Vetëqeverisje lokale e përgjegjshme dhe transparente

8/17/2019 Vetëqeverisje lokale e përgjegjshme dhe transparente

1/25

VETËQEVERISJE LOKALE E PËRGJEGJSHME DHE

TRANSPARENTE

RAPORT NGA HULUMTIMI


2/25

Botues:

Asociacioni për iniciativa demokratike (ADI)

Për botuesin: Shpend Imeri

Redaktor përgjegjës: Lulzim Haziri

Autorë: Cvetko Smilevski

Jonuz Abdullai

Katica Mihajloviq

Përktheu: Agim Mustafai

Design: Tabi Aziri

Tirazhi: 300 kopje

“Ky publikim u mundësua me grant nga programi CIVICA Mobilitas implementuar nga CIRa dhe me

përkrahje financiare nga SDC. Përmbajtja e publikimit paraqet mendimet e autorit/ëve dhe

jodomosdoshmërisht reflektojnë mendimet e CIRa dhe SDC,


3/25

VETËQEVERISJE LOKALE E PËRGJEGJSHME DHE

TRANSPARENTE

RAPORT NGA HULUMTIMI

Asociacioni për iniciativa demokratike (ADI)

2012


4/25


5/25

Parathënie

Decentralizimi dhe vetëqeverisja lokale gjithnjë e më shumë bëhen të pranueshme si komponentethemelore të demokracisë efikase, sespe sigurojnë kushte në të cilat marrja e vendimeve dhe ofrimi ishërbimeve bëhen më të afërta deri te qytetarët. Në fakt, me procesin e decentralizimit, autoritetet

lokale fituan përgjegjësi mbi nevojat dhe çështjet e qytetarëve, por edhe mundësi që të ofrojnëpjesëmarrje të qytetarëve në procesin e vendimmarrjes për çështje me rëndësi lokale.

Një numër i madh i ingerencave që i janë deleguar autoriteteve lokale, krahas asaj që vlerësohen sipozitive nga ana e qytetarëve si mënyrë më efikase për zgjidhjen e problemeve lokale, donë të thonëedhe rritje të përgjegjshmërisë dhe transparencës së VL para qytetarëve të vet.

Projekti “Vetëqeverisje lokale e përgjegjshme dhe transparente“ (VLPT) është i inicuar ngaAsociacioni për Iniciativa Demokratike (ADI) nga Gostivari në partneritet me Bashkësinë e Njësive tëVetëqeverisjes Lokale (BNJLV). VLPT finanaciarisht është mbështetur nëpërmjet programit CivicaMobilitas, implementuar nga Qendra për Zhvillim Institucional – CIRa dhe mbështetur nga Agjencia

Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim (SDC). Me mbështetjen e tyre projekti u përpunua, uformua dhe u trajnua ekipi i monitoruesve në terren dhe me ndihmën e ekspertëve të angazhuar, tëdhënat e grumbulluara u përpunauan dhe u përgatit ky raport. Këtu, ADI shpreh falënderimin e vetderi te palët kyçe, ekspertët, monitoruesit në terren, përfaqësuesit e vetëqeverisjeve lokale,bashkësive vendore/urbane dhe organizatave qytetare të cilat kontribuuan për realizimin esusksesshëm të aktiviteteve.

Projekti “Vetëqeverisje lokale e përgjegjshme dhe transparente“ kishte për qëllim rritjen etransaprencës dhe qeverisjes së mirë në punën e njësive të vetëqeverisjes lokale, përparim tëbashkëpunimit të tyre me organizatat qytetare, si dhe qasje në përgatitjen e rekomandimeve përavancimin e punës së autoriteteve lokale.

Pesë vjet pas procesit të decentralizimit u imponua nevoja për analizë shkencore për procesin evendimmarrjes dhe kapacitetit administrativ në vetëqeverisjen lokale për një demokraci funksionale.Kjo analizë shkencore do të kontribuojë për vërtetimin e gjendjes reale, si dhe për përmirësimin ekapacitetit administrativ në procesin e vendimmarrjes së vetëqeverisjes lokale. Në fakt, bëhët fjalëpër fusha kyçe për zhvillim të mëtutjeshëm të demokracisë dhe pjesëmarrje të qytetarëve në jetënpolitike në kuadër të komuniteteve të veta lokale. Nëpërmjet hulumtimit i cili do të zbatohet në vitin2011, qytetarëve u prezantohet një qasje e thjeshtë në transparencën dhe funksionimin evetëqeverisjes së tyre lokale.

Krahas shpalosjes së gjendjeve, qëllimi i këtij projekti është edhe të vendosen standarde dhe kritere

për vlerësimin e transparencës dhe qeverisjes së mirë të punës së njësive të vetëqeverisjes lokale siudhëzues për përmirësimin e mënyrës së tyre të punës dhe komunikimit me qytetarët.


6/25

Përmbajtja

(pas formatimit)


7/25

1. METODOLOGJIA1.1 Përfshirja e hulumtimitProjekti “Vetëqeverisje lokale transparente dhe e përgjegjshme” (VLTP), i përfshiu njësitë e

vetëqeverisjes lokale në pjesën veriperëndimore të Maqedonisë: Jegunovcë , Теаrcë,Tetovë, Zhelinë, Bërvenicë, Bogovinë, Gostivar, Vrapçisht, Mavrovë-Rostushë, Zajaz,

Osllome, Vraneshticë, Drugovë, Makedonski Brod dhe Kërçovë. Në këto njësi janëpërfshirë përfaqësues të autoriteteve lokale, organziatave qytetare, fokusi programor i tëcilave është puna e vetëqeverisjes lokale dhe bashkësive vendore dhe urbane si forma tëveprimit të vetëqeverisjes lokale, si dhe vetë qytetarët. Hulumtimi për përgjegjshmërinë dhe

trasparencën e vetëqeverisjes lokale në mënyrë primare është shtjelluar nëpërmjet asaj qëajo e bën për qytetarët dhe se si e perceptojnë (përjetojnë dhe vlerësojnë) atë vetëqytetarët.

Përgjegjshmëria dhe transparenca e vetëqeverisjes lokale është hulumtuar nëpërmjetaktiviteteve dhe realizimeve të tre komponenteve të tyre konstituive: Këshilli i komunës,nëpërmjet përqasjes deri te informatat për mënyrën, përmbajtjen dhe rezultatet prej punëssë tij dhe përfshirjes së qytetarëve, punës së kryetarit të komunës për dhe me qytetarët dhe

shërbimet të cilat administrata komunale ua ofron qytetarëve.

Rezultatet nga hulumtimi iu prezantuan qytetarëve, organizatave qytetare, autoritetevelokale, mediave lokale nëpërmjet organizimit të debateve publike në të gjitha komunat epërfshira në hulumtim. Krahas prezantimit të raportit, qëllimi i këtyre debateve ishte që tëdëgjohet edhe qëndrimi i qytetarëve në raport me avancimin e transparencës dhe

qeverisjes së mirë të autoriteteve lokale dhe të krijohen baza për involvim më aktiv tëqytetarëve në procesin e vendimmarrjes në nivel lokal. Rekomandimet dhe konkluzionetnga debatet publike janë prezantuar në fund të këtij raporti.

1.2 Indikatorët e përgjegjshmërisë dhe transparencës së vetëqeverisjes lokale

Në bazë të qëllimit të vendosur të projektit dhe natyrës së dukurisë së përgjegjshmërisë dhetransparencës së vetëqeverisjes lokale (VL), janë vërtetuar këta indikatorë kyç:

Percepcioni i përgjithshëm i qytetarëve për përgjegjshmërinë dhe transparencën e

VL; Shfrytëzimi dhe frytshmëria e kanaleve të caktuara të informimit të qytetarëve për

punën e VL;

Rezultatet e informimit të rëndësishme për qytetarët; Përfshirja e qytetarëve në punën e Këshillit të Komunës; Kënaqshmëria e qytetarëve nga shërbimet e adminsitratës komunale; Percepcioni i përgjegjeshmërisë së VL në lëmin e punësimit, si në aspekt të

transparencës gjatë punësimit në sektorin publik, gjithashtu edhe në aspekt tëkrijimit të kushteve për krijimin e vendeve të reja të punës (ZHEL);

Mënyra e veprimit të OQ/BV/BU në proceset e informimit dhe përfshirjes së

qytetarëve në punën e VL;


8/25

Përqasje objektive deri te të dhënat me interes publik, para së gjithash nëpërmjetpërmbajtjes dhe shfrytëzimit të ueb faqes së komunës.

