Verslag “wildspotting” Baraque de fraiture.

DU JAMAIS VU – deel 1

Sinds enkele jaren gaan we , in de periode van de bronsttijd van de herten, in het jagersjargon

“roodwild” genoemd, in de omgeving van Wibrin deze dieren observeren. Via via, waren we te weten

gekomen dat Mevrouw de Gravin de Limbourg Stirum een zeer wildrijke jacht bezat in die contreien.

Zij richtte er, samen met haar jachtwachters, een soort amfitheater in met een muur van takken en

dood hout, om “leken en toeristen”, maar ook geïnteresseerde jagers, de kans te geven, weliswaar

van op een eerbiedwaardige afstand, de “bronstgevechten, schijnaanvallen en drijverijen van het

roodwild” te observeren.

Enkele jaren geleden verkocht zij haar buitenverblijf (is dat kasteel dat je kunt zien liggen, enkele

kilometers voor Wibrin) aan de CEO van Suez. Zij houdt nu verblijf in een boerderij in de omgeving.

Très chic, il parait…

Krassende Kraai, Goedlachse Specht, Bedachtzame Otter, en hun madammen, ook de mijne, Stom

Konijn, begaven ons al meermaals ter plaatse. Succes was steeds gegarandeerd. Bedoelde periode

speelt zich, afhankelijk van de weersomstandigheden, doorgaans af in de tweede helft van de maand

september.

Twee jaren geleden, tijdens ons stamkamp, zijn we trouwens samen op die jacht, clandestien achter

een monument voor een gevallen piloot uit de tweede wereldoorlog gekropen, om wat verder een

hele roedel herten te observeren. Remember?

Vorig jaar in september waren we

weer van de partij en kregen we

de gelegenheid even een praatje te

slaan met de Gravin, een zeer

vriendelijke en hoogstaande dame.

Maar zo maakten we ook kennis

met haar private jachtwachters:

vader Johan en zoon Helmut

Kindermans, beiden (uiteraard) van

Lauw afkomstig. Moet het nu juist

lukken dat de dochter van Johan

achter het huis van vriend

Bedachtzame Otter aan het

bouwen was in Wibrin!

Van het ene kwam het andere en zo versierden we een afspraak met Helmut om het wild te gaan

spotten… We moesten natuurlijk wachten tot na het jachtseizoen, dat normaal eindigt op 31

december. Door verandering van de wet werd deze periode inmiddels verlengd met één maand, om

de jagers toe te laten hun verplicht afschot te realiseren, en eventueel gewonde en zieke dieren op

te ruimen.

Na veel vijven en zessen werd de definitieve afspraak vastgelegd voor zondag 10 maart om 15u aan

de “Bizonfarm”, gelegen vlakbij de Baraque. Traden aan: Kraai, Eland, Specht, Spitsmuis, Dolfijn en de

genaamde “dikkop”, alias Gène, broer van de 2 andere broers…. Kraai, Eland en Dolfijn met Helmut in

een zilverkleurige Landrover Defender (van het lange type), Specht, Spitsmuis en Gène bij Johan in

een donkergroene Mitsubitsi-pickup. Zij gingen de grote grafelijke jacht verkennen, wij een kleiner,

maar toch wildrijk revier in de omgeving. Den Otter had ons ondertussen laten weten dat hij op

doktersbevel zijn woning niet mocht verlaten. Spijtig voor hem, misschien ook voor Fabienne (pas op,

dat is maar een veronderstelling). Gelukkig voor ons echter, die nu meer ruimte hadden in de jeep.

De “garden” hadden voor ons zelfs een hele voorraad verrekijkers ter beschikking, en nog niet van de

minsten, waaronder een 10x40 Swarowski, van het eerder duurdere type. Helmut zegde me zelfs dat

hij in het bezit was van een Zeiss 20x50 met een prijskaartje van (tien jaren geleden) van 180.000

Bfr.! Deze kijker is voorzien van een ingebouwde computer, die de trillingen van de handen, of het

lichaam, neutraliseert!!! Eland kocht zich destijds een kijker voor 25 euro op de markt in Sint-

Truiden. Was natuurlijk al kapot. Een oude, voorhistorische kijker was ook kaduk, maar Eland liet

hem vallen … resultaat: werkt weer prima!

