Embed Size (px)
Citation preview
ฐานกรยา เรยงตามลำาดบธาตธาตลงปจจยเปนฐาน (base) base) ) สำาหรบลงวภตตประกอบเปนกรยา
• PaliDict ๑ สงหาคม ๒๕๖๑ •
ด ฐานกรยา จดหมวดหมตามความหมาย
ก...............................................๒ข...............................................๔ค...............................................๕ฆ...............................................๗จ...............................................๗ฉ...............................................๘ช...............................................๙ฌ...........................................๑๐ญ...........................................๑๐
ฐ............................................๑๐ฑ............................................๑๑ต............................................๑๑ถ............................................๑๒ท............................................๑๓ธ............................................๑๔น............................................๑๕ป............................................๑๖ผ............................................๑๘
ภ............................................๑๙ม............................................๒๐ย............................................๒๒ร............................................๒๒ล............................................๒๓ว............................................๒๕ส............................................๒๘ห............................................๓๑อ............................................๓๒
คำาแนะนำาการใช
• ฐานกรยา ในทนหมายถง ธาตทลงปจจยแลว (รวมทง อาคม อปสค …) กลายเปน ‘ฐาน’ (base) base) ) พรอมทจะนำาไปลงวภตตอาขยาต ทำาเปนกรยาอาขยาตไดโดยสะดวก และฐานกรยานยงชวยใหสงเกตและประกอบกรยาไดงายขนดวย
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ …
ป-ญา นา ปญญาย (นา>ย) ร, ปรากฏ [วต. ปญญยต ปญญายต อช. ปญญาย ต. ปญญาโต] อ ปญญา ย ปชานนำ• จากตารางดานบน ญา ธาต ม ป อปสคเปนบทหนา ลง นา ปจจย (และแปลง นา เปน ย) ประกอบเปน ‘ฐาน’ คอ ปญญาย
นำาฐาน คอ ปญญาย ไปลง ต วภตต เปนตน ไดรปเปน ปญญายต ปญญายนต ปญญาย ปญญายสสต … • หลงคำาแปล ยงไดเพมตวอยางกรยาอาขยาต-กรยากตก ทมการแปลงรปตางจากฐานปกต รวมทงตวอยางศพทนามกตกดวย• หลงเครองหมาย # คอกรยาทใชธาตเดยวกน แตเปลยนรปเลกนอย มความหมายเหมอนๆ กน หรอใกลเคยงกนบาง• รปสำาเรจกรยากตก เปนได ๓ ลงค เชน ชาโต ชาตา ชาตำ จะแสดงตวอยางเฉพาะปงลงค คอ ชาโต• ฐานกรยาทลงทายดวย อา เมอลงวภตตอาขยาต หรอปจจยกตก ทขนตนดวยสระ ใหลบ อา ดวย• อกษรยอ:
ธาต: อกมม. =อกมมธาต, สกมม. =สกมมธาตวาจก: กต. =กตตวาจก, กม. =กมมวาจก; เหต. เหตกต. =เหตกตตวาจก; เหตกม. =เหตกมมวาจกวภตตอาขยาต: วต. =วตตมานา, ปญ. =ปญจม, สต. =สตตม, ปโรก. =ปโรกขา, หย. =หยยตตน, อช. =อชชตตน, ภวส. =ภวสสนต, กาล. =กาลาตปตต.ปจจยกรยากตก: อนต. ตวนต. ตาว. อนย. ตพ. (base) ตพพ ปจจย) มาน. อาน. ต. (base) ต ปจจย) ต. (base) ตนาทปจจย) (base) ตเว. ตำ.)ปจจยนามกตก: กว ณ ณว ต ร ข ณย อ อ ณ ต ยตท. =ปจจยตทธต
สรางดวยโปรแกรม Libreoffice (ลเบอรออฟฟซ) ดาวนโหลดไดฟรทเวบ Libreoffice. org
๑
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
โอ-?? เณ ณย โอโณเช-ชย อทศ, ให, ลาง, ชำาระ
กกข กงข อ กงข หวง, ปรารถนา, สงสย, ... ณย ปาฏกงโข
น-กฑฒ อ นกกฑฒ ดงออก, ลากออก
อา-กฑฒ อ อากฑฒ ดงออก, ลากออก, ฉด, ชก
กถ เณ ณย กเถ-ถย กลาว, แสดง, ชแจง, แตง [วต. กถาเปต เหต. (ไมวทธ) อช. กเถส กเถสำ กถย กถยส] อ กถา อตถกถา อฏฐกถา ย กถนำ
สห-กถ เณ ณย สากจเฉ-ฉย (สห>สา; ถ>จฉ)
เจรจากน, สนทนากน, สากจฉา อ สากจฉา
กท กนท อ เณ ณย กนท กนเท-ทย รองไห, ครำาครวญ; รองเรยก; วนวาย [วต. #ปกกนทต]
กนต อ กนต ตด, ผา, เชอด, ควก; กรอดาย, ปนดาย
กป กมป อ กมป ไหว, หวนไหว ณว #อนกมปโก โลกานกมปโก อ กมปา ย กมปนำ
กป อ เอ กปป กปเป ควร, สมควร; อาจ, สามารถ, อาจม, อาจเปน
กปป อ เณ ณย กปป กปเป-ปย สำาเรจ, กำาหนด, ถง, บรรล; ทำา, คด, นก...; ตด, โกน
โอ-กปป อ โอกปป จดแจง; ทำาใหสำาเรจ; ไวใจ, เชอถอ ย โอ(base) ก)กปปนา
กม อ กม กาวไป, เดนไป [วต. #อภกกมต]
กม อ จงกม (เทวภาวะ) จงกรม, กาวไป, เดนไป (กม>กม>กกม>กกม>จกม>จงกม) อ จงกโม ย จงกมนำ
น-กม อ นกขม ออกไป [อนต. นกขมนโต ต. นกขนโต ต. นกขมม] ณ เนกขมมำ ย นกขมนำ
ป-กม อ ปกกม หลกไป, เดนออก; กาวไปขางหนา, ตะเกยกตะกาย [อช. ปกกม ปกกาม อนต. ปกกมนโต ต. ปกกนโต] ย ปกกมนำ
ปฏ-กม อ ปฏกกม กาวกลบ, กลบ [ต. ปฏกกนโต]
อต-กม อ เอ อตกกม-กเม กาวลวง, ลวงละเมด, ลวงเกน, เดนผาน [ต. อตกกนโต] อ อตกกโม #วตกกโม
อา-กม อ อกกม เหยยบ, ยำา [ต. อกกนโต]
อป-สำ-กม อ อปสำกม อปสงกม
เขาไปหา-พบ-ใกล
โอ-กม อ โอกกม กาวลง, หยงลง [ต. โอกกมม]
กม อ เณ ณย กาม กาเม-มย ปรารถนา, อยาก, ตองการ ณ ธมมกาโม หตกาโม ต นกนต
๒
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
กร โอ กโร ทำา [วต. กพพต กรต กรเต; กรยต กรยต กรยเต กรยเต กรยยต กรยยต กรยยเต กรยยเต กม. ปญ. กรสส สต. กเร กเรถ การเย กพเพถ กรพเพถ หย. อกา อกมห อช. กร อกร อกาส อกำส อกตถ อกาส ภวส. กาหต กาหต กาหาม กาล. อกรสส อนย. กรณโย ตพ. กา-กตตพโพ อนต. กโรนโต กรำ มาน. กรมาโน อาน. กราโน ต. กโต #อกโต (น-); การโต เหตกม. ต. กตวา ตำ. กาตำ กตตำ] กว อนตโก ภตโก ณ พรหมจาร ปญญการ ปมตตจาร มาลาการ สาตจจการ ณว การโก การกา อนตถการโก ชาลการกา วตตปปฏวตตการโก การาปโก ต กตตา ข ทกกโร อสกกโร ณย การโย อ หตกกโร เวยยาวจจกโร ทปงกโร ณ กาโร กมมกาโร กมภกาโร มาลากาโร มณกาโร สวณณกาโร อสกาโร อปกาโร สงขาโร อภสงขาโร ปรกขาโร ปเรกขาโร ต วกต ย กรณำ การณำ การาปนำ กรณ
กร ยร กยร ทำา [วต. กยรต สต. กยรา เอยย>อา กยราถ เอถ>อาถ]
คร-กร โอ ครกโร ทำาใหหนก, เคารพ
ว-อา-กร โอ พยากโร ทำาใหแจง, พยากรณ [ต. พยากโต] ย วยากรณำ
สำ-กร โอ สกกโร ทำาโดยด, สกการะ [ต. สกกจจ #อธกจจ]
อาว-กร โอ อาวกโร ทำาใหแจง [ต. อาวกตวา #สจฉกตวา]
กส อ กส กสส ไถ, เสอก, ไส [วต. กสาเปต เหต. (ไมวทธ)] ต. กฏโฐ] ณว กสโก กสสโก อ กส
กาส อ กาส ไอ, กระแอม
ป-กาส อ เอ ปกาส ปกาเส ประกาศ, ปรากฏ, แจมแจง
กต ฉ ตกจฉ (เทวภาวะ) รกษาโรค, เยยวยา; ร; ปรารถนา; อย; สงสย (กต>กต>กกต>ตกต>ตกจ (แปลงเพราะ ฉ ปจ.)) อ #วจกจฉา
กร อ กร เรยราย, เกลย, โปรย, เกลอน [ต. กณโณ]
ว-ป-กร อ วปปกร เกลอนกลน, กระจดกระจาย [ต. #ปกณโณ]
สำ-กร อ สงกร เรยราย, เกลย, ... ปะปน [ต. สงกณโณ]
โอ-กร อ โอกร โปรยลง, หวาน, ทำาใหเรยราด
กลม อ กลม ลำาบาก, เหนดเหนอย, ชอกชำา, เจบไข, ไมสบาย [ต. กลนโต] ถ กลมโถ
กลท ย กลทย กลชช เปยก, ชน, ชม, ชมชน [ต. กลนโน]
กลส ย กลสส เศราหมอง, เบยดเบยน, แผดเผา [ต. กลฏโฐ]
ก นา กนา กณา ซอ [วต. กนาต กณต] ณว กยโก
ว-ก นา วกกนา วกกณา ขาย
๓
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
กฬ อ กฬ เลน ณว สหปสกฬโก
กกกจจ ศพท อาย กกกจจาย เกลยด, รงเกยจ, ประพฤตรงเกยจ
กชช อ กชช ควำา, ควำาลง, ควำาหนา, กมหนา [วต. #นกกชชต]
อ-กชช อ อกกชช หงาย, หงายขน
กฏ เณ ณย โกเฏ-ฏย ตอก, ตำา, ต, ทบ, บ, เคาะ; ตด, เกยว, ปน
กฏ อ กฏ คด, โคง, งอ, โกง, บด; ตด, เกยว, ปน
ป-กถ อ ปกกฏฐ เดอด, เดอดพลาน [ต. ปกกฏฐโต]
กธ ย กชฌ โกรธ, เคอง [ต. กทโธ] ณ โกโธ ย โกธโน อกโกธโน
กป ย กปป กำาเรบ, สะเทอน, โกรธ, พนาศ [ต. กปโต] ณ โกโป
กมาร อ เณ ณย กมาร กมาเร-รย เลน อ กมาโร กมารโก
กส อ กส ตด, ดา ...
ป-กส อ ปกโกส เรยกมา [วต. ปกโกสตวา; ปกโกสาเปตวา เหต.]
