113

ì¿Ù

ѳ

ٳѳ

Ûϳ

ϳÝ

ѳݹ

»ë¸

(Ä

) ï

³ñÇ

, ÃÇ

í 2

(38)

³å

ñÇÉ-

ÑáõÝ

Çë,

201

2

Ⱥ¼ì²´²ÜàôÂÚàôÜ

Üá ñ³Ûñ ´. äá Õáë ۳ݴ³ ݳë. ·Çï . Ã»Ï Ý³ Íáõ

17-18-ð¸ ̧ ² ðº ðÆ ÐàôÜ ¶² ð² Ð²Ú ´²ð ́ ² èÀ

´³ é³ å³ ß³ ñ³ ÛÇÝ ¨ ù» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý ³Ý¹ ñ³ ¹³ñÓ*

Øáõïù

гÛ-ÑáõÝ ·³ ñ³ Ï³Ý ³éÝ ãáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ ¹³ ñ» ñÇ å³ï Ùáõà ÛáõÝ áõ ݻݣ ÐáõÝ ·³-ñdz ÛáõÙ (áõß ÙÇç ݳ ¹³ñ Û³Ý Ñ³ Û» ñ» ÝáõÙª س ׳éë ï³Ý, س ç³ñ) ѳ Û» ñÇ Ñ³ÛïÝ-í» Éáõ Ù³ ëÇÝ ÑÇ ß³ ï³Ï Ý»ñ, ³Û¹ ÃíáõÙª ÑáõÝ ·³ ñ³ Ï³Ý ³Õµ Ûáõñ Ý» ñáõÙ, Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ »Ý ¹»é¨ë 10-11-ñ¹ ¹³ ñ» ñÇóª Î»Û ½³ ¹áõù ëÇ (972-995), êï» ÷³ Ýáë êáõñµ ó ·³-íá ñÇ (997-1038) ų Ù³ Ý³Ï Ý» ñÇó£ Ƶñ¨ ·³Õ ó Ï³Ý Ý»ñ ѳ Û» ñÁ ÐáõÝ ·³ ñdz ÛáõÙ Ù»Í ³ñ ïá Ýáõà ÛáõÝ Ý»ñ »Ý ëï³ ó»É ȳ ¹Çë É³í ¸ ó ·³ íá ñÇ û ñáù (13-ñ¹ ¹©)£

ºí ñá å³ ÛáõÙ Ñ³Û Ï³ Ï³Ý Ñݳ ·áõÛÝ ·³Õ ó í³Û ñ» ñÇó Ù» ÏÁ ÑÇ٠ݳ¹ñ í»É ¿ îñ³Ý ëÇÉ í³ Ýdz ÛáõÙ£ ²Ûë »ñÏ ñ³ Ù³ ëÁ ÙÇç ݳ ¹³ ñáõÙ » Õ»É ¿ ÐáõÝ ·³ ñdz ÛÇ Ï³½-ÙáõÙ, áõß ÙÇç ݳ ¹³ ñáõÙ ÇÝù ݳ í³ ñáõà ÛáõÝ ¿ áõ Ý» ó»É, ³ å³ Ýá ñÇó Ïóí»É ¿ ÐáõÝ ·³-ñdz ÛÇÝ, ÇëÏ 1921 Ãí³ Ï³ ÝÇó Ùï»É ¿ èáõ ÙÇ Ýdz ÛÇ Ï³½ ÙÇ Ù»ç£ ² ÝÇÇó ·³Õ Ã³Í Ñ³-Û» ñÇó ë» ñ³Í Ùáï 3000 ÁÝ ï³ ÝÇù Ý»ñ 16-ñ¹ ¹³ ñÇ Ï» ë» ñÇÝ ØáÉ ¹á í³ ÛÇó ï» Õ³ ÷áË í»É »Ý îñ³Ý ëÇÉ í³ Ýdz£ 1671 é ØáÉ ¹á í³ ÛÇ ¶¿áñ· ¸áõ ·³Ý Çß Ë³ ÝÇ áõ Ùdz ų Ù³ ݳϪ ϳ Ãá ÉÇÏ-É» ѳ Ï³Ý Ñ³ ɳ ͳÝù Ý» ñÇó ËáõÛë ï³ Éáíª êáõ ã³ í³ ÛÇ Ñ³ Û» ñÁ ¨ë ·³Õ Ã»É »Ý îñ³Ý ëÇÉ í³ Ýdz ¨ ÑÇÙ Ý»É ¶»ñ ɳ ѳ Û³ ù³ Õ³ ùÁ (Armenierstadt)1£ î» ÕÇ Çß Ë³ ÝáõÃ Û³Ý ÙÇ ß³ñù á ñá ßáõÙ Ý» ñáí (³Û¹ ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÇ ÙÇ Ù³ ëÁ å³Ñ å³Ý í»É ¿) ѳ Û» ñÇÝ ïñí»É »Ý ³é¨ïñáí, ³ñ Ñ»ëï Ý» ñáí ½µ³Õí»Éáõ Ç ñ³ íáõÝù Ý»ñ, ѳ ïáõÏ á ñá ßáõÙ Ý» ñáí ݳ¨ª ¹³ ï³ Ï³Ý, Ñá·¨áñ-Ïñó Ï³Ý Ý»ñ ùÇÝ ÇÝù ݳ í³ ñáõà ÛáõÝ Ý»ñ£ г Û»ñÝ ³Ûë ï»Õ Ñéã³Ï í³Í ¿ÇÝ Ç ñ»Ýó ³ñ Ñ»ëï Ý» ñáí, ѳï ϳ å»ë ϳ ß» ·áñ Íáõà ۳ٵ£

º ÕÇ ë³ µ» Ãáõ åá ÉÇ ëáõÙ (Ý»ñ ϳ ÛáõÙëª ¸áõÙµ ñ» í» ÝÇ, èáõ ÙÇ Ýdz) ѳ Û» ñÁ ѳë-ï³ï í»É »Ý 1658 Ãí³ Ï³ ÝÇó, áõñ 1696 é Ýñ³Ýó ßÝáñÑ í»É »Ý ¹³ ï³ Ï³Ý, ³é¨ïñ³-Ï³Ý Ç ñ³ íáõÝù Ý»ñ, 1733-Çó ݳ¨ª ÇÝù ݳ í³ ñáõà ÛáõÝ£ 19-ñ¹ ¹³ ñÇó ³Ûë ï» ÕÇ Ñ³Û-ϳ Ï³Ý ·³Õ ó í³ÛñÝ ëÏëáõÙ ¿ ³Ý ÏáõÙ ³å ñ»É, û¨ ³ÛÅÙ ¿É, Ç ¹»å, ³ÛÝ ï»Õ Ï³Ý Í³ ·áõ Ùáí Ñ³Û ÁÝ ï³ ÝÇù Ý»ñ2£

* Ðá¹í³ÍÝ ÁݹáõÝí»É ¿ ïå³·ñáõÃÛ³Ý 12.04.2012£1 î»°ë È»õáÝ ´³µ³Û»³Ý, гۻñÁ Øáɹ³õdzÛáõÙ ¨ ´áõùáíÇݳÛáõÙ (å³ïÙ³-³½·³·ñ³Ï³Ý áõëáõÙݳ-ëÇñáõÃÇõÝ), ÂÇýÉÇë, 1911, ¿ç 226: 2 ²é³í»É Ù³Ýñ³Ù³ëÝ ï»°ë §Ð³Û-ÑáõÝ·³ñ³Ï³Ý å³ïÙ³Ï³Ý ¨ Ùß³ÏáõóÛÇÝ Ï³å»ñÇ å³ïÙáõÃÛáõÝÇó (Ñá¹í³ÍÝ»ñÇ ÅáÕáí³Íáõ)¦, ºñ©, 1983£ î»°ë ݳ¨ª §Ð³Û ê÷Ûáõéù¦, ºñ., 2003, ¿ç 379-381, 444-445£

114

àõëïÇ 17-18-ñ¹ ¹³ ñ» ñáõÙ º ÕÇ ë³ µ» Ãáõ åáÉ ëÇ Ñ³ Û» ñÇ ÙÇ ç³ í³Û ñáõÙ ëï»ÕÍ-í³Í µÝ³· ñ» ñÇ ÑÇ Ù³Ý íñ³ ÷áñ Ó»Ýù óáõÛó ï³É, û DZÝã ¿ñ Ç ñ» ÝÇó Ý»ñ ϳ Û³ó ÝáõÙ ÑáõÝ ·³ ñ³ Ñ³Û µ³ñ µ³éÝ ³Û¹ ų Ù³ ݳ ϳßñ ç³ ÝáõÙ, ¨ ïíÛ³É ÙÇ ç³ í³Û ñáõÙ ÇÝã-åÇ ëDZ µÝáõÛà áõ Ý»ÇÝ »í ñá å³ Ï³Ý É» ½áõ Ý» ñÇ, ³Ûë ¹»å ùáõÙª ÑáõÝ ·³ ñ» ñ» ÝÇ Ñ»ï ѳ Û» ñ» ÝÇ ß÷áõÙ Ý» ñÁ£

1. 17-18-ñ¹ ¹³ ñ» ñÇ ÑáõÝ ·³ ñ³ Ñ³Û µÝ³· ñ» ñÇ ³ñ Å» ùÁ

º ÕÇ ë³ µ» Ãáõ åáÉ ëÇ Ñ³Û Ï³ Ï³Ý ÙÇ ç³ í³Û ñáõÙ 17-18-ñ¹ ¹³ ñ» ñáõÙ ·ñí³Í µ³½-Ù³ ÃÇí ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÇ (³é¨ïñ³ Ï³Ý ·ñ³· ñáõà ÛáõÝ Ý»ñ, ¹³ ï³ Ï³Ý á ñá ßáõÙ Ý»ñ ¨ ³ÛÉÝ) ÑÇ Ù³ íñ³ ¶ñÇ ·áñ ¶áí ñÇÏ Û³ ÝÁ ų Ù³ ݳ ÏÇÝ Ññ³ ï³ ñ³ Ï»É ¿ §Ð³Ûù Ûº-ÕÇ ë³ µ» Ãáõ åá ÉÇë ¸ñ³Ý ëÇ Éá õ³ ÝÇáÛ¦ ³ñ Å» ù³ íáñ »ñ ÏÁ3£ ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ ÝÁ ÑáõÝ ·³-ñ³ ѳ Û» ñÇÝ ÝíÇñ í³Í ³Ûë ³ß Ë³ ïáõÃ Û³Ý §Ú³ é³ ç³ µ³ ÝáõÙ¦ ·ñáõÙ ¿ñ, áñ ÇÝùÝ û· ï³ ·áñ Í»É ¿ §¹Ç õ³ ݳ Ï³Ý ³ñ Ó³ ݳ· ñáõ ÃÇõÝ Ý»ñ, å³ß ïû ݳ Ï³Ý ·ñá õ³Íù Ý»ñ ¨ ï³ ñ»· ñáó ÛÇ ß³ ï³ Ï³ ñ³Ý Ý»ñ¦£ г Û» ñ» ÝÇ å³ï ÙáõÃ Û³Ý Ñ³ Ù³ñ Ù»Í µ³ ñ»-µ³Ë ïáõà ÛáõÝ ¿, áñ Ýßí³Í »ñ ÏáõÙ Ññ³ ï³ ñ³Ï í»É »Ý 17-18-ñ¹ ¹³ ñ» ñáõÙ ·ñí³Í µ³½ Ù³ ÃÇí µÝ³· ñ»ñ, á ñáÝù ³Ý ˳éÝ Ï»ñ åáí ³ñ ï³ óá ÉáõÙ »Ý áõß ÙÇç ݳ ¹³ ñáõÙ ï» ÕÇ Ñ³ ÛáõÃ Û³Ý Ëáë í³Í ùÁ£ ÐáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ Ëáë í³Í ùÇ ³ é³ÝÓ Ý³Ñ³ï - Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ Ù»ñ Ñá¹ í³ ÍÁ Ù» ͳ å»ë ÑÇÙÝ í³Í ¿ Ñ»Ýó ³Û¹ §¹Çõ³ ݳ Ï³Ý ³ñ Ó³ ݳ· ñáõà ÇõÝ Ý» ñǦ íñ³£

