमणा कमभयवय सिदधि विनदति मानव इतयादि । अतर, स ख इति, पानषर इति पतामानयपदशरयोगादसया अधिकारणः सरवसामानय ल परचितम‌ ।

अथकमयोगाचनषठानरपाङनापालननयाजमसननन मगवतादीयमाना चमपदारथविषयकामनानोततरभाविनी मकतिः फलरपोचयत । सव परा परमलकषणा चतयादि शबदनाभिधीयत । रपादि विषयकनदरियद- चिवदनकचछकसवाभाविकमगवतछपमणादिविषयिका यावदा- सहतवमनोहततिः } २। या भरीतिरकितिकाना विषयषवनपायि- नी। सरामनसमरतः सा म हदयाननापसरपत हात । सव धता सम- पिरचयत । अहारथदधौ ससदधिः सततशदधौ ररा सछतिरिति । शरयत । सततत कीनतयनतो मा यतनतशच हदवरताः । नमसयनतशच भा भकतया नितययकता उपासत । मचा मदरतमाणा बोधयनतः परसपरम‌ । कथयनतशच मा नितय कसयनति च रमनति वतति भगव- क; । तसया बञानोततरभावितव च सय गीत शरीमखन । बरहम भत भसतनातप न शोचति न काङकवि । समः सरवष भतष भ- अकषि लभत पराम‌ । सव शरीभगपरसछरपादि विषयकपतयततानः

१२८ वदामतरनभशजषा याम‌ ।

भबदतरपि ततरवोचयत । भकतया मामभिजानाति यावान‌ यशा. ऽसमि तवतः । ततो मा तततो जञातरा विरत तदननतरम‌ ¶ति। भवरशोऽतर सवसय चतन बतनातमकवि शवसय च बरहमतमकानमवप- बकविडवरप भगवति तचछततयातनाऽवसथानम‌ । तसत च शरी पाथषारयिना दरितम‌ अजजनाय । वन तथवानभय विस. णोकतम‌ । पदयामि दवोसतव दव दह सरवासतथा भतविरोषसधा- न‌ । बरहमाणमीक कमलासनसथपरषीशच सरवानरगोशच दिवयानि सयादिना । एतदकत भवति । विशवरपबरहमणः शरीपरषोततमसय विदवातमसरन विशवजगतोऽधिकरणतवाद‌ विशव जगव ततरा ऽवतिषठौ शकतयातमना । विषणधरमोततर, बरहमा शमभसतथवाक नरमाशच शत करतः । एवमायासतयवानय यकता बषणवतजपा। जगतकारयावततानत‌ वियजयनत खतजपति। परापरातमकशकतिरपतवाचच विजसयति नि" धिवाद‌ः। तथाच गीयत । अपरयमितसतनया भति विदधि म पराम‌। लीवमता महाबाहो ययद धारयत जगदिति । तयव सरवाधिकाः रिणःमधिकारखपाः शकतयसतसयव ततरव तिषठनति । सखषटिप तततदधिकाराहीणा बराहमरोदरादिपदारोदणयोगयाना तततजगतस चटततहकतादिशकतभियनाकत । भरलय च तान‌ विधकार णसताभिरवियनकति । पर त सवाविसथानसय सावीदकतवाविरए एव । तया मकतानामपि विडवरप भगवति तदातमकरतयाऽवसया. नमविदधम‌ । स एर भगवदधावापततिलकषणमोकषः सायजयशबदनाः ऽपयचयत । नच सवररपकय सायजयामिति वाचयम‌ । भदसयापि शरवरणाव‌ । जषट यदा पशयतयनयमो तनमहिमानमिति वीतदो-

‡, पथगासमान मरितार च मतरा जषठसततसतनाऽमततमतीि भदजञानानपोकषशरवणानमोषऽपि मद उकतः, तनमाहिमानमिति इतयनन । सपषट चानयतर । निरञजनः परम सामयमपति । षयाः

हतीयः कोषठः \ ` ११९

रयात शरीयखौतदराकय, मम साधमथमागता इति । यथोदक शः शदरमासिकत ताह भवति एष यनपिजानत आतमा भकति गौ- कमति। आह च शरीपराशचरः । निरसतातिशयाहवाद सखभारक- लकषणा । भषज मगवररमापषिरकानतानतयनतिकी मतति । किच सा- यलयशबदसय खखपकतऽभयपगत, एतासामव दवताना सायजय साटिता समानलोकतामामरोतीति शरतिविरोधापततः। न हि यगपत‌ कमण वा अनकदवतासायलयसिदधिः । एकनकयापततौ पनरनयः कथमकयमापयत । दकयापमसय पनभदासमवाव‌ । न च बरहम बिद‌ बरदतर भवतीति साधारणशरतरकयविधानशरवणादिति वाचय म । बरहमालकतन तचसरोपदशसयाविरदतात‌ । तचोकत पममव अनयथा बरहमविदामोति परमिति करमकवयपददावयाकोपात‌ । अल विसतरण । किञोकतलकषणाया भकतः सतसङगमकतवाव स- सङगो नियनकरमबधावनमनोनशवसयम‌ आवदयकतयोकतलकषणभकती- परयभिः कसवयः । सता कषण च, भगवदिदकषावणीछतसवपर- वाथकस सति भगवदाहाविरदधाचारणनयतव, तमियोगकङकय" परषाथपरतव सति अनयपरषारयचछाकाङषयाभावतव वा । यया । पगर कािकमाहासमय । वर दव मोकष न मोकषावधि वा न चानय हणऽह वरशादपीह । द त वपनौय गोपाखबार सदा म मनसया- मिरासता किमनयः । कवरातमजो बदधमरव यदवत‌ तया मोचितौ भकतिमाजो कतौ च । तया परममकति खका म यचछ, नमोकष गरहो मऽसति दामोदरह । हयशचीरषीयनारायणवयहसतव, न धर काममरथ घरा पोप बा वरदशवर । भारथय तव पाद‌ानन दासयमतराभिकामय । पनसततर । पनःपनरभरान‌ दिलसरवषयकति न याचितः । मकति- रष दता यन परहाद त नमामयहम‌ । वषण परहादः । छकर समोऽसमि भगवन‌ बरणानन यत‌ तयि । मवननी चखसदन. भ.

~: "ज

११० :वदानतरतमनजषायाम‌ ।

कतिरवयभिचारिणी । धरमोधकमः कि तसय मकतिसतसय कर सथिः ता । समसतजगता मल यसय मकतिः सथिरा तयि । ततरव षा- खकरान‌ परति । तसमिन‌ परसनन किमिहासतयलभय धरमाथकामिरल- मरपकासन । समाशरिताद‌ बरहमतरोरननताननिःसशय यासयथ य .म- हफलमर इतयकतिसत तषा मवरचनाधिका, न खचछाधिषयिकति योधयम‌ । अनयथा परौपरवराकयतरिरोषापततः । पञचरातर च । ध. मौथकाममोकषष नचछा मम कदाचन । सतपादपङकनसयाधो जी- चित दीयता मम । मोकष सारोकयपतामीपय भारथय न धराधर । इचछामीद महाभाग कःरणय ततर सतरततयादि । एतादशानामका- ननभकत-ना ददीनादिनव परपायािः, कि पनरदीधिकालततगतयति क तयनयःयमाह शः तषा दोरकभय दयोतयद‌ । यसयानभवपयनतो बदधिसत परतिषठिता। तदद षटिगो चराः सर सचयनत सरवकिीरपपः। पौषकर । दमा भगवदयोग भाविनो मवि मानवाः । तदरदीनात‌ तदा पात‌ परलम शावत पदमिति । नतदाशचयमतर शङकनीयम‌ । ततर परषोततमसय सदव साननिधयशरवणात‌ । सथि च याग सनयत भरहमडशो रमत तसमिन‌ न जीरण शयान नन जहातयहः प. षविति तततिरीयाः । परियो हि जञानिनोऽतयथमह सच मम भियः। न सयजय कथञचन । यनमयसरन गोचिनद य नरा नयसतनतसः। विषयतयागिनसतषा विजञय च तदनतिक इति । नारायणति यसया. $सय बरत नाममङगलम‌ । नारायणसतमनबासत वतस गौरि वरस छति सयतयशचति। चयननहषवाद च । समाषो ददीनसपकतीः की- तन समरण तथा । पावरनानि किकतानि साधनामिति शशम । सवयाः शरयोरथिभिः सनतः पणयतीरथफलोपमाः । पषणोपाततनयोगो- $पि न तषा निषफलो भवव । साधना दरशन पणय तीरथभता हि साधवः । कन फलत तीरय सथः साधसमाग इति । सदधिरव

ततीयः शोषटः। १३१

सहाीत सदधिः करत ङगमम‌। सादधिवाद मती च नासदधिः कि- शिदाचरदिति । अनयानि धरमसय योनिः साधसमाममः । मो- हइनालसय पोरन मदः सह समागम इतयःनसनपयाः । किञो- कतलकषणा भागवरता भगवतोऽपयाधिकयन सवनीयाः। मम मदधकत- भकतष भीतिरभयथिकरा भत । तसमानमदधकतमकताशच पजमी- या परिशत इति भगवदकतः । तसपरादवषयमततादाय वषणवान‌ प- रितोषयत‌ । परतादसमखो विषयसतनव सयानन सशय इति वया- सतरचनाव । सिदधिवति वा नति सशयोऽचयतसबिनाम‌ । न स- शयसत तवकतपरिचयारतातमनाम‌ । कवर भगवसपादसवया निरमल मनः:। न जायत तथा नितयतदधकतचरणारचनादिति शाणडिसयसम- तशच । करि, अपानितरमदममितरमहिसा कषानतिरारजवम‌ । आचा- योपासतन शौच सथरममातमविनिगरहः । इनदरियारथष रामयमनमह. कार एर च । जनपमतयनरावयाधिदःखदोषानदशनम‌ ।. अस‌- कतिएनमिषङगः पतरदारादिष । नितय च समचितततरमिषटानि- छोपपकतिष । मयि चाननययोगन भकतिरवयभिचारिणी । विषि- कतदशपविखमरतिरजनतषदि । अधयासङञाननितयल तचलजञानारथ- दशनम‌ । एतजजञानमिति मोकतमङगान यदतोऽनययति । एतषा स- वताधनौपयिकरतात परबोकतशकषणययषषणाऽभयपगनतवयोऽमानि- घरादिरिति॥९॥

` इति शरभगवतयरषोमाचाय विरचिताया बदानतरनमजजषाया सिदधानतविदततौ साधनसगरहाधारो नाम -

ततीयकोषठिका समापता ॥ ३॥

--=+^“~~-

१३२ बदानतरवमजजषायाम‌ ।

प तावव परसमिन‌ परकरण साधनकदमबः सगरहण निरषिः तः । इदानीमतर फशविवकषया सरशाररय सगरहन‌ पपरमतिपादि-

तमरथ सगरहण ससमारयति असपबदधीनामपकारारथ मगवान‌ अनयकारः--

उपासयरप तदपासकसय च कषाफल मकिरससततः परम‌ ॥ विरोधिनो रपमथतदात- । जञया इमऽरथा अपि पञचसाधभिः ॥ १० ॥

उपासयशपमितथादि । इम पञचापयरथा; साघरभिहनया इ~

तयनवयः । ततरोपासयसय भगवतः शरीपरषोततमसय शप खामा- विकाचिनतयाननतापरिसखयययाबदतमहततिमारञादिबातसरयकाख-

णयसौशीलयादिकरयाणगणाशरयतव सरवशरणयतर जगलनमारदि-

कारणव शादधयोनित मोकषपरदाततव यकत रापत सरवोपासयतव सरवनियनतत विशासरतम अतिशयसामयानरदमाहिमशवययलमर अननतानवधमकाशातमकनिरतिशयमाईवयोवनपौनदरयादिदिसय- यगनिलययो गिधययदिनयमङगलगिगरहवच चति, खमभावतोऽपासत- समसतदोषमितयादिना मरतिपादितम‌ । ९ । तदपासकसयति ॥ तसय भगवत उपासको यो जीवातमकदमबसतसय रपमिति दषः ॥ दहनदरियमनःपराणभरभयो विरकषणतव, जञानखरपत सति जञाना, शरयत शरीभगवदायततखरपसितिपररततिकल मतिकषवभिननतवम- णपरिमाणकतर भगवसपननतरादि । तदपयकतम-शञानसवसप

मितयादिना २। कषाफलभिति । भगवकछपायाः फर मोकष- रकषण सरवकरमधवसाभावयपरवकसमसतनिःदषाऽनिचानिटततयातमक- परिपरणयावदरातममाविबरहमखरपादिविषयकानभतिसनततिरयकतरि- तितदवर भगवदधावापततिपायजयसामयादिशबद रमिधीयत। आद चव

-वतरभः कोषठः । १३१

शीपराशषरः । निरसतातिशरयाडादसखमगिकलकषणा । मषन भः गबसमापषिरकानतातयनतिङी मतति । पर जयोतिरपसपदय खन ड पणाभिनिषपयत इति शरतः । ३। भकतिरस इति । भकत रसः

रमाननदः फलरपा भकतिरिति याबव । तथा पञचरातर, मनोग- तिरषिचछिना इरिममपरिपटता । अभिपतनधिविनिकता भकतिः विषणबशकरति । यदरा मकतिरसः । मततया रसयतऽनभयत हति

शरीमगवरराकनातकारानमबो भकतिरन दशयति मकतिवशः परषो भकतिरव भयसीति शरत; । भकतया तननयया शकय अहमवविभो- $वि गानाचच ! उपलकषण चतत‌ सरवोपायाना करमजञानमकतिः भपरयादिरपणामिति यावत‌ । अनन भगवदधावापततिखकषणमोकषः माकषिकरमो विवकषितः । तथाहि भयम जायमान पसि भमवरपषा- कदाकषसततो जनमनव साचविको भता समषठः सयात । तया च नारापणीय । जायमान हि परष य पयनमधसदनः । साचतिकः षठ विहयः स व मोकषाथवचिनतकः । पयतयन जायमान बरहमा शदरोऽथवा पनः । रजकतातमततचिव मानसतमपिषलतामति। मयकताः या च सतया ततसाधन यतत। ततः कमङञानादिषाधननापयाराभितः परषोततमः परपीदति। परमकतिपरङञानयोरकतर वयाजीकतय आतयान दीयति तसम ममत । ततः शरीभगवतसाकषातकारानभवन तदधा बापकभो भवतीति ससपः । जञानमकतिमतामव भगवसषठतन तरपः सादजनयपाकनाततारण मोकषभागितवमिति भावः । तथा च गीयत भगवता, तषा जञानी नितयतयकत एकमकतिषिशिषयत । भियो हि

शोनिनोऽतयथमह स च मम भियः । जञानी तवालमव म मतम । स बारिभभपरितयागी यो मदधकतः स म भिय इति । शभाशचमपरितवाकी भकतिमान म भियो नर इतयादि । यसय दव परा भतरिति शरतः। स एव भगवतसरसादविषयः । ऊषतसत परसननोऽह पकति

१३ वदानतरतमजञजषायाम‌ ॥

मभिचारिणीमिति समरणात‌ ।. तमव शरण गचछ सरवभावनः भारत । ततमसात‌ -परा शानति सथान परापसयसि शाशवतमिति । सरवकरमाणयपि सदा करवाणो मदवयपाशरयः । मलससादादषमोति शाकत पदमवययमिति। यमतप टणत तन रभयः, तसयष आतमा दणत तन खवाम‌ । तमकरत पशयति वीतदलोको धातः ममादानम- हिमानतमातमनः। भिदयत हद यगरनथिषछिदरनत सरवसशयाः । कषीयनत चासय कमीणि तसमिन‌ दषट परावर । यदा पयः परयत रकमः वरण कतीरमीश परष बरहमयोनिम‌ । तद‌ बिदरःन पणयपाप विधम निरञजनः परम सामयमपतीति शरतिसणतिभयः । एतच शरीनिवा-

साचारययचरणःशरवरदानतपारिजातकतौरभभाषय निगदभाषित, नातर विषताययत । ४। अयतदापतिषिरोधिनो रपमिति । एतसय शरी - रमाकानतसय भगवतः परापतिरोधिनो रप, विरोधि दविविधम‌ । सा- भानयवरिशषभदाव‌ । ततर विशषा उचयनत । आतमखरपानयथाभा- बदाढधदततराव । ६ शतर तावत खखखपहान विरोधिनो छासङञानदवारा भगवसपाषिमः तिबनधको ददनदरियमनोबदिषवनातमखवाऽऽतमाऽधयवसायः। भगवनत अर चत वातमनो ऽनयपारतनवयाभिमानः। आतमनो भगवदीयलऽस- भवनादि । शरतिसमयातमकभगवदीयाजञपकषा । अनयदवतारचनवनद ~ ननमसकारादि। असचछाजञाभिराषा। आतमखानयभावरनम‌। अहङका-

रममकारभावदारढय चतयवमादयः। तथाच अघययो नाम त लोका अनधन तमसा रताः । तसत परतयाऽभिगचछनति य क चासहनोः जनाः 1 नचदवदीनमहती बिनषटिरितयादिशरतः । योऽनयथा सनत- मातमानमनयथा भतिपदयत । फ तन न कत पाप चौरणातमापहा- रिणा इतयादिसपतशच । ९} किञच भगतरति दवतानतरसामयभावः !

