panorama

W kierunku większej integracji

społecznej – wkład polityki regionalnej

inforegio

35Jesień 2010

pl

contentssPIs tReŚcI

23

26-27

24-25

28

18-22

10

7-9

4-63

Zdjęcia (strony):Okładka: © KEStrony 2, 4, 6, 7, 9, 11, 14-15, 16, 17, 21, 23, 26: © KEStrona 13: © iStockphotoStrona 14: © Instytut Społeczeństwa Otwartego (Open Society Institute)Strona 18: © ACCESStrona 19: © Olga PosaškovaStrona 20: © Inmotion Intelligence ABStrona 22: © Levente Huszti (NDA), István Kopcsik (Wielokulturowa Instytucja Pedagogiczna)Strona 24: © Longlife – TU Berlin, tekStrona 25: © Pekka FaliStrona 26: © Komitet RegionówCzasopismo jest drukowane w języku angielskim, francuskim i niemieckim na papierze utylizowanym.Jest dostępne w 21 wersjach językowych na stronie internetowej http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/panora_pl.htmOpinie przedstawione w niniejszej publikacji wyrażają poglądy autora i niekoniecznie odzwierciedlają stanowisko Komisji Europejskiej.

14-15

12-13

16

17Opieka zdrOwOtna i włączenie spOłeczneOpieka w społeczności

wieści z eurOpy ACCES – Inwestowanie w młodzież ponad granicamiUmiejętność obsługi komputera oknem na przyszłośćRobotDalen – Inteligentni pomocnicy w trosce o niezależne życieIntegracja Romów – kampania na rzecz zmianySkierowanie działań na grupy w najmniej korzystnej sytuacji na Węgrzech

za kulisamiZmiany w EFRR – ograniczanie biurokracji, uwalnianie funduszy

współpraca sieciOwaRegiony na rzecz zmian gospodarczych – budowanie zrównoważonego wzrostuForum Komitetu Regionów w sprawie wykluczenia społecznego

nasze prOjekty Od wewnątrzProjekty bez granicKonkurencyjne Świadczenia Zdrowotne – Longlife

daty z kalendarza – wyraź swOją Opinię

włączenie spOłeczne a mniejszOści etniczneWłączenie społeczne a mniejszości etniczne: przypadek RomówFundusze regionalne na rzecz wsparcia przedsiębiorczości imigrantów

wykluczenie spOłeczne a rOzwój miejskiWłączenie społeczne i polityka spójności – perspektywa miejska

11

rOk eurOpejski 2010Włączenie społeczne, walka z ubóstwem

eurOpejski Fundusz spOłeczny Przerwanie cyklu ubóstwa

wywiadyKarima Delli – Fintan Farrell – Paul Bevan

przeglądWiększa integracja społeczna: perspektywa regionalna

Artykuł wstępnyDirk Ahner

jasmine i prOgressNowe narzędzia UE spełniające zapotrzebowanie na mikrokredyty

panorama 35 3panorama 35

edItoRIalaRtykuł wstęPny

Przyszłość naszej Europy – jako konkurencyjnego gracza na arenie międzynarodowej, jako miejsca dobrego do życia, pracy i emerytalnego odpoczynku, jako modelu socjalnego naśladowanego przez kraje tak odległe, jak Brazylia – zależy od naszej zdolności do zapewnienia każdemu obywatelowi szansy na aktywne, pełne szacunku i spełnione uczestnictwo w społeczeństwie. Rok 2010 – Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym – podkreśla potrzebę budowania bardziej zintegrowanej Europy jako elementu niezbędnego do trwałego wzrostu gospodarczego, zapewnienia większej liczby lepszych miejsc pracy oraz spójności społecznej.

Realizacja tych celów wspierana jest przez działania podejmowane w ramach polityki spójności UE za pomocą instrumentów finansowych, takich jak Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR) oraz Europejski Fundusz Społeczny (EFS). Te dwa kluczowe instrumenty kierują pomoc do różnorodnych programów, od poprawy infrastruktury transportowej, która otwiera przed niedostatecznie rozwiniętymi obszarami nowe możliwości, po promowanie uczenia się przez całe życie. Panorama przedstawia sześć projektów z Europy, które świadczą o tym, jak środki EFRR wspierają zagrożone sektory naszego społeczeństwa w walce z ryzykiem wykluczenia.

Jaka jest rola polityki spójność w ograniczaniu skali ubóstwa i wykluczenia? Jakie działania są podejmowane, by tchnąć życie w obszary dotknięte kryzysem w naszych miastach? Na ile sprawne są istniejące regulacje wobec zmieniającego się oblicza Europy? Oprócz analizy tych kwestii zamieszczamy także wywiady z trzema kluczowymi postaciami w dziedzinie włączenia społecznego, w których pytamy o ich odczucia względem priorytetów.

Europa 2020 to strategiczna wizja Europy w XXI wieku. Strategia ta pokazuje, w jaki sposób UE może wyjść silniejsza z kryzysu gospodarczego oraz jak można go przekształcić w inteligentną, zrównoważoną i integracyjną gospodarkę zapewniającą wysokie poziomy zatrudnienia, produktywności i spójności społecznej.

Polityka spójności, funkcjonująca na poziomie, gdzie żyją ludzie, odgrywa kluczową rolę w realizacji celów strategii 2020, zapewniając, że osoby zagrożone wykluczeniem nie znajdą się na marginesie. To właśnie w regio-nach w pierwszej kolejności odczuwane będą korzyści wynikające z pełnego zaangażowania społeczeństwa.

Dirk AhnerDyrektor generalny, Komisja EuropejskaDyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej

panorama 354 panorama 35

PRzegląd

WIĘKSZA INTEGRACJA SPOŁECZNA: PERSPEKTYWA REGIONALNARok 2010 został wyznaczony przez UE jako Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym. W tym wydaniu „Panoramy” rozpatrujemy tę kwestię oraz przyglądamy się z bliska, jak działania finansowane w ramach polityki regionalnej przyczyniają się do osiągnięcia celów UE w zakresie tworzenia integracyjnego, produktywnego społeczeństwa.

Jaki jest cel Roku?Odnowienie zobowiązania UE do walki z ubóstwem i wyklucze-niem społecznym to jeden z kluczowych celów tego Roku. W obliczu aktualnych wyzwań – m.in. zmiany klimatu oraz pro-filu demograficznego UE – oraz nadal wyraźnie odczuwalnych skutków ostatniego kryzysu gospodarczego, oczywiste jest, że Europa nie może pozwolić sobie na to, by społeczeństwo pozostawiało ludzi zdolnych i zmotywowanych na marginesie.

Rok reprezentuje wezwanie do przebudzenia, podejmując próbę podważenia stereotypów i udzielenia głosu osobom wykluczonym społecznie oraz żyjącym w ubóstwie. Stosując unijne zasady partnerstwa i solidarności, rok 2010 podejmuje kwestię usuwania przyczyn ubóstwa oraz umożliwienia wszystkim obywatelom odgrywania pełnej i aktywnej roli w społeczeństwie. Będzie on także wspierał poprawę koordynacji pomiędzy istniejącymi programami i inicjatywami na rzecz zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego.

Ograniczanie ubóstwa – klucz do walki z wykluczeniemW poszczególnych krajach poziom rozwoju regionalnego istotnie wpływa na problem ubóstwa. Najnowsze szacunki dotyczące poziomu dochodów powodujących zagrożenie ubóstwem pokazują, że finansowanie w ramach polityki spójności jest skoncentrowane w krajach i regionach, w których poziom ubóstwa względnego jest najwyższy. Fundusz poszukuje swoich celów.

Ograniczenie ubóstwa nie jest głównym celem polityki spójności, nie ma ona też na celu zmiany krajowych systemów opieki społecznej. Jej celem jest natomiast wspomaganie finansowe projektów, które przyspieszają rozwój, promują równość szans, poprawiają jakość życia i rozszerzają możliwości zatrudnienia, przyczyniając się w ten sposób do ograniczenia zagrożenia ubóstwem.

Jak polityka regionalna przyczynia się do realizacji celów UEPolityka regionalna Unii Europejskiej (UE) ma na celu zniwelowanie dysproporcji gospodarczych i społecznych między regionami na rzecz harmonijnego i zrównoważonego rozwoju Wspólnoty Europejskiej. Artykuł 158 Traktatu WE stwierdza, że Wspólnota „zmierza do zmniejszenia dysproporcji w poziomach rozwoju różnych regionów oraz zacofania regionów lub wysp najmniej uprzywilejowanych, w tym stref wiejskich”.

Cele te są trudne do zrealizowania, biorąc pod uwagę szerokie zróżnicowanie regionów UE pod względem wielkości i lokali-zacji geograficznej, poziomu dochodów oraz znaczenia poli-tycznego. Rozszerzenie UE także spowodowało istotne zmiany – dysproporcje między regionami obecnych 27 państw człon-kowskich są dwukrotnie większe od dysproporcji istniejących w obrębie 15 państw członkowskich UE przed 2004 r.

Bieżąca praktyka realizacji polityki spójności, polegająca na alokacji środków w oparciu o PKB na osobę, zapewnia większe finansowanie regionom o wysokich wskaźnikach ubóstwa bezwzględnego w populacji.

Niektóre kraje radzą sobie przyzwoicie, jednak nadal istnieją w nich sfery, w których obywatele są bardzo zagrożeni ubóstwem. W krajach słabiej rozwiniętych poziom ubóstwa jest zazwyczaj niższy w regionach stołecznych. W innych krajach regiony stołeczne często charakteryzuje wyższy wskaźnik wynikający ze zmiany miejsca zamieszkania zamożnych mieszkańców.

Słabiej rozwinięte kraje objęte polityką spójności otrzymują znaczną część funduszy udostępnianych w ramach tej polityki, a udział ubogich obywateli jest w nich wyraźnie wyższy (bezwzględna miara ubóstwa, która wskazuje brak co najmniej trzech z dziewięciu podstawowych udogodnień).

Polityka spójności porusza także kwestię koncentracji ubóstwa względnego w regionach konwergencji krajów lepiej rozwiniętych. Większa pomoc świadczona regionom, takim

KTO JEST NAJBARDZIEJ ZAGROŻONY?

Najbardziej zagrożeni ubóstwem są ludzie starsi, duże oraz niepełne rodziny, dzieci i osoby młode, niepełnosprawni oraz mniejszości etniczne, w tym licząca 10-12 milionów osób społeczność Romów w Europie. Wśród wymienionych grup kobiety są bardziej narażone na ubóstwo i wyłączenie społeczne niż mężczyźni.

panorama 35 5panorama 35

„ Najnowsze szacunki

pokazują, że... finansowanie w ramach polityki spójności poszukuje

swoich celów. „

jak Walia w Zjednoczonym Królestwie, części Walonii w Belgii, południowych Włoszech i południowej Hiszpanii, pokazuje, że część finansowania ukierunkowana jest na wspieranie tych regionów w walce z ubóstwem.

Cel konkurencyjności regionalnej oraz zatrudnienia podejmuje tę kwestię z innej perspektywy, uwzględniając ponadprzeciętne sto-py bezrobocia oraz wskaźnik niskiego poziomu wykształcenia, któ-re są silnie skorelowane z ubóstwem względnym i bezwzględnym.

EFRR i EFS – instrumenty wzajemnie się uzupełniająceIstotna jest realizacja inwestycji w infrastrukturę społeczną i gospodarczą niezbędną, by umożliwić osobom żyjącym w społecznościach znajdujących się w niekorzystnej sytuacji skorzystanie z możliwości szkolenia i zatrudnienia w innych miejscach. Finansowanie w ramach EFRR może stanowić główny wkład w tym zakresie poprzez wsparcie inicjatyw, które zachęcają obywateli do uzyskania dostępu do takich możliwości.

Wsparcie dla przedsiębiorstw kierowane jest szczególnie do małych, średnich oraz nowych firm.

„Mamy przekonujące dowody na to, że wsparcie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR) doprowadziło do zwiększonych inwestycji w firmach oraz intensyfikacji działań badawczo-rozwojowych. Na przykład inwestycje badawczo-rozwojowe w przeliczeniu na pracownika w Turyngii we Wschodnich Niemczech były niemal dwuipółkrotnie wyższe w przedsiębiorstwach, które uzyskały pomoc. Oznacza to występowanie wyraźnego efektu dźwigni”, wyjaśnia Dirk Ahner, dyrektor generalny ds. polityki regionalnej.

Inwestycje EFRR powodują tworzenie lepszych miejsc pracy oraz większy dostęp do szkoleń poprzez wsparcie:

• lokalnych programów pośrednictwa pracy, które mają na celu kojarzenie osób w niekorzystnej sytuacji z możliwościami zatrudnienia;

• modernizacji i rozwoju lokalnych ośrodków szkoleniowo-edukacyjnych i e-umiejętności;

• bezpiecznych węzłów transportowych łączących obszary wymagające pomocy z obszarami oferującymi możliwości;

• inwestycji w szerszy lokalny dostęp do technologii ICT w społecznościach.

Finansowanie ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) wspiera zrównoważone włączenie niepełnosprawnych oraz osób będących w niekorzystnej sytuacji do zasobów siły roboczej. Działania na rzecz realizacji tego celu obejmują:

• poradnictwo i szkolenia dostosowane do określonych potrzeb osób niepełnosprawnych oraz znajdujących się w niekorzystnej sytuacji;

• wyznaczanie ścieżek integracji i zatrudnienia, a także tworzenia miejsc pracy dla osób niepełnosprawnych i będących w nieko-rzystnej sytuacji w ramach gospodarki społecznej;

• wspieranie przedsiębiorczości wśród osób niepełnosprawnych oraz znajdujących się w niekorzystnej sytuacji;

• kampanie informacyjne na rzecz walki z dyskryminacją, zmiany postaw oraz promowania różnorodności w miejscach pracy.

EFRR dostosowuje się do potrzebJednak nie chodzi jedynie o miejsca pracy. W maju 2010 r. EFRR został zmodyfikowany w celu ograniczenia segregacji zmarginalizowanych społeczności żyjących w niedostatecznych warunkach mieszkaniowych. Zmian w przepisach dokonano z myślą o wzmocnieniu spójności społecznej i gospodarczej. Zakres kwalifikowalności obejmuje teraz remonty oraz zmiany sposobu użytkowania istniejących budynków należących do organów publicznych lub operatorów non-profit, zapewniając tym samym tanie mieszkania rodzinom o niskich dochodach lub osobom ze specjalnymi potrzebami. Do wydatków kwalifikowanych zaliczyć również można ograniczone działania na rzecz wymiany istniejących mieszkań na nowo wybudowane.

Jakie są skutki?EFRR oraz Fundusz Spójności są silnie ukierunkowane na promowanie gospodarczego rozwoju regionów państw członkowskich. Jest to jeden z najważniejszych sposobów walki z wykluczeniem społecznym – pobudzanie aktywności gospodarczej, która przyczynia się do tworzenie lepszych miejsc pracy wysokiej jakości.

