Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Veranderingsgericht bouwenSlim bouwen- 29 november 2016
Roos Servaes en Meg Scheppers, OVAM
Agenda
� Veranderingsgericht bouwen: nood?� Ruimtelijke uitdagingen
� Visie en filmpje Vlaamse Bouwmeester
� Ecologische uitdagingen� Statisch � dynamisch bouwen� Filmpje VTM-nieuws
� Beleid OVAM: studie veranderingsgericht bouwen� 23 ontwerprichtlijnen als toetsingskader
� Concreet aan de slag� OVAM-terrein ‘de Potterij’� Externe projecten
� Inspiratie� Praktijkvoorbeelden in binnen- en buitenland� Mondiale trends
29/11/2016 | 2
Veranderingsgericht bouwen: nood?
� Ruimtelijke uitdagingen:� Tekort aan huisvesting & scholenbouw
� Toename van bevolking, veranderende gezinssamenstelling, pieken tgv migratie
� Tekort aan zorg op maat� Snelle vergrijzing, wachtlijsten: individuele zorg of woonzorgcentra?
� Aandeel sociale (huur)woningbouw te klein� Wachtlijsten voor betaalbare energiezuinige (huur)woning
� Enorme leegstand kantoren� Herbestemming statische kantoorgebouwen?
� Tekort aan betaalbare en duurzame huisvesting, veranderende noden en wensen in de maatschappij, aan comfort- en energieprestatienormen
� Hoge druk op schaarse ruimte � nood aan aanpasbare, compacte, modulaire gebouwen, op de juiste locatie
29/11/2016 | 3
Beleidsplan Ruimte Vlaanderen: visie Vlaamse Bouwmeester
� Huidig ruimtelijk beleid: te hoog ruimtebeslag� verkavelingen en lintbebouwing
� hoge individuele auto-afhankelijkheid, files,…� versnippering maakt openbaar vervoer onbetaalbaar
� Ruimtelijk beleid in de toekomst: ruimtelijke nederigheid� netwerk van steden = juiste locatie
� voorzieningen bereikbaar via openbaar vervoer, fiets,…� geen kleine dorpen met verkavelingen meer
� herstel open ruimte
� Filmpje over verdichting en herstel open groene ruimte: http://www.focus-wtv.be/nieuws/smoel-van-west-vlaanderen-het-platteland
29/11/2016 | 4
Veranderingsgericht bouwen: nood?Ecologische uitdagingen (OVAM): huidige bouwpraktijk
• Uitputting primaire grondstoffen
• Bouwsector = verantwoordelijk voor ongeveer 40 % van de wereldwijde broeikasgasemissies en van het globale grondstoffengebruik
• Lineair: ‘Take-make-waste’: vandaag slopen we gebouwen
• Bouwsystemen herdenken � circulair ‘reduce-reuse-recycle’: niet slopen maar (de)monteren
• Onderzoek naar nieuwe circulaire (leasing) businessmodellen(gevelbouwers)
�Nood aan bouwproducten en -systemen in de bouwsector die herbruikbaar zijn
�Nood aan aanpasbare infrastructuur om ecologische én economische kosten bij renovatie te beperken!
29/11/2016 | 5
@
Veranderingsgericht bouwen: statisch � dynamisch
Veranderingsgericht aanpasbaar bouwen
� Aanpasbare infrastructuur:� Open gebouwontwerp met hoge mate van aanpasbaarheid van
onderdelen/componenten � Dragende structuur: solide, iets te groot gedimensioneerd� Niet-dragende structuur, afwerking: lichte materialen� Aanpasbaar voor verschillende functies, flexibel ruimtegebruik, lange
levensduur via hergebruik en recyclage� Zorginfrastructuur: snel wijzigende ziekenhuistechnologie
� Modulaire bouwconcepten � Tijdelijke pieken, bv. modules in scholen, thuiszorg, werven, …� Demonteerbaar en verplaatsbaar� http://nieuws.vtm.be/binnenland/132884-container-voor-inwonende-
ouderen
29/11/2016 | 7
Veranderingsgericht bouwen:beleid OVAM
� Studie: Veranderingsgericht bouwen: ontwikkeling van een evaluatie- en transitiekader (2014-2015)
� VITO, KULeuven, VUB� nood aan criteria: matrix met 23 ontwerprichtlijnen� aantal voorbeeldprojecten werden getoetst aan ontwerprichtlijnen
door architect-ontwerpers� AZ Groeninghe (gefaseerde uitbreiding van ziekenhuis)� LLEXX-Hahbo (modulaire unit: kantoor en klaslokaal)� Sterrenveld-Zonneveld (renovatie sociaal appartement)� Smart Price House (DIY bouwprincipe, bouwpakket voor bewoners)
� advies in 3 lopende (ver)bouwprojecten� Renovatie (sociale) woontoren Zelzate� Vernieuwbouw Bso school Deurne� Uitbreiding basisschool ‘De Vlindertuin’ in Mechelen
� Alle info www.ovam.be/veranderingsgerichtbouwen
29/11/2016 | 8
Matrix ontwerprichtlijnen
interfaces sub-onderdelen compositie
29/11/2016 | 9
Ontwerpprincipes op elementniveau
29/11/2016 | 10
Veranderingsgericht bouwen: voorbeelden
�Criteria op niveau van element:� Omkeerbare verbindingen
� Bouten, schroeven, ipv lijmen, mortel
� Click-brick systeemsysteemsysteemsysteem: omkeerbare buitengevel gebruikmakende van een RVS-clip tussen de bakstenen (urban mining).