अहमादिदवतानतरवग परतरवदधिः.! शरीभरतरदतारषः मानषयति-

` : चलः कोषठः ` . भ‌

ककदिभावः 1 भगवद चिगरष शरीशारिगरामादिष पषाण शोहमयतरानीशलाचतनतवादिभावः। भगवदीयमनतरादौ शनदसा- मानयभावः । भगवदीयगायाया छो किकाखयानसादशयकसपना 1 अननतानवदयसवामाविकाचिनतययाबदातमभाविकसयाणयणाकरपरः

बरहमणि शरीवासदव नियणतवमायिकगणवरबादिभावना चतयादयो भगवरतछमपतिरोधानन ततपातिमतिवनधकाः । यो व ख दवता मतियर,ति परखाय दवतय चयवत न परा मरानोति पापीयान‌ भवति मकक विजानथ आतमानमनया वाचो विमञखचय इतयादिः शरतः । परजापतिसमतौ । नारायण परितयजय हदिसथ भमीशरम‌ ॥ योऽमयमरचयत दष परबदधया स पापभाक‌ । भारत च पपरषिसबदि पिष बरहमणयदश दवदव जनाईनम‌ । तलोकयसथितिसहारखषटित निरञजनम‌ । आधातार विधातार सनधातार जगदरम‌। विहाय स भज- तयनय विषसतनय करोति य इतयादि 1 अवरनाननति मा मढा मानरी तनमाशरितम‌ । पर भावरमजाननतो ममावययमनततमम‌ । मोघाशा मोधकरमाणो मोयगाना चिचतपः । राकषसीमासरी चव परकति मोहिनी शरिता इति । यो विषणोः भरतिमाकरि खोहबदधि करोति षा। यो गरौ मानष भावसभौ नरकपातिनाविति सपतः। न ततस- मशवभयधिकशच हदयत । परासय शकतिरविविधव शरयत खाभाविकी ानवरलकरिया च। यः सरवजञ; सरवरित‌ । अननतकलयाणगणासमको- ऽपसावितयादिभमाणानि करमणातरानसनधयानि। २। किञ, खदो- पाहसयानसनधानन भगवति मारपातमिया तसपसयादयपाय लाघ वकरना । भरपततवय विशवासाभावः । साधनानतरनिषठा । मनतरा- सतरपरिगरहः । शरीमगवनमनतरनपपजादिलकषणकङकयातकामानतरा-

भाषा । भगवदाजञापालनरपखधरमाचारलकषणपरिचरययाया सव- परषाथसाभनसराभिमानः । शरीभगवदप बहियोमिणि गरौ -मतयष-

१३६ वदानतरवरमनजषायतम‌ ।

दधिः । कतव मौखखलिलतवादयशवोपायहानिदरारा ततमानिपतिषनधः क,;। उपायनाशहततवाव‌ । एतषा च शरीगरौ गोरबविशवासादयमाब- सलङङतरतहतकताव सरवषा गरशिकषिततवन गरभकतिनाशाननाशः। गहमकतशपायसय च वयापतरवयभिचारशरवणात‌ । यसय दव परा अकति पथा दव तथा गरौ । तसयत कथित कषयाः भकावानत महा- सन इतयादसावधारणशरतः । तसमाहरो नानयथाभाव आरोष- जीय; । तथा च गररव पर बरहम गररव परा गतिः । सषि विदमा जनयति तदर जनम तसम न दितकदाचनति शरतः । ए- करापषरमदातारमाचारयय योऽवमनयत । शनो योनिदात भाषय चा- णहाछष परजायत । यो विषणोः मरतिमाकार रोहि करोति बा ¦ भरो. गरौ मानष भावमभौ नरकपानिनावितयादिसमतशच । ३ । किच भरमादिव परषायबदधया ततमापीपपा, मगवतपीरिचययीदिकरि- मरानषठान खवखवावनयभावना । ययषटाचारण शादधविरदतया अ~ हनतिशरतयत फ लरावरोधितया भगवतमापषिमतिबनधकाः । अनन पान धन रमायरसवययमासपदम‌ । आपदयपि न याचत पजकः परषो मप‌ । नामसमनो ददामयतद‌ याचितोऽपि दिन दिन । अयाचि- सोऽपि तसव भसमन विदधामयहम‌ । याचितोऽपि सदा भकतन हित कारमदधरिः । बारमपरौ पतनत त माता फ न निवारयव‌ । सतपरादमकतिञानाभया फलमनयतकदाचन । न याचव परषो विषण याघनाननयति धवम‌। अहममरगणाधितन घावा यम इति रोक- हिताहित नियकतः । हरिगरबदागोऽसमि न सवतनतरः भवति ष यन .भमापि विषणः। वदोकत य परितयञय धमनय पकरमत। ततसग सवर दतयनदर मससादाद‌ भविषयति । यः शाञञविधिमरछम व~ सक कायकारतः। न स सिदधिमबामोति न घख न परा गतिम‌. ॥ तमाचछाख ममाण त कारयाकाययवयवसथितो । हासा शाजख-

|

<. -चतधः-कोषठः 1 ९३७.

विधानोकत करम करवमिहाहसीतयादिवचनभयः। ४ । कि दहादौः बहकाखावसथानचछा, शरी मगवतो भागवताना चाभिजासयादयमभिमा-ः नन बदधिपषकावदगायपराधाचरण शछचसता सङगतिशच सदयः साकषाव‌ मतिबनधका निरयपरासिहवबो महता मयतरन वजनीयाः 1 ना भिननदत मरण नाभिननदत जीवितम‌ । कारमव भतिकत निरवश शतको यथा । भायश; पापकारितानमयोरदविव जनः 4 कव- तयाः. भतीकषनत मतय भियमिवातिथिमिति वयासोकतः । भ-च मा योऽभयदचयति इति गीतायाम‌ । हरिवश शरीवामनो बि भति, पणय मददरषिणा यचच मदधकतदरषिणा तथा । कथास मम दतयश कथयमानाघ ततर व । अशवन‌ यो नरो गचछत‌ तसय सवतसरा- जितम‌ । यतनन महता तात ततपणय त भविषयतीति । वनपरवणि हवीपाः विषयन‌ भति । हया पापन राजषरपराधः छतो महान‌ । मासमानशषातर दषा पाणडवाः रवषा । सपरताऽतभाव रा- लररमबरीषसय धीमतः । बिभमि सतरा विभा हरिपादाशरयाज- तात‌ । पाणडवाशच महातमानः सव धरमपरायणाः। सदाचारता नि- तय बादबपरायणाः । करदधसत निददय तराशिमिवानटः । तत एतानदषव रिषयाः शीघ पलायतति। वषणव महादः। मयि दोषाऽनबनधोऽभसससतताबदयत तव । मरतपितसततछत पाप दव तसय विनरयत । सखयि भकतिमतो दवषादघ तससभव.च यव । समसादात भमो सरव तन यचयत म पितति । नदविद. अनिदविदान ष~ भषशिनन सह मजीत नाबसथमाविहयादिति बदहचा समामनायः.1 कातयायनसहितायाम‌ । वर हतबहजवालापञजरानतयवसथितिः.1 न शरिचिनतारिमखजनसवासवशपम‌ । विषणरहसय । आलिङगय घर मनय वयारवयाघरजलोकसाम‌ । न सङगः दालययकताना नाना. दगोपसविनाम‌। अनयतरापि, वान‌ पापान‌ सपषट चकायतिक- । १८

१३८. बदानतरतमभजषायाम‌ ।

नासतिकान‌ । अकरमसथान‌ दविनान शदरान‌ सवासा जठमाविशव § कषाणडिरयसयतौ च । मदः पापरतः भरः सदागमपरादमखः § सबनध नाचरद‌ भकतो नशयत तसत सगमात‌ । पितगीत च । मह जनिषट सनो वश जातो वा परागविनशषयताम‌ । आजनमपरण यसय बाघदो न दवतमिति । विषणपराण च । पसा जरामरणमौढय- बता दयव मोधारिनामिरश चबरहिषतानाम‌ । तोयपरदान~ पितपिणडनिराकताना सभाषणादपि नरा नरक परयानति । पा- षणडिनो बिकरमसयान‌ बडालवरतिकान‌ शान‌ । हतकान‌ षकट- तीशच वादङमतरणापि नारचयव । धपरभरजी सदा दगधदछाभिको खोकदासभिकः । बडालवरतिको हयो दिसत; सवीतिवशचकः । अ~ धादषटषछतिकः सतरारथपताधनततपरः । शषठो मिथयाविनीतशच बक~ इततिचरो दविज इति। मवी शच पणडितममनया अवमा घािका इव ¶ धरमयकतान‌ मवाधनत साधना लिङगमाशरिता शति शराणडिरयवच- नादितयानयदपि शाञञमतरानसषयम‌ ॥

अथ सामानयभता उचयनत । ततन मयदोषठदन, शरतिसमती ममवाजञ इति । समरोचितधरमयागो, वरणानतरोचितधरमाचारशच ॥ नियतसय त सनयासः करमणो नोपपदयत । मोहाव‌ तसय परितया- गसतामपतः परिकीरतितः । ऋगयजःसामसजञय तरयीवणौटति- दविज । एतासजजति यो मोहात स नगनः पातकी समतः । बरहम चार हसयशच वानमसयसतयाऽऽशरमी । परिवराद‌ च चतरयोऽज पञचमो नोपपयत । सधयाहीनोऽशविनितयमनः सरवकरम यदनयत‌ करत करम न तसय फलभाग‌ मतरव । नासतिकयपरमा~ शचवर कचिदधभविरोपकाः । भविषयनति नरा मढा मनदाः पणडि- तमानिनः । वरणाशरमाचारवता परषण परः पमान‌ । विषणरारा- धयत पनया नानयव तततोपकारणम‌ । वदोकत य परितयजय परम-

चतथः कोषठः। १३९‌

पय भरकरत। ततसरव तव दतयनदर मतमसादाद‌ भविपयतीतयादिबा- कभयोऽनवरयगयतिरकगरभितभयः । कतघरतव तथाह मनः । गोन कव पराप च चर भपरवरत तया । निषडतितदिता सदधिः छ- तर नासति निषकतिः । सचछरताशच इताथाशच मितराणा न म- वनति य । तान‌ मतानपि करवयादाः कतघनान‌ नोपञजत इतया- दि। मानषय खनधवा तसय निररथक शकरादिवननाशनम‌ । मा- षय परापय छोकऽसमिन‌ मको वा बधिरोऽपि का । नापकरामति पारात‌ स खट बरहमहा भवव । वाराह च । रबधवाऽतर मानष दह पञचमतपमनवितम‌ । मामव न भपदयनत ततो दःखतर त करम‌) नारसिह च। ममिदमपलभय मानषल सकतशतन यनदरि यारथहतोः । रचयति करत न मोकषमारग ष दहति चनदनमाश- भसदतोरिति । सववीययवरिकरयण च । यथा सवडनतमदनाति सक § नितय सवभतय । एव त बानतमदननत सवषीरयसयोपसचना- दवति सनतघनातवचनाव । तच दविविध बाहमाभयनतरमदाव‌ । बाह परङीगमनादि ! कषणाजिनपरिगरादी रतस शचव विकरयी । गजचछ- यातभोकता च न भयः परषो मवदितयादि । दवितीय रियादि- गणविकरयणम‌ । पणडितरथकारपणयाव‌ पणयदधीभिरि सवयम‌ । आतमा ससतय ससकतय परोपकरणीडत इतयादिसमतः । विदा- बलन जिगीषया बराहमणारपमानम‌ \ वादन बराहमण जितवा हश -भषति यो दविजः । इमशान पादपः स सयाद‌ एधङकनिषवितः । सर हतय वदय विम निजितय बादतः । अरणय निरजल सथा- न स मरद‌ बरहमराकषपत इति । भगवदाराधनाव‌ भरामभकषणपानादि । `यो मोहादथवाऽऽरसयादकताः दकताचनम‌ । सङक स याति नर- कान‌ शकरषवभिजायत । मनयासादितिधि विहाय वरागयहीनः ददरभादिहतना मातपिदपरितयागः । पितर मातर बापि तथा

श . बदानतसनमजजषायाम‌ ।

दतताभय शरतम‌ रयजच तसणी भारया त विादरहमधातकम‌ ।कि- च, वियाचोरो यशदरोदी बदववरविदबकः। त एत बहपापमानः सथो दणडा इति शरतिः । पररोहषवभिधयान मनसाऽनिषटचिनतनम‌ । वितथाभिनिवशशच तरिविध मान सपतम‌ । पारपयमरत चव पः शनय चन सरवराः। अनिवदधमलापशच वाय सयाचतधिषम‌ । अ. दततानामपादान रिकता चवाविधानतः । परदारोपसवा च शारीर विबिध सफतम‌ इतयादीनयनयानयपयहमीयानि विरोधिरपाणि । तानि च भरपततिविनतामणौ समतानि । आसरी सपद । तथा च मीयत, दवौ भतगो खोकऽसमिन‌ दव आसर एव च। दवो विसत- राः भोकत आसर पाय म शरण । मरहतति च निदतति च जनान विदराषराः । न शौच नापि चाऽऽचारो न सतय तष विदयत । अततयमपरतिषट त जगदाहरनीखवरम‌ । अपरसपरसभत किमनयत कामहतकम‌ । एता दषटिमवषटभय नटातमानोऽसपबदधयः । भमव- ससयगरकमौणः कषयाय जगतोऽहिताः । काममाशरितय षपर दमभ. मानिपदानविताः । मोहाद‌ एदीताऽसदभाहान‌ मवरतनतऽाचवताः। चिनतामपरिमया च परलयानताञपाभरिताः । कामोपभोगपरमा ए- तावदिति निशविनाः । आशापाहरतषदधाः कामकरोधपरायणाः + इदनत कामभोगायमनयायनारयञचयान‌ । इदमदय मया छनधमिम भाषय मनोरथम‌ । इदमसतीदमपि म भविषयति पनरधनम‌ । अतौ

. मया हतः शतरीनिषय चापरानपि । ईखरोऽहमह भोगी सिदधोऽह बलवान‌ सखी । आबयोऽभिजनवानसमि कोऽनयोऽसति सटशो मया । यकषय दासयामि मोदिषय इतयजञानविमोदहिताः । अनकचि- तविशरानता मोहजालसमादताः । परसकताः कामभोगष पतनति नरकऽशचौ । आतमसभाविताः सतनधा धनमानमदानविताः । य~

छनत नामयङसत दमभनाविषिपरवकम‌ । अकार षर दरप काम

चतरः कोषठः! ` १४१

करोध च सशरिताः । मामातमपरदरष मदविषनतोऽभयसरयकाः । ता- नह दविषतः कररान ससरिष नराधमान‌ । कषिपामयजसतमशभानासर- रीषमव योनिष आसरी योनिमापनना मढा जनमनि जनमनि } माम- (रपयव कौनतय ततो यानतयधमा गतिम‌ । तरिविध नरकसयद दरा- र नाकनमातमनः। कामः करोधसतथा छोभसतसमदततरय तयजत‌ ॥ एौरविमकतः कौनतय तमोदररिचिभिरमरः । आचारतयातमनः शरय- सततो याति परा गतिमितयादिना । अतर च, दवीसपदविमोकषाय नि- बनधायाऽऽघरी मता इति फटपहित सपददरयमकरमय, दवी सपदम- न सपदममिजातानामासराणा मरटातत च निदटतति च जनान दरश इतयादिना लकषण निरपय, ईहनत कामभोगारथमनयायनारथः सचयानितयादिना तषा मरति चोकला, तानह दविषतः रान ससा- रष नराधमानितयादिना नितयतछतिरपाषोगति ततफल च विधाः २ तसमदिततरथ सयजदिति ततरयमलकतरादारभावसय तततपाः गो विधीयत शरीमखनव । भयशच एतधियकतः कौनतय इतयनन वयतिरकतया तदब ददीत तसयागसय शरयो ऽधिनोऽधिकारिलो- पयोगिकतकत भवति। तसपरादतयनतशरयोविरोषितरचरयोधिभि- शमिः भयतन तयाञयति षोदजञाधयायसयाभिपरायः । अननव परतिकलसय बजनमिति मपततरङग वयाखयात भवति ॥ अथर विरागो निरपयत। स च दविविधः, सहतको निरक शवति । तव सीयरागविषयीभताना निरतिशयपरषटलनाभिमताना पवरकलतरवि- तशवययीदिपदाथीना वियोगन तदविपरीततरनाभिमताना ददररणा छाभन च हतना जातः सदतकः। स चाविवकपरमकतराद‌ वयभि- चारयकतोऽपायशङकागरसतः । यदि शरीभगवतो निरठका ऽपरिमि- तकरणासागरसय रमाकानतसय छपाकटाकषसदशतशवव ति भ~ गवखरिपणपापाजराणाम‌-अननयाशचितयनतो मा य जनाः प-

