View
236
Download
6
Embed Size (px)
Citation preview
Verðmat banka- Kynning og kennitölur
Haraldur Yngvi Pétursson
Framkvæmdastjóri L.S.B.Í.
Sérfræðingur í eignastýringu Arion banka
Introduction
Haraldur's Personal Introduction
Academic:
University of Iceland – Cand. Oecon
Professional
Deloitte – Accounting – 3 years
Preparations of financial accounts
Auditing of financial accounts
Kaupthing Bank – Equity Research – 4 years
Focus on the Icelandic market
Part of Kaupthing Scandinavian equity research from 2006
IFS Research – Equity Research – 1 year
Focus on Icelandic equities
Selected Scandinavian companies
S&P 500 selected sectors
Arion banki – Asset Management – Since September 2009
MD of L.S.B.Í. Pension Fund
MD of Lífeyrisauki and Vista, supplementary pension funds
Goal of Presentation
Discuss company valuation generally and main obstacles (focus on banks)
Review in some detail the main currently employed valuation methods
Don't worry if you don't fully understand everything said
To most ordinary humans this is entirely foreign material
Valuation and Equity Research is very much "on site training"
Hopefully you'll enjoy picking up some of the terminology
and the next valuation presentation you sit through should be slightly more bearable
Reasons for Valuing Companies
Key to successful trading in (and managing) corporations
Ability to estimate their value
Understanding the sources of their value
Investors do not buy corporations for aesthetic or emotional reasons – but for their expected future cashflows
Inherent value of a company based on forward-looking estimates and judgements
Valuation is fundamental for any decision & negotiations relating to e.g.
Company investments
Mergers
IPO / rights issues
Management project evaluation
Portfolio valuation
Valuation – Basics
Valuation a science or an art? A bit of both
Science:
Certain methods are based on solid mathematical pillars. Has (and is) being researched by
entire university departments, thousand's of professors/PhD's/market practitioners
Foundation of the world's financial system
Art:
Modelling and forecasting of the future (?!?)
• management/key employees, tastes/fashion/sentiment, disruptive technologies…
Material role of fickle (and difficult to model) behavioural issues and biases
overconfidence, overreaction, loss aversion, herding, regret, misestimating of
probabilities..
Fact remains – companies need to be valued
Valuation - Reservations
Assumptions and inputs into the models are of paramount importance
Garbage in -> Garbage out
Several "difficult-to-model" factors hugely important
Is it for sale? Is there a buyer? Sale under distressed circumstances? is funding available?
Output from valuation models ≠ current price
Additionally some types of companies are tremendously difficult to value analytically
Start-ups
Biotech/pharmaceutical research
Highly cyclical companies
Companies with large "real options"
Rights to unexplored oil-fields / mining
Online companies (social networking, search engine..)
Valuation Methodologies
Discounted Cash-flow (DCF)
Free Cash Flow to Firm (FCFF), FCF to Equity, Adjusted Present Value (APV)
Multiples / Comparables
P/E, EV/EBITDA, EV/Sales etc.
Other methods
Invested capital, VC Capital Method, Option Pricing, Last round of financing, Break-up value and Dividend Models
..and then the more "sketchy" methods
e.g. Technical Analysis
Balance between model relevance, complexity and number of assumptions
Usually at least two methods used in any valuation exercise
Valuation Method:
Multiples / Comparables
Multiples / Comparables (comps) - Introduction
Verðmatskennitölur eru svipaðar fjárhagskennitölum en eru notaðar til að mæla verðmæti
þær tengja saman markaðsvirði og tölur úr reikningum (tekjur, framlegð, hagnað)
Megintilgangurinn er að leggja mat á verðmæti fyrirtækja með einföldum hætti og setja í samband við lykiltölur s.s.:
eigið fé
Hagnaði
Verðmatskennitölur eru mælikvarði á skoðun markaðarins á virði fyrirtækja
aðrar verðmatsaðferðir horfa nota bókhaldslegar stærðir og spá fyrir um lykilforsendur til að finna virði
markaðurinn kann að vera á annarri skoðun
Verðmatskennitölur einfalda samanburð milli tveggja eða fleiri fyrirtækja
hvaða fyrirtæki er hlutfallslega dýrast/ódýrast
einnig samanburður fyrirtækis við hlutabréfavísitölu
Multiples / Comparables (comps) - Introduction
The idea is to approximate a company's value by comparing it to companies with known
value
Source of figures
Comparable public company multiples
Recent private company transactions
Important to only compare relative value of similar companies (apples with apples)
Similar Industry Scope
Similar Growth
Similar Risk
Similar Results (ROE)
Multiples / Comparables (comps) - Introduction
Many benchmarks can be used (usually industry specific)
Enterprise Value / EBITDA
Enterprise Value / Sales
Price / Earnings (I: V/H) – (Often used for banks)
Price / Book (I: Q-hlutfall) – (Often used for banks)
Price / Net Asset Value (NAV) – (Often used for banks)
Monthly Rent Multiple
Funds under management – (... for e.g. asset management)
# subscribers, # patents, # employees, #website hits / Enterprise Value
etc.
