W obiektywie: Buski Kwartalnik „Nasze dziecięce marzenia ... · nie opanowują poprawnej wymowy przed pój-ściem do szkoły, co determinuje ich gotowość do ... • Sachajska

Buski Kwartalnik

EDUKACYJNYISSN 1730-3095 Nr 30/2010 kwiecień, maj, czerwiec

Kwartalnik Powiatowego Ośrodka Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju

Publiczne Przedszkole nr 2 w Busku-Zdroju

W obiektywie:VII „Mały” Powiatowy Konkurs Recytatorski

„Nasze dziecięce marzenia”


VII „Mały” Powiatowy Konkurs Recytatorski


1Buski kwartalnik Edukacyjny

W numerze:

Dorota KubalaOKRESY KSZTAŁTOWANIA SIĘ I ROZWOJU MOWY DZIECKA

Marta NowakWSZYSTKO ZACZYNA SIĘ OD MARZEŃ…?VII „MAŁY” POWIATOWY KONKURS RECYTATORSKI ZAKOŃCZONY

Anna Masłowska, Bogusława PisarczykKOLEJNA EDYCJA KONKURSU „MOJE PONIDZIE” – PODSUMOWANIE

Irena SobierajSCENARIUSZ ZAJĘĆ NA TEMAT „CO MUSISZ WIEDZIEĆ O HIV I AIDS?”

Marzena Jasiukowicz, Agata WolskaNOWOCZESNY ŚWIAT EDUKACJI

Agnieszka KempaKONSPEKT LEKCJI JĘZYKA ANGIELSKIEGO NA TEMAT: A TRIP TO LONDON – ZABYTKI LONDYNU

Anna ŚledzikTELEWIZJA BEZ TAJEMNIC…

Agnieszka JasińskaMOJA MAŁA OJCZYZNA – PONIDZIEZestawienie bibliograficzne w wyborze. Część I: Historia

Jan Chruśliński WSPOMNIENIE…MOJA PODSTAWÓWKA W BUSKU-ZDROJU W LATACH 1945–1951

Marianna Konieczna oraz rada pedagogiczna Publicznego Przedszkola nr 2 w Busku-ZdrojuPUBLICZNE PRZEDSZKOLE NR 2 W BUSKU-ZDROJU

Drodzy Czytelnicy!Pośród wielu dyskusji

na temat zmian w oświa-cie i proponowanych no-welizacji rozporządzeń jedną z ważniejszych pro-pozycji jest uregulowanie statusu nauczyciela. Ogól-nopolskie Stowarzyszenie Kadry Kierowniczej Oświa-ty podjęło się szerokich konsultacji w tej spra-wie. Zagadnień do omówienia i uregulowania jest wiele. Chodzi też o to, aby jasno i precyzyj-nie były formułowane zapisy, a oto działy, które warto przemyśleć, uściślić i doprecyzować:

wymagania kwalifikacyjne •obowiązki i ocena pracy •warunki, czas pracy i wynagrodzenie •nagrody, odznaczenia i inne świadczenia •ze stosunku pracyodpowiedzialność dyscyplinarna •uprawnienia socjalne i urlopy •awans zawodowy i sposoby zatrudniania •uprawnienia emerytalne •

Dziś wiadomo, że wiele rozwiązań nie spraw-dziło się w oczekiwany sposób np. system awansu zawodowego, więc tym bardziej jest o czym myśleć. W nieformalnych rozmowach często powraca też temat czasu pracy. Ile na-uczyciel pracuje? – oto jest pytanie. W obiego-wej opinii słyszymy często – „Wam to dobrze, trzy godzinki w szkole i do domu”, a my wiemy, że jest to krzywdzące wyobrażenie.

Konkludując, warto dążyć do uporządkowa-nia naszego statusu zawodowego w czytelniej-szy sposób niż dotychczas.

Pozdrawiam – Teresa Wójcik

Wydaje: Powiatowy Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia NauczycieliRedaktor naczelny: Teresa WójcikZespół redakcyjny: Jolanta Maślicha, Teresa Wójcik, Marta Nowak, Anna Bątkowska, Ewa Juszczyk.Adres redakcji: 28-100 Busko-Zdrój, Al. Mickiewicza 21, tel. (041) 378 18 56www.podidn.busko-zdroj.com.ple-mail: [email protected]ład i druk: Kazimierska Agencja Drukarska, ul. Przemysłowa 9, 28-500 Kazimierza Wielka, tel. 41 350 2002,

www.drukarniakw.pl, e-mail: [email protected] nie zwraca materiałów i nie wprowadza merytorycznych zmian w opublikowanych artykułach.

2 Buski kwartalnik Edukacyjny

Mowa jako akt w procesie porozumiewania się językowego, słownego odgrywa decydującą rolę w społecznych kontaktach człowieka z innymi ludźmi. Kontakty te są możliwe dzięki umiejętno-ści mówienia i rozumienia tekstów słownych. Pra-widłowe kształtowanie się i rozwój mowy dziecka stanowi podstawę kształtowania się i rozwoju jego osobowości. Dzięki rozumieniu mowy poznaje ono otaczający świat, dzięki umiejętności mówienia jest w stanie wyrazić swoje uczucia i spostrzeżenia.

Jeśli proces rozwoju mowy dziecka przebiega prawidłowo, prawidłowy jest też proces myślenia, gdyż oba te zjawiska łączą się ze sobą bardzo ści-śle. Małe dziecko, którego myślenie ma charakter konkretno-obrazowy, posługuje się tylko wyra-zami oznaczającymi konkretne przedmioty. Wraz z bogaceniem słownika w pojęcia abstrakcyjne rozwija się także myślenie abstrakcyjne. Kształto-wanie się i rozwój mowy ma ścisły związek z roz-wojem społecznym. Częste kontakty werbalne dziecka z otoczeniem przyspieszają ten rozwój, doskonaląc mowę, bogacąc słownictwo, ucząc prawidłowego stosowania zasad gramatycznych, właściwego posługiwania się melodią, akcentem i rytmem mowy, które to składniki stanowią prawi-dłowy obraz mowy.

Poprawne myślenie, rozwój społeczny i prawi-dłowy rozwój mowy świadczą o dojrzałości (goto-wości) dziecka do podjęcia nauki szkolnej.

Mowa jest czynnością niezwykle złożoną, jej opanowanie determinuje splot czynników we-wnętrznych i zewnętrznych dających w każdym konkretnym przypadku jakiś specyficzny układ.

Do czynników warunkujących rozwój mowy na-leży zaliczyć:

Prawidłowo ukształtowany obwodowy na- •rząd mowy;Prawidłowo ukształtowany ośrodkowy układ •nerwowy; Prawidłowo funkcjonujący narząd słuchu; •Prawidłowy rozwój umysłowy; •Prawidłowe warunki środowiskowe i wycho- •wawcze.

Zaburzenia w jakiejkol-wiek z w/w sfer prowadzi do nieprawidłowego kształtowania się i rozwoju mowy dziecka.

Rozwój językowy dziecka przebiega według określonych praw, a poszczególne osiągnięcia rozwojowe pojawiają się w określonych granicach czasowych. Każde dziecko rozwija się jednak nieco inaczej, ma swoje własne tempo i rytm przemian, które wynikają z możliwości jego organizmu, jak i warunków opiekuńczo-wychowawczych, które mu stwarza najbliższe otoczenie. Z tego powodu bardzo trudno jest określić normę tego rozwoju, jej granice muszą być na tyle szerokie, aby uwzględ-niały indywidualny rytm rozwoju każdego dziecka. Ale nawet w przypadku dziecka z opóźnionym roz-wojem mowy (gdy granice normy zostały wyraź-nie przekroczone), musimy mieć świadomość, że ma ono duże możliwości wyrównania opóźnienia, szczególnie w sytuacji gdy otrzyma specjalistycz-ną pomoc w tym zakresie. Chociaż poszczególne funkcje pojawiają się później, każda z nich będzie rozwijała się w takiej samej kolejności jak w nor-mie. Dotyczy to tych dzieci, u których nie stwierdza się żadnych niekorzystnych zmian anatomiczno-fi-zjologicznych, a tylko powolny rozwój mowy. Tak-że sposób zabawy i zachowania się musi dowodzić, że inteligencja dziecka jest na prawidłowym pozio-mie. Dziecko takie umie dostosować swoje zacho-wanie do konkretnych sytuacji życiowych.

Przedstawiona poniżej lingwistyczno-logope-dyczna periodyzacja rozwoju mowy ma charakter normatywny, poza którą pozostają zjawiska za-równo opóźnionego jak i przyspieszonego opa-nowywania systemu językowego przez dziecko. Porównywanie z nim konkretnych indywidualnych przypadków, pozwala w przybliżeniu określić, czy rozwój języka przebiega prawidłowo, czy nie.

dorota kubalaAutorka jest pedagogiem i logopedą w Szkole Podstawowej nr 3 •w Busku-Zdroju oraz nauczycielem konsultantem w PODiDN w Busku-Zdroju

OKRESY KSZTAŁTOWANIA SIĘ I ROZWOJU MOWY DZIECKA


Kształtowanie się mowy (narastanie zmian jakościowych)

Okres melodii (niemowlęcy): 0–12 miesiąca 1. życia;

Dziecko komunikuje się z otoczeniem za po-mocą elementów prozodycznych wypowiedzi, do których należą: melodia, akcent, rytm, wysokość, barwa i dynamika dźwięku.

Wydzielamy w nim:Głużenie: 2–5 miesiąc życia; •Gaworzenie: 6–12 miesiąc życia; •Echolalia: pod koniec tego okresu. •

Głużenie jest odruchem bezwarunkowym, bezwiednym ćwiczeniem narządów mowy. Głużą wszystkie dzieci, również niesłyszące od urodze-nia, u których zanika ono około 18 miesiąca życia.

Gaworzenie jest odruchem warunkowym, wy-uczonym. Dziecko naśladuje teraz dźwięki wydane przypadkowo, lub których brzmienie uchwyciło od otoczenia. Naśladownictwo to, początkowo odru-chowe staje się stopniowo objawem uwagi i woli dziecka. Gaworzenie jest więc wyraźnym /choć nie zamierzonym/ treningiem słuchu mownego tj. spostrzeganiem cech istotnych, fonologicznych dźwięku oraz słuchu muzycznego tj. postrzega-niem i reprodukowaniem wysokości, barwy i dy-namiki dźwięków.

W obu w/w zjawiskach możemy usłyszeć całe mnóstwo głosek i sylab. Wymowa nie wyrasta jed-nak ani z głużenia, ani z gaworzenia. Dziecko mo-zolnie będzie opanowywało te głoski, które reali-zowało zupełnie dobrze w głużeniu i gaworzeniu.

Wyższą formę głużenia stanowi echolalia, czyli powtarzanie przez dziecko zasłyszanych słów. Ale te pierwsze powtarzane przez dziecko wyrazy są tylko imitacją posłyszanych słów, a nie ich świadomym użyciem, nie są kojarzone z żadnym desygnatem.

Okres wyrazu (poniemowlęcy): 1–2 rok życia;2. Dziecko posługuje się sygnałem jednoklaso-

wym, gramatycznie neutralnym. To samo słowo bez żadnych modyfikacji, może

służyć w różnych sytuacjach porozumiewania się. W związku z tym sens wypowiedzi staje się dla otoczenia uchwytny, gdy uwzględniony zostanie kontekst sytuacyjny oraz towarzysząca wypowie-dzi gestykulacja.

Zasób słownikowy dzieci narasta początkowo powoli. Dzieje się tak dlatego, iż z rozwojem mowy

interferuje rozwój czynności chodzenia. Chodze-nie, którego intensywna nauka przypada na I po-łowę drugiego roku życia wygrywa z mową we współzawodnictwie rozwojowym, spycha ją na plan dalszy.Po opanowaniu chodzenia, około 19 miesiąca życia następuje przyspieszenie procesu nabywania mowy, co uwidacznia się w wyraźnym przyroście słownictwa.

Okres zdania (poniemowlęcy): 2–3 rok życia;3. Jest to początek gramatykalizacji wypowiedzi

oraz gwałtowny rozwój słownictwa– dziecko prze-chodzi do posługiwania się sygnałami dwuklaso-wymi. Począwszy od około 2,6 roku życia zdania obejmują już zdecydowaną większość wypowiedzi dziecka (według M. Przetacznikowej 71,8%–82,8%). Pod koniec tego okresu pojawiają się w mowie dziecka wypowiedzi podrzędnie złożone. Wśród nich dwa rodzaje szczególnie charakterystyczne:

Zdanie przyczynowe (ze spójnikiem „bo”) – •Używane głównie do motywowania, a prawie nigdy do dowodzenia logicznego, np. Zażyję lekarstwo, bo chcę być zdrowy.Zdanie warunkowe (ze spójnikiem „jak” – to) •– reprezentuje ono typową wypowiedź ujmu-jącą możliwość uzależnioną od upływu czasu np. Jak będę duży, to…

Jest to bardzo ważny okres, uważa się go za kolejny punkt zwrotny w rozwoju mowy dziecka. Dziecko opanowuje normalny już sposób porozu-miewania się, uniezależniając się w miarę zdoby-wania doświadczeń językowych od konsytuacji. Treścią wypowiedzi stają się zjawiska niewidoczne, oddalone w czasie i przestrzeni.

Dzieci w wieku około 3 lat mają mowę w zasa-dzie już ukształtowaną, to znaczy są w stanie na podstawie opanowanego właśnie języka odbierać i przekazywać informacje w postaci zasadniczo zgodnej z tradycją otoczenia. Pozostaje już tylko dopełnienie i zamknięcie systemu fonologicznego i fleksyjnego.