29/11/2016 | 11
Veranderingsgericht bouwen: praktijkvoorbeeld
�Voorbeeld: School ‘Vlindertuin’ Mechelen: vloeropbouwInitieel ontwerp Alternatief
29/11/2016 | 12
Ontwerpprincipes op gebouwniveau
29/11/2016 | 13
Veranderingsgericht bouwen: voorbeelden
�Criteria op niveau van gebouw:� Veranderlijke functieverdeling
� Wat is de basisfunctionaliteit van een (publiek) gebouw? In dialoog met opdrachtgever en stakeholders uit omgeving (wijkniveau)
� verschillende scenario’s/functies voor een gebouw
� toekomstige verbouwingsscenario’s
� Uitbreidbaarheid: geïntegreerde toegankelijke vloersystemen� Voorbeeld: Slimeline vloerconcept
� uitbreiding, onderhoud, vervanging is mogelijk in een latere gebruiksfase
29/11/2016 | 14Slimeline Buildings
Veranderingsgericht bouwen: praktijkvoorbeeld
dragende gevelelementen + minimaal aantal interne kolommen en dragende wanden => grote indelingsvrijheid (cf. criterium ‘veranderlijke functieverdeling ’)
© baumschlager eberle
De polyvalente draagconstructie maakt het mogelijk een extra verdieping te bouwen op bepaalde vleugels en laat verschillende invullingen toe (cf. criterium ‘uitbreidbaarheid’ )
29/11/2016 | 15 AZ Groeninghe, Kortrijk
Veranderingsgericht bouwen: ontwerprichtlijnen
�Criteria herbruikbaarheid gebouwelementen:� Rotor deconstruction: ontmanteling en verkoop van
herbruikbare gebouwelementen (http://rotordb.org/)
29/11/2016 | 16
Relatie tussen de ontwerpprincipes en de evaluatiecriteria op wijkniveau
29/11/2016 | 17
Voorbeeldfiche ontwerprichtlijnen
29/11/2016 | 18
Veranderingsgericht bouwen: concreet aan de slag: de Potterij
Kerncijfers en historiek:
� Ververij, wasserij, droogkuis - Faillissement in 2011
� 408 m², 809 m² vloeroppervlakte
� Deels woongebied, deels industriegebied
� Zeer ernstig verontreinigd (oplosmiddelen), in impasse (grondwaarde te laag om kosten sanering aan te gaan). Gebouwen in slechte staat (betonrot).
� OVAM: ontfermt zich over verontreinigde bodems, reinigt ze waar nodig zelf om deze onderbenutte ruimte te reactiveren
� Potterij door de OVAM gekocht voor 1 symbolische euro in mei 2015 = Blackfield
� Al snel kwam de vraag: welke toekomst kan deze plek krijgen binnen CE?