ปฏ-กส อ ปฏกโกส คดคาน; ดาตอบ
อา-กส อ อกโกส ดา [อช. อกโกจฉ]
กห เณ ณย กเห-หย โกง, ลอลวง, ใหพศวง ณว กหโก
โกฏฏ อ เณ ณย โกฏฏ โกฏเฏ-ฏย
ตอก, ตำา, ต, ทบ, บ, เคาะ; ตด, เกยว, ปน
ขป-ขท อ ปกขนท วงไป, แลนไป, ไหลไป [ต. ปกขนโต]
ขน อ ขน ขด, เจาะ, ไช [วต. ขนาเปต เหต. (ไมวทธ) ต. ขโต] กว #สงโข (ส-) ต ขตตา
ขม อ ขม อดทน, อดโทษ, ควร, ชอบ [วต. ขมาเปต เหต. (ไมวทธ) ต. ขมาปโต เหตกม. (ไมวทธ)] อ โอวาทกขโม วจนกขโม ต ขนต
ขมภ ขภ อ ขมภ ขมไว, ปดกน, ขดขวาง; คำาจน [ต. #วกขมเภตวา] ณ #วกขมโภ ขมโภ ไมคา, ผคาจน ย #วกขมภนำ
ป-ขล เณ ณย ปกขาเล-ลย ลาง, บวน (base) ปาก), ชำาระ
ขา ย ขาย กลาว, ประกาศ, แสดง, ชแจง ย อพภกขานำ
ปฏ-สำ-ขา ย พจารณา [ต. ปฏสำขา ปฏสงขา ปฏสงขาย]
๔
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ปต-ขา อ ปจจกขา บอกคน [ต. ปจจกขาย]
อา-ขา อ อกขา กลาว, บอก, แสดง, ชแจง [วต. อกขายต กม.] ต อกขาตา
ขาท อ ขาท (base) คน, สตว) กน, เคยวกน, กดกน [อนย. ขาทนโย] ณย ขชชำ
ขป อ ขป ทง, ขวาง, โยน; ไอ, จาม [วต. ขปาเปต เหต. (ไมวทธ)] อ จตตกเขโป
ขป อ ขป ไอ, จาม; ทง [วต. ขปาเปต เหต. (ไมวทธ)] ต. ขตโต]
น-ขป อ นกขป เกบ [ต. นกขตโต]
ป-ขป อ ปกขป ใส, ใสเขา [ต. ปกขตโต]
ปฏ-ขป อ ปฏกขป หาม, ปฏเสธ (base) คน, สงของ) [ต. ปฏกขตโต]
อ-ขป อ อกขป ยก, ยกขน [ต. อกขตโต]
ข ย ขย สน, เสอม, หมด; อย, อาศย [วต. เขเปต เหต. ต. ขโณ] ณ ขโย ปรกขโย ธนกขโย
ขภ อ เอ ย นา
โขภ โขเภ ขพภ ขภนา
หวนไหวอยางรนแรง [ต. โขเภตวา วต. #สำขพภต สงขพภต สำโขภต สงโขภต]
ขำส เณ ณย ขำเส-สย ดา, บรภาษ
เข อ ขาย กน, เคยวกน, กดกน; เปนอย, ปรากฏ
คคชช อ เณ ณย คชช คชเช-ชย รองคำาราม, ออกเสยง
คณ เณ ณย คเณ-ณย นบ, คำานวณ
คนถ เณ ณย คนเถ-ถย แตง, เรยบเรยง, รอยกรอง
คม อ คม คจฉ ไป (base) ส) อกมม., ถง (base) ซง) สกมม. [วต. คมต คเมต คจฉเร; คมยต คมยต คมยยต คมมต คมมเต คจฉยต คจฉยเต กม. หย. คม อคา คมา อคมา อคจฉา อช. อคญฉ (เฉพาะ อช.) อคมาส อคมำส อคมาสำ อคมหา อคมมหา คมมห คมมหา กาล. คจฉสส อคจฉสสา; อนต. คจฉำ ตพ. คนตพโพ ต. คโต ต. คนตวา ตำ. คนตำ] กว อรโค ภชโค ตรโค วหโค นโค ณ ปารคาม ทกขนโรธคามน ต คมตา คนตา ร ปารค อนตค อทธค ณย คมโม อ สงคโม ณ คาโม มาตคาโม ต คต ทคคต สคต ย คมนำ อคคมนำ ปจจคคมนำ สรยตถงคคมโน สรยคคมโน อรณคคมนำ อก คมโก
ปฏ-อา-คม อ ปจจาคจฉ กลบมา [อช. ปจจาคม]
ว-คม อ วคจฉ ไปปราศ, ปราศจาก [ต. วคโต]
๕
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
สำ-อา-คม อ สมาคจฉ มาพรอมกน, มารวมกน, ประชม [ต. สมาคนตวา] อ สมาคโม
สำ-อน-อา-คม อ มา(base) ตาม)พรอม(base) กน), ประกอบ [ต. สมนนาคโต อ>โอ>ว>น]
อต-คม อ (base) เปน)ไปลวง [หย. อจจคา ต>ตย>จจ #อปจจคา]
อธ-คม อ อธคจฉ บรรล, ตรสร, ถงทบ, ได, ประสบ, เรยน [วต. อธคเต (ลบ ม) หย. อชฌคา (ลบ ม) อช. อชฌคา (อ ลบ ม) ต. อธคโต]
อป-คม อ อปคจฉ หลกไป [อช. อปคญฉ]
อภ-อ-คม อ อพภคคม บนขน, เหาะขน, (ชอเสยง) ฟงขจรไป/โดงดง [เฉพาะ อช. อพภคคญฉ ต. อพภคคโต]
อา-คม อ อาคจฉ มา, กลบมา [ปญ. (กาล) อาคเมห เหต. (ไมวทธ) หย. อจจคมา อ-อา-คม (อา>อ>ย>ช>จ ซอน จ) ต. อาคมม และเปนกรยาวเสสนะ แปลวา เพราะอาศย] ย อาคมนำ
อป-คม อ อปคจฉ เขาไปใกล, เขาถง [ต. อปคมม]
ครห อ เณ ณย ครห ครเห-หย ตเตยน, นนทา, เกลยด, ชง ณย คารยโห
คล อ คล กน, กลนกน; หลน; เคลอน
คเวส อ เณ ณย คเวส คเวเส-สย แสวงหา, คนหา ณ ปารคเวส
คห ณหา คณหา ถอเอา, จบ, รบ [วต. คณหาต คณหต; คยหต กม. อช. อคณห คณห อคคเหส คณหส; อคาหย ณย เหต. ภวส. คเหสสต ต. คเหตวา ตำ. คเหตำ] ณว คาหโก ณย คยหำ อ เคหำ วคคโห ณ คาโห ปตตคคาโห รชชคคาโห รสมคาโห องกสคาโห ฆรำ ย คหณำ คณหณำ
คห ณหา คณหา เรยน, เลาเรยน [ต. #อคคณหตวา] ย #อคคหนำ อคคณหนำ
น-คห อ ณหา นคคห นคคณหา
ข, ขมข, ลงโทษ [ต. นคคยห] ย นคคหณำ
ป-คห อ ณหา ปคคห ปคคณหา
ถอ, จบ, ประคอง, ยกยอง, สนบสนน, อดหนน [ต. ปคคยห] อ ปคคโห ย ปคคหณำ
ปฏ-คห ณหา ปฏคคณหา รบเฉพาะ, รบประเคน
สำ-คห ณหา สงคณหา สงเคราะห, รวบรวม อ สงคโห
อน-คห ณหา อนคคณหา อนเคราะห, ชวยเหลอ
อ-คห ณหา อคคณหา หยบ, หยบขน, ยกขน [ต. อคคเหตวา; อคคหาเปตวา เหต.]
คาห อ คาห กวน, คน (ธาตนไมมการซอน ค)
อธ-โอ-คาห อ อชโฌคาห หยงลง, จมลง, โฉบลง, เขาไป [ต. อชโฌคาฬโห]
๖
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
คล อ คล กน, กลนกน
คเล อ คลย เจบไข, ไมสบาย [ต. คลาโน]
คป ฉ ชคจฉ (เทวภาวะ) เกลยด, รงเกยจ (คป>คป>คคป>คคป>ชคป>ชคจ (แปลงเพราะ ฉ ปจ.))
คป อ โคป คมครอง, ปกครอง, รกษา [ต. คตโต] ณว สสานโคปโก ณ โคโป ต คตต อนทรยคตต
เค อ คาย ออกเสยง, ขบกลอม, รองเพลง [ต. คโต]
สำ-เค อ สงคาย ชำาระ, สะสาง; รวบรวม, จดสรร, รอยกรอง; ซกซอม; สวดพรอมกน [วต. สงคายต ต. สงคโต] ต สงคต ส-เค ย สงคายนา เอ>อาย
ฆฆฏ เณ ณย ฆเฏ-ฏย เบยดเบยน, เบยดเสยด, รวมกน
ฆฏ ฆฏฏ เณ ณย ฆเฏ-ฏย ฆฏเฏ-ฏย
สบตอ, พยายาม, หมน, อตสาหะ
ป-ฆร อ ปฆร ปคฆร รด, ราด, เท, ไหลออก, พรม ... ย ปคฆรณำ
ฆส ฉ ชฆจฉ (เทวภาวะ) ปรารถนาจะกน, อยากกน, หว (ฆส>ฆฆส>ฆฆส>ฌฆส>ชฆส>ชฆจ (แปลงเพราะ ฉ ปจ.)) อ ชฆจฉา
ฆส อ ฆส กน, บรโภค ณ ฆาสำ
ฆำส อ ฆำส ส, ถ, บด
ฆส อ เณ ณย ฆส โฆส โฆเส-สย
ออกเสยง, ปาวรอง, สรรเสรญ [ต. ฆฏโฐ #สงฆฏโฐ] ณ โฆโส นคโฆโส ปตโฆโส ย โฆสนำ โฆสนา
จจช อ จช สละ, บรจาค [ต. จตโต] ณ จาโค อตปรจาโค ย จชนำ
จร อ จร เทยวไป [อช. อจร อจาร] ณว วนจรโก วเนจรโก ปรจารโก-รกา อ โคจโร เอกจโร อนตลกขจโร ณ ภกขาจาโร ย จรณำ
จร อ จร ประพฤต [วต. #อาจรต ต. สจณโณ อาจณโณ] ณย จรยา ธมมจรยา อาจรโย
สำ-อ-อา-ท-จร อ สมทาจร ประพฤตดวยด, กลาว, รองเรยก
อธ-อา-จร อ อชฌาจร ประพฤตผด, ลวงเกน, ละเมด
จล อ จล จญจล (เทวภาวะ)
ไหว, หวนไหว, สน (จล>จล>จจล>จจล>จญจล)
๗
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
อป-จาย อ อปจาย บชา, นบถอ, เคารพ ณ อปจาย วฑฒาปจาย ต อปจต ย อปจายนำ อปจายนา
จ นา จนา กอ, สงสม อ #สนนจโย อจจโย ปรจโย
อา-จกข อ อาจกข บอก, กลาว, แสดง
จจจฏ ศพท อาย จจจฏาย ประพฤตเสยงดงจดๆ, ทำาเสยงจดๆ
สำ-จต เณ ณย เจเต-ตย ซอขาย; อตสาหะ, พยายาม; แกลง (ภาษาเกา), จงใจ, เจตนา [ต. สญจจจ] ณว เจตาปโก ย เจตนา เจตาปนำ)
จนต เณ ณย จนเต-ตย คด, ร, นก [อช. จนเตส จนเตสำ จนตย จนตยส] ย จนตนำ
จร ศพท อาย จราย ประพฤตชา, ชกชา
จ อ จว เคลอน, ตาย [ต. จโต] ต จต ย จวนำ
จณณ เณ ณย จณเณ-ณย บด, ละเอยด, แหลก
จท เณ ณย โจเท-ทย โจทย, ทกทวง, ตกเตอน
จป อ จป โจป ไหว, หวนไหว, สน, โงก (base) งวง) [อนต. จปลายนโต จป-ล-อาย อ>อ] ย โจปนำ อล จปโล อ>อ ‘คนกลบกลอก’
จมพ อ จมพ จบ, จมพต [วต. #ปรจมพต]
จร เณ ณย โจเร-รย ลก, ขโมย [อช. โจเรส โจเรสำ โจรย โจรยส] ต โจเรตา ณ โจโร
ฉฉฑฑ เณ ณย ฉฑเฑ-ฑย ทง, ขวางทง [ต. ฉฑฑโต] ณว กจวรจฉฑฑโก-ฑกา
ฉท เณ ณย ฉาเท-ทย มง, บง, ปด กน, ปดบง [ต. ฉนโน วต. #ปฏจฉาเทต]
อา-ฉท เณ ณย อจฉาเท-ทย นงหม, ปกปด
ฉนท เณ ณย ฉนเท ฉนทย ปรารถนา, อยาก, ตองการ, พอใจ
น-ฉร อ นจฉร (base) เสยง, รศม) เปลงออก, (base) สายฟา) แลบ, (base) ลน) แลบออก อกมม.
น-ฉร เณ ณย นจฉาเร-รย เปลง (base) เสยง, รศม), แลบ (base) ลน) สกมม.
ฉา อ ฉา เฉ หว, หวขาว, หวนำา [ต. ฉาโต]
ฉท ำอ ฉนท ตด, บน, แบง, ผา, ทอน, ชง สกมม. [วต. #สญฉนทต ต. ฉนโน ต. อจฉนท อ-ฉท] ณ สนธจเฉท
ฉท ย ฉชช ขาด, ทะล, แตก, สลาย อกมม. [วต. #ปจฉชช; ต. ฉนโน] อ ฉททำ ชอง ฉทท ณ เฉโท ปรจเฉโท ย ฉชชน
๘
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
สำ-อ-ฉท ำอ สมจฉนท ตดขาด ... สกมม.