Rozwój mowy (narastanie zmian ilościowych)

Okres swoistej mowy dziecięcej (przedszkol-4. ny): 3–7 lat

Okres ten kończy się wraz z opanowaniem przez dziecko wymowy pod względem artykulacyjnym, fonacyjnym, składniowym i gramatycznym. Może


trwać kilka lat. Jest to okres urokliwych rozmów peł-nych uproszczeń, przestawień, niespodziewanych połączeń. Powstają zupełnie nowe wyrazy, czasem charakterystyczne tylko dla danego dziecka – tzw. Neologizmy. Okres swoistej mowy dziecięcej, to czas opanowywania najtrudniejszych głosek: sz, ż, cz, dż, r i różnicowania ich z: s, z, c, dz, ś, ź, ć, dź oraz r-j-l włączanie nowych głosek do mowy jest dużym wydarzeniem w procesie jej kształtowania. Bywa, że dziecko używa ich w nadmiarze, zjawisko to nazywa się hiperpoprawnością.

W wieku od 3 do 5 lat dziecko zadaje bardzo dużo pytań. Obliczono, że bywa ich około 50 dzien-nie. Dziecku wydaje się, że dorośli wszystko wiedza i potrafią odpowiedzieć na każde pytanie. W tym okresie powstają już wieloczłonowe wypowiedzi o dużym ładunku informacyjnym. Do swoich za-baw i opowiadań dzieci zaczynają wprowadzać bogaty świat fantazji. Jest to prawidłowość zwa-na konfabulacją, wynikająca ze zderzenia dziec-ka z ogromnym niezbadanym światem, w którym wszystko może się zdarzyć. Dzieci snują niezwykłe opowieści, modyfikują bajki.

Zdrowe, normalnie rozwijające się polskie dziec-ko opanowuje artykulacyjną stronę mowy około 4-5 roku życia. W procesie rozwoju mowy nastąpiło wyraźne przyspieszenie, jeszcze niedawno był to 6-7 rok życia. Należy jednocześnie podkreślić, że jest duży procent dzieci, które z różnych powodów nie opanowują poprawnej wymowy przed pój-ściem do szkoły, co determinuje ich gotowość do podjęcia nauki szkolnej i naraża na duże trudności w nauce czytania i pisania.

Bibliografia:Kozłowska K. (1996). • Pomagajmy dzieciom z zaburzeniami mowy. Kielce: Wydawnictwo Pedagogiczne. •Sachajska E. (1992). • Uczymy poprawnej wymo-wy. Warszawa: WSiP. Sawa B. (1990). • Dzieci z zaburzeniami mowy. Warszawa: WSiP.Skowroński R. (1993). • Rozwój mowy dziecka. „Scholasticus” nr 4–5/1993.Sołtys-Chmielowicz A. (2008) • Zaburzenia arty-kulacji. Teoria i praktyka. Kraków: Impuls.

W dniu 7 maja 2010 roku w Buskim Samorzą-dowym Centrum Kultury w Busku-Zdroju odbył się finał VII „Małego” Powiatowego Konkursu Recyta-torskiego pod nazwą „NASZE DZIECIĘCE MARZE-NIA”, do którego przystąpili uczniowie rocznego

przygotowania przedszkolne-go oraz klas I, II, III, Przedszkoli i Szkół Podstawowych z 11 gmin. W drugim etapie – gminnym wzięło udział 298 uczniów.

Organizatorów cieszy fakt, iż konkurs spotyka się z ogromną popularnością i zainteresowaniem nauczycieli i dzieci, a młodych artystów podziwia coraz więcej rodziców, nauczycieli, dyrektorów pla-cówek i przyjaciół. Jak co roku prezentowane przez dzieci wiersze podziwiali także zaproszeni goście:

Renata Krzemień – Naczelnik Wydziału Eduka-cji, Kultury i Kultury Fizycznej Starostwa Powiato-wego w Busku-Zdroju,

Grażyna Kozioł – Kierownik Wydziału Zamiej-scowego Kuratorium Oświaty w Busku-Zdroju,

Dorota Sroka – Inspektor Wydziału Oświaty w Urzędzie Miasta i Gminy w Busku-Zdroju,

Andrzej Żądło – Dyrektor Buskiego Samorzą-dowego Centrum Kultury w Busku-Zdroju,

Marta nowakAutorka jest nauczycielką w Szkole Podstawowej w Chmielniku •oraz nauczycielem konsultantem w PODiDN w Busku-Zdroju

WSZYSTKO ZACZYNA SIĘ OD MARZEŃ…?VII „MAŁY” POWIATOWY KONKURS RECYTATORSKI ZAKOŃCZONY


Jolanta Maślicha – Dyrektor Powiatowego Ośrodka Doradztwa i Doskonalenia Na uczycieli w Busku-Zdroju.

Oprócz dobrze znanych wierszy nauczyciele wybrali mniej znane utwory opiewające to, o czym najbardziej marzą milusińscy. Okazuje się, że ma-rzenia dziecięce często są bardzo konkretne, ma-terialne: pachnący ołówek, zabawki, komputer, tornister, ale także i piękny świat, okraszony podró-żami, przyjaciółmi, miłością, radością… Na szczę-ście w większości przypadków to barwy kolorowe, w których przewija się magia dobra i piękna. Kla-rowne, mądre, a niekiedy nastrojowe wiersze po-zwoliły zebranym odnaleźć magię tam, gdzie się jej nie spodziewaliśmy. Były też marzenia na jawie, które odwróciły na chwilę naszą uwagę od aktual-nej sytuacji. Tegoroczne utwo ry naszych artystów ukazały zebranym wachlarz poezji adresowany do dzieci i młodzieży.

Specjalne podziękowanie kierujemy dla nauczy-cielki Pani Ewy Musiał, za twórczość własną, którą

dzieci ze Szkoły Podstawowej w Piotrkowicach pre-zentują nie po raz pierwszy podczas konkursów re-cytatorskich organizowanych przez PODiDN w Bu-sku-Zdroju.

W finale konkursu powiatowego rywalizowało 73 uczestników w 2 kategoriach wiekowych.

Zwycięzcami okazali się:Kategoria I: klasy 0–I

I – miejsce: Aleksandra Hajos z klasy „0” z Przed-szkola nr 1 w Pińczowie. Nauczyciel dziecka – Anna Ciszek. Tytuł wiersza: „Marzenia” H. Nie-wiadomskiej.

II – miejsce: Maja Majko z klasy I ze Szkoły Podsta-wowej nr 1 w Pińczowie. Nauczyciel dziecka – Urszula Kostecka. Tytuł wiersza: „Mrówka” J. Brzechwy.

III – miejsce: Maja Jaskółowska z klasy „0” z Przed-szkola w Pacanowie. Nauczyciel dziecka – Halina Schabowska. Tytuł wiersza: „Żuk” J. Brzechwy.

WYRÓŻNIENIA:Amelia Kuchnecka z klasy „0” z Samorządowej 1. Szkoły Podstawowej nr 3 w Kazimierzy Wielkiej. Nauczyciel dziecka – Elżbieta Żurek. Tytuł wier-sza: „Kto się ze mną pobawi?” E. Żylińskiej.Maja Łabęcka z klasy „0” ze Szkoły Podstawowej 2. w Chmielniku. Nauczyciel dziecka – Urszula Szanel. Tytuł wiersza: „Marzenia dziewczynki”.Klaudia Moskwa z klasy I ze Szkoły Podstawowej 3. w Piotrkowicach. Nauczyciel dziecka – Marian-na Marzec. Tytuł wiersza: „Wakacje” J. Gajdy.Anna Sojka z klasy „0” ze Szkoły Podstawowej 4. nr 2 w Busku-Zdroju. Nauczyciel dziecka – Lu-cyna Kula. Tytuł wiersza: „Królewna” D. Gellner.Klaudia Wojtaszek z klasy I ze Szkoły Podstawowej 5. w Hołudzy. Nauczyciel dziecka – Bożena Wójcik. Tytuł wiersza: „Chciałbym być małpiszonem”.


Kategoria II: klasy II–IIII – miejsce: Aleksandra Wyrazik z klasy II ze Szkoły

Podstawowej w Stopnicy. Nauczyciel dziec-ka – Anna Majcher. Tytuł wiersza: „Miasteczko” D. Gellner.

II – miejsce: Julia Kwiecień z klasy III z Samorzą-dowej Szkoły Podstawowej nr 1 w Kazimierzy Wielkiej. Nauczyciel dziecka – Dorota Sydoryk. Tytuł wiersza: „Dziwna Przygoda” D. Gellner.

III – miejsce: Kamil Michniewski z klasy II ze Szkoły Podstawowej w Cudzynowicach. Nauczyciel dziecka – Jolanta Jędraska. Tytuł wiersza: „Ma-rzenia” H. Niewiadomskiej.

WYRÓŻNIENIA:Gabriela Leśniak z klasy III ze Szkoły Podstawo-1. wej w Krzczonowie. Nauczyciel dziecka – Boże-na Gozdek. Tytuł wiersza: „Marzenia” H. Niewia-domskiej.Paweł Majcher z klasy III ze Szkoły Podstawo-2. wej w Stopnicy. Nauczyciel dziecka – Małgo-rzata Borowiec. Tytuł wiersza: „Mój ciepły dom” N. Usenko.

Wiktor Sobczyk z klasy II ze Szkoły Podstawo-3. wej nr 1 w Pińczowie. Nauczyciel dziecka – Elż-bieta Kaczmarska. Tytuł wiersza: „Konik Polny i Boża Krówka” J. Brzechwy.Patryk Sternak z klasy III ze Szkoły Podstawowej 4. w Kamedułach. Nauczyciel dziecka – Marzena Czaja. Tytuł wiersza: „Wędrówka” D. Wawiłow.Alicja Ślusarska z klasy III ze Szkoły Podstawo-5. wej w Piotrkowicach. Nauczyciel dziecka – Ewa Musiał. Tytuł wiersza: „Moje dziecięce marzenia” Ewy Musiał.

Mali artyści nagradzani byli brawami, a za udział wszyscy otrzymali dyplomy, książki, słodycze, fun-datorami których były wydawnictwa: Nowa Era, Mac – Edukacja i Juka. Laureaci i dzieci wyróżnio-ne otrzymali nagrody ufundowane przez PODiDN w Busku-Zdroju.

Patronat medialny objął tygodnik „Ponidzie” i „Echo Dnia”.

Bardzo dziękuję wszystkim nauczycielom za przygotowanie dzieci do konkursu.


Jury konkursu pracowało w składzie:Teresa Wójcik – Dyrektor Zespołu Szkół Ponad- •gimnazjalnych w Stopnicy oraz nauczyciel do-radca metodyczny w PODiDN w Busku-Zdroju;Mariola Żak – pracownik artystyczny Buskiego •Samorządowego Centrum Kultury w Busku-Zdroju;Agnieszka Mierzwińska – Mrugała – nauczyciel •polonista z Zespołu Szkół Specjalnych w Busku-Zdroju;Krzysztof Kuchnecki – nauczyciel edukacji wcze- •snoszkolnej z Samorządowej Szkoły Podstawo-wej nr 3 w Kazimierzy Wielkiej.

Serdeczne podziękowania kieruję do koordyna-torów konkursów organizowanych w gminach:

Busko-Zdrój: Renata Sztuk – Szkoła Podstawowa •nr 2 w Busku-Zdroju, Marta Skowrońska – Szkoła Podstawowa w Dobrowodzie, Marzena Czaja – Szkoła Podstawowa w Kamedułach;Chmielnik: Joanna Ślusarczyk, Urszula Szanel – •Szkoła Podstawowa w Chmielniku;

Kazimierza Wielka: Anna Bijak, Krzysztof Kuch- •necki – Szkoła Podstawowa nr 3 w Kazimierzy Wielkiej;Nowy Korczyn: Bogusława Woźniak – Szkoła •Podstawowa w Nowym Korczynie;Opatowiec: Teresa Plucińska – Szkoła Podstawo- •wa w Krzczonowie;Pacanów: Beata Czapla – Szkoła Podstawowa •w Wójczy;Pińczów: Mariola Latocha – Szkoła Podstawowa •w Kozubowie;Solec Zdrój: Dorota Ślusarska – Szkoła Podsta- •wowa w Zborowie – filia Wełnin, Dorota Dalach Szkoła Podstawowa w Zborowie – filia Kików;Stopnica: Renata Cesarz, Anna Majcher – Szkoła •Podstawowa w Stopnicy;Tuczępy: Wioletta Kaczmarek – Szkoła Podsta- •wowa w Kargowie;Wiślica: Beata Szalbirak, Barbara Rogala – Szkoła •Podstawowa w Wiślicy.


Ogólnopolskie obchody dwusetnej rocznicy urodzin Fryderyka Chopina były motywacją do tego, by zaprosić do Buska uczniów ze Szkoły Mu-zycznej I stopnia w Pińczowie. Rok Chopinowski to czas refleksji nad życiem i twórczością wybitnego polskiego kompozytora, który swoją twórczością podkreślał wielką miłość do Ojczyzny. W czasie, gdy obradowało jury młodzi artyści z Pińczowa po-kazali swój dorobek artystyczny, prezentując swoje umiejętności gry na fortepianie. Wystąpili na dużej scenie BSCK pod opieką swojego nauczyciela Paw-ła Korepty.

Uczniowie wykonali utwory:Polonez g-moll Fryderyka Chopina – Katarzyna •Ruczyńska klasa IV dziecięca – prof. Bożena Gło-gowska;Polonez B-dur Fryderyka Chopina – Magdalena •Kędzierska klasa V dziecięca – prof. Jolanta Jaroń;Preludium e-moll Fryderyka Chopina – Michał Pio- •trowski klasa VI dziecięca – prof. Jolanta Jaroń;Polonez B-dur Fryderyka Chopina – Dominik Szu- •mera klasa V dziecięca – prof. Lidia Mazurkiewicz.

Chopinowskie mazurki, polonezy bardzo po-dobały się publiczności, artyści za swój muzyczny talent zostali nagrodzeni grom kimi brawami, a wi-

dzowie domagali się bisów. Na zakończenie wspa-niałego koncertu dwa utwory wykonał Paweł Ko-repta – nauczyciel Szkoły Muzycznej w Pińczowie, który od lat współpracuje z naszym Ośrodkiem doskonaląc nauczycieli na kursie kwalifikacyjnym

z zakresu Sztuki. Pan Paweł jak na Mistrza przystało wykonał Poloneza A-dur i Mazur-ka F-dur Fryderyka Chopina.