Multiples / Comparables (comps) – Introduction cont.
Positives
Quicker and easier than analytical methods (DCF)
Reflects current market conditions (investor sentiment, bargaining power..)
Helpful in "reality-checking" DCF valuations
Disadvantages
Are the comparable companies similar enough?
E.g. public vs. private, future prospects, sector, management quality, market position, capital structure, tax-scheme…
Doesn't capture value of different scenarios/"what-ifs"
E.g. post acquisition cost-cutting is successful, synergies are achieved, pending lawsuit goes one way or the other..
Disconnect between a multiple and inherent firm value. Hence does not capture systemic under-/overvaluation of companies by the market
Price / Earnings (PER or P/E)
Price Earnings (I: V/H) ratio shows how much accounting profit its owners are entitled to
Example: Stock price = 20, EPS= 2 => PER= 20/2 = 10
Compared to companies similar in risk and prospects PER is an indicator of whether a particular stock is under or overpriced
Several variants
Trailing PER or forward PER (using forecasted earnings)
Primary shares outstanding or diluted number of shares
Average price over period
Generally:
High PER (>16) indicates that the market believes significant growth is on horizon
Low PER (<8) indicates that the market believes current profit levels are unsustainable
IncomeNet
ValueEquity
Shareper Earnings
Price ShareEarnings Price
Price/Book (P/B) and Net Asset Value (NAV)
Price / Book = Value of Equity / Book Value of Equity (I: Q-hlutfall)
Purpose of ratio is to show the market premium to the accounting equity
P/B is used for valuing investments whose value is derived primarily from the underlying value of their tangible assets
Holding companies
Real estate companies
Banks
Companies up for liquidation (solvency value)
Net Asset Value (NAV) is a significantly better measure than book equity
Calculated by correcting the value of assets & liabilities in the accounts
Book value of associates
Book value of fishing quota
Goodwill justified?
Deferred tax liability going to be paid in the near future (Real Estate)? etc.
Some examples from the “real world”
DnB NOR report - Feb 2010
Some examples from the “real world”
Historical development (short term though)
Some examples from the “real world”
Interesting to take a closer look at the reports on the website
For further view on the DDM
To see different methods of valuation, in use on the market
To better get the “feel” for professional valuation
... and many other things
Verðmat banka- Afkomuspár o.fl.
Haraldur Yngvi Pétursson
Framkvæmdastjóri L.S.B.Í.
Sérfræðingur í eignastýringu Arion banka
Til umhugsunar
Að gera góða afkomuspá og verðmat er langur og vandasamur ferill:
1. Afla þarf gagna
2. Greina þarf upplýsingar
3. Meta þarf horfur á fjölmörgum sviðum
4. Gott samband þarf að vera við stjórnendur
5. Spár þurfa að byggja á forsendum sem settar eru fram og rökstuddar
Greining fyrirtkæja er mjög mikið þjálfun og reynsla
- Ekki er hægt að fara yfir svo viðamikið efni til fulls í einum tíma
- Hér er því um mjög einfaldaða mynd að ræða, en gefur þó góða hugmynd og grunn fyrir nákvæmari vinnu
Um greiningarskýrslur/verðmat
Sjálfstæði greiningaraðila er mikilvægt:
Greiningaraðili verður að mynda sér sjálfstæðar, faglegar, skoðanir
Gæta þarf að því að hvorki ráðast á félagið eða hefja það til skýja
Leggja áherslur á staðreyndir, nota helst hlutlaust málfar
Lesandi verður að geta greint sundur skoðanir höfundar og staðreyndir
Gera þarf grein fyrir þeirri óvissu sem er til staðar við matið
Lýsa þarf meginforsendum sem að baki liggja við spár
Gera þarf skýra grein fyrir hagsmunaárekstrum
Um greiningarskýrslur/verðmat
Markmið skýrslunnar er ráðlegging um fjárfestingu:
Staðreyndir og sögulegur bakgrunnur