อา-ฉท ำอ อจฉนท ตด, ชง สกมม. [ต. อจฉนโน ต. อจเฉชช อา-ฉท-ย]
อ-ฉท ำอ อจฉนท ตด, ขจด สกมม. [วต. อจฉชชต กม. ต. อจฉฏโฐ ‘อนเขาทง, อนเปนเดน’]
ฉทท เณ ณย ฉทเท-ทย เจาะ, เปนร, เปนโพรง
ฉป อ ฉป ถกตอง, สมผส [วต. #อจฉปต]
ฉภ อ ฉภ โยนทง, นำาออก, ขบไล [ต. ฉฑโฑ ฉทโธ]
เฉ อ ฉว ตด, ฉก, ขาด, ทำาลาย [ต. เฉตวา]
เฉท เณ ณย เฉเท-ทย ตด, ผา ... ย เฉทนำ
ชชคค อ ชคค ตน
ชคค อ ชคค ประคอง, ประคบประคอง, ปฏบต, ซอมแซม [วต. #ปฏชคคต] ณว วหารปฏชคคโก
ชคฆ อ ชคฆ หวเราะ, ราเรง
ชฏ อ ชฏ รวม, ประชม
ชน ย ชาย เกด [ต. ชาโต ต. ชนตวา; ชเนตวา เหต. (ไมวทธ)] กว อตรโช กมมโช วารโช อณฑโช ชลโช อนโช ทวโช ณว ชนโก ชนกา ต ชนต (แจกอยาง คร) อ ชโน ต ชาต
ว-ชน ย วชาย คลอด (base) ลก) [ต. วชาโต กต. (ซง)]
สำ-ชน ย สญชาย เกด, เกดพรอม, เกดด, เกดเอง [ต. สญชาโต]
ชป ชปป อ ชป ชปป บอก, กลาว, แสดง, กระซบ
ชล อ ชล สวาง, รงเรอง, บรบรณ; คม; หวนไหว [วต. (base) อคค) ชาเลต เหต. #(base) อคค) ปชชลต]
ชาคร โอ ชาคโร ตน อ ชาคโร
ช อ เช ชย ชนะ [ตวนต. ชตวา ตาว. #วชตาว ต. ชโต ต. ชตวา] กว มารช ต เชตา อ ชโย วชโย ย ชยนำ
ช นา ชนา ชนะ [อช. อชน #ปฏชนาต ต. ชนตวา เชตวา]
ปรา-ช อ ปราเช ปราชย แพ [ต. ปราชโต] อ ปราชโย)
ชร อ ชร เกา, แก, ครำาครา [ต. ชณโณ] อ ชรา)
ชว อ ชว เปนอย, มชวตอย [ต. ชวตำ ชวต] ณ ธมมชว ข ทชชวำ สชวำ
ช อ ชว ไปเรว, วงไป ณ สฆชโว
๙
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ชต อ เณ ณย โชต โชเต-ตย สวาง, รงเรอง, โพลง ย โชตโน
ฌฌป อ เณ ณย ฌป ฌาเป-ปย เผา, ไหม [วต. ฌาเปต กต. เหตกต. ต. ฌตโต ฌาโม; ฌาปโต เหตกม.
ต. ฌาเปตวา กต. เหตกต.]
เฌ อ เฌ ฌาย (เอ>อาย)
เพง, เพงดวยใจ, พจารณา, คด; เผา, ไหม เรารอน, สวาง [ต. ฌายตวา] อ อภชฌา ย ฌานำ
เฌ อ เฌ ฌาย (เอ> อาย)
เผา, ไหม, เรารอน, สวาง; เพง, คด [ต. ฌายตวา]
ว-เฌ อ วชฌาย (เอ>อาย)
(base) ไฟ) ดบ
สำ-เฌ อ สชฌาย (เอ>อาย)
สวด, สาธยาย, ทอง อ สชฌาโย
อ-เฌ อ อชฌาย (เอ>อาย)
เพงโทษ, ยกโทษ(base) ของผอน)ขนพด, ตเตยน, โพนทะนา
ญป-ญป เณ ณย ปญญาเป-ญเป ปลาด, ตงไว, แตงตง, ฝง, เกบ; บญญต (base) วนย) [ต. ปญญตโต] ต ปญญตต
ญา นา ชานา ร [สต. ชญญา ภวส. ชานสสต ญสสต อนต. ชานำ ตพ. ญาตพโพ ชานตพโพ ต. ญาโต ต. ญตวา ชานตวา ชานย ชายตวา (นา>ย) ตเว. ญาตเว ตำ. ญาตำ ชานตำ] ณว ชานนโก เภสชชชานนโก ต ญาตา ร ธมมญญ มตตญญ สพพญญ วรญญ วทญญกตญญ รตตญญ ณย เญยโย ย ญาณำ #อญญาณำ ทชชานำ ตยย ญาตยยำ
ป-ญา นา ปญญาย (นา>ย) ร, ปรากฏ [วต. ปญญยต ปญญายต อช. ปญญาย ต. ปญญาโต] อ ปญญา ย ปชานนำ
ว-ญา นา วชานา รแจง, รวเศษ [ต. วชานตวา] ร วญญ ณย วญเญยโย #สวญเญยโย อ สญญา ต วญญตต ย วญญาณำ วญญาปนำ วชานนำ
สำ-ญา นา สญชานา รพรอม, รจก, จำาได [ต. สญชานตวา] อ สญญา ย สญญาณำ สญชานนำ
อน-ญา นา อนชานา อนญาต [ต. อนญญาโต]
อา-ญา อ อญญา ร, รทวถง, บรรล, ตรสร [วต. อาณาเปต เหต. ‘ใหรทว’ สง, บงคบ อช. อญญาส ต. อาณตโต ต. อญญาย] ต ญาตา อญญาตา อ อญญำ
ฐ
๑๐
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ฐป ถป เณ ณย ฐเป ถเป ตง(base) ไว), วาง, เกบ สกมม. [วต. ฐปาเปต เหต. (ไมวทธ)]
ป-ฐป เณ ณย ปฏฐเป เรมตง, ตงกอน
ว-อว-ฐป ถป เณ ณย ววฏฐเป-ปย ววตถเป-ปย
กำาหนด, หมาย, ตงลงไว [ววฏฐเป ววตถเป ววฏฐาเป ววตถาเป เหต. (ไมวทธ)]
อป-ฐป เณ ณย อปฏฐเป เขาไปตง, บำารง, อปฏฐาก สกมม. [วต. อปฏฐเปต ต. อปฏฐเปตวา]
ฐา อ ฐา ตฏฐา ตง(base) อย), ยน, หยด, ดำารง อกมม. [วต. ฐาต ตฏฐต อช. อฏฐาส อฏฐำส (อ-) ภวส. ฐสสต ต. ฐโต #อฏฐโต (น-) ต. ฐตวา ตำ. ฐาตำ] ณ กปปฏฐาย ณว ภมมฏฐโก อ มคคผลฏโฐ ธมมฏโฐ ภมมฏโฐ ปพพตฏโฐ กปปฏโฐ ต ฐต ย ฐานำ
น-ฐา อ นฏฐา ตง, ตงลง, สำาเรจ, จบ [ต. นฏฐโต]
ปฏ-อ-ฐา-ห อ ปจจฏฐา-ฐห ลกขนเฉพาะ, ตอนรบ [ต. ปจจฏฐาย]
ปต-ฐา-ห อ ปตฏฐา-ฐห ตง, ตงมน [ต. ปตฏฐาย] ณว ปตฏฐาปโก อ ปตฏฐา
สำ-ฐา-ห อ สณฐา-ฐห ตง, ตงดวยด, ยนนงอย, ยนด (ไมลม) [ตำ. สณฐาตำ] ย สณฐานำ การดารงอย ทรวดทรง
สำ-อ-ฐา-ห อ สมฏฐา-ฐห ลกขนพรอม, ตงขนพรอม [ต. สมฏฐโต ต. สมฏฐาย]
อธ-ฐา-ห อ อธฏฐา-ฐห ตง, ตงมน, อธษฐาน [วต. อธฏฐาต อธฏเฐต (แปลง อ เปน เอ) ต. อธฏฐาย] ย อธฏฐานำ
อ-ฐา-ห อ อฏฐา-ฐห ลกขน, ตงขน. ฐา ธาต ลง ห อาคมไดเมอมอปสคอยหนาเทานน [ปญ. อฏเฐห ต. อฏฐโต ต. อฏฐาย #ปฏฐาย ป-ฐา ใชเปนกรยาวเสสนะ แปลวา ตงกอน, จาเดม] ณ อฏฐาย ต อฏฐาตา ย อฏฐานำ
อป-ฐา-ห อ อปฏฐา-ฐห ตงขน, ปรากฏ, ยนใกล, บำารง, อปฏฐาก [วต. อปฏฐาเปต เหต. ต. อปฏฐโต ต. อปตฏฐตวา] ณว อปฏฐาโก คลานปฏฐาโก สงฆปฏฐาโก ย อปฏฐานำ
อ-ว-ฐา-ห อ วฏฐา-ฐห ลกขน, ตงขน, ออก [ต. วฏฐาย] ย วฏฐานำ
ฑฑำส ทำส อ ฑำส ทำส กด [ต. ฑฏโฐ ทฏโฐ]
ตตกก เณ ณย ตกเก-กย ตรก ณ ธมมตกโก
ตจฉ อ ตจฉ ถาก, ไส, ทำาใหบาง ณว ตจฉโก
ตชช อ เณ ณย ตชช ตชเช-ชย ดา, ข, ขมข, คกคาม [วต. #สนตชชต]
๑๑
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ตท อ ตนท เกยจคราน, ประมาท, ไมเออเฟอ, เบยดเบยน
ตน โอ ตโน ตน แผไป, ขยาย
ตป อ ย เณ ณย
ตป ตปป ตปเป-ปย
อม, เอบอม; รอน, เรารอน, เผา [วต. #สนตปปต ต. ตตโต] ณ อาตาป อ อาตโป ณ อาตาโป อาตปโป
ตป อ ย เณ ณย
ตป ตปป ตปเป-ปย
รอน, เรารอน, เผา; อม, เอบอม [วต. #สนตปปต ต. ตตโต] ณ อาตาป อ อาตโป ณ อาตาโป อาตปโป
ตป อ ตป สะดง, กลว; เปนใหญ [วต. #อตตปต โอตตปปต] อ โอตตปป
ตปป อ เณ ณย ตปป ตปเป-ปย อม, เอบอม, พอใจ; แสดง
ตร อ ตร ขาม, ผาน, กลง [ต. ตณโณ] อ เวสสนตโร
อ-ตร อ อตตร ขามขน, ขาม, ขน [ต. อตตณโณ]
โอ-ตร อ โอตร ขามลง, ลง, โฉบลง [ต. โอตณโณ] ย โอตรณำ
โอ-ตร เณ ณยเหต.