W okresie 2007-2013 kwota 347 mld €, czyli 35,7 % budżetu Wspólnoty, zostanie zainwestowana przez UE za pośrednictwem instrumentów polityki spójności we wsparcie programów rozwoju regionalnego oraz stymulację tworzenia miejsc pracy. W ten sposób polityka spójności pomaga wydobywać obywateli z ubóstwa.

panorama 356 panorama 35

PRzegląd

Ostatnie oceny świadczą o sukcesie funduszy w zakresie stymulowania wzrostu i tworzenia miejsc pracy. Dwa różne modele makroekonomiczne wskazują, że fundusze wywarły w latach 2000-2008 istotny wpływ na wzrost gospodarczy, szczególnie w regionach konwergencji. Państwa członkowskie zgłosiły utworzenie około 1 miliona miejsc pracy w okresie 2000-2006 poprzez wsparcie przedsiębiorstw.

Znaczna część zasobów EFRR przeznaczana jest także na cel spójności społecznej, terytorialnej i środowiskowej. Wspierane projekty obejmują doskonalenie lub tworzenie różnych rodzajów infrastruktury społecznej oraz oczyszczanie i renowację wsi, obszarów miejskich, terenów poprzemysłowych oraz zabytków historycznych.

Projekty tego typu, w tym inicjatywy mające na celu poprawę infrastruktury turystycznej, pochłonęły w latach 2000-2006 niemal jedną trzecią środków EFRR przeznaczonych dla regionów objętych Celem I oraz 36 % środków przeznaczonych na Cel II. W okresie 2007-2013 przydział środków kształtuje się podobnie.

Oceny za okres 2000-2006 wskazują, że projekty w zakresie infrastruktury środowiskowej osiągnęły wymierne rezultaty. Na przykład, znaczną liczbę gospodarstw domowych w regionach mniej uprzywilejowanych UE podłączono do systemów zaopatrzenia w wodę pitną oraz sieci kanalizacyjnych (14 mln ludzi uzyskało lepszy dostęp do systemów zaopatrzenia w wodę, 20 mln ludzi zostało objętych projektami w zakresie oczyszczania ścieków).

Rezultat? Miasta i wsie w całej Europie, w tym podupadłe obszary poprzemysłowe oraz dotknięte kryzysem obszary śródmiejskie, są obecnie atrakcyjniejsze pod względem życia, turystyki i pracy.

Ponieważ nie istnieje zatwierdzony zestaw wskaźników lub danych pozwalających zmierzyć ilościowo takie efekty, w ocenach wskazano, że projekty te bezsprzecznie przyczyniły się do poprawy standardów życia, a także zrównoważenia terytorialnego poprzez zachęcanie ludzi do zamieszkania, a firm do otwierania placówek na owych obszarach.

ZAAWANSOWANA TEchNOlOGIA DOcIERA DO SERcA fRANcUSKIEJ PROWINcJIOwernia to odizolowany region wiejski, jednak dzięki środkom z EFRR, przyznanym w ramach celu konkurencyjności regionalnej i zatrudnienia, jako pierwszy we Francji oferuje wszystkim mieszańcom szybkie łącza internetowe. Projekt ten – zdobywca nagrody RegioStars 2010 – stanowi mile widziany element rozwoju regionu, w którym doświadczono ostatnio napływu młodych ludzi osiedlających się i zakładających firmy na tym obszarze.

Cecile Hesse i Gael Romier to dwoje młodych fotografów, którzy osiedlili się w Owernii. Kiedy przybyli, wysłanie jednego zdjęcia do klienta potrafiło trwać nawet do 20 minut. Dostęp do nowego szerokopasmowego Internetu umożliwił przeprowadzenie tego procesu błyskawicznie. „Łącze szerokopasmowe pozwoliło nam rozwinąć działalność, a co najważniejsze pozostać w naszym regionie”, wyjaśnia Hesse.

Od 2009 r. region został ożywiony poprzez wszelkiego rodzaju inicjatywy, chociażby takie jak projekt realizowany w szkole podstawowej w mieście Mazayes, polegający na tworzeniu przez uczniów szkolnej strony internetowej. Dyrektor szkoły, Etienne Anquetil, nie ma wątpliwości, że zarówno dzieci, jak i rodzice cieszą się z tego, że ich szkoła nareszcie dogania nowoczesne społeczeństwo.

Natychmiastowy, powszechny dostęp do Internetu przekształcił wszystkie sektory – korzyści odczuła opieka zdrowotna, gospodarka, edukacja oraz turystyka.

Szerokopasmowy Internet w Owernii, okres 2006-2009

Całkowity budżet: 38 500 000 €

EfRR: 26 %

René Souchon (z prawej), przewodniczący rady regionu Owernii, odbiera nagrodę RegioStars z rąk komisarza Hahna

panorama 35 7panorama 35panorama 35 7

KaRima DElliPosłanka do Parlamentu Europejskiego

Karima Delli jest członkinią frakcji Zieloni/Wolny Sojusz Europejski (Greens/European free Alliance, EfA), członkinią Komisji ds. Rozwoju Regionalnego, wiceprzewodniczącą Intergrupy URBAN oraz aktywistką we wspólnocie Jeudi Noir.

Jakie są Pani oczekiwania wobec osiągnięć Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym?EU nie rozwiąże problemu ubóstwa i wykluczenia społecznego w ciągu jednego roku. Jednak po porażce strategii lizbońskiej celem Roku jest uwidocznienie tych 84 milionów obywateli będących ofiarami kryzysu, szczególnie ubogich osób pracujących, oraz tych działających każdego dnia, aby pomóc wykluczonym i zmarginalizowanym w powrocie do godnego życia. Mam nadzieję, że będziemy po tym w stanie poruszyć problem ubóstwa przekonu jąc Komisję Europejską do wysunięcia propozycji dyrektyw ramowych w sprawie dochodu minimalnego oraz walki z dyskryminacją w obronie powszechnego dostępu do usług i uznania prawa do zamieszkania we wszystkich państwach członkowskich.

Jak widzi Pani swoją rolę w przeciwdziałaniu ubóstwu i wykluczeniu społecznemu?Uważam, że naszą rolą jako parlamentarzystów jest udzielenie głosu osobom doświadczającym ubóstwa, a także wszystkim organizacjom, które prowadzą walkę z ubóstwem oraz wdra-żają rozwiązania w codziennym życiu. Zawsze powtarzam, że nie możemy tworzyć polityk dla ludzi, tylko z ludźmi. Ten Europejski Rok powinien dać nam szansę na zgroma-dzenie najlepszych praktyk w zakresie wal-ki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, jak również na pokazanie, że istnieje nadzie-ja dla osób najbardziej zagrożonych. Ponadto, jako ekolog uważam, że musimy uderzyć na alarm, nie tylko w sprawie nierówności społecznych, ale także w sprawie niesprawiedliwości środowisko-wej. Po niepowodzeniu negocjacji w Kopenhadze cenę zmiany klimatu zapłacą właśnie ludzie najubożsi, w najgorszej sytuacji mieszkaniowej, bez stałych dochodów.

Jak najnowsze zmiany w rozporządzeniu EFRR w odniesieniu do mieszkań dla zmarginalizowanych społeczności oraz promowania budownictwa efektywnego energetycznie przyczynią się do walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym?Nowe rozporządzenie stanowi najlepszy przykład tego, o czym mówiłam odnośnie do powiązania między walką ze zmianą klimatu a wykluczeniem społecznym. Stanowi ono duży postęp w zakresie poprawy warunków życia społeczności znajdujących się w niekorzystnej sytuacji, o tyle, o ile umożliwia kwalifikowanie do EFRR projektów dotyczących renowacji i budownictwa mieszkań oraz walki z ubóstwem energetycznym we wszystkich państwach członkowskich. Propozycja ta była od dawna oczekiwana przez tych, którzy walczą o respektowanie praw integracji społeczności zmarginalizowanych, a zwłaszcza Romów.

Jednak teraz, kiedy dobrze sobie radzimy, nie możemy się zatrzymać. Będziemy bardzo czujni w stosunku do rzeczywistego wykorzystania tych funduszy, ponieważ nie mogą one prowadzić do wykluczenia zmarginalizowanych społeczności z centrów miast wskutek spekulacji mieszkaniowych poprzez rosnące opłaty najmu i czynszów.

Musimy teraz dopilnować, by wszystkie zainteresowane strony, w tym władze lokalne, publiczne banki inwestycyjne oraz sieci europejskie, takie jak Porozumienie Burmistrzów, zaangażowały

się w projekty rewitalizacji obszarów miejskich, aby każda zagrożona społeczność rzeczywiście

otrzymała wystarczające finansowanie oraz mogła sobie pozwolić na godne życie

w dalszej perspektywie.„ duży postęp

w zakresie poprawy warunków życia społeczności znajdujących

się w niekorzystnej sytuacji „

wywIady

Wykluczenie odczuwalne jest także na wsi

panorama 358 panorama 35panorama 358

Fintan FaRREllDyrektor EaPn (Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu)

fintan farrell objął stanowisko dyrektora Europejskiej Sieci Przeciwdziałania Ubóstwu (European Anti-Poverty Network, EAPN) w 2002 r. Wcześniej był prezesem Sieci w okresie od 1996 do 2000 r. Był także prezesem Platformy Społecznej oraz przewodniczącym Grupy Kontaktowej Społeczeństwa Obywatelskiego UE.

Jakie oczekiwania ma Pan wobec osiągnięć Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym?Mamy nadzieję, że Rok skłoni ludzi do refleksji na temat formy społeczeństwa, jakie chcemy budować. Chcemy także rozpowszechnić przesłanie mówiące, że społeczeństwo równe jest korzystniejsze dla wszystkich. Rok przypada akurat w czasie kryzysu. Wygląda na to, że osoby ubogie poniosą koszty.

Ubóstwo i wykluczenie społeczne należy jasno zidentyfikować jako główne wyzwania podjęte w ramach strategii Europa 2020. Musimy także zająć się przyczynami ubóstwa i jasno dać do zrozumienia, że zmniejszenie nierówności w kwestiach majątkowych poprzez skuteczne mechanizmy redystrybucji stanowi warunek konieczny stworzenia lepszej, bardziej sprawiedliwej Unii Europejskiej.

Rok powinien także mieć na celu stworzenie dziedzictwa na szcze-blu lokalnym i krajowym poprzez spójniejsze zaangażowanie instytucji publicznych oraz wspieranie przez nie działań podejmo-wanych przez organizacje pozarządowe walczące z ubóstwem.

Jak widzi Pan swoją rolę w przeciwdziałaniu ubóstwu i wykluczeniu społecznemu?EAPN ma na celu obronę interesów ludzi doświadczających ubóstwa poprzez wywieranie wpływu na istotne polityki i programy UE. Sieć będzie monitorować sposób podejmowania problemu ubóstwa i wykluczenia społecznego podczas wdrażania strategii Europa 2020 oraz „Programu walki z ubóstwem” (Platform against Poverty). Będzie także oceniać, jak polityki zatrudnienia przyczyniają się do tworzenia rynków pracy sprzyjających integracji oraz jak fundusze strukturalne wykorzystywane są w realizacji programu włączenia społecznego. Aby to osiągnąć, dajemy szansę organizacjom pozarządowym na współdzielenie doświadczeń w zakresie wdrażania tych polityk i programów w terenie oraz proponowanie nowych obszarów dla działań UE. Kluczowe znaczenie w pracy EAPN ma bezpośrednie uczestnictwo osób doświadczających ubóstwa.

W jaki sposób polityka spójności może przyczynić się do osiągnięcia celu strategii Europa 2020 zakładającego wydobycie 20 milionów obywateli z ubóstwa do roku 2020?Aby osiągnąć cel wydobycia 20 milionów ludzi z ubóstwa do roku 2020, politykę spójności należy potraktować jako narzędzie prze-krojowe zapewniające włączenie społeczne. EFRR i EFS trzeba wykorzystać w sposób bardziej innowacyjny i dopełniający, aby odpowiadały rzeczywistym potrzebom najbardziej zagro-żonych grup oraz były dostępne dla społecznych organizacji pozarządowych. Ponadto EAPN chciałaby doświadczyć przejścia z bieżącego modelu wzrostu i zatrudnienia do takiego, który jest korzystny dla osób zagrożonych poprzez aktywne włączenie, innowacje społeczne, nowe świadczenia socjalne, tworzenie proekologicznych miejsc pracy i technologii dostępnych dla osób znajdujących się poza rynkiem pracy.

Chociaż w strategii Europa 2020 szczególną rolę nadaje się funduszom strukturalnym, należy zmobilizować wszystkie instrumenty finansowe UE, aby przyczyniły się one do osiągnięcia proponowanego w strategii celu ograniczenia ubóstwa. Określony instrument finansowy UE powinien skupiać się na trzech kluczowych celach: dostęp do praw, związanych szczególnie z przystępnym dostępem do wysokiej jakości usług cieszących się powszechnym zainteresowaniem; włączenie społeczne, koncentrujące się zwłaszcza na rozwoju zintegrowanego, aktywnego włączenia oraz uczestnictwo kluczowych podmiotów.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://www.eapn.eu/index.php?lang=en

wywIady

„ Politykę spójności

należy potraktować jako narzędzie przekrojowe

zapewniające włączenie społeczne „

Inicjatywa trzech miast (Three Towns Initiative) – rewaloryzacja części Yorkshire i Humberside w Zjednoczonym Królestwie

panorama 35 9panorama 35

PaUl BEvanSekretarz generalny EUROCitiES

„ Inwestowanie

w umiejętności, wysokiej jakości miejsca pracy oraz

włączenie społeczne prowadzi do wyraźnych korzyści gospodarczych „

EUROcITIES to sieć głównych miast europejskich. Stowarzyszenie założone w 1986 r. zrzesza 140 miast, w których żyje 25 % populacji UE. Paul Bevan objął stanowisko sekretarza generalnego w listopadzie 2008 r. Wcześniej pełnił wysokie funkcje w samorządach lokalnych i regionalnych Zjednoczonego Królestwa.

Jakie są Pańskie oczekiwania wobec osiągnięć Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym?Tegoroczny Europejski Rok musi przyczynić się do zwiększenia świadomości, że walka z ubóstwem nie polega wyłącznie na altruizmie. Obywatele Europy to nasz największy gospodarczy atut – nasz kapitał ludzki. Strategia Europa 2020 uznaje, że jeśli nie wykorzystamy w pełni tego potencjału, nie będziemy w stanie konkurować w światowej gospodarce. Inwestowanie w umiejęt-ności, wysokiej jakości miejsca pracy oraz włączenie społeczne prowadzi do wyraźnych korzyści gospodarczych, a także bezpo-średnio wpływa na poprawę jakości życia naszych obywateli.

Jak widzi Pan swoją rolę w przeciwdziałaniu ubóstwu i wykluczeniu społecznemu?Ubóstwo i wykluczenie to w przeważającej mierze problemy miejskie. Nawet w najbardziej prężnych miastach Europy istnieją wysokie poziomy niedostatku, często skoncentrowane w poszczególnych dzielnicach. Z tego względu sieć EUROCITIES skupiła swoją kampanię w 2010 r. na podnoszeniu świadomo-ści w zakresie miejskiego wymiaru ubóstwa.

