1.1. ЖИВИТЕ ОРГАНИЗМИ СЕ ПОВРЗАНИ СО ЖИВОТНАТА СРЕДИНА

- Екологија е наука која ги проучува взаемните односи помеѓу живите организми и средината во која што живеат.

Взаемни врски постојат помеѓу

Растенијата

и се взаемно поврзани преку процесите на

Животните

Растенијата - се автотрофни организми (произведувачи на храна).

Животните - се хетеротрофни организми (потрошувачи на храна).

- Растенијата и животните ги имаат истите материи од неживата природа.

Тоа значи дека

- Живите организми се поврзани со неживата природа.

Природата на биолошките приспособувања се огледа во:

1. Изгледот на организмот (некои инсекти личат на гранчињата на кои живеат)

2. Функциите на делови од телото (хиената има моќни вилици за кршење коски)

3. Физиолошки функции (китовите, фоките и другите цицачи кои нуркаат во вода се приспособуваат на недостиг на О2 кога нуркаат во водата).

растенијата и животните

живите организми и неживата природа

дишење

исхрана

1.2. СЛИЧНОСТИ И РАЗЛИКИ МЕЃУ РАСТЕНИЈАТА И ЖИВОТНИТЕ

- Поради прилагодувањето на живите организми спрема условите во надворешната средина, денес постојат

Помеѓу живите организми постојат разлики во поглед на: сличности т.е. единство во поглед на:1. Надворешната и внатрешната градба 1. клеточната градба2. Начинот на исхрана 2. организација3. Размножувањето 3. животните процеси4. Развитокот5. Однесувањето

1. СПОРЕД КЛЕТОЧНАТА ГРАДБА ОРГАНИЗМИТЕ СЕ ДЕЛАТ НАЕДНОКЛЕТОЧНИ ОРГАНИЗМИ ПОВЕЌЕКЛЕТОЧНИ ОРГАНИЗМИ

Сите функции се извршуваат во една клетка. Одредена група на клетки е специјализирана за вршење на одредена функција.

2. СПОРЕД ОРГАНИЗАЦИЈАТА

КАЈ ЕДНОКЛЕТОЧНИТЕ ОРГАНИЗМИ КАЈ ПОВЕЌЕКЛЕТОЧНИТЕ ОРГАНИЗМИ

Сите функции се извршуваат во една клетка. повеќе КЛЕТКИ во ТКИВА

повеќе ТКИВА во ОРГАНИ

повеќе ОРГАНИ во ОРГАНСКИ СИСТЕМ

ОРГАНСКИ СИСТЕМИ во ОРГАНИЗАМ

3. СПОРЕД ЖИВОТНИТЕ ПРОЦЕСИ

1. ИСХРАНА ------- (растенијата се АВТОТРОФНИ) а (животните се ХЕТЕРОТРОФНИ)

2. ДИШЕЊЕ ------- (размена на гасови и ослободување на енергија од согорената храна)

3. ДВИЖЕЊЕ ------ (животните се движат АКТИВНО) а (растенијата се движат НЕПРИМЕТНО)

4. РЕАГИРАЊЕ НА СРЕДИНАТА ---- (животните развиле СЕТИЛНИ ОРГАНИ)

5. РАСТЕЊЕ --- (преку растење и делба на клетките во организмот)

6. РАЗМНОЖУВАЊЕ ----- (сите живи организми се размножуваат ПОЛОВО или БЕСПОЛОВО)

7. ПРИСПОСОБУВАЊЕ (сите организми се приспособуваат на средината за да опстанат)

2.1. ШТО Е КЛЕТКА? КОИ СЕ НЕЈЗИНИТЕ СОСТАВНИ ДЕЛОВИ? КЛЕТКА И НЕЈЗИНИТЕ СОСТАВНИ ДЕЛОВИ

ГРАДБА НА ЕУКАРИОТСКА ЖИВОТИНСКА КЛЕТКА

500000 разновидни растителни видови1500000 разновидни животински видови

- Антон ван Левенхук – го пронашол микроскопот пред 350 години

Во зависност од тоа дали во клетката има јасно дефинирано јадро – клетките се:

ЕУКАРИОТИклетки кои имаат јадро (од грчките зборови eu - “вистински“ или “добар“ и karyon - “јадро“).