Fjárhagslegar upplýsingar, stefna, atvinnugreinin og markaðurinn
Góð greiningarskýrsla/verðmat :
Inniheldur allar nýjar og viðeigandi upplýsingar
Er vel skrifuð með hnitmiðuðum texta
Er óhlutdræg og nákvæm
Hefur innra samræmi milli greiningar, spár og verðmatsniðurstaðna
Gefur nægar/allar upplýsingar um forsendur
Fjallar um áhættuþætti félagsins og veikleika í verðmati
Um greiningarskýrslur/verðmat
Verðmatsaðferðir eru misnákvæmar:
Byggja á ólíkum fræðilegum grunni
Í öllum verðmötum eru einhver skekkjumörk, ekkert er fullkomið eða rétt
Almennt má segja að:
Færri forsendur leiði til hærri skekkjumarka
Ef ein breyta er alger lykilstærð eru skekkjumörk hærri
Mikilvægt er að mat á forsendum sé stutt með rökum
Niðurstaða verðmats verður aldrei betra en gæði forsenda
Niðurstöðu verðmats verður að skoða í ljósi forsendanna að baki þess
Hvað skiptir máli
Við gerð afkomuspár banka skipta nokkrir þættir höfuðmáli
1. Vaxtatekjur / vaxtamunur
2. Þóknanatekjur og aðrar tekjur
3. Kostnaðaruppbygging
4. Gæði eignasafns / útlánatöp
Þessir þættir koma fram í rekstrarreikningi bankans og mynda spá fyrir endanlegan hagnað og eru því:
A. Ein af megin forsendum við notkun arðgreiðslulíkans (DDM, Gordon growth)
B. Ein af megin forsendum til notkunar helstu samanburðarkennitalna
Hvað skiptir máli
Mikilvægt að hafa í huga að rekstrarreikningur er í raun bara niðurbrot á hreyfingum á eiginfé
Meginþættir afkomuspár byggja því öðru fremur á:
A. Samsetningu efnahagsreiknings
B. Efnahagsástandi á helstu markaðssvæðum
C. Gæðum eignasafns
D. Stefnu stjórnenda og trú á henni
Í því ástandi sem ríkt hefur undanfarna mánuði hefur hefðbundið verðmat bankastofnana ekki átt við heldur hefur verið horft á:
A. Gæði eignasafns
B. Endurgreiðsluferil lána og fjármögnun
Dæmigerð fjármögnun viðskiptabanka
Dæmigerð eignahlið viðskiptabanka
1. Vaxtatekjur
Innlán eru mjög miklvægur þáttur í fjármögnun viðskiptabanka
Má almennt skipta í tvennt: Smásölu- (retail) og heildsölu (wholesale) innlán
Smásöluinnlán:
Verðlögð af hverjum banka fyrir sigAlmennt álitin trygg fjármögnun (sticky), vegna óþæginda og kostnaðar við að skipta um bankaEru tiltölulega ónæm fyrir vaxtabreytingum (price insensitive)Almennt frekar dýr fjármögnun, m.a. vegna reksturs útibúanets
Heildsöluinnlán:
Verð ræðst af framboði og eftirspurnMjög hreyfanlegViðkæm fyrir verðbreytingumViðkvæm fyrir gagnaðilaáhættuÓdýrari en smásöluinnlán, hærri fjárhæðir á færri aðila
1. Vaxtatekjur
Innlán eru í flestum tilfellum, og í miklum meirihluta, óbundin hvað varðar tímalengd
Útlán til viðskiptavina eru hinsvegar almennt til meðal- eða langstíma
Því myndast “tímamismunur” á eigna og skuldahliðum bankanna
Gamaldags “bankaáhlaup” geta því hæglega knésett hvaða banka sem er ef ekki kemur til stuðnings seðlabanka, banka bankanna, að útvega laust fé
Vaxtamunur banka er einfaldlega mismunur á innláns- og útlánsvöxtumOftast reiknaður sem % af meðalstöðu útlána til viðskiptavinaEinnig oft reiknaður sem % af meðalstöðu heildarútlána
Yfirleitt erfitt að nálgast nákvæmar tölur um lánasafniðÞarf að horfa á söguna og þróuninaÁætlun um breytingu á vaxtamun byggir m.a. á stefnu bankans, samkeppni, og áhættusækni í útlánum
1. Vaxtatekjur
Banki sem stefnir á mikinn vöxt gæti gert það með því að:
Lækka þá vexti sem boðnir eru í útlánum, sem gæti lækkað vaxtamun bankansSækja í áhættumeiri lán, sem gæti hækkað vaxtamun
En leiðir að öðru óbreyttu til aukinna útlánatapa
Sé hörð samkeppni um innlán/útlán er líklegt að vaxtamunur minnki
Áhættusækni banka er misjöfn, en nákvæm athugun á eignasafni ætti að gefa vísbendingu þar um
Útlit fyrir þróun efnahagsástands skiptir einnig miklu máli
Þegar útlit er fyrir góðan gang í efnahagsmálum má búast við aukningu útlánaÞó að vaxtamunur standi í stað aukast vaxtatekjur vegna stærra útlánasafnsDæmið snýst síðan við þegar illa árar en þá er líklegt að útlánatöp aukist, og lánasafnið dragist saman