Władze miejskie są odpowiednimi organami do rozwiązywania tych problemów poprzez przyjmowanie wielowymiarowego podejścia. Edukacja i szkolenie, pomoc w zakresie poszukiwania pracy, doradztwo biznesowe, lepsze mieszkania, poprawa opieki zdrowotnej, socjalnej i rodzinnej, transport publiczny, przyjazne środowisko oraz uczestnictwo obywatelskie – wszystkie te elementy muszą być zorganizowane w sposób zintegrowany, aby osiągnąć rzeczywistą, trwałą zmianę na obszarach dotkniętych ubóstwem. Wniosek ten wyraźnie wypływa z wydarzeń organizowanych w całej Europie przez EUROCITIES w ramach akcji „Miasta przeciw ubóstwu i wykluczeniu” (Cities Against Poverty and Exclusion).

Jednak w praktyce ubóstwo i wykluczenie społeczne stawiają każdemu burmistrzowi znacznie trudniejsze wyzwania. Motywowanie obywateli, organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorstw, koordynowanie działań różnych agencji oraz poszukiwanie nowych sposobów działania wymagają politycznego przywództwa na najwyższym poziomie. Niezbędne jest także wykorzystanie znacznych zasobów. Sieć EUROCITIES nie tylko promuje wymianę doświadczeń między członkowskimi miastami. Jesteśmy także za nadaniem większych uprawnień władzom miejskim w zakresie rozwiązywania tych złożonych problemów.

W jaki sposób miasta europejskie mogą wykorzystać politykę spójności do przeciwdziałania ubóstwu i wykluczeniu społecznemu?Rola, jaką odgrywa polityka spójności UE we wspieraniu miast w zakresie poszukiwania nowych sposobów rozwiązywania tych problemów, jest niezwykle istotna. Władze miejskie udowodniły, że to zintegrowane podejście jest kluczowym elementem osiągnięcia trwałego sukcesu. Wraz z postępem kryzysu europejskiego wyzwania stojące przed naszymi miastami są większe niż kiedykolwiek wcześniej.

Trzy czwarte europejskiej populacji żyje w miastach, a miasta odpowiadają za 85 % PKB UE, zatem perspektywa trwałej naprawy bez udziału zamożnych miast jest mało prawdopodobna. Niezależnie, czy mieszkamy w dużym mieście, czy też nie, w naszym wspólnym interesie leży, aby europejskie miasta nadal przyciągały inwestycje oraz generowały innowacje i bogactwo. Polityka spójność ma szansę odegrać kluczową rolę w realizacji celów strategii Europa 2020 poprzez wspieranie trwałego odrodzenia miast i spójności społecznej w całej Unii.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://www.eurocities.eu/main.php

Fundusze regionalne pomagają sfinansować interaktywny kurs szkoleniowy w dziedzinie inżynierii samochodowej na Malcie

panorama 3510 panorama 35

Rok euRoPejskI 2010

W perspektywie najgorszego w historii kryzysu społecznego Rok Europejski 2010 prezentuje się jako szansa na nabranie impetu, rozwój nowych partnerstw oraz podjęcie działań. Istnienie ubóstwa w jednym z najbogatszych regionów świata jest sprawą poważną. Pomimo ogólnego wzrostu standardów życia w ostatnich dziesię-cioleciach, blisko 84 miliony Europejczyków – 17 % populacji UE – żyje obecnie poniżej grani-cy ubóstwa.

Angażowanie wszystkich zasobówPodjęcie tego wyzwania wymaga kompleksowego podejścia, w tym oceny czynników strukturalnych i indywidualnych, zastosowania szerokiej gamy narzędzi oraz mobilizacji podmiotów regionalnych i krajowych. Takie wielowymiarowe podejście leży u podstaw działań UE. Na przestrzeni lat Europa socjalna nabrała kształtu poprzez szereg polityk i programów wspierających tworzenie miejsc pracy oraz poprawę warunków pracy, promujących edukację oraz spójność społeczną i terytorialną, a także zwalczających dyskryminację.

UE nie pozostała bezczynna, oczekując z podjęciem wyzwania związanego z ubóstwem na nadejście roku 2010. W 2000 r. państwa członkowskie uruchomiły innowacyjną, wspólną strategię włączenia społecznego, która przewidywała określenie krajowych planów oraz zbiorowych celów, a także uczenie się od siebie nawzajem w istotnych obszarach, takich jak ubóstwo dzieci, dochód minimalny oraz bezdomność.

Nowy impuls do podjęcia walkiJednak jest jeszcze wiele do zrobienia: Rok Europejski 2010 ma na celu wykorzystanie istniejących narzędzi i nadanie impetu działaniom podejmowanym w całej Europie. U podstaw kampanii leżą cztery interdyscyplinarne cele:

• Podnoszenie świadomości poprzez promowanie lepszego zrozumienia realiów ubóstwa w dzisiejszej UE, podważanie stereotypów oraz podkreślanie sposobów walki z ubóstwem.

• Rozpowszechnianie przesłania, że zwalczanie ubóstwa leży we wspólnym interesie oraz wspólnym zakresie odpowiedzialności, a także pobudzanie zaangażowania wśród podmiotów publicznych i prywatnych.

• Wzywanie ludzi do działania oraz tworzenie nowych bodźców, od poziomu lokalnego do europejskiego.

• Wspieranie czynnego uczestnictwa osób doświadczających ubóstwa oraz uznawanie ich prawa do godnego życia.

Łącznie udział bierze 29 krajów, które opracowały krajowe programy we współpracy z zainteresowanymi stronami (organizacje pozarządowe, partnerzy społeczni, fundacje, władze regionalne i lokalne).

W całej Europie oczekuje się ponad 1000 inicjatyw, od konferencji, łańcuchów solidarności i debat w szkołach po programy szkoleniowe dla mediów, interaktywne gry oraz testowanie nowych projektów politycznych.

Europejska kampania koordynowana jest przez Komisję Europejską, a jej realizacja skupiona jest wokół narzędzi informacyjnych (strony internetowe, publikacje, materiały wideo itp.) oraz kluczowych działań: projekt Art Initiative (skupiający studentów sztuki, organizacje pozarządowe oraz ludzi ubogich w Europie), konkurs dziennikarski dla prasy audiowizualnej i drukowanej oraz „tydzień tematyczny” w połowie października obejmujący seminaria i fora. Konferencja zamykająca zostanie zorganizowana przez belgijską prezydencję w grudniu.

Wiele innych działań planują organizacje pozarządowe oraz inni interesariusze, którzy są głęboko zaangażowani w realizację kampanii, jak również inne europejskie instytucje i organy: Rok Europejski 2010 to wspólny projekt, w którym rolę do odegrania mają wszystkie zainteresowane strony.

Jednakże miarą sukcesu Roku Europejskiego 2010 będzie jego wpływ na programy polityczne w państwach członkowskich oraz na poziomie UE. W czerwcu 2010 r. Rada Europejska, w ramach strategii Europa 2020, uzgodniła cel wydobycia 20 milionów obywateli z zagrożenia ubóstwem i wykluczeniem. Ten ważny krok będzie zatem wymagał kontynuacji poprzez długoterminowe, zrównoważone działania na wszystkich szczeblach.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://www.2010againstpoverty.eu/?langid=pl

WŁĄCZENIE SPOŁECZNE, WALKA Z UBÓSTWEM

panorama 35 11

euRoPejskI Fundusz sPołeczny

Europejski fundusz Społeczny inwestuje, aby pomóc ludziom znaleźć zatrudnienie oraz wyjść z ubóstwa. W ramach 10-letniej strategii gospodarczej UE skoncentruje się na ograniczaniu skali ubóstwa oraz zapewnieniu ludziom lepszych szans w życiu.Podczas gdy krajowe władze współpracują na rzecz wdrożenia określonych środków, takich jak programy dochodów minimalnych, ubóstwo i wyłączenie społeczne stanowią problemy na skalę europejską. Ich rozwiązywanie to istotny element zobowiązania UE do budowy zamożnego i zintegrowanego społeczeństwa, w którym obywatele mają prawo do godnego życia oraz aktywnego uczestnictwa obywatelskiego.

Szanse na lepsze życiePoprzez swoją 10-letnią strategię gospodarczą – Europa 2020 – UE wysoko umieszcza ograniczanie ubóstwa na swojej liście priorytetów. Potężnym orężem w tej walce jest Europejski Fundusz Społeczny (EFS), którego celem jest wywarcie trwałego, pozytywnego wpływu na szanse obywateli w życiu.

Właśnie poprzez ten program 3 500 bezrobotnych Romów z miasta Trebišov na Słowacji uzyskało pomoc. Projekt wspierany przez EFS angażuje Romów w renowację miejscowej szkoły, do której uczęszczać będzie ponad 600 romskich uczniów. Przykład ten jest jednym z wielu projektów pokazujących, jak EFS wspiera państwa UE w przywracaniu ludziom niezależności i godności.

Zwalczanie ubóstwa i wykluczenia społecznegoPodczas Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym podejmowane są środki mające na celu podnoszenie świadomości na temat rzeczywistości, która jest nie tylko szkodliwa dla gospodarki, ale także niszczy ludzkie życie. EFS pomaga państwom członkowskim w podejmowanych przez nie wysiłkach na rzecz rozwiązania tego problemu. Wyraźnie widoczna jest potrzeba podejmowania działań na wszystkich szczeblach, a EFS będzie nadal odgrywać kluczową rolę.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://ec.europa.eu/employment_social/esf/index_pl.htm

„ Aż siedem

milionów osób w Europie żyje za mniej niż 5 € dziennie. „

PRZEŁAMANIE CYKLU UBÓSTWA

Na marginesie społeczeństwa nie znajdują się jedynie Romowie. W Europie wykluczenie społeczne zagraża 84 milionom obywateli. Co więcej, choć trudno w to uwierzyć, jeden na sześciu Europejczyków żyje poniżej progu ubóstwa. Aż siedem milionów osób w Europie żyje za mniej niż 5 € dziennie. W celu ograniczenia tego zjawiska na realizację projektów przeznaczono ok. 76 mld € (jedna szósta na inicjatywy w zakresie włączenia społecznego). Główny ich cel to:

• pomaganie osobom bezrobotnym w znalezieniu pracy poprzez wyposażanie ich w niezbędne umiejętności;

• zwalczanie dyskryminacji oraz pomaganie grupom zagro-żonym we wkraczaniu na rynek pracy oraz umożliwianie aktywnego uczestnictwa w społeczeństwie;

• oferowanie szkoleń i edukacji umożliwiających osobom w niekorzystnej sytuacji zdobywanie umiejętności i kwalifikacji;

• zachęcanie pracowników i przedsiębiorców do dostosowy-wania się do zmian gospodarczych;

• sprzyjanie powstawaniu partnerstw na rzecz lepszych warunków i miejsc pracy.

UE wyznacza 8 kwietnia 2010 r. na Międzynarodowy Dzień Romów

panorama 3512 panorama 35

WYKLUCZENIE SPOŁECZNE A POLITYKA SPÓJNOśCI – PERSPEKTYWA MIEJSKA

wykluczenIe sPołeczne a Rozwój mIejskI

Polityka regionalna stawia czoło kwestii obszarów miejskich dotkniętych kryzysem. W drugiej rundzie Inicjatywy Wspólnotowej URBAN („URBAN II”) wybrano obszary, które stanęły w obliczu wielu wyzwań społecznych i gospodarczych, w tym bezrobocia (średnio 17 % w programie URBAN II) oraz ubogiego otoczenia miejskiego.Program URBAN II wsparł 70 programów z krajów UE-15, obejmujących łącznie 2,2 miliona obywateli. W ramach polityki spójności przeznaczono na ten cel 754 mln €, a całkowity budżet wzrósł do 1,6 mld €, gdy zainteresowane kraje i regiony wyłożyły fundusze w kwocie odpowiadającej inwestycji UE.

Rozwój lokalny i lokalne partnerstwo Uderzającym wnioskiem z oceny ex post programu URBAN II jest to, że sukces projektów nie zależał od podjętej tematyki ani konkretnego instrumentu. Pomyślne projekty charakteryzowało lokalne przywództwo oraz lokalna odpowiedzialność. Zostały one wybrane zgodnie z miejscową percepcją potrzeb przy zaangażowaniu lokalnych podmiotów, po czym zrealizowane we współpracy z mieszkańcami. Nieskuteczne projekty były zazwyczaj narzucane odgórnie i charakteryzowały się niewielką lokalną odpowiedzialnością i zaangażowaniem.

Ponad 80 % lokalnych partnerstw można określić jako inkluzyjne, obejmujące szeroką gamę uczestników, takich jak grupy społeczne, sektor prywatny, agencje zatrudnienia, ośrodki szkoleniowe, agencje rozwoju, przedstawicieli organów ścigania oraz służby zdrowia. Sektor wolontariatu kierował około 10 % projektów, a uczestniczył we wdrażaniu znacznie większej ich liczby. Wywołało to korzyści zewnętrzne w postaci tworzenia zdolności lokalnych partnerstw do realizacji innych projektów w dłuższym terminie.

Unia Europejska odegrała rolę w budowaniu zdolności instytucjonalnej, zwłaszcza poprzez sieć URBACT w zakresie wymiany doświadczeń.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://ec.europa.eu/regional_policy/sources/docgener/evaluation/expost_reaction_en.htm

URBAN II – wyzwania i rozwiązaniaWszystkie programy realizowane były na obszarach dotknię-tych poważnymi problemami gospodarczymi, społecznymi i fizycznymi. Mimo że każdy z nich posiadał inny lokalny kontekst z licznymi wyzwaniami, wiele programów podjęło się rozwiązania kwestii deindustrializacji (nieużytkowana ziemia, wysokie bezrobocie, słaby rozwój przedsiębiorczości oraz pokrewne problemy społeczne).

Programy miały na celu podjęcie tych wyzwań w sposób zintegrowany i całościowy. Jednakże można je sklasyfikować w dwóch grupach:

• grupa programów odbudowy społecznej i gospodarczej obejmująca 40 inicjatyw, które koncentrowały się szczególnie na jednym lub (zazwyczaj) na obu zagadnieniach, przy mniejszych inwestycjach w infrastrukturę fizyczną;

• grupa programów modernizacji infrastruktury fizycznej obejmująca 30 inicjatyw, które koncentrowały się szczególnie na tym zagadnieniu, przy mniejszych inwestycjach w projekty odbudowy społecznej i gospodarczej.

modernizacja fizyczna – program URBAN II pomógł odwrócić procesy rozkładu miejskiego, stworzyć węzły transportowe oraz nowe środki transportu, rozwinąć nowe ośrodki społeczne (muzea, biblioteki i żłobki) oraz poprawić przestrzenie publiczne. Wiele z tych zmian zwiększyło atrakcyjność obszaru.

Odbudowa gospodarcza – projekty pobudziły przedsiębiorczość oraz wsparły tworzenie firm i wzrostu, jak również (na małą skalę) rozwój obszarów przemysłowych. Innym kluczowym aspektem działań w ramach programu URBAN II było wspieranie zatrudnienia obywateli.