โอตาเร-รย ใหขามลง (base) =ยกลง)
ตส ย ตสส กลว, หวาดกลว, สะดงกลว ณ ตาโส
ตช ข ตตกข (เทวภาวะ) อดทน; ผก, รอย (ตช>ตช>ตตช>ตตก (แปลงเพราะ ข ปจ.)) อ ตตกขา
ตป ย ตปป อม, เอบอม [ต. ตตโต] ต ตตต
ตม อ เณ ณย เตม เตเม-มย เปยก, ชน, ชม, ชมชน [ต. ตนโต]
ตส อ ตส อม, เอบอม, ยนด [ต. ตตโต]
ตร เณ ณย ตเร-รย ทำา(base) กจ)สำาเรจ ย สนตรณำ
ตท อ ตท แทง, เสยบ; ชนะ, ครอบงำา, ทำาอนตราย [วต. #อภตทต ต. #อภตนโน]
ตส ย ตสส ยนด, เอบอม [ต. ตฏโฐ] ณ สนโตโส ต สนตฏฐ
ถถก อ เณ ณย ถก ถเก-กย ปด, กน, กระทบกระทง
อป-ถภ อ อปถมภ อปตถมภ
ชวยเหลอ, ทำาใหมนคง, อดหนน, อปถมภ, คำาจน, สนบสนน [ต. อปตถมภตวา]
ถร อ ถร ปลาด
สำ-ถร อ สนถร ป, ปลาด
๑๒
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
อธ-โอ-ถร อ อชโฌถร อชโฌตถร
ทวมทบ, ครอบงำา, ปกคลม
อา-ถร อ อตถร ปลาด, กราน (base) กฐน) [ต. อตถโต]
โอ-ถร อ โอตถร ปลาด, ปกคลม, ปดบง, ทวมทบ
ถร อ ถร มนคง กราบ ไหว บชา นอบนอม เคารพ สกการะ
ถ อ นา ถว ถนา ชมเชย, ยกยอง, สรรเสรญ อ สนถโว ต ถต
เถน เณ ณย เถเน-นย ลก, ขโมย
โถม เณ ณย โถเม-มย ชมเชย, ยกยอง, สรรเสรญ
ททม เณ ณย ทเม-มย ทรมาน, ฝก [ต. ทนโต] ณว หตถทมโก กลทมโก ณย ทมโม อ ทโม
สำ-อา-ทย เอ สมาทเป (ย>ป) ชกชวน [ต. สมาทปโต] ณว สมาทปโก
ทล อ เณ ณย ทล ทาเล-ลย ทำาลาย, แตก [วต. #ปทาเลต]
ทห ฑห อ ทห ฑห ไหม, (base) อนไฟ) เผา [วต. ทยหต มาน. ฑยหมาโน กม. ต. ทฑโฒ] ณว ฉวฑาหโก ณ ปรฬาโห ย #อาฬาหนำ
ทา อ เท ททา (เทวภาวะ)
ให (ทา>ทาทา>ททา) [วต. ทชชต ทมม ทมม; ทยต ทยยต กม. สต. ทชเชยย ทชชา ทชชำ ทชชำ หย. อททา อทท อช. อทาส อทำส ภวส. ทสสต มาน. ททมาโน ตพ. ทาตพโพ ต. ทนโน ทตโต ต. ทตวา] ณ อทนนาทาย ณว ทายโก อนนทายโก-ยกา ต ทาตา ณย เทยยำ อ อายโท พลโท ปรนทโท ณ ทาโย ทานทาโย ทายำ ย ทานำ
น-ทา ย นททาย หลบ ต นททายตา ย นททายนำ อ นททา
ปฏ-ทา อ ปฏเท ใหกลบ, ใหคน
สำ-อา-ทา ย สมาทย ถอเอา, ยดถอ [ต. สมาทาย สมาทย ตวา]
สำ-อา-ทา ณาเป เหต.
สมาทเป ใหถอเอา แปลใหเปนกตตวาจก ในความหมายวา ‘ชกชวน’ [ต. สมาทเปตวา ต. สมาทปโต] ณว สมาทปโก
อา-ทา ย อาทย ถอเอา, ยดถอ [ต. อาทาย อาทยตวา อาทยตวา #ปรยาทาย อาน. อนปาทยาโน (น-อป-)] อ #อปาทา
ทว ย ทพพ เลน อ เทโว
๑๓
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ทส อ ปสส เหน, ด [วต. ทสสต กม. สต. ทกเขม เอยยาม>เอม หย. อททส อททสำ อช. อททสำส อททสาม (อททสมหา) ภวส. ทกขต อนย. ทสสนโย ตพ. ทฏฐพโพ ต. ทฏโฐ; ต. ทสวา ทสวาน ตำ. ทฏฐำ] ณ ภยทสส ปรวชชานปสส ข ทททโส สทททโส สทสโส ต ทฏฐ ย ทสสนำ อาว ภยทสสาว สพพทสสาว
ทส อ ทสส เหน, ปรากฏ
ทส เณ ณย เทเส-สย แสดง (base) นามธรรม), กลาว, สวด [ภวส. เทเสสสต] ณว เทสโก ธมมเทสโก ภตตทเทสโก มคคทเทสโก ย เทสนา ธมมเทสนา
ทส เณ ณย ทสเส-สย แสดง (base) รปธรรม) [อช. ทสเสส ทสเสสำ ทสสย ทสสยส ต. ทสสโต กม.]
น-ทส อ ย นททส นทสส ชแจง, แสดง, อธบาย; อาง, อางถง [ต. นททฏโฐ นทสสโต] ย นทสสนำ
อป-ทส อ ย อปทส อปทสส แสดงอาง, อาง, กลาวอาง, ชแจง [ต. อปทสตวา] อ อปทโส ณ อปเทโส ย อปทสนำ
อ-ทส อ เณ ณย อททส อทเทเส-สย
แสดงขน [ปญ. อททสต ต. อททสตวา อททสย; อททสส ‘เจาะจง’ ใชเปนกรยาวเสสนะ]
ทป เณ ณย ทเป-ปย ประกาศ, แสดง (base) ย ทปนา ทปนำ การแสดง คาชแจง)
ทป ย ทปป สวาง, รงเรอง, โพลง; รอน, ไหม [ต. #อาทตโต] ณ ทโป ปทโป ประทป, โคมไฟ ทโป ทวป ต ทตต ความสวาง รงเรอง
ท ณ ณา; นา
ทโณ ทณา ทนา เบยดเบยน อ อปททโว
ทส ย ทสส ไมชอบใจ, ทำาลาย, ประทษราย [ต. ทฏโฐ] ณ โทโส ปโทโส
ทห อ ทห โทห รดนำานม; ใหเตม; ฆา; ทำาลาย
ทส เณ ณย ทเส-สย กำาจด, ทำาลาย, ประทษราย ณว กลทสโก กฏทสโก
เท อ ทย รกษา, ปองกน; หลบ; ชำาระ; ดหมน [วต. #นททายต โวทายต ต. ปรโยทาเปตวา] อ ทยา #นททา ย #โวทานำ โวทาปนำ
เทว อ เทว รองไห, ครำาครวญ; เลน [วต. #ปรเทวต]
ธธม อ ธม ทำาเปาใหมเสยง, เปาใหดง; กอไฟ, เปาไฟ
อป-ธร เณ ณย อปธาเร-รย ใครครวญ, พจารณา
ธำส เณ ณย ธำเส-สย กำาจด, ทำาลาย
น-ธา อ เอ นเธ นทห มอบให, ฝากไว, ฝง, ตง [ต. นหโต] อ นธ #สนนธ ย ธาตนธานำ
๑๔
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ป-น-ธา อ ปณทห ตงมน, มนคง [ต. ปณหโต ต. ปณธาย #อปนธาย]
ปร-ธา อ ปรธา ปรทห นงหม
ป-ธา อ ปธา ปทห ปกปด, หอหม, ปด, กน [วต. ปทหาเปต เหต. (ไมวทธ) ต. ปทหโต ปหโต]
สำ-ธา อ สนธา สททห เลอมใส, เชอถอ; เชอมตอ อ สนธ
สำ-ธา อ หมายเอา [ต. สนธาย ใชเปนกรยาวเสสนะ]
สำ-อา-ธา อ เอ สมาเท สมาทห ยกขน, ตงขน, ตงมน, มนคง [ต. สมาหโต #สสมาหโต] อ สมาธ
อนตร-ธา อ ย อนตรธาย ไมเหน, ไมปรากฏ, อนตรธานไป [ต. อนตรหโต]
อป-ธา อ อปธา อปทห ปกปด, หอหม, ปด, กน [ต. อปทหโต อปหโต]
อว-ธา อ โอทห ฟง [วต. (base) โสตำ) โอทหต ต. โอหโต]
อา-ธา อ เอ อาเท อาทห ยกขน, ตงขน [ต. อาหโต]
สำ-ว-ธา/ทห อ สำวทห จดแจง, เตรยมการ, ประกอบ
ธา ธร อ เณ ณย ธร ธาเร-รย ทธา(เทวภาวะ)
ทรงไว, ทรงจำา; รองรบ (base) ต ธาต ธาตา ณย มารเธยยำ อ วชชาธโร วนยธโร ธมมธโร กาสาวธโร ตปฏกธโร ชตนธโร ปสกลธโร อทธมยปตตจวรธโร อตตมรปธรา (base) อตถ) อ อทธ (อทก-) ย สโมธานำ (ส-โอ-) ธรณำ
ธาว อ ธาว วง [วต. #อปธาวต สนธาวต อภธาวต]
ธ นา ธนา กำาจด, ทำาลาย
ธม ศพท อาย ธมาย ประพฤต (base) ใหเปน) เพยงดงควน, ทำาตนดงควน
โธว อ โธว ลาง
นนจจ อ นจจ ฟอนรำา
นฏ เณ ณย นเฏ-ฏย ฟอนรำา [ต. นจโจ นฏโฏ] ณว นาฏโก-กา
นท อ เณ ณย นท นาเท-ทย บนลอเสยง
นนท อ นนท ยนด, อมใจ [วต. #อภนนทต] อ อานนโท อ นนท ย นนทนำ
นม อ นม นอม, นอบนอม
ว-อต-นม เณ ณย เหต.
วตนาเม-มย (base) ยงกาล) ใหนอมไปลวงวเศษ, ใหเวลาผานไป เหต.
อป-นม เณ ณย อปนาเม-มย นอมเขาไป, นำาเขาไป, นอมถวาย
๑๕
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
โอ-นม อ โอนม นอมลง, กมลง [วต. โอนมาเปต เหต. (ไมวทธ) ต. โอนโต]
นมสส อ นมสส นอมไหว
นส ย นสส ฉบหาย, พนาศ [วต. นาเสต นาสยต เหต. ต. นฏโฐ; นาสโต เหตกม.] ณว กปปวนาสโก ณ วนาโส
สำ-นห ย สนนยห ผก, สวม (base) เกราะ) [ต. สนนทโธ ต. สนนยห] ย #อปนยหนำ
นท อ นนท ตเตยน, นนทา อ นนทา
นททา ศพท อาย นททาย หลบ, ประพฤตหลบ (บาลไวยากรณ)
น น อ เน นย นำาไป [วต. นยต กม. ต. นโต ต. เนตวา] ณว นายโก-ยกา โลกนายโก ต เนตา ณย เนยโย เวเนยโย อ นโย วนโย ต ภวเนตต ย นยนำ
อป-น อ อปเน นำาออก
อา-น อ อาเน นำามา [ต. อานโต]
นท อ นท ซดไป, ขวาง, ทง, ขจด, บรรเทา [วต. #วโนทต ปนทต อปนทต]
นหา นหา ย นหาย นหาย อาบ [วต. นหาเปต เหต. (ไมวทธ)] ย นหานำ
ปปล อ ปลว ไป, ลอยไป (base) ในนำา)
ปจ อ ปจ หง, ตม, ปรง (base) อาหาร), เผา, ไหม สกมม. [วต. ปจจต กม.; ปจาเปต เหต. (ไมวทธ) มาน. ปจจมาโน กม. ต. ปกโก] อ นปโก ณ ปาโก
ปจ ย ปจจ สก อกมม. [ต. ปกโก] ณ วปาโก ปรปาโก
ปญห อ ปญห ถาม [วต. #ปรปญหต]
ปฐ อ ปฐ บอก, กลาว, แสดง
ปต อ ปต ตก, ลม, (base) ครรภ) แทง [วต. ปาเตต เหต. ต. ปาตโต เหตกม. วต. #ปปต] ณ ปาณาตปาต
สำ-น-ปต อ สนนปต ประชม
อธ-อ-ปต อ อชฌปปต ตกลง, โฉบลง [ต. อชฌปปตโต]
อ-ปต อ อปปต กระโดดขน, บนขน, เหาะขน ย อปปตนำ
ปตถ เณ ณย ปตเถ-ถย ปรารถนา, อยาก, ตองการ, ขอ, มงหวง [มาน. ปตถยมาโน อาน. ปตถยาโน] ย ปตถนา
๑๖
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ปท ย ปชช ไป, ถง, บรรล, ตอง [ต. ปตโต ต. ปตวา ตำ. ปตตำ] อ ปโท ณ ปาโท ต ปตต ย ปชชนำ