Kraai was vergeten zijn ’s zondags kostuum uit te doen, hij trok dan maar zijn sokken over zijn

broekspijpen. Eland deed hem na, uiterst belachelijk, met dan ook nog een vrouwelijk ogend

oorbandje, dat zijn spinnekopachtig haar, of wat daarvoor moet doorgaan in kunstenaarskringen, als

een bezem bijeen bond. Niet om aan te zien, zelfs al ben ik dat zicht al enkele malen gewend tijdens

onze wandeltochten…

Wij vertrokken dus in twee verschillende richtingen, in twee verschillende terreinwagens, met twee

verschillende wachters, doorkruisten twee verschillende domeinen, en, zaten, achteraf beschouwd,

in twee totaal verschillende werelden: wij, de oudsten met de jonge garde, zij, de jongsten, met

vader garde. Wij geboeid luisterend naar alle wetenswaardigheden over jacht en bosbouw tijdens

een drie uren durende monoloog vanwege Helmut, enkel onderbroken door wildvoedering en

spotting van in het totaal ongeveer 50 à 60 stuks roodwild, alsook enkele reegeiten.

Zij, naar ik vernam van Specht, zagen ongeveer 200 stuks roodwild, alsook Reynaert de Vos, maar

kregen bijna de stuipen van het gezever van Gène. “Om zot van te worden”….

Gedurende het ganse jaar wordt er op beide jachten bijgevoederd, dit om de wildstand gezond en

sterk te houden. Het voedsel bestaat uit gerst, spelt, erwten en hooi natuurlijk. Maïs is nu ten

strengste verboden omdat de dieren hiervan veel te vet en zeugen onvruchtbaar worden. De

wildvoedering gebeurt door beide wachters dagelijks gedurende de wintermaanden, minder

frequent natuurlijk in de zomer. Tijdens strenge winters stilt het roodwild ook zijn honger met de

bast van jonge aanplant: nefast voor de bosbouw natuurlijk…

Helmut: “Onze beuken sterven massaal af boven de 500m als gevolg van de zure regen”.

De “groen mannen” kennen er niks van. Ze stellen dan voor bepaalde percelen te rooien, te freezen,

terug aan te planten en dan te omrasteren om het wild uit de nieuwe aanplant te houden. Helmut

stelde voor te voederen op die plaatsen, zodanig dat freesmachines van méér dan 10 ton overbodig

worden, vermits de evers de grond zouden verluchten, daarna aan te planten en dan te omrasteren.

“Wat doen die van het groen”?

Ze planten aan, zagen dan de dikke beuken om op die plaats (ge kunt vermoeden wat het resultaat

voor de jonge planten zal zijn), laten Helmut dan voederen en plaatsen tezelfdertijd hun raster!!!

Op vraag van Helmut voorzien ze dan achteraf toch een opening (naar “de straat” gekeerd), zodanig

dat wandelaars die erin verzeild geraken een ontmoeting riskeren met een wanhopige “keiler” die

zich de weg naar de uitgang versperd ziet.

Kostprijs van dit alles op jaarbasis: 150.000 euro. Kan hun niks schelen, ze leven van jaarlijks

terugkerende budgetten en subsidies.

Neen, het zijn bepaald niet de beste vrienden van de “garde”! Ze rooien ganse percelen dennen, om

het veen te herstellen, de dekking voor het wild verdwijnt, leggen met zware machines vennen aan,

die ze door middel van pvc-buizen laten overlopen of draineren. Een draak van een oplossing.

De bronstplaats op de “grote jacht” is de belangrijkste van de omgeving, en trekt dus de “bronstige”

mannetjes van de wijde omgeving aan. Na deze periode trekken deze zich “afgepeigerd” terug, naar

hun respectievelijke revieren. De hinden met hun kalveren, zijn echte standdieren, die hun

territorium nauwelijks verlaten. Het plaatshert, of kapitaler, drijft een zo groot mogelijke “roedel”

samen, die hij in die periode verdedigt tegen (jongere) belagers, en dekt al zijn hinden één voor één,

naargelang ze “willig” worden. Daarna voegen de moeders zich terug bij hun kalveren. Tijdens de

bronst eet of slaapt het plaatshert nauwelijks, hij brult (“burlen”) van zonsondergang tot dagenraad.