Þumalputtaregla að “hagfræðingar spá fyrir um 10 af hverjum 4 kreppum”
1. Vaxtatekjur – Dæmi
Banki A starfar í landi þar sem hagvöxtur er um 3%:
Bankinn er með markmið um að vaxa 2x hagvöxtur næstu 3 árinEfnahagsástandið er gottÞokkaleg samkeppni er á bankamarkaðiVaxtamunur bankanns hefur verið 1,5% síðustu ár (mælt af meðalstöðu útlána til viðskiptavina)
Líklegt að svona mikill vöxtur muni að öðru óbreyttu:
Auka vaxtamun eitthvað en samkeppni gæti þó komið í veg fyrir mikla breytinguAuka áhættu lánasafnsins og þar með hættu á útlánatöpum
Normal2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Lán til viðskiptavina 16.000.000 16.400.000 16.859.200 17.870.752 18.942.997 20.079.577 20.681.964
Áætluð breyting % -- -- 2,8% 6,0% 6,0% 6,0% 3,0%
Áætlaður vaxtamunur nýrra lána 2,0% 2,0% 2,0%
Vaxtatekjur 243.000 249.444 273.119 302.519 334.062 348.949
Heildarvaxtamunur 1,50% 1,50% 1,57% 1,64% 1,71% 1,71%
Upphæð nýrra lána 1.011.552 1.072.245 1.136.580
Vaxtatekjur af nýjum lánum 20.231 21.445 22.732
Meðalstaða eldri lána 16.859.200 17.870.752 18.942.997
Vaxtatekjur eldri lána 252.888 281.074 311.330
SpátímabilSöguleg gögn
2. Þóknanatekjur
Flestir bankar hafa þóknanatekjur að einhverju marki
Fjárfestingarbankar hafa mjög stóran hluta tekna sinna af þóknunum
Mörg minni fjármálafyrirtæki hafa megnið af tekjum sínum af þóknunum
Margir bankar undanfarin ár hafa haft um 1/3 tekna sinna af þóknunum
Þóknanatekjum má skipta niður í marga liði t.d.:
Tekjur af miðlun ýmissa fjármálapappíra (hlutabréf, skuldabréf, gjaldeyrir o.fl.)Tekjur af fyrirtækjaráðgjöf (yfirtökur, endurskipulagning fyrirtækkja o.fl.)Tekjur af eignastýringu (Sjóðastýring, söfn einstaklinga o.fl.)
Algengt að minni bankar séu ekki í öllum þessum liðum
Mörg félög einbeita sér að einu sviði, ná sérhæfingu og geta því keppt við stærri bankaStærri bankar hafa mjög oft öll þessi svið starfandi innan sinna raða
2. Þóknanatekjur
Tekjur af miðlun
Yfirleitt er tekin ákveðin % í þóknun af hverjum viðskiptumMjög misjafnt eftir fyrirtækjum hver þóknunin erFer m.a. eftir þeirri þjónustu sem veitt er
Tekjur af fyrirtækjaráðgjöf
Yfirleitt tekin ákveðin % af stærð verkefnisOft fylgja aðrar tekjur með fyrir bankann (t.d. vaxtatekjur vegna lánveitinga)Við t.d. skráningu félaga á markað fær ráðgjöfin tekjur af verkefninu en miðlun fær einnig tekjur við að finna kaupendur að bréfumMjög ólík verkefni, og því ólíkar þóknanir
Tekjur af eignastýringu
Oft safnað fé í sjóði sem bera ákveðið umsýslugjaldÞóknun fyrir að stýra söfnum fyrir einstaklingaÞóknun fyrir að stýra söfnum fyrir t.d. lífeyrissjóði
2. Þóknanatekjur
Tekjur af miðlun
Hér skiptir markaðshlutdeild máli, aukin hlutdeild – auknar tekjurEf markaðurinn stækkar (t.d. ef hlutabréf eru almennt að hækka í verði) aukast tekjur, gefið að markaðshlutdeild haldistOft mikil og hörð samkeppni, og % þóknun hefur farið lækkandiGeta verið miklar sveiflur eftir efnahagsástandi
Tekjur af fyrirtækjaráðgjöf
Getur verið nokkuð sveiflukennd stærðEinstök stór verkefni geta aukið tekjur verulega í eitt skiptiMarkaðsaðstæður ráða miklu, þegar markaðir eru á góðri siglingu eru t.d. nýskráningar fyrirtækja mun meiri en annars
Tekjur af eignastýringu
Er oftast nokkuð stabíl stærðRæðst af upphæð eigna undir stýringu, yfirleitt áætluð ákveðin %
2. Þóknanatekjur - Dæmi
Banki A hefur einbeitt sér að miðlun og fyrirtækjaráðgjöf
Tekjur af hvoru fyrir sig um 50% af þóknanatekjum undanfarin árGert er ráð fyrir 5% vexti í miðlun næstu 3 árinStórt verkefni í fyrirtækjaráðgjöf klárast á árinu 2008 og gefur 5.000 í þóknanirAlmennt áætlaður 4% vöxtur í fyrirtækjaráðgjöf ef engin sérverkefni detta inn á borðið
Normal2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Þóknanatekjur 72.900 77.328 85.807 84.446 88.250 90.897