ПРОКАРИОТИклетки кои немаат јадро (од грчките зборови pro - “пред“ и karyon - “јадро“).

Еукариотската животинска клетка е составена од следниве делови:

КЛЕТОЧНА МЕМБРАНА – ја обвиткува клетката однадвор.

ЦИТОПЛАЗМА – содржина која ја исполнува клетката и во која се потопени органелите.

ЈАДРО – најголема органела која содржи наследен материјал – хромозоми.

МИТОХОНДРИИ – во нив се врши клеточно дишење – се добива енергија.

СПОРЕД ГОЛЕМИНАТА КЛЕТКИТЕ МОЖАТ ДА БИДАТ ОД:

7μм – кај еритроцитите

200 μм – кај мускулните клетки

1 mm – кај јајце клетки на жаба

5 cm – кај јајце на кокошка

20 cm – кај јајце на птиците ној и ему

СПОРЕД ФОРМА КЛЕТКИТЕ МОЖАТ ДА БИДАТ:

ТОПЧЕСТИ ПЛОЧЕСТИ КОЦКАСТИ ВРЕТЕНОВИДНИ РАЗГРАНЕТИ

2.2. СЛИЧНОСТИ И РАЗЛИКИ ПОМЕЃУ ЖИВОТИНСКА И РАСТИТЕЛНА КЛЕТКА

РАСТИТЕЛНИТЕ КЛЕТКИ СЕ РАЗЛИКУВААТ ОД ЖИВОТИНСКИТЕ СПОРЕД ПРИСУСТВОТО НА:

КЛЕТОЧЕН ЅИД – се наоѓа над клеточната мембрана и ја заштитува

ВАКУОЛИ – клеточни органели во кои се сместени потребни и непотребни материи за клетката

ПЛАСТИДИ – органели со кои растенијата ја користат сончевата енергија

Хлоропласти – содржат хлорофил и во нив се врши фотосинтеза

Хромопласти – жолто-црвени пластиди кои содржат каротеноиди и присутни се во клетките на обоеното овошје и зеленчук.

Леукопласти – безбојни пластиди

2.3. ФУНКЦИИ НА ЖИВОТИНСКАТА КЛЕТКА И НЕЈЗИНА ДЕЛБА – ПРОЦЕСИ КОИ СЕ ОДВИВААТ ВО КЛЕТКАТА

1. ТРАНСПОРТ НА МАТЕРИИТЕ НИЗ КЛЕТОЧНАТА МЕМБРАНА.

ДИФУЗИЈА – движење на материите од поголема концентрација кон помала концентрација.

ОСМОЗА – дифузија низ полупропустлива мембрана

ФИЛТРАЦИЈА – преминување на материи како резултат на механичка сила од една страна.

АКТИВНО ПРЕНЕСУВАЊЕ – процес при кој има потреба од енергија.

ФАГОЦИТОЗА – голтање на цврсти честички од мембраната во внатрешноста на клетката.

ПИНОЦИТОЗА – премин на капки течност низ клеточната мембрана.

2. ДЕЛБА НА КЛЕТКАТА – ПОСТОЈАТ ДВА ТИПА НА ДЕЛБА НА КЛЕТКАТА:

МИТОЗА – ИЛИ ПРОСТА ДЕЛБА МЕЈОЗА – ИЛИ СЛОЖЕНА ДЕЛБАСе делат сите телесни (соматски) клетки.Митозата има 4 фази:

1. ПРОФАЗА - I ФАЗА2. МЕТАФАЗА - II ФАЗА3. АНАФАЗА - III ФАЗА4. ТЕЛОФАЗА - IV ФАЗА

Се делат само половите клетки јајце клетките сперматозоидите

Се добиваат клетки со половичен број на хромозоми - 23 наместо 46 како кај телесните клетки.

