VNG Utrecht Najaarscongres18 november 2010“Als Utrecht krimpt, verschrompelt de rest van Nederland”

Prof. mr. Friso de ZeeuwPraktijkhoogleraar gebiedsontwikkeling TU DelftDirecteur Nieuwe Markten Bouwfonds Ontwikkeling

2

Hoofdlijn van mijn verhaal

• geleiding van de groei is de opgave;krimp is nauwelijks een probleem

• dilemma van Utrecht:’’iedereen’’ wil er wonen en werkenmaar groene omgeving is juist de kracht

3

Demografie

Bevolking G4

0

100.000

200.000

300.000

400.000

500.000

600.000

700.000

800.000

900.000

Amsterdam Den Haag Rotterdam Utrecht

2005

2010

2015

2020

Bevolking (2005-2020)

• Volgens de prognose zal de bevolking van de gemeente Utrecht het hardst blijven groeien.

• De kleinste groei treedt op in de gemeente Rotterdam.• Ten opzichte van 2005 is de bevolking in Groot-Rotterdam licht afgenomen.

Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek

4

Demografie

Autochtonen / Allochtonen G4

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Autochtonen Allochtonen Autochtonen Allochtonen Autochtonen Allochtonen Autochtonen Allochtonen

Amsterdam Den Haag Rotterdam Utrecht

%

2006

2007

2008

2009

2010

Autochtonen / Allochtonen (2006-2010)

Bron: Centraal Bureau voor de Statistiek

• De gemeente Utrecht is qua verdeling autochtonen/allochtonen niet te vergelijken met de overige gemeenten van de G4.

5

Samen met regio Amsterdam is regio Utrecht sterkste regio:

- economie

- demografie

- vastgoedprijzen

- aantrekkelijke omgeving; voorzieningen; bereikbaarheid

6

Regionale verschillen nemen toe

• gespannen woningmarkt: - Noordvleugel Randstad & Leidse regio- delen Gelderland & delen Noord-Brabant

• elders: meer ontspanningbijvoorbeeld Rotterdam en Drechtsteden

• krimp in Noorden, Zeeland, delen Limburg en Gelderland

7

Economische dynamiek

Groot in kennisintensieve diensten

Kennis & Economisch Onderzoek7

0 1 2 3 4 5

HBO & universiteit

Verzekeringswezen & pensioenfondsen

Informatietechnologie

Banken

Beurs- & effectenmakalaars

Telecommunicatie

Speur- & ontwikkelingswerk

Overig onderwijs

Kantines en catering

Dienstverlening gezondheidszorg

Advocaten, notarissen & accountants

Sociale verzekeringen

Concentratie-index 2008 (NL = 1)

Overige BRU

Utrecht

Nederland

8

9

binnen “het rompertje”

- hoogste economische groei

- voorlopig bevolkingsgroei

- hoogste vastgoedprijzen

- grootste vraag naar woningen

10

Woningproductie komende jaren in NL

- 50.000 á 55.000 (i.p.v. 75.000 á 80.000)

- incl. vervanging ca. 15.000 sloop

- koop: 65% huur: 35%

- max. 40% binnenstedelijk

Bij deze productie loopt tekort in Utrecht op tot ca. 4,5%

11

Belang kwaliteit neemt toe (1)

• in ontspannen woningmarkt is de kwaliteit die mensen willen niet identiek met voorkeur van politieke en architectonische elite

• de meeste mensen blijven voorkeur geven aan ”eengezinswoning” met tuin

• al geruime tijd overaanbod appartementen vanwege fixatie op: stedenbouw, financiën & aantallen

• appartementen zonder buitenruimte: misdadig

12

13

Belang kwaliteit neemt toe (2)

• woonwensen allochtonen wijken niet af (iets meer “bling, bling”)

• bevolking veroudert; mensen willen eeuwig jong blijven; subtiel verleiden met aangepast aanbod

• herkenbaarheid, beleving en identiteit van woning & woonomgeving belangrijker

• nauwelijks thematisering met seniorenstad en paardenstad

14

En de vergrijzing dan?Wat senioren wel en niet willen:

• niet naar Drenthe, maar in de buurt blijven (max. half uur)

• niet kleiner wonen, maar ruimer (>100m2)

• koopwoningbezitters willen meestal niet gaan huren

• geen appartement, maar een grondgebonden woning (rollator-proof)

• geen seniorenstad, maar ‘n gemengde buurt

De echte revolutie is de traplift.

15

Geleiding van de groei in Utrecht:Oplossingsrichtingen met hun risico’s

• binnenstedelijke ontwikkeling: zijn forse taakstellingen haalbaar en betaalbaar?

• collectie kleine aanbrei-locaties: tóch aantasting groen? bereikbaarheid?

• nieuwe grote locaties: kosten infra? flexibiliteit en fasering?

• Almere: willen de mensen daarheen?

• A12-zone: valt voorlopig stil?

16

Alleen maar organisch groeien is onverantwoord

• onvoldoende om groei te accommoderen

• heeft economisch risico

• leidt tot ”sluipie/sluipie beleid” (geen ruimtelijk kwaliteit)

• relatie met bereikbaarheid (auto en o.v.) ontbreekt

Zie ook: strategische toekomst analyse Utrecht van drie professoren

17

Rol provincie Utrecht

• bestuurlijke dichtheid Utrecht is ongekend: belemmert slagkracht

• prestaties en reputatie Randstadprovincies niet sterk

• provincie Utrecht onderschat groei en overschat binnenstedelijk en Almere

maar: - provincies winnaars in regeer-akkoord

- structuurvisie provincie nu cruciaal mèt uitvoeringsstrategie