Vöxtur milli ára % -- 6,1% 11,0% -1,6% 4,5% 3,0%
Þóknanatekjur af miðlun 36.450 38.664 40.597 42.627 44.758 46.101
Vöxtur í miðlun -- 6,1% 5,0% 5,0% 5,0% 3,0%
Þóknanatekjur af ráðgjöf 36.450 38.664 45.210 41.819 43.492 44.796
Hefðbundinn vöxtur í ráðgjöf -- 6,1% 4,0% 4,0% 4,0% 3,0%
Hefðbundnar ráðgjafatekjur 36.450 38.664 40.210 41.819 43.492 44.796
Sérstakar ráðgjafatekjur 0 5.000 0 0 0
Söguleg gögn Spátímabil
3. Kostnaðaruppbygging
Kostnaðaruppbygging er misjöfn milli banka
Yfirleitt er talað um kostnaðarhlutfall (cost/income ratio) en það er mælt sem hlutfall kostnaðar á móti heildar nettótekjumYfirleitt er þetta hlutfall um 50%, en er breytilegt milli bankaVenjulega er kostanði skipt í tvennt, laun og annan kostnað
Hægt er að spá fyrir um launakostnað út frá t.d.:
Þekktri launaþróunBreytingu á fjölda starfsmannaGott að skoða kostnað á hvern starfsmann
Hægt er að spá fyrir um annan kostnað út frá t.d.:
Stefnu bankansSérstökum aðgerðum (t.d. ef breytt er útliti útibúa o.þ.h.)Útgefnum markmiðum um kostnaðarhlutfall
3. Kostnaðaruppbygging
Oft er miðað við að gott sé að vaxtatekjur dugi fyrir öllum rekstrarkostnaði
Á tímum mikils vaxtar hugsa bankar almennt fyrst og fremst um að sækja tekjur, en minna um að hafa stjórn á kostnaði, hagnaður af nýjum viðskiptum yfirvegur kostanaðaraukana.
Ýtir oft upp bæði launakostanði og öðrum kostnaðiEn aðlögun getur gengið mjög hratt fyrir sig í bankarekstriKostnaður er að stórum hluta breytilegur
3. Kostnaðaruppbygging - Dæmi
Banki A hefur haft 50% kostnaðarhlutfall undanfarin ár
Áhersla bankans á vöxt mun hækka launakostnað um 15% árið 2008 en 10% eftir þaðAnnar kostnaður mun aukast um 4% vegna aukins auglýsingakostnaðar við það að sækja innlán til fjármögnunar á vexti bankansEftir tímabil vaxtar má áætla að kostnaðarhlutfall muni verða um 50%
Söguleg gögn Spátímabil Normal2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Heildarkostnaður 157.950 163.386 183.401 199.192 216.460 219.923
Vöxtur milli ára % -- 3,4% 12,3% 8,6% 8,7%
Launakostnaður 118.463 122.539 140.920 155.012 170.514
Breyting launakostnaðar -- 3,4% 15,0% 10,0% 10,0%
Annar kostnaður 39.488 40.846 42.480 44.180 45.947
Breyting annars kostnaðar -- 3,4% 4,0% 4,0% 4,0%
Kostnaðarhlutfall 50,0% 50,0% 51,1% 51,5% 51,3% 50,0%
4. Gæði eignasafns / útlánatöp
Einn mikilvægasti þáttur í rekstri banka er gæði eignasafnsins
Er í raun grunnur að allri hefðbundinni bankastarfsemiGóðar eignir nýtast t.d. sem veð í viðskiptum við seðlabankaGóðar eignir eru almennt auðseljanlegarMikil gæði útlánasafns þýðir lítil útlánatöp
Hvað getur banki gert til að draga úr áhættu eignasafns?
Stytta lánstímaDraga úr ótryggðum lánum (unsecured lending)Stýra vaxtaáhættuDraga úr lánveitingum til fyrirtækja sem eru háð efnahagsástandi (cyclical)Bera ekki of mikla áhættu af einstaka viðskiptavinumDreifa safni eftir atvinnugreinum
4. Gæði eignasafns / útlánatöp
Hvernig er hægt að meta gæði eignasafns?
Hægt er að skoða skiptingu eignasafnsins eftir atvinnugreinumHægt er að skoða skiptingu eignasafnsins eftir landsvæðum
Þegar búið er að framkvæma fyrstu athugun á eignasafni þarf að skoða hver er líkleg þróun þess:
Skoða þarf hverja atvinnugrein og landsvæði fyrir sig
Dæmi um ógnanir við gæði eignasafns:
Minnkandi eftirspurn eftir framleiðslu í atvinnugreininniInnkoma nýrra vara sem gera fyrri úreltarUmframframboð á vörum í atvinnugreininniNýir aðilar að koma inn á markaðinn og ryðja gömlum til hliðar
4. Gæði eignasafns / útlánatöp
Í sjálfu sér á mikið til það sama við um þegar heil landsvæði eru skoðuð
Hvernig er efnahagsástandHver hefur verið þróun eignaverðsHvaða atvinnugreinar eru ráðandiHvernig er viðskiptajöfnuðurinnHvernig stendur gjaldmiðillinnHvernig er pólitískt ástand
Eru hugsanlega einstakir viðskiptavinir sem vitað er um að eru í vandræðum?
