PYETJE DHE PERGJIGJE NGA VEDDIMARRJA MANAGJERIALE

VENDIMMARRJA MENAXHERIALE

VALMIR NUREDINI1.Perkufizimi i vendimmarrjes?

Sipas H.Koontz dhe H.Weitrich vendimmarrja eshte zgjedhja e metodes respektivisht e menyres se veprimit ndermjet disa altarnativave,vendimarrja eshte e lidhur me dhenien e pergjigjeve ne pyetjet :ku vendoset ,kur vendoset,si vendoset dhe kush vendos.

Sipas R.I.Daft-it vendimmarrja perkufizohet si process i identifikimit te problemit dhe si process i zgjedhjes se problemit. Vendimmarrja sht akt i zgjedhjes n mes disa alternativave.2.Ndarja themelore e teorise se vendimmarrjes eshte?

-TEORIA NORMATIVE-fillimisht bazohet ne ekonomine,ne matematike dhe statistike,ajo duhet te merret me konstatimin se si duhet te mendojn dhe veprojn personat idela dhe superracional.

Teoria normative nuk mud te peprgjigjet ne pyetjen se si sillet vendimmarresi,por mund te ofroj pergjigje ne pyetjen se si duhet te veprohet me tutje.

-TEORIA PRESPEKTIVE-eshte nje teori qe perbene nje zgjerim te teorise normative.Teoria prespektive tenton te pergjigjet ne keto qeshtje:a) Qka duhet te beje individi per permiresimin e zgjedhjeve te veta?

b) Ne cilen menyre do te keshillohen njerezit e ndryshem me karakteristika te ndryshme psikike emotive me aftesi dhe synime te ndryshme?-TEORIA DESKRETIVE-perpiqet te pershkruaj ate qka ndodhe ne situata reale te vendimmarrjes,pa krijim te gjykimit mbi vlerat dhe kulaitetin e vendimit.

Teoria deskriptive tenton te pergjigjet ne qeshtje,siq jane:a) Si mendojne realisht dhe si veprojne a sillen njerezit?

b) si e perceptojne pasigurine dhe si ia pershtasin asaj sjelljet e veta?c) Si i zgjidhin konfliktet e veta interne ?

d) Qfar eshte ndikimi i mjedisit kulturor ,i traditave,i pervojave etj.,ne vendimmarrje?

e) Si mund ta pershkruajme ne te vertete sjelljen e tyre?

3.Modelet kryesore te vendimmarrjes jane?-MODELI RACIONAL-i vendimmarrjes ne esenc eshte pasqyrim ne studimin dhe shpjegimin e vednimarrjes,te cilen e shfrytezon teoria ekonomike klasike.

Sipas Harisonit modeli racional quhet model i mbyllur i vendimmarrjes.

Supozimet themelore te modelit racional jane: T -ekziston vetem nje marres i vendimit,

-marresi i vendimeve ka vetem nje qellim fiks qe mund te kuantifikohet,

-marresi i vendimeve posedon njohurit te persosur, qe ka ne dispozicion te gjtiha informatat relevante per marjen e vendimit,

-tersia e pasojave potenciale te vendimit eshte e paparashikueshme.

Modeli racional i vendosjes nuk varet nga mjedisi. (karakteristik e M.racional eshte mosperfillja e ndikimit te mjedisit (rrethines).-MODELI ORGANIZATIV apo (Bihevioristik)

-karakteristikat e modelit organizativ jane: T-qellimet e shumfishta dhe te natyrshme,-shqyrtimi sekuencial dhe aproksimativ i altarnatives,

-shmangia nga pasigurit,

-zbatimi i zgjedhjes se problemit,dhe shfrytezimi i procedurave standarde operative.4.Ne baze te aftesive te vendimmarrese ,dallojme keto grupe te njerezve?-Njeriu i cili nuk e di qe nuk e di te rezikshem,

-njeriu i cili e di qe nuk di mepak te rezikshem,

-njeri i cili nuk e di qe di te pasigurt,-njeriu i cili e di qe di te sigurt

5.Sipas BARAQKAJ vendimmarrja perkufizohet si proces i krijimit te vendimeve dhe bazohet ne tri pyetje?-cili eshte problemi i cili duhet te zgjidhet?

-cilat aksione ose zgjidhje i kemi ne dispozicion?

-cila zgjedhje e problemit eshte me e mira.

6.Karakteristikat e pergjithshme te vendimeve jane?-rendesia e vendimit,

-koha dhe shpenzimet,

-shkalla e nderlikueshmerise ,etj.

VENDIMI eshte rezultat apo produkt final i procesit te vendimmarrjes .7.Llojet e vendimeve jane?Vendimet e programuara-jane vendime qe jane te strukturuar mire apo qe ndodhin ne periudha te caktuara kohore.Vendimet e programuara perdoren per zgjedhjen e problemeve rutinore.(pra v.e programuara perdoren per problemet te cilat per marresin e vendimeve jane te njohura dhe te qarta...) -Karakteristikat e vendimeve te programuara jane:-Strukuturimi i mire i problemeve qe duhet te zgjidhen,

-Kriteret e qarta per zbatimin e vendimeve,

-Percakimi i lehte i alternativave per zgjedhje e problemtit ,-ekzistimi i sigurise relative gjate zgjedhjes se alternatives.

