Verbo UNIDADE 7

Trazos característicos

O verbo é unha categoría gramatical “chea” de significado

Podemos estudalo dende diversos puntos de vista

léxico

gramatical

Semántico: concibe a realidade

Sintáctico

Morfolóxico

Acción (estudar)

Estado (quedar)

Proceso (crecer)

NÚC. fr. verbal/PRED.

(concordando en Nº e Persoa co SUX.)

Radical(ou Raíz/Lexema) Vogal Temática Desinencias Verbais (Morfemas Flexivos)

Estrutura interna (morfolóxica)

RADICAL OU RAÍZ (R)aporta o significado léxico

obrigada aparición

Morfema gramatical con valor taxonómico Adscribe o verbo tres conxugacións Vogal posterior ao radical

MORFEMA MODO TEMPORAL (MMT)morfema gramatical

indican

MORFEMA NÚMERO PERSOAL (MNP)morfema gramatical

indican Persoa (1ª, 2ª, 3ª) Nº (sing./pl.)

TE

MA

DE

SIN

EN

CIA

S V

ER

BA

IS

VOGAL TEMÁTICA (VT):CI (a)CII (e)CIII (i)

ModoTempo

Aspecto

Trazos característicos

Radical (R) invariable todo paradigma

Vogal Temática (VT)

Agás Verbos atemáticos Neutralización da CII e CIII Pretérito.

Presenza Morfema Modo Temporal (MMT)

Agás Algunhas persoas Pretérito Ind. e Presente Indicativo Formas nominais ! Morfema Aspectual

Morfema Número Persoal (MNP) habitual

Agás -o/-i na p1 Pretérito IndCI (a)

CII (e)CIII (i)

P1 –ØP2 –s P3 –ØP4 –mosP5 –desP6 –n

Trazos característicos

Comportamento regular

Tempo

Persoaalgunha variante/alternancia no radical

Variantes posibles

Variación na VR

Variación dun –i– no R

Verbos con alternancia vocálica

Verbos con -i- epentético

Verbos alternancia vocálica

2ª Conxugación

/ɛ/

Modelo 1 e (VR)…er: alternancia /e/~/ɛ/ (BEBER)

P2, P3, P6 Presente Indicativo

Agás

Crer, Ler, Deber (pechado). Quecer, Esquecer (aberto).

Querer, Poder: rizotónicas (aberto)

arrizotónicas (pechado)

/ɔ/

Modelo 2 o (VR)…er: alternancia /o/~/ɔ/ (COMER)

P2, P3, P6 Presente Indicativo

A Vogal Radical modifícase cara a

A Vogal Radical modifícase cara a

Verbos alternancia vocálica

3ª Conxugación

/i/

Modelo 1 e (VR)…ir alternancia /e/~/i/ (ADVERTIR)

P1, P2, P3, P6 Presente IndicativoPresente Subxuntivo e P2 Imperativo

A Vogal Radical modifícase cara a

/i/

Modelo 2 e (VR)…ir alternancia /i/~/ɛ/~/e/ (SERVIR)

P1 Presente IndicativoPresente Subxuntivo e P2 Imperativo

Verbos modelo SERVIR

Ferir, mentir, sentir, seguir e os seus derivados Conferir, inferir, etc. non son derivados de

ferir).

/ɛ/ P2, P3, P6 Presente Indicativo

A Vogal Radical modifícase cara a

/ɔ/

Modelo 3 u (VR)…ir alternancia /u/~/ɔ/ (DURMIR)

P2, P3, P6 Presente IndicativoA Vogal Radical modifícase cara a

Verbos -i- epentético

/i/ p1 PRESENTE INDICATIVO Diérese na p4, p5 COPRETÉRITO

caiocaescae

caemos caedes caen

caiacaias caia

caiamos caiades caian

/i/ PRESENTE SUBXUNTIVO

Verbos rematados en -aer, -oer, -aír, -oír engaden in –i– no R:

caíacaías caía

caïamos caïades caían

Sincretismo formal Constitúe sílaba /morfema

Trazos característicos

Presenta unhas pautas de comportamento no R (Tema)

Até cinco R (temas) nun verbo

T1 Tema presente

Presente Ind. Copretérito Futuro Ind. Pospretérito Presente Subx. Imperativo

PODER

T2 Tema pretérito

Pretérito Ind. Antepretérito Futuro Subx. Pretérito Subx. PODER

T3 (P1) P2, P3, P6 Presente Indicativo HABER

T4 (P1 Presente Ind.) Presente Subx. PODER

T5 Copretérito SER

Caso práctico

R do Tema presente T1 Podía (Copretérito)

POD-

R do Tema pretérito T2 Puidera (Antepretérito)

PUID-

R do Tema presente subx. T4 Poida (Presente subx.)