Odbudowa społeczna – projekty na różne sposoby przyczyniły się do ograniczenia przestępczości, poprawy skuteczności edukacji, rozwoju umiejętności miejscowej ludności oraz wsparcia grup w niekorzystnej sytuacji (szczególnie ludzi młodych).

cO UDAŁO SIę OSIĄGNĄĆ?

• Spośród 108 tys. przeszkolonych osób ponad połowa pochodziła z grup zagrożonych. Osobom tym udzielono pomocy w zakresie przezwyciężenia analfabetyzmu oraz kontynuacji edukacji lub wejścia na rynek pracy po raz pierwszy.

• W przypadku około połowy programów (8 z 15 analiz przypadków) dostrzeżono wpływ wynikający z zapewnienia dodatkowych lub nowych świadczeń i zasobów socjalnych. Program URBAN II okazał się być istotnym elementem dostarczania lepszych usług socjalnych (na przykład poprzez budowę lub odnawianie ośrodków socjalnych oferujących mieszkańcom informacje, doradztwo, wskazówki oraz innego rodzaju wsparcie).

• 247 projektów z zakresu bezpieczeństwa mających na celu ograniczenie skali przestępczości na poziomie lokalnym. Projekty te uwzględniły zaangażowanie straży miejskiej, systemy telewizji przemysłowej, kształtowanie krajobrazu i oświetlenie uliczne, zapewnione we współpracy z grupami środowiskowymi i patrolami straży obywatelskiej.

• 593 inicjatyw budowy zdolności instytucjonalnej lokalnych społeczności. W jednym przypadku (Burnley w Zjednoczonym Królestwie) spowodowało to, że 134 osoby zaangażowały się w zarządzanie społecznością.

panorama 35 13panorama 35

W większości obszarów programu URBAN II głównym czynnikiem wpływającym na życie i szanse wielu kluczowych grup demograficznych było wykluczenie społeczne. Kobiety, ludzie młodzi i starsi, członkowie mniejszościowych grup etnicznych oraz uchodźcy i osoby ubiegające się o azyl – wszyscy doświadczyli jakiejś formy wykluczenia społecznego lub znaleźli się w trudnej sytuacji społecznej.

Narzędzie do walki z wykluczeniemW ocenie ex post zauważono, że większość programów URBAN wspierało projekty podejmujące problem bezrobocia i braku szans na zatrudnienie. Na wielu obszarach docelowych istniała bardzo wysoka stopa bezrobocia – ten zasadniczy problem został podjęty poprzez inwestycje w projekty szkoleń, rozwoju siły roboczej, poprawy edukacji i umiejętności.

Niemal połowa programów wsparła projekty podejmujące problematykę przestępczości. Wśród nich znaczna liczba projektów dotyczyła narkotyków oraz interwencji z naciskiem na zachowania antyspołeczne.

Blisko jedna trzecia programów obejmowała projekty na rzecz budowania zdolności i wzmacniania sektora wolontariatu i społeczności. Projekty wspierały wzrost takich organizacji, wzmacniały ich stabilność i zrównoważony rozwój, tak aby mogły skutecznie świadczyć wsparcie lokalnym społecznościom.

Wiele projektów skierowanych było do określonych grup w społecznościach mniej uprzywilejowanych. Główne grupy obejmowały kobiety, mniejszości etniczne (w mniejszym stop-niu) oraz ludzi młodych. Dlatego projekty traktowały prioryte-towo grupy, do których najtrudniej dotrzeć w docelowych społecznościach.

13panorama 35

JAK TO DZIAŁA – DORTmUND

Głównymi wyzwaniami były: wysokie bezrobocie (szczególnie wśród ludzi młodych i imigrantów), ubóstwo i zagrożenie wykluczeniem, niskie wskaźniki wykształcenia, niezbilansowana gospodarka, warunki życia poniżej standardu oraz słaby wizerunek zewnętrzny. Na obszar docelowy wpływ miały wysokie wskaźniki fluktuacji populacji; mieszkańcy odnoszący sukcesy wyprowadzali się, a zastępowały ich grupy znajdujące się w mniej korzystnej sytuacji.

Większość zasobów przeznaczono na rozwój przedsiębiorczości i zatrudnienie (42 %), środki fizyczne i środowiskowe (33 %) oraz włączenie społeczne (15 %). Głównymi priorytetami było tworzenie i ochrona miejsc pracy, poprawa krajobrazu miejskiego i mieszkaniowego, rozwój struktur dla mieszkańców w zakresie handlu, mieszkań i kultury, jak również promowanie spójności społecznej.

Program posiadał silne założenia, uwzględniające ścisłe powiązania pomiędzy problemami wyszczególnionymi w analizie bazowej a opracowaną strategią. Analiza mocnych i słabych stron programu została uzupełniona intensywnymi konsultacjami z lokalnymi partnerami i mieszkańcami. Pomogła ona zapewnić odzwierciedlenie przez program lokalnych potrzeb i warunków.

panorama 3514 panorama 35

PRZyPAdEk ROmówPolityka spójności ma do odegrania ważną rolę w procesie poprawy warunków życia oraz włączenia społecznego mniejszości. Zapewnia ona wsparcie poprzez szeroki zakres polityk antydyskryminacyjnych i integracyjnych, jak również celowe finansowanie. Specjalną uwagę poświęcono szczególnie zagrożonej społeczności romskiej: ostatnie działania w jej imieniu obejmują środki na rzecz ułatwiania dostępu do mieszkań, edukacji, kapitału początkowego oraz kampanię informacyjną.W całej Europie społeczność romska doświadcza marginalizacji, wykluczenia społecznego i rasizmu. Badania pokazują, że problemy, przed którymi stają Romowie, związane są z brakiem podstawowych praw, począwszy od dostępu do podstawowych świadczeń oraz zatrudnienia, po wysoki wskaźnik przemocy wynikającej z uprzedzeń rasowych.

O co toczy się gra?Wcześniej tego roku Komisja wydała Komunikat zatytułowany „Integracja społeczna i gospodarcza Romów w Europie”, który wyznacza tor przyszłych działań. Uznając, że sytuacja Romów w Europie wymaga podjęcia pilnych działań, komunikat nawołuje do „pełnej integracji społecznej i gospodarczej”.

Dokument ukazuje wyraźne zobowiązanie do integracji Romów oraz wyjaśnia, że pomimo postępu osiągniętego w ostatnich dwóch latach, w których kwestia Romów uzyskała bardziej centralną rolę w kreowaniu polityki, istniejące instrumenty muszą działać w sposób bardziej skuteczny i zintegrowany na rzecz osiągnięcia wyznaczonego celu.

W Komunikacie przytoczono szereg konkretnych środków pod-jętych na rzecz integracji Romów. Obejmują one ukierunkowa-ne wykorzystanie funduszy strukturalnych oraz włączenie kwestii Romów do głównego nurtu polityki spójności.

WIęcEJ INfORmAcJI:

Komunikat w sprawie Romów http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:52010DC0133:PL:HTML

WŁĄCZENIE SPOŁECZNE A MNIEJSZOśCI ETNICZNE

włączenIe sPołeczne a mnIejszoŚcI etnIczne

mieszkalnictwo – wsparcie Romów poprzez szerszy zakres finansowaniaPoprawa warunków mieszkaniowych stanowi istotny element działań na rzecz społeczności Romów. Odkrycia Agencji Praw Podstawowych UE pokazują, że wielu Romów żyje w przeludnionych chałupach i wozach na obszarach odizolowanych z ograniczonym dostępem do czystej wody, elektryczności oraz usług utylizacji odpadów, stojąc w obliczu problemów zdrowotnych wynikających z niedostatecznych warunków higienicznych, ale także stałego zagrożenia przymusową eksmisją.

Nowe rozporządzenie daje nadzieję na odmianę tej sytuacji po-przez korektę rozbieżności pomiędzy dostępnymi możliwościa-mi finansowania z EFRR a szczególnymi warunkami bytowymi społeczności romskich. Rozszerza ono zastosowanie funduszy EFRR na cele mieszkaniowe dla Romów na wszystkie państwa członkowskie. Do finansowania kwalifikowane będą także obszary wiejskie. Środki zostaną udostępnione na budowę nowych domów, a także remonty istniejących zabudowań.

Pilotażowy projekt integracji Romów: wszechstronne podejście do integracjiChociaż problematyka mieszkalnictwa to ważny aspekt integracji Romów, do osiągnięcia pełnej integracji niezbędny jest postęp na innych szczeblach. Dyrekcja Generalna ds. Polityki Regionalnej uruchomiła projekt pilotażowy obejmujący wiele zagadnień:

• Wczesna edukacja i opieka nad dzieckiem wspierane są przez projekt „Dobry start” (Good Start) na rzecz lepszego dostępu do usług opieki nad romskimi dziećmi do szóstego roku życia.

• Wyższe poziomy samozatrudnienia mają być osiągnięte poprzez projekt wspierający przyznawanie mikrokredytów – szczególnie kobietom – towarzyszący projektom zakładania działalności gospodarczej.

• W celu podniesienia świadomości społeczeństwa w zakresie problematyki Romów we Włoszech, Rumunii, Albanii i Bułgarii realizowane są kampanie antyrasistowskie angażujące znanych ludzi, skoncentrowane szczególnie na wydarzeniach sportowych.

W krajach UE żyje ok. 10-12 milionów Romów, co czyni z tej społeczności największą mniejszość etniczną w Europie.

UNIA EUROPEJSKA A ROmOWIE, WIęcEJ INfORmAcJI:

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=518&langId=pl

http://ec.europa.eu/regional_policy/themes/employment/index_pl.htm

DOTAcJE KE NA REAlIZAcJę WYBRANYch PROJEKTÓW:

Wczesna edukacja i opieka na dzieckiem (Fundusz Edukacji Romskiej): 1,9 mln €

Samozatrudnienie i mikrokredyty (Fundacja Polgar): 1,4 mln €

Informacja i podnoszenie świadomości (Fundacja Międzynarodowa Spolu): 0,9 mln €

M F I

panorama 35 15panorama 35

FUNdUSZE REGIONALNE NA RZECZ wSPARCIA PRZEdSIĘBIORCZOŚCI ImIGRANTówArabskie ciastka, tajski masaż, sushi… różne przedsięwzięcia, jeden wspólny temat – przed-siębiorczość kobiet. Instytut mikrofinansowania z południowo-wschodniej Szwecji, tegoroczny laureat nagrody RegioStars, pomaga kobietom pochodzącym zza granicy rozpocząć własną dzia-łalność gospodarczą oraz wnieść wkład w reali-zację celów UE w zakresie konkurencyjności i zatrudnienia.„Masz zapał. Masz pomysły. Chcesz rozpocząć działalność”. Tymi słowami strona internetowa zachęca kobiety wykluczo-ne z systemów finansowych do zakładania własnych firm. W większości przypadków bezrobotne kobiety mogą liczyć na wsparcie finansowe w kwocie do 26 000 €. Co więcej mogą one uzyskać dostosowane do indywidualnych potrzeb wsparcie na każdym etapie zakładania działalności gospodarczej.

Siły napędowe rozwojuPrzekształcenie roli kobiet, które uprzednio polegały na świadczeniach społecznych, w siłę napędową regionalnego rozwoju to jeden z niewiarygodnie pozytywnych aspektów instytutu, który rozpoczął swoją działalność 11 września 2009 r. Spośród 80 kobiet, które podjęły wyzwanie, 15 uruchomiło własne miniprzedsiębiorstwa i stworzyło 20 nowych miejsc pracy.

Szkoleniowcy wykwalifikowani w zakresie biznesu wyciągają rękę do kobiet, których mają nikłe szanse na wejście na rynek pracy. Nawiązują z nimi osobiste relacje, pomagając budować motywację i zaszczepiając wiarę we własne siły. Pomysły są rozwijane w możliwe do zrealizowania biznesplany. Ponadto wsparcie jest oferowane również po rozpoczęciu działalności, aby zapewnić nie tylko przetrwanie, ale także stabilność, a nawet rozszerzenie.

Inwestycje możliwe są dzięki pomocy gwarantowanej przez Sormlands Savings Bank, JAK Members Bank oraz Ekobanken i obejmują cztery regiony Södermanland, Ostergötland, Vastra Gotaland i Sztokholm przez okres trzech lat.

WIęcEJ INfORmAcJI:

Dodatkowe informacje na temat tego projektu są dostępne na stronie: http://www.mikrofinansiering.se/

Instytut mikrofinansowania (Micro-Finance Institute, MFI) otrzymał 340 000 € z EFRR na okres trzech lat.

OTWIERANIE DRZWI

Dla tych kobiet, które nie posiadają kontaktów, historii kredytowej czy doświadczenia w prowadzeniu firmy, mała pożyczka może stanowić właśnie ten impuls niezbędny do wcielenia pomysłu w życie. Tak też się stało w przypadku Kholoudy Yamani. Pochodząca z Jordanii Pani Yamani przybyła do Szwecji dopiero w 2003 r. Pomimo posiadanego dyplomu z fizyki oraz 14-letniego doświadczenia zdobytego w ONZ, nie była w stanie przezwyciężyć przeszkód na drodze do założenia małej firmy w Szwecji.

Osoby, które nie posługują się płynnie językiem szwedzkim oraz uzależnione od opieki społecznej, nie mają w Szwecji dostępu do rynków finansowych. Nie wiedząc dokładnie, od czego zacząć, Pani Yamani walczyła do chwili aż rada okręgowa zaleciła jej skontaktowanie się z MFI.

Po pierwszej rozmowie wszystko uległo zmianie. Drzwi zostały otwarte. JAK Members Bank zatwierdził pożyczkę w kwocie 10 000 €. Za te pieniądze Pani Yamani kupiła niezbędne wyposażenie i przystąpiła do pozyskiwania klientów. Obecnie sprzedaję ciastka z suszonymi daktylami wytwarzane na podstawie przepisów z rodzinnej Jordanii. Największy przełom nastąpił, gdy została poproszona o podwojenie produkcji i sprzedaż swoich wyrobów w jednej z największych sieci supermarketów w Szwecji. Produkcja wzrosła z 200 do 700 sztuk dziennie.

W ramach trzyletniego planu Pani Yamani nadal otrzymuje wsparcie od MFI, który pomaga jej we wszelkich sprawach prawnych i finansowych. Możliwe stało się także rozszerzenie działalności – jej firma oferuje obecnie także usługi sprzątania.

Podobna historia przytrafiła się pewnej Tajce, Thitaphie Ekberg, która dzięki wsparciu otworzyła salon masażu, a także Pani Wannamon Lofgren, założycielce pierwszej restauracji sushi w centrum Katrineholmu.

panorama 3516 panorama 351616

Kilka unijnych instytucji połączyło siły, aby wyeliminować niedobory mikrokredytów dla przedsiębiorców, którzy nie mogą uzyskać kredytów bankowych.