น-ปท ย นปชช นอน, หมอบ [ต. นปนโน] ณย นปชชา
น-ปท ย นปปชช นปผชช
ถงพรอม, สำาเรจ, สมบรณ [วต. นปผาเทต เหต. ต. นปปนโน นปผนโน] ต นปปตต นปผตต
ปฏ-ปท ย ปฏปชช ไป, เดนไป, ดำาเนนไป, ปฏบต, ปรนนบต [ต. ปฏปนโน] อ ปฏปทา ต ปฏปตต ย ปฏปชชนำ
ปฏ-ปท เณ ณย ปฏปาเท-ทย มอบให, จดหาให, จดแจง, ใหสำาเรจ, บนดาล
สำ-ปท ย สมปชช ถงพรอม, สำาเรจ, สมบรณ [วต. สมปาเทต เหต. ต. สมปตโต สมปนโน; สมปาทโต เหตกม.] อ สมปทา ต สมปตต
อา-ปท ย อาปชช ถง, ตอง (base) อาบต, โทษ) [ต. อาปนโน] ต อาปตต #สมาปตต ย อาปชชนำ
อ-ปท ย อปปชช เกดขน [วต. อปปาเทต เหต. อช. อทปาท อ-ท-อ-ปท-ย-อ ต. อปปนโน; อปปาทโต เหตกม. ต. อปปชช] ต อปปชชตา ณ อปปาโท ต อปปตต ย อปปชชนำ
อป-ปท ย อปปชช เกดขน, ปรากฏขน; เขาถง [วต. อปปชชเร (=อปปชชนต ใชในคาถา)] ย อปปชชนำ
ปพพต ศพท อาย ปพพตาย ประพฤต(base) ใหเปน)เพยงดงภเขา, ทำาตนดงภเขา
ปลว อ ปลว ไป, ลอยไป (base) ในนำา)
ปลาย อ ปลาย หนไป [ต. ปลาโต; ปลาปโต เหตกม. ต. ปลาเปตวา เหต. (ไมวทธ)]
ปา อ ปา ปว ดม; รกษา; บรโภค; ใหเตม; ถง [วต. ปาเยต เหต. ต. ปโต ต. ปตวา; ปาเยตวา เหต. ตำ. ปาตำ ปวตำ] ณ มชชปาย ถนปาย ณว ปายโก ขรปโก อ ปาทโป กจฉโป ณย เปยยำ ณ โคโป ต ปต ปต ย ปานำ
ปา ส ปวาส (เทวภาวะ) ปรารถนาจะดม, อยากดม, กระหายนำา (ปา>ปาปา>ปปา>ปวา) [ต. ปปาสโต] อ ปปาสา
ปาล เณ ณย ปาเล-ลย รกษา ณว ปาลโก โคปาลโก ธนปาลโก ปเวณปาลโก ต ปาลยตา ณ ทวารปาโล อยยานปาโล
ปย อ ปย รก อ ปโย
ปลธ อ ปลนธ ประดบ, ตกแตง
ปห เณ ณย ปเห-หย ปรารถนา; กระหยม? (ครมใจ, ภมใจ, อมใจ)
ปฬ เณ ณย ปเฬ-ฬย เบยดเบยน, บบคน, ฆา
ป อ นา ปว ปนา ชำาระ, สะอาด, หมดจด ณว ปาวโก
๑๗
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ปจฉ อ ปจฉ ถาม [ต. ปฏโฐ] อ ปจฉา ย ปจฉนำ
อา-ปจฉ อ อาปจฉ ถามโดยเออเฟอ; ถามหา; บอกลา, อำาลา; ขออนญาต [ต. อาปจฉา] อ อาปจฉา
ปญฉ อ ปญฉ ปญช เชด, ถ, ชำาระ, กวาด
ปตต ศพท อย ปตตย ประพฤต (base) ใหเปน) เพยงดงบตร, ทำาตวเหมอนลก
ปถ เณ ณย ปตถย โปเถ-ถย ประหาร, ทบ, ต [วต. #นปโปเถต]
ปปผ อ ปปผ บาน อ ปปผำ
ปส อ ย นา เณ ณย
ปส ปสส ปสนา โปเส-สย
เลยงด ณว มาตโปสโก
ปช เณ ณย ปเช-ชย บชา ณว อาจรยปชโก ปตปชกา (base) อตถ) อ ปชา
ปร อ ปร เตม [วต. ปเรต เหต. ต. ปเรตวา เหต. ต. ปณโณ; ปรโต เหตกม.] ย ปรณำ
เปส เณ ณย เปเส-สย สงไป [ต. เปสโต]
ผผร อ ผร แผไป
ผล อ ผล แตกสลาย; ทำาลาย; สำาเรจ, เผลดผล
ผล ผฬ เณ ณย ผาเล-ลย ตด, ผา
ผาย อ ผาย เจรญ, เพม [ต. ผาโต ผโต] ย เผโณ ต ผาต
ผ นา ผนา ฝด, โปรย, โรย
ผฏ อ เณ ณย ผฏ โผเฏ-ฏย บาน, เผยออก, แตก, ทำาลาย, สลาย; สะบด, ปรบ [ต. ผลโล] ย โผฏนำ ปรบ(มอ)
ผลล อ ผลล บาน, เผยออก, แตก, ทำาลาย, สลาย [ต. ผลลโต]
ผส อ ผส ผสส ถกตอง, สมผส [ต. ผฏโฐ ตำ. ผฏฐำ] ณ ผสโส
พนธ อ พนธ ผก, พน, มด, รด [ต. พนโธ พทโธ]
อน-พนธ อ อนพนธ ตาม, ตดตาม
พห อ พห เจรญ, มนคง [ต. พาฬโห]
พาธ อ พาธ หาม; ทำาลาย, ฆา, เบยดเบยน อ อาพาโธ
ป-พธ ย ปพชฌ ตน [ต. ปพทโธ] ต ปโพเธตา เหต.
พธ ย พชฌ ร, ตรสร, ตน [ต. พทโธ อาน. #อภสมพทธาโน] ต พชฌตา ข ทรนโพโธ อ โพธ ต พทธ ย พชฌนำ
๑๘
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
พธ พธ เณ ณย พนเธ-ธย เบยดเบยน ณ ปลโพโธ (ปร-)
ภภกข เอ ภกเข กน อ ภกขา
ภช อ ภช แบง, จำาแนก; คบ, เสพ ณย ภาคโย ณ สำวภาโค ต ภตต วภตต ย ภชนำ
ภญช อ ภญช หก, ผา, ทำาลาย [ต. ภคโค ภฏโฐ] ณ ภคโค ภงโค
ภณ อ ภณ บอก, กลาว, แสดง ณ ธมมภาณ ปยภาณ พหภาณ
ภม อ ภม หน, หมน [ต. ภนโต]
ว-ภม อ วพภม หนกลบ, หมนกลบ, หมนผด, สก, ลาสกขา [ต. วพภนโต]
อา-ภม อ นำามา [ต. อาภโต-โฏ]
ภมภ อ ภมภ กลว, หวนไหว, หวาดเสยว
ภร อ ภร เลยงด; นำาไป [ต. ภโต-โฏ ภจโจ] ต ภตตา ข ทพภโร สภโร ณย ภารโย อ มาตาเปตภโร อตตภโร ต ภต ย ภรณำ
ภสส เณ ณย ภสเส-สย พดคย, บน, ดา
ภสส อ ภสส พลดตก, พลาด, เคลอน, หลน, ลม, หก; รงเรอง, สองสวาง [ต. ภฏโฐ]
ภา อ ภา ภาย สวาง, รงเรอง, แจมแจง [วต. #วภาต วภายต ปภาต ปฏภาต ต. วภาโต] กว #ปภา
ภาช เณ ณย ภาเช-ชย แจก, จำาแนก ณ ภาโค ต วภตต
ปร-ภาส อ ปรภาส ดา
ภาส อ ภาส บอก, กลาว, แสดง [อช. #อชฌภาส อธ-อ-ภาส] ณ สภาสตภาส
ภาส อ ภาส สวาง, รงเรอง; พด ย ภาสโน
ภกข อ ภกข ขอ ร ภกข อ ภกขา
ภท ำอ ภนท ทำาลาย, ตอย, ตด สกมม. [ต. ภนโน] ต เภตตา
ภท ย ภชช แตก; ตางกน อกมม. [ต. ภนโน วต. #ปภชชต] อ #ปฏสมภทา ณ เภโท สลเภโท
สำ-ภท ำอ สมภนท เรยราย, ปะปน, เกลอนกลน [ต. สมภนโน]
ภส อ ภส กลว [วต. ภสาเปต เหต.] ย ภสนำ ความกลว, นาหวาดเสยว
ภ อ ภาย กลว [ต. ภโต ต. ภายตวา] ณ ภยำ เภรโว ร ภร ภรโก
ปร-ภช อ ปรภญช บรโภค; กน, ใชสอย [ต. ปรภตโต]
๑๙
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ภช ำอ ภญช (base) คน) กน, บรโภค [ภวส. โภกขต อนย. โภชนโย ต. ภตโต ต. ภตวา] ณ โภค กามโภค ณว คามโภชโก ณย โภคโค ณ โภโค ปาฏโภโค ต ภตต ย โภชนำ ภญชนำ
ภช ข พภกข (เทวภาวะ)
ปรารถนาจะกน, อยากกน, หว (ภช>ภช>ภภช>พภช>พภก (แปลงเพราะ ข ปจ.))
ภช อ ภช คด, งอ, (base) ง) ขด [ต. #อาภชตวา (นง) ค(บลลงก)]
ภ อ ภว ม, เปน [อนย. ภวนโย ต. ภโต; ภาวโต เหตกม. ต. ภวตวา; ภาเวตวา เหต.] กว สยำภ สยมภ สพพาภภ อภภ ณ วภาว ต ภวตา #อภภวตา อ ภโว ปภโว อตตสมภโว ณ ภาโว วภโว ต สมภต วภต ย ภวนำ ภาวนา
ภ เณ...ณาปย เหต.
ภาเว-วย ภาวาเป-ปย
(base) ทำาให)เจรญ-ม-เปน, อบรม(base) จต) [ต. ภาวโต เหตกม.]
ปาต-ภ อ ปาตภว ปรากฏ, มปรากฏ, ปรากฏชด [อช. ปาตภว]
อภ-ภ อ อภภว ครอบงำา [ต. อภภโต ต. อภภยย] กว อภภ #สพพาภภ
สำ-ภ อ สมภว เกด, ปรากฏ; มอย, เปนอย; เจรญ อ สมภโว ย สมภวนำ
ภส อ เณ ณย ภส ภเส-สย ประดบ, ตกแตง ย #วภสนำ
มมกข อ เณ ณย มกข มกเข-ขย ทา, ลบไล, ลบหล
ปร-มชช อ ปรมชช ปด, กวาด, ขด, ถ, นวด, ลบ, คลำา
สำ-มชช อ สมมชช ปด, กวาด, ขด, ถ, นวด
มฑ อ เอ มณฑ มณเฑ ประดบ, ตกแตง ย มณฑนำ
มถ มตถ อ มถ มตถ มเถ รบกวน, ทำาใหวนวาย, ยำาย
มท ย มชช เมา, ประมาท, เลนเลอ [ต. #ปมตโต ต. #ปมชช] ณย มชชำ ณ ปมาโท
มทท อ มทท เหยยบ, ยำา, ยำาย, ขยำา [ต. มตโต]
โอ-มทท อ โอมทท เหยยบลง, ขยมลง ...
มน ย มญญ ร, เขาใจ, สำาคญ, คด
มน โอ มโน ร, รจก, บรรล, ตรสร ต มต สารมต
สำ-มน โอ สมมโน? รพรอม ... [ต. สมมโต] ต สมมต
อต-มน ย อตมญญ ดถก, ดหมน
๒๐
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
น-มนต เณ ณย นมนเต-ตย เรยกมา, นมนต
มนต เณ ณย มนเต-ตย ปรกษา, พดอยางลบๆ [อช. มนเตส มนเตสำ มนตย มนตยส]
อา-มนต เณ ณย อามนเต-ตย เรยกมา
มร อ มร ตาย [วต. มยยต มยต (มร>มยย มย) มาน. มยยมาโน มยมาโน ต. มโต; มารโต มาราปโต เหตกม.] ณว หตถมารโก ณ มาโร ย มรณำ
มรส เณ ณย มรเส-สย อดทน, อดกลน, บกบน, ทนทาน, มนคง ย มรสนำ
ปรา-มส อ ปรามส จบตอง, ลบคลำา, ยดมน [ต. ปรามฏโฐ] ณ ปรามาโส
อา-มส อ อามส จบตอง, ลบคลำา [ต. อามฏโฐ]
มา อ ย นา โอ
มา มาย มนา มโน
รก, ทะนถนอม; นบ, ชง, เปรยบเทยบ [ต. นมตตำ] ต มาตา อ ปฏมา ปตมา ณ มตตา ย มานำ ปมาณำ ปรมาณำ อปมานำ
มาน อ เณ ณย มาน มาเน-นย บชา, นบถอ อ มาโน ความถอตว ย มานนำ มานนา
อต-มาน เณ ณย อตมาเน อตมานย
เยอหยง, จองหอง อ อตมาโน ความ~ ตท. อ อตมาน ผม~
มาน ส ว-วมำส (เทวภาวะ)
ไตรตรอง, ทดลอง, พจารณา, ไตสวน (มาน>มาน>มามาน>มมาน>วมาน>วม (แปลงเพราะ ส ปจ.))