१४२ बदानतरवरमञजषायाम‌ ।

यथपातत । तषामकानतिनः शरषठा य चवाननयदवताः । अहमव गतिसतषा निराकीःकरमकारिणामितयादिशरीयखोकतकषणसपननाना महाभागवताना इ(नयरागयभषिताना भकतिसागरनिमगनमनसकाना जातसगसतकछपाविषयो भता शासीयमारग भटततसतन मारगण भगवनत भजसतदाकवारय भयो भयो यतत, छनतिषटत च तदानः करयम‌ । अनयथानकानतसरभावतवादसतङगन शरशयत मारगात‌ । दवितीयसत जनमानतरमहसताजितपणयपजञसय मनषयाणा सहसष कशचिद‌ यतति सिदधय इति भगवदरचनानपनषयाणा कोटिषवपि क- सयचिदकतमसय जनपपतमय शरीपरषोततमद याकटाकनावलोकितसय परषतर चाविसतरामातमा स हि विञानन सपननतमो विजञात च बदति विदगात पयति शवसतन बद लोकालोक मरवयनाऽपततमी- पतयव सपननोऽयतरषा पथनामशनायापिपासा एवाभिजञानमिति ता एता दवताः सषटा असमिन‌ महतयणव मापतसतमवनायापिपा- साभयामनववारजतता एनमरबजनायतन नः भजानीदि यसमिन‌ भति. छठिताऽननमदामति । ताभयो ग.मानयतता अनरवनन ब नोऽयमल- मिति। ताभयोऽशवमानयतता अबरवनन ब नोऽयमलमिति । ताभयः परषमानयतता अनरबन‌ सत बतति । परषो वा व घकतमिति। अतर जनमघदसराणा सहसररपि सततम । कदाविदय भत जनतरमानषय यणयसशचयाव‌ । गायनति दवाः किङ गीतकानि धनयासत त भा- रतभमिमाग । सखवरगापतरगौसपदमारगमत भवनति भयः परषाः घः रतराव । कममाणयसकरिपतततफलानि सनयसय विषणौ परमालमभ. त। अवापय ता करममहीमननत तमालय त तमलः भयानतीतयादि- -शरतिसथति छाषयतम मानषय पापतसय पसो विकषपासदिषणतया श वदव मदततौ गठानिबदधः शरवणादिपरायणसय सतमसङगरमधफयाशर -वणतः कमफलाना दःखातमना शरता वरमानदारीरऽपि भापतानि द |

चतरथः कोषठः! ` १४१

कनि खसय परषा च भयो भयो जगति करवशषीमताना सबरहञाना सनममरणादिरपचकरशरमणातमक दःखमनभय जातवपयशरीरमन- छसय यमकलोजीयमानो विरागो निरहतकः । स च विवकजनय- लानपोषौपयिकोऽवयभिचरितसरभावः । ततर दःख ताबद‌ दवि- विषपर-अतरसथारप, तापातमकर चति । आगर च परथम हि पित‌- वाराननिः तय मातयोनिपरवशः । ततो गरभऽनदिनकलखबद-

दपिणडकाटिनयादिगयवसथापततिः । ततः करमणावयवनदरियादियोग- सतशचतनीभावः । ततः सवकरमबषमयण मातपितरजोरतोवषमयानि+ सपितदनीपरषषणदभावापततिररवासशिरा उदधपाजरायवषटितो भ ता मरलमतरागार विषठाङमिभिः सह वासः । मरसवसमय योनिदवार परपय यनतरण पीरयपान इव मचछितः पतिवरणाव‌ छमिवनमहता दलन महीपतनम‌ । ततशच कौमारादयवसथानभवपतकमरणम‌ । य दिषारमिकशचतति सवरग गतवा सवपणयारजित विषयघख, पापारनत मरययासयादिदःख चानभय धममारगण पनरात बरीषषादिः पामापततिः । ततः पषणपाकमकषणायवसयोदधवकशानभवयपरवक पनः पितरतोभावापततिभथो भय उकतपरकारण मातगमभवशादि ॥ दव ससारचकरशरमण शाखमखनोचयत । दषकमा चभनरकादिः परपिः खशकरपरीखपसथावररादियोनिमापिसतद‌दःखानमपिशवति गरभोपनिषदि निपण भोकतम‌ ।

अथ दवितीय तरिधा-- आधयासमिकमाधिदनिकमाधिभौः तिक चति । ततरादय दविविध शारीरकमानसमदाव । .तनर शिरोऽकषिरोगञवरादिकमर । शारीरक कामकरोषभयदरषोभमोह- बिषादोकाऽसयावमानषयादिजनय च मानसम‌ । शीतोषणवा- करषाजलबिधदादिसमदधवमाधिदविकम‌ । मगपकतिमनषयराकषस- पपादिजनयमाधिभौतिकमिति वविकः । पनशच भकारानतरण बिः

१४४ बदानतरतरमनज‌षायाम‌ ।

रागो दविषा, जिहासोदधवः सचरोजातशच। आदः सौभरिणा भोकतः। पय गता यौवनिनशच जाता दरशच सयोगगताः भता; । दषटाः चतासतततनयमसति दरषट पनरवाञछति मऽनतरातमा । दरकषयामि तषामपि चव मदरति मनोरथो म भविता ततोऽनयः; । परणोऽपि तनरापयपरसय जनम निवाययत कन मनोरथसयतयारभय । यया दि भयः परिहीनदोषो जनसय दःसरभविता न दःली । सरवसय धाता- रमचिनतयरपमणोरणीयासमतिममाणम‌ । सितासित वशवरमी- इतरराणामाराधयिषय तपतव विषणमितयनतन। दवितीयो ययातिवव‌ सथोजायमानः । तथा तनव गीतम‌ । न जात कामः कामानामप भगन शामयति । हविषा कषणवरतमव भय एवाभिवदधत । या हसतयजा दरमतिभिया न जीरयति जीरयतः । ता वषणा सतयजन‌ भाहः घखनवाभि परयत । जीरयनति जीयतः कशा दनता जी- दयनति जीरयतः । धनाशा जीविताशा च जीरयतोऽपि न जीरयति. । परण बभषदसर म विषयासकतचतसः । तथाऽपय- जदिन .ठषणा ममतषवनजायत । तसमादतामह तयकता बरहमणया धाय मानसम‌ । निदरनरो निमबमो भतवा चरिषयामि पः सहतमा- दिना । नन वरागयादीना साधनोपयिकाना भतिकखवरथनादीना साधनाङगरपाणा च दषकरतवात‌ किदषितानामदयतनाना . सरव. साधनयोगाभावन कथ शरय इति चव । सतयम‌ । साधनानामतय- नतदषकरतवऽपि तदयाजन यथाशकतिशरदधादिमततया भजता निना- ॐसताधरारणसराभाविकाचिनतयकारणयाद‌ दराचारिणामपयातमाननय- साधनाना सवयमवोकतगणपारबहयनानहवातयव शरी परषोततमो दीनानकभथिसवमावादव + अय भाव; । न तावत‌ साधनाना सवसखफलदरान सवातनतयम‌, अपि त भगवदायततमटततिकलनव स- षामपि साधनाना; भगवदनगरहसपिशषतशरवणाव ।. शषवनतो$ति

खतधः कोः १४५

हवो थ न विधः । नायमातमा भवचनन कभयो न मषया न टना शरतन । -यमवष णत तन ङभयसतसयष आतमा इणत तन शवामितयनबयगयतिरकशविभयः

किञच ।'न हि भगवतो शननयभकताना पापादिकरमनिराकरः णसय भारसनाशकयतवम‌ । अननताविचिनतयसवाभाविकयावदासद तिशकतियोगात‌ । परासय शकतििधव शरयत सवाभाविकी हानबलकरिया चति शरतः । बहमा सवयमभशवतराननो वा रदरिः ततरदधिपरानतको वा । इनदरो महनदरः धरनायको वा तरात न ष- कता यधि रामवधयम‌ । पथिवया राकषसान‌ सरवान‌ पिशाचाश स~ दनिवरान । अङकरयगरण तान‌ हनयामिचछन‌ हरिगणखर इतयनव- पवयतिरकवचनाव‌ । कामकरोधादीनामपयापरतवाविषाव तदध- भनन को वा पमयास इति भावः । तसमाद ननयकषरणाना सवीयाना कनापि बरिठिन कणा दराचारितरऽपि निरतिकयकारणयकषमा- धतससयादियणवकषीभतो गोविनदसतहणाना पोषणारथ माठपित‌- पिननपतयादिवव सरवापराधकदमब सोदवा तान‌ दणोतयव । सरव- समबनधयोगाव । तमव माता च पिता तवमव तवयमव बनधशच सखा छमव । तमव विशा दरविण तवमव सवमव सरव मम दषदव । पितव भौ ~ खव सखय; भियः परियायारहसि दवसोडमितयादिवचना- ` व‌। गरायल सवयमव गीतम‌ । अपि वत‌ घदराचारो भजत 'भामननयभाक‌ 1 साधर स मनतवयः समयगञयवसितो हि सः 1 कषिम मवति धमीतमा शखवचछानति निगचछति । कौनतय भ- तिभानीहि न म भकतः परणशयति । असयारथः । अपिचदिति । अपि, अननयभकताना दराचारतरासमभव एपरति समभावनापर- ऽयपर--अपिचचछबदः । चदयदि कन चिजननमानतरीयण बलीयसा मथा तरदिकाचारबिरोधिनाऽनतयनादिसमदधव शरीर भपित

१९

१५६ वदानतरनरभभजषाथाम‌ ।

उततमाधिकाराईकरनमपाऽपि दःसङगादिवरषिकरमणा भगवदीया- पचारातमकपापन सतसमदायोकतावारमतिषनधकन वणाशरमादि- परमातयातितो वा दराचारकबदवाचयः । उभयथापि मापतवदिका- चारानई इति यावत‌ । न त उततमाधिकारारदोऽपि ययषटाचारण अत मानोऽ विवकषितः । तसयाघरकोटिसाभििषतवाव । यः शा. छविधिमतछञय वतत कामकारतः। न स सिडमवामोति न घख स परा गतिमिति निषधसमरणात‌ । तयापयननयभाग‌ मा भजत इति । अनयसराधनानयपयोजनानयपबनवयनयः । मनमना मव मद- कतो भगराजी मा नमसछर। मामक शरण वरन । तषामह समदधरता मतयसषारपागराव । ददामि बदधियोग त यन मामपयानति त 1 तषामवानकमपाथमहमङगानज तमः । नाशषयामयातमभावसयो बञानदी- पन भासरता । अननयाशचिनतयनतो मा य जनाः परयपासत । तषा निनयामियकताना योगकषम वहामयहम‌ । मामवषयसि सतय त भ- तिजान भिथोऽसि म । मायपतय त कौनतय पनरजनम न विदयत । ममतागो जीवलोक जीवभतः सनातनः । मदकत एतद‌ विदनाय मदभावायोपपदयत । यो मदभकतः स म परियः । इति मतवा भजनत मा बधा भावसमनविता इति मदकतमका-

~ रण सरवसाधन सरवयोगकषमकतार यकतमापय तदधोगय सरवसबनधा- शरय समधयय मा निशचितय सरवातमना भजत सवत सर साधरव मनतवयः । एकानतभकत एव वयवसितवयः । तषामकानतिनः शरषठा य चवाननपदवताः । अहमव गतिसतषामिति भगवदततधकानतिरकत- णसपशनलवाव‌ । ततर हतमाह । समयगवयसितो हि स इति । यतः स समयगवयवतताययकतः । एतदकत भवति । सरवयमशषययो ज- गललनमादितषद कममाणगमयो बदमतिपायो यकतमापयो भगवा- दवी परषोततमो रमानिबासो मदपायोपयसबनधरपो, नानयः कभचि-

अतधः कोषठः । १५

व साधयसाधनतवनधवरवन मया समाशरयणीयोऽसति । यदयपि मम पापरपकरपणा वदिकाधिकारयोगयता नाभत‌, मतयताधःपाता- त कषम, तथापि तन निरतिशयदयाकारणयतितिषावातससया- दिगणवरणाखयन भगवता सवाऽसाधारणयणपारवहयानिनरदतक- कारषयनव सवाननयभजनारमानषभाव परापयिता सवनियमयमन- पदीयासयशरीरनदरियादिभिरातमान भाजयितका सवदीनानकमपित- घमावपरसिदधय मा सवाननयभकततया खयापयति । तसमाततदपकति परिरसि निषाय स एवापारकारणयसिनधः सरतमना मया मजनी- प इति । किख सरवषा साघनाना दवादीना च रोक विघरकरठतया भरिदधाना महपकषितसवाव त कोपिताः सनतो यदि मगवरसातिम- तिबनधकीमतान‌ विघनान करिषयनति, क डरवनत सराचिनतयशा- कषफाशरयण विशासमना सरवानतरयामिगव सवविघठनिटततिपयक सर भाकनिः कारपिषडत एव + मदीयपदरपापकरमबकाद‌ यदि कि कादरकषत चत, का कतिः} कालनतर मरतरय मतकम सवभा हिपतिबनधकीभत परमाणबव एला ऽबशयपलगरहीषयतयवति षय परसाययकत इतयरथः ।. अनन विशवासातमकन ददनिशवयन कषिपरमव परमातमा भवति । महाभागवतलकषणसपसनो भवति. । ततः षाइव- सछानति मदधाबापचविलकतणा मकति मामोति । मदभावायोपपदयत । भम साधमयमागता इति भगवरदरचनाव‌ । न तसय कदापि नाशश- ङका कारयययाह । ह कौनतय तव मरतिजानीदि ! फ भतिजानीया- मितपपकषायामाह । न म भकः परणदयतीति } मम कारणयवातससय- सौशरदकषमादीनानकमपासोरीसयसशरणयतवा यननतकरयाणगण- गणसागरसयसतयसकपसय निरतिशयसौनदरयमाघयादिमरत- ईनिशययीदिषादगणयनिषः शरीपरषोततमसय शरीदामविभ- मिशरसय गोपीजननयनोतसवसय पाथसारयरभगवतो माधवसय भकतो

१४८ वदानतरतमजञजषायाम‌ ।

दराचारसपमनोऽननयशरणः सरवसाधनदीनोऽपि न परणशयति। आ- तमनोऽननयतवानन भरदयत । अपि त कमण मचयत एवति । तथ-

वोकत शरीसासत। दराचारोऽपि सरवाशी कतघनो नासतिकः -परा । समाशरयदादिदव शरदधया शरण हि यः । निदोषि विदधि त जनत भभावात‌ परमातमनः । वषणवधरम च । अपि पापषवभिरता मदध- कताः पाणडननदन } मचयनत पातकः सवः पदमपतरमिवामभसा । पर- रमनदरमाजोऽपि रादि पापसय करमणः । कवाव वदयमासाव द- वरयोधिरिव नहयति । नारसिह च । भगवति हरावननयचताः भरश- मलिनोऽपि विराजत मनषय; । न दि शशकलषचछविः कदाचि-

“ ततिमिरपराभवतामपति चनदरः । पणडरीकाखयान च । अवमधतरा- तरिषटवा बाजययकषतरपि । न परापनवनति घगति नारायणपरादम- खाः । य दकसा दरातमानः पापाचाररतासतया । तऽपि यानति पर धाम नारायणपदाशरया इतयनवयवयतिरकवचनात‌ । याव साधनसपततिः परषायचतषटय ` । तया विना तदाभि नरो नारायणाशरय इतयनयोऽपि बाकयकदमबोऽतरानसनपयः ॥ ९०

मनदानामपकाराय तषटय तचवदरशिनाम‌ ॥ ५ शरीकषणपरीतयऽय म कतो वदानतसगरहः ॥ ९ ॥ ` भसीदत रमाकानतो गोपीजनमनोहरः । करोत जगता शरयो मङगलायतनो हरि; ॥ २ ॥ यः शरीनिवासोऽखिखवदङगयो न यतखरप भरविशनति तरकाः ।

. यो धयानयोगन विशसन दषटो मकनदो शयामि त यरष‌॥ ३ ॥

हरिः ॐ ततसदिति शरी भगवतपरषोततमाचाविरविताया -बदानतरनमजजषाया सिदधानतरनविदततौ फलादिरिन- .