2. 4 . ЖИВОТ НИТЕ СЕ ИЗГРАДЕНИ ОД КЛЕТКИ, ТКИВА, ОРГАНИ И ОРГАНСКИ СИСТЕМИ

1. ПРОКАРИОТСКИ КЛЕТКИ – се најстари клетки на Земјата, пр. бактериите.

2. ЕУКАРИОТСКИ КЛЕТКИ – клетки со јадро и присутни органели

едноклеточни еукариотски клетки – пр. Зелената еуглена

организирани колонии на еукариотски клетки – пр. Волвокс

посложено градени организми кај кои имаме организирање на:

КЛЕТКИ – во – ТКИВА – во – ОРГАНИ – во – ОРГАНСКИ СИСТЕМИ – во – ОРГАНИЗАМ

3. ТКИВО - претставува збир на клетки со слична градба и и зглед кои извржуваат заедничка функција.

ЖИВОТНИТЕ ИМААТ 4 ОСНОВНИ ТИПА НА ТКИВО:

ЕПИТЕЛНО СВРЗНО МУСКУЛНО НЕРВНО- обложува површини на телото.- формира заштитна обвивка.- ги гради жлездите

- дава потпора на сите делови на организмот.-содржи меѓуклеточен материјал.

- изградено е од клетки т.н. мускулни влакна.- напречно пругасти мускули- мазни мускули- срцев мускул

- содржи клетки способни за примо-предаја на дразби.

ОРГАН Е составен од одредени видови на ткива кои дејствуваат заедно за извршување на посебна функција. (срце, бубрег, желудник).

ОРГАНСКИ СИСТЕМЕ составен од група на органи кои заедно дејствуваат за извршување на одредени функции. Пр. дигестивен систем.

ОРГАНИЗАМ Е функционална целина од сите органски системи заедно.

2.5. УСОГЛАСУВАЊЕ НА ФУНКЦИОНИРАЊЕТО НА ОРГАН ИЗМОТ

ЖИВИТЕ ОРГАНИЗМИ – биваат изградени со групирање и усогласување во работата на органските системи.

НЕРВНИОТ СИСТЕМ И ХОРМОНИТЕ – ја контролираат, усогласуваат и регулираат работата на клетките и органите во органските системи на организмот.

СИТЕ ОРГАНИ И ОРГАНСКИ СИСТЕМИ – работат координирано и овозможуваат: ОРГАНИЗМОТ – да работи и функционира како една целина.

3. ГРУПИ ЖИВОТ НИ И ИМЕНУВАЊЕ

3.1. ФИЛОГЕНЕТСКИ ПРЕГЛЕД НА ГРУПИ ЖИВИ ОРГАНИЗМИ

ТАКСОНОМИЈА или СИСТЕМАТИКА – е наука за определување, групирање и именување на организмите.

АРИСТОТЕЛ е Грчки филозоф кој прв се обидел да ги групира организмите пред 2000 години.

Денес на Земјата постојат над 1500000 видови на живи организми групирани во 5 царства.

1. MONERA или PROKARIOTA

2. ПРАЖИВОТНИ И АЛГИ

3. МУВЛИ 4. РАСТЕНИЈА 5. ЖИВОТНИ

Тука спаѓаат сите прокариоти

Тука спаѓаат сите еукариотски организми (чии клетки содржат јадро)

БАКТЕРИИ И СИНОЗЕЛЕНИ

АЛГИ

Едноклеточни или повеќеклеточни, автотрофни или хетеротрофни. Создаваат полови клетки (гамети) во едноклеточни полови органи.

Хетеротрофни организми.

Тело составено од повеќејадрени

влакненца (хифи). Размножувањето е

со спори од спорангиумите на

хифите.

Повеќеклеточни автотрофни организми. Гаметите се ствараат во

повеќеклеточни полови органи, а зигот минува низ фаза на ембрион

во посебни заштитни ткива.