ÐáõÝ ·³ ñ³ Ñ³Û µ³ñ µ³ éÇ Ù³ ëÇÝ ·Ç ï³ Ï³Ý ³ é³ çÇÝ ³Ý¹ ñ³ ¹³ñ ÓÁ å³ï ϳ-ÝáõÙ ¿ Ðñ³ã Û³ ² ׳é Û³ ÝÇÝ£ Æñ µ³ñ µ³ é³ ·Ç ï³ Ï³Ý áõ ëáõ٠ݳ ëÇ ñáõÃ Û³Ý Ù»ç4 ݳ Ýϳ ñ³· ñ»É ¿ ²íëï ñá-ÐáõÝ ·³ ñdz ÛÇ Ñ³ Ûáó µ³ñ µ³ éÇ ÑÝãÛáõ ݳ ϳÝ, ù» ñ³ ϳ ݳ-Ï³Ý ³ é³ÝÓ Ý³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ£ ² í» ÉÇ áõß ³ ϳ ݳ íáñ É»½ í³ µ³ ÝÁ Ýßí³Í Ëáë-í³Í ùÁ áõ ëáõ٠ݳ ëÇ ñ»É ¿ §êáõ ã³ í³ ÛÇ µ³ñ µ³é¦ ³Ý í³Ý ï³Ï£ Ð. ² ׳é Û³ ÝÁ Ý»ñ-ϳ Û³ó ñ»É ¿ ݳ¨ ÏáÝÏ ñ»ï ÝÙáõß Ý»ñ ³Û¹ µ³ñ µ³ éÇó, á ñáÝó Ù»ç ³é ϳ »Ý éáõ ÙÇ Ý» ñ»Ý, ·»ñ Ù³ Ý» ñ»Ý, ÑáõÝ ·³ ñ» ñ»Ý, É» Ñ» ñ»Ý µ³½ Ù³ ÃÇí µ³ é»ñ, û ñÇ Ý³Ïª Ýáõ-Ù³Û – éáõ ÙÇÝ© numai §ÙdzÛÝ Ã»¦, ³ Åáõ ¹ûñ – éáõ ÙÇÝ© ajutor §û· ݳ ϳݦ, Ùáõ ½Ç· - ·»ñÙ© musik §Ýí³·¦, ë¹ûÉ – ɻѩ stol §ë» ճݦ, µÇ ù³ - ÑáõÝ·©-ɻѩ §ïÇ ÏÇݦ ¨ ³ÛÉÝ£

ä»ïù ¿ Ýß»É, áñ Ç ï³ñ µ» ñáõÃ Û³Ý Ñ³Û Ï³ Ï³Ý ß³ï ³ÛÉ ·³Õ ó í³Û ñ» ñÇ, ÑáõÝ-·³ ñ³ Ñ³Û ·³Õ Ãû ç³ ËÇ Ù»ç ÙïÝáÕ îñ³Ý ëÇÉ í³ Ýdz ÛÇ Ñ³ Û» ñÁ ų Ù³ ݳ ÏÇÝ Ï³ ñá-Õ³ ó»É »Ý å³Ñ å³ Ý»É Ç ñ»Ýó ·ñ³· ñáõà ÛáõÝ Ý»ñÝ áõ ¹Ç í³ Ý³ Ï³Ý ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÁ£ ¸³ Ýϳ ïÇ áõ Ý» ݳ Éáí ¿, áñ Çñ Ññ³ ï³ ñ³ Ï³Í ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÇ Ù³ ëÇÝ ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ ÝÁ ѳÛï ÝáõÙ ¿ Ñ»ï¨Û³ ÉÁ© §º ÕÇ ë³ µ» Ãáõ åáÉ ëáÛ ³½ ·³ ÛÇÝù ׳ ݳã Ù³Ý áõ ·á íáõ û³Ý ³ñ ų ÝÇ »Ý, áñ ³Ûë ã³÷ å³ß ïû ݳ Ï³Ý Ï³ñ¨áñ ·ñáõ-ÃÇõÝ Ý»ñ Ïñó³Í »Ý å³ Ñ»É ÙÇÝ㨠ó³Û ëûñ£ Ø»Í ³ñà Ýáõ ÃÇõÝ, ù³ Õ³ ù³ µ³ß Ëáõ û³Ý Ù»Í ×Ç· ³ñ Å³Í å¿ïù ¿ áñ ÁÉ É³Û ½³ ëáÝù å³Ñ å³ Ý»ÉÝ áõ Ý»ñ Ï³Û íÇ ×³ ÏÇ Ù¿ç å³-Ñ» ÉÁ¦5£ Àëï á ñáõÙ Ññ³ ï³ ñ³ ÏÇ ãÁ ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÇ ÙÇ Ù³ ëÁ ù³ Õ»É ¿ ù³ Õ³ ù³ ÛÇÝ ³ñ ËÇ íÇó, ÙÇ Ù³ëÝ ¿Éª Ù³ë ݳ íáñ ³Ý Ó³Ýó Ùáï å³Ñ íáÕ ·ñáõà ÛáõÝ Ý» ñÇó, á ñáÝù ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ÝÝ ³Ý í³ ÝáõÙ ¿ §ïáÑ Ù³ ÛÇÝ å³ï Ùáõ ÃÇõÝ Ý»ñ¦£

âÇ Ï³ ñ» ÉÇ ³ ë»É, áñ áõß ÙÇç ݳ ¹³ ñáõ٠ѳ Û» ñ» ÝÇ µ³ñ µ³é Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ ·ñ³ íáñ

3 î»°ë ¶ñÇ·áñ ¶áíñÇÏ»³Ý, гÛù ÛºÕÇë³µ»ÃáõåáÉÇë ¸ñ³ÝëÇÉáõ³ÝÇáÛ, ìÇ»Ýݳ, 1893£ 4 î»°ë Ð. ²×³é»³Ý, Ð³Û µ³ñµ³é³·ÇïáõÃÇõÝ. àõñáõ³·ÇÍ ̈ ¹³ë³õáñáõÃÇõÝ Ñ³Û µ³ñµ³éÝ»ñÇ, ØáëÏáõ³-Üáñ ܳËÇ稳Ý, 1911:5 ¶. ¶áíñÇÏ»³Ý, ÝáõÛÝ ï»ÕáõÙ, ¿ç ¾:

115

ì¿Ù

ѳ

ٳѳ

Ûϳ

ϳÝ

ѳݹ

»ë¸

(Ä

) ï

³ñÇ

, ÃÇ

í 2

(38)

³å

ñÇÉ-

ÑáõÝ

Çë,

201

2È

º¼

ì²

´²

Üà

ôÂ

Úà

ôÜíϳ Ûáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ ß³ï »Ý£ ä³Ñ å³Ý í»É ¨ Ññ³ ï³ ñ³Ï í»É »Ý, û ñÇ Ý³Ïª æáõ Õ³ ÛÇ,

² ·áõ ÉÇ ëÇ, ²ëï ñ³ ˳ ÝÇ, Ω äáÉ ëÇ µ³ñ µ³é Ý» ñáí ·ñí³Í µÝ³· ñ»ñ (Ëáë ùÁ ½áõï µ³ñ µ³ é³ ÛÇÝ µÝ³· ñ» ñÇ Ù³ ëÇÝ ¿, ¨ áã ûª µ³ñ µ³ é³ Ë³éÝ ³ß ˳ñ ѳ µ³ ñÇ)£ ²Û¹ ï» ë³ Ï» ïÇó ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ ÝÇ Ññ³ ï³ ñ³ Ï³Í ÝÛáõ û ñÁ Ù»Í Ï³ñ¨á ñáõà ÛáõÝ »Ý ëï³ ÝáõÙ© ¹ñ³Ýù ³Ý ˳éÝ ³Õµ Ûáõñ »Ý 17-ñ¹ ¹³ ñáõ٠ѳ Û» ñ» ÝÇ ï³ ñ³Í ù³ ÛÇÝ Ù»Ï Ùdz íá ñǪ ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ µ³ñ µ³ éÇ áõ µÝ³ ϳ ݳ µ³ñª ³Û¹ µ³ñ µ³ éáí Ëá ëáÕ Ñ³ Û» ñÇ Ï»Ý ó³ ÕÇ, Ùß³ ÏáõÛ ÃÇ, ïÝï» ë³ Ï³Ý Ï³ óáõÃ Û³Ý ¨ ѳ ñ³ µ» ñáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ£

´Ý³· ñ» ñÁ ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ Ç ñ³ í³ Ï³Ý Ï³ñ ·³ íÇ ×³ ÏÇ Ù³ ëÇÝ ï» Õ» ÏáõÃ-ÛáõÝ Ý»ñ ¨ ³ÛÉ ÷³ë ï»ñ å³ ñáõ ݳ Ï» Éáõó ½³ï, Ù»Í ÝÛáõà »Ý ³Ù µ³ ñáõ٠ݳ¨ ï» ÕÇ Ñ³ Û» ñÇ Ëáë í³Í ùÇ ³ é³ÝÓ Ý³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ, »í ñá å³ Ï³Ý É» ½áõ Ý» ñÇ ¨ ³ é³ çÇÝ Ñ»ñ ÃÇݪ ÑáõÝ ·³ ñ» ñ» ÝÇ Ñ»ï ѳ Û» ñ» ÝÇ ³Ûë ѳï í³ ÍÇ áõ Ý» ó³Í ³éÝ ãáõÃ-ÛáõÝ Ý» ñÇ, Ç í»ñ ç᪠ѳ Ûáó É»½ íÇ í³ Õ³ß Ë³ñ ѳ µ³ñ Û³Ý ßñç³ ÝÇ å³ï ÙáõÃ Û³Ý Ù³-ëÇÝ£

г Û» ñ» ÝÇ, ѳï ϳ å»ë ºí ñá å³ ÛáõÙ ë÷éí³Í µ³ñ µ³é Ý» ñÇÝ ½·³ ÉÇ Ãíáí »í ñá å³ Ï³Ý ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý»ñ »Ý ³Ý ó»É áõß ÙÇç ݳ ¹³ ñáõÙ£ Ω äáÉ ëÇ, ¼ÙÛáõé-Ýdz ÛÇ µ³ñ µ³é Ý» ñÇ Ñ»ï Ù»Ï ï»Õ »í ñá å³ Ï³Ý ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý»ñ »Ý Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ ³Ý ·³Ù г Û³ë ï³ ÝÇ Ñ³ Ù» Ù³ ï³ µ³ñ Ëáñ ùáõÙ ·ïÝíáÕ µ³ñ µ³é Ý» ñáõÙ, ÇÝã å»ë û ñÇ Ý³Ïª ²Ï ÝÇ µ³ñ µ³ éáõÙª ¿ ×Ç Ý¿, ÁÝ Ï» ɳ, Çë ïÇ ù³, ÿ ÉÇ Ïá ëÇ (áë Ï»ñ ã³ Ï³Ý ·áñ-ÍÇù Ý» ñÇ ³ ÝáõÝ Ý»ñ »Ý), ì³ ÝÇ µ³ñ µ³ éáõÙª ÃéûÙ å³ Ã³ (½ÇÝ íá ñ³ Ï³Ý ÃÙµáõÏ), Ïáõ Ù³Ý ¹³ñ (Õ» ϳ í³ ñáÕ), ÏáõÙ ÷³Ý Û³ (ÁÝ Ï» ñáõà ÛáõÝ)£ ºí ñá å³ Ï³Ý µ³ é»ñ »Ý ó ÷³Ý ó»É ³Ý ·³Ù Ñ» é³ íáñ Ô³ ñ³ µ³ ÕÇ µ³ñ µ³ éáõÙª ëÁÝ ¹Á É¿ ɳ (³ Ãáé), µûÉ Ã³ (åïáõÛï) ¨ ³ÛÉÝ£ Ð ©² ׳é Û³ ÝÁ Ñ³ß í»É ¿ ÝÙ³Ý Ùáï 860 ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ6£ ä»ïù ¿ Ù³ï Ý³Ý ß»É, áñ Ù»ñ µ³ñ µ³é Ý» ñÁ µ³ó »Ý » Õ»É ù³ Õ³ ù³Ïñ ó Ï³Ý Ýá ñ³ Ùáõ ÍáõÃ-ÛáõÝ Ý»ñÝ ÁÝ ¹áõ Ý» Éáõ ¨ Áëï ³Û¹Ùª ѳ Ù³ å³ ï³ë Ë³Ý µ³ éÁ ÷á ˳ é» Éáõ ѳñ óáõÙ£

º û ºí ñá å³ ÛÇó Ñ» éáõ ѳ Û» ñÇ É»½ íáõÙ ·áñ Í³Í íáõÙ ¿ÇÝ ÝÙ³Ý ÷á ˳é Û³É µ³-é»ñ, ³ å³ Ñ³ë ϳ ݳ ÉÇ ¿, áñ ³ é³ í»É Ù»Í ¿ñ ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ Ñ³ í³ Ý³ ϳ-Ýáõà Ûáõ ÝÁ µáõÝ ºí ñá å³ ÛáõÙ ï³ ñ³Í í³Í Ñ³Û µ³ñ µ³é Ý» ñáõÙ, ÇÝ ãÇ û ñÇ Ý³ ÏÁ ÑáõÝ-·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ ËáëùÝ ¿ñ£