, सगरहो.नाम तरीयकोषठः.॥ ४.॥.... . ` समापनोऽय वदानतरतमनजषाखयौ गरनथः ॥

पण

(१0 ा^ 12 5/7 अदहाः5; १.9

(णणपटछछका छन 4१ छा च८०फफ+ ४ 84 पापः ए 08,

103.113. & 123.

शरीमननिमबारकाचायविरवितदशशछोकीनयाखया

वदानतरलमञजषा शरीभगवलपरषोततमाचायकता ।

वदानततचछबोधश । विदवदररशरीमदननतरामविरवचितः ।

ीमदाचायशरीवलभाधीदवरदयदधादतसमरदायविवषा रलञगोपारमटटन सशोधित ।

एप २ 1/1 एर उप^७.५प५ एए ए5पर०ात^ 2८86.

471 प ९११०६१९१. {०0 एङ 4 पपकथ 8, छव) ए

1. 1 @% 20410.

2 ए॥7.८3 7 477 5042 6 ४ 7" 2 ,3207.574 5, 00 86५४७६7 8006-0 ^ 8;

^ ह।478:-0770 ॥५११५88७०५५।1 2, (६1729;

९५7५ ५४८७१५6 १८५८०६५ 8014849.

पषय ए परका 245, कषद, ला णणवथण" + 7५6 ५।०१-५11 284 १६६88,

11111

1908, 720८ 22010०5 21000.

22०0590० ०द. 4007 ग 9 ४9 4५८ -2‌-ढ‌ ए. ‰ 256

००००५०,८००३९ |

शरीदरय नमः। शरीवदानतरतरमञजषाभमभिका ।

इह खल जगति चनकशः परायशः परावभता ससथिताः सनतो गताशधति किनतः । किनत तषामव हि जनम यषा यराःकाशर नवा मरणदोषः। तषववातरगणया मगवनतः शीयरषोततमाचाययोः। इम महातमानः कदा सवजनमना तलदगजनपद‌ क भराम भषयामाखरिति निणत पर नाऽशकन मः । किनतवतशचरणः पजयपादशरीमगवननिमबाक- सनिपरणी तदश गछोकया “वद‌नतरलमजजषा"नामनिरणी ताऽनिवचनीया रीका । अनयऽपि बहवो भरनथाः सगरथितासतषववको विवषामाञच- यावहः “सिखानतकषोरारणवो” नामति सपषट सिदधानतसतपरनथात‌ । परञच सदः, समपरति इशानवगामितवादिति ।

असया मञजषाया वतत साधारणरतया .मायावादनिराकरण यतर ततर, नापयपलभयत इतः पबाचारयपरणीतास कास परनथलखा- ख । अतोऽनमीयतऽजावादभवततकशरीगौडपादायसमकारीनाः परवो कताः पजयाचाययौः ।

तदविषय कविचरितमपि परमाणम‌ । यद गजरभाषाया कनचिद‌ यरोपिथनमहाशयन निबदध मसति ।

किथच, अनतर सथदवरपाद‌ पदमाचषा समदभता वदानतजाहवी नाम, तषा शरीमदवाचायोणामिह नतरनदकषमाऽज १९१२ वकरमीयहायन जनम, तषा तावतोऽदाकीताः ८५२ शरदः । शरी ६ दवाचायौः किल शरीपरषोततमाचायभयो द शसखयाकाऽऽपारिका इतयजमितया पञचमी- य राता पजयपाद शी$भगवतपखषोततमाचारययाणामाविभावः सिदधः।

शय हि मञजषा नाम मजजवका शरी दमगवननिमवाकविराचित- ` वशगछोकरललानाम‌ । इयनत सरससरलगणरनया अपि टीका अति-

करमय वरीवरससि । पपा किल मदाभदजञरसिकानामकमातव सवाद निदवरीति ॥ तथतससमपदायतचवावनतणामपि विदधामियसपयो- गिनी मविषयतीति सधाय वाराणसीसथ “ चौखमबा सरकतगरनथ- माला"समधयकष-शरदारदासगततमदाशयाय मदरणारथ दतता, पतनापि महाशयन निजपरमोदारतया सममगय सवजनोपकाराय भराकादइय नीता । अत एवाऽय धनयवादाः सामपरतम‌ । सहव वदधमानसथ- गोसवामिशरी ६ शरीमधसद नशरणदवाचाययो अपि चानकदोधनयवा- दाहौः, थः पसतकादि परदानन वडशः साहायय कतमिति दिवछ‌ ॥

निवदको विदधदवषणवपरिचरयोतछको इनदारणयवासतवयः प° किशोरदासः।

०७२०५७५ (०० ०६८ _

भरीसधारषणाय नभः।

शरीमत भगवननिमबाकयि नमः।

वदानतततववोधः । पणडितपवरशरीमदननतराभविरचितः ।

यशचमतितो इरति धवामतमरोषमनतरवोधमदसतराणिकोटिसम- भभो प ॥ योऽङानवादविभवा हि ददाह काशी त शरीभदशषनमद हदि चिनतयामि॥१॥ क बरदानततचखमिति मदन उचयत। सारवजान- नतकसयाणयणानधिरननतदाकतिजगतो जनमायभिनननिमिततोपादान- कारण चतनाचतनवसतखाभाविकमदामदसमबनधाशरयः परबरहम परमातमा परषोततमादि शबदाभिषयः शरी षण एवति सरववदानतारथः। तथाच शास- यः सरज सववि, सरवसय शरण सहव, एष एवा- ऽचिनतयः परः परमो रिरादिरनादिरननतोऽननतशीरपोऽननताकषो- ऽननतबाहरननतयणोऽननतरपः परासय शकतिविविधव शरयत खा- भाविकी कानबलकरिया च, सरवषटोकानीशत ईशनीभिः । यतो षा शमानि भतानि जायनत यन जातानि जीवनति यत‌ भयनतवभि- सविशनतीतयादयाः शरतयः, विवरकषितगणोपपततशच, सरवधरमोपपततशच सवोपिता च, जनमादयसय यतः, भकतिशच मतिङादषटनताऽच- परोधाद‌ शइतयादिमतराणि । तजोषखययमहाऽवबोधखवीरय- शरततयादिगशकराशिः % । करहशविपाकाचरसपषसयासिठशितः कवानादिषा गणयनिधरविनतयविभवसय ताः # । अह सरवसय पभवो मतः सरव परवततत %। वदशच सवरहमव वदय इतयादिसमतयशच । तथा भोकता भोगय मरितार च मतरा सरव भोकत तरिविध बरहममतत‌ %

२ वद‌ानततववोधः ।

भधानवरहपतिरमणशः, अथातो बरहमजजञासतयादिगासरादधोच- भोगयनियनतररपजिजञासनिङनासाजिजञासयरपविद विदीशवरा ऽऽतमक- ततवतरयसिदधिः। एवञच सतय जञानमननत बरहम वहति बहयति तसमा- दचयत पर बरहम, एको दवः सरवभतष गढः सरववयापी सरवभना- नतरातमा # करमाधयकषः सरवभताधिवासः साकषी चता कवलो निरयण- शच, सषषमाच यलमषमतर विभाति # यसमाननाणीयो न जयायोऽसति कशचित‌, अणोरणीयानमहतो मरही यान‌, तसपात‌ कषण एव परो दवसत भयामदिसयादि, यथा सनधतरधनोऽननतरो ऽबाहयः छतछो रसघन ए- व वाऽरऽयमासमाऽननतरोऽवादः कतलः परजञानघन एव, अणदयष आना चतसा वदितवयो यसमिन‌ माणः पञचधा सविवश, अण- धप आतमा यवा एत सिनीतः पणय पाप च, बाटागरशतभाग- सय शतधा कलपितसय च # भागो जीवः स विदञयः स चाऽननतया- य करपत, नितयो नितयाना चतनशचतनानामको बहना यो बिद- धाति कामान‌, गौरनादयनतवती जनितरी भतभाविनी, सितािता च

रकता च सरवकामदघा बरिभोः, अजामका रोदितथहकषणा बहीः भजा जनयनती खरपामितयादिशयतिभयः । दवाविमौ परषौ रोक कषरशचाकषर एव च। कषरः सरवाणी भतानि कटसथोऽकषर उचयत। उततमः

परषसवनयः परमासमतयदाहतः । यो लोकवरयमाविशय विभरयनयय ईदवरः। यसमा कषरमतीतोऽदहमकषराद पि चोततमः, अतोऽसमि छोक वद च मथितः परषोततमः । ईरः सभताना हदशऽरजन तिषएठति। भराम- यन‌ सरवभतानि यनतरारढानि मायया । तज यः परमातरा त स नि-

सपो निणः समतः । करमातमा तपरो योऽपो करमबनधः स यजयत। स सपतदशकनापि राशिना यजयत पनः । अदयरसयाटमो भागो

न सोऽसति मनिसततम। न सनति पराणिनो यव निजकरमनिवनधनाः ।

न चाह जात नास न लव नम जनाधिषाः। म चव न भविषया

वदानतततववोधः । ३

पयापः सरव वयमतः परम‌ । दवी हषा गणमयी मम पाया दरतयया ममव य भपदयनत मायामता तरनति त। तरिगण तजगदयोनिर- ऽनादिभभावापययम‌। अचतना पराथ च नितया सततविकरिया इतया- दिसपतिभयशच चिदविदीखराणा जयाणा खरपखभाकलकषणय- सिदधिः । पनः, सदव सोमयदमगर आसीदकमवादवितीयम‌, आतमा वो इदमक एवागर आपरीद‌, एको ह वर नारायण आसीव‌, तचचमसि अयमातमा बरहम, सरव खसविद बरहम, ल बा अहमसमि भगवो दवत अह मर तमसि दवत, तदातमानमवविदा ऽद बहमा ऽसमीतयादिशादध- ण चिदचितोगरहतादारमयमपदिषशयत । एञचोभयविध-ताकया- ना परसपर बाधयवाधकभावो वकत नव शकयः । तयरललात‌ ।

तसमात‌ सरवषा वाकयाना खाय परामाणयसिदधय खामातरिकभिना- ऽभिनन बरहम सरङदधिनिरणीतम‌। तनाभिपरायण घटकसरराण भ- णीतवान‌ अदो नानावयपदशनादनयथाचाऽपि दारकितवादितवम- धीयत एक, उभयवयपदशात‌ तदिकणडलवत‌, भकाराशरयवदरा तजसवादितयादीनि । तसमात‌ सवाभाविकमदाभद‌ एव. सतरकारस- ममतः । अतयनतभदोऽतयनताभदशच भरानतिरिति निशचीयत ॥

नन यदकत - चिदपितोरहमणा सवाभाविकमदामद‌ एव स- सवनधो, नासय इति । तदागरहमातरम यतः कवरदतसय कवलदरतसय चापि शाख सराव 1 ततमवरतकाना चाऽऽचातवाविरषण तननि- परधायोगादिति चक रतविषयकाणमरतविषयङाणा चोभयविध- वाकयाना शानञ सचछपि तषपामितरतरवाधयवाधकमावायोगादभ- यषा दलयवलतरादितयकतमव । एकतरवाध विना एकतरसया- ऽसिदधशच । एवर कवलदरतवादिभिसतादशमदसिदधरथ नयायिक- वद‌ बरहमणो जगदपादानल नाङगीकरियत, किनत निमितततमानम-

वति । तथा सति तनमत, सदव सोमयदमगर आसीदकमषादरिती-

श वदानतततवयोधः ।

य, तदकषत बह सया मजोयय, नामरप वयाकरवाणि, तरित तनि-

दत करवाणि, ततछषा तदवानभाविशव, सच तयशचामवव‌, आस-

वद सरव, सरव खसिवद बरहम तजञलानिति शानत उपासीत, अयमातमा

बरहम, पतदातमयमिद सवम‌ इतयादिशचतीना, भकतिशच भतिङगाह- छटानतानपरोधाव‌, आतमतः परिणामाव, तदननयतवमारमभणश-

बदादिभय इादिसवराणाम‌ अह सरवसय परमो मनतः सरव भवत

मयि सरवमिद भोत सतर मणिगणा इव, बहना जनमनामनत जञान-

वान‌ मा मरपयत, वासदवः समिति स महातमा दटभः, स~ कलमिदमह च वाधदवः परमपमान‌ परमशवरः स एकः # इनद

याणि मनो बदधिः सनत तजो बल धतिः # वाघदवातमकानयाहः सव तरह एव च, कवजञ चापि मा विषितयादिसयरतीना च

सरगोपादानलसरवाततपरतिपादिकाना बाघ एव जायत ॥

किञच बरहमणो निमिततमातरताङगीकार शरतयकतयोः मतिङगा-

दषटानतयोरापि बाधो निशचितो भवति। परतिषटनत यथा, यनाशरत

शरत भवतयमत मतमविहञात विङञातमिति भतिन, यथा सोमयकन

मदिषणडन सरव मनमय विजञात सयात‌, यथकन रोहमणिना सव

ोहमय विङञा सयादिति टानतः1 न हि निमिततमारहञानन कारय-

जात विहत भवतीति शकयत वकतम‌ । कलखालादिङगानन मदादि-

विकारजातवव‌ सरवालभवविरोधाव 1 उपादानतर त उपादानो-

पादययोरतादातमयायकत तजजञानन तजजञानमिति बरहमण उपादान-

लाऽगीकार च गदषरषव. वरणकणडलादिवचच जगदरसणोरभ- दोऽपयवलनीयः। नच तथातव विकारिलरपाततिरिति वाचयम‌ । श-

किविकषपलकषणपरिणामाऽङगीकाराव, खरप परिणामाऽनभयपग-

माचच । यथोरणनाभिः खजत शहत च, यथा सतः परषाव‌ कशलो-

मानि, यथा पथिवया ओषधयः समभवनति तथाऽकषराव‌ समभवतीह

वदानततसवयोधः। ५

विमति शरतः । परसायय च यथाङगानि करमः सहर पनः । तदरदभतानि भतासमा खषटानि परपत पनरिति भीषमवाकयाचच. ।

अपिचातयनतमिननयोरभदासमभवाचिदवितोवरहमतादालमयमरतिपाद - कयकतशास विरोधादव परितयकत सयात‌ ॥

किञच, सरव तपरादाथोऽनयतरातमनः सरव बदतयादिना बरहमणो- ऽनयपदारथसयातयनतभिननहाठनिनदाशरवणादतः कवलतवादिमत- पसङगतमिति निशचीयत ॥

तथव कवलतवादिमतमसङगतम‌ । तथादि सजातीयविजा- तीयखगतमदशलय सरवधरमविनिकत शदध यकतरप चिनमातर पसत परमारथ नानयदिति तषा मतम‌ । तद नपपननम‌ । विकरपाऽपद- ताव‌ । तथा । उकताऽदितीयनिरिरषवसतनः सनत किशिसमा- णमरति न वति वकतवयम‌ । नादो वकतम‌ शकयः । तवर न तावत‌ भरतयकषम‌ । अनतीदरियतराततसय । नापयनमान लिदवशनयतराव। ननदरि

याणि, नानमानमितिशरतः। नापि शदः गद टसयविषयतवाव‌ । तव न तावचछाकतषिषयतव, जातियणाकारमकतिपरतययायथतवाभावात‌ ।

नापि रकषणाविषयत, समबनधशनयतवाव । अपङगो छय परष इति शरतः । नन सतयसमबनधाभावऽपि शाखाचनदरभत करिपितसमबनध- सय सचचानन दोष इति चनन । दषानतमपमयाव‌ । तथाहि । शाखा- चददरयोरभयोरपि साऽवयवतराव परसयकषविषयतवाव‌ किरणदरारा समबनधसयापि सताव, दारनतिऽसयनतपरीतयाननोकतारथिदधिः । नापि गोणया विषयत, निरयणतवात‌ । विषयतवाङगीकार च मिधया- छपरसङगः । दतापततिशच । तथा परयोगः-तरहम मिथया, ममाणवि-