Хетеротрофни подвижни

повеќеклеточни животни но има и

неподвижни (сунѓери и корали)

Гаметите се создаваат во

повеќеклеточни полови органи а

зиготот минува низ ембрионален

стадиум

3.1а). ГРУПИРАЊЕ И ИМЕНУВАЊЕ НА ЖИВОТНИТЕ СПОРЕД СРОДНОСТА

Правилното групирање на организмите се спроведува со употреба на сознанија од повеќе извори:

1. ФОСИЛНИ ОСТАТОЦИ

2. ДОКАЗИ ЗА КЛЕТКА

3. ДОКАЗИ ОД АНАТОМИЈА

(ГРАДБА)

4. ДОКАЗИ ОД РАЗВОЈОТ НА ЖИВОТНИТЕ

5. СИМЕТРИЈА НА ТЕЛОТО

6. ПРИСУСТВО / ОТСУСТВО НА

ТЕЛЕСНА ПРАЗНИНА

Фосилни остатоци на

животни се пред 570 милиони г. први животни се јавиле пред

околу 700 милиони до 1 милијарда г. Фосилите не можат да ни

кажат за потеклото на животинското царство, за градбата на

првите животни и едноставните

предци кои создале разни групи животни.

Повеќеклеточна градба

потекнува од едноклеточна. Некоја група на едноклеточни хетеротрофни организми како праживотните –

се предци на животните.

Повеќеклеточни организми се

развиле или од повеќејадрени праживотни со

делење на цитоплазма или

со стварање колонии.

Кај проценка на сличности и разлики во

градба на орган и органски систем, се

разгледуваат деловите од телото кои се

со исто потекло и функција. Пр.

дланките и стапалата од

екстремитетите. Сличности има и од адаптации

кон исти животни услови.

Докази за заеднички

предок може да се добијат со

проучување на стадиумот на

ларва и на ембрионален

стадиум. Ембрионите на

цицачите во почетниот

стадиум многу се слични со

ембрионите на рибите, но

подоцна тие си ги добиваат

особините на цицачи.

Првите праживотни

имале зрачна симетрија т.е. една оска на симетрија.Сите други

животни имаат двострана

(билатерална) симетрија.

Исклучок се иглокожи со

ембрионален доказ за предци

со двострана симетрија.

Животните со билатерална

симетрија имаат

присуство или отсуство на

простор межу цревата и ѕидот

на телото.Сплескани црви немаат телесна

празнина.Прстенестите

црви, мекотелите, иглокожите и ’рбетниците имаат права

телесна празнина-целом

3. 2 . ГРУПИРАЊЕ НА ЖИВОТНИТЕ

КАРЛ ЛИНЕ е Шведски природонаучник кој го предложил системот на двојно именување, според кој животните ги поделил и групирал во пооделни групи и тоа:

ВИД - е најмала група која ги опфаќа и поврзува организмите со слична градба.

РОД - е поголема група која ги опфаќа и групира сличните видови организми.

ФАМИЛИЈА - е поголема група која ги опфаќа сличните родови на организми.

РЕД - е поголема група која опфаќа и содржи слични фамилии на организми.

КЛАСА - е поголема група која ги опфа и групира сличните редови на организми.

ТИП - е поголема група која ги опфаќа и содржи сличните класи на организми.

ЦАРСТВО- е најголемата група која ги опфаќа сличните типови на организми.Постојат 5 ЦАРСТВА и тоа: 1. МОНЕРИ или ПРОКАРИОТИ; 2. ПРАЖИВОТНИ и АЛГИ; 3. МУВЛИ; 4. РАСТЕНИЈА; 5. ЖИВОТНИ

Системот на двојно именување користи две имиња при опишувањето на организмот, на пр.:Царство - Kingdom: Animalia Animalia AnimaliaТип – Phylum: Chordata Chordata ChordataКласа - Class: Mammalia Mammalia MammaliaРед - Order: Carnivora Carnivora PrimatesПодред - Suborder: Carniformia / /Фамилија - Family: Canidae Felidae HominidaeПодфамилија Subfamyly: Caninae / Tribe: HomininiРод - Genus: Canis Felis HomoВид - Species: Canis lupus Felis catus Homo sapiensПодвид – Subspecies: Canis lupus familiaris Шарпланинец / H. sapiens sapiens