àõë ïÇ ÷áñ Ó» Éáí Ç ÙÇ Ñ³ í³ ù»É îñ³Ý ëÇÉ í³ Ýdz ÛÇ Ñ³ Û» ñÇ ¹Ç í³ Ý³ Ï³Ý ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñáõÙ Ñ³Ý ¹Ç åáÕ ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ, ݳ˪ Ý»ñ ϳ Û³ó Ý»Ýù ÑáõÝ ·³-ñ³ Ï³Ý Í³· Ù³Ý µ³ é» ñÁ, á ñáÝù ³ Ù» ݳ Ù»Í ÃÇíÝ »Ý ϳ½ ÙáõÙ, ³ å³ ¨ ÙÇ ÷áõÝçª »í ñá å³ Ï³Ý ³ÛÉ É» ½áõ Ý» ñÇó ϳ ï³ñ í³Í ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý» ñÇó£ г Û» ñ» ÝÇÝ ³Ý-ó³Í ³Û¹ µ³ é»ñÝ Ç ñ»Ýó µá í³Ý ¹³ Ïáõà ۳ٵ Áݹ·ñ ÏáõÙ »Ý ù³ Õ³ ù³ ϳ Ýáõà ۳Ý, Ùß³ ÏáõÛ ÃÇ, ïÝï» ëáõÃ Û³Ý ¨ ³ é³ÝÓ Ý³ å»ë ³ñ Ñ»ë ï³ ·áñ ÍáõÃ Û³Ý É³ÛÝ á Éáñï Ý»-ñÁ£ ä»ïù ¿ íëï³ Ñ³ µ³ñ ³ ë»É, áñ ÝÙ³Ý µ³ é» ñÇ í»ñ ѳ Ýáõ ÙÁ Åá Õá íáõñ¹ Ý» ñÇ Ùß³ Ïáõ ó ÛÇÝ ÷áËß ÷áõÙ Ý» ñÇ ¨ ѳï ϳ å»ë É»½ íÇ ½³ñ ·³ó Ù³Ý áõ ѳñë ï³ó Ù³Ý å³ï ÙáõÃ Û³Ý ùÝÝáõÃ Û³Ý Ñ³ Ù³ñ áõ ÝÇ Ï³ñ¨áñ Ýß³ ݳ Ïáõà ÛáõÝ£

´³ é» ñÁ Ý»ñ ϳ Û³ó ÝáõÙ »Ýù µÝ³· ñ» ñáõÙ Ññ³ ï³ ñ³Ï í³Í ï³ é³ ¹³ñ ÓáõÃ-Û³Ùµª ³Ý ˳ óñ å³ Ñ» Éáõ ѳ Ù³ñ 17-ñ¹ ¹³ ñáõÙ ÁÝ ¹áõÝ í³Í ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý û ñÇ Ý³-ã³ ÷áõà ÛáõÝ Ý» ñÁ, ãݳ Û³Í ß³ï ¹»å ù» ñáõÙ, å³ñ½ ¿, áñ µÝ³· ñ³ ÛÇÝ ï³ é³ ¹³ñ-ÓáõÙ Ý» ñÁ ã»Ý ѳ Ù³ å³ ï³ë ˳ ÝáõÙ Ý»ñ ϳ ÛÇë ·Ç ï³ Ï³Ý ã³ ÷³ ÝÇß Ý» ñÇÝ, ¨ Áݹ ѳ Ýáõñ ³é ٳٵ ¿ ÙdzÛÝ Ñݳ ñ³ íáñ ÉÇ ÝáõÙ å³ï Ï» ñ³ óáõ٠ϳ½ Ù»É ÑÝãÛáõ ݳ-

6 î»°ë ºíñáå³Ï³Ý É»½áõÝ»ñÇó ѳۻñ»ÝÇ µ³ñµ³éÝ»ñÇ Ï³ï³ñ³Í ÷á˳éáõÃÛáõÝÝ»ñÇ Ù³ëÇÝ ï»°ë Щ²×³é»³Ý, ºõñáå³Ï³Ý ÷áË³é»³É µ³é»ñ ѳۻñ¿ÝÇ Ù¿ç, ìÇ»Ýݳ, 1951£

116

Ï³Ý ³ é³ÝÓ Ý³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ Ù³ ëÇÝ£ Üϳ ï» ÉÇ ¿ ݳ¨, áñ Ññ³ ï³ ñ³ ÏÇ ãÁ ³ß ˳ ï»É ¿ Ñݳ ñ³ íá ñÇÝë ѳ ñ³ ½³ï ÙÝ³É ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñáõÙ ³ñ Ó³ ݳ·ñ í³Í áõÕ Õ³· ñáõà ۳ ÝÁ, ë³ Ï³ÛÝ Ï³Ý Ý³¨ ³Ý Ñ»ï¨á Õ³ ϳ ÝáõÃ Û³Ý á ñáß ¹»å ù»ñ© ѳ-×³Ë ÙǨÝáõÝ µ³ éÁ ï³ñ µ»ñ ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñáõÙ ïå³·ñ í»É ¿ ï³ñ µ»ñ áõÕ Õ³·-ñáõà ÛáõÝ Ý» ñáíª ÑÇÝ·-ÑÇÝÏ, ѳݷë ïáõ ÃÇõÝ-Ñ³Ý·ë ¹áõ ÃÇõÝ, ëï³Ï-ë¹³Ï ¨ ³ÛÉÝ£ ê³ Ï³ÛÝ ½áõ ·³Ó¨ ·ñáõà ÛáõÝ áõ Ý» óáÕ µ³ é» ñÇ ÃÇ íÁ Ù»Í ã¿£

гï Ï³Ý ß³ Ï³Ý ¿, áñ Ð ©² ׳é Û³ ÝÁ ÑáõÝ ·³ ñ» ñ»Ý µ³ é»ñ ¿ ·ï»É ³Ý ·³Ù Ω äáÉ ëÇ µ³ñ µ³ éáõÙ© Ñ³Û ïáõï (íÇà ˳ ñÇ), Ñ»û ïÇõù (µÇñï), ÷³ ɳë ϳ (÷³Ù÷ß-ï³ Ï³É), á ñáÝù, ë³ Ï³ÛÝ, ÇÝã å»ë ·ñáõÙ ¿ É»½ í³ µ³ ÝÁª §³ Ù¿Ý å³ ñ³ ·³ ÛÇ Ù¿ç Ù»Ýù ÷áË ³ é³Í »Ýù Ãáõñ ù» ñ» Ý¿ ¨ áõÕ Õ³ ÏÇ ÑáõÝ ·³ ñ³ó õáó Ñ»ï ·áñÍ ãáõ ÝÇÝù¦7£

Ü»ñ ϳ Û³ó Ý»Ýù ÙÇ Ñ³ï í³Í ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ í» ñ³ µ»ñ Û³É ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ ÝÇ Ññ³ ï³ ñ³ Ï³Í ³ñ ËÇ í³ ÛÇÝ ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÇó, á ñáÝ óáõÙ Ñëï³Ï »ñ¨áõÙ ¿ ÷á ˳-éáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ ³ é³ ïáõà Ûáõ ÝÁ© §àõ Ý» Ý³Ý ³ Õ³ ã³Û ÇÝß µ¿· ¹ûñ Ý»ñÝ ³ Ù¿Ý ß³µ ¹áõ, ³Û ëÇÝùݪ ãá ñ»ù ß³µ ¹ÇÝ ïû ÙÇ Ý³ ÉÇ ýû ñáõÙ (³ï Û³Ý, ¹³ ï³ë ï³Ý) µñÝ¿ Éáõ áõ ½³ Ù» ݳÛÝ ·ûݹ ñáÛ í¿ñ ½Ç³ Ý»ñÝ (í»×, ËݹÇñ) Çë¹ Ï¿ Éáõ¦8, §î¿ñ ØÇ Ý³ ëÁݪ ³ ñ³ ù» ɳ Ï³Ý ÙÇ ëÇû ݳñ »õ í¿ Ý¿ ñ³ åÇ É¿ ·³ µÇ ¹áõ Éáõ ÙÇÝ ³ù ¹á õ³ ÉÇë ·³ Ýû ÝÇ ·áõë, Á½ í» ñáÛ ³ ë³ ó»³É ïÇß· ñ¿ óÇ³Ý ñ¿µ ñ¿ ½¿Ý ¹û í³¹ ³ Ý» Éáõ©©©¦9 ¨ ³ÛÉÝ£

2. ÐáõÝ ·³ ñ» ñ» ÝÇó ï» ÕÇ Ñ³ Û» ñÇÝ ³Ý ó³Í µ³ é»ñ

êïáñ¨ Ý»ñ ϳ Û³ó í³Í »Ý Ù»ñ ϳñ ÍÇ ùáíª ëïáõÛ· ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ ¹Çï íáÕ ³ÛÝ µ³ é» ñÁ, á ñáÝù ëïáõ ·³ µ³Ý íáõÙ »Ý ÑáõÝ ·³ ñ» ñ» Ýáí£ ´Ý³· ñ» ñáõÙ Ñ³Ý ¹Ç åáÕ Ñ³-Û³ ï³é ÑáõÝ ·³ ñ» ñ»Ý µ³ é» ñÁ ѳ Ù» Ù³ ï»É »Ýù éáõ ë» ñ»Ý-ÑáõÝ ·³ ñ» ñ»Ý ¨ ³Ý· É»-ñ»Ý-ÑáõÝ ·³ ñ» ñ»Ý µ³ é³ ñ³Ý Ý» ñÇ ïíÛ³É Ý» ñÇ Ñ»ï10£

²È ̧ úÈ – ÑáõÝ·© altal.- ÙÇç Ýáñ ¹áõà ۳ٵ, ßÝáñ ÑÇí, ³Ûë ï»Õª ÏáÙ ëÇ (Ïñû ýÇÝ) ÙÇç Ýáñ ¹áõà ۳ٵ© §Ïáõ ï»ë ÝáõÝù, áñ ³Ûë µ³Ýë Ïñû ýÇÝ ³É ¹ûÉ å¿ïù ¿ áñ í¿ñ ç³-ݳۦ (155)11£

´úÞ ̧ ² Ø¾Þ ̧ ¾ð – ÑáõÝ·© postamester.- ÷áë ï³ å»ï, ·Ûáõ Õ³ Ï³Ý ÷áë ïÇ å»ï, §Á ½² Õ³ ã³Û Èáõ ëÇÝ Âá ñá ë»³Ý ¹Á ñ³Ýù µûß ¹³Û Ù¿ß ¹¿ñ, ûñ áõ Ý¿ Ý³Û Ññ³ Ù³-Û» Éáõ ¹ÁÉ Ý³ ×Ç ³ Õ³ ã³ ÝáõÝ ¹áõë (107)£

¶Æ ð²Ú ÈÆ ì² ðúÞ – ÑáõÝ·© királyi város.- ³ñ ùáõ ݳ Ï³Ý ù³ Õ³ù© §» ÷ûñ ¹³ñ-ݳ Ù»ñ ù³ Õ³ ùÁ ·Ç ñ³Û ÉÇ í³ ñûß, ݳ ãáõ ÝÇ å³ñ ï³ Ï³ Ýáõ ÃÇõÝ ³ ½³ ïáõ û³ ÝÁ ·û-ñ³¦ (194)£

¶Æô ̧ ÆôÞ - ÑáõÝ·© kötés.- ϳå, Ñ³Ý ·áõÛó© §³ Ù» Ý» õÇÝ Ù¿Ï Ñ³ ·Áë ¹¿ Õ¿ ÝáõÝ í»-ñ³Û ³ñ ÍÁ ÿ áë ·áõ ½³ñ ¹³ ñ³Ýù Ý»ñ ãÇ ·Áï íÇ, áã ·Çõ ¹Çõß, áã ãǵ ·³Û, áã µûé ¹Çß-µ³Ý, áã µ³ ë³ Ù³Ý¹, áã ýñ³Ý ÓÁɦ (45)£

¶àô ́ ² - ÑáõÝ·© kupa.- ·³ í³Ã, ã³ ÷Ç Ùdz íáñ §·Ç ï³ó íÇ ûñ ïí³Ýù Á ½Á ñ³-ËÇÝ ³ ñÁÝ ï³ Ûûí ² Õ³ ã³Û ̳ ñáõ ÏÇÝ ³ë óá õ³Ý, Ù¿Ï ï³ ñûí, áñ ÇÝ ùÁ ͳ Ë¿ ·áõ µáí ³É »õ í³ï ñ³ Ûáí ³É »õ ÁÝ ¹ûñ áõ ½» Ý³Û (100)£

7 Щ²×³é»³Ý, Ýßí© ³ßË©, ¿ç 11£8 ¶© ¶áíñÇÏ»³Ý, ÝáõÛÝ ï»ÕáõÙ, ¿ç 67£9 ¶© ¶áíñÇÏ»³Ý, ÝáõÛÝ ï»ÕáõÙ, ¿ç 70£10 ÐáõÝ·³ñ»ñ»Ý µ³é»ñÁ ×ßï»Éáõ ѳٳñ ÑÇÙù »Ýù ÁݹáõÝ»É Ý³Ë ¨ ³é³ç Ñ»ï¨Û³É µ³é³ñ³ÝÝ»ñÁ© Венгерско-русский словарь (40000 слов), ред. Ласло Гальди, Москва-Будапешт, 1987. English to Hungarian Dic-tionary, http://www.freedict.com/onldict/hun.html. 11 ö³Ï³·Í»ñáõÙ µ»ñí³Í »Ý ¶© ¶áíñÇÏÛ³ÝÇ Ýßí³Í ³ß˳ïáõÃÛ³Ý Ñ³Ù³å³ï³ëË³Ý ¿ç»ñÁ£