1.3 Veprime dhe instrumentePër grumbullimin e të dhënave të nevojshme për indikatorët e definuar, i shfrytëzuam këtoprocedura:

Аnketim i qytetarëve për percepcionin e tyre të përgjegjëshmërisë dhe transparencës sëvetëqeverisjes lokale, si dhe përvojat e tyre në shfrytëzimin e kanaleve të caktuara tëinformimit dhe shfrytëzimit të shërbimeve të administratës komunale. Në pyetësorinanketues maksimalisht janë shfrytëzuar pyetje me modalitete të strukturuara të përgjigjevepër indikatorët e definuar.

Anketimi me pyetësor audit është zbatuar për investigimin e qëndrimeve dhe grumbullimine të dhënave objektive për punën e vetëqeverisjes lokale nga ana e përfaqësuesit të

autorizuar të vetëqeverisjes lokale (është kërkuar që ai të jetë personi për marrëdhënie mepublikun ose një person tjetër i autorizuar prej kryetarit të komunës). Një pjesë e pyetjeve

në këtë instrument janë identike me ato të qytetarëve me qëllim që të krahasohenpercepcionet (p.sh. shfrytëzimi i kanalave të informimit) ose të kontrollohen efektet ngainformimi i qytetarëve (p.sh. në cilën fazë të decentralizimit gjendet komuna).

Instrument i ngjashëm është zbatuar për incizim të punës së organizatave të qytetarëve(OQ), bashkësive vendore (BV) dhe urbane (BU). Edhe këtu janë parashtruar disa pyetjeidentike me krahasim dhe/ose kontrollim të të dhënave të fituara nga qytetarët dhe ngapërfaqësuesit e komunës.

Analiza e përmbajtjes si procedurë hulmutese është zbatuar për analizë të ueb faqeve tëkomunave si një, sipas mendimit të qytetarëve, nga kanalet më të eksploatuara përinformim të qytetarëve. Me çek listën janë incizuar 12 përmbajtje fikse (lokacioni, linqet,misioni, strategjia etj.) dhe 6 përmbajtje dinamike. Përmbajtjet dinamike (përmbajtje të cilati nënshtrohen azhurnimit - dokumente të miratuara, programe etj.) janë kontrolluar edhe

tri herë pas analziës iniciale të përmbа jtjes së ueb faqes (azhurnim dhe vizita nga ana epërdoruesve).

1.4 EkzemplarPër këtë hulumtim është dizajnuar një ekzemplar rasti i stratifikuar i qytetarëve dheekzemplar i qëllimshëm i njësive tjera të investigimit (përfaqësuesi i komunës, ueb faqja dhepërfaqësues të OQ/BV/BU). Për përzgjedhjen e njësive të ekzemplarit, hulumtuesve nëterren u është përgatitur një udhëzim i posaçëm.Pas përpunimit të të dhënave, është konstatuar se është siguruar një shkallë e lartë ereprezentivitetit të ekzemplarit të qytetarëve:

- Sipas arsimimit janë anketuar 28,0% persona me arsim të lartë, 54,2% me arsim tëmesëm dhe 15,3% me arsim fillor;

- Përfaqësimi gjinor është 58.8% meshkuj dhe 41,2% femra të anketuara;

-

Gati se në mënyrë të balancuar janë përfaqësuar të anketuarit nga të gjithastkruktrat sipas moshës, dhe


9/25

- Sipas statusit të punës 40,3% janë të punësuar dhe 32,5% të papunësuar, gjë që nëshkallë të lartë korrespondon me strukturën e popullatës së përgjithshme.

1.5 Përpunimi i të dhënave

Të dhënat e grumbulluara me 4 instrumentet e përmendura, së pari janë kontrolluarlogjikshëm dhe pas shkyçjes së një numri të vogël të instrumenteve jokpomplete, ato janëpërpunuar me SPPS softuer për hulumtime shoqërore. Që të kryhet zbatueshmëria mehulumtimet tjera paraprake, dhe njëkohësisht përgjigjet në pyetje të ndryshme tëvlerësohen sipas pjesëmarrjes së tyre të përcaktuar paraprakisht në formimin e pasqyrës sëpërgjitshhme për përgjëgjshmërinë dhe transparencën e komunës, ekipi i hulumtimit ivërtetoi kriteret për kuantifikim të atributeve dhe të dhënave të pasqyruara në mënyrëkuantitative, me sa vijon:

1. Shërbimi për marrëdhënie me publikun – 3 pikë

- Ekzistimi i shërbimit (departament, sektor) për marrëdhënie me publikun – 3 pikë

- Ekzistimi i vendit të punës për marrëdhënie me publikun - 2 pikë- Person i ngarkuar për marrëdhënie me publikun – 1 pikë- Asgjë – 0 pikë

2. Ueb faqja – 11,4 pikë

- Komponentet fikse të UF – 12 х (0,2 për të plotë, 0,1 për të pjesshhme) – 2,4- Komponentet dinamike – 6 х (0,5 për të plotë, 0,3 për të pjesshme) – 3- Azhurnimi - i rregullt – 6 (në të 3 vizitat ka ndryshime), shpesh – 4 në 2 prej tri

vizitave ka ndryshime, rallë - 2 (në një nga tri vizitat ka ndryshime) nuk azhurnohet – 0 – 6

3. Kanalet e shfrytëzuara për punën e Këshillit të Komunës – 5 pikë

Shuma e produkteve të ponderit të eksploatimit i shumëzuar me përqindjen e kanalit tëshfrytëzuar dhe e pjesëtuar me 100:

KK = PE1 х pk1/100 + PE2 x pk2/100 + … + PE8 x pk8/100Ponderi i eksploatimit është eksploatimi i vlerësuar i kanalit nga ana e të gjithë tëanketuarve në rajon (përgjigjet në pyetjen nr.3):

- mbi 25,01% - pk = 5- 20,01 deri 25,00% - pk = 4- 15,01 deri 20,00% - pk = 3

- 10,01 deri 15,00% - pk = 2- 5,01 deri 10,00 – pk = 2- nën 5,00 - pk = 0

Sipas këtyre kritereve janë fituar këto ponderë të eksploatimit të kanaleve të cekura tëinformimit:

- Mediat lokale – 5- Ueb faqja - 3- Tabela e shpalljeve e komunës - 3- Gazeta komunale - 2- Buletini i komunës – 1

- Tabela e shpalljeve e BV/BU/OQ – 1

- Debate publike – 1


10/25

- Shtypi lokal – 0

4. Kanalet e shfytëzuara për punën e kryetarit të komunës – 6 pikë

Njëlloj si për Këshillin, plus një pikë nëse praktikohet ditë pranimi.

5.

Përfshirja gjatë miratimit të buxhetit të komunës – 5 pikë

- Dy herë (mbi 30% e të anketuarve) – 5 pikë- Dy herë (mbi 10% e të anketuarve) – 4 pikë- Një herë (mbi 30% e të anketuarve) – 2 pikë- Një herë (mbi 10% e të anketuarve) – 1 pikë

6. Informim për shkallën e decentralizimit – 5 pikë

- Mbi 50% të informuar për fazën e vërtetë – 5 pikë- 40,01% – 50,00% – 4 pikë- 30,01% – 40,00% – 3 pikë

- 20,01% – 30,00% – 2 pikë

- 10,01% – 20,00% – 1 pikë- Mbi 10 – 0 pikë

2. KARAKTERISTIKAT THEMELORE TË PËRGJGJSHMËRISË DHETRANSPARENCËS NË NIVEL RAJONAL

2.1 Percepsioni i përgjithshëm i transparencës dhe përgjegjshmërisë sëkomuanve nga ana e qytetarëve

Pjesëmarrja e qytetarëve në vendimmarrjen në komunat është përcaktuar në Ligjin përvetëqeversije1 me çka mundësohet të shprehurit e lirshëm e vullentit të tyre. Në Ligj janëparaparë format e pjesëmarrjes direkte (të drejtpërdrejtë) të qytetarvëe:

Iniciativë qytetare; Tubime të qytetarëve; Referendum; Parashtresa dhe propozime;

Debate publike; Anketa

Përveç këtyre formave të përfshirjes së qytetarëve në proceset e vendimmarrjes në nivellokal, si novitet në komunat është edhe Forumi në bashkësi. Komunat e integruan këtëinstrument nëpërmjet miratimit të ndryshimit të statuteve të tyre. Përvoja pozitive ngaorganizimi i forumeve në 22 komuna në rajone të ndryshme në Maqedoni tregoi se komunatkanë vullnet të mirë dhe kapacitetet që ta praktikojnë këtë mënyrë të kyçjes së qytetarëvenë procesin e marrjes së vendimeve. Si rezultat i kësaj, në vitin 2010, nën organizim të

1 Ligji për vetëqeverisje lokale “Gazeta zyrtare e RM-së, nr. 5“ dt. 29.01.2002, neni 25.


11/25

Bashkësisë së Njësive të Vetqeversijes Lokale (BNJLV), u përpilua amandament përpërfshirjen e forumeve në Statutin e njësive të vetëqeverisjes lokale si mënyrë epjesëmarrjes qytetare. Ndryshe, esenca e procesit të forumit është zhvillimi i pjesëmarrjesparticipative, ku qytetarët drejtpërsëdrejti kyçen dhe vendosin për shfytzueshmërinë emjeteve të disponueshme të komunës, duke filluar nga debatet publike rreth nevojave të

definuara, deri te idetë e projektit dhe vetë projektet.