ОПШТО ГРУПИРАЊЕ НА ЖИВОТНИТЕ - ПРАЖИВОТНИ3. 2 а). КАРАКТЕРИСТИКИ НА ПРАЖИВОТНИТЕ

Праживотните се најпрости едноклеточни или колонијални организми со хетеротрофен начин на исхрана или паразитски, кои живеат во мориња, слатки води и влажни места, а се движат со трепки, камшичиња и лажни ножиња.

1. Paramecium

Чевличе

Тоа е едно од најголемите едноклеточни животни (до 0,5 mm) кое живее во барски застоени води и други слатки води а се храни со ситни бактерии и ситни парчиња распаднати растенија. Има трепки по површината на мембраната со кои се движи и ја внесува храната во клеточната уста и клеточното грло во цитоплазмата до хранлива вакуола каде се вари. Колку честички – толку хранливи вакуоли. Непотребните материи се исфрлаат преку отвори во мембраната, а непотребните материи од дишењето – преку целата површина или преку 2 контрактилни вакуоли со ѕвездовиден облик. Има 2 јадра – големо и мало, а се размножува бесполово со проста делба. При неповолни услови се обвиткува со поцврста мембрана и поминува во циста.

2. Amoeba Амеба

Нема вистинска мембрана, па цитоплазмата формира лажни ножиња – псеудоподии, со кои се движи и ја опфаќа храната која се вари во хранлива вакуола. Дише преку цела површина, а непотребните материи ги исфрла преку контрактилна вакуола.

3. Паразитски праживотни3a). Trypanosoma - Трипанозома 3b). Plasmodium - Плазмодиум

Едноклеточен паразит во еритроцитите од крвта на човекот, кој почнува да омалаксува и постојано спие. Предизвикува спиечка болест а преносител е мувата ЦЕ-ЦЕ. Присутен е во тропските предели.

Паразитира во еритроцитите кај човек и ја предизвикува болеста маларија. Се пренесува од болен на здрав човек со помош на маларичен комарец. Во Македонија Моноспитовско блато и Катлановско блато имале такви комарци.

3.3. БЕЗ’РБЕТНИ ЖИВОТНИ

Тоа е група на животни без ’рбет како главна потпора на телото и се дели на помали групи:

1. СУНЃЕРИ Живеат прикрепени за подлога во мориња и слатки води. Немаат глава,

уста и црево, а имаат покривка од груби сунѓерливи иглички. Најпростите се со пехарест изглед. Тело од три слоја: надворешен, среден и внатрешен. Двополови (хермафродити) кои се хранат со ситни органски честички а дишат преку целата површина.

2. КОПРИВКАРИ (МЕШЕСТИ ЖИВОТНИ)

Медузи (пехарест изглед-слободни пливачи) и Корали - во солени води (создаваат корални гребени во чиста плитка вода на топлите мориња), Хидри - во слатки води (стапчест изглед, прикрепени за дното, устен отвор свртен нагоре). Зрачна симетрија со уста и околуусни пипала. Тело на копривкари од 2 слоја – надворешен со жарни клетки. Некои се двополови т.е. хермафродити а некои имаат машки и женски единки.

3. СПЛЕСКАНИ (ПЛОЧЕСТИ) ЦРВИ

Живеат слободно или паразитски. Сплескано тело без телесна празнина. Дишење и екскреција преку цело тело. Планарии – во чисти слатки води. Паразити се Метилите (кај домашните животни, тело покриено со кутикула и имаат цицалки за закачување на ткивата од домакинот) и Тениите (паразити кај луѓето и животните) – кучешката тенија (во црн дроб и други внатречни органи) и свинската и говедската тенија (во човечките црева).