Wielu z tych, którzy chcieliby rozpocząć lub rozszerzyć prowadzoną działalność gospodarczą, nie jest w stanie zapewnić wystarczającego za-bezpieczenia, aby skorzystać z tradycyjnych pożyczek bankowych. W rezultacie krótkotermi-nowy popyt na fundusze w formie mikrokre-dytów – pożyczek do kwoty 25 000 € – szacuje się na 700 000 nowych pożyczek o wartości ok. 6,3 mld €.

Przedstawiamy JASmINE…Odpowiedzią DG ds. Polityki Regionalnej na to zapotrzebowanie jest nowy instrument o nazwie JASMINE (Wspólne Działania na rzecz Wspierania Instytucji Mikrokredytowych). Instrument, stworzony wspólnie przez Europejski Bank Inwestycyjny (EBI) oraz Parlament Europejski, oferuje finansowanie i wsparcie techniczne pozabankowym instytucjom mikrofinansowym (MFI). Poprzez zwiększenie liczby oraz budowanie zdolności i wiarygodności istniejących instytucji więcej przedsiębiorców uzyska dostęp do pożyczek umożliwiających przekształcenie pomysłów w rentowne przedsiębiorstwa.

Pierwszą inwestycję w ramach instrumentu JASMINE podpisano we wrześniu 2009 r. Belgijski fundusz CoopEst oferujący mikrofinansowanie dla MFI w Europie Środkowo-Wschodniej otrzymał wkład rzędu 1,8 mln €.

„Zamiast przysparzać zbędnej konkurencji wielu instytucjom bankowym oferującym mikrokredyty, staramy się osiągnąć synergie oraz wypełnić luki tam, gdzie banki nie mogą interweniować ze względu na wysokie koszty związane z obsługą mikroprzedsiębiorców”, wyjaśnia Philippe Delvaux, koordynator instrumentu JASMINE w DG ds. Polityki Regionalnej. „Warto zauważyć, że nasza inicjatywa […] obserwowana jest z dużym zainteresowaniem przez sektor bankowy”.

jasmIne I PRogess

Nowa inicjatywa, uzupełniająca ofertę mikrokredytową poprzez instrument JEREMIE (Wspólne europejskie zasoby dla mikro-, małych i średnich przedsiębiorstw), obejmuje fazę pilotażową uwzględniającą ograniczoną liczbę MFI. Pierwszy krok zespołu JASMINE, utworzonego w ramach Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego (EFI), polegał na wyborze 15 instytucji, które wyraziły chęć udoskonalenia i rozszerzenia swoich usług; ok. dwukrotnie większa liczba instytucji uzyska wsparcie techniczne w 2011 r. po rozstrzygnięciu drugiego zaproszenia EFI w drugim kwartale bieżącego roku.

Wybrane MFI uzyskują ukierunkowane szkolenie w następstwie oceny przeprowadzonej przez specjalistyczną agencję ratingową, skoncentrowanej na czterech obszarach: zarządzaniu, zarządzaniu finansowemu, jakości systemów informacyjnych oraz zarządzaniu ryzykiem. Instytucje skorzystają także z biznesowych usług wsparcia, takich jak internetowa baza danych, doradztwo w zakresie dobrych praktyk oraz dostęp do skrzynki pocztowej umożliwiającej uzyskanie odpowiedzi na pytania dotyczące instrumentu JASMINE oraz mikrokredytów. Obecnie prowadzone są prace nad stworzeniem dobrowolnego kodeksu postępowania dla MFI. „Chociaż nie jest on obowiązkowy, chcielibyśmy, aby stał się dla MFI podręcznikiem referencyjnym”, mówi Delvaux.

Na realizację fazy pilotażowej z różnych źródeł przeznaczono kwotę 55 mln €.

…i PROGRESSPowstaje również instrument pełniący funkcje uzupełniające. Instrument mikrofinansowy PROGRESS, uruchomiony przez DG Komisji Europejskiej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Równości Szans, będzie uzupełniał instrument JASMINE poprzez rozszerzenie oferty pożyczkowej dla osób bezrobotnych, które chciałyby założyć własną działalność gospodarczą, osób zagrożonych utratą pracy oraz zagrożonych grup.

Pierwsza transza środków zostanie udostępniona pośrednikom finansowym w celu rozszerzenia oferty pożyczek dla benefi-cjentów, przy czym w późniejszym terminie uwzględnione zostaną również inne produkty finansowe. W odróżnieniu od JASMINE, instrument PROGRESS otwarty jest zarówno dla banków, jak i instytucji pozabankowych.

PROGRESS udostępni do 100 mln € w okresie 2010-2013. Oczekuje się, że wywoła to efekt mnożnikowy. Instrument powinien zostać uruchomiony do końca 2010 r.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://ec.europa.eu/social/main.jsp?catId=836&langId=pl

http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/2007/jjj/index_en.htm

NOWE NARZĘDZIA UE SPEŁNIAJĄCE ZAPOTRZEBOWANIE NA MIKROKREDYTY

panorama 35 17panorama 35

W całej Europie ponad milion dzieci i dorosłych żyje w długoterminowych ośrodkach pobyto-wych. liczba ta będzie rosnąć wraz z procesem starzenia się populacji. Jednak wielu ekspertów uważa, że długi pobyt w instytucjach szkodzi obywatelom. Wynika stąd dążenie do „deinsty-tucjonalizacji” oraz zwiększenia zakresu opie-ki na poziomie społeczności, zgodnie z zalece-niami Komisji Europejskiej oraz planowanym wsparciem z funduszy strukturalnych UE. Naukowcy i profesjonaliści twierdzą, że ludzie przebywający przez długi okres w ośrodkach instytucjonalnych mogą doznać uszczerbku na tle społecznym i psychologicznym – nawet w instytucjach dobrze dofinansowanych i sprawnie zarządza-nych. Grupą specjalnego zainteresowania są dzieci przebywa-jące w instytucjach, ponieważ mogą one być zagrożone zaburzeniami rozwoju umysłowego i fizycznego.

Jednym z rozwiązań jest zapewnienie osobom umieszczanym w instytucjach szansy na „normalne życie” w społeczności wsparte ukierunkowanymi świadczeniami. Jest to zalecenie wielu instytucji międzynarodowych oraz organizacji pozarządowych. Popiera je także Komisja Europejska, która we wrześniu 2009 r. podjęła w raporcie ekspertów złożoną kwestię reformy opieki instytucjonalnej.

UE gotowa na finansowanie deinstytucjonalizacjiRaport Špidli, którego nazwa pochodzi od nazwiska czeskiego komisarza UE ds. społecznych, obejmuje osiem rekomendacji skierowanych do Komisji Europejskiej i państw członkowskich dotyczących najlepszych sposobów przeprowadzenia procesu deinstytucjonalizacji. Raport wyraźnie zaleca, aby fundusze

oPIeka zdRowotna I włączenIe sPołeczne

strukturalne UE przeznaczane były priorytetowo na inwestycje w usługi świadczone na poziomie lokalnej społeczność, a nie na funkcjonowanie instytucji. Implikacje takich działań są obecnie szeroko omawiane w Komisji.

kto uczestniczy?Bułgaria przeprowadza deinstytucjonalizację opieki nad sierotami nie czekając na krystalizację polityki UE w tym zakresie. W 2009 r. siedmiu różnych ministrów połączyło siły, by skoordynować nową grupę ds. opieki nad dziećmi. W lutym ubiegłego roku przyjęto w kraju strategię dotyczącą opieki nad dziećmi, skoncentrowaną na deinstytucjonalizacji.

Według nowego 10-letniego krajowego planu działań celem jest stworzenie ośrodków i usług opieki na poziomie społeczności dla około 7 000 dzieci i osób młodych, m.in. ośrodków opieki dziennej dla dzieci niepełnosprawnych. W tym celu uruchomione zostały krajowe fundusze, jednak UE przeznaczyła także wieloletnie środki finansowe na rzecz wsparcia tej reformy – 25 mln € z EFRR oraz 14 mln € z EFS.

Czerpiąc z doświadczenia Rumunii w zakresie deinstytucjonalizacji, wskutek której liczba dzieci podlegających opiece instytucjonalnej zmniejszyła się w ciągu dwóch dziesięcioleci o około 90 %, Bułgaria deklaruje gotowość do podjęcia tego ważnego zadania. „Stawką jest jakość życia naszych najsłabszych obywateli, dlatego nie możemy zawieść”, mówi Nadia Shabani, dyrektor bułgarskiej Agencji Ochrony Dzieci, głównego technicznego inicjatora procesu.

WIęcEJ INfORmAcJI NA TEmAT RAPORTU ŠPIDlI:

http://ec.europa.eu/social/BlobServlet?docId=3992&langId=en

OPIEKA W SPOŁECZNOśCI

GREcJA PRZEPROWADZA REfORmę OPIEKI PSYchIATRYcZNEJ

Do lat 80. XX wieku system opieki psychiatrycznej w Grecji był zinstytucjonalizowany, scentralizowany oraz cierpiał na niedobór ośrodków świadczących opiekę podstawową i rehabilitację. Opieka psychiatryczna świadczona była głównie przez dziewięć szpitali psychiatrycznych, w których leczono nawet 9 000 pacjentów chorych umysłowo. Jednak w opinii międzynarodowej grupy ekspertów instytucje te nie były w stanie zapewnić potrzebnej pacjentom, nowoczesnej opieki.

Rząd Grecji rozpoczął reformowanie systemu opieki psy-chiatrycznej zgodnie z rozporządzeniem UE nr 815/84. Cele obejmowały deinstytucjonalizację, stworzenie systemu opieki świadczonej na poziomie lokalnych społeczności oraz większy zakres szkoleń dla personelu psychiatrycznego. Zamknięto cztery szpitale psychiatryczne oraz stworzono nowe ośrodki pobytowe. Jednak wskutek braku środków finansowych zde-motywowany personel oraz inne problemy greckiego sektora opieki psychiatrycznej zagroziły długoterminowej reformie.

Wykorzystanie funduszy regionalnych na rzecz szkolenia opiekunów osób starszych w Hiszpanii

panorama 3518 panorama 35

młodzi ludzie z dzielnic o niekorzystnej sytuacji w miastach medway w południowo-wschodniej Anglii oraz Dunkirk w północnej francji otrzymują w ramach projektu Acces szansę na poprawę jakości życia oraz zwiększają możliwość zatrudnienia.

Celem rady miasta Medway i wspólnoty miejskiej Dunkirk, przyświecającym uruchomieniu w 2007 r. projektu Access, było inspirowanie młodych ludzi. Poprzez pobudzanie w nich chęci do rewitalizacji obszarów miejskich oraz nawiązywania relacji międzypokoleniowych, projekt wspiera tworzenie atmosfery wzajemnego zaufania i nadziei w obu tych społecznościach.

Dzielnice w niekorzystnej sytuacji, do których kierowane są działania, obejmują Medway, a zwłaszcza osiedle White Road i Wayfield, gdzie liczba młodzieży nieuczącej się i niepracującej (Not in Education, Employment or Training, NEET) wzrasta. Francuski odpowiednik tego rosnącego trendu znany jest pod pojęciem JAMO, Jeunes À Moindres Opportunités. Umożliwienie młodym ludziom wywierania większego wpływu na rozwój wydarzeń w ich otoczeniu pozwala wykształcić poczucie własności, a co ważniejsze,

Nauka życiaProgram obejmuje zajęcia poświęcone praktycznym stronom rozwoju społeczności oraz obywatelstwa. Poruszane są m.in. następujące tematy: gotowanie w domu, podstawy elektryki, technologie informatyczne, przepisy ruchu drogowego, orientacja i sztuka przetrwania, rozwój społeczności.

Ponadto w ramach praktycznych francusko-angielskich zajęć konwersacyjnych młodzi ludzie uczą się nawiązywania relacji z mieszkańcami drugiej strony Kanału, poznając lepiej zarówno siebie nawzajem, jaki i swoją kulturę. Wspólnie zamierzają wyprodukować film rejestrujący podjęte działania.

Planowanie przyszłościJednym z priorytetów projektu Acces jest także rozwój zawodowy, szczególnie w perspektywie organizowanych w 2012 r. Igrzysk Olimpijskich. Nauczanie obejmie kierowanie grupami, pierwszą pomoc oraz zarządzanie imprezami, aby młodzi ludzie byli dobrze przygotowani do wykorzystania swoich umiejętności organizacyjnych i językowych podczas Igrzysk.

INWESTOWANIE W MŁODZIEŻ PONAD GRANICAMI

wIeŚcI z euRoPy

Rodzicielstwo z doświadczeniemZakładanie rodziny nigdy nie jest łatwe, jednak położenie osób młodych ze środowisk w niekorzystnej sytuacji jest jeszcze trudniejsze. Dlatego do udziału w projekcie zaproszono rodziców doświadczonych, którzy udzielają młodym rodzicom wskazówek i porad. Młodzi i doświadczeni rodzice zachęcani są do odbywania regularnych spotkań, a ich połączona wiedza przekuta zostanie na broszury informacyjne oraz materiały wideo, które będą przekazywane innym.

kreatywność bez granicPodobnie jak sport, sztuka ma duży potencjał integrowania ludzi niezależnie od pochodzenia, wieku czy kultury. Pod okiem profesjonalistów młodzi ludzie organizują rozmaite występy, by odbudować więzi społeczne oraz wzbudzić większe zainteresowanie sztuką.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://www.acces2seas.eu

Projekt Acces obejmuje okres 36 miesięcy, który upływa w listopadzie 2011 r. Ze środków EFRR projekt uzyskał dofinansowanie w kwocie 509 947,33 €, co stanowi 50 % całkowitego budżetu wynoszącego 1 019 912,60 €.

Panorama przygląda się pięciu projektom z całej UE i sprawdza, jak każdy z nich pomaga zapewnić ludności w trudnej sytuacji szanse na aktywne i pożyteczne uczestnictwo w społeczeństwie.

Zjednoczenie kultur i pokoleń poprzez sztukę sceniczną

Opinia jednego z uczestników (22 lata):„

kurs pozwolił mi zdobyć bezcenne umiejętności w zakresie

sztuki i projektowania, na przykład tworzenie muzeum w walizce! Zaangażowałem się także

w wiele innych działań – wsparcie IT, dyplomację, bieganie i grę na perkusji.

To było niesamowite i nawet wzbudziło we mnie pragnienie odegrania większej roli!

Początkowo zamierzałem jedynie pomagać jako wolontariusz, ale ostatecznie

skończyłem jako pełny uczestnik „

panorama 35 19panorama 35

Gdy w 2002 r. wdrażano inicjatywę langas į ateitį bardzo niewielka liczba mieszkańców litwy mia-ła dostęp do Internetu, dokładnie 11 %. Nic więc dziwnego, że umiejętności obsługi komputera nie były powszechne. Od tamtej pory zasięg terytorialny Internetu znacznie wzrósł, a wraz z nim liczba osób umiejących obsługiwać komputer. Inicjatywa langas į ateitį, wspierana środkami z działalności prywatnej (założycieli langas į ateitį) oraz Europejskiego funduszu Społecznego, w znacznym stopniu przyczyniła się do zamknię-cia cyfrowej luki na litwie. Od 2002 r. ponad 75 000 Litwinów skorzystało z bezpłatnych kursów obsługi komputera. Jednym z najistotniejszych był kurs „Podstawy obsługi komputera dla e-obywatela Litwy” (Computer Literacy Basics for a Lithuanian E-citizen), prowadzony w latach 2006-2008. Skorzystali z niego ludzie starsi, niepełnosprawni oraz mieszkańcy obszarów oddalonych, a kursy w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych ukończyło ponad 50 000 dorosłych.