Vendimet e paprogramuara-jane relativisht te paparashikushme dhe ngjajne shum me ralle.Vendimarrja e paprogramuar perdoret per zgjedhjen e problemeve te pastrukturuara,te reja dhe definuara dobet,te cilat nuk perseriten(ketu secila situate eshte e re dhe ajo duhet te zgjidhet individualisht .

Karektieristikat e vendimarrjes se paprogramura jane:Strukturimi i dobet i problemeve per te cilat vendoset,Perdorimi vetem ne situata te jashtzakonshme,Perdorimi ne situata qe nuk persriten dhe,

Gjenerimi i numrit te vogel te alteranativave.

8.Dallimi kryesor ndermjet vendimeve te programuara dhe atyre te paprogramuara?

Vendimet e programuara kane te bejne me probleme rutinore ,paraprakisht te njohura per ndermarrjen te cilat mund te zgjidhen me lehtesi dhe iu delegohen niveleve te uleta menaxheriale (psh:porositja e invertarit,reklamimi i produkit etj.)

Ndersa vendimet e paprogramuara jane vendime lidhur me problemet unike, jo te perseritshme ,komplekse te cilat jane ne kompetence te niveleve me te larta menaxheriale (psh: hapja e nje filiali te ri ,ndryshimi i dizajnit te produktit,depertimi ne tregje te reja..etj.)Kerkojne nivel te larte te gjykimit ekzekutiv,te mprehtesise dhe kreativitetit.9. Sipas Marit, dhe shum autorve t tjer vendimet mund t jen?Vendimet strategjike- (jane vendime ne nivel te korporates)-Jane vendime me te rendesishme ne ndermarrje .Me ane te tyre caktohet strategjia e ndermarrjes,si dhe qellimet e ndermarrjes ne te ardhmen.Keto vendime i sjell organi me i larte i ndermarrjes.Ekzistojne tri karakteristika kryesore te vendimeve strategjike:Te rralla vendimet strategjike jane te rralla dhe nuk ndjekin ndonje precedent,Konsekuente-kerkojne perkushtim te larte nga te gjithe individet ,

Direktive-vendosin precedent per veprimet e ardhshme ne organizate. (pT)v.strategjike nuk bejne precedent per vendimet e arshme te org? e pasakt Karakteristika shtese:Rezultatet e v.strategjike jane te pamatshme ,per nga natyra jane Konceptuale,risku i larte ,fitimi i madh,te pastrukturura,shtrirja e gjate kohore,kosto e larte ,frekuenca e rralle,fleksibiliteti i madh,ne nivel te organizates jane (ne nivel te korporates).Vendimet taktike-(jane vendime ne nivel te biznesit)-sigurojne realizimin e vendime strategjike,pra me ane te tyre behet operacionalizimi i vendimeve strategjike.Keto vendime i sjell niveli i mesem menaxherial.(jane me specifike sesa vendimet strategjike).

Ne fushen e vendimmarrjes taktike ekzistojne kater alternative te strategjive:

1.udheheqja e kostos, 2.udheheqja e fokusuar e kostos , 3.diferencimi dhe 4.diferencimi i fokusuar.

Karakteristikat shtese:Niveli i organizates (nivelet e biznesit),natyra-konceptuale por e lidhur me njesine, te matshme,risku i moderuar,fitimi i moderuar,fleksibiliteti i moderuar,gjysme te strukturuara,frekuenca-mesatare,kosto-mesatare,koha-shtrirje mesatare mujore,tremujore. Vendimet operative- (i perkasin nivelit funksional)sigurojne realizimin e vendimeve taktike. (pT) Shfrytezohen per zgjedhjen e problemeve rutinore ,qe d.m.th.jane te programuara.Vendimet operative i sjellin nivelet e ulta te menaxhmentit por ne disa raste edhe nivelet e larta te menaxhmentit.Niveli i organizates-niveli funksional,natyra-krejtesisht operacionale,matshmeria-te percaktuara ne vlera sasiore,risku-i ulet ,fitimi-i vogel,fleksibiliteti-i ulet,te strukturuara,koha-shtrirja e shkurter kohore,javore,frekueca-e shpeshte,kosto-e ulet.

10.Vendimet individuale ,grupore dhe kolektive?

Vendimet individuale jane ato vendime ,te cilat i sjellin individet ne vendin e tyre te punes.

Vendimet grupore i sjell grupi i njerezve qe punojne ne ndermarrje per zgjedhjen e ndonje problemi dhe bejne pjese ne vendime shume te rendesishme.

Vendimet kolektive jane vendime te organit me te larte qeverises te ndermarrjes,qe is sjell kuvendi i aksionereve.9.Lidhshmeria reciprike e vendimeve mund te jete?

Lidhshmera reciproke e vendimeve munde te jet:Horizontale dhe Vertikale.

Me lidhshmerine Horizontale-nenkuptojme vednimet te cilat sillen ne te njejtin nivel menaxherial dhe qe jane te kushtezuara ne mes veti,psh.vendimi mbi rritjen e prodhimtaris kan ndikuar edhe ne vendimin mbi furnizimin dhe vendimin mbi shitjet.