4. ЦЕВЧЕСТИ ЦРВИ

Тело покриено со кутикула и лажна телесна празнина, ситни животни без органи за дишење и екскреција. Ротифери – слатководни цевчести црви со трепчеста круна на преден дел што служи за пливање. Нематоди – кончести црви во мориња, слатки води и како паразити. Детска глиста – во цревата на децата и поретко кај возрасните.

5. МЕКОТЕЛИ

Животни со меко тело, мускулно стапало, варовита обвивка (варовникова черупка) и посебни органи за исхрана – живеат во мориња, слатки води и копно. Хитони– живеат на тврди подлоги. Полжави– во солени, слатки води и на копно – со добро развиена глава, широко и рамно стапало и черупка со спирален облик. Школки – во меки подлоги на слатки и солени води. Меко тело заштитено со две черупки – кои се отвораат на предна страна а се поврзани на задна страна. Главоноги – само во солени води – стапало изменето во вид на пипалки околу устата. Претставник - Октопод и Сипа.

6. ПРСТЕНЕСТИ ЦРВИТело поделено на членчиња или прстенчиња – со вистинска телесна празнина поделена на делови. Дождовни црви и Пијавици – кои живеат во слатки води и паразитираат на животните – цицајќи крв од нив.

7. ЧЛЕНКОНОГИ

Ги има над 750000 видови со најразличен изглед во морињата, слатки води и на копно. Тело и нозе поделено на членчиња.. Членчиња на тело групирани во главоградник и стомак, и израстоци странично од устата кои помагаат во исхраната. Скорпиите користат отров при ловење на пленот. Пајаците плетат мрежа за ловење на плен. Раковите имаат гради од 8 членчиња и стомак од 6 членчиња. Инсекти – се најголема група. Тело составено од глава со устен апарат и еден пар на сложени очи, гради со два пара крилја, три пара нозе и стомак. Тука спаѓаат и многуногите (стоногалка) а најчесто живеат на копно.

8. ИГЛОКОЖИ

Морски животни со петзрачна симетрија, внатрешен скелет со површински игли. Морски ѕвезди – се движат бавно со водените ножиња на долната страна на краците. Морски ежови – имаат штит со подвижни игли. Претставници на оваа група се Морски змиулки, Морски краставици и Морски кринови.

3.4. КАРАКТЕРИСТИКИ НА ’РБЕТНИЦИТЕ

4. НАДВОРЕШНА ПОКРИВКА КАЈ ЖИВОТНИТЕ4.1. НАДВОРЕШНА ПОКРИВКА НА ТЕЛОТО И НЕЈЗИНА ФУНКЦИЈА

ВИСТИНСКИ ХОРДАТИ

(’РБЕТНИЦИ)

РИБИ(PISCES)

ПТИЦИ(AVES)

ЦИЦАЧИ(MAMMALIA)

ВЛЕЧУГИ(REPTILIA)ВОДОЗЕМЦИ

(AMPHIBIA)

- Живот во вода, со една опашна, две грбни и две стомачни перки. - Систем на сетилни клетки т.н. странична линија

’РСКАВИЧНИ РИБИ

(АЈКУЛИ И РАЖИ)

КОСКЕНИ РИБИ (КРАП,

ПАСТРМКА, ТУНА И ДР.)

- Живот во вода и копно. Влажна кожа, полагање јајца во вода.- Човечка рипка, -Саламандер, - Жаби и други.

- Живот во копно. Кожа со рожнати лушпи и без жлезди.- Кратки нозе, тело се влече - Гуштер, крокодил, змија, желка.

- Крилја за подигнување од копно и за летање. Коски лесни но цврсти. Пердуви, Јак вид, слаб мирис

- Цицачи без плацента: - КлунариТорбари

- Цицачи со плацента:ИнсектојадниЅверови, преживари, копитари ...