Kanna þarf hvort slík staða er í lánasafninuOft eru slíkar upplýsingar á lausu, þó að ekki sé þeirra sérstaklega getið í reikningum bankansHver er áhætta bankans af slíkri stöðu
4. Gæði eignasafns / útlánatöp
Bankar birta upplýsingar sem nota má sem stuðning við að meta gæði safnsins, en rétt er að hafa í huga að þegar slakar tölur fara að láta á sér kræla í reikningum bankans er hætt við því að vandinn sé þegar orðinn mikill
Meðal þeirra upplýsinga sem hægt er að nota eru:
Afskriftir útlána (impairments), sá liður fer í gegnum rekstrarreikning bankansLán í vanskilum (non-performing loans, yfirleitt gefin upp eftir dagafjölda sem vanskilin ná til (t.d. 0-90 dagar og yfir 90 dagar)Stærð afksriftarreikningsútlána (provision account)
Afskriftir útlána
Gott er að reikna þetta sem hlutfall af útlánum til viðskiptavina og bera saman við vaxtamuninn, nettótalan er þá það sem lánasafnið er að skilaHátt hlutfall bendir til lakra gæða eignasafnsins, eða mikillar áhættu
4. Gæði eignasafns / útlánatöp
Lán í vanskilum
Aukning í 0-90 daga vanskilum er fyrsta vísbending um að útlánatöp séu að fara að aukastFylgjast vel með þróun þessara stærða sem hlutfall af heildarútlánum til viðskiptamannaHátt hlutfall lána í vanskilum ætti að öðru jöfnu að leiða til þess að mikið verði um endanlega töpuð lán
Afskriftarreikningur útlána
Gott að reikna sem hlutfall af útlánum til viðskiptamannaSegir í raun til um hversu mikið bankinn hefur lagt til hliðar til að mæta útlánatapiMjög lítill afksriftarreikningur gæti bent til sterks eignasafns, en gæti einnig þýtt að bankinn hafi einfaldlega lagt of lítið til hliðar til að mæta væntanlegu tapi
4. Gæði eignasafns / útlánatöp - Dæmi
Bankinn er með nokkuð djarfa vaxtarstefnu
Undanfarin ár hafa afskriftir verið 40 punktar (0,4%) af lánasafninuNýju lánin eru álitin áhættusamari og að afskriftarþörfin þar sé 60 punktarEkki er gert ráð fyrir neinum sérstökum tapstilfellum
Normal2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Lán til viðskiptavina 16.000.000 16.400.000 16.859.200 17.870.752 18.942.997 20.079.577 20.681.964
Afskriftir eldri lána 0,4% 65.600 67.437 71.483 75.772 80.318
Áætlað útlánatap nýrra lána 0 0 6.069 6.433 6.819
Heildarafskriftir 65.600 67.437 77.552 82.205 87.138 89.752
Afskriftar % 0,40% 0,40% 0,43% 0,43% 0,43% 0,43%
Söguleg gögn Spátímabil
Afkomuspáin í heild sinni
Nú er afkomuspáin í þessu einfalda dæmi að verða tilbúin
Gefum okkur að skattar séu 15%... og þá lítur spáin svona út
Nú höfum við fengið hagnaðinn sem við þurfum fyrir verðmatið
Munið bara ... „garbage in – garbage out“
Normal2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Vaxtatekjur 243.000 249.444 273.119 302.519 334.062 348.949
Þóknanatekjur 72.900 77.328 85.807 84.446 88.250 90.897
Heildartekjur 315.900 326.772 358.926 386.965 422.311 439.846
Kostnaður 157.950 163.386 183.401 199.192 216.460 219.923
Hagnaður fyrir afskriftir 157.950 163.386 175.526 187.773 205.851 219.923
Afskriftarreikningur 65.600 67.437 77.552 82.205 87.138 89.752
Hagnaður fyrir skatta 92.350 95.949 97.974 105.567 118.713 130.171
Skattur 15% 13.853 14.392 14.696 15.835 17.807 19.526
Hagnaður 78.498 81.557 83.277 89.732 100.906 110.645
Söguleg gögn Spátímabil
Verðmat banka- Verðmatslíkan, forsendur o.fl.
Haraldur Yngvi Pétursson
Framkvæmdastjóri L.S.B.Í.
Sérfræðingur í eignastýringu Arion banka
Markaðsáhætta
Markaðsáhætta (market risk / systematic risk) er sú áhætta sem ekki er hægt að forðast með samvali verðbréfa (diversification)
Stafar af þáttum eins og stríði (hryðjuverkum), verðbólgu, samdrætti.
Oft kölluð sú áhætta sem fylgir því almennt að eiga hlutabréf”
Fyrirtækjaáhætta
Fyrirtækjaáhætta (company-specific / diversifiable) er sú áhætta sem hægt er að draga úr með samvali verðbréfa
Þessi áhætta stafar af þáttum sem tengjast einstökum fyrirtækjum s.s. málaferli, verkföll, vel/illa heppnuð vöruþróun, stórir samningar, almenn rekstraráhætta og stjórnunaráhætta
Helstu áhættuþættir hlutabréfa almennt
Seljanleikaáhætta:
Endursöluáhætta (liquidity risk) er sú áhætta að ekki sé til virkur markaður (reglubundin viðskipti) með tiltekið verðbréf
Þá verður verðmyndun óskilvirk og ekki er hægt að selja bréfin (nema að bjóða lægra verð)
Seljanleikaáhætta er mæld sem:
verðbil milli kaup/sölu tilboða (e. spread). Bilið er hærra ef seljanleiki er lítill.