Me lidhshmerine vertikale-nenkuptojme vendimet qe merret ne nivelet e larta ose te uleta menaxherial,kjo do te thot se qdo vendim i nivelit te larte menaxherial paraqet kornize per marrjen e vednimeve te uleta menagjeriale.

11.Fazat e vendimmarrjes sipasH.SIMON-it jane ?

1.Informimi 3. Zgjedhja

2.Projektimi 4. Zbatimi

12.Vendimet rutinore,te pershtatura,dhe vendimet innovative?

Vendimet rutinore-jane ato qe perfshijne perdorimin e procedurave apo rregullave te parapercaktuara organizative.Vendimet e pershtatura-zakonisht kerkojne perdorimin e gjykimit njerezor.

Vendimet inovative- merren kur perballe eshte nje situate ku nuk ka zgjidhje te gatshme dhe kur nevoitet nje zgjedhje e re,pra kane te bejne me fusha te panjohura.

Lloji i vendimitRutinoreTe pershtaturaInovative

Synimet Te qarta,specifikeTe dyJo specifike

NiveliPunonjes ten iv.te uletMenaxhmenti i larte

ProblemiI strukturuar mire-I strukturuar dobet

ProcesiI llogaritshem-Heuristik

InformataLeht ne dispozicion-I padispodueshem

NiveliI ulet -I larte

RrezikuI ulet-I larte

PerfshirjaVendimarres i vetem-E gjere

Shpejtesia e vendimitE shpejte-E ngadalte

Koha e zgjedhjesE shkurter -Relativisht e gjate

Pasojat E ngushte -E madhe

13.Kufizimet ne vendimmarje?

-Nder kufizimet e vendimmarrjes jane:1.mjetet,

2.informaconi,

3.koha.

14.Fazat e procesit te vendimmarrjes racionale jane?1) Njohja dhe definimi i situates qe kerkon vendimi,

2) Identifikimi i alternativave,

3) Vlersimi i alternativave ,

4) Perzgjedhja e alternatives me te mire,

5) Implementimi i alternatives se perzgjedhur,

6) Percjellja dhe vlersimi i rezultateve.1) Njohja dhe definimi i situates qe kerkon vendimi-Hapi i pare ne vendimmarrje racionale eshte te kuptuarit se nje vendim eshte i domosdoshem,qe do te thote se duhet te kete nje stimul qe e nxit procesin.Stimulimi mund te jete pozitiv apo negative.Menjeher pas njohjes se problemit vjen nevoja per ta definuar saktesisht se cili eshte problem dhe kjo e kuptuar vjen nga analiza e kujdesshme e situates dhe shtjellimit te problemit.

2) Identifikimi i alternativave-eshte hap i dyte i vendimmarrjes racionale ,dhe zakonisht preferohet zgjedhja e alternalivave standarde dhe atyre kreative.Ne pergjithesi,sa me i rendesishem te jete vendimi aq me shume alternativa duhet sajuar.

3) Vlersimi i alternativave-hapi i trete ne procesin e vendimmarrjes eshte vlersimi i seciles alternative.Pra c`do alternative vleresohet per te percaktuar arsyeshmerine,kenaqshmerine dhe pasojat e saj. 4) Perzgjedhja e alternatives me te mire-do te thote te perzgjethet ajo alternative qe ka nivelin me te larte te kombinuar te tri elementeve ;si arsyeshmerise,kenaqshmerise,dhe perballueshmerise se pasojave.5) Implementimi i alternatives se perzgjedhur-Alternativa e perzgjedhur implementohet brenda sistemit operativ.Gjate impementimit te vendimeve, menaxheret duhet te marrin parasyshe faktin se njerezit u rezistojne ndryshimeve.Arsye per kete rezistenc jane pasiguria, papershtatshmeria dhe frika nga e panjohura.

6) Percjellja dhe vlersimi i rezultateve-hapi i fundit i procesit te vendimmarres eshte vlersimi i efektivitetit te vendimeve,qe do te thote ,te sigurohemi se alternative e perzgjedhur i ka sherbyer cakut per te cilin fillimish eshte percaktuar. 15.Figura 5.1.Raporti linear ndermjet qmimit dhe vleres se informacionit? Kjo figure paraqet raportin proporcional ndermjet vleres plotesuese te informacionit ne raport me qmimin e tij.Pra me rritjen e vleres plotesuese rritet proporcionalisht edhe qmimi i tij.Ne nje situat te tille marresi i vendimeve duhet te jete ne gjendje te percaktoje momentin kur do te nderpritet arritja e informacioneve plotesuese sepse ne te kunderten do te zgjase pa mbarim vendimmarrja.16.Figura 5.2. Raporti progresiv i qmimit ne raport me vleren e informacionit?

Ne kete figure eshte pasqyruar situata e tille,ku pas nje pike te caktuar kohore ndodh rritja progesive e qmimit te informacionit kundrejt vleres se informacionit e cila vije si rezultat i marrjes se informacionit plotesues nga ana e manaxherit.

17.Figura 5.3. Raporti degresiv i qmimit ne raport me vleren e informacionit?