Wszystkim dziękujemy, gratulujemy – do zobaczenia i usłyszenia za rok!!!

Bardzo dziękuję za pomoc przy dekora-cji sali kameralnej nauczycielce ze Szkoły Podstawowej w Chmielniku Pani Ani Ole-sińskiej, na której wsparcie zawsze mogę liczyć.

Koordynator Powiatowy – Marta Nowak


Ponidzie – „kraina magiczna” pełna uroku, ta-jemniczości, różnorodności flory i fauny, także bo-gatej historii, którą na każdym kroku spotkać moż-na przemierzając ponidziańskie szlaki. Konkurs „Moje Ponidzie” oprócz różnorodnych walorów dydaktycznych ma przede wszystkim uwrażliwić młode pokolenie na piękno i niepowtarzalność regionu, w którym żyjemy. Cieszy nas bardzo, że co roku zgłasza się do udziału w naszym konkur-sie coraz to więcej szkół, bo to oznacza, że mło-

dzież w naszym regionie czuje się związana ze swoją „Małą Ojczyzną” i chce o niej wiedzieć jak najwięcej. Przygotowanie pytań konkursowych z roku na rok przysparza nam coraz więcej trud-ności, gdyż uczestnicy reprezentują coraz wyż-szy poziom merytoryczny, a szeroka i gruntowna wiedza uczestników budzi nasz podziw i uznanie. Staramy się bardzo, aby nasz konkurs był atrak-cyjny, a konkurencje były nie tylko sprawdzianem wiedzy i umiejętności, ale dostarczały naszym młodym entuzjastom dobrej zabawy i rozrywki. Rokrocznie w humorystycznych tekstach prezen-

tujemy uczestnikom postaci z „Legend buskich”, znanego regionalisty buskiego Pana Franciszka Rusaka, w które bardzo sugestywnie wcielają się uczniowie Zespołu Placówek Oświatowych nr 1 w Busku-Zdroju.

W organizacje konkursu od trzech lat angażują się pracownicy Zespołu Świętokrzyskich i Nadni-dziańskich Parków Krajobrazowych Pani Iwona Ziółkowska i Pan Dariusz Wiech, którzy są nie tylko autorami pytań dotyczących flory i fauny

anna MasłowskaWicedyrektor Zespołu Placówek Oświatowych •nr 1 w Busku-Zdroju oraz doradca metodyczny w PODiDN w Busku-Zdroju

Bogusława PisarczykAutorka jest nauczycielką w Gimnazjum w Wiślicy •oraz doradcą metodycznym w PODiDN w Busku-Zdroju

KOLEJNA EDYCJA KONKURSU „MOJE PONIDZIE” – PODSUMOWANIE


parków i rezerwatów ponidziańskich, ale również zasiadają w komisji konkursowej. Nieoceniona pomocą jest dla nas Pani Izabela Andruszkiewicz – nauczycielka ze Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Niepełnosprawnych Rucho-wo w Busku-Zdroju. Zdajemy sobie sprawę, że popularność i wysoki poziom merytoryczny kon-kursu zawdzięczamy ciężkiej pracy nauczycieli przygotowujących zespoły do rywalizacji zarów-no na szczeblu gminnym, jak i powiatowym.

Tegoroczny finał konkursu „Moje Ponidzie” od-był się w dniu 26 maja 2010 r. w Zespole Placó-wek Oświatowych nr 1 w Busku-Zdroju. Zespoły uczniowskie ze szkół podstawowych z Buska-Zdroju, Kamieńczyc, Kazimierzy Wielkiej, Nowego Korczyna, Ostrowiec, Dobrowody i Krzczonowa prezentowały swoją wiedzę z zakresu walorów przyrodniczych, kulturowych i historycznych Po-nidzia, form ochrony przyrody, zabytków kultury, legend i tradycji regionalnych oraz znajomości mapy Ponidzia i heraldyki miast. Komisja ocenia-ła także prace albumowe „Ponidzie w obiektywie”. O zajęciu miejsca decydowała suma punktów

uzyskanych z poszczególnych konkurencji oraz z pracy albumowej.

Największą liczbę punktów uzyskała Szko-ła Podstawowa nr 3 w Busku-Zdroju. W składzie zwycięskiej drużyny znalazły się trzy dziewczyn-ki: Karolina Przynarowska, Monika Lewandowska i Kamila Banaś. Zespół przygotowywał się do kon-kursu pod bacznym okiem opiekunek: Pani Mał-gorzaty Sobczyk i Pani Krystyny Cmoch.

Drugie miejsce przypadło w udziale uczniom Szkoły Podstawowej nr 2 w Busku-Zdroju z opie-kunkami Panią Wiolettą Kumor i Panią Katarzyną Rusak Szumilas. W składzie tego zespołu znala-zły się: Aleksandra Kurzeja, Patrycja Buczak i Ka-rolina Koper.

Trzecie miejsce wywalczył zespół uczniowski ze Szkoły Podstawowej w Zbludowicach z opie-kunkami: Panią Agnieszką Kowalską i Panią Justy-

ną Kawacz, a czwartą lokatę uzyskali uczniowie ze Szkoły Podstawowej w Szańcu. Opiekunkami tego zespołu były Pani Dorota Kruk i Pani Dorota Dulnik.

Wszystkim uczestnikom konkursu zostały wrę-czone nagrody w postaci albumów o tematyce przyrodniczej, a cztery pierwsze miejsca uhono-rowano dodatkowo nagrodami rzeczowymi dla szkół. Nagrody wręczał wicestarosta buski Pan Stanisław Klimczak oraz dyrektor Powiatowego Ośrodka Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju Pani Jolanta Malicha. Dla uczniów i nauczycieli – opiekunów został przygotowany słodki poczęstunek.

Konkurs, jak co roku, uświetnił występ arty-styczny zespołu „Zlepce”, który zaprezentował


Cele: Uzupełnienie i uporządkowanie wiedzy na te-1. mat HIV i AIDS.Rozwijanie kompetencji prezentacji własnego 2. punktu widzenia.

Metody: metoda projektu, dyskusja, projekcja filmu „Żyć z HIV” – Krajowe Centrum ds. AIDS (sce-nariusz: dr n. med. I. Rudnicka, prof. S. Majewski; Produkcja: MARTIS S.A.) lub inny dostępny nauczy-cielowi.

Środki: Film „Żyć z HIV” – Krajowe Centrum ds. AIDS (scenariusz: dr n. med. I. Rudnicka, prof. S. Majewski; Produkcja: MARTIS S.A.), magnetovid, telewizor, arkusze papieru, flamastry, karteczki sa-moprzylepne.

Charakterystyka zajęć:Miesiąc przed zajęciami podzielić klasę na

3 grupy:I grupa uczniów – zadanie: opracowanie refera-

tu na temat „Rozprzestrzenianie się epidemii HIV. Zagrożenia.”

II grupa uczniów – zadanie: opracowanie ma-teriałów dla koleżanek i kolegów pod hasłem „Co musisz wiedzieć o HIV i AIDS?”

III grupa uczniów – zadanie: przeprowadze-nie wywiadów (w parach) z różnymi osobami na temat wiedzy z zakresu HIV i AIDS oraz zagrożeń związanych z zakażeniem HIV (rodzice, nauczycie-le, ksiądz, lekarze, pielęgniarki, pracownicy Poradni Pedagogiczno-Psychologicznej, pracownicy UMiG, Starostwa Powiatowego).

irena sobierajAutorka jest nauczycielką w Zespole Szkół Techniczno-Informatycznych •w Busku-Zdroju oraz doradcą metodycznym w PODiDN w Busku-Zdroju

SCENARIUSZ ZAJĘĆ NA TEMAT „CO MUSISZ WIEDZIEĆ O HIV I AIDS?”

obrzęd związany ze zbiórką plonów zatytuło-wany „Żniwa”. Uczestnicy konkursu mogli podzi-wiać umiejętności aktorskie i wokalne członków zespołu. W doskonały sposób młodzi aktorzy przypomnieli zanikające obrzędy: święcenie pól przed zbiorem plonów, „przepiórkę”, oborywanie przepiórki… W trakcie spektaklu pojawiła się Po-łudnica – piękna czarnooka Pani, która niejedne-go leniucha wpędzała w nielada kłopoty.

Bardzo dziękujemy dyrektorowi Zespołu Pla-cówek Oświatowych nr 1 w Busku-Zdroju Pani Beacie Borek za udostępnienie sali na przeprowa-dzenie konkursu oraz gościnne przyjęcie zapro-szonych gości, uczniów, nauczycieli i organizato-rów konkursu.

Koordynatorki konkursu: Anna Masłowska i Bogusława Pisarczyk


Oprócz tego zadaniem każdego ucznia jest gro-madzenie informacji na temat HIV i AIDS – korzy-stając z różnych źródeł.

PRZEBIEG ZAJĘĆ

I. Część wstępna Nauczyciel przytacza fragment książki Z. Izdeb-

skiego „Zachowania prozdrowotne i seksualne w aspekcie HIV/AIDS w Polsce” celem wprowadze-nia w tematykę badań na temat wiedzy z zakresu HIV I AIDS:

„Światowa Organizacja Zdrowia” (WHO) prowa-dzi na całym świecie badania, których celem jest dostosowanie polityki zdrowotnej do lokalnych warunków. Służą one zebraniu jak największej ilości informacji dotyczących zachowań, postaw i opinii mieszkańców poszczególnych krajów tak, aby można było zaplanować i wdrożyć optymalne działania profilaktyczne.

W 1997 roku w Polsce zrealizowano, w ramach projektu Evaluation of National Programme of AIDS, badania społeczne: Wiedza, postawy spo-łeczne wobec HIV/AIDS i zachowania seksualne oraz Badanie dostępności prezerwatyw w Polsce. Zostały one zrealizowane przez Pracownię Badań Społecz-nych w Sopocie.

II. Realizacja zajęćNauczyciel oddaje głos referującym 1. (refe-rat przygotowany przez uczniów na temat „Rozprzestrzenianie się HIV – zagrożenia”) i dzieli klasę na trzy grupy, przydzielając im za-dania – słuchając referatu uczniowie zwracają uwagę na przydzielone im zagadnienia:

pierwsza grupa – Objawy zakażenia •druga grupa – Fakty •trzecia grupa – Mity •

i:wypisują na karteczkach samoprzylepnych •pytania do referującychwypisują z czym się nie zgadzają •wypisują informacje uzupełniające w miarę •posiadanej wiedzy

Dyskusja. Ewentualnie nauczyciel wyjaśnia 2. sporne kwestie podając literaturę.Grupa II przedstawia materiały dla uczniów 3. w formie pytań i odpowiedzi (załącznik nr 1). Nauczyciel oddaje głos przedstawicielom gru-py, którzy inicjują dyskusję poprzez odczytanie pytania, a następnie po rozmowie z klasą pre-

zentuje przygotowaną przez siebie odpowiedź. Nauczyciel rozstrzyga kwestie sporne i ewen-tualnie uzupełnia wypowiedzi uczniów.Omówienie przeprowadzonych przez uczniów 4. wywiadów. Uczniowie prezentują pytania za-dawane respondentom oraz analizę wypowie-dzi, a także przekazują uwagi na temat napo-tkanych trudności.Projekcja filmu „Żyć z HIV”. 5. Dyskusja po filmie.6.

III. Podsumowanie Na zakończenie zajęć nauczyciel proponuje roz-

wiązanie testu (załącznik nr 2).

Załącznik nr 1

PROFILAKTYKA AIDS – MATERIAŁY DLA UCZNIÓW

Co to jest AIDS? 1. Jest chorobą zakaźną wywołaną przez wirus

HIV, powodujący ciężkie zaburzenia odporności, w wyniku których dochodzi do zakażeń różnymi drobnoustrojami lub rozwoju pewnego rodzaju nowotworu. Skrót AIDS pochodzi z języka angiel-skiego, po polsku znaczy zespół nabytego upośle-dzenia odporności.

Skąd wzięła się ta nowa choroba?2. Nie jest to w pełni wyjaśnione. Pewne poszla-

ki wskazują na Afrykę, jako pierwotne źródło, skąd HIV mógł zawędrować do Stanów Zjednoczonych i do Europy.

Przeciwciała przeciwko wirusowi HIV wykryto w pojedynczych surowicach krwi mieszkańców Afryki na początku lat 60. Było to możliwe dzięki przechowywaniu w stanie wielokrotnego zaraże-nia surowic pobranych w innych celach.

W jaki sposób można zakazić się wirusem HIV?3. Wirusem można zakazić się podczas stosunku

płciowego niezabezpieczonego prezerwatywą, tak waginalnego (w pochwie), jak i analnego (w od-bycie), przez wspólne użycie igieł lub strzykawek z osobą zakażoną i poprzez zainfekowaną krew.

Nie można zakazić się:4. przez ukąszenie owada, •od psów, kotów i innych zwierząt domowych, •przez deskę sedesową, •


przez wspólne używanie filiżanek, nakryć •i naczyń stołowych, serwetek,przez wspólne używanie bielizny pościelowej, •przez wspólne mieszkanie z nosicielem wi- •rusa HIV,przez wspólną pracę, •przez wspólne spożywanie posiłków, •przez kasłanie i kichanie, •przez płacz, •przez jadanie w restauracji, •przez podanie ręki, •przez zwyczajowy pocałunek. •

Są to tak zwane zachowania bezpieczne.

Nosiciele wirusa HIV (osoby seropozytywne) 5. nie powinny:

oddawać krwi, plazmy, narządów ciała i in- •nych tkanek,oddawać spermy do banku spermy ani pokar- •mu do laktarium (banku pokarmu), gdyż moż-liwe jest wówczas zakażenie innej osoby.