29/11/2016 | 19
Veranderingsgericht bouwen: concreet aan de slag
�OVAM-activiteiten op de Potterij-site� Onderzoeksproject rond veranderingsgericht bouwen, 2016-2017
� EVR, 1010 architecture urbanism, Alive Architecten, Ceraa� Living lab, ‘lerend experiment’: hoe ontwerpen we aanpasbare en gezonde ruimtes? � Brede participatie met diverse stakeholders
� Innovatiekamp Vlaio: 9 en 10 nov 2016� Studenten product- en interieurdesign: 24u brainstorm over tijdelijk gebruik van de
site� Winnaar: ‘Nachtlab’: workshops, gedeeld gebruik van materiaal, ruimte i.s.m.
kringwinkels
� Terug in omloop (TiO) Pilootproject van Vl Bwmstr (2017-2021)� Stadsontwikkelingsproject van OVAM i.s.m. Stad Mechelen, OCMW, Thomas More,
Plan C� Integrale ontwerpbenadering rond architectuur, publieke ruimte en samenleving� ‘Blinde vlek’ � nieuwe dynamiek in de wijk als ‘circulair laboratorium’
29/11/2016 | 22
Veranderingsgericht bouwen concreet aan de slag (extern)
� Extern veranderingsgericht bouwproject� H2020-BAMB: Building as Building as Building as Building as MaterialMaterialMaterialMaterial BanksBanksBanksBanks, Reversible Building Design
� Demoprojecten: o.a. VUB (renovatie studentenkoten, Bxl) en Green Transformable Building (GTB, Maastricht)
� http://www.vub.ac.be/ARCH/ae-lab/projects/bamb
� http://www.greentransformablebuildings.com/
� Kenniscentrum Vlaamse Steden: recente praktijkcases tijdelijk gebruik:� vb. Urban pop up: staalframe LOFT2GO: casco kantoorpand �
woningappartement
� demonteerbaar en remonteerbaar, obv 3D laserscans op maat van het pand, productie: 2 weken
29/11/2016 | 23
Veranderingsgericht bouwen: inspiratie� OVAM
� http://www.ovam.be/veranderingsgerichtbouwen� Bezig aan filmpje veranderingsgericht bouwen voor op de site
� Duwobo: Vlaams Transitienetwerk Duurzaam Wonen en Bouwen: transitiearena’s
� http://www.duwobo.be/
� Zeronaut: Open blog rond innovatiedenken� http://www.zeronaut.be/
� Kenniscentrum Vlaamse Steden� praktijkcases tijdelijk gebruik:
http://www.tijdelijkgebruiken.be/Paginas/default.aspx
� De Wijk van morgen: open platform voor innovatie� http://www.dewijkvanmorgen.be/
� Stads- en gebiedsontwikkeling� (tijdelijke) ruimtelijke interventies: Studio Surplus, Re-Vive, BUUR,….
29/11/2016 | 24
Veranderingsgericht bouwen: inspiratie
�Kennisplatform renovatie: o.a. proeftuinen rond renovatie in sociale woningbouw
� http://www.kennisplatform-renovatie.be/
Bv. http://www.kennisplatform-renovatie.be/mutatie-1ste-proeftuinwoning-filmpje/
�Proeftuinprojecten (IWT): kostenoptimale innovatie bij energiezuinig verbouwen
� http://www.iwt.be/subsidies/proeftuinbouw
�Plan C: info en cases circulaire economie� www.plan-c.eu
� http://www.plan-c.eu/bmix/
� http://www.plan-c.eu/nl/cases-in-belgie
29/11/2016 | 25
Trend US: Tiny Houses Movement
�Woonoppervlakte 25 à 28 m²
�Zeer compact en sociaal: delen van spullen meer contact met de omgeving
�Bouwproces duurt gemiddeld amper zes weken.
29/11/2016 | 26
De wijk van morgen (US): van oude
schoolbus naar compacte droomwoningTiny House verplaatsbaar op trailer
Louis De Keyser © Hilde Pauwels
Trend China: 3D printenvan woningen
� Chinees Bedrijf WinSun: � Sloop oud flatgebouw, de brokstukken fijngemaald
� Wat met onduurzame materialen, bv. asbest?� Reductie materiaalinput en snelheid via 3D-printing
� residu, sneldrogende cement en een speciale verharder productie van een 'inkt' voor de 3D-printers (machines van 6,6 meter hoog, 10 meter breed en 40 meter lang)
� Prefab: grote onderdelen 3D-geprint in hoofdkwartier in Shanghai, op de bouwsite versterkt met stalen constructies� muren worden hol geprint zodat ze achteraf kunnen worden gevuld
met isolatie of kabels. � 3,500€ per geprint huis� http://nieuws.vtm.be/moet-je-zien/89866-bedrijf-print-huizen-met-3d-
printer
29/11/2016 | 27
Dank voor uw aandachtZijn er nog vragen?
Vlaamse overheid
Openbare Vlaamse
Afvalstoffenmaatschappij
Stationsstraat 110
2800 Mechelen
T: 015 284 284
F: 015 203 275
www.ovam.be