Ne kete figure eshte prezantuar trendi degresiv i rritjes se qmimit te informates plotesuese ne raport me vleren plotesuese.Mirepo ne situate te tilla duhet ditur se kur duhet te nderpritet mbledhja e informacioneve plotesuese, pa marre parasysh se qmimet jane te lira.

18.Fig.5.4.Raporti ndermjet momentit te paraqitjes dhe te verejturit te problemit?

Situata AA eshte me e volitshmja per vendimmarrje,duke marre parasysh se po perputhet momenti i paraqitjes me ate te te vrejturit te problemit.

-Situata AB paraqet nje deference kohere ndermje paraqites dhe te verejturit e problemit,prandaj vednimmarrja ne kete raste eshte pak e veshtire per menaxheret qe gjenden ne kete situate.

-Situata me e papershtatshme eshte AC paraqet diferencen me te madhe kohore ne mes te paraqitjes dhe te vrejturit te problemit,prandaje edhe vendimmarrja per menaxheret qe gjendet ne kete situate do te jete me e veshtire. 19.Kushtet e vendimmarrjes?

> Vendimmarrja ne rrethana sigurie kur vendimmarresi i di cilat jane alternativat dhe qfare jane rrethanat qe nderlidhen me secilen prej alternativave ,atehere ekziston rrethana e sigurise.

>Vendimmarrja ne rrethana rreziku- ne rrethana rreziku ,disponueshmeria e seciles alternative dhe kostot e nderlidhura me secilen prej tyre kane propozime qe kane te bejne me probabilitet. >Vendimmarrja ne rrethana pasigurise-vendimmarresi nuk i di alternativat apo pasojat e seciles alternative.

20.Makrofaktoret e mjedisit te jashtem-makomjedisi?Jane:1.faktoret ekonomike,2.faktoret politik,3.faktoret teknologjike,4.faktoret social,5.faktoret nderkombetare,21.Mikrofaktoret e mjedisit te jashtem-mikromjedisi?-1.Klientet, 2.konkurentet, 3.furnitoret, 4.punonjesit, 5.partneret, 6.sindikatat, 7.rregllatoret.

22.Aftesite e menaxhereve jane?Aftesite teknike, aftesite shoqerore dhe humane, si dhe aftesite konceptuale.

1.AFETESITE TEKNIKE-Keto aftesi i referohen aplikimit te njehurive , metodave , teknikave dhe paisjeve per zhvillimin e detyrave specifike per arritjen e qellimeve.

2.AFTESITE SHOQERORE-HUMANE-Keto aftesi kane te bejn me afinitetin e menaxherit qe te krijojn lidhje interpersonale me ata qe punojne ne organizate.

3.AFTESITE KONCEPTUALE-Keto aftesi sherbejne qe menaxheret te kuptojne kompleksitetin e tersishem te ndermarres dhe te kuptojne esencen e rolit te tyre personale ne kuadet te teresise.

23.Rolet e menaxherit jane?1) Roli ndepersonal-figure qendrore , lider , nderlidhes

2) Roli informues-monitorues ,shperndares, zedhenes,

3) Roli vendimarres-ndermarres,trajtues i konflikteve ,alakator i resulseve, negociator.24.Stilet e menaxhmentit? 1.STILI AUTOKRATIK-Eshte kur perqendrimi i fuqise eshte tek menaxheri dhe te gjitha interaksionet ne kuader te grupit tentojne te levizin kah menaxheri.(pra ketu vet menaxheri merr vendime dhe procedura per te arritur qellimet e caktura ne ndermarrje). 2.STILI DEMOKRATIK-Eshte atehere kur perqendrimi i fuqise eshe me shume ne grupin si teresi dhe interaksioni eshte me i madhe ne mes antareve te grupit.(funksionet e lidershipit ndahen ne mes anetareve te grupit dhe menaxheri eshte anetar i grupit) 3.STILI LAISSEZ-FAIRE-Eshte kur menaxheri i veshtron antaret e grupit se nese ata jane duke punuar mire.(ketu menaxheri delegon fuqine tek anetaret tek anetaret e grupit per te marre vendime,duke i lene te lire te veprojne ashtu si ata mendojne me se miri).25.MODELI SITUATATIV I VENDIMARRJAS ( VROOM-YETTON)?

Modeli situativ i propozuar nga VROOM dheYETTON sugjeron se ekzistojne disa stile dhe rrethana ne te cilat marrja e vendimeve mund te jete e suksesshme dhe poashtu rrethana ne te cilat vendimmarrja mund te jete kunderproduktive.

Ky model dallon 5 stile te vendimmarrjes ato jane:

1.Stili autokratik-Menaxheri vendos te ralizoj tere procesin e vendimmarrjes duke u bazuar ne informatat qe ka ne dispoicion.

2.Stili hulumtues-Menaxheri merr informatat e nevojshme nga antaret e tjeret dhe merr vet vendimin.

3.Stili konsultativ-Menaxheri e ndan problemit me te tjeret ne baza individuale, duke i marrur sygjerimet dhe idete.

4.Stili participativ-Menaxheri e ndan problemin me te tjeret si grup,duke i shfrytezuar sygjerimet dhe idet e tyre dhe merr vendimi.