Czy HIV jest wrażliwy na znane środki dezyn-6. fekcyjne?Tak. Nie jest to wirus o szczególnie dużej od-

porności. Uważa się, że można go unieczynnić o wiele łatwiej, aniżeli wirusa B zapalenia wątroby. Do neutralizacji HIV stosuje się powszechnie znane i dostępne środki oraz metody (sterylizacja, chlo-rowe środki dezynfekcyjne), których użycie jest dobrze znane naszej służbie zdrowia. Wirus ginie w temperaturze około 60°C po upływie 10 minut.

W jaki sposób rozpoznaje się zakażenie HIV?7. W tym celu przeprowadza się badania na obec-

ność w surowicy krwi przeciwciał, wytwarzanych przez zakażony ustrój, przeciwciał przeciwko pew-nym fragmentom wirusa. W badaniach surowic otrzymuje się wynik dodatni lub ujemny. Jeżeli wy-nik jest dodatni, w celu sprawdzenia przeprowadza się badania ponowne. Jeżeli i to wypadnie dodatnio, wykonuje się tzw. test potwierdzenia, który polega na zastosowaniu innej, bardzo skomplikowanej me-tody o wysokiej precyzji określenia rodzaju przeciw-ciał. Jeżeli w tym teście otrzyma się wynik dodatni, uznaje się badanego za zakażonego HIV.

Jaka jest wiarygodność testów serologicznych 8. wykrywających przeciwciała HIV?Są to testy o bardzo dużej wiarygodności.

Z punktu widzenia epidemiologicznego spełniają

warunki całkowitej pewności otrzymania prawdzi-wych wyników. Diagnostyczne ośrodki specjali-styczne wydają tylko jednoznaczne orzeczenia.

W jaki sposób HIV wnika do ustroju człowieka?9. HIV jest wirusem, który wybiórczo atakuje lim-

focyty T, a dokładniej, szczególny ich rodzaj tzw. linefocyty T o właściwościach wspomagających odporność immunologiczną. Warunkiem zakaże-nia jest więc możliwość bezpośredniego kontak-tu wirusa z tymi właśnie komórkami. Limfocyty T krążą we krwi oraz rozmieszczone są w różnych miejscach w układzie chłonnym (np. w śledzionie i węzłach chłonnych). Zakażenie jest możliwe wów-czas, gdy wirusy wnikną do krwi.

Fizyczne objawy AIDS:10. radykalny spadek wagi, •zmiana wyglądu, •osłabienie. •

Niektóre emocjonalne objawy AIDS: 11. silny stres i niepokój, •obawa o przebieg choroby, •poczucie bezsilności i brak opanowania, •niepewność tego co się zdarzy, •doświadczenie zmian osobowości, zagubie- •nia, depresji, gniewu i strachu, utrata pamięci, poczucie winy z powodu choroby. •

Niektóre społeczne objawy AIDS:12. zależność od innych, •poczucie odrzucenia i izolacji spowodowane •strachem i uprzedzeniami innych.

Wybrane problemy życiowe ludzi chorych na 13. AIDS:

utrata pracy, •kłopoty mieszkaniowe, •trudności z uzyskaniem nowego ubezpie- •czenia,

W których krajach zanotowano najwięcej za-14. chorowań na AIDS?Światowa Organizacja Zdrowia ocenia liczbę

osób zakażonych na 40 mln osób (2000 r.). Infor-macje na temat AIDS są niepełne. Najwięcej zgło-szonych przypadków pochodzi ze Stanów Zjed-noczonych, lecz na podstawie pośrednich danych, najwięcej zakażonych HIV znajduje się na terenie Afryki Centralnej, gdzie nie prowadzi się syste-


matycznych badań. W krajach Ameryki Łacińskiej znaczną ilość chorych rozpoznano w Brazylii. W Ja-ponii zachorowania na AIDS są nieliczne w porów-naniu z liczebnością ludności. Z wielu krajów azja-tyckich brak jest szczegółowych danych.

Czy AIDS może przybrać rozmiary epidemii po-15. dobnej do tych, które dziesiątkowały ludność w dawnych czasach (jak: dżuma, cholera czy ospa prawdziwa)?Na to pytanie nie łatwo odpowiedzieć jedno-

znacznie. W przeszłości choroby zakaźne przybie-rały postać epidemii w związku z dwoma czyn-nikami: złymi warunkami sanitarnymi i brakiem szczepień ochronnych. Zatrzymanie rozprzestrze-niania się tej choroby może w dużej mierze zależeć od warunków pracy służby zdrowia, która w więk-szym stopniu niż dotąd musi dbać o skuteczność sterylizacji przyrządów medycznych po to, aby pobyt w szpitalu lub wizyta w ambulatorium nie wiązała się z ryzykiem zakażenia HIV.

Co powoduje wirus HIV w organizmie?16. HIV atakuje naturalny system obronny organi-

zmu i w większości przypadków niszczy jego zdol-ność do przeciwstawiania się chorobie. W konse-kwencji może doprowadzić do przedwczesnej śmierci.

Czy znamy lekarstwo na HIV lub AIDS?17. Nie.

W jaki sposób matka, która jest nosicielką wiru-18. sa może zakazić dziecko?Przed lub w czasie porodu oraz podczas kar-

mienia piersią.

W którym roku wykryto w Polsce pierwsze za-19. każenia HIV?W 1985 roku, a pierwsze zachorowanie na AIDS

pod koniec 1986 roku.

Możliwy przebieg choroby – cztery stadia:20.

I stadium – 6 tygodni do 1 roku, zwykle 1–3 miesięcy.

Wirus dostaje się do organizmu i pozostaje niewykrywalny. Człowiek nie jest chory, ale może zakazić innych.

II stadium – przeciętnie 10 lub więcej lat.We krwi pojawiają się przeciwciała.

Pozytywny wynik testu – człowiek nie jest cho-ry, ale może zakażać innych.

III stadium U niektórych osób pojawiają się wczesne symp-

tomy. Wśród nich: utrata wagi ciała, długotrwała gorączka, intensywne pocenie w nocy, wysypka na skórze i długotrwała biegunka.

IV stadiumNiektórzy ludzie zapadają na AIDS. W efekcie

osłabienia systemu obronnego organizm narażo-ny jest na poważne choroby. Najczęściej: zapale-nie płuc, różne infekcje, nowotwory i uszkodzenia mózgu. W tym stadium mówimy o AIDS. Pomiędzy rzutami choroby człowiek będzie czuł się całkiem dobrze, przynajmniej w początkowym okresie.

Reakcje na HIV i AIDS są osobnicze. Będzie ich prawdopodobnie tyle, ilu jest ludzi dotkniętych infekcją. Niektórzy ludzie mogą bardzo szybko umrzeć na AIDS. Istnieją jednak lekarstwa, którymi można leczyć nosicieli wirusa HIV dotkniętych róż-nymi chorobami. Można również stosować leczenie zapobiegawcze hamujące wystąpienie lub nawrót niektórych chorób. Oznacza to, że coraz więcej chorych na AIDS żyje dłużej. Nie ma lekarstwa na AIDS, ale istnieją środki opóźniające wystąpienie choroby, które pomagają przedłużyć życie.

Czym jest test?21. Jest to specjalny test polegający na badaniu

krwi. Wykonuje się go na małej próbce krwi pobra-nej z żyły na przedramieniu. Wyniki testu znane są zwykle po upływie jednego do czterech tygodni. Ale test może nie dać prawidłowego wyniku aż do kilku (3) miesięcy od chwili wtargnięcia wiru-sa do organizmu. Pozytywny wynik testu oznacza, że badany człowiek jest nosicielem wirusa HIV. Za pomocą testu można stwierdzić jedynie, że jesteś nosicielem. Test nie wyklucza z całą pewnością, że nie jesteś nosicielem. Nie można również stwier-dzić, że zachorujesz.

Załącznik nr 2

TEST

Skrót AIDS pochodzi z języka angielskiego, na-1. pisz co znaczy po polsku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Który z kontynentów uważany jest za pierwot-2. ne źródło tej choroby? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Marzena jasiukowiczAutorka jest pedagogiem i logopedą •w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Niepełnosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju

agata wolskaAutorka jest nauczycielem bibliotekarzem i logopedą •w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Niepełnosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju

NOWOCZESNY ŚWIAT EDUKACJIDziś mamy do czynienia z nowym uczniem

i w pewien sposób z nowym światem edukacji. Szkoła, uczeń, nauka to nie tylko podręcznik, tablica, kreda. W chwili obecnej mamy możliwość stosowa-

nia najnowszych osiągnięć techniki i efektywnego wykorzystywania ich w szkolnej edukacji. Innowa-cyjnych przykładów, które mogą być inspiracją dla działań wspomagających rozwój ucznia w nowo-

Wirusem HIV można zakazić się:3. podczas stosunku płciowegoa) przez ukąszenie owadab) przez podanie rękic)

Co oznacza termin zachowania bezpieczne; 4. wymień kilka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czy znamy lekarstwo na HIV lub AIDS?5. taka) nieb)

Wirus HIV może dostać się do organizmu:6. przez błonę śluzową pochwy, odbytu lub a) członkaprzez krewb) przez łzyc)

Wirus HIV:7. atakuje naturalny system obronny organi-a) zmuatakuje system nerwowy organizmub) niszczy układ krwionośny organizmuc)

Nosiciele wirusa HIV nie powinni:8. używać deski sedesowej wspólnie z osoba-a) mi zdrowymioddawać krwi, plazmy, narządów ciała i in-b) nych tkanekoddawać spermy do banku spermy, ani po-c) karmu do laktarium

Czy HIV jest wrażliwy na znane środki dezyn-9. fekcyjne? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Pierwsze zakażenia HIV wykryto w Polsce 10. w roku:

1980a) 1985b) 1986c)

Czy każdy kto jest nosicielem wirusa HIV może 11. zakazić inną osobę?

tak a) nieb)

W jaki sposób matka, która jest nosicielką wiru-12. sa może zakazić dziecko? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W jaki sposób rozpoznaje się zakażenie HIV?13. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czy każda osoba zakażona wirusem HIV zacho-14. ruje na AIDS?

tak a) nieb)

Wymień niektóre z fizycznych objawów AIDS15. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Kto powinien poddać się testowi na obecność 16. wirusa HIV? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Gdzie można zrobić test?17. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Co oznacza pozytywny wynik testu?18. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

W efekcie osłabienia systemu obronnego orga-19. nizm narażony jest na poważne choroby. Na-pisz jakie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Czy prezerwatywa zabezpiecza w 100% przez 20. zakażeniem wirusem HIV? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .


Cele lekcji: zapoznanie z nazwami najbardziej znanych za- •bytków Londynu oraz z tym, co można w tych budynkach zwiedzać,kształtowanie umiejętności dobierania informa- •cji do materiału wizualnego, rozwijanie umiejętności językowych: słuchania, •mówienia, czytania ze zrozumieniem

Czas: jedna jednostka lekcyjnaŚrodki dydaktyczne: Prezentacja multime-

dialna w programie Power Point – dostępna na stronie – www.sosw.tbu.pl, projektor+laptop, fla-shcards (zdjęcia z różnymi miejscami Londynu np; Big Ben, The Tower of London), opisy obrazków (skorelowane treścią z prezentacją), masa mocu-jąca, pocięte nazwy zabytków (karta pracy nr 1),

agnieszka kempaAutorka jest nauczycielką w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym •dla Niepełnosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju

KONSPEKT LEKCJI JĘZYKA ANGIELSKIEGO NA TEMAT: A TRIP TO LONDON – ZABYTKI LONDYNU

czesnej szkole, jest wiele. Potwierdzeniem tego jest wykorzystanie metody EEG Biofeedback, która służy optymalizacji i poprawie funkcji poznawczych sze-roko pojętego zdrowia psychofizycznego. Od lutego 2010 r. w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowaw-czym dla Niepełnosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju, w systemie organizacyjnym placówki działa nowoczesna pracownia EEG Biofeedback.

EEG-Biofeedback (neuroterapia) to rodzaj tera-pii, dzięki której pacjent, w sposób świadomy, uczy się zmieniać wzorzec wytwarzanych w mózgu fal tak, by mózg pracował wydajniej i szybciej. Sygnał EEG z jednego lub dwóch punktów na głowie jest przetwarzany na zrozumiałą dla pacjenta formę graficzną (wykresu, animacji bądź gry wideo) i jest odzwierciedleniem stanu umysłu pacjenta. Dzięki temu sprzężeniu zwrotnemu, pacjent wie, kiedy np. jest skoncentrowany, a kiedy przestaje się kon-centrować. Pozwala to nauczyć się kontrolowania reakcji własnego mózgu, a dzięki temu, takiego modyfikowania jego pracy, aby funkcjonował efek-tywnie. EEG-Biofeedback to metoda, dzięki której pacjent ma możliwość wglądu w to, co dzieje się w jego organizmie i uczenia się, jak wpływać na jego stan. Metoda stosowana była początkowo przez NASA jako trening dla astronautów. Następ-nie wykorzystana w profesjonalnym treningu spor-towców. Obecnie jest szeroko dostępna.

Dla kogo treningi biofeedback?Jest to metoda adresowana szczególnie do

dzieci z zaburzeniami somatycznymi i psychiczny-mi, ma zastosowanie w terapii:

problemów uczenia się (również wynikają- •cych z upośledzenia umysłowego w stopniu lekkim),zaburzeń koncentracji uwagi, pamięci, •specyficznych zaburzeń uczenia się oraz dys- •leksji,zaburzeń zachowania (ADHD, ADD, agresji, •apatii),zaburzeń snu, •stanów lękowych, •depresji, •tremy, •chronicznego zmęczenia. •

Trening pozwala zatem obniżyć stres, poprawić kondycję umysłową i fizyczną, wydłużyć koncentra-cję uwagi, pokonać tremę i napięcie wewnętrzne.

Jak długo trwa trening biofeedback?Czas trwania terapii ustala się stosownie do

wieku uczestnika terapii, rodzaju, rozległości i ważności problemu. Treningi można podzielić na krótkoterminowe (ok. 10–20 spotkań), takie, które wymagają systematycznej pracy przez ok. 40–60 sesji (np. ADHD) i długoterminowe (upośledzenie umysłowe). Spotkania (60 min.) odbywają się 2–3 razy w tygodniu.