มาป เณ ณย มาเป-ปย สราง, กอสราง, เนรมต [วต. #อตมาเปต] (เปน เหต.บาง)
มเล อ มลาย เหยวเฉา, อบแสง [ต. มลาโต]
มส อ มส หลบตา [วต. #นเมสต นมมสต]
อ-มส อ อมมส เปดตา, ลมตา
อ-มห อ อมมห ถายปสสาวะรด
มล อ เณ ณย มล มเล-ลย หลบตา [วต. #นมลต]
อ-มล อ อมมล เปดตา, ลมตา
มจ ำอ มญจ ปลอย, แก, ถอด สกมม. [อช. โมจย ย อาคม ภวส. โมกขต ต. มตโต #โอมกโกตำ. โมเจตำ]
มจ ย มจจ หลด, พน อกมม. [ภวส. โมกขต ต. มตโต] อ โมกโข วโมกโข ต วมตต
มจฉ อ มจฉ หลง, เปนลม, สลบ, แนนง
น-มชช อ นมชช จม, จมลง, ดำาลง, ดำานำา [ต. นมมคโค]
มท อ โมท ยนด ย โมทนา โมทนำ ตท. ตา มทตา
๒๑
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ป-มท อ ปโมท ยนด อ ปมโท ณ ปโมโท ย ปโมทนา #อนโมทนา ตท. ณย ปามชชำ ปาโมชชำ
มน นา มนา ร, ตรสร; นงอย อ โมนำ อ มน
มส ย มสส ลม [ต. มฏโฐ วต. #ปมสสต ต. #ปมฏโฐ]
มห ย มยห หลง [ต. มฬโห มฬโห] ณ โมโห
ยยช อ ยช บชา, บชาเทพ, เซนสรวง [ต. ยฏโฐ] ณ ยาโค ย ยชนำ
น-ยต เณ ณย นยยาเท-ทย (ต>ท)
มอบให, แลกเปลยน (คมภรฝายศาสนาแปลง ต เปน ท สวนคมภรฝายโลกยะไมแปลงเปน ท)
ปฏ-ยต เณ ณย ปฏยาเท-ทย (ต>ท)
ตกแตง, จดแจง [ต. ปฏยตโต ปฏยตโต]
น-ยม อ นยม นยจฉ ตดสน, วนจฉย, กำาหนด; ประพฤต [ต. นยโต] อ #วนจฉโย
สำ-ยม อ สำยม สำยจฉ สำารวม, ขมอนทรย [ต. สำยโต] อ สำยโม สญญโม
ยา อ ย ยา ยาย ไป, เปนไป; ถง, บรรล อ วโย ย ยานำ
ยาจ อ ยาจ ขอ ณว ยาจโก
ยช อ เณ ณย โยช โยเช-ชย ผก, ประกอบ, รวบรวม [วต. ยชชต กม. วต. #สำโยเชต ต. ยตโต #ปยตโต สมปยตโต] ณย โยคโค นโยชโช ณ โยโค #อปโยโค ย ยญชนำ
ยช ำอ ยญช ผก, ประกอบ, รวบรวม; อตสาหะ, พยายาม [วต. #อนยญชต ต. อนยตโต]
ยช ย ยชช ตงใจ, ตงมน, มนคง; ควร, สมควร, ถกตอง, ใชได [ต. ยตโต] ต ยตต
อ-ยช เอ อยโยเช สงไป [ต. อยโยชโต]
ปร-ยต เลาเรยน [ต. ปรยตโต] ต ปรยตต
ยธ อ ย โยธ ยชฌ รบ, ส [ต. ยทโธ #ปยทโธ] ต ยชฌตา
รรกข อ รกข รกษา ณ วาจานรกข ณว รกขโก-ขกา #อารกขโก วำสานรกขโก ต รกขตา
ข ทรกโข ย รกขณำ
รจ เณ ณย รเจ-จย ทำา, จดแจง, แตง, เรยบเรยง, รจนา
รญช รนช อ ย รช รญช รชช กำาหนด, ยอม [ต. รตโต #วรตโต เบอหนาย คลายกาหนด] ณ ราโค รงโค #วราโค
รญช รนช อ ย รช รญช รชช ยอม, กำาหนด [ต. รตโต] ย รชนำ
๒๒
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
สำ-อา-รญช ย สารชช กำาหนดนก, ยอม [ต. สารตโต]
อา-รภ อ ย อารภ อารพภ ปรารภ, (base) กลาวถง, ตงตน, ดำาร), ทำา, เรม, ลงมอ, พยายาม [ต. อารทโธ #อจจารทโธ ต. อารพภ อารทธ ตำ. อารทธำ]
รม อ รม ยนด [อนย. รมณโย ต. รโต [ต. #อภรมม] กว กญชโร (กญช-) อ มโนรโม ณ อาราโมต รต ย อารมมณำ
รห อ เณ ณย รห รเห-หย สละ, ทง
อป-ราธ ย อปรชฌ ประทษราย, ผด
อา-ราธ อ ย อาราธ อารชฌ เชอเชญ, อาราธนา; ยนด
ร อ รว โร รอง [วต. #วรวต] ณ รโว
รจ ย เณ ณย รจจ โรเจ-จย ชอบ, ยนด [ต. รจโต] ณ ธมมรจ
รจ อ โรจ รงเรอง, งดงาม [วต. #วโรจต] อ รจ ธมมรจ ย โรจโน วโรจโน
อา-รจ เณ ณย อาโรเจ-จย บอก, กลาว [อช. อาโรเจส อาโรเจสำ อาโรจย อาโรจยส]
รช ย รชช แทง, เสยดแทง; เปนโรค, เจบปวย ณ โรโค
รท อ รท โรท รองไห, หลงนำาตา [ต. รนโน; รณณำ การ~ อช. #ปโรท]
รธ ำอ เอ รนธ รนธ รนธ รนเธ รนโธ
ปด, กน, หาม [ต. รทโธ]
ว-รธ ย วรชฌ คดคาน, ขดแยง; ปรารถนา
รป เณ ณย โรเป-ปย หวาน, ปลก; ยก [ต. โรปโต] ย โรปนำ
ว-โอ-รป เณ ณย โวโรเป-ปย ยกลง; ปลงลง [วต. (base) ชวตา) โวโรเปต ปลงลงจากชวต =ฆา ต. โวโรปโต] ย โวโรปนำ
อา-รป เณ ณย อาโรเป-ปย ยก, ยกขน [ต. อาโรปโต] ย อาโรปนำ
รห อ รห ขน, งอก, ปรากฏ, เกด [ต. รฬโห] อ สโรรโห ย โรหณำ เทโวโรหโน #อภรหณำ
อว-รห อ โอโรห ลง, โนมลง [วต. #ปจโจโรหต ต. โอรยห]
อา-รห อ อารห-โรห ขน, งอก [ต. อารฬโห ต. อารยห วต. #อภรหต]
ลลกข เณ ณย ลกเข-ขย กำาหนด [วต. #สลลกเขต]
ลค อ ลค ลคค ตด, ของ, เกยวของ, แขวน, คลอง [ต. ลคโค]
ลฆ อ เณ ณย ลงฆ ลงเฆ-ฆย กระโดด, เหาะ, เหน, ลอยไป [วต. #อลลงฆต]
๒๓
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ลชช อ ลชช อาย, ละอาย อ ลชชา
ป-ลป อ ปลป พดเพอเจอ
ลป อ ลป พด ณ ลาโป
ว-ลป อ วลป พดครำาครวญ
สำ-ลป อ สลลป พดเจรจาโตตอบกน ณ สลลาโป
อน-ลป อ อนลป พดมาก พดเพอเจอ
อป-ลป อ อปลป พดผด
อา-ลป อ อาลป รองเรยก ย อาลปนำ
อ-ลป อ อลลป พดโออวด
ลพ อ ลมพ เหนยว, แขวน, หอย, คลอง [วต. #วลมพต ยดเหนยว, หอย ... อวลมพต พงพา, หอย ...]
ลภ อ ลภ ได [อช. อลตถ (=อลภ) อลตถำ (=อลภ) ภวส. ลจฉต ตพ. ลทธพโพ ต. ลทโธ ต. ลทธา ลทธ ตำ. ลทธำ] ข ทลลโภ สลโภ ณย ลพโภ ณ ลาโภ ต ลทธ
ปฏ-ลภ อ ปฏลภ ไดเฉพาะ, กลบได
ว-ลส อ วลส สวยงาม, เยองกราย, กรดกราย
ลฬ อ ลฬ แลบลน, เลย
น-ลฬ เณ? นลลาเฬ เลย, แลบลน (ชวห นลลาเฬตวา)
ลา อ ลา ถอเอา ณว มหลลโก
ลข อ ลข เขยน; ทำาใหบาง (base) กลง, ขด, ขด)
อา-ลงค อ อาลงค กอด
ลป ำอ ลมป ฉาบ, ทา, ลบไล
ลห อ ลห เลห เลย; สบายใจ, เพลนใจ [วต. #นลเลหต อช. #ปลห อนย. เลหนยำ] ณย เลยยำ ณ เลหำ หตถ/ปตต/โอฏฐนลเลหโก
ล อ ย ลย ลาย ลย ละลาย, พนาศ, ยอยยบ [วต. #วลยต]
ล ย นา ลย ลนา แอบ, ซอน, หลกเรน; ตดอย; รวมกน [ต. ลโน วต. #สลลนาต นลนาต สลลนาต ปฏสลลนาต นลยต ต. สลลโน ต. ลยตวา] อ อาลโย
ลป ย ลปป ลบ, ลบออก, ไมเหน, ไมปรากฏ [ต. ลตโต]
๒๔
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
ลภ ย ลพภ โลภ, ละโมบ, มกมาก, อยาก [วต. #โอลพภต] ณ โลโภ
ลภ อ ลภ โลภ หลง [วต. #ปโลเภต เหต. ‘ใหหลง’ แปลเปน กตต. วา หลอกลอ]
ลล อ ลนถ เศราหมอง, ขนมว, เบยดเบยน, เดอดรอน
ล นา ลนา ลนา ตด, เกยว [ต. ลโน] ย ลวนำ โลณำ
อป-โลก เณ ณย อปโลเก-กย มองด; บอกลา, อำาลา; ขออนญาต; ประกาศใหทราบ [ต. อปโลกโต]
โอ-โลก เณ ณย โอโลเก-กย มองด, เหน
ววจ อ วจ บอก, กลาว, แสดง [วต. วจจต วจจเร (=วจจนต ใชในคาถา) #ปวจจเร กม.]
หย. อวจ อโวจ อวจำ อช. อโวจำ อวจตถ อโวจตถ อโวจมหา ภวส. วกขต มาน. วจจมาโน กม. ต. วตโต] (base) ณ ผรสวาจ ณว วาจโก ต วตตา ข ทพพโจ สวโจ ณย วากยำ อตวากยำ วชชำ อ วโจ วจำ วจ วจ- เขาสมาสแลว เอา อ เปน อ ณ วาจา ย วจนำ
วจ เณ ณย วาเจ-จย บอก, กลาว, แสดง
ป-วช อ ปพพช ไป, ออกไป, บวช [อช. ปพพาเชส เหต.; #อนปพพช บวชตาม] ณย ปพพชชา
อ-ป-วช อ ปพพช สก [อช. อปปพพาเชส เหต.]
อา-วช อ เณ ณย อาวชช อาวชเช-ชย
ใครครวญ, พจารณา
วชช อ เณ ณย วชช วชเช-ชย เวน, สละ, แบงปน [วต. #ปรวชเชต] ณย ปพพชชา
วญจ เณ ณย วญเจ-จย เกลยกลอม, หลอกลวง
วฏฏ อ วฏฏ หมน, กลง; ควร อกมม. [วต. วฏฏต (หน)กลง, วฏเฏต ให(หน)กลง วฏฏาเปต (ใชคน)ให(หน)กลง เหต. ต. วฏฏตำ (หน)ถกใหกลง เหตกม.]
วฑฒ อ วฑฒ เจรญ, งอกงาม, เตบโต, เพมขน [วต. วฑเฒต เหต. ต. วฑเฒตวา เหต. ต. วฑโฒ] ต วฑฒ
วณณ เณ ณย วณเณ-ณย สรรเสรญ; ขยาย, ขยายความ, พรรณนา; ทำาสขาวเปนตน; พยายาม; แสดง [วต. #สำวณเณต] อ วณณำ อวณณำ ย สำวณณนา
น-วตต อ นวตต กลบ [ต. นวตโต]
น-วตต อ นพพตต เกด, บงเกด [วต. นพพตตต; นพพตเตต เหต. อช. นพพตต ต. นพพตโต ต. นพพตตตวา; นพพตเตตวา เหต.]