5.Stili konsensual-Menaxheri e ndan problemin me grupin e njerzeve qe jane te ndikura ne ket problem.26.Karakteristikat e situatave ne baze te te cilave merret vendimi lidhur me stilin perkates tek VROOM-YETTON?

Kualiteti ,informimi,strukturimi i problemit,pranimi,harmonizimi i qellimeve,diferenca ne opinion.

27.Modeli i BLANCHARD-IT (modeli i udheheqjes sipas situatave)?-Modeli i blanchardit-ai bazohet ne dy sjellet e tij qe jane :1 sjellja dirigjuese -definohet si hapsire ne te cilin lideri merr persiper komunikimin ne nje drejtim,u shpjegon personave rolin e tyre dhe u tregon qka te bejne, ku ta beje,kur ta beje,si ta beje, ndersa sjellja e dyt e tij esht:2.sjellja perkrahese-definohet si hapesire ne te cilen lideri merr persiper komunukimin ne te dy drejtimet,degjon,ofron perkrahje,leteson bashkeveprimi dhe e perfshin personin ne marrjen e vednimeve.28.Lideri mund te jete (sipas Blanchardit)?1.I forte ne drejtim, i dobet ne perkrahje (drejtues)2.I forte ne dirigjim, i forte ne perkrahje (trajnues )3.I forte ne perkrehje i dobet ne drejtim (perkrahes)4.I dobet ne perkraje i dobet ne drejtim (delegues)29.Modeli i Truckman-it (Bruce Truckman)?-KY model perfshin 4 faza krysore:Formimi (lideri drejton), Veshtiresite(lideri ilustron), Normatizimi(lideri mundeson dhe lehteson), Performimi(lideri delegon).30.Variablat e modelit VROOM-JAGO?

Kerkesa per kualitet,kerkesa per dedikim,informimi i liderit,struktura e problemit,gjasat per dedikim,harmonizimi i qellimeve ,kufizimet kohore.

31.Se a eshte me mire te zgjedhet vendimmarrja individuale apo grupore varet kryesisht nga keta faktore?1.LLoji i vendimit i cili merret,

2.Dija dhe aftesia e marresit te vendimit,

3.Koha qe e ka ne dispozicion marresi i vendimit,4.Lloji i procesit te vendimarrjes.

32.Nese vendimmarrjen individuale e shikojme nga aspekti i menaxherit, ajo mund te pershkruhet si?a) Qasje racionale

b) Perspektive racionale e kufizuar.

33.Varesisht nga rreziku,marresit e vendimeve mund te klasifikohen ne tri grupe?a) Ata qe u ikin problemeve,

b) Ata qe i zgjedhin problemet ,

c) Ata qe i hulumtojne problemet.

34.Ekzistojne pese arsye kryesore pse vendimi duhet te merret ne menyre grupore?

Legjitimiteti,Cilesia e vendimit,Nevoja per vendime inovative, Informacionet, Morali.

35.Karakteristikat e grupit gjate vendimmarrjes jane?1.Antaret e grupit i lidh interesi i perpashket,2.Antaret e grupit duhet te komunikojne ne mes vete,3.Antaret e grupit i ndajn rolet ndermjet vete per realizimin e qellimeve te grupti,

4.Secili grup, sipas rregullit, eshte nenegrup i ndonje grupi me te madhe,5.Antaret e grupit duhet t`u permbahen normave te percaktuara te sjelljeve ne grup.

36.Sipas Mullins-it ekzistojne keto rrjete kryesore te komunikimit?1.Rrjeti komunukues me orientim kah qendra(mekanik),

2.Rrjeti komunikues qarkor(rrethor),3.Rrjeti komunikues i nderlidhur teresisht,4.Rrjeti komunikues Y,5.Rrjeti komunikues vargor(zingjiror).37.Teknikat e vendimmarrjes grupore jane?

1.Stuhia e struve(Brainstorming),

2.Teknika normative grupore,

3.Teknika Delfi.38.Teknika e Braintrotomnigut?

Qellimi i kesaj teknike eshte te gjenerohen ide te reja kreative.Kater rregullat kryesore te punes te kesaj teknike jane:a. Te mos kritikohen idete e te tjereve,b. Te ofrohen edhe sugjerimet me tekanjoze dhe me te quditshme,c. Te ofrohet sa me shume komente qe eshte e mundur,d. Te ndertohen idete mbi idete e te tjereve.