परयतवाव.। तव मत परपञचवरदिति। नापि दवितीयः। सरवममाणहीन- सन शशशचङगतरयतरापततः । निरिरष बरहम अवसत, सरवभमाण- शनयतवात‌ । शशशचदभायवसतजातवरदितयनमानाव‌ । नव तसय

ष वदानतततववोधः ।

खयमभकाशतराव परमाणानतरानपकततया खानभतयकमानतानो- कतदोपयोग इतिचनन । शादरयथयपरसङाव । तथाहि । निरविश- साऽदवितीयसय दोषसपशाभावादवनधामावसतदभावानमोकषाऽभावसत- दभाव मोकषततसाधनमरतिपादकशादञसय सतरा वययम‌ ।

कि ततर ममातरानङगीकार तदितरवसतमातरानङगी कार च तदकषत बह सया मनायय, बरहमवदमगर आसीत‌, स चातमान बदाऽर बहमासमीति, सोऽकामयत वह सया मरजायय, नामरप वयाकरवाणि, यतो वा इमानि भतानि जायनत इतयादि, यः सरवतः सरववित‌ य- सय जञानमयनतपः, पराऽसय शाकतििविपव शरयत सवाभाविकी हञानवलकरिया च, सरव वदा यतयदमामननति, त तवौपनिषद परप पचछामि, जनमादयसय यतः, विवकषितगणोपपततशच, सरवोपता च, शाखरयोनितवादियादीनाम‌, अह सरवसय मभवो मतः सरव भवत वदशच सरवरहमव वदय हतयादीनाभीकषणकरलवहभवनसङकरपा- धाशरयत-जनगजनमादिकारणतर-गणराकतयादिमकव-शासवयता- दिमतिपादकानाम‌, अजो चको जषमाणो ऽनदत जहातयना भकत- भोगामनोऽनयः, दरा घपणा सयजा सखाया समान रकत परिष- सवजात, तयोरनयः पिपपल खादरसयनदनमनयोऽभिचाकशोति, जञाऽजञ दरावजाीशानीशौ, नितयो नितयाना चतनशचतनानामको बहना यो विदधाति कामान‌, अकषरात‌ परतः परः, भधानकषिरह- पतिरगणदा, एथगातमान भरितार च मतवा, गौरनायनतवती जनितरी भतभाविनी, अजामका खोदितथहङषणा, शारीरशचोभयऽपि भ- दननमधीयत,भदवयपदशाचचानयः, अधिक त भदनिरदशात‌, न त- बाऽह जात नास न तव नम जनाधिपाः, न चव न भविषयामः स वयमतः परम‌, मभिरापोऽनलो वायः ख मनो बदध च, अहङकार इतीय म भिनना भकतिरषटधा, अपरयमितसवनया मकति विदधि म

वदानततततवबोधः । ७

पराम‌, जीवभना हावाहो ययद धारयत जगत, मवाशो जीव छक जीवभतः सनातनः, परकति परष चव विदखनादी उभावपि ततर यः परमातमा त स नितयो निरगणः समतः, न रिषयत फटशचापि पदमपतरमिवाऽमभता, कमता तपरो यो ऽतौ करमबनधः स यजयत, प सपर दशकनाऽपि राशिना यजयत पनः, तरिगण तजगोनिरना- दिपरमवापययम, अचतना परारथा च नितया सततविकरिया, दवी धा गणमयी मम माया दरतयया, मामव य भरपदनत मायामता तरनति त इतयादीना च बरहमभिननतन कषतरषरहमधानपरषपरति- परषजीवमायादिकबदभिषययोरवसतन।रऽजतमायावरयततनमकत- तकररपखितकरमफलमभोकततनितयतरनानालगाकति रपा रतरकव- साईखतनमोकषाईदतानाचयननततवगणवरयाशरयतजइतवपरिणामित- दरतपयसवादिभतिपादकाना शतिसपतिपतराणा बाधाचछासरवहिभ- ततमसङगो दबारः ॥ ।

नन वयवहारकाल सरवसयोकतदतसयासमाकमङगीकाराततदविषय- * खन भदशाखसय नराकाङशयानन वाधः । तथाचोकत- जीव ईशो बिदधा चिव तथा जीवशरयोभिद‌ा *अविदया तचचितोरयोगः षदसमाक- मनादय इति । नच तार दवतापततयाऽदरतसिदधानतभङग इति वाचय- म । अनादिसानततवाभयपगमात‌ । नचव विशदधचितोऽपि सानत- तवापततिरिति वाचयम‌ । तसयाऽननानवाधयतवाऽभावाव । नचाऽना- दितराऽविकषाद‌ वाधयतवावाधयतवयोरनियामकाभाव इति वाचयम‌ 1 आरोपिततवानारोपिततरयोरव बाधयतरावाधयलयोनियामकतवात‌ । एतदकत भवति । बनधसय सतयतवादगीकार तसय निरतययोगानमोकष- शासतयरथय मरसञजयत । हञानमातरनिवरतयसय शाऽपि सतयतवाऽद‌- शनात‌ । सतयसय चातमनो नियददौनाच । अतोऽधयसततवङगी- कसवयम‌।एवाऽतरियाकायाहङकाराधयासाजविखरादिवयवहार- .

८ वदानततततववोधः ।

सिदधा तदनबादपरतादधदशादधसय नराकादषषयात‌ 1 यथद रजतमिति- परती तिविषयशकतावारोपितरजतसय शकतिसवरपपा- षातकाराजद रजत, किनत शकतिका दि रजतवदबभासत हात वा| धो जायत। तथा ऽनादविचया णदधातमसखरपाजञानाततसमिननाधिषन- भतऽधयसत दरतजातभपञच मिथयाभत, तसय पनरातमकतवविकषानन | निरतया, नदवितसिदधानत कोऽपि विरोधः॥ तथाचाऽऽहभाषयकारः॥ ` तमतमवियाखयमातमानासमनोरितरतराधयास परसकतय सरव ममाण- मयजयवहारा लौकिका वदिकाशच महतताः, सरवाणि च शातरा- णि विधिपरतिपधमोकषपराणि । एवमयमनादिरननतो नसरगिको मि- थयपरतययरपः करततभोकतलमवततकः सरवलोकपरतयकषः । असया- ऽनरहतोः परहाणाय आलमकतविदयामरतिपततय सरव वदानता आर. भयनत इति । अनयथा, सदव सोमयदमगर आसीदकमवादवितीय, त- सरवमसि, अयमातमा बरहम, सरव खसषिद बरहम, नह नानासति किञचन

* मतयोः स मलयमाभोति य इह नानव पशयति, सरव त परादायो- ऽनयतरातमनः सरव वद‌, यज हि दवतमिव मवति तदितर इतर परयति यतर ससय सरवमातमवामततत‌ कन क पशयदिवयादीनामदरतमतिपाद‌- काना मदमतिषधकाना च वयाकोपः सयादितिचनन ॥ सरवथान- पपननतवाव । तथाहि । यदकत बनधसय सतयतव तसय निरतपयोगानमोपत- शादमवयथय मसजयतति। तनमनदम‌ । भमाणजञानाभावात । भयशवा- नत विशवमायानिरततिरिति शाचरभामाणयाव‌ सतयसयव बनधसय निर- कया मोकषशाससय सारथकयात‌ सतयसय नितत म भवतीति दरागरह माम । सतयसयव धनवचञाददानादना निटततिददीनाव । सतयसयव मलपङकादः भकषालनादिना निदततिदशनाव । नच जञानमानिवतयसय कापि सतयतादरनादिलकतमवति वाचयम‌, सतदशनन सतयसय व पपसयनाशदनात‌ ॥

वदानतततवबोधः 1 १

नत तसय शरदधानियमादिसयकषजञाननारयतवाद‌ बनधसय च, नानयः पनथा विदयतऽयनाय इति शरतया जञानमावाभिततिमतीतः 1 अतः शरतजञाननिनतयतलनिवौहायमधयसततव वरणनीयमितिचनन । तयापि वििकादीना बरहमहनानसाधारणकारणतयाऽधिकारिविशषणतना- कषिततवात‌ 1 अनयथा सरवषा ससारिणा साधन विनव जञाना- पया सरवमोकषपरसङगाव‌ । नाऽपि निधिशषादवितीयचतनमातरसय वसतनोऽधिषठानल समभवति सामानयविजोषधरमवचवसयाधिषठानतपरयोजकलतराव‌ सामानयन जञात विशषणाञातमवाधिषठान रोक मसिदधम‌। यथदरजतमितयतदनतासा- मानयधरमो रजतसय साधकः शकतौ वतत । कतितव चपिोपधमसतसय बाधकः सवानभवरमसिदधः। न तयानिरषमभक चिनमातर उभयधरवचत वज शकय, सिदधानतमङगात‌ । कथञचिव सामानयधमपीडीकारऽपि बिषधरममाऽनङगीकारण तदवाधायोगाच । नल बदधिटतयभिवयकत चतनय जञान विपयामदनाभिषयकत सफरण एभकरमननयदतिषयकतमाननद इतयव दचयपाधिकतमदाजजञानादी- नामातमधभतववयपदशः। तदकत टीकायाम‌-आननदो विषयानभवो मितयत चति सनति धममी अपथकतऽपि चतनया एथगिवाभासनत इतीति चनन दचछोकतः। बदधयादीना तददततीना सतयतव सिदधा- मतभङगः । असचतर उकतरयासिदधः। नच तषा कटपिततरमिति वाचयम‌। अधिषठानकरपकादरवाभावात‌ कटपिततरसय का वारता । गरामाऽभाव सीमावव‌ ॥

किचाजञानसयाशरयविषयमयोजकाभावादपयधयासाभावः।ततरा- दानसयाशरयो जञानमातर हयव जीवो वाऽनयदरा। नायः । जञानमा- खयजयोतिषो वसतनोऽजञानाशरयतवानरदलाव ।सरयसयानधकाराशरय- तमतनमततः फो तरवीतीति भावः। नाऽपि जीवः। तसयाधयासका-

१० वदानतततवबोधः।

यसन तदततरमावरिखाव 1 न ठतीयः। उमयमिननतनसयादषटशत- तात‌। तथा को वाऽञानविषयः- शदधानमवमावम‌, उत तदधिननम‌। नायः । तसय भवनमत जञानाविषयतनाङञानविषयतवानरहतवात‌ । अजञानतननिवतकङञानयोरकाधिकरणयवदकविपयसयापि नियमात‌ । न दवितीयः । जञनाजञानोभयभिननसय तदानीममावाव । तदधनसय सरवसयाऽपि ततकरारयतरन तदिषयतरायोगाव । नन होदरडततितम- सो यथा गरहमवाशरयो विषयशवति तयकषतिदध, तयाऽराऽपि शदध बरहमाङञानपयाशरयो विषयशचति चनन । इषटानतमपमयाव । शह- तमसोरङगानरपलनतरतराविरोधितराव 1 दारनतिक त हानाङगान- योरयनतविजातीयसनतरतरविरोधितराव‌ । न हि मरयसयानधकारा- शरम तदविषयतव वा कोदिचतरखरपि सभावयित शकयम‌ । किचा- ऽधयासोपादान बरहमणि यदनानमदगीकत ततलमयकत बरहमपयकत- मनयभयकत वति विवचनीयम‌ । नादयः । आतमाशरयदोषपरसङगात‌ । जडसय परयोकदतासमभवाचच । अनयथा घटादावपि परयोकतता पततः । न दवितीयः । भरयोकततसय करतविरोषधरमखाव‌. तसय सनमततऽधयासवरपरषाशर यतराचछदध तदसमभवात‌ ।

अपिच दवति नषयनारकयादियोनिभापषिरपानधहतोरविधाया खरप शदध शरहम जानाति न वरा । जानाति चततथा जञातवा को वा अकरमवशयः खतनतरसतामातमनि परयञजयाद‌ । जञाततवापसया भब- नन शदधतहानशच । न जानाति चदङतापतया बरहमताऽसिदधः । शदध चिनमाव न बरहम, अपतरात‌ ससारिजीववदि यनमानात । नाऽपि ततीयः । उभयतरवसवनङगीकाराव । अङगीकार च ततरा- पयकतयकतया भयोजकरानतर, तसयाऽपयनयदितयनवसयापततः ॥

किचाऽजञानसय सततरमसकत वा । नादः। भवतामनङगीकाराव‌। न दवितीयः असतत आवरकताकमभवाव । अधिषठानाऽऽरणा-

वदानततततवबोधः । ११

ऽभाव अधयासाभावः।न हि शकतखसप भासमान रजताऽऽरोपो भवतीति भावः ॥

किच खपरकाश आवरणासमभवऽपि अधयासय दरागरहण तदङगीकार च कि तद‌ बरहमखरपावर तदधमविरषावरक वति बाचयम‌ । नादरः। जगदानधयपसङगाव‌ 1 न दवितीयः। खरपतरधरमा ऽनङगीकारात‌ । अनयथा सिदधानतभङगपमसदगाव‌ । नन निरवशष शरतिवाधभयादधिनधरमानङखीकारऽपि खरपसयवाननदाशमातरसया- ऽङञानारततऽपि सतता शसयानाटततराननोकतदोषयोग इकति चनन अपतमभवात‌ । निरवयव वसतनयशादिकलपनाया अनयाययतवात‌ ५ साशतवापसया मिथयातरापततशच । बरहम मिथया, साशतराव । घटा दिषदितयनमानाव । निरवयवशबदवयाकोपाव‌ । निरविशषः बादभङगाचच ॥

नन यदकत सवयभकाशसवरपसयातमनो ऽङगानागरयलानङत- दिति। तव सतयम‌, तथापि अङगानय मिभयाताङगीकासनोकतदोष- सपरशावकाशः । तथाचोकत भाषयकदधिः । मिधयाजञाननिमितत इतिः भरचणडमारतणडमणडल पचकानभरवासिदधानधकारद‌ अहमजञ इतयन-

भवसिदधमहञान दरपहमबम‌ । कलपिनसयाधिषठानासपदिीनवाव । नितय- सवरपङञानसयाविरोधितराचतिचतसयम‌ । भचणडमातणडपणडल. पच कानभवसिदधानधकारवदिति दषटानतसय तथा सवमकाश परतरहमणयपिः अहञानकरपकरा उल षटशा एव जञया इति दाषौनतिकसय वकछनय-

ताव । असमदिषटताच । यचोकतम‌- अहमजञ इतयनभवरसिदधमननान दरपहवामिति । ततर पचछयत पणडितमानी । अहमहन इति परतयय, को बाऽहपदारथः । शदध हञानमावम‌, अहकारो वा, तदनयो वति वकतवयम‌ । नादः । जञानम बरहमनम‌ आतमाऽजञ इतयकत सयाद‌ + न दवितीयः । अहकारोऽङञ इति मतययः सयाव । तरहमाह(-

१२ वदानतततववोधः 1

न पमाणाभावाच । अहमधसय शदधातमखरपतवादगीकार च त- सय यकतमापयतापततयाऽसमदिषटापतसतव सिदधानतमङगाव‌ । न ¦ ततीयः । उभयतरसयाधयासकारयतरन तदानीमभावाव‌ । यदकत करिपतसयाधिषठानासपरदितरमिति । तदनपपननम‌ । अननानसय कलप- | काभावन करपिततासिदधः । तथादि । को वा अजञानसय कलपकः । सवयमव वा चिनमातर वा उभयतरो वा । नादयः । आलमाशरयदो- षात‌ कलपनायाशचतनधमखन जड तदसमभवाव‌ । अनयथा घटा- दरपि करपनाशरयतापततः । न दवितीयः । निरविशषसय करपकलवा- समभवात‌ । न ततीयः । उभयतरसयाधयासोततरभाितवाव‌ षासत- वतवानङगीकाराचच । यतपनरकत नितयखरपङञानसयाविरोधिलाच- ति । तततचछम‌ ¦ अजञोकतिवद‌ विदरदपषिततराव । यतसतयोः पर- सपर बिरदधसखवभावतनव सवरपसिदधरनानयथा। यजजञानमननानाविरो- पि तजजञानमव नासति, यजजञानाविरोधि तदजञानमव नासतीति ल- क शास च परसिदधः । अजञान जञानातरिरोधीति अननमतत; को बर- वीतीति भावः । तसमादहमहन इति परतीतयाशरयो भवता मतन कोऽपि सिदधति । तदभवऽधयासाभाव इति सिदधम‌ । नन भ- वता मत कसतदाशरय इति चचछण । परमातमभिननोऽरपशाकतिसत- दधीनः सनातनसतद शभतो ऽनादि करममातमिकाऽविचाढतधरप- ताजञानो जीवकषहञादिशबदाभिधयसतससयाशरय इति । जञाऽजनो दराबजाधीजञानीकञो, दवा सपणा सयजा सखाया समान दत परि- षसवजति तयोरनयः पिषयल सवादरतयनदननननयो अभिचाकशीति आतमा हि परमः सवतनतरोऽधिगणो जी बोऽरपशकतिरसथतनतरोऽवरः। असति खरनयोऽपरो भतातमा योऽय सिताितः करमफठराभिभय- मानः सदसयोनिना यसय समढतवादातमसथ पय भगवनत कारयि- तार नापयद‌ यणोषः घययमानः कलषीकतशचतयादिशवतिभयः ।