117

ì¿Ù

ѳ

ٳѳ

Ûϳ

ϳÝ

ѳݹ

»ë¸

(Ä

) ï

³ñÇ

, ÃÇ

í 2

(38)

³å

ñÇÉ-

ÑáõÝ

Çë,

201

2

¶ðâØ²Ú – ÑáõÝ·© korcsma.- ·Ç Ý» ïáõÝ, å³Ý ¹áÏ §áñÝ áñ ½ù³ Õ³ùÝ ÏÇ Ï³ ñ³-í³ ñÇÝ, Ý³Û áõ Ý» Ý³Û ² ·ñãÙ³ÙÝ µÁé Ý¿ Éáõ¦ (58)£

¶ú ¼úÞ – ÑáõÝ·© közös.- Áݹ ѳ Ýáõñ, ³Ûë ï»Õª Áݹ ѳ Ýáõñ, ѳ Ù³ÛÝ ù³ ÛÇÝ ù³-Õ³ù© §Ù»ñ ù³ Õ³ ù³ óÇ ùÁ ÑÇ íûñ ·û ½ûß ù³ Õ³ ùÁ Ý»ñë ÙïÝ» Éáõ áõ ³Ý ù³ Õ³ùÝ ³É å³ñ ï³ Ï³Ý Á ɳ Ý»ë ³é Ý¿ Éáõ¦ (195)£

¸²ä È²Ü – ÑáõÝ·© tábla.- ³Ûë ï»Õª µ³ñÓ ñ³ ·áõÛÝ ³ï ۳ݩ §·³ õáõ ½³ ã¿ñ ó Ù»ñ ¹³ ï³ë ¹³ Ý¿Ý ·Á Ù³ñÝ, ѳ å³ »ñ ó ¹³å É³Ý Ï³Ù Ïáõ å¿ñ ÝÇáõ ÙÁ¦ (194)£

¸À ÎÀ îà ôƸ ² ÜºÈ – ÑáõÝ·© tagadni.- Ù»ñ Å»É, áõ ñ³ Ý³É §Ñ³ å³ ¹Á ÏÁ ïá õǹ Ïáõ ³ Ý¿ñ ÿ ã¿ ù³ Éáõ óÇɦ (51)£

¸Æê ̧ àô ÂÆôÜ – ÑáõÝ·© tiszt.- å³ß ïáÝ Û³, ëå³ µ³ éÇó, ³Ûë ï»Õª Ç ñ³ í³-ëáõà Ûáõݱ© §íû íûñ ù³ÛÉó Ýáõ Ý³ï µ³ ó³Û (ÑáõÝ·© » Õ»· Û³ ·³ í³ ½³Ý±), Ý³Û åÇ ïáñ áõ Ý» Ý³Û ¹Çë ¹áõ ÃÇõÝ, ³Û ëÇÝùÝ ÁÝ ïûñ åÇ ñûíÝ áõ ³ Õ³ Ý»ñÝ áõ Ýû ¹³ ñÇß Ý»ñÝ áõ ë³-ñÁë ¹³Ý ©©© Ñáë ù³Õ ùÇÝ Ù¿ç áõ Ý» Ý³Ý ù³Éó Ý» Éáõ¦ (30)£

ºú ä²Ö – ÑáõÝ·© jobbagi.- ×áñï, ³Ýí ׳ñ ͳ é³ ÛáÕ© §»õ ·Ç ï³ó íÇ, áñ »û å³×-ÝáõÝ Ùû ï¿Ý ãÇ ³é Ýáõ ï³Õ Ù³Û¦ (103)£

ȲÜò – ÑáõÝ·© lancz.- ßÕó© Ññ³ï© Ù»Ï Ý³ µ³ ÝáõÙ ¿ ³Ûë å»ëª §Ýß³ ݳ Ïáõ ÃÇõ ÝÁ åÇï’áñ ÁÉ É³Û ³Ý ï³ ñ³ ÏáÛë, ¹³ß ïÇÝ Ù¿ç Ù¿Û Ù¿Ï Ïïáñ »ñ ÏÇñ, ½áñ ÑÇÝ ³ ï»Ý ßÕó Ûáí ÏÁ ã³ ÷¿Çݦ© §»õ Á ½² Õ³ ã³Û س ÝáõÏÝ Æ ëÇ ·áõ ó»³Ýó ¹Á ñ³Ýù í¿ ùÇÉ ñÁ ÃÇÝ íñ³Û, ³Û ëÇÝùÝ Ëá ï³ Ýá óÇ ÝÁ »õ É³Ý óÇ ÝÁ ñÁ ÃÇÝ µá Éá ñÁ¦ (105-106)£

Ⱦ Îú È²ä – ÑáõÝ·© legalább.- ³éÝ í³½Ý© §³É ùÇã ù³Ý 20 µ¿ñ ëû Ý³Û Ý»ñ Ï³Û ãÇ ·ïíÇ, áñ É¿ Ïû ɳå ùÁ ë³Ý Ñû ·Ç Á É³Ý Ëáñ Ñáõñ ¹ÇÝ Ù¿ç¦ (363)£

ÎÆ È²ä îàÜ – ÑáõÝ·© §ëÇñ Ù³ Û¿, ÏÇ É³å ïá Ý¿ Ïá ×³Ï Ñ³·ë ¹¿ Õ¿ ÝáõÝ í» ñ³Û ãÇ ¹ñíǦ (47)£

ÎðúÞ – ÑáõÝ·© garas.- ·ñáß, Ù³Ý ñ³¹ ñ³Ù© §ãÇ Ñݳ ½³Ý ¹áÕÝ ÇÝã ˳ñ 1/4 ë³Ñ-¹»Ý (±) ûñ áõ ß³ó í¿ñ, Ù¿Ï Ù¿Ï Ïñûß ×áõ ñáõÙ åÇ ï³Û (33)£

Ðúð ́ àô ̧ Àð – Áëï Ññ³ ï³ñ Ïá ÕǪ ÑáõÝ·© haj.- §Ù³½¦ + ýñ³Ýë© poudre §÷á-ßǦ µ³ é» ñÇó© §³Û ëáõ Ñ» ï»õ Ïáõ ³ñ ·ÇÉ íÇ, ûñ ³ Ù» Ý» õÇÝ Ñ»ç (±) Ù³ñ ¹áõ ïÕÇ ·ÉËáó í» ñ³Û ³É Ñûñ µáõ ¹Áñ ãÇ ·Áï íÇ ©©© É³Ý Óáõ· ̈ ½³ñ ¹³ ñ³Ýù ·ÉËáõÝ íñ³Û ³ Ù» Ý» õÇÝ ãÇ ·Áï íǦ (49)£

Ø¾Ü ̧ ¾Ú – ÑáõÝ·© mente©- ÏñÏÝáó© §áã ³Ûë »ñÏ ñÇÝ Ù¿ç »õ áã û½ Ï³Û »ñ ÏÇñ ãÇ ·Áï íÇ áã Ù¿Ý ¹¿Û, áã ëáõ· ݳÛ, áã ßáõñó, áã ·»µ¹ ÿ Ñ³Û Ý³Ï »õ áã Ù³ ×Áñ Ý³Ï »õ áã Ïñ·³É¦ (45)£

ܾ ØÆÞ – ÑáõÝ·© nemes©- ³½Ý í³ Ï³Ý© §Ï³Ý »ñ Ý³Ý ß³ï ïáõÝ Ý¿ ÙÇß Ý»ñ, á ñûÝó Ù¿ å¿ïù ¿ ÷ÁÝï ñ¿ Éáõ, ûñ óÁó Ýáõݦ (197)£

Þú ¶ú îúÈ – ÑáõÝ·© sokadalom.- ïá ݳ í³ ×³é, ³Ù µáË© §»õ ·Ç ï³ó íÇ ûñ ßû ·û-ïû ÉÇÝ ÏÉ³Û Í³ Ë¿ Éáõ ÑÇ íûí, ï³ ñÁ ßû ·û ïû É¿Ý ÇÝ ï³Ý ³ Ù» Ý» õÇÝ ãÇ Í³ Ë¿ (101)© §Ý³ ³ ½³ï Á ɳ ³ë ¿ñÏ ñÇÝ Ù¿ã ³ Ù¿Ý ¹Ç áõ ³ Ù¿Ý ³Ý ·³Ù ͳ Ë¿ Éáõ áõ ³É Ç Åáí ÑÇáñ ßû ·û ïûÉ Ý» ñÁ¦ (196)£

âÆ´ ¶²Ú - ÑáõÝ·© csipke.- Å³Ý Û³Ï© §³ Ù» Ý» õÇÝ Ù¿Ï Ñ³ ·Áë ¹¿ Õ¿ ÝáõÝ í» ñ³Û ³ñ-ÍÁ ÿ áë ·áõ ½³ñ ¹³ ñ³Ýù Ý»ñ ãÇ ·Áï íÇ, áã ·Çõ ¹Çõß, áã ãǵ ·³Û, áã µûé ¹Çß µ³Ý, áã µ³ ë³ Ù³Ý¹, áã ýñ³Ý ÓÁɦ (45)£

äúð äÆ ðú – ÑáõÝ·© bor.- §·Ç ÝǦ + biro §¹³ ï³ íáñ, ·Ç Ý» í³ ×³ éáõÃ Û³Ý ¹³ ï³ íáñª ÑëÏáÕ¦© §·Ç ï³ó íÇ, áñ ¹ñ³Ýù åûñ åÇ ñûí ½² Õ³ ã³Û ú í³ Ý¿ëÝ ·ñ¿ çáõ-ÝÇ, ûñ ë¿ å¿ñÝ ³é Ýáõ ·Áñã Ù³ ÝáóÝ »õ ã³ ÷¿ Á ½³ Ù³ Ý»ñÝ (105)£

èúÚ¸ - ÑáõÝ·. rojt.- Íáå, í»ñ ç³ íáñ© §Ýáñ µ³Ý áñ ³É É³Ý Á ɳñ »õ ëñ·Á ɳÙÝ

Ⱥ

¼ì

²´

²Ü

àô

ÂÚ

àô

Ü

118

åÇ É³Û ßÇ Ýû ñ¿ ³ é³Ýó íÇ ¹Ç½ ·Çõ ¹Çõß åǽ ïÇ µÇ ·áí ÙÁÝ »õ ã³ ÷³ õáñ éáÛ ¹û íÁݦ (46)£

êÀð ¶À È²ä – ÑáõÝ·© szarka + láb©- á ñÇÇ áïù (ßá ñÇ íñ³ ϳ ã³ Õ³ ÏÇ Ï³Ù ³·-é³ íÇ ×³Ý Ï» ñÇ ÝÙ³Ý Ï³ñ í³Í ûÉ)© §Ã¿ Ñ³Û Ý³Ï áõ ÿ Ù³ ×Áñ Ý³Ï »õ áã ÏÁÓ ·³É Ýáõ í» ñ³Û Ù¿Ï ÙdzÛÝ áë ·áõ ϳ٠³ñ ÍÁ ÿ ßÇ ÝûñÝ »õ ëÁñ ·Á ɳ å¿Ý ¹áõë¦ (45)£

êÈú äúÂ, Áë Éû åûà – ÑáõÝ·© szabad©- ³ ½³ ïáõà ÛáõÝ, Ññ³ Ù³Ý. §û½ ϳ ÝáõÝ ³ Ù» Ý» õÇÝ Áë Éû åûï ãÇ É³Û Í³ Ë¿ Éáõ, áã Ù¿Ï Ñ³ ÛÇ ÙÁÝ ³É¦ (100). §¿ñ Ïáõ ëáõÙ áõ Ç ñ»-ùáõÙ û ñÁ ³ Ù» Ý» õÇÝ ëÉû åûï 㿠ͳ Ë» Éáõ¦ (197)£

êàô¶ Ü²Ú - ÑáõÝ·© szoknya©- ϳ ݳÝó ßñç³½ ·»ëï© §áã ³Ûë »ñÏ ñÇÝ Ù¿ç »õ áã û½ Ï³Û »ñ ÏÇñ ãÇ ·Áï íÇ áã Ù¿Ý ¹¿Û, áã ëáõ· ݳÛ, áã ßáõñó, áã ·»µ¹ ÿ Ñ³Û Ý³Ï »õ áã Ù³ ×Áñ Ý³Ï »õ áã Ïñ·³É¦ (45)£

ì² Èúê – ÑáõÝ·© válasz©- å³ ï³ë ˳ݩ §µ³ ÝÇÝ í³ ÉûëÝ Ïáõ µû íÇÝù ó ·³ õá-ñ¿Ý¦ (307)£

ì²î ð² - ÑáõÝ·© veder©- ¹áõÛÉ, 10 ÉÇïñ. §·Ç ï³ó íÇ ûñ ïí³Ýù Á ½Á ñ³ ËÇÝ ³ ñÁÝ ï³ Ûûí ² Õ³ ã³Û ̳ ñáõ ÏÇÝ ³ë óá õ³Ý, Ù¿Ï ï³ ñûí, áñ ÇÝ ùÁ ͳ Ë¿ ·áõ µáí ³É »õ í³ï ñ³ Ûáí ³É »õ ÁÝ ¹ûñ áõ ½» Ý³Û (100)£