Powszechny dostęp, powszechne zainteresowanie„Jestem zachwycona możliwością odkrywania informacji oraz poszerzania wiedzy. Szczególnie lubię materiały poświęcone poezji, które znalazłam w Internecie. Teraz mogę znaleźć informacje na każdy temat, nawet na temat kwiatów”, mówi Ina Laurinaityte, emerytka z Litwy będąca doskonałym przykładem dostosowania umiejętności do zainteresowań.

Przykład ten, jak wiele innych, to zasługa działalności sojuszu Langas į ateitį, który powstał z inicjatywy społecznie odpowie-dzialnych przedsiębiorstw, banków, firm telekomunikacyjnych i informatycznych. I chociaż niektórzy korzystają z Internetu wyłącznie w celach rozrywkowych, inni są świadectwem pozy-tywnego wpływu tego medium na ich działalność gospodarczą.

Ideą przyświecającą inicjatywie było pobudzanie wzrostu gospodarczego oraz poprawa warunków życia na Litwie, a także zwiększenie konkurencyjności kraju w Europie i na świecie.

Entuzjazm do naukiUstanowienie bezpłatnych, publicznych punktów dostępu do Internetu było pierwszym krokiem projektu Langas į ateitį. We współpracy z Ministerstwem Spraw Wewnętrznych utworzona

UMIEJĘTNOśĆ OBSŁUGI KOMPUTERA OKNEM NA PRZYSZŁOśĆ

została sieć przeszło 800 punktów dostępowych, które działały do 2008 r. Postęp ten pomógł zainspirować lokalnych mieszkań-ców, zwłaszcza tych z obszarów oddalonych. Dzięki współpracy z lokalnymi władzami możliwe było otwarcie takich punktów dostępowych w bibliotekach, urzędach pocztowych, szkołach, szpitalach oraz urzędach władz samorządowych. Każdy punkt wyposażony został w od dwóch do pięciu komputerów.

W okresie od marca 2006 r. do sierpnia 2008 r., podczas wdrażania projektu w każdej z 60 litewskich gmin, organizowane były specjalne kursy obsługi komputera i podstaw Internetu. Dało to możliwość 50 400 osobom w wieku od 16 lat na rozwój umiejętności informatycznych, a tym samym większe szanse zatrudnienia. Wśród tych osób większość stanowiły kobiety.

Gdy projekt „Podstawy obsługi komputera dla e-obywatela Litwy” zbliżał się ku końcowi, okazało się, że wielu uczestników nadal chce rozwijać nowo nabyte umiejętności. W konsekwencji, przy wspar-ciu programu Microsoft Unlimited Potential, projekt zwiększył za-kres, powstał bowiem program nauki na odległość pt. „Nowoczesne sposoby nabywania wiedzy informatycznej” (Modern Ways of acquiring ICT Knowledge). Program ten obejmuje cztery interne-towe kursy e-learningowe poświęcone rozwojowi umiejętności w zakresie technologii informacyjnych i komunikacyjnych. Od 2008 r. na kursy te zapisało się około 8 000 osób.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://www.langasiateiti.lt/index.php/en

Projekt w zakresie umiejętności obsługi komputera uzyskał z Europejskiego Funduszu Społecznego 2 mln €.

„Po realizacji programu rozwoju umiejętności komputerowych oraz rozszerzeniu sieci internetowej zwyczajni obywatele uzyskali możliwość nawiązywania kontaktów bez wychodzenia z domu, pobierania informacji, dokonywania płatności oraz komunikowania się z lokalnymi służbami”, mówi Zigmantas Janciauskis z litewskiego stowarzyszenia osób niepełnosprawnych fizycznie.

panorama 3520 panorama 35

ROBOTDALEN – INTELIGENTNI POMOCNICY W TROSCE O NIEZALEŻNE ŻYCIE

Roboty kojarzone są z bezosobowymi, futurystycznymi maszynami. Jednak wiele z tych maszyn, konstruowanych lub testowanych w środkowej Szwecji w „Dolinie Robotów” (RobotDalen), na zawsze zmieni nasze nastawienie do nich. Roboty projektowane według nowych technologii na cele opieki zdrowotnej oraz roboty asystujące mogą poprawić jakość życia osób starszych i niepełnosprawnych – rosnącej populacji, która często znajduje się na marginesie europejskiego społeczeństwa.Dolina Robotów, mieszcząca się na obszarze o długości 100 km, to wiodące europejskie centrum robotyki, które skupia badaczy, programistów, wytwórców i pracowników naukowych. Specjalizuje się ono w dziedzinie robotyki dla przemysłu, logistyki i opieki zdrowotnej. Centrum wspierane jest przez szwedzką agencję rządową Vinnova oraz różne szwedzkie instytucje, uniwersytety oraz sektor prywatny.

Projekt patronacki będzie realizowany do 2013 r. Korzysta on z finansowania z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, mając na celu stworzenie co najmniej pięciu nowych produktów oraz pięciu nowych przedsięwzięć lub firm w okresie finansowania, który upływa w 2010 r. W jego ramach w regionie powstało już około 150 małych przedsiębiorstw działających w dziedzinie robotyki i automatyki. Finansowanie UE wzmocniło także status Doliny Robotów oraz pozwoliło utworzyć powiązania z podobnymi europejskimi ośrodkami.

Projekt, skupiający krajowych i międzynarodowych producentów urządzeń sektora robotyki, ściśle współpracuje z użytkownikami, takimi jak szpitale, w zakresie testowania nowych rozwiązań. Początkowy cel utworzenia 30 nowych przedsięwzięć lub firm w dziedzinie robotyki oraz 30 nowych produktów został już zrealizowany w ponad połowie.

Robotyka w opiece zdrowotnejKilka najnowszych robotów skonstruowanych w ramach projektu zostało zaprojektowanych na rzecz poprawy jakości życia osób starszych lub niepełnosprawnych poprzez zapewnienie im kontaktu ze społeczeństwem i/lub umożliwienie niezależnego funkcjonowania w domu. „W kwestii opieki zdrowotnej postrzegamy naszą pracę w kategoriach ludzi, a nie robotów”, mówi Erik Lundqvist, Dyrektor Generalny Doliny Robotów.

Według Japońskiego Stowarzyszenia Robotyki (Japan Robot Association, JARA) „roboty usługowe” (obejmujące roboty do zastosowań osobistych, medycznych i zdrowotnych) mogą do 2020 r. stanowić segment globalnego rynku o wartości ok. 24,35 mld € – kwota ta dwukrotnie przewyższa rynek produkcji robotów. Zdaniem

ekspertów z Doliny Robotów największy wzrost w robotyce usługowej w bieżącej dekadzie przypadnie segmentom usług osobistych, medycznych i zdrowotnych.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://robotdalen.se/English/

W ramach EFRR na okres 2008-2010 r. przeznaczono maksy-malną kwotę 850 000 € rocznie na projekt Doliny Robotów.

PRZYKŁADY INNOWAcYJNEJ ROBOTYKI

Wprowadzony w ubiegłym roku produkt „Bestic” to urządzenie wspomagające odżywianie dla osób o ograniczonym ruchu ramion. Kompaktowe, stołowe ramię robota wyposażone jest na końcu w łyżkę lub szczypce i może być sterowane przyciskami lub drążkiem. Innym przydatnym urządzeniem w fazie rozwoju jest „Giraff”, przenośny robot, który umożliwia użytkownikom komunikację z innymi za pośrednictwem dwukierunkowego monitora komunikacyjnego. „Umożliwia on rodzinie, przyjaciołom czy opiekunom internetowe odwiedzanie osób starszych w ich domach, zupełnie tak, jakby rozmawiali twarzą w twarz”, mówi Maria Gill, pielęgniarka i kierownik projektu „Technologie infor-macyjno-komunikacyjne w opiece nad osobami starszymi” (ICT in Elderly Care).

Inteligentne roboty są niezbędne do interakcji ze starzejącą się populacją. „Genesis” to udostępniona ostatnio maszyna, która pomaga ludziom w odbudowie mięśni po przebytej chorobie lub wypadku. „Zoom” to elektryczny wózek dla niepełnospraw-nych umożliwiający pokonywanie schodów lub poruszanie się po drogach terenowych. W celu wsparcia wydajności opieki zdrowotnej w ramach projektu konstruowany jest „RobCab”, robot wspomagający pielęgniarki w wykonywaniu obowiąz-ków, takich jak przestawianie łóżek szpitalnych.

Unikalna konstrukcja szkieletu robota umożliwia szeroki zakres funkcjonalnych ćwiczeń

wIeŚcI z euRoPy

panorama 35 21panorama 35panorama 35

INTEGRACJA ROMÓW – KAMPANIA NA RZECZ ZMIANY

co świadczy o skuteczności kampanii na rzecz włączenia Romów? W jaki sposób określany jest charakter problemu i jak można go rozwiązać? A co najważniejsze, jak można się upewnić, że jest on powiązany z działaniami politycznymi – aby stworzyć i podtrzymać warunki na rzecz zmiany?Fundacja Międzynarodowa SPOLU, holenderska organizacja pozarządowa z ponad 10-letnim doświadczeniem w tworzeniu struktur romskich, skupia organizacje Centrum Polityki na rzecz Romów i Mniejszości (Policy Center for Roma and Minorities) z Rumunii, Roma Active Albania (RAA) oraz Integro z Bułgarii.

Wspólnie wezmą one udział w projekcie pilotażowym, którego celem jest udzielenie odpowiedzi na te oraz inne pytania. Projekt będzie realizowany w czterech krajach pod egidą sieci o nazwie Obywatelska Organizacja Romów Europejskich (European Roma Grassroots Organisation, ERGO).

Zwalczanie stereotypówKampanie będą poświęcone stereotypom dotyczącym Romów na arenie publicznej oraz wśród decydentów, a także w społecz-nościach romskich. Celem jest nie tylko omówienie takich postaw, ale także zmobilizowanie i pobudzenie społeczności Romów do zmiany warunków kształtujących ich przyszłość.

Jednym z nadrzędnych celów jest stworzenie kampanii na rzecz podnoszenia świadomości – z modelami, metodami i przesłaniami. Pomoże to zmierzyć wpływ kampanii oraz powielić ją w innych miejscach. SPOLU zamierza także inwestować w zasoby ludzkie za pośrednictwem programu rozwoju dla młodych profesjonalistów ze środowisk romskich.

Jak dotrzeć z przesłaniem?W Rumunii organizacja Centrum Polityki na rzecz Romów i Mniejszości wykorzysta filmy, aby dotrzeć do szerszego grona odbiorców. Celem jest inspirowanie młodych ludzi oraz zniechęcanie ich do wstępowania do jednego z najgorszych rom-skich gett w Bukareszcie – Ferentari. U podstaw takiego działania leży przerwanie pętli wykluczenia i stygmatyzacji, która dręczy tego typu dzielnice. Dzieci z takiego otoczenia są zachęcane do poszukiwania alternatywnych ścieżek ku przyszłości. Obecnie powstaje film na temat życia w Ferentari. Jest on realizowany w ścisłej współpracy z nagradzaną rumuńską wytwórnią, Strada.

W Rumunii oraz we Włoszech kampanie skupiające się na wyda-rzeniach sportowych będą rozpowszechniały komunikaty o pozytywnym przesłaniu wśród szerszej publiczności. Wymaga to długoterminowego zaangażowania ze strony związków spor-towych, aby wyeliminować odczucia antyromskie. Udział zadekla-rowała organizacja Centrum Polityki na rzecz Romów i Mniejszości oraz inne grupy, w tym Unione Italiana Sport per Tutti (UISP).

W Albanii i Bułgarii działania skupią się na zachęcaniu lokalnych i regionalnych władz do poważniejszego podejmowania problemów romskich. Bardzo często lokalne organy rozpatrują problemy Romów w sposób bardzo powierzchowny. Co więcej wielu Romów przyjęło postawę pasywną i uważa taką sytuację za „normalną”. W rezultacie społeczności Romów rzadko zajmują swoje miejsce w politykach miejskich jako równorzędne strony.

Misją albańskiej organizacji RAA oraz bułgarskiej Integro jest stymulowanie zintegrowanych podejść do problemu włączenia Romów poprzez zaangażowanie lokalnych społeczności romskich, miast i regionów. Oczekiwanym rezultatem jest większe uznanie obywateli romskich jako równych stron w zakresie kształtowania i wdrażania polityki.

WIęcEJ INfORmAcJI:

www.ergonetwork.org

Projekt finansowany jest przez projekt pilotażowy „Ogólnoeuropejska koordynacja metod integracji Romów” (Pan-European coordination of Roma integration methods) – włączenie Romów, w ramach komponentu „informacja i podnoszenie świadomości”.

„Projekt pilotażowy” został zaprojektowany w celu sprawdzenia wykonalności określonych działań oraz oceny ich użyteczności. Porozumienie międzyinstytu-cjonalne między Parlamentem Europejskim, Radą a Komisją w sprawie dyscypliny budżetowej i należy-tego zarządzania finansami umożliwia wdrożenie tych projektów przez Komisję na wniosek Parlamentu.

Projekt realizowany jest od 5 czerwca 2010 r. do 5 grudnia 2011 r.

Środki EFRR wynoszą 989 140 €

Środki krajowe wynoszą 175 000 €

całkowity budżet to 1 164 140 €

panorama 3522 panorama 3522 panorama 3522

Na Węgrzech wdrażany jest eksperymentalny program stymulacji rozwoju 30 „mikroregionów”. Poprzez silny wkład lokalnych społeczności oraz finansowe wsparcie UE program finansuje setki projektów infrastrukturalnych, środowiskowych, transportowych oraz turystycznych.Program „Najsłabiej Rozwinięte Mikroregiony” (NRM) pomaga mikroregionom znajdującym się w najgorszej sytuacji, głównie w północno-wschodniej i południowo-zachodniej części kraju. Skupiając się na rozwoju gospodarczym, zatrudnieniu, edukacji oraz integracji Romów, program w innowacyjny sposób łączy szereg różnych źródeł finansowania i programów operacyjnych.

Siłą napędową oraz celami programu są: bezrobocie, ubóstwo, segregacja i dyskryminacja. Węgierskie mikroregiony najbardziej dotknięte kryzysem zamieszkuje około 10 % populacji oraz jedna trzecia populacji Romów. Inne wyzwania obejmują: brak aktywności gospodarczej, podupadające szkolnictwo, migrację siły roboczej oraz rosnące zadłużenie.