वदानतततवबोधः। १३

अङगाननात जञान तन यदयनति जनतवः # ततर यः परमातमात स नितयो निथणः समतः # न लिपयत फलशचापि पदमपतरभिवामभपा कमाता खपरोयोऽसौ किबनधः स यजयत # स सपनददकनाऽपि राशिना यजयत पनः # अविदयाकरमञजञानया रतीयाशकतिरिषयत यया ितरहञदीकतः सा वषटिता नप सरवगा # ससारतापानखिखान- ऽबापरोयतिसनततान‌ # तया तिरोहिततरा कतिः पतरहपाजजि- ता सवभतष भपाल तारतमयन वतत ममवा ऽशो जीव रोक जी- वभतः सनातनःशतरहन चाऽपि मा विदधीतयादिसपतिभयशच । अतो बरहमणयधयासो ऽयकत एवति सिदधम‌ । ननबधयाससयासङगसवभका- शातमनि अगयकततरमलङकार इति चनन । पनसततर यकतयपपादन-

सप जरताडनादखि वयथयौव‌ । एवचाधयासाऽयकततरमलङकार- तनाऽङगीकरता निरपतरपाणा शासरसिदधानतयोबाधसयापयलङकार- तनाङगीकार को दोषः !!। नन तमःपरकाशयोरिवाऽतयनतविरदध- सभावयोशचिनडयोसतदधमीणा चतरतरकयानपपततिरकता इति ? सतयम‌ । तथापि अतयनतविविकतयोरपीतरतरायिवकनानयोनयसमि- बननयोनयातमकतामनयोनयधरममोशचाऽधयसय, मनषयो ऽह, ममदमिति खोकनयवरहारः अनादिकाटमरततः । अतोऽधयासो बणनीय इति चनन । अकिवकाशरयाभावाव‌ । तथाहि। को बाऽविवकाशरयः-जो विषयः, शदधासा बा, तदनयो वा? नादयः। तसयाविवक सवरपता ॥ न दवितीयः । अवितरिकपरयायाऽजञानाऽऽशरयतसय परमव निरसत- साव । न वतीयः । उभयानयसयाधयापतकायतन अधयाससया- दरापयऽसिदधः । किञच, अतयनतविविकतयोरितयता पनरितरतरा- ऽविवकरनतिसवोकतिविरोधाच । न हि सरयानधकारयोदीपघटयोवा- ऽविवकः कसयापि जायत । सरवानभवविरडतवादिति भावः । किञच(तमनो भवता मतऽविषयलाङगीकारादपयधिषठानलासिदधिः ।

श वदानतततवयोधः।

नच, नाऽयमकानतनाऽविषयोऽसमसतययवरिषयतादपरोकषलाचति वाचयम‌ । विकलपासहतवाव‌ । को वा तदविषयः-शदधातमाऽधय- सतो भा। नाधः। अहमथखरपतवन मकतखरपतरापरया सिदधा- नतभङगादसपदिषटताच । ननवसमदरथः= चिदातमा परतिरबिमबिततवन अ- व परतीयत सोऽसमसतययोऽदङकारसततर भाषमानल तदविषयतवमितय-

' थ इतिचनन चिनमातरसयासमदथत मिथयालवापतः । अधयसतत ठ अधयास षति भासमानतव, तसमिन‌ सति स इतयनयोनयाशरयदोषः । नचानादिताव पीधयास भासमानातमन उततराधयासाधिषठानतन समभवाद‌ नोकतदोष इति वाचयम‌ । अधयासमातरसयानादितरायो- गाव‌। अधयासो नानादिः,पभमाहितससकारजनयताव । शकति-

कारजतवादितयनमानाव । किञच । समसतताक उपाधौ पतितिमब- दरषनाव‌ । न हि सतोऽसति तकरम‌ 1 तथाचाऽङकारसय सतय- सवऽनिदततिभसङगाव‌ । कलपिततर ततर चतनपरतिषिमबनानपपततः । अनयया मरीचिकाजटऽपि सयाद परतिविमबापततः । अपिच शरमसामगरीविरदादपि अधयासाभावः । तथाहि' चरममातर सावय- बतवमिनदरियसयकततया गराहमत सादशय पममाजनय ससकारो दो- पशचतयपकषितम‌ । ततराय घरयमधिषठान दोषससकारो शवत परष- निषठौ । यथद रजमितयतरनदरियसयकततया गराहतर, सावयव प- रमारथरजतसादशय शकत भतयकषपरमाणसिदधम । ततससकारदोषौ च परषनिषठौ न तथादाठनतिक निरयनिणपरोकनातमनि यणा- बयवसादशयादीनामयोगाव‌ । कवलो निरगणशच, निषकल, निरवध- मितयादिशरतः । नाऽपि दोषससकारौ समभवतः । तदाशरयसय जञातरनतरसयाऽभावात । अधिषठानम वरसयव तदा सतता । जीवसय शरमकारतवन तदततरभावितरात‌ 1 न नतदपपननम‌ । यतः परो- ऽवसथित एव विषय विषयानतरमधयसितवयमिति नियमामाबाव‌ ।

वदानततचववोधः। ९५

अपकषि निरवयवऽपयाकाड बाखासतरमालनतादधयसयनति) नील- नमसोः सादशयामातरपयधयासद दीनादिति भावः । एवमविरदधः

भरतयगालमनयपयनातमाधयासः । नाऽपि ससकाररपकारणामावः । भरसयगातमनि हतहतमदधावनाधयासमरवाहसयानादिलाव‌ । \ तथाच पवौधयाससयोततराधयास मति ससकारदवारा कारणतराव । नच परममाजनय एव ससकारो दतरिति वाचयम‌ । छाघवरन परवान- भवजनयससकारसय हततवाव‌ । अतः परवा ऽधयासजनयससकारो- ऽसतीतयनन कारणाभावाननाधयापत इतयपासतमिति चनन । दटा- नताभासाव‌ । तथादि । आकाशसय पचीकरततवन सावयवतवात‌ । पञचीकततवादव पथिवयादिभताना ततर सतन तदाशरयभत- नीरादिरपाणामपि ततर सचवादपतयकषतराभावाव‌ । नीरादिष- सययाना पमासरादिति यावव । नच दरदश एतर तसतययो न त सननिहितदश, कथ भमातरमिति वाचयम‌ । तवाऽपि तलयसाव‌ ॥ यतरोभयोः समो दोषः परिहारोऽपि वा समः । नकः परययनयो- कतवयसताटगरथवरिचारण इति नयायाव‌ । एतन एवमविरद‌ः भ- सयगासनयपयनालाधयास इति निरसतम‌ । यतपनरकत, हतहतमदधा- वनाधयासमतराहसयानादिलाव पपरौधयाससयोकतराधयास भरति ससकारदवारा कारणतरादधयासासिदधिरिति । तदपि यसयाभासम‌ । हतोरव वकतमशकयसराव‌ । तथाहि। हततनादगीकरियत यः भथमा- ऽधयासः स सदतको, निहतको वा १ नादः। मराथमयासिदधसतसया- ऽपयनयसतसयापयनय इतयनवसथापततशच । पमाजनयससकारसयव परव- कारणतरनियमाव । तदनङगीकारऽधयाससय वकतमशकयतराव‌ ॥ नच छाधवन ससकारमातरसयव ततरापकषिततानन विषयसनतवमषीतय- कतमतरति वाचयम‌ । असतः ससकारसयवासमभवाव‌ । नच माऽसत ससकारसयापि कारणस, मतीतिमातरसयव सवचतवादिति वाचयम‌ ।

शद वदानततसवबोधः 1

असतो विषयसय भरततिरव सरवाऽनभवविरदतराव । अनयथा ख- पषपदाशशरगादरपि परतीतयापततरसतवाविशषाव । नन खपषपा-

दरसचवाव मतीतयमावः मरतीतिविषयसयानिपरचनीयतराङगीकाराननो- कतविरोध इतिचनन । सदसदभयाभिननपदारथसयाभावाददषटशततरा- च] नच शकतिरजतसयवासच मतीतिन सयात‌,सतर बाधो नसया- दतः मतीतिवराधाभयामनिरवचनीयल निशचीयत । कनापि वरिदषा त- सयानयथा वकतमरकयतरादनीरबचनीयतरमिदधिरिति बाचयम‌। सत‌ खयातिवादिना वदिकाना सवषा ञानाना सतयतराभयपगमाव‌ । कथ तदि तसय बाधो, बाध च कथ सततवमिति चत‌ 1 उचयत ।

सतोऽपि भमाणवलन निटततिजौयत, न ततयनताभावः । पणयन पापसय, सदौषाधिमी रोगसयोकतरङनानन परवजञानसय च निरत शरततवाव । पणयन पापमपनदतीति शयतः । एवमिद रजतमितयतना- ऽपि रजतजञानसय दोपषतसकारमादशयातमकसदधतकतराव सकव- मव । तसय पनः शकतिचषःसननिकरषण शकतसवरपावरणानिट- सया निदतत समभवाद‌ । तसमादङञानसव सचतरादविषयसय सचवा- .ऽनियमात‌ सतलयातिवादसिदधः॥

नन विषयसयाऽसचवपि भतीतयदगीकारशतदयौगता ययमस- नमारग। असमाभिसतथाभयपगमादितिवन । सदधतका रयातिः सव‌- खयातिरितयथोभयपगमात‌ । तरया त दरतापततिमयादोपससकारादि- कारणसय सतव वकतमशकयतात‌ । अतो महवरकषणयमिति भा-

वः। एतनव परथमाधयासो निहतक इतयपि निरसतः । कारणाभाव कायौमावनियमाव । असतः कतरापि कारणतादशनाच । अनयथा ऽनिदततिमसङगाव। नचासतोऽपि रजजसरषसय भयकमपादिजनकतव- दनात‌ कायकारणसकतापकषिततवनियमभङग इति वाचयम‌ ।

ससपणाऽसतः कारयोतपतयनङकटशकतमतवकारणलकषणतवाऽस-

वदानततसवबोधः । ९७

भवात‌ रशरमसयछऽपि सरपविषयकङञानसयव मयादिहततवनारोपि- तरपसय । अनयथा सपविषयकङञानातयनताभाववतो बालसयापि शरमो भयकमपादि शच भवन त तदसति, तयत सतयसरपोऽपि बालशह । त~ ` सादरहयणयधयाससय भानामावातकारणाभावासमाणाभावाच तद‌- षकतणा ानतिमचमिति सिदधम‌ । एतनव -तमतमवियारयमा- ऽऽतमानातमनोरितरतराधयास परसछतय सरव भरमाणममयनयवहारा लौकिका वदिकाशच महकताः, सरवाणि च शाखराणि बिधिमतिषध- मोकषपराणीतयपासतम‌ ॥

नन, कनत दर शरोता अनमनताऽहमिति भतयकषसय दवदतत- करको ठयवहारः, तदीयदहादिषवहममाऽधयासमलकः । तदनवय गयतिरकानसारितवाव । यदितथ तत‌ तथा । यथा मनमलो घट इतयनमानसय, ततर जागरतछमयोरधयास सति वयवहार इतयनवयः) हषकावधयासाभतर गयवहाराभाव इति वयतिरकः। यदि ममाता- ऽधयासवान‌ न सयात‌ तरद भमाणादिगयवहारो न सयादितयथपतत- शवावरमानलाव‌ । तथाचाह भाषयकारः। “कथ पनरविधावदविषया- गि परतयकषादिपमाणानि शासराणि चति । उचयत- दहनदरयादिषवहममाभिमानशीनसय ममातलवानपपततौ ममाणमटसय- ऽतपपततः । न दीनदरियाणयनपादाय मतयकषादिनयवहारः समभव- ति। न चाधिषठानमनतरणनदियाणा वयवहारः समभवति । न चा- ऽनधयसतातमभावन दहन कशचिद‌ वयाभियत । न चतसिमन‌ सरवसमिनन- ऽतति अपङगसयातनः भरमादखमपपचरत । न च परमाततमनतरण भरमाणपररततिरसति। तसमाद‌ वरियावदविषयाणयव मयकषादीनि भमाणानि शाञञाणि च“ति कथ पमाणाभाव इति चनन । उकतमरतयकषानमाना- दराभासमाराव । तथाहि 1 उकतमतयकषानमानादीना ददनदरिया-

दियकतासमपरसन अधयसतानरषयकतवाभावाव‌ । आसनदरियमनो-

१८ त बदानततततववोधः ।

यकतमभोकतरयाटभनीपिण इति शरतः । कपरव भोकतखनियमा- च‌ । अनयथा 'यकतःसयानऽधयसतमिति शरतो भयोगः सयात‌ । नच

तथासऽसङखो हीति शरतिविरोधापततरकतमति वाचयम‌ । तसयाः शरतः परमातमपरतराव‌ । जीवातमनः भरमा, योऽय वद‌ निघरा- णाति स आतमा कतम इतयपकरमय परष एव दरषटा शरोता रस- यिता पराता मनता बोदधा विजञानातमा परष इति शरतिरपि मानम‌ ।

परमरासनसविनदरियायनतरणव करवतवभमाततवायपपततम ततराधयास- गनधोऽपि । तथाच शतिः- अपाणिपादो जवनो अरहीता पय- सयचशचः स शरणोतयकरणः । यसमादनतीनदरियोऽपि सरवतः परयति सरवतः शरणोति सरवतो गचछति सरवत आदतत इतयादिः । नाऽपयन- मानतिदधिः । अधयाससयादापयऽसिदधा साधयाभावन वयापय गरहात‌ । अत एव हतोः खरपाऽसिदधतराद‌ अधयासाऽसिदधा - तदनबयचयतिरकसय सतरामसिदधः । घटादीना मतपारणामरपतन ‹ दषटानततरषमयाच । तयव वयवहारसय दहादियकतातमकरवकतना- ऽनयथासिदधतरादथापततरपि निरखतवादाभासमातरतवसिदधिः 1

नच सषपतावधयापाभवि वयवरहाराभावादयतिरकसिदधसतयवानवय- सिदधिरतो हतोः खरपासिदधमाव इति वाचयम‌ । तनन करणोपरमा- ननोकतानपपतयदधारः। नन भमाशरयस हि मादम‌ । परमा यदि

निलयचिनमात तीशरयतवायोगः, करणवययञच। यदि टततिमाघन जगदानधयमसङगः । ?तरजडतवात‌ । अतो इसीदधो बोधः भमा । तदाशरयतवम‌ असङगसयातमनो दततिमनमनसतादासमयाधयास विना न समभवतीति भाव इति चनन । अनपपननलाव‌ । तथाहि । य-

दकत टीदधो बोधः पमति। स बोधः किमातखरप! इततरष वा ? आतमधरममो वति ! बिवरचनीयम‌ । नादयौ वकत शकयौ । तयो- सतथव दपितलाव‌ । किच, तसय चिनमातर इततयाराधनाऽयो-

\}

वत‌ । यदपनरकतम- असया- सव वदानता सा-

धारण विदयामाहः

` बाऽणमतरणापि गनधहवतनम-

¶५सङगतव- ९शखना-

रदिवा

च =

वदानततकववोधः। २१.