๒๕
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
วตต อ วตต เปนไป, เปนอย, เลยงชวต; หมนไป; เลยงด, รบใช; หาม [วต. วตเตตวา เหต.] ต วตต ชวตวตต #ปวตต
อต-วตต อ อตวตต เปนไปลวง, (base) นำา) ลน
วท อ เอ วท วเท วชช วชเช
บอก, กลาว [ตพ. วตตพโพ ต. วตวา ตำ. วตตำ] ณ ธมมวาท นคคยหวาท มสาวาท ณ ววาโท อนปวาโท
อต-อา-วท อ อจจาวท กลาวลวงเกน, พดลอลวง, พดเกยว, พดยวยวน, รองเรยก
โอ-วท อ โอวท โอวาท ณ โอวาโท
อภ-วท เณ ณย อภวาเท-ทย กราบไหว, อภวาท, สรรเสรญ
วนท อ วนท ไหว ณว วนทโก ย วนทนำ
วป อ วป หวาน, ปลก; ทอ; โกนศรษะ [ต. วตโต] ณว วาปโก ณย วปโป ณ วาโป ย วปนำ
วม อ วม อาเจยน; คายออก
วย อ วย ไป, ถง, บรรล
วร อ เณ ณย วร วาเร-รย วเร-รย
ปด, กน [วต. #อาวรต] ณย นวารโย ทนนวารโย
ว-วร อ เณ ณย ววร ววเร-รย เปด [วต. ววราเปต เหต. (ไมวทธ)] ต. ววโฏ]
น-วร เณ ณย นวาเร-รย หาม, กน ย นวรณำ นวารณำ #ทนตาวรณำ
ปร-วร เณ ณย ปรวาเร-รย กนรอบ, แวดลอม [ต. ปรวโต] ณ ปรวาโร
สำ-วร อ เณ ณย สำวร สำวเร-รย สำารวม, ระวง, ปด, กน อ สำวโร ย สำวรณำ
วร เณ ณย วาเร ขอ, ตองการ
ป-วร เณ ณย ปวาเร-รย ปรารถนา, อยากได; ปวารณา กต. เหตกต.
วลช อ วลญช บรโภค, ใชสอย
น-วส เณ ณย นวาเส-สย นงหม [ต. นวตโถ] ณ นวาโส
วส อ วส อย, อาศย [ภวส. วจฉต ตพ. วตถพพำ ต. วตโถ #นวตโถ] ณ สาวตถวาส ทสาวาส
ปฏ-วส อ ปฏวส อย, อาศย
อธ-วส อ อธวส อยทบ, อยอาศย, สง, สงสถตย [วต. อธวาเสต เหต. รบ (คา/นมนต), อดกลน ต. อธวตโถ อธวตโถ กต. กม. เหตกม.]
อธ-อา-วส อ อชฌาวส อยครอบครอง
๒๖
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
อา-วส อ อาวส อาศยอย, อยครอง ณ อาวาโส #สำวาโส ถ อาวสโถ
วสส อ วสส (base) ฝน) ตก, รด, โปรย อ วสสำ วสโส ต วฏฐ
อต-วสส อ อตวสส รว
วห ย วยห ลอย, นำาไป [ต. พาหโต พาฬโห] อ สขาวโห (สข-อา-) หตาวโห ณ วาโห ย วหนำ วาหนำ
วห วห อ วห นำาไป, เจรญ, เพมขน [ต. วฬโห]
อา-วห อ อาวห นำามา
อา-วห อ อพพห ถอน; นำามา [ต. อพพยห] ณ อาวาโห อาวาหำ (มงคล) #ววาหำ (มงคล)
ปฏ-วห อ ปฏพาห หาม, คาน, นำาไปเฉพาะ, นำากลบ
วายม อ วายม พยายาม
วาส เณ ณย วาเส-สย อบ, รม (ทาใหมกลนหอม) ณ วาโส)
ว-วจ อ ย ววจ ววจจ สงด, โดดเดยว, ปลกออก [ต. ววตโต ต. ววจจ] ณ วเวโก
วช อ ย วช เวช วชช สลด, สงเวช; กลว; หวนไหว ณ #สำเวโค ธมมสำเวโค
วช อ ย วช เวช วชช กลว, หวนไหว, หวาดเสยว [วต. #สำเวชต สำวชชต อพพชชต]
น-วท ำอ นพพนท เบอหนาย [ต. นพพนโน นพพณโณ]
วท อ วท ร, รแจง [วต. #ปฏ(base) น)เวเทต เหต. ‘ใหร’=บอก ตพ. เวทตพโพ] ณ กตเวท ร โลกวท สพพวท ณย วชชา #อวชชา ย เวทนา
วท ำอ วนท ได, ประสบ; พจารณา; ยนด
วท ย วชช ม [วต. #สำวชชต]
อน-วท อ พจารณา [ต. อนวจจ]
ปฏ-วธ ย ปฏวชฌ แทงตลอด [ต. ปฏวทโธ ต. ปฏวทธา]
วธ ย วชฌ แทง, เสยดแทง [ต. วทโธ ต. วทธา]
วธ อ เณ ณย เวธ เวเธ-ธย ไหว, หวนไหว; เบยดเบยน
น-วส อ นวส ตงลง, มงหมาย?; เขาไปอย [สต. นเวสเย เหต. ย อาคม ต. นวฏโฐ] ย นเวสนำ
ปร-วส อ ปรวส ให/ถวาย/เลยง อาหาร, องคาส (คาเขมร)
ป-วส อ ปวส เขาไป [วต. ปเวเสต เหต. อช. ปาวส ป-อา-อ-วส ไดเขาไปแลว ต. ปวฏโฐ ต. ปวสส; ปเวเสตวา เหต.]
๒๗
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
วช เณ ณย วเช-ชย พด, โบก [มาน. พชยมาโน]
ว ณา วณา รอย
เว อ วย วาย กรอดาย; ใหเหยวแหงไป; สรรเสรญ; สำารวม ณ วาย วาโย ตนตวาโย
เวฐ อ เณ ณย เวฐ เวเฐ-ฐย ผก, พน, รด [ต. เวเฐตวา วต. #นพเพฐต]
สสก อ สงก สงสย; กลว, สะดง; ไป, ถง, บรรล
อ-สก อ อสสงก กลว, หวาดกลว [วต. #ปรสงกต]
สก โอ สกโก อาจ ณย สกกา
สก อณา สกกณา อาจ [สต. สกกเณยย อช. อสกข ภวส. สกขสสต กาล. อสกขสส ต. สกกณตวา]
สชช อ สชช ตด, ของ, ไมคลอง [ต. สฏโฐ] ณ อปสคโค
สช อ สช กอด
ว-สชช อ วสสชช สละ, แบงปน; แก/ตอบ (base) คำาถาม) [วต. #นสสชชต อสสชชต] ย วสสชชนา
สชช อ เณ ณย สชช สชเช-ชย จดแจง, เตรยมการ, ประกอบ; สราง, ทำา [ต. สฏโฐ]
สำ-สชช อ สำสชช ปะปน, เจอปน, เกยวของ, คลกคล อ สำสคโค ณ สงโค
สฐ อ สฐ ลอลวง, ฉอโกง; ฆา; เศราหมอง
น-สท อ นสท นง [ต. นสนโน ต. นสชช] ณว นสทโก ณย นสชชา ย นสทนำ
ป-สท อ ปสท ไมมมลทน, หมดจด, ผองใส [วต. ปสาเทต เหต. ต. ปสนโน]
ป-สท เณ ณย ปสาเท-ทย ยนด, เลอมใส [วต. ปสาเท-ทยต กต. เหตกต.] ณ ปสาโท
สำ-น-สท อ สนนสท ประชม [ต. สนนสนโน]
สำ-น-สท อ สนนสท นงสงบ ไมคกคะนอง [ต. สนนสนโน]
อป-น-สท อ อปนสท นงใกล [ต. อปนสนโน]
สนท อ สนท ไหลออก [วต. #วสสนทต อภสนทต] อ นสสนโท
สป อ ย สป สปย สปป ดา, สบถ, สาปแชง ณ สาโป
น-สม เณ ณย นสาเม-มย ใครครวญ, พจารณา, แลด, ฟง [ต. นสมม]
ปฏ-สม เณ ณย ปฏสาเม-มย เกบรกษา, ยดครอง [วต. #สำสาเมตวา] ย ปฏสามนำ
สม อ ย สม สมม สงบ, ระงบ, ทำาความเพยร [ต. สนโต วต. #วปสเมต ว-อป-สม เหต.] ต สนต ย สมโณ กลหวปสมนำ
๒๘
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
สมทท ศพท อาย สมททาย ประพฤต(base) ใหเปน)เพยงดงสมทร, ทำาตนดงทะเล
ปฏ-ป-สมภ อ ปฏปสสมภ ปฏปปสสมภ
สงบ, ระงบ
ป-สร เณ ณย ปสาเร-รย เหยยด (base) มอ, แขน)
สร อ สร แลนไป [วต. #สำสรต] ณ สำสาโร
สร อ สร ออกเสยง
สร อ สร ระลก, นก; แลนไป [อนย. สรณโย ต. สโต] ต สรตา; สาเรตา เหต. ณ วปปฏสาโร ต สต ย สรณำ
สร เณ ณย สเร-รย สาเร-รย ซดไป, ละ, ทง; ขยาย, พสดาร
อว-สร อ อวสร เทยวไป; มาถง; พก, อาศย; ประชมลง, รวมลง [อช. อวสร สนธกบ ต เปน ตทวสร/ตทวสรส เสมอ]
ว-สส อ วสสส คนเคย ณ วสสาโส
อา-สส อ อสสส หายใจ [วต. #ปสสสต]
ป-สห อ ย ปสห ปสยห กดข, ขมเหง [ต. ปสยห] ณย ปสยโห
ว-สห อ วสห รบคำา
ว-สห อ วสห อาจ, กลาหาญ, ปฏญญา [วต. #อสสหต]
สห อ ย เณ ณย
สห สยห สเห-หย
อดทน, อดกลน ย สหนำ
อ-สห อ อสสห พยายาม ณ อสสาโห
ป-สำส อ ปสำส ชมเชย, ยกยอง, สรรเสรญ [ต. ปสตโถ] อ ปสำสา
สาท อ สาท ยนด, สบายใจ, เพลนใจ [วต. #อสสาทต] ณ สาโท อสสาโท ณ สาท หวาน อรอยไพเราะ
สาธ อ ย สาธ สาธย สำาเรจ [วต. สาเธต เหต.]