Shpenzimet për implementin të pjesëmarrjes së drejtpërderjtë të qytetarëve në

vendimmarrje bien mbi kurriz të buxhetit komunal. Së këtejmi, përdorimi i instrumentevepër participim (pjesëmarrje) të qytetarëve në procesin e vendimmarrjes, varet prej shumëaktorëve, faktorëve, por në radhë të parë varet nga vullneti politik, si dhe nga rresurset me

të cilat disponon qeverisja lokale për realizimin e qëllimit të participimit.

Rëndësia e participimit të qytetarëve shteret edhe prej dokumenteve të Këshillit të Evropës,në radhë të parë prej Konventës Evropiane (Kartës Evropiane) për vetëqeverisje lokale,

(dokument i ratifukuar) me të cilin obligohen shtetet nënshkruese për respektimin e këtyrenormave. Kështu për shembull neni tre (3) thotë: “E drejtë e qytetarit është që të merr pjesënë menaxhimin e politikave lokale”.

Transparenca në punën e vetëqeverisjes lokale është parakushti i parë për sigurimin epjesëmarrjes së qytearëve në vendimmarrjen. Prandaj, obligim permanent i administrаtëskomunаle është që të sigurojë rritjеn e nivelit të informimit të qytetarëve, si nga burimetvejake të informacioneve ashtu edhe me informacione nga burime tjera. Vetëm ashtuadminstrata e vetëqeverisjes lokale do të shndërrohet në servis të mirëfilltë për qyterarët.Qytetarët kanë të drejtë të vendosin për çështje me rëndësi lokale nga sfera e urbanizmit,

mbrojtja e mjedisit jetësor, zhvillimin ekonomik lokal, veprimtaritë publike, kulturë, sportdhe rekreim, mbrojtje sociale dhe mbrojtje të fëmijëve, arsim, mbrojtje shëndetësore dhembrojte nga zjarri.2 Në pjesën e të drejtave të garantuara për transparencë, vetëqeverisjalokale ka obligim të sigurojë qasje deri te dokumentacioni nëse një gjë e tillë kërkohet prejqytetarëve.3 Informacionet me karakter publik të cilat lidhen me kompetencat evetëqeverisjes lokale kanë të bëjnë me aspektet në vijim:

Miratimi i buxhetit të komunës, ndryshimeve dhe plotësimeve të tija, rebalance,llogari vjetore, vërtetim i lartësisë së burimeve vetjake për financim, si dhe miratim iraporteve për ekzekutimin e buxhetit;

Emërimi i anëtarëve në këshillat drejtuese të shërbimeve publike të themeluara ngakomuna, miratimi i programeve të tyre për punë, planeve financiare, raporteve tëpunës dhe llogaritë vjetore;

Dhënien e lejeve për kryerjen e veprimtarisë me interes publik me rëndësi lokale; Vendimmarrje për mënyrën e disponueshmërisë me pronësinë e komunës; Furnizime publike të komunës; Planifikim urbanistik dhe rregullimi i hapësirës dhe tokës ndërtimore;

2

Kushtetuta e RM-së Neni 105, viti 20023 Ligji për qasje të lirë deri te informatat me karakter public “Gaz. Zyrtare e RM -së, nr.13” dt. 01.02.2006 Neni 3


12/25

Mbrojtja e mjedisit jetësor dhe natyrës – masa për mbrojtje dhe parandalim tëndotjes së ujit, ajrit, tokës dhe mbrojtje nga zhurma;

Zhvillim ekonomik lokal – planifikimi i zhvillimit ekonomik lokal; përcaktimi iprioriteteve zhvillimore dhe strukturore; udhëheqja e politikës ekonomike lokale;

Veprimtaritë komunale – furnizim me ujë të pijshëm; bartja dhe filtrimi i ujërave të

zeza; mirëmbajtja e ndriçimit publik; grumbullim, transport dhe veprim me mjetetkomunale të forta dhe mbetjet teknologjike; rregullimi dhe organizimi i transportitlokal publik linjor për udhëtarët; ndërtim, mirëmbajtje, rekonstruktim dhe mbrojtje

të udhëve lokale, rrugëve dhe objekteve tjera infrastrukturore; rregullimi i regjimit tëtrafikut; ndërtim dhe mirëmbajtje të sinjalizimit të trafikut rrugor; ndërtim dhemirëmbajtje e hapësirës publike për parkim; përcaktimi i emrave të rrugëve,

shesheve, urave dhe objekteve tjera infrastrukturore; Kulturë – mbështetje institucionale dhe financiare të institucioneve dhe projekteve

kulturore; organizim i manifestimieve kulturore; Sport – organizimi i ngjarjeve dhe manifistimeve sportive; mirëmbajtja dhe ndërtimi i

objekteve të sportit; mbështetja e lidhjeve sportive; Mborjtja sociale dhe mbrojtja e fëmijëve – financim, investim dhe mirëmbajtje e

kopshteve të fëmijëve dhe shtëpive të pleqve; Arsimi – themelim, financim dhe administrim me shkollat fillore dhe të mesme,

organizim i transportit dhe ushqimit të fëmijëve dhe vendosja e tyre në konviktenxënësish;

Mbrojtja shëndetësore – edukimi shëndetësor; përparimi i shëndetit; aktivitetetshëndetësore; mbrojtja e shëndetit të punonjësve dhe mbrojtja gjatë punës;mbikëqyrje shëndetësore mbi mjedisin jetësor; asistencë e pacientëve me nevojaspeciale.

Qasja deri te informatat me kakarkter publik është një instrument mjaft i rëndësishëm përdemokratizimin e shoqërisë, e posaçërisht në nivel lokal. Realizimi i kësaj të drejte tëqytetarëve është një parakusht qenësor për përgatitjen e tyre për pjesëmarrje cilësore nëshqyrtimin dhe krijimin e politikave me interes publik. Për shkak të kësaj, me ligjin për qasjetë lirë deri te informatat me karakter publik janë paraparë një sërë obligimesh dheparakushtesh që duhet t’i bëjnë shërbimet publike që ta lehtësojnë këtë proces. Atoparakushte kanë të bëjnë me vendosjen e rregullativës interne, deri te autorizimi i njëpersoni të veçantë ose personave të cilët qytetarëve do tu mundësojnë qasje deri teinformatat me karakter publik. Krahas kësaj rregullshmërie normative, në publik ekziston

përshtypja se funksinimi i kësaj praktike nuk është në nivel të kënaqshëm. Me rastin epërpjekjes që këtë ta kontrollojmë gjatë anketimit, pjesa dërmuese e përfaqësuesve tëkomunave shpalosnin pohimin se ata mundësojnë qasje deri te informatat me karakterpublik, por gjatë kërkesës që të tregojnë evidencën për atë praktikë, nuk morëm asnjëkonfirmim. Përgjigjet ishin se nuk ka nevojë (nuk është paraparë obligimi) për mbajtjen e njëevidence të tillë. Ekipi hulumtues kishte supozimin se e vërteta është diku ndërmjet,respektivisht se në disa komuna ka qasje të lirë deri te informatat me karakter publik, por sepër këtë nuk ka evidencë. Me qëllim që të konstatohet gjendja reale, ekipi i hulumtimit nëmënyrë poltësuese iu qas kontrollit në terren. Iu qas një kërkese të simuluar për informatame karakter publik prej komunave nga ana e bashkëpunëtorëve në terren, por kësaj radhe si


13/25

qytetarë4. Ky simulim në esencë e konfirmoi supozimin tonë se kjo praktikë është nëzanafillë. Në fakt, në 4 prej 15 komunave “qytetarët” udhëzohen që ato informata t’i marrinvetëm prej kryetarit të komunës, që paraqet indikator se është relativisht vështirë të vihetderi tek ato informata. Në 6 komuna janë marrë informata me karakter publik nga personatadekut në komunë. Në dy komuna është thënë se madje edhe bashkësitë vendore si forma

të veprimit të komunës kanë vështirësi që të marrin informatat e nevojshme osemëvetësisht të marrin vendime pa pëlqim paraprak prej kryetarit të komunës.