39.Teknika normative grupore?Teknika nominale grupore zhvillohet neper disa faza te cilat jane:1.Udhehqesi i grupit e pershkruan problemin,te cilin grupi dueht ta zgjidh,2.Secili anetar i grupit i hedh idete e veta per zgjedhjen e problemit,3.Pas nje kohe te caktuar,secili anetar i grupit i perashtron idete e veta grupit,4.Te gjitha idete regjistrohen ne liste,5.Fillon votimi preliminar i ideve te grupit,6.Zhvillohet shqyrtimi mbi listen e ideve te seleksionuar,7.Nese nuk merret vendim,ateher duhet te perseritet faza e peste dhe e gjashte deri sa te merret vendimi perfundimtar,40.Teknika DELFI ? (T)Logjika e ksaj metode sht q duke i shfrytzuar n mnyr sistematike ekspertt t stimulohet e ardhmja, respektivisht q n baz t mendimeve t ekspertve nga lmi t ndryshme t fitohet fotografia e ardhmris dhe n baz t saj t merret vendimi.-Vendimmarrja perms metodes Delfi zhvillohet ne keto faza:1.Ai qe e ralizon hulumtimin e percakton grupin e eksperteve nga fusha te ndryshme shkencore ,2.Formulohet pyetesori ne te cilen parashtrohen pyetje te rendesishme per marresin e vendimit,3.Ekspertet e mbushin pyetesorin dhe e kthejne ne adrese te organiztorit te hulumtimit,4.Behet perpunimi i pyetesorit te arritur dhe rezultatet me pytesore te rinj u dergohen prap eksperteve,5.Ekspertet perseri pergjijgen ne pyetesore ,kjo vazhdon deri sa te arrihet konsensuesi. 41.Model i dritares se joharit?Model i dritares se joharit-mund te perdoret per vlersimin dhe permiresimin e marredhenieve te grupit ne grupe tjera.Ky model perfaqeson informatat,ndjenjat,pervojen,opinionet ,vetite,aftesite,qellimet,motivimet etj. Terminologjia e dritares se Joharit i`u referohet vehtes dhe te tjereve : Vetja dmth. personi qe eshte teme e analizes se dritares se Joharit dhe Te tjeret-dmth. njerezit si ekip.Kater regjionet e dritares se Joharit jane :1.Qka eshte e njohur nga personi sa i perket atij eshte gjithashtu e njohur nga te tjeret- hapsire e hapur.

2.Qka eshte e panjohur nga personi sa i perket vetvetes port e cilen te tjeret e dine-hapsire e verber ose veteverbim.

3.Qka di personi per vetveten per te cilen te tjeret nuk e dine hapsire e fshehur.4.Qka eshte e panjohur nga personi per vetveten dhe gjithashtu e panjohur per te tjeret hapsire e panjohur ose mosnjohuri.

42.Modeli i Tuckmanit?Bruce Tuckman e ka publikuar modelin e tij lidhur me liderin dhe grupin i cili eshte in dare ne kater faza: formimi,veshtiresite,normatizimi,performimi.Faza e pare Formimi-Veshtiresia e larte e liderit per udheheqje dhe drejtim. Lideri duhet te jete i pergatitur qe te pergjigjet ne shume pyetje qe kane te bejne me qellimet ,objektivat dhe marredheniet e jashtme te ekipit . Lideri drejton.Faza e dyte-Vershtiresite-Anetaret e ekipit konkurojne per poziten,perderisa ata mundohet ta vendosin veten ne marredhenie me anetaret e tjere te ekipit dhe me liderin,i cili mund te pranoj sfida te ndryshme nga anetaret e ekipit. Lideri udhezon.

Faza e trete- Normatizimi-Pasi qe grupi tejkalon fazen e veshtiresive , arrin ne nje situate kur krijohet pajtueshmeria dhe konsensusi Brenda anetareve te grupit, e cila e lehteson punen e liderit ne procesin e delegimit. Lideri mundeson dhe lehteson.Faza e katert- Performimi- Ne fazen e katert anetaret e grupit i konsolidojne raportet, i perafrojne qendrimet dhe i pranojne rolet e tyre. Lideri delegon . Pyetje testi1.Menaxheret efiqient mbeshteten vetem ne nje lloj te aftesive?

e sakte e pasakte

2.Rezultatet e vendimeve taktike jane te pamatshme?

e sakte e pasakte

3.Modeli organizativ i vendimmarrjes ka natyre_________?a)Afatshkurter b) afatgjate c) Subjektiv d) Objektive e) jorutinore

4.Teoria kuantitative e vendimmarrjes konsiderohet___________?

a) teoria prescriptive b)teoria normative

c)teoria descriptive d)teoria racionale

5.Modeli i racionalitetit te kufizuar sygjeron qe koncepti i sjelljes maksimale te zevendesohet me konceptin______________?

a. racional b. e sjelljes se kufizuar

c. e sjelljes se kenaqesise(optimal)d. descriptive.

6.Vendimmarrja e programuar perdoret per zgjedhjen e problemeve_________?

a. jetike

b. rutinoe

c. jorutinore

d. te pastrukturuara

7.____________dhe_____________ jane faktore kyqe ne marrjen e vendimeve te paprogramuara?a. Intuita ,ndjenja,b. pervoja, perceptimi,

c. pervoja ,ndjenja,

d. intuita, pervoja.

8.Teoria normative jep pergjigjje ne pyetjen se si te normalizohen mardheniet ne procesin e marrjes se vendimeve!a)e sakte b) e pasakte

9.Vendimi i menaxherit te resurseve humane ne nje biznes te vogel per ristrukturim te punes permes largimit te disa punetoreve nga puna eshte vendim__________________!a) i programuar b) i paprogramuar.Jep tri arsye

10.Teoria descriptive perpiqet te pershkruaj se qka ndodh ne situate__________ te vendimmarrjes!a. ideale ,

b. fiktive,

c. reale,

d. te pasigurta.