ì²ð ؾ ÎƲ - ÑáõÝ·© varmegye©- ·³ í³é, ÏáÙ ëáõà ÛáõÝ. §»ñµ ·ñÇ ÙÇ Ý³É µ³Ý å³ ï³ ÑÇ ·ûÛ ·ûÛ ÉûÛ í³ñ Ù¿ Ïdz Û¿Ý, Ó¿ Ý¿ ´ ³ ë¿ ëûñ »õ Ýá ó³Û Ñ»ï ½¹³ ï³ë ï³ ÝÁ Ïïñ»Ý (67)£

ìÆ ̧ Ƽ ¶Æô ̧ ÆôÞ – ÑáõÝ·© vitéz-kötés©- ½ÇÝ íá ñ³ Ï³Ý Ñ³Ý ·áõÛó, ÑáõÝ ·³ ñ³-Ï³Ý ³½ ·³ ÛÇÝ ï³ ñ³ ½Ç ¹» ï³É© §Ýáñ µ³Ý áñ ³É É³Ý Á ɳñ »õ ëñ·Á ɳÙÝ åÇ É³Û ßÇ-Ýû ñ¿ ³ é³Ýó íÇ ¹Ç½ ·Çõ ¹Çõß åǽ ïÇ µÇ ·áí ÙÁÝ »õ ã³ ÷³ õáñ éáÛ ¹û íÁݦ (46)£

ìȲê ÜÆ – ÑáõÝ·© valasztmany©- ÁÝïñ í³Í Ù³ñ ÙÇÝ, Åá Õáí µ³ éÇ Ïñ׳ï Ó¨Ý ¿© §» Õ³õ Ç ù³ Õ³ùÝ ¾ ÉÇ ½³ µ¿ ¹³Ý íɳë ÝÇ ù³Õ ùÇÝ Ñû ¹³ ñÇÝ Ñ³ Ù³ñ¦ (110)£

ìú ð²Þ – ÑáõÝ·© varrás©- ϳñ, ϳñ í³Íù. §³ñ ÍÁ ÿ ϳ٠áë ·áõ ³åñ ß¿ íû ñ³ß ³É ãÇ ï·íǦ (46)£

îð²ä – ÑáõÝ·© darab©- Ïïáñ. §³Ûë å¿ë » Õ³õ, áñ ï³Ýù Ç ñ»Ý Ññ³ Ù³ Ýá óÁ ³ß ˳ ï³Ý ùÇÝ Ù¿Ï ïñ³å ÙÁ ï»Õ Ëáï Ýá ó¿Ý¦ (106)£

ðÀ - ÑáõÝ·© rét©- ¹³ßï, Ù³ñ ·³ ·» ïÇÝ. §»õ Á ½² Õ³ ã³Û س ÝáõÏÝ Æ ëÇ ·áõ-ó»³Ýó ¹Á ñ³Ýù í¿ ùÇÉ ñÁ ÃÇÝ íñ³Û, ³Û ëÇÝùÝ Ëá ï³ Ýá óÇ ÝÁ »õ É³Ý óÇ ÝÁ ñÁ ÃÇÝ µá Éá-ñÁ¦ (105-106)£

ðú ê² - Áëï ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ ÝǪ ÑáõÝ·© rasra©- Ù³Ý ·³Õ© §ÇÝã Ãáõñ Éáõ ÷¿ ß³ ÛÇ ³å ñ³Ýù ·³ ³ë ¿ñÏ ñÇÝ Ù¿ã, ÇÝã å¿ëª Ï³Û ¹Á Ý» Õ¿Ý, ·û ïÇ, åáõÙ å»ñ, »ñ ÏÁ û Õ¿Ý, ó í³ Ë³É ÏÇÝ, ñû ë³, íÁ ݳ ¹» Õ¿Ý (±) ¨ ³ÛÉݦ (196)£

ú¶ ÈúÈ Øú ̧ à ޲Π– ÑáõÝ·© alkalmatosság©- ³ éÇÃ, Ýå³ ï³Ï© §ÝÙ³ ݳ å¿ë í³ëÝ ûÉ ·ûÉ Ùû ¹á ß³ ÏÇÝ, ÿ ÇÝã Ï»ñ åÇõ »ñ Ã³Ý ² Õ³ ã³Û ï¿ µáõ ¹³ ¹áõß Ý»ñÝ å¿çÝ, áõÃ í» ó³õ å³ ïá õ» ÉÇ Ñ³ ë³ ñ³Ïݦ (147)£

úä ðàô¼ - ÑáõÝ·© abrosz©- Í³Í Ïáó, ë÷éáó© §ÝÙ³ ݳ å¿ë ûå ñáõ½ Ý»ñÝ, µ³ñ Ó»-ñ»ëù Ý»ñÝ, ë³í Ý» ñÁÝ áñÝ áñ áë ·ûí ϳ٠³ñ ÍÁ Ãûí ½³ñ ¹³ ñ³Í Ïáõ ·ïíÇÝ, Ý³Û ³ñ ·Ç É³Í åÇ É³Ý¦ (46)£

ú ìàôê – ͳݩ Ññ³ ï³ ñ³Ï ãÇ© í³ É³ Ë» ñ»Ý ¿ª í³ñ ë³Ï© §áã ÷áË ï³Û Ù¿ ÏÁ Ù¿ ϳ ÉÇÝ, »õ áã óá ñ» ÝÇ íñ³Û ï³Û ϳ٠û íáõ ëÇ, ϳ٠Ëû ïÇ, ϳ٠ÇÝ ã» õÇ ó¿¦ (101)£

ú îúð äÆ ðàì – ÑáõÝ·© udvar biró©- å³ É³ ï³ Ï³Ý Ç ñ³ í³ ëáõ, ѳ ½³ ñ³ å»ï© §ëÝïáõÏÝ åÇ Ï³ ÝÇ ² ú ѳ ÝÇÝ Ùûï, »õ µ³ ÉÇÝùÝ åÇ É³Û ² Õ³ ã³Û û ïûñå ñá íÇÝ Ùûï¦ (286)£

119

ì¿Ù

ѳ

ٳѳ

Ûϳ

ϳÝ

ѳݹ

»ë¸

(Ä

) ï

³ñÇ

, ÃÇ

í 2

(38)

³å

ñÇÉ-

ÑáõÝ

Çë,

201

2

ü¾ ÈÆÊ – ÑáõÝ·© félig©- Ï» ëÁ, ÏÇ ëáí ã³÷© §áñ áõ Ý» Ý³Û ½Ï¿ë ëï³ÏÝ ·Ý³ ÍÇ ÝÁ í³ñ ¹Á Ý¿ Éáõ áõ ³ Ýáí ý¿ ÉÇË åÇ í׳ñ íÇ »õ µ³ ñáí í³Û É»ó Ýáõ¦ (357)£

üÀ ÎÀ ̧ à ôƸ - Í© Ññ³ï© fogadni©- í³ñ Óáõ µéÝ»É Ï³Ù Ï³ ß³ é»É. §Ý³Û ¿ Õ³õ ³ Õ³ ã³ ÝáõÝ Ññ³ Ù³ ÝáíÝ, ûñ ï³Ý ϳ٠ýÁ ÏÁ ¹á õǹ ³ ÝÇÝ, áñÝ áñ ³ ñÇÉ ÇÝ 100 áë ·Ç, » ÷áñ ͳ éáõ ÃÇõÝ ³ Ý¿¦ (110)£

üÆ äÆ ðà – ÑáõÝ·© fö biro©- ·É˳ íáñ ¹³ ï³ íáñ© §Ëݹñ» óÇÝù ©©© Á½ ä³ ïá õ» ÉÇ Ô³ ½³Ý ú ѳ Ý»³Ýó »õ ýÇ åÇ ñûí ѳ Ûáó ·áõÙ µ³ Ýdz ÛÇ, áñ ³Ý ÓÁ Ý»ñÝ ³ ñÇÝ Ç ñ»Ýó Ññ³ Ù³Ýù Ý»ñÝ ¿ñ ó Éáõ áõ ³ß ˳ ï¿ Éáõ ÇÝ ãá õ³Ý Ç ä¿ãݦ (117)£

3. ºí ñá å³ Ï³Ý ³ÛÉ É» ½áõ Ý» ñÇó ϳ ï³ñ í³Í ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý»ñ

îñ³Ý ëÇÉ í³ Ýdz ÛÇ Ñ³ Û» ñÇ ·ñáõà ÛáõÝ Ý» ñáõÙ ÑáõÝ ·³ ñ» ñ»Ý µ³ é»ñÝ, ³Ý ßáõßï, í» ñÁ µ»ñ í³ Íáí ã»Ý ë³Ñ Ù³ ݳ ÷³Ï íáõÙ, ¹ñ³Ýó Ãí³ñ Ïáõ ÙÁ ϳ ñ» ÉÇ ¿ ß³ ñáõ ݳ ϻɣ Ødz ų Ù³ ݳϪ Ý»ñ ϳ Û³ó í³Í µ³ é» ñÇÝ ½áõ ·³ Ñ»é, Ññ³ ï³ ñ³Ï í³Í ÷³ë ï³ÃÕ-û ñáõ٠ϳ ñ» ÉÇ ¿ ·ïÝ»É ÙÇ ß³ñù µ³ é»ñ, á ñáÝù ï» ÕÇ Ñ³ Û» ñÇ Ëáë í³Í ùÇ Ù»ç »Ý ³Ý ó»É áõ ³ñ Ù³ ï³ ó»É »í ñá å³ Ï³Ý ³ÛÉ É» ½áõ Ý» ñÇó, ÙÇ Ù³ ëÁª ·áõ ó» ÑáõÝ ·³ ñ» ñ» ÝÇ ÙÇç Ýáñ ¹áõà ۳ٵ£

àñ å»ë û ñÇ Ý³Ï Ý»ñ ϳ Û³ó Ý»Ýù ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ ·ñáõà ÛáõÝ Ý» ñÇó ù³Õ í³Í ·»ñ Ù³ Ý» ñ»Ý, ɳ ïÇ Ý» ñ»Ý, ýñ³Ý ë» ñ»Ý µ³ é»ñ£

² ðÀÜ î² ̧ úð – É³ï© arendator©- í³ñ Ó³ éáõ. §½³ÛÝ åÇ ëÇÝ ³Ý å³ï ׳é áõ Ý»-Ý³Û ×áõ ñáõÙ ï³ Éáõ Ä´ Ù× ñÇ© Ï¿ëÝ ¹ÁÉ Ý³ ×ÇÝ Á ɳÛ, Ï¿ëÝ ³ ñÁÝ ï³ ¹û ñÇ ÝÁ Á ɳۦ (100)£

¶ð¾ ́ ÆÜ – ýñ³Ýë© crépine©- Íáå, í»ñ ç³ íáñ (µ³ é³ ñ³Ý Ý» ñÁ ݳ¨ ³ÛÉ Ç Ù³ëï »Ý óáõÛó ï³ ÉÇëª §ù³ ÙÇã¦)© §ÝÙ³ ݳ å¿ë áã ¿ ñÇÏ Ù³ñ ¹Ç ·³ó áã ÏÝïáó ѳ·ë ïÇ íñ³Û áë ·áõ ϳ٠³ñ ÍÁ ÿ ·ñ» µÇÝ ãÇ ·ïíǦ (46)£

Ò¾Ê – ·»ñÙ© zeche©- ³ñ Ñ»ë ï³ íá ñ³ Ï³Ý ÁÝ Ï» ñáõà ÛáõÝ, Ùdz µ³ Ýáõà ÛáõÝ© §³ õáõ ñÁ ³ Ù¿Ý ¹Ç ϳ٠³ Ù¿Ý ß³¹ ñ³ Ïáõ ù³ ÉÇÝ Ó¿ Ë» ñÁ¦ (197)£

Þ¸ðÆÜü - ·»ñÙ© strümpfe©- ½³Ý ·³ å³Ý, ·áõÉ å³. §ûë ·áí ϳ٠³ñ ÍÁ Ãûí ßáõ-Ë»ñÝ ³åñ ßáõ Ù¿ ß¹ñÇÝý Ý» ñÁÝ Ã¿ ïÕ³Û ÏÁÝ ïáó »õ ÿ ³Õ çÇÏ Ýáõ »õ ϳ٠ÑÇ áñ Ù¿-ÏÇÝ ³ñ ·ÇÉ í³Í åÇ É³Û¦ (46)£

ÞàôÊ – ·»ñÙ© schuh©- Ñá Õ³ ó÷±. §ûë ·áí ϳ٠³ñ ÍÁ Ãûí ßáõ Ë»ñÝ ³åñ ßáõ Ù¿ ß¹ñÇÝý Ý» ñÁÝ Ã¿ ïÕ³Û ÏÁÝ ïáó »õ ÿ ³Õ çÇÏ Ýáõ »õ ϳ٠ÑÇ áñ Ù¿ ÏÇÝ ³ñ ·ÇÉ í³Í åÇ-ɳۦ (46)£