Vështrimet për transaprencën e vetëqeverisjes lokale bazohen në rrëfimet e drejtpërderjtatë qytetarëve për aspekte të caktuara të informimit, por edhe në mënyrë të tërthortënëpërmjet mënyrave me të cilat ata informohen (shfrytëzimi i kanaleve të komunikimit). Në

informimin e qytetarëve dominojnë kanalet njëkahëshe, ndërsa kanalet dykahëshe (debatedhe ditë takimi të kryetarit – më rallë janë të pranishme). Kështu, sipas kallzimeve tëqytetarëve, si me informata më të besueshme, numri më i madh i qytetarëve 34,1% më sëshpeshti informohen nëpërmjet mediave lokale, e më pas vijojnë: ueb faqet e komunave,

tabela e shpalljeve të komunës dhe tabelat e shpalljeve në bashkësitë vendore ose urbane.

Nga ana tjetër, përfaqësuesit e bashkësive venodre, bashkësive urbane dhe OQ përkatësekanë percepcion më ndryshe për atë se si qytetarët informohen për punën e administratëskomunale. Pjesa dërmuese e tyre konsiderojnë se qytetarët më së shumti e shfrytëzojnëueb faqen e komunës (42,3%), e pastaj vijojnë mediat lokale dhe buletini i komunës.Sidoqoftë, dy kanalet dominante janë mediat lokale dhe ueb faqja e komunës, me atë që megjasë vlerësimi i përaqësuesve të BV/BU/OQ është nën ndikimin e përvojës personale nëshfrytëzimin e ueb faqes së komunës.

Ky raport në vlerësimet është i pranishëm edhe në vlerësimin e shfrytzueshmërisë sëkanaleve të informimit: qytetarët më së larti e rangojnë shfrytzueshmërinë e mediavelokale, kurse përfaqësuesit e BV/BU/OQ shfrytzueshmërinë e ueb faqes. Relevanca evlerësimit të qytetarëve për shfrytëzimin e informimit dhe rëndësinë e tyre konfrimohetedhe me korelacionin rleativisht të lartë (0,459) të shfrytëzimit të kanaleve për informim përpunën e Këshillit të Komunës me rëndësinë e vlerësuar të atyre kanaleve, si dhekorelacionin diç më të ulët të informimit për punën e kryetarit (0,363) me relevancën evlerësuar të atyre kanaleve.

Gjendja e këtillë e shfrytëzimit të mediave lokale si mënyrë dominante dhe e preferuar e

inofmrimit e thekson relevancën e funksionit të marrëdhënieve me publikun nëadministratën komunale, e cila sipas të dhënave të fituara nuk është në nivel tëmjaftueshëm të zhvillimit: vetëm 2 prej komunave në ekzemplar kanë seksion/shërbim përmarrëdhënie me publikun (Tetovë dhe Gostivar), kurse tjerat kanë vetëm zëdhënës(portparoll), por jo edhe profesionalist për marrëdhënie me publikun. Një komunë nuk kaasgjë.

4

Sa bashkëpunëtorë kanë arritur që të prezantohen si qytetarë, e sa janë identifikuar si anketues terreni tëhulumtimit, nuk do të mundeshim të pohojmë.


14/25

Perceptimi i përgjithshëm i transparencës së vetëqeverisjes lokale i konstatuar nëpërmjetinformimit të qytetarëve për punë, respektivisht aktiviteteve të vetëqeversisjes lokale nukështë në nivel të kënaqshëm. Vetëm 7,9% e qytetarëve të anketuar konsiderojnë se janëtërësisht të informuar dhe 31,4% mjaftueshëm ose vetëm diç më shumë se 1/3 eqytetarëve. Kjo në asnjë rast nuk mund të konsiderohet si indikartor i mirë i transparencës.

Ky vlerësim më pas zbret në nivel më të ulët kur do të shohim opinionet për efektin nga kyinformim. Kështu për shembull, matja indirekte e kënaqshmërisë nga informimi i qytetarëvenëpërmjet pyetjes “Për cilat sfera nga kompetencat e komunës do të donit që në mënyrë

plotësuese të informoheni”, prej 10 modaliteteve të ofruara për kompetencat, qytetarëtkanë nevojë për informata plotësuese për tre nevojat më vitale: papunësia – 34,5%,infrastruktura – 24,3% dhe zhvillimi lokal – 20,1% e të anketuarve. Nëse për papunësinë

mund të konsiderohet se ekziston interesim i drejtpërdrejtë personal, atëherë për dy sferattjera mund të thuhet lirisht se qytetarët e shpalosin interesimin e tyre më të gjerë qytetarpër zhvillimin e përgjithshëm të komunës, e nëpërmjet kësaj edhe zgjidhjen e punësimit siçështje ekzistenciale.

Indidkator plotësues për informimin relativisht të ulët të qytetarëve për punën dhe gjendjetnë vetëqeverisjen lokale jep edhe e dhëna se 43,8% e të anketuarve janë përgjigjur se nuk edinë se në cilën fazë të decentralizimit është komuna e tyre, dhe së bashku me ata të cilëtgabimisht janë përgjigjur, ai numër i mosinformimit ose keqinfomimit (mosazhuritet iinformimit paraprak) është mbi 50%.

E ngjashme, ndonëse pak më e volitshme, është gjendja me informimin e qytetarëve përpunën e kryetarit të komunës – 9,3% e dinë se kryetari i komunës nuk ka ditë pranimi, kurse35,3% nuk janë të informuar nëse kryetari i komunës ka ose nuk ka ditë pranimi. Vetëm

18,0% janë plotësisht të informuar për ditën, vendin dhe kohën e ditës së pranimit. Edhekëtu, kur shkohet në informimin për çështjet vitale, gjendja mbetet e pakënaqshme: vetëm14,4% e të anketuarve janë prononcuar se kryetari i komunës dhe administrata komunaleparashtrojnë llogaridhënie publike për të gjitha ndërhyrhjet investicionale, kurse 1/3 e tëanketuarve konsiderojnë se kjo bëhet vetëm një herë në vit në kuadër të raportit vjetor passhpenzimit të mjeteve buxhetore.

Përafqësuesit e BV/BU/OQ kanë shkallë të lartë të opinionit të harmonizuar për relevancëne buxhetit të komunës: 62,5% e përfaqësuesve të BV/BU/OQ konsiderojnë se ajopjesëmarrje është shumë e rëndësishme, kurse 32,7% se është e dobishme (një shkallë më e

ulët e rëndësisë), por edhe qytetarët kishin një vlerësim të ngjashëm: 51,4% e qytetarëve tëanketuar konsiderojnë se ajo pjesëmarrje është shumë e rëndësishme, kurse 38,9% se ështëe dobishme, ose se të dy grupacionet e involvuara rreth 90% konsiderojnë se është edobishme përfshirja e qytetarëve në përcaktimin e prioriteteve të komunës. Ky indikatorështë mjaft i rëndësishën në gjurmimin e mëtutjeshëm drejt modaliteteve për zhvillim tëdemokracisë lokale.

2.2 Përfshirja e palëve të involvuara (BV/BU/ОQ) në rritjen e transparencësdhe përgjegjshmërisë së vetëqeverisjes

Krahas investigimit dhe percepcionit të përfaqësimit të BV/BU/OQ për mënyrat e informimittë qytetarëve, me hulumtimin kërkoheshin edhe të dhëna për përfshirjen e BV/BU/ОQ në


15/25

informimin dhe mobilizimin e qytetarëve në punën e vetëqeversisjes lokale. Sipaskompetencave dhe rrëfimeve të përfaqësuesve të BV/BU/OQ për punën e tyre meqytetarët për punën e vetëqeverisjes lokale, janë të rëndësishme për kontributin eBV/BU/OQ në rritjen e transparencës dhe përgjegjshmërisë së vetëqeverisjes lokale, janëkëta dy indikatorë: e para, si vetë ato (BV/BU/OQ) i informojnë qytetarët për punën e

vetëqeverisjes lokale dhe e dyta, si ata, duke i prërfaqësuar qytetarët, impenjohen nëpërgatitjen e prioriteteve të komunës. Përgjigjet në këto dy pyetje janë relativisht tëkënaqshme.

Për informim plotësues të qytetarëve këto organizata, sipas mendimit të përfaqësuesve tëtyre, organizojnë tubime të qytetarëve -58,7% e të anketaurve, tribuna tematike – 19,2%,

grupe pune ad-hock – 11,6% dhe nëpërmjet ditëve të pranimit në BV/BU/OQ - 10,6%.Realiteti i këtij imazhi relativisht të mirë problemtaizohet nëse këto prononcime krahasohenme prononcimet e qytetarëve të cilët thonë se vetëm 5,6% informohen nga tabela eshpalljeve të BV/BU dhe vetëm 4,6% informohen prej debateve dhe tubimeve ose

maksimum 10,0% e qytetarëve të anketuar i kanë shfrytëzuar BV/BU/OQ për informimin etyre për punën e vetëqeverisjes lokale. Dallimi kaq i madh mund të shpjegohet vetëm me savijon: ose përfaqësuesit e BV/BU/OQ japin imazh të zbukuruar për punën e vet oseorganizojnë informim për qytetarët, por qytetarët janë pak të përfshirë në ato forma tëinformimit dhe impenjimit.Ndërsa për raportin e BV/BU/OQ në përfaqësimin e interesave të qytetarëve paravetëqeverisjes lokale janë fituar indikatorë pozitivë: 46,2% e përfaqësuesve të anketuardërgojnë propozime me shkrim deri te vetëqeverisja lokale, 28,8% propozime me gojë derite kryetari i komunës dhe 13,6% kanë marrë pjesë në prezantime publike të draft-buxhetittë komunës.