Wprowadzenie tego typu metody wspomaga-nia uczniów ze specyficznymi potrzebami edu-kacyjnymi daje im dodatkową szansę na wszech-stronniejszy rozwój własny.


kopia quizu z pytaniami o zabytkach Londynu (karta pracy nr 2).

Formy pracy: indywidualna, praca w parachMetody pracy: oglądowa (prezentacja), quiz,

rozsypywanka słowna, dopasowanie opisów do obrazków

Przebieg lekcji:

Faza początkowa:Przywitanie uczniów.1. Czynności organizacyjne2. Nawiązanie do tematu lekcji. Uczniowie pa-3. trząc na mapę Wielkiej Brytanii mówią co jest jej stolicą. Po udzieleniu odpowiedzi, nauczy-ciel zapisuje temat lekcji i zaprasza uczniów na wycieczkę po Londynie.

Faza śródlekcyjna:Prezentacja nazw zabytków Londynu – prezen-1. tacja multimedialna. Uczniowie oglądają pre-zentacje i powtarzają nazwy miejsc:

Big Bena) Buckingham Palaceb) The Tower of Londonc) The Houses of Parliamentd) St. Paul’s Cathedrale) Tower Bridgef ) London Eyeg) Harrodsh) Canary Whalfi) Picadilly Circusj) Trafalgar Squarek)

Zapisanie nazw do zeszytu. 2. Rozdanie rozsypanki słownej z nazwami zabyt-3. ków Londynu (karta pracy nr 1). Uczniowie pra-cują w parach. Po zakończonej pracy uczniowie odczytują nazwy zabytków i wskazują go na obrazku zamieszczonym na ścianie.Ponowne odtworzenie prezentacji pod kątem 4. tego, co znajduje się wewnątrz omawianych zabytków.Następnie indywidualnie dopasowują nazwy 5. zabytków, które wcześniej zapisali do zeszy-tu, do ich opisów również zamieszczonych na ścianie (np: 1. Big Ben – opis – A). Uczniowie porównują odpowiedzi w parach, po czym od-czytują na głos.Podzielenie uczniów na dwie grupy i przepro-6. wadzenie quizu o Londynie (Karta pracy nr 2).

Faza końcowa:Podsumowanie pracy uczniów na lekcji, ocena 1. aktywności.Zadanie pracy domowej. Mają napisać pocz-2. tówkę z Londynu (karta pracy nr 3).Pożegnanie uczniów.3.

Karta pracy nr 1. (do pocięcia)

The Trafalgar Buckingham

Eye Harrots Bridge

London Canary Of

Tower Palace Paul’s

Circus Ben London

Saint Big Wharf

The Piccadilly Square

Tower The Cathedral

Of Parliament Houses

Tower

Karta pracy nr 2.QuizWhat’s the Tower of London today?1. Big Ben is the name of a bell or a clock?2. Who lives in Buckingham Palace?3. What’s the name of the largest Anglican church 4. in London?How many capsules are there on the London 5. Eye?What’s the name of the bridge which is used as 6. a symbol representing London?What’s Harrots?7. How many rooms are there in Buckingham 8. Palace?What’s the name of the tallest building in the 9. UK?How many chambers are there in The Houses 10. of Parliament and what are their colours?

Karta pracy nr 3. Praca domowa

Dear…………,I’m on holiday in London. I’m here with ……… …… (who?) and we’re staying ……… (where?). It’s ………………… (what is the weather like?). I have already seen ……………………… (what?). Tomorow I’n going to visit ………………. (what?). We’re coming back ……………………… (when?). See you soon, Love, …………… (your name).


W dniu 2 marca 2010 r. młodzież Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Niepeł-nosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju przeżyła niezapomniane i pełne wrażeń wydarzenie. Mieli bowiem okazję zwiedzać i z bliska oglądać pracę Telewizji Polskiej S.A na ul. Woronicza 17 w Warsza-wie. Wycieczka ta miała charakter dydaktyczny.

W pracy dydaktyczno-wychowawczej ogromną rolę odgrywa turystyka. Podczas wycieczek istnie-je dobra okazja lepszego poznania wychowanków, kształtowania różnorodnych cech osobowości i warunków do integracji grupy.

Wycieczki towarzyszą nam przez całe życie. To dzięki nim dziecko regeneruje siły, poznaje oto-czenie, kształtuje własną postawę społeczno-mo-ralną i estetyczną. Kontakt z nowym, ciekawym światem pobudza młodzież do wypowiadania się, stawiania pytań.

Jednym z warunków prawi-dłowego rozwoju jest zachowa-nie właściwej proporcji pomię-dzy czasem przeznaczonym na wypełnianie obowiązków szkol-nych, a racjonalnie zorganizowa-nym wypoczynkiem. Obowiąz-kowe zajęcia szkolne wywołują stosunkowo często zmęczenie, czyli spadek fizycznej zdolności do pracy lub znużenie organi-zmu, to jest psychiczne odczu-

cie zmęczenia niekiedy już po kilkunastu minutowym wysił-ku. Symptomem zmęczenia uczniów pracą szkolną jest zmniejszenie zdolności koncentracji uwagi takiej jak: brak zainteresowania wykonywaną pracą, nie uważanie na lekcji, obni-żenie poziomu sprawności umysłowej. Zmęczenie powoduje często drażliwość, roztargnienie i nie-zorganizowanie. Dlatego też nauczyciel – wycho-wawca powinien stwarzać warunki niezbędne dla odpoczynku i regeneracji sił psychofizycznych.

Wychodząc naprzeciw tym potrzebom mło-dzież naszego Ośrodka miała okazję zregenerować siły i poznać coś, co do tej pory widziała tylko na szklanym ekranie. Wyjazd ten umożliwił nam po-znanie min.: historii telewizji, funkcji i zadań, jakie spełnia, a także różnic między telewizją publiczną, a komercyjną. Ponadto dowiedzieliśmy się, jakie są gatunki programów telewizyjnych i zwiedzaliśmy studia nagrań.

Naszym przewodnikiem był Pan Michał Fajow-ski – pracownik z czterdziestoletnim stażem pracy w TVP. Starał się nam przekazać w pigułce jak wyglą-da praca reżyserów, aktorów, ekip realizacyjnych. W trakcie zwiedzania gmachu telewizyjnego zoba-czyliśmy min.: największe dostępne dla zwiedzają-cych STUDIO nr 1 gdzie nagrywane są programy dla najmłodszych widzów oraz powstaje tam cie-szący się ogromną popularnością program Elżbiety Skrętkowskiej „Szansa na sukces”. Również z tego studia realizowana była gradka dla kibiców spor-towych, czyli Studio Olimpijskie Vancouver 2010.

Ciekawostką, którą podzielił się z nami Pan Michał było to, iż studio, o którym mowa służyło także na potrzeby komercyjnej stacji TVN, a nagrywany był tu program Huberta Urbańskiego „Milionerzy”.

Kolejną atrakcją była możli-wość zobaczenia studia, w któ-rym realizowany jest każdego dnia poranny program TVP 2 „Pytanie na śniadanie” Panuje tam domowa wręcz atmosfera,

anna ŚledzikAutorka jest wychowawcą w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym •dla Niepełnosprawnych Ruchowo w Busku-Zdroju

TELEWIZJA BEZ TAJEMNIC…


gdyż studio to jest wyposażone w kuchnię, w któ-rej na oczach publiczności znani i lubiani aktorzy przygotowują znakomite potrawy.

Wędrując korytarzami na ul. Woronicza dotarli-śmy do STUDIA nr 5 gdzie akurat nagrywane było świąteczne wydanie programu „Zacisze gwiazd” z udziałem takich artystów jak: Mariusz Pudzianow-ski z bratem Kamilem, zespół Zakopower i aktorka popularnego serialu TVP 2 „M jak Miłość” Domini-ka Figurska wraz z mężem Michałem Chorosińskim i ich dziećmi. W tym samym studiu realizowany jest także popularny teleturniej muzyczny Roberta Ja-nowskiego „Jaka to melodia?”.

To jeszcze nie koniec atrakcji, jakie czekały na nas w gmachu TVP S.A. Idąc dalej dotarliśmy do studia, z którego często wita nas Paulina Chylew-ska i Radosław Brzózka, a mowa tu o prowadzących program „Celownik”. W tym programie przedstawia się ludzkie dylematy i problemy. Tam właśnie na-sza młodzież miała okazję zabłysnąć przed kamerą. Nasi wychowankowie wcielili się w rolę prezente-

rów i zaproszonych gości. Pod okiem fachowców mieli możliwość „na żywo” zorganizowania i przed-stawienia wywiadu telewizyjnego.

Uwieńczeniem naszego pobytu w Telewizji Polskiej S.A była sesja zdjęciowa z osobowościami szklanego ekranu, a byli to m.in.: Zbigniew Wo-decki, Andrzej Strzelecki, Marzena Sienkiewicz, Dominika Figurska, Andrzej Sikorowski, Mariusz Pudzianowski.

Wycieczka, jako jedna z form aktywnego spę-dzania czasu pozwala nie tylko na rekreację i wy-poczynek, ale przede wszystkim umożliwia pozna-wanie rzeczy nowych, pięknych i fascynujących. W pełni zaspokaja ciekawość i zainteresowania uczniów, a także przyczynia się po poznawania nowej rzeczywistości.

Literatura: Czajkowski K., Wycieczka uczy i wychowuje.

Warszawa 1975, WSiP.

Treści edukacji regionalnej były, są i zawsze będą obecne w procesie nauczania różnych przed-miotów. Jej elementy występują na lekcjach języka polskiego, historii, geografii, wiedzy o społeczeń-stwie. Wiedzę o regionie nauczyciel i uczeń powi-nien także znaleźć w zbiorach biblioteki szkolnej, bowiem ta, jako pracownia interdyscyplinarna, ma

za zadanie wspieranie nauczycieli w realizacji pro-gramów nauczania, a uczniów w zdobywaniu i po-głębianiu wiedzy.

Bogaty zbiór regionaliów posiada w swoich za-sobach Biblioteka Pedagogiczna w Busku-Zdroju.

Są to przede wszystkim wydawnictwa zwarte, a także czasopisma regionalne, przewodniki tury-

agnieszka jasińskaAutorka jest nauczycielem bibliotekarzem •w Pedagogicznej Bibliotece Wojewódzkiej w Kielcach, Filia w Busku-Zdroju

MOJA MAŁA OJCZYZNA – PONIDZIEZestawienie bibliograficzne w wyborze. Część I: Historia


styczne, broszury, programy festiwalowe, albumy i foldery.

Poniższe zestawienie bibliograficzne „Moja mała Ojczyzna – Ponidzie” powstało w związku z dużym zapotrzebowaniem ze strony uczniów (w naszej bibliotece także studentów) na materiały o tej te-matyce. Obejmuje literaturę, którą można znaleźć w Bibliotece Pedagogicznej w Busku, a także spoza naszego księgozbioru. Materiały zawarte w zesta-wieniu dotyczą szerokiej tematyki: historii, kultu-ry i oświaty, lecznictwa uzdrowiskowego i spraw społeczno-gospodarczych. Materiały znajdujące się w zbiorach Biblioteki Pedagogicznej w Busku zostały zaznaczone przez pogrubienie pierwszego wyrazu opisu, a pozycje książkowe opatrzone do-datkowo numerem inwentarzowym.

Przedstawiamy pierwszą część zestawienia, do-tyczącą tematyki związanej z historią Buska. Na łamach kolejnych numerów kwartalnika zaprezen-tujemy dalsze jego części.

Jednocześnie informujemy, że całe zestawienie bibliograficzne jest do wglądu w siedzibie biblio-teki. Zapraszamy.

BUSKO–ZDRÓJHISTORIA:

Barański1. , Czesław: Miasto i gmina Busko Zdrój w okresie czterdziestolecia PRL / Czesław Barań-ski, Adolf Masłowski // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 105–108 nr inw. 31022 czytCmoch2. , Leszek: Historia klasztoru Norbertanek w Busku / Leszek Cmoch // „Buskie Źródła”. – 1994, nr 1, s. 20–21Busko3. -Zdrój perła Ponidzia / Zespół PUW „Rok-sana”. – Krosno: P.U.W. „ROKSANA”, 2004. – 128 s. nr inw. S/1067 czyt.Cmoch4. , Leszek: Historia klasztoru Norbertanek w Busku (cz. II) / Leszek Cmoch // „Buskie Źró-dła”. – 1995, nr 1, s. 28–31Corpus5. Inscriptiorum Poloniae. Tom I: Woje-wództwo Kieleckie, zeszyt 3: Busko-Zdrój i re-gion / wydała, wstępem i komentarzem opa-trzyła Urszula Zgorzelska – Kielce: Muzeum Narodowe w Kielcach, 1980 – s. 243 nr inw. 24417 czyt.Dzieje Buska. Od średniowiecza do współczesno-6. ści // „Słowo Ludu”. – 1984, nr 229, s. 5Fijałkowski Jerzy: 7. Tam gdzie Dzierżko wieś trzy-mał…, W widłach Wisły i Pilicy / Jerzy Fijałkowski // „Słowo Ludu. Magazyn”. – 1985, nr 1370, s. 8