Resultaat: hij heeft zijn genen maximaal doorgegeven aan zijn (nog ongeboren) nakomelingen, maar

totaal verzwakt en vermagerd likt hij zijn wonden van de talloze gevechten met rivalen, dit in

volstrekte eenzaamheid gedurende de maand november. Om stoer te doen wentelt hij zich in de

modder, schiet voortdurend sperma in zijn “baard” (langere nekharen), stinkt uren in de wind en

wroet met zijn machtig gewei in de grond. Zo getooid met mos, takken en wortels probeert hij zijn

tegenstanders nog meer te imponeren.

In de winter tolereert de kapitaler terug het gezelschap van enkele jonge herten: zijn “schildknapen”.

De oudste herten gooien hun gewei af begin maart, gevolgd door de rest. Zondag zagen we reeds

enkele “kaalkoppen”, de meesten droegen echter nog hun hoofdtooi. Wandelaars, die het nu

gemunt hebben op de afgeworpen stangen zijn een doorn in het oog van de jachtopzieners: ze

verstoren het wild dat het bij deze sneeuw al zo moeilijk heeft. De hinden werpen hun kalfjes in juni,

en zo begint de cyclus van hun leven opnieuw.

Het verschil tussen een hoorn en een gewei?

Een hoorn bestaat uit bundels aaneen geklit haar en wordt nooit afgeworpen (cfr. neushoorn en

buffel). Een gewei wordt jaarlijks afgeworpen, bestaat uit beenderige structuur en groeit aan onder

een bast of huid, die daarna vervelt en wordt afgeschuurd. Het eerste jaar blijft het mannelijk

hertekalf kaal (hooguit twee onderhuidse knobbeltjes). Het tweede jaar krijgt het twee korte of

langere spiezen en wordt daarom spitshert of daguet (dolk) genoemd . Vanaf het derde jaar zegt het

gewei niets meer over de leeftijd van het dier: kan reeds 8 of 10 ender zijn. Het hert bereikt zijn

maximaal gewei (kan in België tot 22 enden gaan ) rond de leeftijd van 12 jaren. Daarna “zet het

gewei terug”, het wordt jaarlijks kleiner, met minder enden, totdat er sprake is van een

“moordenaar”: een oud hert met slechts enkele lange en vlijmscherpe enden. Zo een dier moet

onmiddellijk afgeschoten worden alvorens de bronsttijd begint.

We spreken van een regelmatig of een onregelmatig gewei, naargelang we te doen hebben met een

paar of een onpaar aantal enden. We spreken van een vork (2) of een kroon(minimaal 3) enden aan

het bovenste uiteinde van het gewei. In het midden kennen we het “middenend”, daaronder

eventueel een “ijstak”, beneden 1 of meerdere aanvalsenden. Het gewicht van een volwassen hert

bedraagt ongeveer 180 kg. Volgens Otter moet iedere gevonden tak “aangegeven” worden. Ge ziet al

van hier dat dit altijd gedaan wordt.

Het aantal af te schieten dieren wordt jaarlijks vastgelegd door de “staatsgarden” of door “le conseil

cynégétique”. Iedere jachtheer wordt beboet wanneer zijn afschot niet gerealiseerd wordt. Vandaar

de verlenging met één maand van de jachtperiode dit jaar. Tijdens drijfjachten worden de roedels

gedreven naar de jagers: de “leidhinde” loopt steeds voorop, gevolgd door haar kalf, haar jaarling,

daarna de rest, met als afsluiter het grootste hert (de lafaard)…

Over zwartwild gesproken…

Everzwijnen trekken ’s nachts rond en leggen soms vele tientallen kilometers af op zoek naar voedsel.

Het zijn omnivoren, alleseters, en door hun gewroet kunnen ze landbouwers veel schade berokkenen.