Krahas këtyre karakteristikave regjionale të bashkëpunimit të palëve tjera të involvuara nërritjen e transparencës së komunave, në tabelën 1 janë dhënë edhe rezultate individualenga auditi i komunave.

2.3 Uebfaqja si kanali më i dobishëm dhe më dominant i informimit tëqytëtarëve

Ueb faqet e komunave janë specifike për secilën komunë ndaras. Megjithatë, analizat epërmabjtjeve të komponenteve fikse dhe të tre vizitave të njëpasnjëshme të komponentevedinamike, tregojnë edhe disa karakteristika më të përgjithësuara të këtij, tani për tani përqytetarët i dyti me radhë për nga rëndësia kanal informimi, ndërsa në të ardhmen gjithnjëmë i rëndësishëm.

E para, komponentet fikse të ueb faqes janë vlerësuar si të mjaftueshme ose komplete nëmbi 50% të komunave për: lokacionin e komunës, informata për kontakt, organogrami ivendosur, për përbërjen e organizmave punuese dhe informata mjaft të rëndësishme përproceduart për marrjen e shërbimeve të caktuara nga ana e administratës komunale.

E dyta, si më të pranishme ose vetëm pjesërisht të kënaqshme janë vlerësuar përmbajtjet e

ueb faqes për komponentet fikse në vijim: informacione dhe adresa për të gjitha shërbimet


16/25

e komunës, linqe për shërbimet shetërore të komunës, deklaratë eksplicite për vizionin,misionin dhe strategjinë e komunës, mungesë e statutit të vendosur të komunës. Katërkomponentet e fundit konsiderohen si mungesë kyçe e informatave për komunën tënevojshme për qytetarët, e me këtë edhe indikator shumë të ulët të transparencës dhepërgjegjshmërisë së vetëqeversisjes lokale.

E treta, prej përmbajtjeve dinamike me kualitet të kënaqshëm është vlerësuar prania edokumenteve tjera për punën e vetëqeverisjes lokale, siç janë rregulloret dhe vendimet e

këshillit të komunës.

E katërta, si gjendje mjaft brengosëse është prania e pamjaftueshme e përmbajtjeve

dinamike në një numër të madh komunash të cilat kanë të bëjnë me: dokumentacionin përpunën e ndërmarrjeve publike komunale, program i pavendosur vjetor për punën dhebuxhetin e komunës, mosvendosja në ueb faqe e ftesave për seancë të këshillit dheprocesverbalet e punës së tij (madje 57,1% e komunave).

E pesta, të gjitha gjendjet e palakmueshme rrumbullakohen me nivlein e ulët të azhurnimittë ueb faqeve – vetëm 7,1% e ueb faqeve janë vlerësuar se azhurnohen rregullisht (gjatë trevizitave të njëpasnjëshme)5 përkundër shkallës së lartë të azhurnimit të prezantuar ngapërfaqësuesit e komunave. Pas prezantimit të këtyre gjendjeve të tribunave publike mbidraft raportin është vërejtur dinamizim i dukshëm i azhurnimit të ueb faqeve. Kështu, gjatëvizitës së bërë më 15.3.2012, është konstatuar se 8 prej15 komunave (mbi 50%) rregullisht iazhurnojnë ueb faqet si në aspekt të postimit të informatave të reja për punën e kryetaritdhe këshillit të komunës, ashtu edhe të informacioneve për ngjarjet në të cilat ështëinvolvuar komuna. Vetëm tre komuna kanë ueb faqe joaktive.

Me ndryshimet e këtilla mund të pritet që të ndryshojë praktika e qytetarëve, të cilat derimë tani më shumë preferonin mediat lokale, të fillojnë të orientohen edhe drejt shfrytëzimittë informacioneve zyrtare në ueb faqe si burim informimi.

2.4 Efektet më karakteristike dhe indikatorët objektiv të transparencës dhepërgjegjshmërisë

Një nga indikatorët më të rëndësishëm të përgjegjshmërisë dhe transparencës sëvetëqeverisjes lokale është percepcioni i efekteve nga puna e vetëqeverisjes lokale. Njëpjesë e këtyre indikatorëve janë shpalosur nëpërmjet të dhënave objektive (numri iparashtresave të dorëzuara të zgjidhura pozitivisht), ndërsa një pjesë janë vlerësimesubjektive të qytetarëve të anketuar (dobitë nga decentralizimi). Për shkak tëkompleksivitetit të këtyre indikatorëve në këtë hulumtim ato janë përpunuar vetëm sishoqëruese, indikatorë plotësues i taransparencës dhe përgjegjshmërisë (punësimit) dheanaliza e tyre e thelluar duhet të jenë objekt i hulumtimeve të posaçme.

5 Të dhëna më konkrete për azhurnimin dhe shfrytëzimin e ueb faqeve (vizitave) janë dhënë në pasqyrën e

gjendjeve sipas komunave.


17/25

Ndikimi i decentralizmit mbi kualitetin e shërbimeve të komunës, në esencë është vlerësuarpozitivisht: 29,4% e të anketuarve e vlerësojnë si të madhe, ndërsа 51,1% si të pjesshme, qëpër një periudhë kaq të shkurtë të kompetencave të decentralizuara duhet të konsiderohetsi e kënaqshme. Kjo gjithësesi është edhe kontribut pozitiv drejt indikatorit tëpërgjegjshmërisë së vetëqeverisjes lokale, e cila ato kompetenca i vë në funksion të

shërbimeve kualitative të qytetarëve.

Percepcioni pozitiv paraprak i ndikimit të decentralizimit më konkretisht është vërtetuar

nëpërmjet trajtimit të parashtresave të qytetarëve. Rreth 40 % e të anketuarve kanëdorëzuar parashtresa të caktuara (25,8% 1-3 parashtresa, 9,5% 4-6 parashtresa dhe 5,7%mbi 7 parashtresa në 2 vitet e kaluara) dhe mbi 70% e tyre pozitivisht janë zgjidhur.

Për dallim nga veprimi pozitiv ndaj parashtresave individuale të qytetarëve, përfshirja eqytetarëve në prezantimin publik të prioriteteve vjetore në buxhetin e komunës në dy vitete fundit nuk mund të konsiderohet si i kënaqshëm. Mbi 2/3 e të anketuarve (72,1%)

asnjëherë në dy vietet e fundit nuk kanë qenë të pëfshirë në ndonjë formë të prezantimitdhe informimit në lidhje me prioritetet në buxhetin e komunës. Indikatori i këtillë gjithsesinuk shkon në favor të një vlerësimi më të lartë të transparencës së komunave.

Punësimi në kushte të papunësisë së madhe është brengë direkte ose indirekte thuajse tëtë gjithë popullatës. Për shkak të kësaj, sa objektivisht, aq edhe nën ndikimin e opinionitpublik dhe me këtë investigim është vërtetuar opinioni i përhapur më pak ose më shumëdhe i konfirmuar me fakte se transparenca në punësimin në administratën publike, është nënivel skajshmërisht të ulët. Sipas prononcimit të të anketuarve, vetëm 15,3% e tëanketuarve konsiderojnë se punësimi në administratën komunale është e drejtë dhe

transparente. Pjesa më e madhe e të anketuarve (37,7%) e vërtetojnë opinionin e përhapurse punësimi në administratën komunale dominojnë lidhjet partiake, ndërsa 19,5%konsiderojnë se dominon nepotizmi (lidhjet familjare).

3. GJENDJET SPECIFIKE ME PËRGJEGJSHMËRINË DHE TRANSPARECËN EKOMUNAVE

Sipas krietereve të përmendura për kuantifikimin e transparencës në pjesën për metodologjitë hulumtimit, për secilën komunë është vërtetuar indeksi dhe sipas tij edhe rangu i

transparencës (tabela 2). Nga kjo pasqyrë mund të kuptohet edhe ajo se si është derivuar aiindeks sipas të dhënave të fituara nga hulumtimi me të gjitha instrumentet eimplementuara. Kjo do të thotë edhe në disa pjesë në secilën komunë duhet në të ardhmentë punohet. Në fund të këtij raporti është dhënë rang lista komparative e transparencës sëkomunave të këtij rajoni të krahasuara me rangun e fituar në hulumtimin paraprak tëtransparencës së realizuar nga ana e FORUM-it (tabela 3).