Firlej8. , Jarosław: Kronika ważniejszych wydarzeń / Jarosław Firlej // „Biblioteczny Biuletyn Infor-macyjny”. – 1991, nr 1, s. 17–19Firlej9. , Jarosław: Kronika ważniejszych wydarzeń z dziejów Buska (cz.1) / Jarosław Firlej // „Buskie Źródła”. – 1995, nr 1, s. 32–35Gągol10. , Jerzy: O buskich wodach, pewnym rymie i francuskiej chorobie // W: IV Kielecki Festiwal Nauki 12–21 września 2003 / pod red. Krzysz-tofa Grysy. – Kielce: Wydawnictwo Akademii Świętokrzyskiej, 2004. – s. 40–43Guldon11. , Zenon: Busko na tle miast powiatu wi-ślickiego od połowy XVII do końca XVIII wieku / Zenon Guldon, Lech Stępkowski // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 25–35 nr inw. 31022 czyt.Kiryk12. , Feliks: Dzieje Buska w XII–XVI wieku / Feliks Kiryk // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 7–24 nr inw. 31022 czyt.Łubieńska13. , (hrabina): Krótki opis Buska i jego okolic / hr. Łubieńska. – Warszawa: Drukarnia Banku Polskiego, 1842. – 21 s. nr inw. Bu/29 czyt.Marciniec14. , Leszek: Buska Starówka / Leszek Marciniec. – Busko-Zdrój: Agencja Turystyczna „DAL”, 2000. – 184 s. nr inw. 38273 czyt.Marciniec15. , Leszek: Buska Starówka Zdrojowa / Leszek Marciniec. – Busko Zdrój: Agencja Tu-rystyczna „DAL”, 2002. – 192 s. nr inw. 38443 czyt.Marciniec16. , Leszek: Klasztor Norbertanek w Bu-sku-Zdroju / Leszek Marciniec. – wyd. 2 po-prawione. – Busko-Zdrój – Kazimierza Wielka: Kazimierska Agencja Drukarska, 2009. – 56 s. nr inw. 40674 czyt.Marciniec17. , Leszek: Kurortu czar… / Leszek Mar-ciniec. – Kielce: Przedsiębiorstwo Wydawniczo – Handlowe PONIDZIE PRESS, 1998. – 95 s. nr inw. 40523 czyt.Marciniec18. , Leszek: Manfred Zänker obywatel świata od Budziszyna do „Włókniarza” / Leszek Marciniec. – Busko-Zdrój: Wydawnictwo Świę-tokrzyskie, 2004. – 44 s. nr inw. 40770 czyt.Marciniec19. , Leszek: Pomniki, figury, tablice pa-miątkowe w Busku-Zdroju / Leszek Marciniec. – Krosno: Oficyna Wydawnicza APLA, 2007. – 39, [7] s. nr inw. 40198 czytMarciniec20. , Leszek: Por. Aleksander Uchnast – młodociany powstaniec 1863 roku / Leszek Mar-ciniec // „Buskie Źródła”. – 1993, nr 1, s. 11–13


Marciniec21. , Leszek: Więzi i korzenie. T.1 / Leszek Marciniec. – Busko-Zdrój: PHW „Ponidzie Press”, 1997. – 104 s. nr inw 36133 czyt.Marciniec22. , Leszek: Więzi i korzenie. T.2 / Leszek Marciniec. – Kielce-Busko-Zdrój: Ludowe To-warzystwo Naukowo-Kulturalne, 2001. – 216 s. nr inw 38441 czyt.Marciniec23. , Leszek: Więzi i korzenie. T.3 / Leszek Marciniec. – Busko-Zdrój: Ludowe Towarzystwo Naukowo – Kulturalne, 2005. – 208 s. nr inw 39547 czyt.Marciniec24. , Leszek: Z dziejów buskiej elektro-energetyki / Leszek Marciniec. – Busko-Zdrój: Kazimierska Agencja Drukarska, 2007. – 70, [14] s. nr inw 40255 czyt.Marciniec25. , Leszek: Z dziejów harcerstwa na zie-mi buskiej / Leszek Marciniec. – Busko-Zdrój: [b.n.w], 2005. – 66 s. nr inw 40714 czyt.Marcinkowski26. , Stanisław: Busko w okresie roz-biorów i niewoli (1795–1914) / Stanisław Mar-cinkowski // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 37–53 nr inw 31022 czyt.Markowski27. , Mieczysław: Społeczeństwo Buska w dwudziestoleciu międzywojennym / Mieczy-sław Markowski // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 67–83 nr inw 31022 czyt.Meducki28. , Stanisław: Busko w okresie drugiej wojny światowej / Stanisław Meducki // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 85–103 nr inw 31022 czyt.Mruk29. , Wojciech: Przekład łacińskiego tekstu te-stamentu Dzierżka / Wojciech Mruk // „Buskie Źródła”. – 1993, nr 3. – 23 s.Mruk30. , Wojciech: Rycerz Dzierżko i jego testa-ment / Wojciech Mruk // „Buskie Źródła”. – 1993, nr 3, s. 20–22Osiński31. , Robert: Buskie cmentarze / Robert Osiński // „Buskie Źródła”. – 1992, nr 4, s. 17–22Osiński32. , Robert: Mieszkańcy Buska w Powstaniu Styczniowym 1863 r. / Robert Osiński // „Buskie Źródła”. – 1993, nr 1, s. 6–10Osiński33. , Robert: O epidemii cholery w Busku / Robert Osiński // „Buskie Źródła”. – 1997, nr 1, s. 28–29Osiński34. , Robert: Sigillum Nostrum Oppidi Busko / Robert Osiński // „Buskie Źródła”. – 1992, nr 3, s. 15–18Osiński Robert35. : Słońce w herbie? / Robert Osiń-ski // „Buskie Źródła”. – 1992, nr 2, s. 15-18Osiński36. , Zdzisław: Miejska Ochotnicza Straż Pożarna w Busku-Zdroju w latach 1896–1984 /

Zdzisław Osiński // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 109–112 nr inw 31022 czyt.Rogala37. , Stanisław: Busko i okolice: legendy – hi-storia – zabytki – trasy wycieczkowe / Stanisław Rogala. – Kielce: Wydawnictwo ELIPSA, 1996. – 110 s. nr inw. 35948 czyt.Rusak38. , Franciszek: Akt lokacyjny Buska / Fran-ciszek Rusak // „Buskie Źródła”. – 1993, nr 4, s. 20–21Rusak39. , Franciszek: Akt lokacyjny Buska / Fran-ciszek Rusak // „Buskie Źródła”. – 1993, nr 3, s. 12–13 (tekst łaciński testamentu)Rusak40. , Franciszek: Buskie Legendy / Franciszek Rusak. – Busko-Zdrój: Wydawnictwo „Studio Scriptgraf”, 2002. – 55 s. nr inw. 38444 wyp.Rusak41. , Franciszek: Dzieje gospodarcze Buska w zarysie. Cz. 1 / Franciszek Rusak // „Buskie Źró-dła”. – 1993, nr 1, s. 24–26Rusak42. , Franciszek: Dzieje gospodarcze Buska w zarysie. Cz. 2 / Franciszek Rusak // „Buskie Źró-dła”. – 1995, nr 2, s. 20–23Rusak43. , Franciszek: Nazwa Buska / Franciszek Rusak // „Biblioteczny Biuletyn Informacyjny”. – 1992, nr 1, s. 3671044. lat Buska-Zdroju (wybór artykułów na te-mat historii miasta publikowanych w „Buskich Źródłach” w latach 1991–1997) / red. Jarosław Firlej. – Busko Zdrój: Buskie Samorządowe Cen-trum Kultury, 1997. – 51 s.(Biblioteka „Buskich Źródeł”, zeszyt nr 2) nr inw. Bu/6 czyt.Smarzyński45. , Henryk: Powiat Busko Zdrój przed 1.IX.1939 i w okresie okupacji niemieckiej w la-tach 1939–1945 / Henryk Smarzyński. – Kra-ków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1960. – 366 s. nr inw.17880 czyt.Wójcik46. , Zbigniew: Z dziejów poszukiwań i eks-ploatacji solanek w Busku w XVIII wieku / Zbi-gniew Wójcik // „Studia Kieleckie”. – 1985, nr 3, s. 113-128 nr inw. 31022 czyt.Z47. dziejów budownictwa rezydencjalno-obron-nego na terenie gminy Busko-Zdrój / pod red. Dariusza Kaliny. – Kielce-Busko-Zdrój: Towa-rzystwo Opieki nad Zabytkami, 2009. – 112 s. nr inw. 40767 czyt.Zwolski48. , Czesław Tadeusz: Polska Niepodległa na Ziemi Buskiej (cz. 1) / Czesław Tadeusz Zwol-ski // „Buskie Źródła”. – 1994, nr 1, s. 32–34Zwolski49. , Czesław Tadeusz: Powstanie pierw-szych plutonów Polski niepodległej (cz. 2) / Cze-sław Tadeusz Zwolski // „Buskie Źródła”. – 1995, nr 1, s. 15–20


Miałem siedem lat z hakiem. A więc – szkoła! Od dziecięcych lat kojarzyłem to hasło z gromadą chłopaków wybiegających z wrzaskiem na ulicę z budynku, w którym mieściła się szkoła powszech-na. Zanim jednak i ja zostałem uczniem, czekały mnie i rodziców trudne dni skompletowania rynsz-tunku uczniowskiego. Do nauki czytania i pisania dostaliśmy z moim bratem Kazikiem, po starszym rodzeństwie, przedwojenny „Elementarz” – Falskie-go, dla pierwszej klasy szkoły powszechnej. Pozo-stałe książki, zeszyty i drewniany piórnik kupiliśmy u pana Stanisława Sambora, w jego Składzie Papie-ru i Materiałów Piśmiennych.

Uczeń to jest uczeń. W tamtym czasie w szko-le powszechnej, a później podstawowej obowią-zywała ucznia biała koszula, granatowy fartuszek z tarczą na przedramieniu lub czapka ze znacz-kiem – oto mundur, a nie jakieś tam pstre ciuszki. Wielu rodziców nie stać było na kupno komplet-nego wyposażenia ucznia. A cena dla nich miała ogromne znaczenie, oczywiście cena najniższa. Każda „urwana” złotówka na kupowanym towa-rze miała swoją wagę. Życie w tamtym okresie nie było spacerkiem lecz nieustającą walką o byt, o zabezpieczenie jutra dla sześciorga dzieci i po-zostałych domowników, będących na garnuszku rodziców. Słowo „walka” nie jest przenośnią lecz odzwierciedleniem istniejącej wtedy rzeczywisto-ści. Tato w Zarządzie Drogowym w Busku-Zdroju nie zarabiał wiele, dlatego mama musiała wykrze-sać z siebie wiele sił by sprostać ogromnemu za-daniu. Sprostała, ale nie było to takie łatwe. Gdyby nie wrodzona zaradność i upór oraz zdolności or-ganizatorskie, to kto wie jak by to było?…

Był pierwszy luty 1945 roku. Rozpoczynał się pierwszy, powojenny nowy rok szkolny. Ze wzglę-du na trwające działania wojenne, właśnie dopiero teraz…

Ubrani w kurtki „podszyte wiatrem”, nasunąw-szy czapkę na uszy wyszliśmy z Kazikiem z domu. Mama poszła z nami. Szkoła powszechna mieściła się w dużym gmaszysku przy ulicy Kościuszki. Ob-

szerne podwórko i boisko szkolne położone było na zapleczu budynku. W sali gimnastycznej czekały już dzieci. Uczniowie starsi stali w dwuszeregu, nowicju-sze tłoczyli się pod ścianą sali jak strwożone stadko owiec. Dołączyłem do nich z Kazikiem i kilkoma ko-legami, którzy przyszli przed chwilą. Wszyscy czekali na uroczystą inaugurację roku szkolnego. Mamusie pierwszaków, stojące za nami, rozmawiały cicho na nasz temat. Niektóre przechwalały się wyjątkowymi zdolnościami swoich pociech.

Nasza mama milczała, trzymając chusteczkę w dłoni. Po chwili zjawił się kierownik szkoły pan Bronisław Bogoń. Po krótkim przemówieniu kierow-nika szkoły i wyczytaniu nazwisk nowo-przyjętych uczniów do społeczności szkolnej, wychowawczy-nie zabrały nas do przydzielonych klas na lekcję za-poznawczą. W mojej klasie wychowawczynią była pani Słowikowska. Na lekcji zapoznawczej pani wy-chowawczyni przedstawiła panów Bolesława Krycz-kę i Mariana Jureckiego, ojców naszych kolegów – Ryśka i Romka – to oni przekazali dla naszej klasy zakupioną przez siebie ławkę szkolną. Tak, brakowa-ło w tamtym czasie w szkole nawet i ławek!

Z naszego domu, przy ulicy Ogrodowej do szko-ły było ponad kilometr, wychodziliśmy do ulicy Chmielnickiej (Wojska Polskiego), którą z oddalo-nych ulic Buska i Mikułowic szły już dzieci. Łączy-liśmy się w grupy i po wymianie powitań i uśmie-chów szliśmy teraz razem.

Zimą droga była uciążliwa, szło się ścieżką poza rowem przydrożnym, która zasypana była śnie-giem. Na odcinku alei topolowej wiał zimny, po-rywisty wiatr i dmuchał w twarz śniegiem. Moż-na było pomyśleć, że burza spostrzegła idące do szkoły dzieci i widząc, jaką budzi grozę, cieszy się wywieranym na dzieciach wrażeniem. Świstała, wyła i na wszelkie sposoby starała się przyciągnąć naszą uwagę. Na obwisłych gałęziach wysmukłych topoli, osypując z nich szron, siadały wrony. Wo-kół rozlegało się ich krakanie, donośne jak trzask łamiącego się sęka. W szkole palono w piecach kaflowych ale mimo tego w klasie było zimno i sil-

jan chruśliński Autor jest pułkownikiem Wojska Polskiego•

WSPOMNIENIE… MOJA PODSTAWÓWKA W BUSKU-ZDROJU W LATACH 1945–1951


nie zalatywało czadem. Szyby do połowy pokryte były szronem, chociaż przez górną połówkę okien zaglądało przymglone słońce. Siedzieliśmy w kurt-kach i płaszczach, a koło ust nauczycielki, gdy mó-wiła, widać było parę. I jej z pewnością także było zimno, bo ciągle chodziła po klasie i zatrzymywała się przy piecu. Ale gdy dzieci zaczęły po kwadran-sie tupać z zimna butami, obruszyła się i przywo-ływała klasę do spokoju. Na chwilę zapadała cisza, ale nadal marzły nam nogi i po krótkiej przerwie znów zaczynaliśmy nimi szurać i tupać. Wówczas nauczycielka kończyła lekcję, zadawała do domu zadania i pozwoliła opuścić szkołę.