สาส อ สาส สอน, อบรม ณย สสโส ต อนสฏฐ ย สาสนำ
อน-สาส อ อนสาส ตามสอน, พรำาสอน [ต. อนสฏโฐ] ณว อนสาสโก ย อนสาสนำ
ส ณ สโณ ผก, พน, รด
สกข อ สกข ศกษา อ สกขา ย สกขนำ
สจ ำอ สญจ รด, ราด, เท, ไหลออก ... [ต. สตโต]
๒๙
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
สท อ สท ปลอย; ตด, ชมชน; หลง; หง, ตม, นง; จม [วต. โอสาเทต เหต. ‘ใหจมลง’ ต. สนโน ‘ชม’] อ กสโต (กจฉต-สท ลบเหลอ ก)
สธ ย สชฌ สำาเรจ [ต. สทโธ] ต สมทธ
ปฏ-สธ อ ปฏเสธ หาม, ปฏเสธ [วต. #นเสธต] อ หรนเสโธ
สว ย สพพ เยบ
สส ย สสส เหลอ [วต. #อวสสสต ต. #อวสฏโฐ]
น-ส อ อาศย [ต. นสสโต อาศยแลว (ซง) ต. นสสาย] อ นสสโย #อาสโย
สำ-ส อ สำสย สงสย
ส อ เส สย นอน [ต. สยตวา อาน. สยาโน] ณ มญจสาย สมปรวตตสาย อ อนสโย ย สยนำ เสนำ
อว-ส อ อวสสย อาศย, เนองอย อ อวสสโย
ปฏ-ส ณา ปฏสณา ฟงตอบ, ตอบรบ, รบฟง, รบคำา, รบรอง [วต. ปจจสสณาต อช. ปจจสโสส ต. ปฏสสโต ต. ปฏสณตวา]
ป-ส อ ปสว ประสบ, พบ, เหน
ว-ส อ วสสว ปรากฏ, มชอเสยง [ต. วสสโต]
ส ณ ณา สโณ สณา ฟง, ไดยน [วต. สณาต สโณม; สยยต สยต กม. สาเวต เหต. อช. อสโสส อสโสสำ #อนสาเวส เหต.; อสโสสตถ; อสโสส อสโสสมหา ตวนต. สตวา ต. สโต; สาวโต สาวาปโต เหตกม. ต. สตวา ตำ. โสตำ] ณ ธมมสสาว ณว สาวโก สาวกาต โสตา ต สต ย สวนำ ธมมสสวนำ
ส ส สสสส ปรารถนาจะฟง, อยากฟง
ส อ สว ไหลไป; ใหเกดขน; เปนใหญ
สกข อ สกข แหง, ไมสนใจ, ไมตงใจ [วต. สกขาเปต เหต. ตาก(จวร) ต. สกโก สกโข]
สจ อ เอ สจ สเจ สะอาด, หมดจด; แสดง, ไป, เปนไป ณ โสโก ย โสจนำ
สธ ย สชฌ หมดจด, บรสทธ, สะอาด [วต. โสเธต โสธยต เหต. ‘ใหหมดจด’ โสธาเปต โสธาปยต เหต. ‘ใหชาระ’ ต. สทโธ; โสธโต เหตกมม. ‘ใหหมดจด’] ต สทธ #วสทธ ย สชฌนำ
สป อ สป หลบ [ต. สตโต] ย สปนำ สปนำ
สภ อ โสภ งาม, สวาง, รงเรอง; เบยดเบยน ณ นครโสภณ ย นครโสภนา (base) อตถ)
ส อ ย ส สย คลอด (base) ลก), ใหเกด, เกด, ประสต [วต. #ปสวต ต. ปสโต]
สส ย สสส แหง, เหยว, ผอม, ซบซด [ต. สกโก สกโข]
๓๐
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
เสว อ เสว เสพ, ใชสอย, คบหา; ยนด ณ ปรทารปเสว ณว เสวโก อ เสวา ย เสวนา ปรทารปเสวนา เสวนำ
อว-โส ย อวสย จบลง, สำาเรจลง, สนสดลง [ต. อวสโต วต. #ปรโยสาเปต เหต.] ณ อวสาโย ย อวสานำ โอสานำ ปรโยสานำ
หอ-หท อ อหท ถายอจจาระรด
หน อ หน ฆา, เบยดเบยน, กำาจด [วต. หญญต กม.; วธต วเธต (หน>วธ); วเธต เหต.; ฆาเตต (หน>ฆาต); ฆาเตต ฆาตยต เหต. สต. ฆาตเย เหต. ต. หโต ต. หนตวา วธตวา ฆาเตตวา ตำ. หนตำ] ณ ปาณฆาต ปรปฆาต ณว ฆาตโก โคฆาตโก โจรฆาตโก หำสฆาตโก ต หนตา วชฌตา ร วธ ณย วชโฌ ณ วโธ อนปฆาโต ย อาฆาตนำ
หน ย หญญ เบยดเบยน, กระทบกระทง [วต. หญญต กต.]
น-หร อ นหร นำาออก, ขบไล (base) ใชกบคนได)
ปร-หร อ ปรหร บรโภค-ใชสอย เปนประจำา, บรหาร, รกษา, หลกเลยง ณ ปรหาโร
ป-ห ณ ณา ปหณ ปหณา สงไป [ต. ปหโต]
ว-หร อ วหร อย, อาศย [อช. วหาส] ณ สขวหาร ณ วหาโร
สำ-หร อ สำหร รวบรวม, ยอ
หร อ หร นำาไป [วต. หราเปต เหต. (ไมวทธ) ต. หโต-โฏ] ณย หารโย ย รโชหรณำ
หร ส ชคส ชคส (เทวภาวะ)
ปรารถนาจะนำาไป, อยากนำาไป (หร>หหร>หหร>ชหร>ชค/ชค)
ว-อา-หร อ พยาหร พด, เลา
อธ-โอ-หร อ อชโฌหร กลน
อป-หร อ อปหร นำาไปทง, ฉวยเอาไป
อภ-หร อ อภหร นำาไป [ต. อภหโต-โฏ ต. อภหฏฐำ]
อว-หร อ อวหร ลก, ขโมย ณ อวหาโร
อา-หร อ อาหร นำามา [ต. อาหโต-โฏ] ณ อาหาโร
โอ-หร อ โอหร นำาลง ปลงผมหนวด [วต. โอหาราเปต เหต. (วทธ)]
หเร อ หราย (เอ>อาย) อาย, ละอาย [มาน. หรายมาโน]
๓๑
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
หส อ หส หวเราะ, ราเรง [ต. หฏโฐ #ปหฏโฐ] ณว สมปหำสโก ณ หาโส #ปรหาโส
ป-หา ย ปหยย ปหย ปหาย
ละ, สละ, ทง, ปลอย; เสอม, เลว [ต. ปหโน ต. ปหาย #โอหาย] ต ชาน #ปรหาน
หา อ ชห ชหา (เทวภาวะ)
ละ, สละ, ปลอย ; เสอม, เลว (หาหา>ชาหา>ชหา) [ต. หตวา ชหตวา] อ สพพญชโห
ป-หร อ ปหร ประหาร, ทบ, ต (base) สงมชวต) [ต. ปหโต]
ปห เณ ณย ปาเห-หย สงไป [ต. ปหโต ตพ. ปาเหตพโพ]
หส ำอ เณ ณย
หส หเส-สย เบยดเบยน (base) ณว อหสโก (น-))
ป-ห อ ปโห เพยงพอ, มพอ, มมาก, ‘มทว’; เจรญ [วต. นปปโหต (น-) ต. ปหโต ปหโต] อ ปหโก (ก สกตถะ) ย ปโหนโก (ก สกตถะ)
ปาต-ร-ห อ ปาตรโห ปรากฏ, มปรากฏ, ปรากฏชด [อช. ปาตรโหส]
ห อ หว ชโห (เทวภาวะ)
บชา (หห>ชห>ชโห) ย หวนำ #อาหนำ
ห อ โห ม, เปน [อช. อโหส อเหสำ; ต. หตวา สมานกาล.]
เหฐ อ เหฐ เบยดเบยน, บบคน [วต. #วเหฐต]
ออคฆ อ อคฆ มคา, มราคา [วต. #อคฆาเปต เหต. ตราคา]
องก อ เณ ณย องก องเก-กย กำาหนด, หมาย, เปนเครองหมาย
อฉ อญฉ อ อญฉ ดง, ลาก, ฉด, ชก
ป-อช อ ปาเช ขบ, ตอน, ไล
อญช อ อญช หยอด, ทา, เจม; ปรากฏ; เจอปน; เวน
อฏฏ เณ ณย อฏเฏ-ฏย อดอด, บบคน
อณฑ อ อณฑ ออก (base) ไข)
อท อ อท กน; รกษา [ต. อนนำ - ของกน ขาว ฯลฯ] ณ วฆาสาโท (วฆาส-)
ป-อป อณา ปาปณา ถง, บรรล, ไดรบ [วต. ปาเปต เหต. อช. ปาปณ #สมปาปณ ภวส. ปาเปสสต เหต. ต. ปตโต; ปาปโต เหตกม. ต. ปตวา ตำ. ปตตำ]
ป-อม อ สงด [ต. ปนโต]
๓๒
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
อรห อ เณ ณย อรห อรเห-หย สมควร, เหมาะสม; บชา อ ปชารโห
สำ-อส อ สมมส (ส>สมมา>สมม)
พจารณาดวยด, พจารณาโดยชอบ
อส อ อส กน ณ อาโส ปาตราโส สายมาโส
อส อ ม, เปน [วต. อตถ สนต; อส อตถ; อมห อสม; อมห อสม ปญ. อตถ สนต; อาห อจฉ อตถ; อมห อมห หย. อาสตถ สต. อสส อสส; อสส อสสถ; อสสำ อสสาม; สยา สยำ; สยำ อช. อาส อาสำ; อาส อาสตถ; อาส อาสมหา]
อห พร อ พร บอก, กลาว [ปโรก. อาห อาห อห อช. อาหำส]
ปร-ย-อาป อณา ปรยาปณา เลาเรยน ย ปรยาปณนำ
ปร-ย-อป-อาส
อ ปยรปาส นงใกล
อาส อ อาส อจฉ นง, พก, อย; เขาไป; หวง [วต. อจฉาเปต อจฉาปยต เหต. อาน. อาสโน] ย อาสนำ
อป-อาส อ อปาส นงใกล ณว อปาสโก
อาสาส อ อาสาส อาสส อาสส
หวง, ปรารถนา
ปฏ-อาสส อ ปจจาสส หวงเฉพาะ, ปรารถนาเฉพาะ
อาสส อ อาสส หวง, ปรารถนา
ปฏ-อ อ อาศย [ต. ปฏจจ]
ปร-อ อ ปเร ไปในเบองหนา, ไปขางหนา [ต. ปเรโต] ย ปรายโน
ปร-อ อ กำาหนด [ต. ปรจจ]
ป-อ อ ละไป, ตาย [ต. เปโต ต. เปจจ]
ป-อ อ ปาย หนไป, หลกไป [อช. ปาย ปายาส]
ว-อ อ ไปปราศ, ปราศจาก [ต. วโต วโต]
สำ-อ อ สเม ถงพรอม, พจารณา; สม, เขากน [ต. สเมจจ]
อต-อ อ อจเจ-จย เปนไปลวง, ลวงไป, กาวลวง [ต. อตโต ต. อตจจ] อ อจจโย
อธ-อ อ อชฌาย ศกษา, เลาเรยน, อาน, สาธยาย [วต. อธเต ไมพบใน ไตร.]
อธ-อ อ อธย อธย อธยย(อ>ย)
ศกษา, เลาเรยน, อาน, สาธยาย [วต. อธยต อธยาม อนต. อธยนโต มาน. อธยมาโน ต. อธยตวา]
๓๓
ธาต ปจจย ฐาน คำาแปล - รปสำาเรจอนๆ ฯลฯ
อน-อ อ อเนว อาศย, เปนไปตาม [ต. อนวาย]
อป-อ อ อเป หลกไป, พนไป, ไปปราศ [ปญ. อเปห ต. อเปโต]
อภ-สำ-อ อ อภสเม ถงพรอมยง, บรรล, ไดรบ [ต. อภสเมจจ] อ อภสมโย
อว-อ อ ลงไป, หยงลง [ต. อเวจจ]
อา-อ อ เอ มา [ปญ. เอห เอถ] ต อต
อ อ เอ ไป, ถง, เปนไป, บรรล, ร [ต. อโต] ณว สหายโก (สห-อ-) อ สมปราโย (ส-ปร-) ณ สหาโย
อป-อ อ อเป เขาถง [ต. อเปโต]
อกข อ อกข เหน, ด, เพง, พจารณา อ #อเปกขา
ปฏ-สำ-จ-อกข อ ปฏสญจกข เหนพรอมเฉพาะ, พจารณาเหน
สำ-อว-อกข อ สมเวกข พจารณา [ต. สมเวกขย สมเวกขยาน]
ปต-ว-อกข อ ปจจเวกข พจารณา [ต. ปจจเวกขย]
อว-อกข อ อเวกข พจารณา [ต. อเวกขย]
อญช อ อญช งอ, คเขา [วต. #สมญชต, สมมญชต]
อญช อ อญช ไหว, หวนไหว, งอ, คเขา [วต. #สมญชต สมมญชต]
สำ-อธ ย สมชฌ สำาเรจ
สำ-ปฏ-อส อ สมปฏจฉ รบ, รบพรอม
อธ-อส อ อชเฌส เชอเชญ, อาราธนา
อส อ เอส แสวงหา, คนหา [วต. #ปรเยสต ปร-ย-อส] ย เอสนา อเนสนา เอสนำ อเนสนำ
อส อจฉ อ อจฉ ปรารถนา, อยาก, ตองการ [ปญ. #อตจฉถ ปรารถนาลวง, โปรด(สตว)ขางหนา ต. อฏโฐ] ณย อจฉา อ อปปจโฉ
อร อ อร ไหว, หวนไหว
อชฌ อ อชฌ สละ, ละ, ทง
ป-อา-ร-อป อ ปารป หม ย ปารปนำ
เอธ อ เอธ หยงลง, ถง, เจรญ, ได, ประสบ
๓๔
![URTX - DialnetiI esdentegar verb Ic esdernegar [de,-. de derna] verb xc esdevenidor, esdevenidora esdeveniment m. esdevenir verb isa esdrúixol, esdrúixola esfàcel m.esfaceIar verb](https://img.pdfslide.tips/doc/110x75/60be6a06dac4013f1007221e/urtx-dialnet-ii-esdentegar-verb-ic-esdernegar-de-de-derna-verb-xc-esdevenidor.jpg)