11.Menaxheri i stilit Laisser-faire______________e grupit per te marr vendime!

a. i detyron anetaret,b. delegon fuqine tek anetaret,

c. i anashkalon anetaret,

d. nderhyne ne pune.

12.Teoria normative jep pergjegjje ne pyetjen:a. si merren vesh njerezit ne mes vete?

b. si duhen te merren vesh njerezit ne mes vete?

c. si duhet njerezit te marrin vendime?d. si realisht njerezit marrin vendime?

e. si sillen njerezit sipas normave ne organizata?

13.Karakteristika te modelit organizativ jan te gjitha te meposhtmet,perveq ciles?a. shqyretimi i menjehershem dhe kategorik i alternativave,

b. shmangia nga pasigurite,

c. shfrytezimi i procedurave standarde operative,

d. organizimi i stimulimeve ne mjedis,

e. qellimet e shumefishta dhe te natyrshme.

14.Vendimmarrja e programuar zhvillohet ne kushtet ________________.a. sigurise ,

b. pasigurise,

c. dykuptimesise,

d. riskut,

e. paqartesise.

15.Karakteristike e modelit racional eshte mosperfillja ndaj ndikimit te mjedisit?

a)e sakte b)e pasakte

16.Karakteristika te vendimmarrjes se programuara jane te gjitha keto,perveq?a. strukturimi i mire i problemeve qe duhet zgjidhur,b. percaktimi sipas rregullave dhe procedurave,

c. ekzistimi i pasigurise gjate zgjedhjes se alternativave,

d. kriteret e qarta per zbatimin e vendimit,

e. percaktimi i lehte i alternativave per zgjedhjen e problemit.

17.Vendimi i Mercedesit per te lidhur aleance me nje kompani Kineze per prdhimin e veturave ne impiante ne Kine eshte vendim_________________!

a. strategjik ,

b. taktik,

c. operativ.

Jepni tri arsye________18.Vendimet strategjike karakterizohen me fleksibilitet te larte?

a) e sakte b) e pasakte

19.Niveli i biznesit merr vendime taktike?a) e sakte b) e pasakte

20.Procesi i vendimmarrjes perfundom me aktin e marrjes se vendimit?a)e sakte b)e pasakte

21.Kriteri i pare ne vlersimin e alternativave eshte kenaqshmeria?a) e sakte b) e pasakte

22.Aftesi teknike duhet te kene me teper menaxheret e nivelit te mesem?a) e sakte b) e pasakte

23.Vendimi i komisionit te Etikes ne korporatenYoorp per suspendim te disa punetoreve eshte vendim i paprogramuar?a) e sakte b) e pasakte

24.Vendimet qe perfshijne perdorimin e procedurave apo rregulave te parapercaktuara organizative jane ______________!

a. vendime jorutinore,

b. vendime kolektive,

c. vendime rregullative,

d. vendime administrative.

25.Ne njesite strategjike te biznesit merren vendime __________________!

a. strategjike,

b. operative,

c. konceptuale,

d. te nivelit funksional,

e. taktike.

26.Modeli organizativ i vendimmarrjes ka karakter afategjate?

a) e sakte b) e pasakte

27.Vendimet inovative jane vendime jospecifike?

a) e sakte b) e pasakte

28.Vendimet e programuara zakonisht kerkojne qe vendimmarresi ta ushtroje gjykimin dhe kreativitetin? a) e sakte b) e pasakte

29.Vendimet strategjike nuk perbejne precedent per vendimet e ardhshme te organizates?a) e sakte b) e pasakte

30.Vendimet e programuara _______________________________?a. jane programet ,strategjite dhe buxheti,

b. kerkojne nivele te larta te nivelit administrativ,

c. jane vendime me ndikim te madh,

d. mund t`u delegohen niveleve me te ulta menaxheriale,

e. zgjedhin problem te pazakonta.31.Vendimi i menaxherit te shitjes ne ALDI per t`i shkurtuar oret e punes eshte vendim i paprogramuar?a) e sakte b) e pasakte

32.Modeli___________eshte model situativ i vendimmarrjes ,i cili perben nje version te korrigjuar ten je modeli te meparshemVroom-jago,

Vroom-Yetton,

blanchardit,

Tuckmanit.33.Faktoret percaktues per zgjedhjen e vendimmarrjes individuale apo grupore ne praktike jane te gjitha te meposhtmet ,perveq ciles?a. koha ne dispozicion per vendimmarrje,

b. lloji i procesit te vendimmarrjes,

c. dija dhe aftesia e marresit te vendimit,

d. disponueshmeria e personelit per perfshirje,

e. lloji i vendimit i cili mirret.

34.Aftesia e menaxhereve per te marre vendime te drejta varet prej faktoreve te meposhtem ,perveq ciles?a. qendrimi ndaj delegimit,

b. aftesia per ta kuptuar dhe per ta shqyrtuar problemin,c. aftesia per analize dhe sinteze,

d. karakteristikat e personalitetit,

e. dija dhe pervoja e menaxherit.