Po wyjściu ze szkolnego podwórka skręcaliśmy w stronę Rynku i ulicy Chmielnickiej. Zatrzymy-waliśmy się przy kuźni Ryszarda Pytlewskiego by podglądać pracę kowali przy podkuwaniu koni, obejrzeć wnętrze kuźni: kowadła, ręczny miech podtrzymujący ogień paleniska i kolekcję młot-ków. Potem maszerowaliśmy dalej by z alei topo-lowej za drewnianym mostkiem skręcić w lewo i wzdłuż strumienia, a potem przez „Gaik” dojść do swoich domów. Droga ta była nieco dłuższa, ale na tyle urozmaicona, że zwykle chodziliśmy tędy.

Tak płynęły tygodnie, miesiące i lata szkolne. Zbliżał się nowy rok szkolny 1950/1951, ostatni rok nauki w szkole powszechnej. W całym okresie sied-miu lat nauka szła mi nieźle. Co prawda nie byłem prymusem, ale powszechniak skończyłem dobrze. Nie miałem żadnych kłopotów z nauką. Lubiłem ję-zyk polski, również geografia i historia były moimi ulubionymi przedmiotami. Byłbym jednak łgarzem gdybym powiedział to o przedmiotach ścisłych. Owszem początki były nienajgorsze, lecz gdy przyszła kolej na sinusy i tangensy zbaraniałem do cna. Dziś jeszcze płonę ze wstydu, gdy wspomnę nauczyciela matematyki patrzącego na mnie z po-litowaniem. Sport i chór szkolny, którym zaprzeda-łem duszę, nie mogły usprawiedliwiać słabiutkiej trójczyny. Po prostu byłem słabym uczniem w tej „dyscyplinie”. Nauczyciel języka polskiego, pan Bo-lesław Nosal, bronił mnie jak lew na radach peda-gogicznych wynosząc moje „dobre” wyniki z innych przedmiotów – oczywiście dla zrównoważenia „niedostatecznych” z nauk ścisłych. Inne przedmio-ty miałem opanowane powiedzmy na poziomie dobrym. Reasumując – szło mi w szkole nieźle. Były plusy, były minusy, jak to w życiu bywa.

Doprawdy, jeśli spojrzeć na ten mój buski po-wszechniak z perspektywy lat, to byli tam dobrzy nauczyciele i dobrze nas uczyli. W pierwszej klasie

wychowawczynią była wspomina już pani Słowi-kowska, młoda ciemna blondynka o miłej powierz-chowności. Polubiłem ją za sprawiedliwe traktowa-nie podopiecznych. Nie miała wybrańców: karciła jednakowo urwisów jak i uczniów o niewinnej min-ce, jeśli na to zasłużyli. Oceniała nasze zachowanie ze szczyptą pobłażliwości, co nie przeszkadzało jej skarcić srogo każdego delikwenta naruszającego szkolny regulamin. Biada złośliwcom i leniom… Jednakże, o dziwo, nieraz patrzyła przez palce na wagarowiczów, którzy ze skruchą, tłumaczyli swoją nieobecność w klasie. Za to chuliganów i notorycz-nych leniów uprzedzała lojalnie, że nie zniesie ich wybryków. W przypadku lekceważenia ostrzeżeń wyrzucała za drzwi. Wpisanie uwagi do dzienniczka powodowało dodatkowe represje w domu rodzi-cielskim. Ale to już było zmartwieniem ucznia…

Polonista, Bolesław Nosal, fantastyczny peda-gog i wychowawca młodzieży, nie stawiał ocen po-łowicznych. Nie notował też stopni w dzienniczku. Znał nas na wylot; dobrze wiedział kogo, na co stać. Nie wymagał krasomówstwa i kwiecistych słówek. Był natomiast uczulony na bezwzględne prze-strzeganie zasad składni. Naruszenie ich uważał za poważne uchybienie gramatyczne. Kosztowały one nas bardzo drogo. O błędach ortograficznych i braku interpunkcji wyrażał się z ubolewaniem, nie szczędząc dosadnych określeń pod adresem nie-starannego ucznia. Literaturę piękną nazywał nie-wyczerpanym źródłem wiedzy o języku ojczystym. Nie przesadzał z pamięciowym opanowaniem materiału, zwracał raczej uwagę na poprawną dykcję. Oczywiście coś nie coś musieliśmy wykuć na pamięć, lecz bez przesady, jeżeli chodzi o ilość utworów lub ich obszernych fragmentów. Rozbu-dził w każdym z nas nie tylko miłość do literatury polskiej i obcej, ale i coś więcej, bowiem potrafił łączyć i uogólniać nabytą przez nas wiedzę, budząc przez to pierwsze młode dążenia, pierwsze ideały i postanowienia. Kiedy opowiadał sceny z „Potopu” Sienkiewicza, to robił to tak plastycznie, że słyszało się tętent kopyt koni i wycie wilków za saniami, to znów modlitwę cudnej Oleńki. Zdawało się, że sły-chać, jak śnieg skrzypi pod butami Szwedów nad-chodzących rytmicznie i groźnie, ciarki przebiegały po grzbiecie od zgrozy, ale i szalona rycerska ocho-ta. To on rozbudził w wielu z nas miłość do litera-tury. Byłem na pogrzebie Bolesława Nosala. Zmarł 1 maja 1992 roku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Busku-Zdroju w rodzinnym grobow-cu razem z żoną i synem.


Marcin Kurzeja, nauczyciel rysunku, malarstwa i prac ręcznych twierdził, że wśród wybitnych ludzi tego wieku, uczonych i artystów, nie zna nikogo, kto by pierwszego bodźca w swoim rozwoju nie zawdzięczał nauczycielowi literatury, malarstwa, czy muzyki. Był jednym z owych przewodników, dających impuls do czynu, budzicieli, jak wówczas mówiono. Cieszył się ogólną sympatią.

Pewnego zimowego dnia, gdy byliśmy w siód-mej klasie, biliśmy się na skwerku przed naszą szkołą z chłopcami innej klasy. Najpierw na kule śnieżne, a potem i na pięści. Przechodzący aku-rat nauczyciel rysunku rzucił się w sam wir walki z wyciągniętymi ramionami rozjemcy, ale trafił na chwilę największego rozjątrzenia, toteż oberwał i to nawet dotkliwie. Nazajutrz nie przyszedł do szkoły, z powodu choroby jak nam oznajmiono. Następnego dnia także go nie było. Blady strach padł na klasę. Mówiono, że uczestnicy zajścia będą wyrzuceni ze szkoły.

– Chodźmy do pana Kurzei, póki czas – ustalili-śmy.

Prosto z lekcji poszła do niego pięcioosobo-wa delegacja. Zaprosił do pokoju, jak gdyby ni-gdy nic. Spojrzał uprzejmie jednym okiem, bo na drugie opadła klapka sinej powieki. No i na czole siniał guz. Wydukaliśmy nasz żal z powodu tego, co zaszło.

– Ależ moi mili, co wy tu wygadujecie, przecież wszystko odbyło się fair. Fakt bolesny dla mnie, ale to nikogo więcej nie obchodzi… – zdumiał się.

Po tej historii żaden z nauczycieli w naszej szko-le nie cieszył się u nas takim autorytetem jak on.

Z panem Kurzeją mogliśmy rozmawiać swobod-nie, okazji do takich rozmów nie brakowało przede wszystkim podczas zajęć w warsztatach szkolnych, które prowadził. Już wówczas mówiło się, że był w czasie okupacji oficerem AK i czynnie uczestni-czył w walce z niemieckim okupantem.

Jakże inny od wszystkich nauczycieli był nasz katecheta – ksiądz Stanisław Ryńca. Przystojny kapelan partyzancki Armii Krajowej z ukończo-ną teologią, dbał o nasze dusze z dużą toleran-cją i w gruncie rzeczy po świecku. W starszych klasach prowadził dysputy filozoficzne, w młod-szych wymagał uczenia się na pamięć elemen-tarnych tekstów katechizmu i całą wymowę swej wyobraźni, skupiał na podtekście emocjonalnym. Stary i Nowy Testament w jego interpretacji sta-wał się wzruszającą baśnią. Gdy czegoś nie mo-gliśmy pojąć albo gdy wzdrygaliśmy się przed

czymś zbyt okrutnym, wówczas tłumaczył, iż to należy rozumieć w sposób przenośny. Poufnym głosem zdradzał nam tajemniczy sens zaklęty w metaforze, a dzieje apostolskie nabierały w ten sposób żywości poetyckiej, przenośni i alegorii. Ksiądz Ryńca został aresztowany i we wrześniu 1953 r. sądzony w procesie pokazowym wraz z bi-skupem Czesławem Kaczmarkiem. Oskarżono go o usiłowanie obalenia ustroju PRL i skazano na wieloletnie więzienie. W 1957 roku został zwol-niony i powrócił do diecezji. Biskup mianował go dziekanem i proboszczem parafii w Stopnicy. Od-wiedzałem tam księdza Ryńcę wielokrotnie.

Miło wspominam pana Trusza, który uczył nas przyrody i rosyjskiego – sumiennie i ostro. Wcho-dził do klasy z przyjaznym uśmiechem, po rosyjsku mówił z obcym akcentem, ale swobodnie i zajmu-jąco, ogromnie lubiliśmy i umieliśmy prowokować jego dygresje i dywagacje na lekcji. Ale mieliśmy również nauczycieli złych. Na przykład historyka, który nigdy historii nie wykładał, lecz po prostu za-dawał do nauczenia się z podręcznika – stąd dotąd, a potem trzeba go było wyrecytować.

Najbardziej obcy był nam matematyk, czło-wiek trudny do określenia, zły czy dobry? Nie po-wiedział nam żadnego słowa poza tym, co musiał powiedzieć przy tablicy. Nigdy nie spojrzał na nas. Patrzył tylko w dół, na podłogę, w stronę okna i na tablicę. Chodził zgarbiony, powłócząc nogami. Nie czuliśmy do niego niechęci, ale baliśmy się go. Na jego widok – skóra nam cierpła.

Obok wymienionych wyżej nauczycieli, z sen-tymentem wspominam nauczycielki, panie: Bą-kowską, Knapową, Ludwikowską, Małkowską, Michalską, Rączkowską, Sarnecką, Sieradzką, Sko-werową, Zarębinę oraz panów: Kuzę, Ludwikow-skiego i Smodrzewskiego.

I był jeszcze w naszej szkole woźny Bolesław Ka-leta, żołnierz września 1939 roku, który w walkach na froncie został ciężko ranny i wzięty do niemiec-kiej niewoli. Do obowiązków pana Kalety należało palenie w piecach kaflowych, sprzątanie klas i ko-rytarzy, odśnieżanie, utrzymywanie czystości na ze-wnątrz szkoły i dbanie o zieleń wokół niej. To on, po-czątkowo dzwonkiem ręcznym, a później gongiem, ogłaszał początek i koniec lekcji. On w czasie przerw, pilnował porządku na korytarzach, opiekował się dziećmi, które czekały na lekcje lub po lekcjach na rodziców. Lubili go uczniowie i nauczyciele.

Dziwne, nigdy się specjalnie nie zastanawiałem nad moją pierwszą szkołą. Przez długie lata wy-


Do Publicznego Przedszkola nr 2 w Busku Zdro-ju uczęszcza 199 dzieci, które są podzielone na sześć grup tj. po jednej grupie dzieci 3,4,5-letnich i dwa oddziały dzieci 6-letnich, z którymi pracuje 8 nauczycieli dyplomowanych, 2 nauczycieli mia-nowanych i 3 nauczycieli kontraktowych. Każda z nauczycielek posiada wykształcenie wyższe ma-gisterskie. Ponadto jedna nauczycielka ukończy-ła studia podyplomowe, a dwie ukończyły kursy kwalifikacyjne. Nauczyciele stale i systematycz-nie doskonalą swój warsztat pracy, uczestniczą w różnych formach doskonalenia wewnętrznego i zewnętrznego. Wysoko oceniają doskonalenie w formie warsztatów i kursów, które pozwalają wykorzystać zdobytą wiedzę w praktycznych dzia-łaniach z dziećmi. Wszystkie formy doskonalenia zawodowego są zgodne z potrzebami naszej pla-cówki, ułatwiają lepsze poznanie dziecka i efek-

tywniejszą z nim pracę, podwyższają także jakość pracy przedszkola, a tym samym sprawiają, że pra-ca z dziećmi daje coraz lepsze efekty.

Przedszkole jest instytucją oświatową opiekuń-czo-wychowawczą, która realizuje „Program wy-chowania przedszkolnego” sprzyjający rozwojowi dzieci i służy doskonaleniu pracy nauczycieli. Jest on zorientowany na dziecko, jego rozwój, stwo-rzenie odpowiednich warunków umożliwiających najpełniejsze rozwijanie wiadomości, umiejętno-ści i postaw. Program wymaga, aby dobrze wy-kształcony i odpowiednio przygotowany do pracy z dziećmi nauczyciel umiał wspomagać i stymulo-wać rozwój dziecka poprzez zapewnienie mu mi-łej, serdecznej i przyjacielskiej atmosfery. W trakcie realizacji programu nauczyciel motywuje dzieci do osiągania jak najwyższego poziomu sprawności, umiejętności oraz wiedzy niezbędnej do prawi-

Marianna konieczna – dyrektor Publicznego Przedszkole nr 2 w Busku-Zdroju oraz rada pedagogiczna

PUBLICZNE PRZEDSZKOLE NR 2 W BUSKU-ZDROJU

chowywano nas w przeświadczeniu, że dopiero to, co powstaje, jest całkowicie nowe i najwyższej jakości. Wprawdzie potem okazało się, że nie takie znów nowe i dobre, ale ta pierwsza szkoła pozo-stała wciąż w spokojnych, nieabsorbujących regio-nach mojej pamięci.