Þàôðò – ·»ñÙ© schurz©- ·á· Ýáó© §áã ³Ûë »ñÏ ñÇÝ Ù¿ç »õ áã û½ Ï³Û »ñ ÏÇñ ãÇ ·Áï-íÇ áã Ù¿Ý ¹¿Û, áã ëáõ· ݳÛ, áã ßáõñó, áã ·»µ¹ ÿ Ñ³Û Ý³Ï »õ áã Ù³ ×Áñ Ý³Ï »õ áã Ïñ·³É¦ (45)£

è¾ ¼úÈ ì²¸ - ɳ ïÇÝ© resolvo.- ³ñ Ó³ Ï»É, Ù»ñ Żɩ §áñ µ³ ÝÇÝ í» ñ³Û Ëáñ Ñáõñ¹ ³ Ý¿ Éûí é¿ ½ûÉ í³¹ » Õ³õ ä³ ïá õ» ÉÇ Ð³ ë³ ñ³ÏÝ, ÿ ï³Ýù ÙÇÝù ³É 500 áë ·Ç¦ (129)£

üð²Ü ÒÀÈ - ·»ñÙ© franze©- Íáåù, í»ñ ç³ íá ñáõà ÛáõÝ© §³ Ù» Ý» õÇÝ Ù¿Ï Ñ³ ·Áë ¹¿-Õ¿ ÝáõÝ í» ñ³Û ³ñ ÍÁ ÿ áë ·áõ ½³ñ ¹³ ñ³Ýù Ý»ñ ãÇ ·Áï íÇ, áã ·Çõ ¹Çõß, áã ãǵ ·³Û, áã µûé ¹Çß µ³Ý, áã µ³ ë³ Ù³Ý¹, áã ýñ³Ý ÓÁɦ (45)£

ü²ð ޲ܶ - ·»ñÙ© Fasching, ÑáõÝ·© Farsang©- µ³ ñ» Ï»Ý ¹³Ý, ïá ݳËÙ µáõà ÛáõÝ. §Ý³Û áõÃ í» ó³Û å³ ïá õ» ÉÇ ³ Õ³ ã³ ÝáõÝ, áñ ï³Ý ïÇ É³ ÓÇ³Û Ñ³ ë³ ñ³ Ïáõ û³Ý ¹¿ñ ³Ûë ·³É ý³ñ ß³Ý ·Çë ³É¦ (49)£

Ⱥ

¼ì

²´

²Ü

àô

ÂÚ

àô

Ü

120

ºí ñá å³ Ï³Ý ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý»ñ »Ý ݳ¨ª áõÕ Õ³ ÷³é Ýû óñ (·ñ³ ·Çñ), ·ñ¿ áõ ËñÏ¿ µñ¿ íÇ É¿ ÏÇáõ ÙÇ ÝÁ, ½³ µÇëÝ ³É áõ ÝÇÝ, åÇ ·ñ¿ ½³ µÇ ëÇÝ íñ³Û, ½µ³Ù å³ÏÝ ³É ïí³Ýù ³ ñÁÝ ï³ ÛÇ, ÿ ·Ç ÝáõÝ, û ÷Ç íÇÝ (·³ ñ» çáõñ), µñÇë ¹³í ûñ Á ɳÛ, ÇÝã ·ûÝ ïÇ Ódz Ý»ñ ûñ ïñíÇ, Ñ³ë ¹³ï ϳ Ý» Éáõ ³Ûë µáõÝ· ¹¿ ñáõÝ, ³Ý ùûíÝ ·ñ³Í µáõÝ· ¹¿ ñáõÝ Ñ³ Ù³ñ, ÇÝß ï³Ý Ódz ÛÇÝ Ñ³ Ù³ñ, ½Ù»ñ ÑÇÝ ïǵ Éû Ù³Ý Ýû ñû ·ÇÝ, ·ûÝ ë¿Ý ëáõ ëÇÝ ãÇ É³ñ, ·ûÝ Ó¿ñ ¹³ Ódz ÛÇÝ ¹Ç Ù³ó, í³ëÝ ³Ý ¹Ç ÓÇ µ³ Ódz ÛÇÝ, µáõÝ· ¹¿ ñáõÝ Ñ³ë ¹³ ïáõ û³Ý, ûå ÉÇ Ïû í³¹ ¿ Õ³Ý, µÇµ ÉÇ ·û í³¹ Á Ý»É, ÑÇÝÏ Ñ³ ½³ñ ½ÉûÃ, ·ûݹ ñ³·¹ ï³ Éáõ, íûÉ ÝÇ åÇ É³Û (³ ½³ï åÇ ïÇ ÉÇ ÝÇ) ¨ ³ÛÉÝ£

4. ÐáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ µ³ñ µ³ éÇ ÑÇ٠ݳ Ï³Ý Ñ³ï ϳ ÝÇß Ý» ñÁ

àñ ù³Ý ¿É ß³ï ÉÇ Ý»Ý ÷á ˳é Û³É µ³ é» ñÁ ÑáõÝ·³ñ³Ñ³Û»ñÇ µ³ñ µ³ éáõÙ, ÙǨÝáõÛÝ ¿ª ³ÛÝ Çñ ϳ éáõó í³Í ùáí ¨ ѳï ϳ å»ë ù» ñ³ ϳ Ýáõà ۳ٵ Ý»ñ ϳ Û³ó-ÝáõÙ ¿ ѳ Û» ñ» ÝÇ ï³ ñ³Í ù³ ÛÇÝ ÙÇ ï³ñ µ» ñ³ ÏÁ£ ²Û¹ å»ë ¿ ݳ¨ îñ³Ý ëÇÉ í³ Ýdz ÛÇ Ñ³ Û» ñÇ Ëáë í³Í ùÇ å³ ñ³ ·³ ÛáõÙ, á ñáõÙ Ýϳ ï» ÉÇ Ûáõ ñ³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ íñ³ ÷áñ Ó»Ýù ѳ Ù³ éáï ϳݷ ³é ݻɣ

1. ܳ˪ ѳ Û» ñ» ÝÇ ï³ ñ³Í ù³ ÛÇÝ ³Ûë ï³ñ µ» ñ³ ÏáõÙ ½·³ ÉÇ ¿ µ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñÇ Ó³Û Ý» Õ³ó Ù³Ý »ñ¨áõÛ ÃÁ£ Ðñ³ ï³ ñ³Ï í³Í ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÇ µá Éáñ ¿ ç» ñÇÝ ë÷éí³Í »Ý Ó³Û Ý» Õ³ ó³Í µ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý»ñ å³ ñáõ ݳ ÏáÕ µ³ é» ñÇ û ñÇ Ý³Ï Ý»ñ. ÇÝã µ¿ë, ѳë-¹³ ï»É, Ïá ñáõë¹, ¹³ ï³ë ¹³Ý, Áë ¹³Ï, Áë¹ ñ³· ñ» ó³Ýù, áë ·Ç, Ïïñçá ñ³ó (ÏïñÇ×-Ý» ñÇÝ), ¹åç¿ñ (¹Çå ã¿ñ) ¨ ³ÛÉÝ£ ÐÝãÛáõ ݳ Ï³Ý ³Ûë »ñ¨áõÛ ÃÁ ï³ ñ³Í íáõÙ ¿ ݳ¨ ÷á ˳é Û³É µ³ é» ñÇ íñ³ª ï¿ µáõ ¹³¹, µñû ¹û ·ûÉ, µñÇë ¹³í, ݳ ÓÇûÝ, ¿ ·û Ýû Ùdz, Ù³-ÏÇë¹ ñ³¹, ¸¿ ñ¿ ½³ ¨ ³ÛÉÝ£ ÊáõÉ µ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñÇó µ³ óÇ Ó³Û Ý» ÕáõÙ »Ý ݳ¨ ßÝã»Õ-Ëáõ É» ñÁ, ÇÝã å»ëª Ç ñÇÓ ·ÇÝ, ׳ ñ³ ·³Û¹, ¹³ß¹, ·Ç ï³Ó íÇ, ¹åç¿ñ, ³ Ù¿Ý ß³µ ¹áõ ¨ ³ÛÉÝ£ ê³ Ï³í ¹»å ù» ñáõÙ Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ »Ý ݳ¨ Ó³Û Ý»Õ µ³ Õ³ Ó³ÛÝ Ý» ñÇ Ëɳó Ù³Ý û ñÇ Ý³Ï Ý»ñª ÑÇÝÏ, Ï¿ Ý¿ ñ³É, á ñáÝù, ë³ Ï³ÛÝ, Áݹ ѳ Ýáõñ û ñÇ Ý³ ã³ ÷áõà Ûáõ ÝÇó ¹áõñë »Ý£

2. ÊÇëï ï³ ñ³Í í³Í ¿ ÷³ ÷áõÏ ñ -Ç ·áñ ͳ Íáõà Ûáõ ÝÁ û° Ý -ÇÝ Ý³ Ëáñ ¹áÕ ¹Çñ-ùáõÙ, û° ³ÛÉ ¹Çñ ù» ñáõÙ, û ñÇ Ý³Ïª ¹³ñ ݳÉ, µñÝ»É, ³ñ Ý»É, Ó¿ñ Ýáó, ³ ñ³Ýó, ˳ ñÁ, ³Ý å³ï ׳ñ, ͳ ñáõ ÃÇõÝ (ͳ é³ Ûáõà ÛáõÝ), ³ ñ³ ù» ɳ ϳÝ, Ñ» ñÇ (Ñ» éáõ), ³ ñáõ ïáõñ ¨ ³ÛÉÝ£

121

ì¿Ù

ѳ

ٳѳ

Ûϳ

ϳÝ

ѳݹ

»ë¸

(Ä

) ï

³ñÇ

, ÃÇ

í 2

(38)

³å

ñÇÉ-

ÑáõÝ

Çë,

201

2

3. ´³ é³ëϽ µáõÙ ·ñ³ µ³ ñÇ á-Ý ß³ï µ³ é» ñáõÙ ÷áË í»É ¿ ûª ûã, ûí, ûë ·Ç, ú í³-Ý¿ë, ÇÝ ãûñ ¨ ³ÛÉÝ£

4© ÈÇ Ý» Éáí §ÏÁ¦ ×Ûáõ ÕÇ µ³ñ µ³ é³ ÛÇÝ Ùdz íáñª Ù»ñ ùÝÝ³Í ·ñáõà ÛáõÝ Ý» ñáõÙ ß³ï »Ý Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ Ïáõ Ù³ë ÝÇ Ïáí Ý»ñ ϳ ÛÇ Ï³½ Ùáõà ÛáõÝ Ý»ñª Ïáõ ù³ É¿, Ïáõ ·ñíÇ, Ïáõ ÉëÇÙ ¨ ³ÛÉÝ£ ´³Ûó ¹ñ³Ý ½áõ ·³ Ñ»é ѳ í³ ë³ ñ³ å»ë ·áñ Í³Í íáõÙ ¿ ݳ¨ ÏÇ Ù³ë ÝÇ ÏÁ, ÇÝã å»ëª ÏÇ Ï³ ñ³ í³ ñÇÝ, ÏÇ ù³ É¿, ÏÇ ï»ë ÝáõÝù£ ²Ûë ѳñ óáõÙ û ñÇ Ý³ ã³-÷áõà ÛáõÝ ãÇ Ýϳï íáõÙ, û ѳï ϳ å»ë áñ ¹»å ù» ñáõÙ ¿ ·áñ Í³Í íáõÙ Ïáõ ϳ٠ÏÇ£ г ×³Ë ÙǨÝáõÛÝ Ý³ ˳ ¹³ ëáõÃ Û³Ý Ù»ç »Ý Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ »ñ Ïáõ Ù³ë ÝÇÏ Ý» ñÁ ½áõ-·³ Ñ» é³ µ³ñ, û ñÇ Ý³Ïª §³ Ù¿ Ý» ù»³Ýë Ïáõ Ëáë ï³ Ý³Ýù Ù¿Ï Ù¿ ÏÇ áõ ÏÇ Ï³å íÇÝù Ù»ñ Ó»ñ ݳ· ñûíÝ áõ ÙûÑ ñûíݦ (95)

5. Ü»ñ ·á Û³ Ï³Ý ³ é³Ý ÓÇÝ Ñá Éá í³Ó¨ ãÇ Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ, µ³ óÇ ÙÇ ù³ ÝÇ Ãí³ Ï³Ý-Ý» ñÇóª ³ õáõñÝ ¿ñ Ïáõ ëáõÙ, Ç ñ¿ ùáõÙ, á ñáÝù ¹³ ë³ Ï³Ý Ãí³ Ï³ ÝÇ ³ñ Å»ù áõ ݻݣ

