W Y K Ł A D P I Ą T Y

PRAWO KARNE W USA

PRAWO KARNEdziedzina prawa, określająca przestępstwa,

grożące za nie kary, zasady odpowiedzialności przestępców, oraz

reguły wykonania kary

- przestępstwo – czyn niedozwolony z punktu widzenia prawa karnego

- kara – sankcja za popełnienie czynu niedozwolonego

- odpowiedzialność przestępców – stopień winy i świadomości sprawców czynów niedozwolonych

- reguły wykonania kary – sposoby i okoliczności w jakich ma być wykonana kara

ŹRÓDŁA PRAWA KARNEGO W STANACH ZJEDNOCZONYCH

- istnieje prawo karne federalne i prawo karne stanowe

- przepisy federalne zapisane są w United States Code oraz w orzeczeniach sądów federalnych

- przepisy stanowe zapisane są w kodeksach karnych oraz w orzeczeniach sądów stanowych

- niektóre zasady związane z prawem karnym zapisane są w Konstytucji federalnej:

* Poprawka IV* Poprawka VIII

- Sąd Najwyższy określa granice prawa karnego w U.S.A.

ZASADY PRAWA KARNEGO

NULLUM CRIMEN SINE LEGE

NIE MA PRZESTĘPSTWA BEZ USTAWY

MUSI ISTNIEĆ PRAWO, KTÓRE OKREŚLA DANY

CZYN JAKO CZYN NIEDOZWOLONY Z PUNKTU WIDZENIA

PRAWA KARNEGO

ZASADY PRAWA KARNEGO

NULLA POENA SINE LEGE

NIE MA KARY BEZ USTAWY

MUSI ISTNIEĆ PRAWO, KTÓRE OKREŚLA DANĄ

KARĘ JAKO SANKCJĘ Z PUNKTU

WIDZENIA PRAWA KARNEGO

ZASADY PRAWA KARNEGO

NULLUM CRIMEN SINE CULPA

NIE MA PRZESTĘPSTWA

BEZ WINY

NIE POPEŁNIA CZYNU NIEDOZWOLONEO

Z PUNKTU WIDZENIA PRAWA KARNEGO OSOBA, KTÓREJ

NIE UDOWODNI SIĘ WINY W PROCESIE

KARNYM

ZASADY PRAWA KARNEGO

LEX RETRO NON AGIT

PRAWO NIE DZIAŁA WSTECZ

NIE MOŻNA KOGOŚ KARAĆ ZA CZYN, KTÓRY POPEŁNIŁ PRZED

WEJŚCIEM W ŻYCIE USTAWY OKREŚLAJĄCEJ

TEN CZYN JAKO PRZESTĘPSTWO

ZNAMIONA PRZESTĘPSTWA

- musi obowiązywać prawo zakazujące określonego czynu (działania lub zaniechania)

- musi wystąpić wina, czyli świadomość sprawcy, że jego czyn jest szkodliwy i niebezpieczny

- rezultatem czynu niedozwolonego jest szkoda (krzywda), czyli naruszenie dóbr i wartości chronionych przez prawo

- prawo musi określać sankcje za czyn niedozwolony

HIPOTETYCZNE SYTUACJE

PRZESTĘPSTWO

ZBRODNIA(felony)

czyny zagrożone karą roku pozbawienia wolności lub wyższą

- zabójstwo- napaść z bronią w

ręku- akt terrorystyczny

WYSTĘPEK(misdemeanor)

czyny, za które grozi kara do roku pozbawienia

wolności i kary lżejsze

- drobna kradzież- akt wandalizmu- napaść (mała

szkodliwość)

PRZESTĘPSTWO

UMYŚLNE(intentional)

osoba była świadoma, że popełnia czyn zabroniony przez prawo karne

- zamiar- świadomość- brak elementów

wyłączających umyślność

NIEUMYŚLNE(unintentional)

osoba nie była świadoma, że popełnia czyn

zabroniony przez prawo karne

- niepoczytalność- zaniedbanie

PRZESTĘPSTWO

PRZECIW OSOBIE

- zabójstwo- gwałt- porwanie

PRZECIW MIENIU

- kradzież, włamanie- akt wandalizmu- porwanie dla okupu

PRZECIW

MORALNOŚCI

- prostytucja- narkomania- hazard

STADIA PRZESTĘPSTWA- PRZYGOTOWANIE – stworzenie warunków do popełnienia

przestępstwa, prawie zawsze niekaralne- USIŁOWANIE – zamiar popełnienia przestępstwa, karalne tylko przy

przestępstwach umyślnych, istnieje usiłowanie udolne i nieudolne- DOKONANIE – zawsze karalne, chyba że istnieją przesłanki

odstąpienia od karalności

KARY

ZASADNICZE

- ARESZT- GRZYWNA- OGRANICZENIE

WOLNOŚCI- POZBAWIENIE

WOLNOŚCI- KARA ŚMIERCI

DODATKOWE

- POZBAWIENIE PRAW PUBLICZNYCH

- POZBAWIENIE PRAW RODZICIELSKICH

- ZAKAZ WYKONYWANIA ZAWODU / STANOWISK

- ZAKAZ PROWADZENIA POJAZDÓW

- PRZEPADEK RZECZY

KARA SMIERCI W U.S.A.

NAJWYŻSZY WYMIAR KARY (capital punishment, death penalty)

- geneza: angielski system prawa karnego- początkowo wymierzana za zbrodnie i zabójstwa- proces znoszenia kary śmierci (Michigan 1847)- lata wojny secesyjnej - arbitralność- lata 30-te do lat 60-tych XX wieku: nierówne traktowanie oskarżonych (rasa)- reakcja Sądu Najwyższego i orzeczenie Furman v. Georgia (1972)- Gregg v. Georgia (1976) – decentralizacja - współcześnie: zdecydowana większość stanów oraz federacja dopuszczają karę śmierci

KARA ŚMIERCI - CASELAW

XIX wiek: brak ograniczeń wiekowych

Francis v. Resweber (1947) – double jeopardy

Thompson v. Oklahoma (1988) – 16 lat

Atkins v. Virginia (2002) – choroba psychiczna przeszkodą

Roper v. Simmons (2005) – 18 lat

Baze v. Rees (2008) - zastrzyk

KARA ŚMIERCI W STANACH

34 STANY i FEDERACJA

SYSTEM WIĘZIENNICTWA

FEDERAL BUREAU OF PRISONS:

- część Departamentu Sprawiedliwości- nadzór nad federalnym systemem więziennictwa- nie ma jurysdykcji nad więzieniami stanowymi i więzieniami hrabstw- ponad sto instytucji- obecnie ponad 2,2 mln więźniów w całych Stanach Zjednoczonych- najbardziej ‘surowe’ więzienie federalne to kompleks we Florence, CL (najsłynniejsi penitencjariusze to m.in. Theodore Kaczynski, terroryści związani z atakami na WTC’93 i Oklahoma City’95)

SYSTEM PENITENCJARNY - CASELAW

Bell v. Wolfish (1989) – judicial review systemu penitencjarnego

Farmer v. Brennan (1994) – reakcje na zagrożenia zdrowia więźniów

Hamdi v. Rumsfeld (2004) – status więźniów Guantanamo

Boumediene v. Bush (2008) – status więźniów Guantanamo

Brown v. Plata (2011) – due process of law więźniów