Verðmæti viðskipta sem % af markaðsvirði
Sum fyrirtæki hafa fengið verðbréfafyrirtæki til að halda uppi viðskiptavakt með bréfin (eykur seljanleika, bætir verðmyndun, auðvelt að kaupa og selja)
Gírun (e. leverage)
Rekstrarleg
Fjárhagsleg
Helstu áhættuþættir hlutabréfa almennt
48
Book Value
Reported value of equity, based on the prevailing accounting standards
Economic Value
Difference between market value of assets and liabilities at a given time
Market Value
Current share price multiplied by the number of outstanding shares
Intrinsic Value
Discounted value of future earningsAnalyst's most used toolDDM the most common valuation modelAnalysts may argue for a discount or a premium
Value Measures – banks equity
Premiums and discounts
Discounts
Size (or lack thereof)Liquidity and free floatAsset qualityBalance sheet structureCapital raising riskOwnership, corporate governance and transparancyHolding company and conglomerate discountManagement qualityDemand
Premiums and discounts
Premiums
Wheight of moneyMutual fund inflowsAsset-class allocationLiquidity and free float
Excess capitalIndex issuesTakeover or other speculation
Valuation Methods:
Sum-of-the-parts
Sum-of-the-parts
Í sumum tilfellum eru bankar verðlagðir með svokallaðri Sum-of-the-parts aðferð
Hún byggir á því að banki samanstandi af ólíkum einingum:
Einstaklingsviðskipti (viðskiptabanki)Tekjur að mestu vaxtamunur
FyrirtækjaviðskiptiTekjur að mestu vaxtatekjur, en töluverðar þóknanatekjur einnig
FjárfestingarbankastarfsemiMjög miklar þóknanatekjur, en miklar sveiflur
EignastýringÞóknanatekjur, ekki há margína en stöðugleiki
Einingarnar verðlagðar hver fyrir sigOft kennitöluverðmat á fjárfestingarbankastarfsemi og eignastýringuHefðbundið verðmat á einstaklings og fyrirtækjaviðskipti
Verðmat eininganna lagt saman til að finna heildarverð bankans
Valuation Methods:
Dividend Discount Model
The dividend discount model (DDM)
Some DDM Strengths
Communicability and basisAbsolute valuationsComparabilitySimple sensitivity measures
Key assumptions
Cost of EquityReturn on EquityLong term growth
The dividend discount model (DDM)
DDM has various forms
Basic one stage model
Multistage models
The most basic DDM
Fair value P/B multiple =
ROE = return on equity
COE = cost of equity
g = long-run growth Book value per share * P/B multiple = Fair value per share
Fair value per share * number of shares = Total fair value
ROE - gCOE - g
The dividend discount model (DDM) – key factors
Cost of Equity
Risk free rate
Varies by markets
Normally 10yr government bonds are used for base
Market risk premium
Generally 4-5%
The troublemaker – Beta
Historic vs. future
Time period and frequency
Liquidity
Earnings volatility
Judgement
PremiumMarket Equity *β(Beta)Rate FreeRisk Ke
The dividend discount model (DDM)The Risk free rate
Hlutabréf hafa engan gjalddaga - langtímaeign
Á Íslandi er heppilegast er að nota langtímavexti s.s. óverðtryggðra ríkisskuldabréf til amk 10 ára (Ríkisbréf með gjalddaga 2013; RB13)
horfa á vextina yfir langt tímabil s.s. 10-30 ára meðaltal
Ef fjárfestingartíminn er styttri: nota samsvarandi tímalengd vaxta
gera þarf ráð fyrir þeim möguleika að grunnbreyting verði á vaxtaumhverfinu
Ef fyrirtæki er fjármagnað í fleiri en einni mynt þarf að skoða langtímavexti í erlendu myntunum, í sömu hlutföllum og eðlileg fjármögnun
Ýmsir veikleikar við mat á vöxtum
Helsta hættan er að horfa á vextina eins og þeir eru í dag (einn tímapunktur)
fortíðarvextir hafa ekkert forspárgildi um framtíðarvexti
The dividend discount model (DDM)The Market risk premium
Þessi breyta endurspeglar í raun umframávöxtun hlutabréfamarkaðarins yfir langt tímabil
Fyrst er reiknað CAGR (Cumulative Annual Growth Rate) og horft á úrvalsvísitölu eða heildarvísitölu hlutabréfamarkaðarins
Þegar íslenska úrvalsvísitalan náði hæsta gildi sínu (9.016) gaf það CAGR upp á 24,51%
Hér reynir því enn og aftur á heilbrigða skynsemi/dómgreind greiningaraðila
Þetta er því Rm
Frá þessu þarf síðan að draga Risk free vextina og þá er premian fundin
The dividend discount model (DDM)The Beta