6. ì³ Õ³ ϳ ï³ ñÁ ϳ½Ù íáõÙ ¿ –ÇÉ Ù³ëÝÇ Ïáíª ù³ ÉÇÉ ¿, ·Ý³ óÇÉ ¿, ѳ ÝÇÉ ¿ ¨ ³ÛÉÝ£

7. Êáë í³Í ùÇÝ µÝá ñáß ù» ñ³ ϳ ݳ Ï³Ý Ù³ë ÝÇÏ Ý» ñÇó »Ýª åÇ (åÇ ïÇ - åÇ É³ñ, åÇ áõ Ý» ݳÝ, åÇ ·³ñ, ãÇ åÇ Ï³ ñ» ݳÝ, åÇ ïáñ, å ’áõ Ý¿ ݳñ), ½¿ (½Ç), » ÷ûñ, íûí, íû íûñ, ÑÇ íûí (³ Ù»Ý Ù» ÏÁ), ÑÇ ûñ (áñ¨¿ Ù» ÏÁ), Ù¿Ï ÝÇ íûñ (áñ¨¿ Ù» ÏÁ)£

8© øÇã ã»Ý ݳ¨ ½áõï µ³ñ µ³ é³ ÛÇÝ µ³ é» ñÁ£ ú ñÇ Ý³Ïª 19-ñ¹ ¹³ ñÇ Ï» ë» ñÇÝ ³å ñ³Í øáõ ÃÇÇ (ù³ Õ³ù ¶³ ÉÇ ódz ÛáõÙ, á ñÁ 1715 é ÑÇÙ Ý»É »Ý ѳ Û» ñÁ) ÙÇ Ñ³ ÛÇ Ëáë ùáõÙ å³Ñ å³Ý í»É »Ý ÙÇ ß³ñù µ³ é»ñ, á ñáÝù ѳ ïáõÏ ¿ÇÝ ï» ÕÇ µ³ñ µ³ éÇÝ©

Æ È² ʲÜø – É» Ñ» ñ»Ý© §ëáñ íÇÉ ÇÙ Çɳ ˳ ݳù, ѻ٠(ݳ¨) ³ ɳ Ù³ ݳù (·»ñ Ù³-Ý» ñ»Ý)¦ (¿ç 209)£

ú¼ ¶²Ú – áõ ñÇß© §³Ý ų Ù³ Ý³Ï Ù»ñ ѳõù (å³ å» ñÁ) û½ ·³Û ÷» ß³ ã¿ÇÝ µ³-ÝǦ (209)£

̲ èàô ÂÆôÜ – ͳ é³ Ûáõ ÃÇõÝ© §¿ ÕÇÉ ÇÙ ï³ë õ»ñ Ïáõ ï³ ñÇ, ͳ éáõ ÃÇõÝ ³ ñÇñ ÇÙ Ù»ñ øáõ û ñáõ µ³ ½Áñ ·ÁÝ Ýáõ (í³ ×³ é³ Ï³Ý Ý» ñÇ) Ùûï¦ (209)£

²Ô ôà ðÆÈ - ׳٠÷³ ·Ý³É, áõÕ¨áñ í»É© §»ï ùÁ ³Õ õá ñÇÉ ÇÙ Ïû ÉÇû (»ñ ϳ Ãáõ ÕÇ) ¹¿ åÇ úë íÇÝ ó³ ݳ, ³Õ õá ñÇÉ ÇÝù ì³ñ ß³õ¦ (210)12£

Üßí³Í µ³ é» ñÁ µ³ ó³ ϳ ÛáõÙ »Ý í»ñ ç»ñë Ññ³ ï³ ñ³ Ï³Í §Ð³ Ûáó É»½ íÇ µ³ñ-µ³ é³ ÛÇÝ µ³ é³ ñ³ ÝÇó¦, ³Û ëÇÝùݪ íëï³ Ñ³ µ³ñ µ³ñ µ³ é³ ÛÇÝ Ýá ñ³ ϳ½ Ùáõà ÛáõÝ-Ý»ñ »Ý, á ñáÝù ³ é³ ç³ ó»É »Ý ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ µ³ñ µ³ éáõÙ£ ¾°É ³ í» ÉÇ ß³ï µ³ é»ñ Ï³Ý áõß ÙÇç ݳ ¹³ ñÇ ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ ·ñ³ íáñ ³Õµ Ûáõñ Ý» ñáõÙ, á ñáÝù, áñ ù³Ý Ù»½ ¿ ѳÛï ÝÇ, É»½ í³ Ï³Ý ³ é³Ý ÓÇÝ ùÝÝáõÃ Û³Ý ã»Ý »Ý óñÏ í»É, áõ ñ»ÙÝ ¨ª µ³ñ µ³ é³-ÛÇÝ µ³ é» ñÁ ã»Ý ³ñ Ó³ ݳ·ñ í»É áõ ùÝÝí»É£ êïáñ¨ Ý»ñ ϳ Û³ó ÝáõÙ »Ýù îñ³Ý ëÇÉ í³-Ýdz ÛÇ Ñ³ Û» ñÇ 17-18-ñ¹ ¹¹© µ³ñ µ³ é³ ÛÇÝ µ³ é» ñÇ ÙÇ ÷áõÝç©

² è²æ î²È – ³ é³ ç³ñ Ï»É, ËݹÇñ Ý»ñ ϳ Û³ó ݻɩ §¹³ñ Ó»³É ³ é³ç ïíÇÝ í»-ñáÛ· ñ»³É ² Õ³ ã³Û ï¿ µáõ ¹³ ¹áõß Ý»ñݦ (155)£

ÀÜ Îº ðºÈ – û· Ý»É, ³ ç³Ï ó»É© §Ñ¿É å¿ï áõ ½¿ñ Ù¿Ï ëáõ Ù³ÙÝ Áë ¹³Ï ß³ Ñáõ ѳ-ë³ ñ³ Ï¿Ý, áñ ÁÝ Ï¿ ñ¿ñ ѳ ë³ ñ³ÏÝ ½ÏñûýÝ (·ñ³ýª ÏáÙë)¦ (155)£

²öÈ ìÆÈ – Áëï ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ ÝǪ Ññ³ ųñ í»É© §ÉëÇÉ ¿ å© åñ³ë ¹³ í³Ý, ÿ Ïáõ ó÷É íÇÝ ýáõÝ ï³ ¹û ñáõ û Ý¿¦ (252)£

Êàô Ì²Ì – Áëï ¶© ¶áí ñÇÏ Û³ ÝǪ ã³ñ, ·»ß© §Ñ³ õ³ Ýáõ ÃÇõÝ ïíÇÉ ¿ ѳ ë³ ñ³ ÏÇÝ ËáñÑñ ¹ÇÝ© ½¿ ñ³Û ѳ ë³ ñ³ÏÝ Ëáõ Í³Í Ëáñ Ñáõñ¹ ³ ñ³Í Á ɳñ ݳÛ, ·ñ³Í åÇ É»ñ ÿ

12 ²Ûë µ³é»ñÁ ù³Õ»É »Ýùª È»õáÝ ´³µ³Û»³Ý, гۻñÁ Øáɹ³õdzÛáõÙ ¨ ´áõùáíÇݳÛáõÙ (å³ïÙ³-³½·³·ñ³Ï³Ý áõëáõÙݳëÇñáõÃÇõÝ), ÂÇýÉÇë, 1911 é ³ß˳ïáõÃÛáõÝÇó£

Ⱥ

¼ì

²´

²Ü

àô

ÂÚ

àô

Ü

122

ãÇ ³ ÝÇÝù¦ (234)£Ì¾ ̾ Èàô ÂÆôÜ – å³ ï» ñ³½Ù© §ÙÇÝù ³É Ù»ñ ϳ ñû Õáõ û³ ÝÁ ·û ñ³Û ÁÝ Ï»-

ñáõ ÃÇõÝ ï³Ýù Ù»ñ ó ·áõ ÑáÛÝ, áõ Ý» ݳ Éáí Í¿ Í¿ Éáõ ÃÇõÝ Ñ»ï ´ñáõ ëÇÝ (äñáõ ëdz ÛÇÝ-Ü©ä©)¦ (129)£

ÎÀÒ ¶²È – ÏñÍϳɩ §Ã¿ Ñ³Û Ý³Ï áõ ÿ Ù³ ×Áñ Ý³Ï »õ áã ÏÁÓ ·³É Ýáõ í» ñ³Û Ù¿Ï ÙdzÛÝ áë ·áõ ϳ٠³ñ ÍÁ ÿ ßÇ ÝûñÝ »õ ëÁñ ·Á ɳ å¿Ý ¹áõë¦ (45)£

ÎúÖ ÎºÈ – í»ñ ç³ó Ý»É, Éñ³ó Ý»É, ³ í³ñ ïÇÝ Ñ³ëó ݻɩ §Ëáñ Ñáõñ¹ ³ ÝÇÝù »õ ï»ë ÝáõÝù, ÿ ÇÝãË ï³ñ Áë ¹³Ï åÇ Ï³ ñ¿ ݳÝù áõ Ý» ݳ Éáõ©©©, áñ ÑûÝ Ñ³ë ¹³ï µ³Ý Ïû× ÏÁ íǦ (134)£

о ̾ Èàô ÂÆôÜ – å³ ï» ñ³½Ù© §Ñ¿ Í¿ Éáõ û³Ý ³ ï»Ý Ý» ñÁ ϳ٠²ë ïá õ³Í Ñ»-ñÇ ³ Ý¿, Ù¿Ï ½ûñ ÷³Ë ÙÁ Á ɳñ¦ (195)£

Öàôü¸ - ½áõÛ·, çáõËï© §Ñ³ËÝ åÇ É³Û í»ó áë ·Ç »õ Ù¿Ï çáõý¹ Ïû ßÇϦ (147)£Ø² ÖÀð ܲΠ– Ù³ ׳ ñ³ óÇ, ÑáõÝ ·³ñ© §Ã¿ Ñ³Û Ý³Ï áõ ÿ Ù³ ×Áñ Ý³Ï »õ áã ÏÁÓ-

·³É Ýáõ í» ñ³Û Ù¿Ï ÙdzÛÝ áë ·áõ ϳ٠³ñ ÍÁ ÿ ßÇ ÝûñÝ »õ ëÁñ ·Á ɳ å¿Ý ¹áõë¦ (45)£àôÚ ØÆÞ ìºÈ – Ùï³ Í»É, Ëáñ ѻɩ §ë¹Á ÏÇÝ ë¿åÝ ³ÛÝ å¿ë áõÛ ÙÇß í» ó³Ýù, ÿ ÑÇ

áñ Ù¿¿ ÏÇÝ íñ³Û ÇÝ ãûñ ÁÝ Ý¿ñ, Ý³Û ³ Ù¿Ý Ù¿ÏÝ å³ñï áõ Ý¿ ݳۦ (134)£äÆî ì² Î²Ü – åÇ ï³ ÝÇ, ³ÝÑ ñ³ Å»ßï© §·Ç ïÇÝù ûñ ³Ý ³É åÇ µ³ ÝÇù áõ ³ë ³É

åÇï í³ Ï³Ý ¿¦ (195)£ø²È òÀ ÜºÈ - ·áñ ͳ Í»É, Ïñ»É© §ûë ·ûí ³ñ ÍÁ Ãáí ɳ É¿Ë Ý»ñÝ Ã¿ ÷» ëáõ û³Ý, ÿ

í½Ç áñ Ïáõ ·ïíÇ, Ý³Û ³ñ ·ÇÉ í³Í åÇ É³Ý áñ ³ Ù» Ý» õÇÝ Áë Éû åûï ãÇ É³Û ù³É óÁ Ý» Éáõ ϳ٠ѳ· Ý¿ Éáõ¦ (46):