POID-

PODER

MorfoloxíaVERBO

T1 T2 T3 T4 T5R VT R VT R VT R VT R VT

CABER cab- -e- coub- -e-/-Ø- caib- -Ø-

DAR d- -a- d- -e- do-(p1) -Ø- de- -Ø-

DICIR dic-/d- -i- dix- -e-/-Ø- d- -i- dig- -Ø-

ESTAR est- -a- estiv- -e-/-Ø- esto- -Ø- este- -Ø-

FACER fac-/fa- -e-/-Ø- fix- -e-/-Ø- fa- -Ø-/-i- fag- -Ø-

HABER hab- -e- houb- -e-/-Ø- he-/ha- -i-/-Ø- hax- -Ø-

IR i- -Ø- fu-/fo- -Ø-/-i- vo-/va- -Ø-/-i- vai- -Ø-

PARIR par- -e-/-i- pair- -Ø-

PODER pod- -e- puid- -e-/-Ø- poid- -Ø-

POÑER poñ- -e-/-Ø- pux- -e-/-Ø- poñ-/po-/pon -Ø-/-e-

PÓR po-/pon- -Ø- pux- -e-/-Ø- poñ-/po-/pon -Ø- poñ- -Ø- puñ- -Ø-

PRACER prac- -e- proug- -e-/-Ø- praz- -Ø-

QUERER quer- -e- quix- -e-/-Ø- queir- -Ø-

SABER sab- -e- soub- -e-/-Ø- se-(p1) -Ø- saib- -Ø-

SER s- -e- fu-/fo- -Ø-/-i- so-/e- -Ø- sex- -Ø- er- -Ø-

TER t- -e- tiv- -e-/-Ø- t-/ten -Ø-/-e- teñ- -Ø- tiñ- -Ø-

VER v- -e- v- -e-/-Ø- vex- -Ø-

VIR v- -i- v-/viñ- -i-/-e- v-/ven-/veñ- -e-/-Ø- veñ- -Ø- viñ- -Ø-

Formas nominais

R do tema de presente

MA: -NDO

CANT-A-NDO

Próximo ao adverbio

Xerundio

Participio

Infinitivo

Tamén denominadas:AMODOTEMPORAIS

NON FLEXIVAS R do tema de presente

VT: -A- CI// -I- CII e CIII

MA: -DO (ten flexión xº)

Próximo ao adxectivo

Formas DUPLAS

Regular: acendido (verbal)

Irregular: aceso (adxectivo)

R do tema de presente

MA: -R

CANT-A-R

Próximo ao substantivo

Outros verbos cadro apuntamentos

Infinitivo conxugado

Distinto Suxeito. Un SUX. para o verbo principal (conxugado). Un SUX. para o infinitivo.

Mesmo Suxeito. O mesmo SUX. para o verbo principal (conxugado) e o infinitivo. O infinitivo vai antes do VP precedido (normalmente) de preposición ou locución prep.

Mesmo Sux., posposto VP. O mesmo SUX. para o verbo principal (conxugado) e o infinitivo, despois do VP. Hai unha distancia suficiente para que o Inf. precise volver a marcar o Sux.

Suxeito Posición Distancia

Mañá espérote logo para merendarmos na

miña casa.

En vez de quedaren aflixidos empezaron cos acenos

un ao outro.Acordádevos de que

antes de media noite queremos estar espertos para seguirmos

camiño.

Perífrase verbal

+ +

Dúas condicións

Ter significación conxunta.

Ter unidade sintáctica e funcional.

Verbo auxiliarVerbo conxugado.

Aporta os valores gramaticais:

Número

Persoa

Modo

Tempo

Verbo auxiliado

Verbo forma nominal

Aporta o valor léxico.

Nexo

Só nalgunhas

Ele. de relación.

Pode ser: Preposición Conxunción que

Clasificación páxina 321 libro texto