W ramach pierwszego krajowego planu rozwoju (2004-2006) Węgry przekazały wielu takim mikroregionom ponadprzeciętną pomoc finansową. Jednakże rezultaty nie były zbyt imponujące i krajowe władze uznały, że konieczne jest podjęcie dodatkowych działań. Wynikiem tego wniosku jest NRM, złożony program rozwoju skierowany do 33 najbardziej dotkniętych kryzysem mikroregionów kraju – zlokalizowanych w północnych Węgrzech, w południowej i północnej części Wielkiej Niziny oraz w południowym regionie Kraju Zadunajskiego.

Podejście terytorialne, planowanie oparte na zasobachProgram posiada siedzibę w Budapeszcie przy Krajowej Agencji Rozwoju (NDA). Oprócz biura program korzysta z pomocy dwóch koordynatorów NDA na każdy mikroregion, kilkunastu ekspertów oraz ze wsparcia lokalnych uniwersytetów „przyjmujących”. Wspólnymi siłami pomogli oni mikroregionom sporządzić pakiet różnych zintegrowanych projektów w oparciu o lokalny plan rozwoju w celu zagospodarowania przyznanych im funduszy.

W planowaniu projektów uczestniczyło około 5 000 osób, podkreślając zaangażowanie lokalnych społeczności w każdym mikroregionie. „Program NRM jest na Węgrzech przedsięwzięciem unikalnym, wprowadzającym nowy instrument rozwojowy oraz wybierającym jako obszar docelowy mikroregiony, a nie bardziej scentralizowane regiony lub kraje”, mówi Frigyes Janza, koordynator programu NRM.

Spośród 900 projektów, wyselekcjonowanych przez instytucje zarządzające, 250 jest już w fazie realizacji. Obejmują one działania polegające na budowie lub odnowie szkół, przedszko-li, ośrodków zdrowotno-społecznych, dworców autobusowych, a także modernizacji oczyszczalni ścieków, obiektów przeciw-powodziowych oraz poprawie jakości wody pitnej. Społeczność romska spoza miast zyskuje korzyści dzięki budowie lepszych połączeń drogowych. Ponadto planowana jest rozbudowa kilku głównych dróg regionalnych. Wreszcie program ma na celu pobudzenie turystyki w tych rzadko odwiedzanych mikroregio-nach, które oferują istotne atrakcje kulturalne i historyczne.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://www.nfu.hu

Całkowity budżet programu NRM: 340 mln €

Wkład Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego UE oraz Europejskiego Funduszu Społecznego łącznie wynosi 85 % w okresie programowania 2007-2013 r., a wkład Węgier 15 %.

SKIEROWANIE DZIAŁAŃ NA GRUPY W NAJMNIEJ KORZYSTNEJ SYTUACJI NA WĘGRZECH

wIeŚcI z euRoPy

Fundusze programu NRM rozdzielane są w ramach węgier-skich krajowych programów operacyjnych (Regionalna Odnowa Społeczna i Infrastruktura Społeczna). Jedna trze-cia środków podlega podziałowi równemu, jedna trzecia uzależniona jest od liczby mieszkańców poszczególnych mikroregionów (między 11 000 a 72 000), a część pozostała zależy od liczby osad w poszczególnych mikroregionach (od 4 do 49). Środki finansowe NRM uzupełniane są także w ramach kilku innych krajowych instrumentów.

panorama 35 23panorama 35 23panorama 35 23

ZMIANY W EFRR – OGRANICZANIE BIUROKRACJI, UWALNIANIE FUNDUSZY

W związku z tym, że Europa powraca do równowagi po serii kryzysów finansowych, UE podejmuje kroki w kierunku zmian regulacji rządzących Europejskim funduszem Rozwoju Regionalnego, mające na celu uproszczenie zasad zarządzania funduszami strukturalnymi oraz funduszem Spójności. Panorama analizuje prawdopodobne skutki w terenie.

kluczowy element europejskiego planu naprawy gospodarczejTrwający kryzys gospodarczy podkopał pewność przedsiębiorstw, zwiększył liczbę osób bez pracy oraz znacznie obciążył sektor finansów publicznych. Szczególnie w odniesieniu do ostatniego problemu, nacisk na krajowe budżety oznacza, że rządy i regiony z coraz większą trudnością znajdują fundusze dopełniające, których udostępnienie stanowi warunek konieczny dla inwestycji z Europejskiego Funduszu Strukturalnego.

16 czerwca 2010 r. UE przedstawiła nowe środki mające na celu uproszczenie zasad zarządzania funduszami strukturalnymi oraz Funduszem Spójności. Zmiany powinny przyczynić się do ułatwienia dostępu do funduszy oraz przyspieszenia przepływów inwestycyjnych w czasie, gdy budżety publiczne znajdują się pod presją. W ramach środków na rzecz przeciwdziałania kryzysowi gospodarczemu niektórym krajom członkowskim wypłacone zostaną dodatkowe zaliczki w łącznej kwocie 775 mln €, mające na celu doraźne rozwiązanie problemów związanych z przepływami pieniężnymi.

Te nowe zmiany wprowadzono, aby pomóc w rozwiązywaniu problemów płynności, a także ograniczeniu biurokracji w celu ułatwienia dostępu do funduszy. Przyspieszenie wdrażania projektów w terenie będzie wspierało krajowe i regionalne gospodarki w czasach kryzysu.

Kluczowe zmiany obejmują:

• Wprowadzenie jednego pułapu w wysokości 50 mln € jednakowo dla wszystkich rodzajów dużych projektów wymagających zatwierdzenia przez komisję.

Nowy, ujednolicony próg pozwoli na szybsze zatwierdzanie przez same państwa członkowskie mniejszych projektów środowiskowych, co pozwoli na ich szybsze uruchamianie.

• Zezwolenie na finansowanie dużych projektów przez więcej niż jeden program.

Na przykład budowa nowego odcinka autostrady przechodzącej przez różne regiony będzie mogła być współfinan-sowana przez różne programy regio-nalne. Według poprzednich zasad nie byłoby to możliwe.

• Częstsze stosowanie inżynierii finansowej.

Stworzenie możliwości ustanowie-nia instrumentów dedykowanych, aby zwiększyć wydatki na efek-tywność energetyczną i energię ze źródeł odnawialnych.

• Łagodzenie zobowiązań na utrzymanie inwestycji w okresie pięcioletnim.

Zasady te będą miały zastosowanie tylko do niektórych projektów, takich jak infrastruktura i sektor inwestycji produkcyjnych. Nie będą stosowane w przypadku nieumyślnego bankructwa przedsiębiorstw.

• Uproszczenie zasad dotyczących projektów generujących dochody (np. płatne autostrady lub projekty obejmujące dzierżawę lub sprzedaż gruntów).

Aby zmniejszyć obciążenie administracyjne państw człon-kowskich, dochody będą tylko monitorowane do zamknię-cia powiązanego programu.

• Kierowanie dodatkowych zaliczek w wysokości 775 mln € (4 % z EFS i 2 % z Funduszu Spójności) do państw członkow-

skich, które otrzymały pożyczkę na podstawie systemu bilan-su płatniczego MFW, albo doświadczyły spadku PKB przekra-czającego 10 %: zastosowanie tych dwóch kryteriów pozwala objąć nimi Estonię, Łotwę, Litwę, Węgry i Rumunię.

• Opóźnienie zasady umorzenia „N+2”. Zgodnie z tą zasadą, jeżeli finansowanie przyznane w 2007 r.

nie zostało wykorzystane do końca 2009 r., zostanie ono automatycznie zwrócone do budżetu UE. Zmiany te pozwolą na korzystanie ze zobowiązań za 2007 r. przez dłuższy okres.

Zmiany te stanowią uzupełnienie innych licznych inicjatyw, które podjęto od początku kryzysu w ramach europejskiego planu naprawy gospodarczej.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/recovery/index_pl.htm

za kulIsamI

Za pośrednictwem trzech funduszy polityki spójności – Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejskiego Funduszu Społecznego (EFS) oraz Funduszu Spójności – we wszystkich regionach UE w ramach 455 programów polityki spójności w okresie 2007-2013 inwestowana jest kwota 347 mld €.

panorama 3524 panorama 3524 panorama 3524

nasze PRojekty od wewnątRz

kwestie projektowaniaW lipcu bieżącego roku położono fundamenty pod prototypowy budynek, który może wyzna-czyć złoty standard budow-nictwa przyszłości. Nowy prototyp, odznaczający się efektywnością energetycz-ną i oszczędnością, będzie wynikiem połączenia do-świadczenia pięciu krajów regionu morza Bałtyckiego.

Podstawę prototypowego budynku stanowi 500-stronicowy przegląd porów-nawczy określający praktyki stosowane w Danii, Niemczech, Polsce, Rosji i na litwie. W założe-niach model ten zaoferuje zrównoważoną, aczkolwiek przystępną alternatywę w branży budowlanej na świecie.

Łączenie sił na rzecz maksymalizacji wpływuPrzez kilka ostatnich miesięcy w ramach projektu Longlife podjęto się gromadzenia informacji oraz sporządzania raportów na temat rozwoju technologicznego, wymogów administracyjnych, procedur prawnych, perspektyw finansowych oraz potrzeb demograficznych branż budowlanych w krajach uczestniczących w projekcie.

Zidentyfikowano podobieństwa i różnice, aby dokładnie określić sposoby optymalizacji i harmonizacji poszczególnych metod budowlanych. Wynikiem będzie zbiór wytycznych w zakresie efektywności energetycznej, trwałości, optymalizacji zasobów oraz niskich kosztów cykli eksploatacyjnych.

W każdym wydaniu „Panoramy” prezentujemy rozwój dwóch projektów z perspektywy osób nimi zarządzających. Analizujemy również blaski i cienie zarządzania projektem finansowanym przez EFRR: wskazujemy problemy i dzielimy się rozwiązaniami.

PROJEkT LONGLIFE Od wEwNĄTRZPRojekt

1

Od wytycznych do projektu architektonicznegoW semestrze letnim, kierownik projektu i wykładowca, Klaus Rückert, prowadził zajęcia na Uniwersytecie Technicznym w Berlinie, natomiast Josifas Parasonis na Wileńskim Uniwersytecie

Technicznym im. Giedymina. Celem zajęć było stworzenie prototypu zrównoważonego i efektywnego energe-

tycznie budynku mieszkalnego.

Postęp w komunikacjiOczywiście projekt o tak dużym zasięgu geograficznym wymaga niezwykle wysokiego poziomu komunikacji między partnerami. Pani Maria-Ilona Kiefel wyjaśniła, że wymiana wiadomo-ści elektronicznych po prostu nie była

wystarczająca.

„Po zakończeniu warsztatów, które odbyły się w Wilnie pod koniec stycznia, zdecydo-

waliśmy się na prowadzenie regularnych wideokonferencji. Okazały się one bardzo efek-

tywne. Systematyczny monitoring oraz współpraca w zakresie budowania zaufania były najważniejszymi

sprawami dla projektu Longlife”, dodała.

Elastyczność w obliczu trudnościChociaż postęp następował stopniowo, projekt doświadczył skutków kryzysu finansowego, wskutek którego trzech partnerów zrezygnowało z uczestnictwa. Według Pani Kiefel był to punkt krytyczny. Sytuacja wymagała reorganizacji określonych zadań, aby możliwa była realizacja celów projektu Longlife.

W każdym z pięciu uczestniczących krajów projekt Longlife posiada trzech partnerów: uniwersytet, organ administracyjny oraz firmę. Kryzys spowodował wycofanie się jednego partnera z Niemiec oraz dwóch z Polski.

W ramach projektu w czerwcu odbyła się śródokresowa międzynarodowa konferencja w Petersburgu, podczas której partnerzy określili plan współpracy z ich odpowiednikami w Rosji.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://www.longlife-world.eu/home_en.html

fakty i liczby

W okresie od stycznia 2009 r. do stycznia 2012 r. na realizację projektu Longlife przeznaczono ok. 2,3 mln €.

„Jeżeli poświęci się wystarczająco dużo czasu na sporządzenie wniosku, zaoszczędzi się czas przy wdrażaniu projektu”, mówi Pani Kiefel. „Nie należy jednak lekceważyć korzyści wynikających z omawiania z partnerami różnych zadań oraz oczekiwań”.

panorama 35 25panorama 35 25panorama 35 25

Ułatwianie życia pacjentom z miejsc oddalonychPacjenci ze schorzeniami nerek z dalekiej północy wkrótce odczują skrócenie czasu oczekiwania na lokalne wizyty u kon-sultantów wskutek mniejszej licz-by pacjentów ambulatoryjnych dojeżdżających 322 km do szpitala Raigmore w Inverness. Najnowsze usługi dają możli-wość wykonywania niektórych badań pacjentów dializowa-nych za pośrednictwem proste-go łącza wideo. W projekcie „Konkurencyjne Świadczenia Zdrowotne” (Competitive Health Services) technologia wykorzystywana jest efektywnie, w celu ograniczenia czasu podróży oraz oczekiwania – ku uldze pacjentów zamieszkujących oddalone tereny Europy północnej.Koordynator projektu, Minna Mäkiniemi, jest zadowolona z dotychczasowego postępu. „Pilotujemy aktualnie więcej usług niż pierwotnie planowaliśmy”, mówi Minna o projekcie, który obejmuje najbardziej oddalone regiony Finlandii, Irlandii, Norwegii, Szwecji i Szkocji. Są to obszary, na których gęstość zaludnienia wynosi ok. 3,5 mieszkańca na km2.

wykraczanie poza tradycyjną opiekęOd ostatniej aktualizacji projektu wiele zrealizowano. Oto kilka przykładów nowo wdrożonych usług.

Główny oddział nefrologii w szpitalu Raigmore w Inverness ma teraz kontakt ze szpitalem Caithness General w Wick (w odległości 177 km) za pośrednictwem łącza wideo, wspomagając tym sposobem rosnącą liczbę pacjentów szpitala Caithness ze schorzeniami nerek. Z zalet łącza korzystają również pielęgniarki, które mogą przeprowadzać konsultacje ze specjalistami w sprawie leczenia pacjentów.

Specjaliści ze Szpitala Uniwersyteckiego w Oulu leczą pacjentów z ranami oraz owrzodzeniami nóg w oddalonym ośrodku zdrowotnym za pośrednictwem łącza wideo o wysokiej

PRojekt

2

fakty i liczbyNiemal 1 mln € zainwestowano w projekt „Konkurencyjne Świadczenia Zdrowotne” w okresie od stycznia 2008 r. do końca 2010 r.

rozdzielczości. Pacjenci mogą konsultować się z dermatologami, chirurgami plastycznymi oraz pielęgniarkami zajmującymi się leczeniem ran. Pielęgniarki domowe mogą z kolei konsultować się z pielęgniarkami leczącymi rany. Ta stała usługa jest mile widziana przez pacjentów, którzy nie muszą odbywać już długich i często bolesnych podróży do szpitala lub ośrodka zdrowia.