Beta segir til um hlutfallslega áhættu hlutabréfs tiltekins félags samanborið við hlutabréfamarkaðinn í heild:
Beta er 1- hlutabréf hreyfist eins og markaðurinn
Beta er 2 - ef markaðurinn fer upp hækkar hlutabréfið helmingi meira
Beta er 0,5 - ef markaðurinn fer upp hækkar hlutabréfið helmingi minna
Félag með sveiflukennda afkomu ætti að vera með sveiflukennt hlutabréfaverð og þar af leiðandi verður beta stuðull yfir 1,0
Beta gildið er fundið með aðhvarfsgreiningu (e. regression analysis) milli hlutabréfs og hlutabréfavísitölu
Reiknað sem Βi = Cov(Ri,RM)/Var(RM)
Við verðmat á íslenskum félögum notast maður oftast við Beta töflur erlendis frá
Hafa í huga að samsetning fjármögnunar hefur áhrif á Beta stuðla, meiri skuldsetning leiðir til hærri beta gilda (e. levered og unlevered Beta)
Í grundvallaratriðum er Beta stuðullinn að endurspegla gírun (e. leverage)
The dividend discount model (DDM)
Return on Equity (Net profit / average equity)
EarningsTrading profits and loss, included?Goodwill writedown?Other one-offs?Place in the economic cycleBad debt chargesNumerous other company specific issuesAim to estimate the "through the cycle" ROE
The dividend discount model (DDM)
Growth – long term
A banks earnings growth can not be higher in perpetuity than long term GDP growth
Better to err on the side of cautionHigher growth in developing than developed countriesOne of the reasons for a multiple stage models
Warren Buffet:
“it is better to be approximately right in calculating fair value than precisely wrong”
The dividend discount model (DDM)
Example – 3 banks2008E Bank A Bank B Bank CAssets 884.615 920.000 956.800Liabilities 839.615 867.000 896.800Equity 45.000 53.000 60.000
Net profit 7.533 7.834 8.149
Outst. Shares 5.000 5.000 5.000
Book value Per share 9,0 10,6 12,0 Equity / Outst. Shares
Earnings per share 1,51 1,57 1,63 Net profit / Outst. Shares
Return on Equity 16,7% 14,8% 13,6% Net profit / Equity
Cost of Equity 11,0% 10,0% 10,0%
Long term growth 3,5% 4,0% 3,0%
Fair value multiple 1,77 1,80 1,51
Fair value per share 15,89 19,05 18,14
Total fair value 79.440 95.233 90.700
Market price 13,0 17,0 18,0
P/E at market 8,63 10,85 11,04 Price / EPS
P/B at market 1,44 1,60 1,50 Price / BVPS
Valuation Method:
Multi stage DDM
The dividend discount model (DDM)
Underlying assumption in the one stage model
Value of equity grows at the same rate as earningsDividend payout ratio therefore must be
A bank can not payout more than this ratio in the long run as capital restrictions will eventually come into placeThe payout ratio can be higher, but that would lead to less gearing, lower ROE and actual value of discounted dividends will be lower
Is there an excess capital?A war chestA fear factor
1 - ROE
g
The dividend discount model (DDM)
Two stage models are common
Give short term flexibility in e.g. Earnings estimatesGrowth
Lets look at one simple example
COE is 10%Growth is 4%ROE (long term) is 14,8%Assume dividends at 5% during forecast period
Payout ratio (POR) => = 73%1 - 14,8%
4%
The dividend discount model (DDM)
Our basic assumptions
Equity = last year + earnings – dividendsEquity in perpetuity = Equity last forecast * (1+g)Earnings in perpetuity = Earnings last forecast * (1+g)Dividend last year (and perpetuity) according to our POR
2007A 2008E 2009E 2010E PerpetuityEquity 53.000 61.484 70.859 73.804 76.756Earnings 7.834 8.931 9.868 10.905 11.341Dividend 447 493 7.960 8.279
Earnigns growth 14,0% 10,5% 10,5% 4,0%
ROE 14,5% 13,9% 14,8% 14,8%
The dividend discount model (DDM)
The valuation process is in two parts (hence two stage model)
First we calculate the present value of dividends in the forecast period
Discount rate = COEThen we calculate the PV of perpetuityFair value multiple as beforeAdd PV of dividends over forecast
Year 2007A 2008E 2009E 2010E Total
Dividend 447 493 7.960
Discount rate 1,10 1,21 1,33
PV of dividends 406 407 5.980 6.794
Equity in perpetuity 76.756
Fair value multiple 1,8
Fair value at end 2011 138.161
Discount factor 1,33
Present value 103.802
PV of dividends 6.794
Total present value 110.596
Number of shares 5.000
Fair value per share 22,12
Questions and Answers
Q & A