Në vazhdim janë dhënë karakteristikat tjera të komunave me gjendjet e tyre specifike nëpërgjegjshmërinë dhe transparencën.

1. Gostivar: Gostivari është komunë e cila zë një sipërfaqe prej rreth 519 km2. Qytetiparaqet mjedis administrativ, politik, kulturor dhe mjedis biznesi për rreth 81.000 banorë,


18/25

prej të cilëve në vetë bërthamën e qytetit jetojnë thuajse 36.000 banorë. Mjedis tipikmultikulturor. Aty jetojnë shqiptarë, maqedonas, turq, romë dhe tjerë. Në kuadër tëkomunës funksionojnë 42 bashkësi vendore. Sipas gjetjeve nga hulumtimi, qytetarëtinformohen për punën e administratës komunale nëpërmjet ueb faqes së komunës (90% etë anketuarve) dhe buletinit të komunës (10% e të anketuarve). E njëjtë është gjendja për

shfrytëzimin e burimeve të informatave edhe për punën e kryetarit të komunës. Gostivariposedon ueb faqe të pasur e cila është në shqip, maqedonisht, turqisht dhe anglisht. Krahasakteve të përgjithshme për punën e vetëqeversisjes lokale, rregullisht postohen

inforamcione mbi seancat e mbajtura të këshillit, buletineve zyrtare, si dhe informacionepër punën e autoriteteve lokale. Vizitueshmëria deri më 06.05.2011 është 1.021.734 dhe1.543.213 herë deri më 08.08.2011, ndërsa më 15.02.2012 vizitueshmëria është 1.957.113.6

2. Jegunovcë: Komuna e Jegunovcës është e formuar prej 17 vandbanimeve dhe e njëjtaparaqet bashkësi multietnike në të cilën dominant janë maqedonasit dhe shqiptarët. Numri ipërgjitshhëm i popullatës në komunën e Jegunovcës, sipas të dhënave nga regjistrimi i vitit

2002 është 10.790 banorë. Sipas të dhënave nga hulumtimi, qytetarët informohen përpunët e administratës komunale nëpërmjet buletinit të komunës (75% e të anketuarve) dheueb faqen e komunës (25% e të anketuarve). Ueb faqja është vetëm në gjuhën maqedonasedhe posedon informacione siç janë: aktet e përgjitshhme të komunës, informata për seancate mbajtura të këshillit, vendime, informata për ngjarje etj. Viztueshmëria deri më06.05.2011 është 10.337 dhe 14.521 herë më 01.08.2011, përfundimisht me 15.02.2012vizitueshmëria është 28.439.7

3. Tearcë: Sipas regjistrimit të popullatës të vitit 2002 në Komunën e Tearcës ka 22.454

banorë. Në kuadër të komunës funksionojnë 13 bashkësi vendore. Sipas rezultateve nga

hulumtimi, qytetarët informohen për punën e administratës komunale nga Ueb faqja ekomunës (60% e të anketuarve) dhe mediave lokale (40% e të anketurve). Ueb faqja ështëvetëm në gjuhën shqipe, posedon informata për kontakte dhe disa novitete në lidhje mengjarje të caktuara në komunë. Për vizitueshmërinë nuk kemi informacione, nuk ështëkonstatuar azhurnimi i rregullt i ueb faqes. Në këtë komunë ekziston person i autorizuar përdhënie të informative me karakter publik.

4. Vrapçisht : Komuna e Vrapçishtit territorialisht zë një siprfaqe prej 185.1 km2 me numërtë përgjithshëm të popullatës prej 28.210 banorësh. Përqindja më e madhe (83 %) janë

shqiptarë, (13%) turq dhe (4%) maqedonas. Në kuadër të komunës funskionojnë 14

vendbanime. Sipas hulumtimit, qytetarët janë të informuar për punën e administratëskomunale nëpërmjet tabelës së komunës (60% e të anketuarve), prej mediave lokale (20% etë anketuarve). Ueb faqja është vetëm në gjuhën shqipe, një pjesë e linqeve nuk hapenndonëse ekzistojnë informacione për ngjarje dhe zhvillime të caktuara në komunë dhe link

në të cilin qytetarët mund të parashtrojnë pyetje deri te qytetarët. Për vizitueshmërinë nukkemi informacione nga ana e administratorëve të ueb faqes, me arsyetimin se nuk kanëinformacione të atilla.

6

Të dhënat janë marrë nga ueb faqja e komunës: www.gostivari.gov.mk 7 Të dhënat janë marrë nga anketimi i administratorëve të ueb faqes së komunës së Jegunovcës

http://www.gostivari.gov.mk/http://www.gostivari.gov.mk/http://www.gostivari.gov.mk/http://www.gostivari.gov.mk/


19/25

5. Zhelina: Fshati Zhelinë dhe 17 vendbanime tjera rurale e formojnë komunën e Zhelinës ecila shtrihet në 199 km² dhe ka 24.390 banorë. Kjo komunë është themeluar me ndarjen eparë territoriale në periudhën e pluralizmit, gjegjësisht në vitin 1996. Madje 99% tëpopullatës e përbëjnë komuniteti etnik shqiptar. Sipas hulumtimit, qytetarët informohenpër punën e administratës komunale nëpërmjet Ueb faqes së komunës (80% e të

anketuarve), nga mediat lokale (20% e të anketuarve). Ueb faqja është vetëm në gjuhënshqipe, ka informacione dhe kontakte për administratën komunale dhe informata përngjarje të caktuara në komunë, ndërkaq mungojnë aktet e përgjitshhme të cilat e

përcaktojnë funksionimin e komunës. Për vizitueshmërinë nuk kemi informata nga ana eadministratorëve të ueb faqes me arsyetim se nuk kanë informata të atilla.

6. Маvrovë-Rostushë: Komuna zë territor prej 682 km2, me popullatë 8.787 banorë.8 Sipasrezultateve nga hulumtimi, qytetarët informohen për punen e administratës komunalenëprmjet mediave lokale (70% e të anketurve), prej Ueb faqes (15% e të anketuarve) dhebuletini i komunës (15% e të anketuarve). Ueb faqja është vetëm në gjuhën maqedonase,

nuk ka shumë informacione përveç kontakteve të administratës komunale dhe informatapër ngjarje të caktuara në komunë. Vizitueshmëria deri më 15.02.2012 është 1.437 vizita.Azhurnimi bëhet rregullisht.

7. Zajaz: Komuna e Zajazit shtrihet në sipërfaqe prej 161 km2 me 1.605 banorë. Në kuadërtë komunës funksionojnë 15 BV. Sipas hulumtimit, qytetarët informohen për punën eadminisutratës komunale nëpërmjet mediave lokale (60% e të anketuarve), prej buletinit tëkomunës (10% e të anketuarve). Sekretari i komunës e kryen funksionin e personit tëngarkuar për marrëdhënie me publikun. Dy televizione lokale rregullisht janë të pranishëmdhe informojnë për seancat e këshillit. Ueb faqja nuk është aktive për momentin.9

8. Bogovinë: Komuna e Gostivarit shtrihet në sipërfaqe prej 143.44 km2 me popullatë prej28.997 banorë, shumica shqiptarë.10 Sipas hulumtimit, del se qytetarët informohen përpunën e administratës komunale nëpërmjet Ueb faqes së komunës (28% e të anketuarve),nga buletini i komunës (28% e të anketuarve) prej shtypit lokal (18% e të anketuarve) dheprej tabelës së komunës nga (10% e të anketuarve). Ueb faqja është vetëm në gjuhënshqipe. Ajo ka informacione të përgjitshhme, kontakte dhe informacione për ngjarje tëcaktuara në komunë, por rregullisht azhurnohet sipas ngjarjeve. Vizitueshmëria është11.072 përlitazi me datën 15.02.2012.11

9. Tetova: Rajoni i Tetovës është i shpërndarë në sipërfaqe prej 1.080 km2 me 86.560banorë. Në kuadër të komunës funksionojnë 30 BV. Sipas rezultateve nga hulumtimi,qytetarët informohen për punën e administratës komunale nëpërmjet Ueb faqes së

8 Informatat janë marrë nga regjistrimi i vitit 2002

9 Përkitazi me 15.02.2012

10http://www.komunabogovine.gov.mk/images/stories/Komuna/Strategjia/UNDP%20Bogovinje%20ALB%2020

11.pdf

11

Informatë që është marrë nga numeratori i vizitueshmërisë së vetë ueb faqes:http://www.komunabogovine.gov.mk/

http://www.komunabogovine.gov.mk/images/stories/Komuna/Strategjia/UNDP%20Bogovinje%20ALB%202011.pdfhttp://www.komunabogovine.gov.mk/images/stories/Komuna/Strategjia/UNDP%20Bogovinje%20ALB%202011.pdfhttp://www.komunabogovine.gov.mk/images/stories/Komuna/Strategjia/UNDP%20Bogovinje%20ALB%202011.pdfhttp://www.komunabogovine.gov.mk/images/stories/Komuna/Strategjia/UNDP%20Bogovinje%20ALB%202011.pdfhttp://www.komunabogovine.gov.mk/http://www.komunabogovine.gov.mk/http://www.komunabogovine.gov.mk/http://www.komunabogovine.gov.mk/images/stories/Komuna/Strategjia/UNDP%20Bogovinje%20ALB%202011.pdfhttp://www.komunabogovine.gov.mk/images/stories/Komuna/Strategjia/UNDP%20Bogovinje%20ALB%202011.pdf


20/25

komunës (50% e të anketuarve), prej mediave lokale (40% e të anketuarve) dhe prej shtypitlokal (10% e të anketuarve). Ueb faqja është në gjuhën shqipe, maqedonase dhe gjuhënangleze12, ueb faqe e pasur e cila është e azhurnuar në të tri gjuhët. Për vizitueshmërinë nukkemi informata zyrtare dhe arsyetimin se në ueb faqen nuk ka matës të vizitueshmërisë.