भरणयनरपभदनानाऽपमभवाव । यररिषयोपदशरपमददरधना- ऽसमभवाचच को वा यरः कसम दिषयाय र वा तसवमपदिषव 1

(तय सरवसय वाधितसाव । अनयथा भददरीनसयव भवनमतऽङगान- मखकतवाव । कारवदरशनसय कारणसततापषकतरनियमन विया- | वतवसयाऽवरयमभावाव‌ । तदयोगादनापततरमसङगसय दबौरतवाव‌ 1 "नन ओीबनमकततवाततषा दगधपटनयायनानवरतमानवाधितमददरषना- -शोकतदोषयोग इति चनन । षटानतषमयाव । दगधपटसय किमपि -कारयकारिताभावात‌ । तषा त परवदव सरवकरियाकारित भतयकष- भरमाणतिदधमतरति भावः । न चाऽनयदषचयव तषा करियाकारित- ¡मिति वाचयम‌ । नियामक (ऽ भावचछासरममाणणशनयतराचच । नच `रधमावरदषलाव‌ ततकतकायकारितव न दोषावहामिति षाचयम‌। [1 ततकारयभतकामकरोधादौ च ` मान मकताभिधानसय, यकता वयमितयजञजनतावचकतामावर- `

|षाव‌। एवञच पञङञामावरजीवनमकतरजनमनधसय पसःकमरनयनजना- दपहासमातरल।व । जीवनमकतौ भमाणाभावाच ॥

नन तसय तावदव चिर यावनन विमोकषय अथ समपतसय इति शरति- दधा जीवनमकतिः मिमिति निनधत इति चत‌ सतयम‌ । गत- पाणा किमपयशोभन नासतीति भावाव‌ । शरतौ, तावदव चिर न पोषय अथ समपतसय इति परः मारगधभोगपतिबनधरक वतमानकाठ ॥पताभाव माविमोकषखच साकषादचयमान बञातवाऽजञातरा वा ययषटवा- तवादत एव यथाकामचारिणा सिधनत किमपि दषण नाऽसती- भावः। एव वदानतशाचञसयामरयोजकतवन वयथयाव‌ कवलादरत- दिमतमसङगतमतरति सिदधम‌ । अधयासाङञानलकतणतभिवकादि- शषनिराससत परमतगिखििजाखय गरनथ विसततसततव दरषटवय प विसतरण ॥

गर‌ वदानततसववोधः ।

नन परतसयाधयसततानङगीकार परमारथतो भिशनाना पदारथा ना वरहमकयासमभवात खमखन भवदधिरपि निरसततवाच । परवो कतशरतीना बरहमकतवमतिपादिकाना भदपरतिषोधिकाना च बि- रोषारिसदधानताभावपरसङगः सयादितिचनन । सचछाससिदधानतरमनणा- थ भगवतपरबरमपरषोततमाजञयावनितलावतीरणाना शरीसनछमार- समभदायभवरतकाऽऽचारययाणा सिदधानत शरतिषिरोधगनधसयाऽपय- ऽभावाव 1 तथादि। न तावतसदवति शरतिविरोषः। अगर खषटरादौ शद- शाबदवाचयसय कायसय जगत; सचछबदवाचय कारण अति. सषमरपतवन सनवऽपि नामरपविभागामवन पथगरहणानखाव‌ सदबति कारणनकयनिरदशः सपञः । अनयथा सचछबदवाचयसय कारणसय बरहमण हदमितयद‌गसयानिरदशायोगाव कायसय कारण ससमरपण सचछानङधीकार च अपतकतायवादाभयपगमापतया तत‌ सदासीत, पतवाचाऽवरसय, असदगयपदशादितिचनन धरममानतरण वाकयरषाव, यकतः शबदानतराच, पटशच इतयादिशासरावगत- सवरकारमतवदिभततपरसङगः सयात‌ । किञच इदमा निरदिषटसय कायसय परमभावाङगीकार आसीदीति पषकारसमबनधो न सयात‌ । शरतयथशच ततन सचछबद; खतनरवाचकः। सतखखातनतयसदिषटमिति वाकयात‌ । एकशमदशच कारणकतव विदधाति । एवकारशचानय- योगगयवचछदारथकसततसमर निषधति । अदरितीयकषबद शच तद‌ाधिकय निषधतीति, न ततसमशचाभयधिकशच दयत इति शरतयकाथतवात‌ ॥ अनयथा एकपदनव अदतसिदधौ अनयपदरयोवयथयापततः । अथ, ततवमसि, अयमातमा बरहम, स खसिद बरहयतयादिशरतीना चि-

दचिदासमनोरहयातमकतन, तदायततसथितिपरटततिकतन तदयापय- सन च बरहमतादातमयभरतिपादनन खारथ एव परापाणयात‌ सरव

समञजपतम‌ । ततर बरहमासकतव नाम- बरहम आतमा यसय

वदानततसवबोधः 1 २३

चतनावतनरपवसतजातसय तद‌ बरहमातमक, तसय भावसतचछम‌ । तनःपएष म आसमानरयामी एष त आमानतयौमी एष सरवभतानतरासा सरववयापी सरवभतानतरातमा,पति विशवसयातमशवरमआसतितपगचछ-

। नति गराहयनति च,अहमातमा गडाकदा सरवभताशयसथितः, सरवसय चाह हदि सननिविषटः, यदह वसधा सरव सतयमतदिवौकसः,अह भवो भव- नतशच सत नारायणासकाकषवजग चापि मा विदधिरनदियाणि मनो बदधिः सव तजो बल, धतिः वासदवातमकानयाहः सतर सतरमव चतयादिशरतिसमतिघतरभयः। यो यदातमकः स तदभदवयपदशाईः छएवरणकणडलादिवदितिवयपतिशवातिमतिदधतराव । तदायततसथिति- भतिकसवन, तततसय बरहमण आयतता अधीना सथितिः मरततिशच यसय वसतमातरसय तततया, तसय भावसतततवम‌ । तन सनमलाः सो- मयमाः सरवाः परजाः सदायतनाः पसतिषठा, एवसय वाऽपषरसय मरासन गागि सरयाचनदरमसौ विधतो तिषठतः, भीषासमादरातः प~ षत भीषोदति सरयः, भीषासमादभनिशचनरशच मतयरषाबति पञचमः, करिमनन जगमाथ सरव लदरशग जगत‌, विशव वद यदर विशवयो- न, नमोऽसत त शाङगवकरासिपाण, ईशवरः सरवभताना हदश ऽ लन तिषठति # शचामयन‌ सरवभतानि यनतरारढानि मायया, सरासर गनधरव सयकषोरगराकषस, जगदरश वतऽदः षणसय सचराचरमि- तयादिशचतिसपतिभयः । तथाच ययदायततसथितिपरदततिक वसत तनतदभदवयपदशाईमिति वयाकषिराननायत छनदोगः भाणसवाद, नव वाचोन दचकषषिन शरोतराणि न मनासीतयाचकषत भाण हयवाचकषत भाणो शवतानि सरवाणि भवतीतयादिना । किख तदयापयतन ततसय बरहमणो वयापय यततदनयापय तसय भावसतततवम‌ । तन,यजच फिचिलगतयासमन‌ दयत शरयतऽपि वा,अनतरबहिशच तत‌ सर वयापय नारायणः सथितः, चरावाषएरयिचयोरिदमनतर हि वया- ,

#

४ बदानततसवयोधः ।

त सयकन दिशशच सवा इतयादिशाखराव‌ । यो यदयापयः स त- हप इतयतर, योऽय तवागतो दव समीप दवतागणः, स तमव जग- सषा यतः सरवगतो भवान‌, सरव समापनोषि ततोऽसि सः, सरव- गतवादननतसय स एवाहमवसथित इतयायः सयतयः भमाणतन बोधयाः ॥

एतदकत भवति। सतता तावद‌ दविविधा-खतनवपरतनतरमदाव‌ । ततर सखतनरसतता नाम आतमाधरिततव सति खायततसथितिपततिकता 1 सा परबरहमाविशवातमनिषठा। सदवसोमयदमगर आसीदकमवादवितीयम‌ । एतसय बाऽकषरसय परशासन गाग सरयाचनदरमसौ विधतो तिषठतः) षासमाद‌ बातः पवत,आतमा, हि परमखतनतरोऽधियणः,एष सरव वरः सरवाधिपतिः, स कारण कारणाधिपाधिपः न तसय कथि- जञनितान चाधिप इयादिशचतिभयः । सरवसय चाऽह हदि सनिविषटो मततः समतिङञानमपोहन च, शासता विषणरदषसयतयादिसरतिभय- श । एव खतनतरसतताशरयो निरसतसामयातिशयो विशवातमा परबरहम भगवान‌ शरीपरषोचतम हति सिदधम‌। परतनतरसच च परायततसथिति- भततिकलम‌। तचच चतनाचतनातमकनियमयवगति । यदासीतत- दधीनमासीव, जीबोऽसपशकतिरखतनतोऽवर शतयादिशरतिभयः 1 मततः सरव भरवरतत, सतव खातनयमदिषट तचच कषण नचाऽपर, अ- खवातनयाततदनयषामसत विदधि भारतयादिसमतिभयः। परतनतरस दविविध, कटसथ विकारबीर चति। तवर कौरसथय नामजनमादि- विकारशलय सति नितयम‌ । तच जीवातमवरगोरित‌ । तदाशरयो जीवः मतयगकषरपरपकषवहवादिशबदाभिषयः । अजो चको जष- माणोऽनरत जहातयना यकतभोगामजोऽनयः, न जायतभरियत वा विपशचित, अजो नितयः शाछतोऽयपराणो न हनयत हनयमान

„ शीर इतयादिवाकयभयः । दवितीय च विकरियायकतत सतयनादन-

दानततततवबोधः । १५

मततवम‌ । ततत मफतिवगाभरितम‌ 1 तदाशरय च काकारणातमक भधानभरकतयादिकाबदवाचयम‌। गौरनाचनतवती जनितरी भतभाविनी सितासिता च रकता च सरवकामदघा विभोरितयादिशचतः । निगण तलगधोनिरनादिमभवापययम‌,अचतना परारथा च नितया सततवि- करिया, तदतदकषय नितय जगनमनिवराखिलम‌, आविावितिरोभाव- जनमनाशषषिकरपवदितयादिवषणतरचनाचच । तथाच खतनपतछषि- षयकाभदवाकयमटततसतसयकयाव । तनष तरा नराकाङयम‌ । सथव मदनिषधपराणा चाऽपि चतनाचतनवसतटततिखतनस- निपधपरतन खारथ एवर मामाणयाव । भदवाकयाना त परतनतर- सकतवविषयकतवव सवारथ बिधायकतवातसरव समस‌ । एवज - सब~ तनतरसनल परतनतरसनतवाभाव चाशरितय तततवमसयादिवाकयानि भ- दाभदवाकयाना परसपरविरदधानामविरोधनानतकामानि जगदधि-

सनाभि बरहम परतिपादयनति । तथाच विदवातमा परषोततमः सवा- शरितातमसततया विरसमादभिनः । तथवातमीयचतनाऽचतनानिय- मयवरगदततिपरतनतरससवाभावसपण विशवविरकषणतवाऽपरपरयायण साङनादिवदधावरपणातमासाधारणन धरमणाऽसथलादिवाकयमति- पायन विललसमादभिन इति सवमावतो पिदयभिननाभिः शरीपर- घोततमः परबरहमभतो भगवान‌ रमाकानतः सरवबदानता इति सिदधा- सतः । उभयविध-वाकयानि त पशरमबोदाहतानि उकतायघटकवा- कयानि कानिचिददाहियनत । एकः सन‌ वहधा विचचार, एको दवो बहधा सनिविषटः, लमकोऽसि बहधा बहन‌ पविषट इतयादयाः शरतयः 1 एकतव सति नानासव नानातर सति चकता, अविनय बरहमणो रप कसदरदितमईतीति भगवानमनः । जञानयङञन चापयनय यजनतो मामपापत, एकलन परथककन वहधा विदतोमखमिति भ-

गबदराकयम‌। ॐ नमो बादवाय तसम भगवत सदा, वयतिरिकत न

१६ वदानतततवबोधः।

यसयासति वयतिरिकतीऽखिरसय यः, नितयानितयपरपातमन‌ नि~ षपपञचाऽमलाधचत, एकानक नमसतभय वाषठदवादिकारण, यः सयलघशषमः भकटमकाशो षः सरवभतो न च सरवभतः, पिचव यतशच. तदविधवतो नमोऽसत तसम परषोततमाय इति विषणपराण मरशद- वियानि । ततरव धवसततौ- एथगभतकभताय भतभतातमन नम शति। हरिवरोधषटाकरणः शरीकषण भति, कचिदवहलन षदनति दव~ मकातमना कचिदिम परातनम‌, बदानतससयापितपकवयष दरषट तमीश बयमदयता समः, अनकमक हषा वदनति शरतिसपरतिनपाय- निविषट चाः, आहयमासमानज पराण दरषट तमीकष षययधताः सप शतयाधाः सपतयशच चिद चिदधिननामिननबरहमाभिषायिका अन- सनधमाः । अल विसतरण ॥

नाऽपि नानालनिषधकवाकयविरोधः । तसय कारण नाना- तनिषषपरतवाव । इह जगतकारण बरहमणि नानात नासति । कारण- सय सरवशाञ एकलमरतिपादनाव‌ । नानालदरशन ह तिषठत, नानव दशनसमतावव फल, मतयोः स मतयमाभोति य इह नानव पशय तीति मयोरननतर मतयमामोति । पनः पनरजनममरणादिरपसषार- भाग‌ भवतीसयथः । अतो न हि जगतखरपपमरतिपधकमिद बाकय- म । विकरपासहतरात । तथाहि । किमिद षाकय बरहमतर वसत- रापत परतिमधति, अपराप बा । आय सतयम‌, असतय वा । नायः । ससयसय निषधायोगात‌ । अनयथा बरहमणोऽपि निषधापततः। न दवितीयः । असतयसय पापतरवासमभवाव‌ । न चाऽधयसत मिथया- भत भरतिषधतीति वाचयम‌ । वदसय परव भरानतयभावाव‌ । यथा रोक दोपवतः परषसय भरानया शकतो भतीत रजत पनः शकतिखरपसाकषातकाराकनद रजतमिति स एव मतिषधति । तथा वदसय रानतिकारणाभावाव‌ परतीतयभावसतदभावाव‌ मरतिषषा-

बदोनततकववोधः। २७

ऽततमभवात‌ । अनयथा बद दोषाङगीकार बाहममतपवशापततः । न दवितीयः । अपरापतसय निपधायोगाव‌ । तसादकतारसयव वरीयसतव- म । किशच, नानालदरनोकतो दोषसत अङगानकारणवादिमत एव समनवितः । यततः शदधसय सरवधयनयसय दतापततिभयाव‌ कार- णतवमनभयपगमय बरहमणः कारणतवमतिपादकशाञचवाधानिर- सरथ ततर मायावचछिनसय सरवहञतवसरवरातयाशरयसयशरारयसय करपनात‌ । बदिकसमभदायनिषठाना ठ एकसयव परबरहमणः शदध ताऽननतयणशकतयादयाऽऽशरयतखरतरकारणलतायङीकारामोकत- दोषगनधसषठवातसपशावकादाः । तथव, यतर हि दरतमिव भवती- ति शरतरपि खतनतदतनिपधपरतवन नराकयदकषयाद‌ न कोऽपि विरोधः । ततसिदध कवलादतवादिमत शाखानरथकयमिति ॥ तथव कवलभदवादिना बदकदशबाधसयोकततवाव‌ । न हि शाखरवाधना- ऽधमाचारयाऽऽविभावो मवति । अपि त तपवतनारथमिति मा- घः। यदि मदवादिभिरभदवादिभिशच खाभाविकोऽभदो मदोऽपय- ङीकरियत चतति सरवोऽपि बदः सारथकः सयाव । परनत त खसि- दवानत सयकता आगता असमनरग । अनयथोकतदोपाणामवरजनी- यतवादर विसतरण ॥

विदवचिदरिशिषठादरतवादिमत त नोकतशाखरविरोधः । यथपि चतनाऽचतनयोरहयविरषणतवनाङीटतयोरितरवयावरतकतवविरोष- 'णलकषणतवातपपततया बरहमणसतदविरिषटतवासमभसतथापि तवो -हषणा खामाविकमदाभदसयवाऽङगीकाराव । नञ यः परथिवय- नतरोय पथिवी न वद‌ यसय पथिवी शरीर यः एथिदीमनतरो य- मती सयारभय, य आतमनि तिषठन‌ यशचातमनोऽनतरो यमातमा न बद‌ यसयातमा शरीर य आतमानमनतरो यमयति सर त आलमानतरया- -सयऽमत इवादिशतिभिशविदवचितोः परमातमशरीरतवाभिधानाव‌। ~