De jagers kunnen zich hiertegen verzekeren, maar “de groenen” zijn natuurlijk nooit verantwoordelijk,

ook al maken ze het de jagers onmogelijk het everbestand onder controle te krijgen, door

bijvoorbeeld, de nachtelijke loerjacht te verbieden (cfr. De prietpraat hierover in “het gejank van

Limburg” van vandaag dinsdag 12 maart) of het voederen te verhinderen.

De jaarlijkse aangroei van het zwartwild bedraagt niet minder dan 300 %. Het is dan ook zaak alles in

het werk te stellen om de populatie kort te houden .Helmut doet dit door ALLE pyjama’s of “frislings”

(= jonge biggen) tot eind december zonder pardon neer te leggen. De zeugen worden dan terug

bronstig op een veel gunstiger moment, wat hun nageslacht dan ten goede komt. Het is dan aan de

jagers om, tijdens het seizoen, het afschot te realiseren.

In de Kempen, en ook verder in Vlaanderen is de “plaag” van de wilde zwijnen niet meer in te dijken.

Groenen richten wel klopjachten in, zoals , onlangs in Postel: 200 participanten met als resultaat Een,

één, 1 wild varken op het “tableau”. Complete waanzin. Het zullen de verzekeringsmaatschappijen

zijn die de druk zullen opvoeren na weer eens een omgewoelde akker of zwaar accident. Volgens

Helmut zullen we, ook in Limburg, met de evers moeten leren leven. De media moeten ook eens

ophouden met “prietpraat” te vertellen. De “gazetten” staan zo al bol van de zever over deze

onderwerpen (en andere).

Onze safari door sneeuw en ijs, over omgevallen bomen, door diepe plassen en tussen zwiepende

takken brengt ons in alle uithoeken van het jachtrevier om te eindigen rond 18u aan ons beginpunt,

de “bizonfarm”. De andere ploeg is reeds aanwezig. We danken Johan en Helmut voor de heerlijke

namiddag, voorzien beiden van een kleine tegemoetkoming en stevenen naar Wibrin waar we op het

aperitief uitgenodigd zijn “aux volets bleus”. Fabienne en André, comme toujours, ontvangen ons

zeer gul met pils, streekbier, witte en rode wijn. De gastvrouw reserveerde in het restaurant van de

brouwerij L’Achouffe” rond 19.30u, waar we genoten van “boulettes Liégoises”, côte à l’os,

kaaskroketten en ander lekkers. Waar we iets minder van genoten was het “oeverloze gezwam” van

Gène. Ik vraag me werkelijk af wat Fabienne nu van de familie Spaas moet denken.

Hiermee eindig ik mijn deel van het verslag: volgend jaar mogen we van beide garden weer van de

partij zijn. Dank u Johan en Helmut, jullie waren beiden geweldige gidsen.

Wat Johan echter met Gène besprak weet ik natuurlijk niet. Het had ondermeer iets met chocolade te

maken…???? Mag ik Goedlachse vragen hierover de sluier te lichten en ook mijn verslag wat te

verluchten met wat sfeerbeelden? Alvast bedankt.

P.S. Eland verwijt me altijd mijn mails niet te lezen? Ha, ha…

Klievende Dolfijn.

Hasselt, dinsdag 12 maart 2013.

DU JAMAIS VU – deel 2

Klievende noemde het verslag “du jamais vu “, de gebroeders Spaas hebben de gewoonte soms licht

te overdrijven maar ik moet toegeven: het was de moeite. Hoeveel keer hij (Gène) tegen de

boswachter gezegd heeft dat hij nooit van zijn leven zoveel herten bijeen gezien heeft … ik kan ze

niet meer tellen.

In grote lijnen onderschrijf ik dan ook het verhaal van Hubert, zijn vader is meer gemodereerd maar

wanneer hij tegen Gène bezig was, waren de anekdotes en superlatieven niet te tellen. Soms konden

Spitsmuis en ikzelf niet volgen als zij in jagerslatijn (kogeltypes…biches...pyjama’s…de voedercocktail

“le pot belge”) hun wetenswaardigheden uitwisselden .