10. Drugovë: Komuna e Drugovës është pjesë e ish komunës së Kërçovës. Territori ikomunës së Drugovës përfshin sipërfaqe prej 385 km2 me 3.249 banorë. Në kuadër tëkomunës funksionojnë 15 BV. Sipas hulumtimit, qytetarët informohen për punën e

administratës komunale kryesisht nëpërmjet tabelës së shpalljeve. Në kuadër të komunës kaperson të nominuar për zbatim të Ligjit për qasje të lirë deri te informatat me karakterpublik, që në fakt edhe e kryen funksionin e personit për marrëdhënie me publikun. Ueb

faqja është vetëm në gjuhën maqedonase, relativisht e varfër me informata, gjegjësisht nukka qasje më shumë se deri te linqet e ofruara. Vizitueshmëria e ueb faqes në përputhje me06.05.2011 është 1.441, më 18.07.2011 është 1.53913 , në përputhje me 15.10.2011 është1.655 dhe më 15.02.2012 është 1.909 vizita.14

11. Bërvenica: Komuna e Bërvenciës shtrihet në sipërfaqe prej 158 km2 me 15.855 banorë.Në komunë funskionojnë 11 BV. Sipas hulumtimit, qytetarët janë të informuar për punën eadministratës komunale nëpërmjet Ueb faqes së komunës (50% e të anketuarve), prejtabelës së shpalljeve (25% e të anketuarve) dhe (25% e të anketuarve) prej debateve dhetubimeve publike. Ueb faqja është në gjuhën maqedonase dhe në gjuhën shqipe, relativishte pasur me shumë informacione, linqe kontakti të realizuara, projekte të realizuara etj. Nukka informata për vizitueshmërinë e ueb faqes.

12. Vraneshtica: Komuna e Vraneshticës ka popullatë prej 1.322 banorësh dhe 12 bashkësi

vendore në territorin e vet. Mënyra e vetme e informimit të qytetarëve është tabela eshpalljeve në komunë. Ueb faqja është në përpunim prej vitit 2005. Komuna nuk ka gazetëkomunale, nuk ka media lokale, rrallë i shfrytëzon shërbimet e mediave lokale.

13. Kërçovë: Komuna e Kërçovës ka 30.138 banorë me një sipërfaqe prej 49 km2. NëKërçovë ka 20 BU dhe 9 BV. Sipas rezultateve nga hulumtimi, qytetarët informohen përpunën e administratës komunale nëpërmjet Ueb faqes së komunës (27% e të anketuarve),prej mediave lokale (54% e të anketuarve) dhe 18% e të anketuarve prej mediave lokale.Informatat për punën e vetëqeverisjes lokale rregullisht publikohen në gazetën lokale“Ogledalo”, e cila është falas dhe del në dy javë. Ueb faqja është aktive vetëm në gjuhën

maqedonase, kurse në shqip dhe anglisht nuk është aktive.15

Nuk ka informata për seancat embajtura të këshillit, e as qasje deri te buletinet zyrtare. Punë pozitive është ekzistimi ilinkut Е – komuna. Për vizitueshmërinë nuk kemi informacione nga ana e administratorëve.

14. Makedonski Brod: Komuna numëron 7.141 banorë në sipërfaqe prej 888,97km2. Sipashulumtimit, del se qytetarët me punën e administratës komunale informohen nëpërmes

12 http://www.tetova.gov.mk/mk/

13 Të dhënat janë marrë nga anketimi i administratorëve të ueb faqes se komunës së Drugovës

14

Të dhënat janë marrë nga numeratori I vizitshmërisë nga vetë ueb faqja http:www.drugovo.gov.mk/ 15

Përkitazi me 15.10.2011

http://www.tetova.gov.mk/mk/http://www.tetova.gov.mk/mk/http://www.tetova.gov.mk/mk/http://www.drugovo.gov.mk/http://www.drugovo.gov.mk/http://www.drugovo.gov.mk/http://www.drugovo.gov.mk/http://www.tetova.gov.mk/mk/


21/25

tabelës së shpalljeve të komunës (33% e të anketuarve), prej ueb faqes (22% e tëanketuarve) dhe 22% e të anketuarve prej shtypit ditor dhe mediave lokale. Ueb faqja kainformacione për kontakte dhe për ngjarjet në komunë. Vizitueshmëria deri më 19.06.2011ishte 7.600 vizita.16

15. Osllome: Komuna e Osllomesë përfshin sipërfaqe prej 130 km2 me numër tëpërgjithshëm të popullatës prej 10.425 banorë. Sipas hulmtimit, del se qytetarët për punëne administratës komunale informohen nëpërmjet mediave lokale (70% e të anketuarve) dhe

prej buletinit të komunës (15% e të anketuarve). Ueb faqja nuk është funksionale që prej15.10.2011.

4.

KONSTATIME DHE REKOMANDIME

4.1

Konstatime

Gjendjet në raport me hulumtimin e ngajshëm paraprak:1. Në raport me transparencën e konstatuar të komunave të konstatuar me

hulumtimin e Forum – Qendër për hulumitime strategjike dhe dokumentacion, tëzbatuar në 84 komuna në Republikën e Maqedonisë dhe qytetin e Shkupit në vitin2010, me këtë hulmtim është shënuar përmirësim. Përmirësimi ka të bëjë mepraninë më të madhe të ueb faqeve dhe përmirësimin e përmbajtjes së tyre, si dhepërgjigje më e azhurnuar e parashtresave individuale të qytetarëve deri tevetëqeverisja lokale.

2.

Komunat me kalimin e kohës i forcojnë shërbimet për informim të qytetarëve dheaprovojnë mekanizma të reja për informim, llogaridhënie para qytetarëve dhe

përfshirje të drejtpërdrejtë në proceset vendimmarrëse (takime me bashkësitëurbane dhe vendore, ditë pranimi te kryetari i komunës, person përgjegjës përmarrëdhënie me publikun, botim i Buletinit komunal, seanca të hapura të Këshillit tëKomunës, përfshirje e qytetarëve, OQ, sektorit të biznesit gjatë miratimit të buxhetitdhe disa dokumenteve të rëndësishme.

3. Sipas hulumtimeve të përfaqësuesve të anketuar të bashkësive vendore, bashkësiveurbane dhe organziatave qytetare, është rritur angazhimi i këtyre palëve të

involvuara në dy kahe: në informimin e qytetarëve për punën e vetëqeversijes lokale

dhe në parashtrimin e propozimeve deri te vetëqeverisja lokale për prioritetet nëbuxhetin e komunës në emër të qytetarëve.

Krahas këtyre përmirësimeve, të vogla por pozitive, në përgjegjshmërinë dhe transparencëne vetëqeverisjes lokale, me këtë hulumtim janë konstatuar një sërë situatash specifike nëpërgjegjshmërinë dhe transparencën e pritur ose të dëshiruar nga e qyetatrëve tëvetëqeverisjes lokale:

4. Qytetarët informohen përmes mediave lokale, më pas përmes ueb faqeve dhetabelave të shpalljeve të komunës. Përfaqësuesve të BV/BU/OQ dhe të komunave,

16 Të dhënat nga anketimi i administratorëve të ueb faqes së komunës Makedonski Brod


22/25

në vend të parë i venë ueb faqet. Percepcioni ndoshta është një nga arsyet qëkomunat më shumë rëndësi u japin ueb faqeve, sesa vendosjen e seksionit/sektoritpër marrëdhënie me publikun i cili duhet me kohë dhe në mëmyrë adekuate t’ifurnizojë mediat lokale me informata për punën e vetëqeverisjes lokale.