Nowoczesna opieka zdrowotna wymaga nowoczesnych środkówNa drodze do realizacji projektu nie uniknięto przeszkód – po

pierwsze wystąpiły ograniczenia technologiczne. Pani Mäkiniemi wyjaśniła, że istniejąca infrastruktura

informatyczna nie zawsze obsługuje nowe usługi. Na przykład w Szkocji łącza ISDN

o niskiej przepustowości negatywnie wpływają na jakość dźwięku i obrazu.

A wprowadzenie usług zdrowotnych do domów wymaga, aby pacjenci dysponowali szybkimi łączami szerokopasmowymi, których ludzie starsi często nie posiadają.

Wyzwanie stanowiło także skoordyno-wanie zespołów multidyscyplinarnych.

Projekt zakłada uczestnictwo wielu spe-cjalistów – lekarzy, pielęgniarek, pracowni-

ków opieki zdrowotnej, specjalistów ICT oraz personelu administracyjnego, którzy są wyjąt-

kowo zapracowani, dlatego skoordynowanie harmo-nogramów pracy przysporzyło wielu trudności. Do tego

dodać trzeba wymiar międzynarodowy. Niezwykle istotne jest zapewnienie przepływu informacji między partnerami, którzy spotykają się jedynie dwa razy w roku.

Dla Pani Mäkiniemi był to jeden z najbardziej satysfakcjonujących aspektów projektu – dał bowiem możliwość współdzielenia wiedzy oraz wzajemnej nauki między partnerami, a także prowadzenie analiz porównawczych (benchmarking). Międzynarodowy wymiar pomógł także przeprowadzić analizę skuteczności i wykonalności pilotażowych e-usług, ponieważ dane wymieniane są między partnerskimi krajami. To z kolei przyczyniło się do lepszego opracowania nowych usług w obszarach najbardziej wysuniętych na północ.

Gdyby Pani Mäkiniemi miała udzielić rady podmiotom w po-dobnej sytuacji, byłoby to wspólne sporządzenie planu wdro-żeniowego w celu zapewnienia pełnego zaangażowania na rzecz realizacji wszystkich uzgodnionych zamierzeń. Wyzwaniem jest wytyczenie ścieżki dla trwałych usług, które będą nadal świadczone po zakończeniu projektu „Konkurencyjne Świadczenia Zdrowotne”.

WIęcEJ INfORmAcJI:

www.ehealthservices.eu

Tematy dotyczące Musikparku oraz Ośrodka Nano-Zdrowia (NanoHealth Centre) poruszymy ponownie w kolejnym wydaniu. W numerze bieżącym natomiast przedstawiamy nowości dotyczące dwóch innych projektów – Konkurencyjne Świadczenia Zdrowotne oraz Longlife.

PROJEKT „KONKURENCYJNE ŚWIADCZENIA ZDROWOTNE” Od wEwNĄTRZ

panorama 3526 panorama 3526 panorama 3526

Ekologiczne miasta Europy oraz zrównoważone rozwiązania w dziedzinie energii i technologii informacyjno-komunikacyjnych były głównymi tematami dyskusji podczas dorocznej konferencji w ramach inicjatywy „Regiony na rzecz zmian gospodarczych” (20-21 maja 2010 r.).Konferencja, wierna swojej roli motoru innowacji i modernizacji gospodarczej, przyjrzała się sposobom zrównoważenia wzrostu poprzez ukierunkowane działania, wzmożoną współpracę oraz zgodę polityczną.

„Polityka spójności jest wyjątkowo dobrze dopasowanym instrumentem, który może przyczynić się do realizacji celów zrównoważonego wzrostu UE”, powiedział komisarz ds. środowiska Janez Potočnik w swoim przemówieniu programowym, wyjaśniając, że polityka może napędzać ruch w kierunku efektywnej, konkurencyjnej i bardziej ekologicznej gospodarki.

Konferencja wniosła wkład w osiągnięcie tego celu poprzez organizację warsztatów oraz uruchomienie lokalnych planów działań, przyznanie nagród RegioStars 2010 oraz zapewnienie możliwości współpracy sieciowej i wymiany dobrych praktyk.

Regiony w działaniuPodczas cyklu warsztatów poszukiwano nowych perspektyw w kontekście aktualnych tematów. W odniesieniu do rozwiązań ICT, prelegent Luc Soete z ośrodka rozwojowo-szkoleniowego UNU-MERIT Focus w Maastricht zasugerował, że długofalowe polityki w zakresie badań i innowacji są niezbędne do osiągnięcia inteligentnego, zrównoważonego i integracyjnego wzrostu. „Uwzględniając obciążenia fiskalne budżetów państw członkowskich w nadchodzących latach, istotne jest podkreślenie szczególnej roli i odpowiedzialności rządów europejskich w zakresie długofalowego zaangażowania publicznego we wspieranie badań i innowacji”, powiedział.

W ramach wkładu do dyskusji na temat sposobów osiągnięcia większej efektywności energetycznej w regionach i miastach, Rada Prowincji Barcelona przedstawiła projekt modelu mającego na celu skuteczne wdrożenie zamierzeń ograniczenia emisji związków węgla. Sieć samorządów miejskich pomogła usprawnić zarządzanie środowiskiem w regionie poprzez opracowanie wskaźników zrównoważenia oraz zapewnienie usług wsparcia.

Warsztaty poświęcone bardziej ekologicznym miastom skoncentrowały się na znaczeniu ponownego wykorzystania miejskich terenów poprzemysłowych oraz skażonych składowisk odpadów dla rozwoju miast i regionów.

Plany działań na rzecz sieci inicjatyw przyspieszonychKonferencja wyznaczyła uruchomienie lokalnych planów działań na rzecz tzw. sieci inicjatyw przyspieszonych (fast-track networks), koncentrujących się na tematyce innowacji, zrównoważenia, integracji i włączenia społecznego. Podczas konferencji zaprezentowano doświadczenie praktyczne kilku sie-ci. Rada miejska Turynu przedstawiła lokalny plan działania „Budowanie Zdrowych Społeczności” (Building Healthy Communities), inicjatywę ilustrującą społeczne aspekty zrówno-ważonego wzrostu: poprzez promowa-nie kwestii zdrowotnych w środowiskach miejskich, projekt podkreśla potrzebę skoordynowanych działań obejmujących różne obszary polityczne, takie jak polityka środowiskowa, społeczna czy gospodarcza. Na przykład problemy zdrowotne powstałe wskutek podatności na zagrożenia społeczne nie mogą być rozwią-zywane wyłącznie w ramach polityki zdrowia.

wsPółPRaca sIecIowa

REGIONY NA RZECZ ZMIAN GOSPODARCZYCH – BUDOWANIE ZRÓWNOWAŻONEGO WZROSTU

REGIOSTARS 2010: NAGRADZANIE INNOWAcYJNYch POmYSŁÓW

Sześć innowacyjnych projektów, które skorzystały z regional-nego finansowania, otrzymało nagrody RegioStars podczas ceremonii zorganizowanej w ramach konferencji. Wśród nagrodzonych znalazły się następujące placówki: belgijskie centrum C-Mine, za przekształcenie obszaru przemysłowego w centrum dla przedsiębiorców i odwiedzających; szwedzki instytut mikrofinansowania, który pomaga imigrantkom w pozyskiwaniu kapitału na zakładanie działalności gospo-darczej; litewskie stowarzyszenie „Langas į ateitį” promujące e-usługi wśród osób starszych, niepełnosprawnych oraz zamieszkujących obszary oddalone; nowy niemiecki model biznesowy ambulatoryjnego monitorowania pacjentów; francuski projekt szerokopasmowego Internetu na obszarach słabo zaludnionych oraz litewski projekt serwisu esparama. lt oferujący informacje na temat funduszy strukturalnych UE.Nagrody RegioStars, które po raz pierwszy uwzględniły dwie kategorie CityStars, są przyznawane co roku, by wyróżnić pro-jekty mogące stanowić inspirację dla innych regionów.

panorama 35 27panorama 35

Regiony dające przykładUczestnicy mieli do zaprezentowania wiele

konkretnych przykładów innowacyjnych i zrównoważonych rozwiązań. Juan Alario

z Europejskiego Banku Inwestycyjnego (EBI) przedstawił projekt europej-skiego wsparcia w zakresie energii lokalnej (European Local Energy Assistance, ELENA), instrument pomocy technicznej pomagający miastom i regionom w przygotowy-waniu projektów zrównoważonej energii przy wsparciu finansowym

EBI. Wyjaśnił on, że projekty ELENA przeznaczone są do powielania

w innych miejscach, pomagając tym samym rozpowszechniać dobre

praktyki. Finansowany w ramach unijnego programu „Inteligentna Energia – Europa”,

instrument ELENA zapewnia wsparcie projek-tom, takim jak zrównoważone budownictwo

lub przyjazny środowisku transport.

W Republice Czeskiej zastosowane środki w zakresie efektywności energetycznej w sektorze budownictwa, współfinansowane przez EFRR, przyczyniły się do ograniczenia zanieczyszczenia powietrza oraz emisji CO2, wygenerowania oszczędności operacyjnych w firmach, utworzenia zielonych miejsc pracy oraz stworzenia zdrowszego środowiska.

Inne modelowe inicjatywy obejmują projekt PIKE, dotyczący dostępu do usług e-administracji, oraz projekt B3 Regions na rzecz lepszych połączeń szerokopasmowych w celu niwelowania wykluczenia cyfrowego.

W 2006 r. uruchomiona została inicjatywa „Regiony na rzecz zmian gospodarczych” (Regions for Economic Change) w celu zapewnienia regionom możliwości wpływu na polityki w sposób skuteczny i skoordynowany. Inicjatywa finansowana jest w ramach programów INTERREG IVC i URBACT II.

WIęcEJ INfORmAcJI:

http://ec.europa.eu/regional_policy/conferences/sustainable-growth/home_en.cfm

Forum komitetu Regionów w sprawie wykluczenia Strategia Europa 2020, wraz ze swoim strategicznym celem „rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu”, oraz Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym 2010 wyraźnie wynoszą problemy ubóstwa i wykluczenia społecznego na pierwszy plan.

W tym kontekście Komitet Regionów UE zorganizował 8 czerwca forum poświęcone lokalnym i regionalnym reakcjom na ubóstwo i wykluczenie społeczne. Jego celem było zaprezentowanie niektórych z licznych przykładów działań podejmowanych w terenie jako sposobu przełożenia działań lokalnych na politykę krajową i europejską. W świetle rosnącego bezrobocia oraz ograniczeń fiskalnych w następstwie kryzysu gospodarczego, działania te zyskały jeszcze bardziej na znaczeniu.

Konferencja dotyczyła trzech szerokich zagadnień: lepszego dostępu do lokalnych świadczeń społecznych, przygotowywania obywateli do integracji na rynku pracy oraz promowania obywatelstwa sprzyjającego włączeniu społecznemu w otoczeniu miejskim i wiejskim. Lokalni kierownicy projektów oraz inni regionalni interesariusze z całej Europy dzielili się doświadczeniami wyniesionymi z wielu podejść zastosowanych wobec tych zagadnień. Szeroka gama przykładów najlepszych praktyk uwzględniała wspólne zainteresowanie grupami społecznymi w niekorzystnej sytuacji – dziećmi żyjącymi w ubóstwie, uchodźcami i osobami ubiegającymi się o azyl, młodymi ludźmi bez pracy, osobami niepełnosprawnymi i bezdomnymi.

Podczas sesji podsumowującej uczestnicy argumentowali za lepszym zrozumieniem rozmaitych potrzeb osób niepełno-sprawnych oraz podejściem wykorzystującym silne strony obywateli – talenty, zainteresowania, umiejętności i kwalifikacje. Podejście to zostało odzwierciedlone w wielu pomyślnych projektach, które koncentrowały się szczególnie na pobudzaniu entuzjazmu i motywacji, a także na inspirowaniu ludzi do prze-jęcia kontroli nad własnym życiem. Ideę podsumował przykład projektu ze Szkocji: „Nic o nas bez nas dla nas”.

W zimowym wydaniu „Panoramy” zwrócimy

baczną uwagę na piąte sprawozdanie w sprawie spójności, którego przyjęcie planowane jest na początku listopada.

Następnie, w jednej z kolejnych edycji „Panoramy”, zbadamy, w jaki sposób światowy kryzys gospodarczy,

który rozpoczął się w 2008 r., ujawnił wewnętrzne słabości strukturalne w wielu krajach i regionach Europy niezależnie

od poziomu ich rozwoju gospodarczego i społecznego. Przeprowadzimy analizę różnych reakcji udostępnionych

za pośrednictwem europejskiej polityki spójności; wszelkie opinie na ten temat, jak również przykłady są mile widziane.

W 2011 r. „Panorama” przyjrzy się współpracy terytorialnej. Jeżeli chcieliby Państwo podzielić się informacjami

o interesujących działaniach związanych z powyższymi tematami, zadać pytania bądź wyrazić opinię o tych lub innych

kwestiach związanych z polityką regionalną, prosimy pisać pod adres:

regio-panorama@ec.europa.eu

KN-LR-10-035-PL-C

daty z kalendaRza – wyRaź swoją oPInIę

DATY 2010/2011 WYDARZENIE mIEJScE

4-7 października 2010 r.VIII Dni Otwarte, Europejski Tydzień Regionów i Miast www.opendays.europa.eu

Bruksela (BE)

13-14 październikaDoroczne Forum w ramach Strategii UE dla Morza Bałtyckiego http://www.bsssc.com/news.asp?id=8657&pid=79&sid=79

Tallinn (EE)

listopad (do potwierdzenia)

Integracja Romów: Od gromadzenia i oceny danych do polityki opartej na faktach

http://ec.europa.eu/regional_policy/index_pl.htmBruksela (BE)

9 listopadaInstrumenty mikrofinansowe

http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/2007/jjj/ Bruksela (BE)

16–19 listopada Tydzień ESPON (http://www.espon.eu/) Liège (BE)

18–19 listopadaKonferencja JESSICA i JEREMIE

http://ec.europa.eu/regional_policy/funds/2007/jjj/Bruksela (BE)

22-23 listopada Nieformalne spotkanie ministrów Liège (BE)

30 listopada – 1 grudnia

Doroczna Konferencja URBACT

http://urbact.eu/en/header-main/annualconference/Liège (BE)

2 grudnia Forum miast Liège (BE)

31 stycznia – 1 lutego 2011 r.

V Forum Spójności Bruksela (BE)

26-27 maja Konferencja „Regiony na rzecz zmian gospodarczych” oraz nagrody RegioStars Bruksela (BE)

Dodatkowe informacje o wymienionych imprezach znajdują się w części „Kalendarz imprez” naszego serwisu internetowego Inforegio: http://ec.europa.eu/regional_policy/conferences/agenda/index_pl.cfm

komisja Europejska, dyrekcja Generalna ds. Polityki RegionalnejKomunikacja, informacja, stosunki z państwami trzecimiRaphaël GouletAvenue de Tervuren 41B-1040 BrukselaE-mail: regio-info@ec.europa.euInternet: http://ec.europa.eu/regional_policy/index_pl.htm

ISSN 1725-8243© Unia Europejska, 2010Przedruk dozwolony pod warunkiem podania źródła.