35.Vendimmarrja ne rrethana pasigurie eshte kur vendimmarresi____________?

a. nuk i di alternativat dhe pasojat e seciles alternative,

b. i di alternativat,por jo edhe pasojat e tyre,

c. nuk i njeh alternativat,por i njeh pasojat e tyre,

d. i njeh pasojat e tyre me probabilitet,

e. nuk e di nese duhet te marre vendime.

36.Fazat e modelit te Tuckmanit jane te gjitha te meposhtmet,perveq ciles?formimi,

strukturimi,

veshtiresite,

normatizimi,

performimi.

37.Ne vendimmarrjen grupore,rezultatet me te mira i arrijne anetaret me dije___________?a. konkuruese,

b. te njejtec. polarizuese,

d. zevendesuese,

e. komplementare.

38.Ne tekniken nominale grupore,nese nuk merret vendimi _______________?a. shperbehet grupi,b. zgjedhet alternative me me shume pike maksimale,c. perseritet votimi dhe shqyrtimi i ideve,

d. thirren ekspertet ne ndihme,e. udheheqesi i grupit e merr vet vendimim.

39.Tri trajtat e raporteve midis vleres dhe qmimit dhe informacionit jane?

a. lineare,eksponcionale,proporcionale,

b. regresive, progresive, degresive,

c. degresive,lineare,progresive,

d. progresive, proporcionale, lineare,

e. lineare,progresive,regresive.

40.Rregulla te Brainstormingut jane te gjitha te me poshtmet perveq ciles?

a. te ofrohen sygjerimet edhe me tekanjoze,

b. te ofrohen sygjerimet edhe me te quditshme,

c. te mos kritikohen idet e te tjereve,

d. te ofrohen sa me pak komente qe eshte e mundur,

e. te ndertohen idete mbi idete e te tjereve.

41.Cili prej konstatimeve te meposhtme nuk eshte i sakte per tekniken DELFI?

a. perdorimi interdisiplinar i shkences se vendimmarrjes,

b. metode jo shume e shtrenjte,c. metoda me e rendesishme nga metodat intuitive,

d. perdoret kur koha nuk mundeson mbledhjet e shpeshta,

e. mbeshtetet ne logjiken e stimulimit te te ardhmes,permes shfrytezimit sistematik te eksperteve.

42.Supozime te modelit racional te vendimmarrjes jane te gjitha,perveq ciles?

a. ekziston vetem nje marres i vendimit,b. marresi i vendimt ka nje qellim fiks,

c. marresi i vendimeve i nenshtrohet kufizimeve ne vendosje,

d. marresi i vendimeve ka ne dispozicion te gjitha informatat relevante per procesin e zgjedhjes,

e. teresia e pasojave potenciale eshte e parashikuar.

43.Tri grupet e roleve te menaxherit jane________,________dhe_________?

nderlidhes,informues,negociator,

nderpersonal,informues,ndermarres,

vendimmarres,monitorues,nderpersonal,

informues,vendimmarres,nderpersonal,

informues,vendimmarres,nderlidhes.

44.Karakteristikat e modelit organizativ jane te gjitha te meposhtme,perveq ciles? a. qellimet e shumfishta dhe te natyrshme,

b. shfrytezimi i procedurave standarde operative

c. shqyrtimi i menjehershem dhe kategorik i alternativave,

d. shmangia nga pasigurit,

e. organizimi i stimulimeve ne mjedis.

45.Teoria preskriptive eshte teori e cila perbene nje zgjerim te_____________?

a)teorise deskriptive, c)teorise racionale,b)teorise normative, d)teorise se racionalitetit te kufizuar. 46._________kualitetative jane qelesi i suksesit te qdo organizate!

a. gjykimet,

b. udheheqjet,

c. vendimet,

d. planet,

e. sjelljet.

47.Vendimmarrja lidhet me percaktimin e qeshtjeve te meposhtme ,perveq ciles?

a. vend i vendimmarrjes,

b. koha e vendimmarrjes,

c. menyra e vendimmarrjes,

d. autoriteti vendimmarres,

e. arsyeja e vendosjes.

48.Vendimet operative mund te zhvillohen edhe jashte nje vitit kalendarik?

a) e sakte b) e pasakte

49.Sipas kriterit te subjektit apo bartesit te vendimmarrjes dallohen vendimet?

a. individuale,grupore,cooperative,

b. te strukturuara,gjysme te strukturuara,te pastrukturuara,

c. rutinore,te pershtatura,inovative,

d. individuale ,te pershtatura,grupore,

e. individuale,grupore,kolektive.

50.Ne rolin e vet informues,menaxheri sherben si________,_______dhe______?

a. zedhenes,informues,lider,

b. monitorues,zedhenes,shperndares,

c. ndermarres,trajnues i konflikteve, negociator,

d. figure qendrore ,lider,nderpersonal.

51. Modeli racional i vendosjes varet nga mjedisi!a) e sakte b) e pasakte

52.Performanca e menaxhereve varet kryekeput nga aftesia e menaxhereve per _________?Per te marre vendime ,dhe te pranojne rrezikun.

53. Sipas R.I.Daft-it vendimmarrja perkufizohet si process i ___________ te problemit dhe si process i _______________se problemit.

a) identifikimit , zgjedhjes Valmir nuredini

10