5. Qasshmëria deri te informatat në internet u mundëson qytetarëve të informohen

për ngjarjet e politikës ditore, ndërsa interaktiviteti i vetë mediumit u mundësonforma të reja të komunikimit me përfaqësuesit e zgjedhur. Publikimi i akteve,rendeve të ditës dhe politikave publike në internet e bëjnë pushtetitn lokal më

transparent dhe potencialisht mundëson pjesëmarrje më aktive të qytetarëve6. Në ueb faqet qytetarët do të donin t’i shohin posaçërisht përmbajtjet relevante fikse

(vizionin, misionin, strategjinë, statutin) dhe gjithësesi vendosejn e përmbajtjeve të

domosdoshme dinamike: informacione për dhe prej punës së këshillave tëkomunave, programe vjetore të miratuara, buxhetin, papunësinë, zhvilliminekonomik lokal dhe infrastrukturën lokale etj. Në disa prej komunave azhurnimiështë në nivel të ulët edhe atë më shpesh nga shkaku se në komunat nuk është i

punësuar person adekuat (ing. i informatikës)7. Te qytetarët rritet vetëdija për ndikimin e decentralzimit mbi kualitetin e shërbimeve

të autoriteteve lokale.8. Ndonëse përfaqësuesit e BV/BU/OQ angazhohen në përfshirjen e qytetarëve në

shqyrtimin dhe hartimin e prioriteteve të buxhetit të komunave, qytetarëtkonsiderojnë se kjo nuk është e mjaftueshme.

9. Qytetarët vazdhojnë të jenë të pakënaqur nga shkalla e lartë e partizimit dhenepotizimit gjatë punësimit në administratën lokale, që dukshëm e zvogëlonpercepcionin për vetëqeversisjen lokale si subjekt i përgjegjshëm i shpenzimit tëparave të obliguesve tatimorë dhe servis i qytetarëve.

4.2 RekomandimeNga prapambetjet e konstatuara dhe angazhimin e përfaqësuesve të komunave, BV/BU/OQ,ekipi hulumtues konsideron se pa investime të posaçme të rëndësishme, edhe me angazhimmë adekuat të subjekteve të disponueshme dhe kapaciteteve institucionale, janë tënevojshme përmirësime të gjendjeve drejt këtyre standardeve minimale të

përgjegjshmërisë dhe transparencës së komunave:

1. Forcimi i funksionit për marrëdhënie me publikun në secilën komunë, së paku meobligim të një personi të punësuar në administratën komunale i cili me trajnim

adekuat rregullisht do t’i informojë mediat lokale për ngjarjet në komunë të cilat janë të rëndësishme për qytetarët.

2. Trajnim i personave përgjegjës për marrëdhënie me publikun për: Azhurnim tëmëvetësishëm të faqeve të internetit; Përgatitja e komunikatave për publikun;Grumbullimi i informatave nga sektorët në komunë; Përgatitje dhe implementim ianketave.

3. Vendosje e adresës së ueb faqes së secilës komunë në dokumentet themelore:statuti, vizioni, misioni dhe strategjia e komunës, si dhe azhurnim i komponenteve

dinamike: ftesa për seancat dhe procesverbalet me vendime adekuate të Këshillit tëKomunës.


23/25

4. Zbatim i denjë i obligimit ligjor për konsultim të qytetarëve në përcaktimin e

prioriteteve në buxhetin e Komunës. Në këtë drejtim, pa investime të veçanta mundtë shfrytëzohen kapacitetet institucionale të BL/BU dhe OQ përkatëse.

5.

Kryetarëte komunave të fiksojnë dhe rregullisht të praktikojnë termin për takime tëdrejtpërdrejta me qytetarët : ditë pranimi, takime mujore tematike, paraqitje nëmediat lokale dhe komunikim tjetër me qytetarët.

6. Në të njëjtën linjë është edhe obligimi i kryetarit të komunës për informim tërregullt të publikut për të gjitha ndërhyrjet investive, e jo vetëm në kuadër të

raporitit vjetor.

7. Bashkëistë lokale janë trajta më e afërt e organizimit të qytetarëve, nëpërmjet të sëcilës qytetarët marrin pjesë në zgjidhjen e çështjeve të cilat drejtpërsëdrejti dhe çdo

ditë ndikojnë mbi jetën dhe punën e qytetarëve në komunë. Për punë të suksesshmedhe të frytshme të bashkësive lokale duhet që me Statutin e komunës të definohetrregullimi i tyre dhe rregullisht (d.mth. në 4 vjet të mbahen zgjedhje për këshillalokale). Njëkohësisht, në ueb faqet e komunave është e rëndësishme që të jenë tëqasshme informacionet dhe kontaktet e bashkësive lokale.

8. Është e rëndësisë së veçantë edhe pjesëmarrja e organizatave qytetare në definimin, përpunimin dhe implementimin e politikave publike. Së këtejmi, prej komunave pritetqë të nxisin dhe mundësojnë pjesëmarrje aktive të OQ-ve në miratimin dhe zbatimine politikave. Një nga mënyrat është edhe organizimi i trupave divergjente përkatëse,

në të cilat si anëtarë janë angazhuar përfaqësues të OQ-ve. Organizma të atilla mundtë jenë p.sh. Këshilli për barazi gjinore, Këshilli për luftimin e varshmërive, Këshilli i tërinjve etj.

9. Nevoja për vendosjen e Formave të standardizuara për komunikimin e brendshëmdhe të jashtëm në komunat. Për këtë nevojë, nga ana e BNJLV-së për komunat janëpërgatitur një sërë dokumentesh të cilat kanë për qëllim përparimin e komunikimittë brendshëm në nivel horizontal dhe vertikal, rregullim i mënyrës së koordinimit tëKolegjiumeve në nivel të kryetarit dhe organizim i kolegjiumeve sektoriale, këmbimi iinformatave dhe formimi i konkluzioneve dhe kahet për punë pas përfundimit të

kolegjiumeve, ndjekja e realizimit të detyrave të parashtruara sipas departamenteve,sektorëve, me persona konkret të emëruar dhe afate të precizuara. Bëhet fjalë përkëto elemente: Protokoll për publikun, Plan për publikun, Procedurë për organizimine kolegjiumit, Procedurë për rrjedhë të brendshme të informatave. Në pjesëndërmuese të komunave, këto dokumente janë miratuar edhe me normat nga tënjëjtit dhe zbatohen. Këto dokumente ndërmejt tjerash kontribuojnë në vendosjen estandardeve për publikun në punën e komunës, si bazë për zbatim transparent,kualitativ dhe të organziauar të kompetencave të komunës, marrje të mendimitkthyes prej qytetarëve dhe ngritjen e nivelit t përgjegjshmërisë dhe llogaridhënies sëvetëqevrisjes lokale para qytetarëve. Rekomandohet që komunat të cilat nuk i kanë

miratuar, ta bëjnë këtë dhe denjësisht t’i zbatojnë normat nga të njëjtat.


24/25

10. Për shkak të ndjekjes së gjendjes së publikut në punën e komunës, këshillit tëkomunës i rekomandohet që të formojë organziëm të veçantë – Forum lokal përpublicitet në punë, i përbërë prej përfaqësuesve të shoqatave të qytetarëve,subjekteve afariste dhe mediave, si dhe prej përfaqësuesve të komunës.

11. Në drejtim të rritjes së transparencës dhe llogaridhënies së komunave, do të ishte e

dobishme që të ndërmerren këto masa:- hartimi i strategjisë dhe planit aksional për pengimin e korrupsionit,- formimi i Trupit punues prej përfaqësuesve të vetëqeverisjes lokale, sektorit

civil dhe atij të biznesit.12. Të përpunohen dhe përmirësohen faqet e internetit të komuanve dhe vazhdimisht

të azhurnohen.

13. Të aplikohet numërator për vizitueshmërinë e ueb faqeve.14. Trajnim i të paktën një të puënsuari për azhurnim të ueb faqeve.15. Vendosja e info-pikave në zonën qendrore të qytetit.16. Vendosja e tabelave informuese për qytetarët në qytet dhe në vendbanime rurale.

17.

Pjesëmarrje e shpeshtuar e kryetarit dhe përfaqësuesve të komunave në emisionet etelevizioneve lokale dhe mediave tjera nacionale.

18. Të hartohet dhe botohet broshurë “Si shpenzohen paratë Tuaja“.19. Të hartohet broshurë për kompetencat dhe shërbimet e komunës.20. Të hartohen sqarime për veprimet për shërbeimet e komunës që ofrohen më së

shpeshti dhe të njëjtat të vendosen në Qendrën informative të qytetarëve dhe nëfaqen e internetit.

21. Të bëhën anketa për kënaqshmërinë e qytetarëve nga shërbimet e administartës.


25/25

Shtojca:

Tabelat 1, 2 dhe 3

Documents

Vetëqeverisje lokale e përgjegjshme dhe transparente