ЕДНОСТАВНО ГРАДЕНА – ЕДНОСЛОЈНА СЛОЖЕНО ГРАДЕНА – ПОВЕЌЕСЛОЈНА ЦВРСТА ТЕЛЕСНА ПОКРИВКА – ЧЕРУПКА КАЈ ПОЛЖАВ И ШКОЛКИ И ОКЛОП КАЈ РАК

ФУНКЦИИ НА ПОКРИВКАТА НА ТЕЛОТО:

ЗАШТИТНА – ОД НАДВОРЕШНИ ВЛИЈАНИЈА ЗА РАЗМЕНА НА ГАСОВИ И ВОДА

ДОПОЛНИТЕЛНИ ТВОРБИ НА ПОКРИВКАТА:

ЖЛЕЗДИ КРЛУШКИ ПЕРДУВИ ВЛАКНА

СО НИВ ТЕЛОТО СЕ ШТИТИ ОД ЗАГУБА НА ТОПЛИНАТА.

ТЕЛЕСНАТА ПОКРИВКА ИМА ДВА ТИПА НА ТКИВО: ЕПИТЕЛНО СВРЗНО

ТЕЛЕСНА ПОКРИВКА КАЈ БЕЗ’РБЕТНИТЕ ЖИВОТНИ

ЕПИДЕРМИС - СЛОЈ ОД ЦИЛИНДРИЧНИ КЛЕТКИ БАЗАЛНА МЕМБРАНА КУТИКУЛА (ЗАДЕБЕЛЕН ГОРЕН СЛОЈ НАЕПИДЕРМИС – КАЈ ПРСТЕНЕСТИТЕ ЦРВИ) ВАРОВА ЧЕРУПКА – КАЈ МЕКОТЕЛИТЕ (ПОЛЖАВИ И ШКОЛКИ) ХИТИНСКА ОБВИВКА - КАЈ ЧЛЕНКОНОГИТЕ (ИМАМЕ ПРЕСЛЕКУВАЊЕ НА КОЖАТА)

ТЕЛЕСНА ПОКРИВКА КАЈ ’РБЕТНИТЕ ЖИВОТНИ

КАЈ РИБИТЕ

ЕПИДЕРМИС Е ТЕНОК БЕЗ РОЖНАТА БЕЛКОВИНА ПОВЕЌЕКЛЕТОЧНИ ЖЛ. ОД ЕПИДЕРМИС ЛАЧАТ СЛУЗ – МАЗНА КОЖА ЗА ПЛИВАЊЕ ИМААТ КОЖНИ ТВОРБИ – КОСКЕНИ КРЛУШКИ

КАЈ ВОДОЗЕМЦИТЕ

КОЖАТА Е РАСТЕГЛИВА, НАБРАНА И МАЗНА И Е СЛИЧНА СО ТАА НА РИБИТЕ, САМО: НЕМА КОСКЕНИ ЛУШПИ СЕ СОЗДАВА РОЖНА БЕЛКОВИНА

КАЈ ВЛЕЧУГИТЕ

СЕ ЗГОЛЕМУВА РОЖНАТИОТ СЛОЈ СО ЗАШТИТНА УЛОГА ОД СОНЦЕ, ПОВРЕДИ, ВОДА ТЕНОК СЛОЈ ОД РОЖНИ ПЛОЧКИ ИЛИ ЛУШПИ СУВ И РОЖНАТ ЕПИДЕРМИС – ИМА САМО НЕКОЛКУ ЖЛЕЗДИ ПРЕСЛЕКУВАЊЕ КАЈ ЗМИИТЕ И НЕКОИ ГУШТЕРИ

КАЈ ПТИЦИТЕ

ПЕРДУВИ – КОИ ПРЕТСТАВУВААТ ИЗРАСТОЦИ НА КОЖАТА (ИЗДОЛЖЕНИ И РАСПЕРДУШЕНИ РОЖНИ ЛУШПИ)

(ЦЕНТРАЛНА ОСКА НАВЛЕЗЕНА ВО ДЛАБНАТИНИ НА КОЖАТА) И МНОГУ СТРАНИЧНИ ГРАНЧИЊА СО СИТНИ КУКИ НА ГОРНИОТ ДЕЛ ОД ОСКАТА.

ПЕРДУВИТЕ СО СТАРЕЕЊЕ СЕ ОТФРЛААТ И ЗАМЕНУВААТ СО НОВИ.