Kiedy kończyłem szkołę powszechną był rok 1951. Wprowadzano wtedy zmiany w metodach nauczania. Zalecano bowiem poglądowość i za-jęcia w gabinetach: przyrodniczym, fizycznym, chemicznym. Wprowadzono prace ręczne jako czynnik wychowawczy. W piwnicach szkoły urzą-dzono dobrze wyposażone pracownie: stolarską i introligatorską. Obydwie pracownie znakomicie prowadził pan Marcin Kurzeja. Działała samorząd-ność uczniowska. Chór i kółko dramatyczne kilka razy w roku szkolnym dawały przedstawienia na szkolnej scenie. Była biblioteka, a we wszystkich klasach wydawano gazetkę. W naszej klasie i ja na-leżałem do zespołu redakcyjnego – wydawaliśmy co miesiąc pisemko literackie w jednym odręcz-nym egzemplarzu, ilustrowanym przez utalento-wanego plastycznie Romka Jureckiego. Przez lata nauki w szkole powszechnej, przewinęło się wielu kolegów i koleżanek. Trudno spamiętać wszyst-

kich, jednak wiele nazwisk pozostało w pamięci do dzisiaj, między innymi: Mietek Adamczyk, Romek Jurecki, Antek Krala, Rysiek Kryczka, Kazik Mazur-czak, Władek Pasek, Kazik Szlenk, Marian Szydłow-ski, Stefan Wójcikiewicz, Gienek Wąsik i Kazik (mój młodszy brat). A wśród dziewcząt: Jasia Chojnow-ska, Krysia Jurecka, Dzidka Kawacz, Danusia Mał-kowska, Halina Miller, Jadzia Mirończuk, Henia Mo-lisak, Alina Pluta, Wacka Rajca, Basia Rączkowska, Jasia Wach. Wielu koleżanek i kolegów nie ma już wśród żyjących.

Po siedmioletniej edukacji w szkole powszech-nej wybierałem się na egzaminy wstępne do Tech-nikum Drogowego w Radomiu. Powtarzałem de-finicje i twierdzenia matematyczne, określenia gramatyczne, życiorysy sławnych ludzi, przypomi-nałem sobie treść obowiązujących lektur.

Z żalem myślałem o zbliżającym się odjeździe. Ten piękny, malowniczy zakątek mojego dzieciń-stwa – Busko-Zdrój – miałem głęboko w sercu. Wiedziałem, że nie zapomnę tych miejsc, że nie wyzwolę się już do końca życia spod jego uroku i powracać tu będę, by przeżywać zdarzenia minio-nego czasu.


dłowego funkcjonowania w środowisku. Charakter relacji nauczyciela z dziećmi jest niezbędnym wa-runkiem prawidłowego i efektywnego przebiegu procesu edukacyjnego. Od września 2009 r. realizu-jemy nową podstawę programową, zgodnie z któ-rą w grupach dzieci 5 i 6 letnich prowadzona była przez nauczycieli obserwacja mająca na celu zgro-madzenie informacji, które pomogły nauczycielom dokładniej poznać dziecko, a diagnoza pozwo-liła w rezultacie ocenić stopień osiągnięcia przez dziecko gotowości do podjęcia nauki w szkole. Dla dzieci wymagających indywidualnej pracy i pomo-cy nauczycielki przygotowały programy, mające na celu wspomaganie i korygowanie rozwoju dziecka. W grupach dzieci sześcioletnich do 15 czerwca zo-stały przedstawione rodzicom informacje dotyczą-ce gotowości dziecka do podjęcia nauki w szkole.

Poprzez stosowanie różnorodnych form i me-tod, a zwłaszcza metod aktywizujących, przedszko-le zapewnia rozwój wszelkich uzdolnień dzieci oraz rozwój społeczno – moralny, emocjonalny, umysło-wy i fizyczny. Każda grupa przedszkolna realizuje treści programowe odpowiednio dostosowane do wieku, możliwości i potrzeb dziecka. Staramy się, aby każde zajęcie było atrakcyjne i dało zadowo-lenie dziecku, toteż wykorzystujemy różnorodne środki dydaktyczne, które w większości wykonuje-my samodzielnie. W każdym przedsięwzięciu jako ideę przewodnią stawiamy sobie dobro dziecka.

W roku szkolnym 2009/2010 w naszym przed-szkolu odbyło się wiele różnorodnych uroczysto-ści, oto niektóre z nich:

16 września 2009 r • . – pożegnanie lata (zabawy, konkursy, pląsy, wyścigi na placu przedszkol-nym) prowadzone przez Artystów z Krakowa;27 października 2009 r. • – nasze przedszkole odwiedzili strażacy z Powiatowej Komendy Pań-

stwowej Straży Pożarnej w Busku-Zdroju. Na pla-cu przedszkolnym buscy strażacy pokazali dzie-ciom, jak działa strażacka jednostka w sytuacjach zagrożenia. Poza podziwianiem sprawności bojo-wej zawodowej jednostki strażackiej dzieci miały również możliwość bezpośredniego uczestnictwa w pokazie. Największe jednak wrażenie na malu-chach zrobił strażacki wóz bojowy, na tle którego

każda przedszkolna grupa, po zakończeniu poka-zu, zrobiła sobie pamiątkowe zdjęcie;28 października 2009 r. • – konkurs piosenki „Malowana jesień” – finał konkursu;25 listopada 2009 r. • – zabawa andrzejkowa – tańce przy dźwiękach orkiestry, zapoznanie dzie-ci z tradycjami ludowymi (wróżby, lanie wosku);8 grudnia 2009 r. • – odwiedziny Mikołaja;15 grudnia 2009 r. • – „Przedszkolne Betlejem Polskie”;15 stycznia 2010 r. • – bal karnawałowy;2 lutego 2010 r. • – wycieczka do kuchni przed-szkolnej (zapoznanie z pracą kucharek, wyglą-dem kuchni, wielkością garnków);13 kwietnia 2010 r. • – wewnątrzprzedszkolny konkurs recytatorski „Nasze dziecięce marzenia”;26 kwietnia 2010 • r. – wycieczka do Parku Zdro-jowego;


29 kwietnia 2010 r. • – spotkanie z Wojewodą Świętokrzyskim – Panią Bożentyną Pałką-Korubą i ułanami w związku z konkursem „Świętokrzy-skie – moja mała ojczyzna”;7 maja 2010 r. – • nasze dzieci brały udział w fi-nale VII Powiatowego,,Małego’’ Konkursu Recy-tatorskiego organizowanego przez Powiatowy Ośrodek Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju;26 maja 2010 r. • – przedszkolna uroczystość z okazji Dnia Mamy i Taty w Buskim Samorządo-wym Centrum Kultury pt. „Mamo, Tato bawimy się razem”;1 czerwca 2010 r • . – zabawa z okazji Dnia Dziecka na sali przedszkolnej przy dźwiękach muzyki;10 czerwca 2010 r. • – zabawy i gry na placu przedszkolnym z okazji Dnia Dziecka (konkursy, zabawy ruchowe, pląsy, wyścigi, tańce);23 czerwca 2010 r. • – uroczyste zakończenie roku szkolnego grup „0”;24 czerwca 2010 r. • – uroczyste zakończenie roku szkolnego 3, 4 i 5-latków.

Budynek – jego wyposażenie oraz plac zabaw w dużym stopniu decyduje o jakości pracy wycho-wawczo – dydaktycznej przedszkola. Przedszkole jest miejscem pobytu dziennego dla dzieci, służy regularnej opiece i wychowaniu dzieci od 3 lat do wieku szkolnego. Budynek przedszkolny jest łatwo dostępny, usytuowany w pobliżu miejsc zamiesz-kania dzieci. Funkcjonalność i estetyka kształtują wnętrze przedszkola, zapewnione są warunki sprzy-jające osiągnięciu celów, jakim pomieszczenie ma służyć. Jest to szczególnie ważne w odniesieniu do pomieszczeń przedszkolnych, które muszą spro-stać nietypowym wymaganiom dziecięcego świa-ta. Oprócz bezpieczeństwa, które zapewniamy każ-demu dziecku, stwarzamy odpowiednie warunki,

wpływające na dobre samopoczucie i prawidłowy rozwój psychoruchowy. Dobre wyposażenie po-mieszczeń ułatwia i wspomaga pracę dydaktyczną i kontakt z dziećmi, a przez to wpływa korzystnie na ogólną atmosferę w przedszkolu.

Bardzo ważną część bazy przedszkola stanowią środki dydaktyczne. Wyposażenie przedszkola jest nowoczesne i stale wzbogacane o nowe sprzęty i pomoce. Dzieci mają możliwość wyboru kącików tematycznych do zabaw. Mebelki są kolorowe, es-tetycznie wykonane, funkcjonalne, dostosowane do wzrostu dzieci. Każdy oddział posiada swoją ła-zienkę wyposażoną w umywalki zamontowane na odpowiedniej wysokości. Szatnia wyposażona jest w specjalne szafki oznakowane znaczkami indywi-dualnymi. Kuchnia przedszkolna wyposażona jest w sprzęt, który ułatwia pracę w przygotowaniu po-siłków dla dzieci. Budynek przedszkola i przynależ-ny do niego teren, jest odpowiednio dostosowany i odpowiada ogólnym warunkom bezpieczeństwa. W wakacje ma być wykonana nowa elewacja ze-wnętrzna z odwodnieniem i ociepleniem, a także planowana jest wymiana instalacji c.o.

Rodzina i przedszkole stanowią podstawowe śro-dowiska wychowawcze, mające decydujący wpływ na rozwój i wychowanie dziecka. Wpływ jest korzyst-niejszy wtedy, gdy rodzice, dyrektor przedszkola i nauczyciele nawiązują ze sobą bliskie, partnerskie kontakty i są skłonni do współdziałania. Wspólne działania mają zapewnić poczucie bezpieczeństwa i przyjemną atmosferę. Współdziałanie nauczyciela z rodzicami powinno mieć różnorodne formy, które można realizować wykorzystując metody aktywne, które dają świetne rezultaty w pracy wychowaw-czo-dydaktycznej. Rodzice zachęceni do poznania najnowszych metod pracy z ich dziećmi poprzez ak-tywne uczestnictwo w zajęciach otwartych, poznają


wartości stosowanych metod i nabywa-ją umiejętności współpracy z dzieckiem w domu.

Współpraca z rodzicami w naszej pla-cówce realizowana jest poprzez:

Spotkania z rodzicami:1. organizowanie zebrań, na których •wygłaszane są referaty przygoto-wane przez nauczycielki, prowadzenie indywidualnych •rozmów, wspólne rozwiązywanie problemów,organizowanie spotkań, na któ- •rych są podejmowane ważne, wspólne decyzje,omawianie organizacji uroczysto- •ści, wycieczek,informowanie o pracy w grupie, •osiągnięciach, odniesionych sukcesach, nie-dociągnięciach, porażkach,promowanie czytania dzieciom książek w ra- •mach akcji „Cała Polska czyta dzieciom”,przekazanie informacji o dziecku (postępy, •trudności na jakie napotyka dziecko w swo-jej pracy) na podstawie obserwacji prowa-dzonych przez nauczycielki,informowanie o ewentualnie istniejących •deficytach rozwojowych dziecka, udzielanie porad, kierowanie do specjalistów, wspiera-nie duchowe rodziców, tworzenie dla tych dzieci programów terapeutycznych,udzielanie wskazówek dotyczących pracy •z dzieckiem w domu, poszukiwanie wspólnych dróg postępo- •wania z dzieckiem zdolnym, rozwijanie ich zdolności.

Organizowanie dni otwartych:2. możliwość swobodnego uczestnictwa •z dzieckiem w zabawach i zajęciach, dłuższe-go pobytu w ciągu dnia w przedszkolu,prowadzenie rozmów z pracownikami przed- •szkola,występy artystyczne, teatrzyki, tańce, pio- •senki.

Zajęcia otwarte dla rodziców:3. pokaz formy prowadzonych zajęć i zabaw •w ciągu dnia, obserwacja zachowania dziecka na tle grupy, •zmiany zachodzące u dziecka w ciągu roku, •podsuwanie pomysłów pracy z dzieckiem •w domu.

Spotkania i imprezy okolicznościowe z udzia-4. łem całych rodzin jak np.:

„Przedszkolne Betlejem Polskie” – jasełka •z okazji Świąt Bożego Narodzenia.

Angażowanie rodziców w sprawy przedszkola:5. pomoc w przygotowaniu niektórych uro- •czystości przedszkolnych (sponsorowanie przez Radę Rodziców festynu z okazji Dnia Dziecka), pomoc i udział w wycieczkach przedszkol- •nych,spotkania z rodzicami w ramach akcji „Cała •Polska czyta dzieciom”,wspieranie placówki w sytuacjach trudnych. •

Upowszechnienie kultury pedagogicznej wśród rodziców to żmudna praca, ale kiedy jest zaplano-wana i dobrze prowadzona daje pożądane wyni-ki. Pozwala lepiej poznać dzieci i zaprzyjaźnić się z dorosłymi po to, by wspólne wysiłki skierować na wspomaganie rozwoju dziecka i jego sukces na miarę indywidualnych możliwości rozwojowych. W trosce o jednolite oddziaływanie wychowawcze nauczyciele systematycznie informują rodziców o zadaniach wychowawczych i kształcących re-alizowanych w naszym przedszkolu, włączają ich do kształtowania u dziecka określonych wiado-mości i umiejętności, informują rodziców o sukce-sach i kłopotach, informują o formach łagodzenia trudności na jakie natrafiają ich dzieci. Wszyscy pracownicy przedszkola zachęcają rodziców do współdecydowania w sprawach przedszkola np. wspólnie organizują wydarzenia, w których biorą udział dzieci.


VII „Mały” Powiatowy Konkurs Recytatorski


Buski Kwartalnik

EDUKACYJNYISSN 1730-3095 Nr 30/2010 kwiecień, maj, czerwiec

Kwartalnik Powiatowego Ośrodka Doradztwa i Doskonalenia Nauczycieli w Busku-Zdroju


W obiektywie:VII „Mały” Powiatowy Konkurs Recytatorski


Documents

W obiektywie: Buski Kwartalnik „Nasze dziecięce marzenia ... · nie opanowują poprawnej wymowy przed pój-ściem do szkoły, co determinuje ich gotowość do ... • Sachajska