२८ वदानततततवबोधः 1

रीरसय च आतमविशषणतवन परसिदधतवाव । एव सरवाबसथाव- सथितचिदवचिदरसवशशरतया तसकारः परमपरषः कायौवसथ- कारणावसयजगदपणावसित इति कथ बिशिषटतवासमभष इति चतसतयम‌ । शवतिभिशचिदवितोः परमातमशरीरत भतिपात इ- तयतर न कशचिदविवादः, पर त तयोरविशषणतवसय बकतमधाकयतवा- त । तथाहि । यतर यतर शरीरतव ततर ततर विशषणतवमिति ना- सति नियमः । पत तदभावात‌ । न हि नयादततकतवपनतरण विरोषणलङकसयाऽपि दषट शरत बा । तसमादयावसयसशच एब शशी- रसय विशषणतवम‌) अनयतर वयावरयाना सतवन षारीरसय बिरोषण- तासमभवाव भरकत विदचितोविदषणत चिदचिद‌ बरहमति तततव शरयादनयसयाभावाद‌, भवदधिरपयनङगीकाराच । तसमाद‌ वयावरतया. ऽभावाद‌ वयावसतकतवविदोषणलकषणतवाभावसतद पाव च बरहमणो विशिषटतराभावः सतरा सिदधः। माऽसत बिरषणतम‌। एतावनमाव- जयनसर न कापि कषतिः) तयोबरहमणा खाभाविकमदाभदाडीका. रण सरवषा वाकयाना खार भामाणयाव‌। तथाच तषा बरहमघररभाषय। अतरद ततवम‌ । अचिदरसतनिदरसतनः परसय च बरहमणा भोगयतन भोकठतन चरितवन च खरपयितरकमाहः काशचन शरतयः । असमानमायी जत बिदवमतव तमशचानयो मायया सनिरदधः, मा- या ठ मति विययानमायिन त मदशवरम‌ । पर पधानममताकषर हरः कषरातमानावीशत दव एकः । असता हर इति भोकता निदिशयत । भधानमातमनो भोगयखन हरतीति हरः । स कारण कारणाधिपाभिषः न तसय कशचिजजनिता न चाऽपिपः । मधानबजपतिरणशाः पति विशवसयासशवर, शाइत शिवमचयत, जञाऽङनौ दराबजा- वीशानीशो, नितयो नितयाना वतनशवतनानामको बहना यो विदधाति कामान‌ । भोकता भोगय परितार च मला तयो-

वदानततततवबोधः। २९

नयः पिषट सवरादरसयनशषनकषनयोऽभिचाकशीति । पथगा- तमान पररितार च मतवा, जषटसततसतनाऽयततवमति, अजामका रो- हितथहषणा बहीः परजा जनयनती सरपाम‌, अजो हको जष- माणोऽलशत जहाचयना यकतभोगामजोऽनय इतयादीनि बहशः शर- तिसपरतिवाकयानि पितवा, अगर, एव सरबािसथावसथितचिदचिद‌- वसतशरीरतया तसकारः परमपरष एव कारयासयकारणावसय- जगदपणावसयित इतीममर जञापयित काशचन शरतयः कारणावसय कायौवसथ जगव‌ स पवतयाहः । सदव सोमयदमगर आसीदकमवा- ऽदविीय, तदकषत बह सपा भनाययति,तततनोऽखजततयारभय, सन- खाः सोमयमाः रवाः परजाः सदायतनाः सततिषठाः, दतदातमय- मिद सरव ततस, स आतमा तततवमपि खतकतो शत। तथा सोऽकाम- यत बह सया परजाययति, स तपोऽतपयत स तपसतपतवा शद सर- मटजततयारभय, सतय चानत च सतयपभवदितयादया शतयकता का- यीवसथः कारणावसथशच सथखबषमचिद चिदरसतशरीरः परमपरष एवति कारणात‌ कायसयाननयसवन कारयसय विजगाततया एक- विजञानन सवविङञान च समीहितमपपननतरम‌ । हताऽहमिमासतिसो दवता अनन जीबनारमनानमविशय नामरप वयाकरवाणीति ति- सो दवता इति सरवमचिदरसत निरदशय ततर पवातमकजीवानवशन नामरपचयाकरणवचनाव सरव वाचकाः शबदा अविजीवविषि- परमातमन एव वाचका ईति कारणावसयपरमातमवाचिना श- षदन कायबाचिनः शाबदसय सामानाधिकरणय यखयततम‌ । अतः सयलघशमचिदविदरसतमकार बरहम कारण, कारणञचति बरहमोपा- दान जगदिति भरतिपादितम‌ । नचवमदरतमागतामिति वाचयम‌ । तसय ततरव दषिततवाव । तथरथा निरविरोषयसवकयवादिनः सरव ब-

हयासममावोपदशाः परितयकताः सयः । एकसमिन‌ वसतनि कसय ता-

३० वदानतततवबोधः ।

दातमयञपदिशयत। तसयवति चव सववाकयनवावगतमिनि न कादा- समयोपदशावसयमसति किञित‌ । कलपितमदनिरसनामिति चव । ततत न सामानाधिकरणय तादातमयोपदशावसयम‌ सामानाधिकरणय व बरहमणि भरकारदयपरतिपादनन विरोधमवावहद‌ इतयादिना ॥

मदामदबाद त बरहमणयबोपाधिससरगाततसमयकता जीवावगता दो- षा बरहमणयव भादःषरिति निरसतनिखिलदोषकलयाणासकबरहमा- ऽऽतममागोपदशा हि विरोधादव परितयकताः सयरितयादिना चौ- पाधिकमदाभिदसयापि निरसततवात‌ । बदारथसङकदऽपि एकविजञानन सरवविहतान, ससय मिथयात सरवसय जञातवयसयाभावान सतसय- ; ति, सतयमिथयातवयोरकतामसकतिरवा इतयादिना वदानतदीप च ।

अतरय वदविदा भरकरिया। अचिदरसतनः सवरपतः सवभावत- : शआरातयनतविलकषणसतदातमभतशतनः तयगासमा ।तसमादवदानपकता- नितयाच निखिरदयमतयनीकतया कटयाणकतानतया सरवाव- सथविदचिदयापकतया नियनततया शषितया चातयनतविलकषणः प~ रमाता । तदकत भगवता दवाविमौ परपौ लोक कषरशचाकषर एव च| कषरः सवाणि भतानि कटसथोऽकषर उचयत । उततमः परषसवनयः परमासयदाहतः। यो छोकजरयमाविदय विभचयवयय ईखरः । य~ समारकररमतीतोऽदमकषरादपि चोततमः। अतोऽसमि रोकबद च मथितः परषोततम इति। शरतिशच, मधानकषतरषपतियणशः पति विहवसपाल- वरम‌, अनतरवि शच ततसरव वयापयनारायणः सथित इतयादिका । सतर कारशचव वदति, नतरोनपपततः, भदवयपदशाचच, अनपपततसत न | शारीरः, करकममवयपदशाच, पतयादिशबदभयः, आधक तभदनि- दशाव, अधिकोपदशातत वादरायणसयव तनादितयादिभिः । न~ चाबिदयाङतमपाधिकत बा भदमाशरितय निरदशाः । इद ८ शरितय पम साधरमयमागताः । सरगऽपि नोपजायनत भखय न

बदानतततववोधः। = ३१

च |स नदाद, नगदयपार ८4 द ४५५ » भकरणद‌रभिदितताच, भोगमातर-

क चिदविदीनवरमदः खाभाविको विकषित इति निशी इति भतिषादित गौतामाषयऽपि, न

न स नम जनाधिपा इतयसय शोकसय भाषय । द हवासमदसयाताचिकलरन तनोपदशसमय

न सगचछत । भगवदकतातमदः खामाविक शति ह । नितयो नितयाना चतनशचतनानामको बहनामिती- डदवतसय निरसततराव‌ ।

चतता कथ विदिषटरतमिति सिदधानतसिदधरदतसय निरसत- दतिचनन सषमविदचिदवििषसयलयिदचिदवििषटयवरहमणोर- दरताभयपगमासन त विशषषणविरोषययोरपीति भावः । नच तदि लभद‌ आगत इति वाचयम‌। तसयाऽपि सतरभाषय एव निरसतता- तथाहि । कवलमदवादिना चातयनतभिननयोरकनापि परकरण- समभवदव बरहमातसभावोपदशो न समभवतीति सरवबदानत- यागः सयादितयनन परिरषाव सरामाविकमदाभद‌ एव तयोः बनधः सिदधः । तथा चोकत खयमव । विदोषणसय विशिषटवसत-

दशतनाभदगयवहारो मखयः । विशषणविशषययोः खरपखभा- भदन भदवयवहारो यखय इति । तयव खघदाधगरहऽपि णगीताघ ऽदराविमौ पकषिणौ नितय सयो चापयचतनौ । एताभया ठ रो योऽनयशचतनावान‌ स उचयत इति सतछपरपतररकषणय परमातमनः तिपादय, अतमानादरिनानीयाव परष सछसभरयमिति परषसय स~

वाशरयतसकका, सततव च यरपचकसततर सतचविचारणतयाशर-

३९ बदानततसवषोधः।

याशरयिणोः सतवपरषयोरकय वा भदो वति विचारणीयमिलकत, वषतरकयोरकयमितततननोपपदयत,पएथगभतततः सतवमितयतदविचा- रितमिति सततकरहनयोः कषटकयवादवतकवरमद बादोऽपयविचार

तमितय विदषा नयः। मधकसपो दमबर वकय पथकरमपि हदयतमरसयोयाऽनयः सयादप योगत तथा तवोरियदमबरफलजलाशरययोरमशकमदसय यपिकषया भदाभदनयपदशाघभावपि नयाययौ रपीयपसहतम। अनन मोकषशच चिदचिदीशवराणा शदवयपदषसत षा खरपटकषणयानरयः । अभदवयपदशोऽपयाशरयाकषिम सरय एवतयकत भवति । तथाच विषणपराण, मिषणः षादष छ मयि चासौ यथा सथितः । सरवगतवादननतसय स एवा ऽहमष चिनतयन‌ सरवभतसथमातमनयपि च कशवम‌ । मययनयतर तथा भष सषनष च, तथव वयाकषिरववरयगणतसचिकी भभोरितिभगवतः रष घरावसथितिरव सरवामदवयदददितरितयकतम‌ । अतो न दशयोविरोध इति मतिपादितम‌ । एवशच ~ शाचनपिरदधतरन निरसततवाचिदचितोगरहयणा सह खाभाविः भदसयवाङगीकारो निवतो भवाति। अनयथा शाख समबधानतराभाय पो कषवकतरादगीकार तज खमखोकतदषणाना सवषिदधानत एव पातादतो नानयः पततः परिगरहीत शकयत । तसमादकामरपि विधः विदीशवराणा सवाभाविकभदाभदमव समबनधमङगीतय पनिषि छताङगीकारो गोरवावहोऽपयनपपमो ऽपि सवसमदायसय सवातनय सिदयरथ इति सिदधम‌ । अ विसतरण ॥

इति शरीसनतछमारनारदसभदायमवतकायाचारय- शरीभगवननियमाननदानयायिना अननतरामण

विरचितो बदानततकतबोषः समापतः ॥

असया चौ लमवा-तरकततरनयमालाया रतिमास पषठ शतक खनद र: सीसकाकषररततमष पततष पकः सतववो मदरयितवा परकादय

२ त। एकसमिन‌ सतवक पक पव परनथो सजयत। पराचीना वलभाशवाऽमदिता मीमासावदानत।दिदन, वयाकरण, धमनदराख, साहितय, पराणादिनरनथा पवातर खपारषछतय सगयनत।

३ काशिकराजकीयपरधरानससछत गङालया$घयापकाः पणडिता अनयच दाखदणएया बिदवासः पनतपरिदाधनादकायकारिणो भरवानत ।

४ भारतवरषीतर,वरहदशीयः, सिदलदरीपवासििहच तद परादक- ० मदयम मदरा: ७ जाणकताः <

५ अनथदय परतिसतवक ” ^ ह “. च ६ परापणवययः परथग‌ नासति। ७ सामपरत मदयमाणा गरनथाः- सदिताः सतपः (१) सरकाररनमाला । गोपीनाथभदहरता (ससकारः) २

ञ‌ जिद (०) शबदकोसतभः । भटनोजिदीकषितरतः ( वयाकरणम‌ ) १०

(:) छोकवारतिकम‌ । मडकमारिलविरचितम‌ पाथसारयिमिशरकत-नयायरननाकराखयया , ( मीमासा ) ९ वयाखयया सहितम‌ समपणम‌ ।

माषयोपददित तसव तरयम‌ विशिषटादतद शन परक | , रणम‌ शरीमहछोकाचाययपरणीतम‌। शरीनारायणती | (दानतः) २

: थ विरचित भाहभाषा परकादा सहितम‌ । स २५) करणथरकाशः । शरीघरहमद वविरचितः समपण: ( जयोतिषः ) ८) मादचिनतामणिः महामहोपाधयाय > अओोगागाभह विरचितः । तकपादः ® नयायरलमाला-शरीपोसारयिमिशर वि° स० ( मीमासा ) २ | रहमसतरभाषयम-वादरायण शरणीत ५ वदानत सतरसय यतीनदर भीमदिला- (वदनतः) ६ नभिशच कत वयाखयानम‌ । समपण ।

सयादवादमञजरी-मलछिषिणनिरमिता समपरणा । ( जनददोनम ) २ ) सिचिजरयम-विशिटादवत-बरहमनिरपणा -

| ( बदनतः ) १ परम-वरीभाषयक‌ता परमगरभिः शरी &

नयायमकरनद‌ः । शरीमदाननदरवोधमहा- ( वदान

(४

( मीमासा ) २

यासनमनिभिरविरचितम‌। . समपणम‌

रकाचाथसगरहीतः मचायचितसलम- निविरचितभयाशयो पतः स ) विमकतयरथनिणयःनयायाजसारिपरथमादि - सपविमकतिविसततविचाररपः म० म ( नयायः) ५ भीगिरिधरोपाधयायरचितः। समपणः

(९ विधिरसायनम‌ भीअपपयदीशषितङतम‌ सम (१४)नयायसधा ( तनतरवारतिकटीका ) का | 1

मशवरविरचिता । ( मीमासा) (१५) शिवसतोतरावली । उतपरद विरचिता ।

शचीकषमराजावरचितदरततिसमता । (१९) मीमासावालगरकाशः ( जमिनीयदवादरा

षयायाथसगरहः ) शरीमटनाराणातमजम- ¢ "(मीमासा ) इशङकरविरचितः। 4

(१०) परकरणपञचिका (परभाकरमतासारि मीमासाददरनम)म

( वदानतः )

महोपाधयायधरीशालिकनाथगिशरविरचितम । धीशङकरम छता मीमा सासारसतरहच समपणोः ( मीमासा)

(१८) शतरतसि दध सिदधानतसारः । पणडितपरचरीसद‌ाननद‌वय। शरणीतसततछनवयाखयासमलङकतशच । ( वदानत }

(१९) क।तयायनशरातसतरम महामहापाधयायशचाकका-

च।याचरचतमाषयस।हतम‌ ।

२.) बरहमसतरमाषयम शरीमसकराचायचिरयचितम‌ ( वदानतः) (९)शरीहपपरण तपर खणडनखणडलादयम‌ आननद पण- | ,

चिराचतय‌ा लणडनफकिकाविमजनाखयया वया- [ (बदा खयया ( विदयासागरी ) ति परसिदधया समतम‌ ।

(२२) आखयातचनदरिका शरीभटमलविरचिता ॥ (९३) शरीलकषमासहसरम‌-वालवोशिनागयाखयया }

ऽवतराणकया, च सदनम‌ । (९४) बरहमसतरच।तः ` मरीचिका शरीवरजनाथभटरता । ( वदानतः (२५) करोडपतरसतरहः अतर शरीकाटीशङकरसिदधानतवागीदराविरचि

तानि अमानजागरदीशयाः परलयकषाजमानगादाधयौः परयकषाई मानमाथयो वयतपततिवादसय शकतिवादसय मकतिवादटसय शा कतिपरकाशिकायाः कखमाञजटशच करोडपचराणि । ( नयायः )

(२६) बरहमसतरमदतादधतददानम]शनानदरभटराचन।सदधानतसरतक।

धरटाोकासराहतशचादवानायपरणाचासरदधानतजञानहवयाखयचयाखया

(९७) षडद शनससञचयः । बौदध नयायिक कापिलय जन वशोषिकत जामनायददन सकषपः । माणसदरकतसाकया साहततः 1 हार

भदरसरिकतः । २८) छयदधादवतमारतणडः धरकराशाञयाखयासदहितः । परमयरलागोचशच

(९९) अनमानचिनतामणिवयाखयायाः शिरोमणिरतद‌ीधितयाः जागदीनषी रीका ।

(६०) वीरमितरोदयः । महामहो पाधयायशचीमितरमिशरविरचितः । (६१) सछतिसारादधारः ।विदधदरविदवभरतरिपाटिसकलितः। (६२) वदानतरलमञजषा । शरीमगवपरषोततमाचाय छता ।

पननादिपरपणासणानम‌ | हरिदासः,

बनारस सिटी

शा ~ अ म 2

॥॥॥॥॥॥॥||॥॥

00 ॥01 ?{॥01६ 0

# ८॥1