º½ ñ³ ϳ óáõà ÛáõÝ

ƱÝã ϳ ñ» ÉÇ ¿ ³ ë»É áõß ÙÇç ݳ ¹³ ñáõÙ ÐáõÝ ·³ ñdz ÛÇ ï³ ñ³Í ùáõ٠ѳݷñ í³-Ý³Í Ñ³ Û» ñÇ Ëáë í³Í ùÇ áõ ݳ¨ µ³ é³ å³ ß³ ñÇ Ù³ ëÇÝ£ ܳ˪ ÷á ˳é Û³É µ³ é»-ñÇó Ûáõ ñ³ ù³Ýã ÛáõñÝ Çñ Ù»ç Ëï³ó ÝáõÙ ¿ ïÝï» ë³ Ï³Ý, Ç ñ³ í³ Ï³Ý, Ï»Ý ó³ Õ³ ÛÇÝ á ñá ß³ ÏÇ Ç ñá Õáõà ÛáõÝ£ ²Û¹ ¹Çñ ù» ñÇó ݳ Û» ÉÇë Ù»ñ ѳ Ù³ éáï ùÝÝáõà ÛáõÝÝ Ç Ñ³Ûï ¿ µ» ñáõÙ, áñ ï³ë Ý³Ù Û³Ï Ý»ñ ß³ ñáõ Ý³Ï ÐáõÝ ·³ ñdz ÛÇ ïÝï» ë³ Ï³Ý áõ Ùß³ Ïáõ-ó ÛÇÝ ¹³ß ïáõÙ ³å ñ» Éáõ, ѳ Û» ñÇ ÙÛáõë ѳï í³Í Ý» ñÇ Ñ»ï ë»ñï ß÷áõÙ Ý»ñ ãáõ Ý»-ݳ Éáõ ¨ ѳ Ù» Ù³ ï³ µ³ñ ÷³Ï É»½ í³ Ï³Ý ÙÇ ç³ í³Û ñáõÙ ·áñ Í» Éáõ Ñ»ï¨³Ý ùáí ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ Ëáë í³Í ùáõÙ Ó ̈ ³ íáñ í»É ¿ñ »í ñá å³ Ï³Ý ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ ÙÇ ëïí³ñ ËáõÙµ, á ñáÝù ѳ Û» ñ» ÝÇ ÙÛáõë ѳï í³Í Ý» ñáõÙ ã»Ý Ñ³Ý ¹Ç åáõÙ£ ¸ñ³Ýù ³ éûñ Û³ ·áñ ͳ ͳ Ï³Ý µ³ é»ñ ¿ÇÝ, ÑÇ٠ݳ ϳ ÝáõÙª ³ñ Ñ»ë ï³ ·áñ Íáõà ۳ ÝÁ, ѳ-·áõë ï» Õ» ÝÇÝ, Ç ñ³ í³ Ï³Ý áõ ïÝï» ë³ Ï³Ý á Éáñï Ý» ñÇÝ í» ñ³ µ» ñáÕ »½ ñáõÛà ݻñ ϳ٠ѳë ϳ óáõà ÛáõÝ Ý»ñ, á ñáÝó ѳ Û» ñ»Ý ѳ Ù³ñ Å»ù Ý» ñÁ ëï»Õ Í» Éáõ ϳ ñÇù ï» ÕÇ Ñ³ Û» ñÁ ãáõ Ý»ÇÝ, ×Çßï ³ÛÝ å»ë, ÇÝã å»ë Ãáõñ ù» ñ»Ý ϳ٠å³ñë Ï» ñ»Ý µ³ é»ñ ¿ÇÝ ³ é³ ïá ñ»Ý ÷á ˳é íáõ٠ѳ Ù³ å³ ï³ë ˳ ݳ µ³ñª Ω äáÉ ëÇ áõ Üáñ æáõ Õ³ ÛÇ µ³ñ µ³é Ý» ñáõÙ£

àõß ÙÇç ݳ ¹³ ñáõÙ »í ñá å³ Ï³Ý ÙÇ ç³ í³Û ñáõ٠ѳ Û» ñÁ ÷á ˳ éáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ ÙÇ-çá óáí ß³ï Ñ³Ý ·Çëï ϳ ñá Õ³ ó»É »Ý µ³ ñ» ɳ í»É ѳ Õáñ ¹³Ï óáõÃ Û³Ý ËÝ¹Ç ñÁ£ »ñ¨ë ¹³ ¿É á ñáß ã³ ÷áí Ýå³ë ïáÕ ·áñ ÍáÝ ¿ » Õ»É, áñ ѳ Û»ñÝ ³ ñ³· ϳ ñá Õ³ ó»É »Ý ÇÝ ï»·ñ í»É ѳ Ù³ å³ ï³ë Ë³Ý ÙÇ ç³ í³Û ñáõÙª Ýå³ë ï» Éáí ïíÛ³É »ñÏ ñÇ, ³Ûë ¹»å ùáõÙª ÐáõÝ ·³ ñdz ÛÇ ïÝï» ë³ Ï³Ý ½³ñ ·³ó Ù³ ÝÁ£ ´³ í³ Ï³Ý ¿ ³ ë»É, áñ ÐáõÝ-

123

ì¿Ù

ѳ

ٳѳ

Ûϳ

ϳÝ

ѳݹ

»ë¸

(Ä

) ï

³ñÇ

, ÃÇ

í 2

(38)

³å

ñÇÉ-

ÑáõÝ

Çë,

201

2

·³ ñdz Ûáõ٠ѳ Û»ñÝ ³Ûë ßñç³ ÝáõÙ áõ Ý» ó»É »Ý µ³ñÓñ ³ñ Ñ»ë ï³ ·áñ ͳ Ï³Ý Ñ³Ù-µ³í, ݳ¨ ïí»É »Ý å» ï³ Ï³Ý ·áñ ÍÇã Ý»ñ, ÙdzÛÝ º ÕÇ ë³ µ» Ãáõ åá ÉÇ ëáõÙ 18-19-ñ¹ ¹³ ñ» ñáõÙ Ýß³ Ý³Ï í»É »Ý ³½ ·áõà ۳ٵ Ñ³Û 61 ù³ Õ³ ù³ å» ï»ñ£

àõ ãݳ Û³Í ÷á ˳é Û³É µ³ é» ñÇ ëïí³ñ ÃíÇÝ, ÙǨÝáõÛÝ ¿ª 17-18-ñ¹ ¹³ ñ» ñÇ ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÇ ¹Ç í³ Ý³ Ï³Ý ÷³ë ï³ÃÕ Ã» ñÁ ѳ Û» ñ» ÝÇ ³ñ¨ÙïÛ³Ý ×Ûáõ Õ³-íáñ Ù³ ÝÁ å³ï ϳ ÝáÕ ÙÇ µ³ñ µ³éÝ »Ý Ý»ñ ϳ Û³ó ÝáõÙª Ç ñ»Ý ѳ ïáõÏ ù» ñ³ ϳ-Ýáõà ۳ٵ, ÑÝãÛáõ ݳ Ï³Ý Ï³½ Ùáí£ ²Û ëÇÝùݪ ÑáõÝ ·³ ñ³ ѳ Û» ñÁ, ³ í» ÉÇ É³ÛÝ Ç Ù³ë-ïáíª áõß ÙÇç ݳ ¹³ ñáõÙ ÐáõÝ ·³ ñdz ÛÇ Ï³½ ÙÇ Ù»ç ÙïÝáÕ »ñÏ ñ³ Ù³ ë» ñáõ٠ѳë ï³ï í³Í ѳ Û» ñÁ, å³Ñ å³ Ý»É ¿ÇÝ ³ñ¨Ùï³ Ñ³Û Ëáë í³Íù Ý» ñÇÝ Ñ³ ïáõÏ ³ é³ÝÓ Ý³ ѳï Ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ£ Üñ³Ýù ë» ñáõÙ ¿ÇÝ ï³ñ µ»ñ í³Û ñ» ñÇóª ² ÝÇ, öáùñ ² ëdz, Ω äá ÉÇë, ³ í» ÉÇ áõߪ ØáÉ ¹á í³£ àõë ïÇ ³Û¹ í³Û ñ» ñÇó » Ï³Í Ñ³ Û» ñÇ Ëáë-í³Íù Ý» ñÇ Óáõ ÉáõÙÝ ³ é³ç µ» ñ»ó ÙÇ µ³ñ µ³éª ÑáõÝ ·³ ñ³ Ñ³Û µ³ñ µ³ éÁ, áñÝ áõ Ý»ñ ³ñ¨Ùï³ Ñ³Û µ³ñ µ³é Ý» ñÇÝ µÝá ñáß ÑÇ٠ݳ Ï³Ý Ñ³ï ϳ ÝÇß Ý» ñÁ£

ì»ñ çáõÙ å»ïù ¿ Ýß»É, áñ í³ Õ³ß Ë³ñ ѳ µ³ñ Û³Ý Ñ³ Û» ñ» ÝÇ ·ñ³ íáñ Ñáõ ß³ñ-Ó³Ý Ý» ñÇ ùÝÝáõà ۳ ÝÁ ÝíÇñ í³Í áõ ëáõ٠ݳ ëÇ ñáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ ÃÇ íÁ í»ñ çÇÝ ßñç³ ÝáõÙ Ù» ͳ ó»É ¿£ ÜÙ³Ý ÙÇ ùÝÝáõà ÛáõÝ ¿ ϳ ï³ ñ»É ѳ Û³ ·»ï, г Û³ë ï³ ÝáõÙ àõÏ ñ³Ç-ݳ ÛÇ ³ñ ï³ Ï³ñ· ¨ Édz ½áñ ¹»ë å³Ý ² É»ù ë³Ý¹ñ ´áÅ ÏáÝ13£ ܳ γ Ù» Ý»ó-äá-¹áÉëÏ ù³ Õ³ ùÇ »ñ µ»Ù ÝÇ Ñ³Û ·³Õ Ãû ç³ ËáõÙ ëï»ÕÍ í³Í ѳ Û» ñ»Ý µÝ³· ñ» ñáõÙ Ù³ï ݳ óáõÛó ¿ ³ ñ»É ÙÇ ß³ñù ÷á ˳é Û³É µ³ é»ñ, á ñáÝó ³ ÏáõÝ ùÁ, Ñ» ÕÇ Ý³ ÏÇ Ñ³-Ùὠٳٵ, áõÏ ñ³Ç Ý» ñ»ÝÝ ¿£ ÜÙ³Ý µ³ é»ñ »Ý, û ñÇ Ý³Ïª å»É ù³ (û ç³Ë), µÇ í¿ (·³ ñ» çáõñ), Ãûñ å³Û (ïáå ñ³Ï), ùáñã Ù³ (å³Ý ¹áÏ) ¨ ³ÛÉÝ£ ²©´áÅ ÏáÝ Çñ Ñá¹ í³-ÍáõÙ ß»ß ïáõÙ ¿ §í³ í» ñ³· ñ» ñÇ É»½ íÇ ³ é³ ç³¹ ñ³Í ËݹñÇ µ³ñ ¹áõà ÛáõÝÝ áõ µ³½-Ù³å ɳ Ý³Û Ýáõà Ûáõ ÝÁ¦14£ ÜáõÛ ÝÁ å»ïù ¿ ³ ë»É ݳ¨ ÑáõÝ ·³ ñ³ Ï³Ý ÙÇ ç³ í³Û ñáõÙ ëï»ÕÍ í³Í ѳ Û» ñ»Ý µÝ³· ñ» ñÇ É»½ íÇ Ù³ ëÇÝ£

γñ ÍáõÙ »Ýùª É»½ í³ µ³ ݳ Ï³Ý ÝÙ³Ý Ñ» ï³ ½á ïáõà ÛáõÝ Ý» ñÁ ѳñ ϳ íáñ ¿ ß³-ñáõ ݳ ϻɪ ³ÛÝ Ýå³ ï³ Ï³¹ ñáõà ۳ٵ, áñ ïíÛ³É Ã» Ù³ ÛÇ ùÝÝáõà Ûáõ ÝÁ á ñá ß³ ÏÇ Ýå³ëï ¿ µ» ñáõ٠ѳ Û» ñ» ÝÇ å³ï Ùáõà ۳Ý, µ³ñ µ³ é³ ·Ç ïáõà ۳Ý, ³ß ˳ñ ѳ µ³ ñÇ Ï³½ Ù³ íáñ Ù³Ý, ÇÝã å»ë ݳ¨ ѳÛ-»í ñá å³ Ï³Ý É»½ í³ Ï³Ý, ïÝï» ë³ Ï³Ý, Ùß³ Ïáõ-ó ÛÇÝ ÷áË Ñ³ ñ³ µ» ñáõà ÛáõÝ Ý» ñÇ å³ñ ½³ µ³Ý Ù³ ÝÁ£

Summary

ARMENIAN-HUNGARIAN DIALECT IN THE 17-18TH CENTURIES

Lexical and grammatical review

Norayr B. Poghosyan

The article is devoted to the linguistic relationship between Armenian and Hungar-ian. Armenians have settled in Hungary since the X-XI centuries. In the late Middle Ages (17-18 centuries) Armenians gained economic and judicial autocracy in Hungary;

13 î»°ë úÉ»ùë³Ý¹ñ ´áÅÏá, àõÏñ³Çݳµ³ÝáõÃÛáõÝÝ»ñÁ γÙ۳ݻó-äá¹ÇÉëÏ ù³Õ³ùÇ XVI-XVII ¹³ñ»ñÇ Ñ³ÛÏ³Ï³Ý ¹³ï³ñ³ÝÇ í³í»ñ³·ñ»ñÇ É»½íáõÙ, §ä³ïÙ³-µ³Ý³ëÇñ³Ï³Ý ѳݹ»ë¦, 2010, N 1, ¿ç 110-115£ 14 úÉ»ùë³Ý¹ñ ´áÅÏá, Ýßí© ³ßË©, ¿ç 114:

Ⱥ

¼ì

²´

²Ü

àô

ÂÚ

àô

Ü

124

many archival documents were later published. Grigor Govrikyan, for example, pub-lished many archival documents of Transylvanian Armenians. Leaning upon these doc-uments, the author of this article illustrates that Hungarian-Armenians utilized many European words in their language. Among them, Hungarian ones constitute a great number, e.g. guba (wine store), lants (chain), nemish (nobleman), chibgay (lace), valos (reponse), etc.

Other European loan words as well as the characteristic features of the dialect of Armenian- Hungarians are also discussed in the article.