En waar de broertjes Spaas en Kraai het hebben over 8 of 10 enders (zie de nota over geweitypes)

wees Johan de gids dit lachwekkend opzij … hij spreekt over de gebreken en mankementen van zijn

herten … zijn job … hij schiet alles af wat gekwetst of ziek is. Hij vertelde ons het verhaal over een

mannetjeshert met X-benen en hoe hij samen met de conseil het hert opgespoord en afgeschoten

heeft: hij liep mee met de kudde, maar kon niet over een beek springen dus stak hij de beek over

waar de jagers zich hadden opgesteld en dat was zijn einde.

Ik heb het woord conseil

aangehaald , hij had het

ook over de ingenieur (van

waters en bossen). Deze

laatste heeft zijn kennis

van de natuur uit de

boekjes en onze vrienden

de boswachters kijken

laatdunkend op hen neer

(zie verslag Marc over het

aanleggen van vennetjes

met plastieken

verloopbuizen).

Ook de gewichtsaanduiding van een hert is speciaal. Een gewone leek zoals ik en zelfs de

geroutineerde jager zoals Gène willen weten wat zo’n mannetjeshert weegt. Geen belang voor

Johan … zij gebruiken een “leeg” hert zonder kop om hun gewichtsaanduiding door te geven vb. 170

kg.

Dit verhaal van onze geroutineerde jager wil ik u toch niet onthouden (geen namen omwille van de

privacy - insiders weten natuurlijk over wie het gaat ). Jager X heeft een groot jachtgebied in Limburg

maar ook in Eupen en hij moet van de conseil bvb. 60 evers afschieten om het bestand in evenwicht

te houden. Hij en zijn vriendjes komen maar aan 30 stuks, wat hem een fikse boete gaat opleveren

van de staat (de conseil houdt de aantallen bij). Onze Limburgse jager is echter een slimme en laat

het overblijvend aantal evers in Limburg schieten , vrachtwagen op en naar Eupen waar hij de conseil

kan komen laten tellen. Maar onze Waalse vrienden zijn ook niet van den domme: ze snijden de oren

af en laten het DNA bepalen … proces... valsheid in geschrifte maar dan hebben ze buiten onze Gène

gerekend. Iedereen weet hoe hij de kost verdiend en met zijn beste Duits-Hasselts weet hij de

rechter te overtuigen van het idiote van de argumentatie in het proces waarop onze Limburgse jager

de dans ontspringt en de roem van onze Gène de provinciegrenzen vlot overstijgt….

Ik ga een laatste onderwerp aansnijden want anders ben ik straks een verhandeling aan ‘t schrijven

zoals onze kampverslaggevers en dat is niet de bedoeling. Zoals jullie weten of misschien niet

argeloze lezer, komt in een gesprek met de Spaasbroeders een bepaald gegeven altijd terug nl.

stoelgang of in gewone mensentaal : kak … en in dit geval ging het over everzwijnenstront.

Hoe lokt men everzwijnen: mais, neen, ten strengste verboden want de zeugen worden er steriel

van… vraag me niet hoe want ik snap het verband niet … en ook maar eveneens verboden is

chocolade, want daar zijn die beesten zot op (muizen ook , want zo vang ik ze).

Het verhaal is van onze boswachter die moet zorgen dat hij everzwijnen lokt als het jachtgezelschap

komt … dus grote brokken gelegd … resultaat: het jachtgezelschap had een hoop everzwijnen

neergelegd, maar de conseil was er bij om te tellen en wat zag de man dat die beesten op dezelfde

plaats gescheten hadden … en steek je neus maar eens in die stront … hij blinkt en hij ruikt naar de

chocolade … maar vertelde Johan, de conseil had niets in de gaten … en Johan kreeg geen boete aan

zijn broek …

Hier sluit ik mijn kort verslag over een geweldige namiddag in Wibrin mee af. 100 Herten is een

voorzichtige schatting … aan de lage kant … het kunnen er meer geweest zijn … twee vossen en

enkele reetjes … Ik moet er toch eens aan denken om een 300 of 400 mm lens aan te schaffen … 200

mm voor herten is een beetje weinig …

Goedlachse Specht