Warsztaty11.04.2008

Wzrost innowacyjności regionu jako efekt rozwijania

i upowszechniania dobrych praktyk w zakresie strategicznego zarządzania środowiskowego w

organizacjach

województwa lubuskiego

Mgr inż. Dominika Bandelak-Rosłonkiewicz

Temat wystąpienia Turystyka zrównoważona

województwa lubuskiego „teoria kontra praktyka” - szanse rozwojowe, czy „marzenia na wyrost”

Turystyka konwencjonalna

Turystyka – ogół czynności osób, które podróżują i przebywają w celach wypoczynkowych, służbowych lub innych nie dłużej niż rok bez przerw poza swoim codziennym otoczeniem

/definicja Światowej Organizacji Turystycznej – WTO/

TURYSTYKA ZRÓWNOWAŻONA

Pojęcie turystyki zrównoważonej (ang. sustainable tourism) jest wieloznaczne i może być rozpatrywane w kilku aspektach. Najczęściej, wychodząc od definicji rozwoju zrównoważonego, autorzy interpretują turystykę zrównoważoną, jako każdą formę rozwoju turystycznego, zarządzania i aktywności turystycznej, która podtrzymuje ekologiczną, społeczną i ekonomiczną integralność terenów, a także zachowuje dla przyszłych pokoleń w nie zmienionym stanie zasoby naturalne i kulturowe tych obszarów.

Koncepcja turystyki w aspekcie rozwoju lokalnego

CZYNNIK EKONOMICZNY

Z punktu widzenia gospodarczego – ekonomicznego zjawiska turystyki przejawiają się przede wszystkim w działaniach przygotowawczych regionu do percepcji ruchu turystycznego oraz w tworzeniu źródeł dochodów, nowych dziedzin usługowych i wytworzenia nowych produktów, zwiększając tym samym aktywność gospodarczą regionu.

[1] por. Gołembiewski G.(red), Kompendium wiedzy o turystyce, wyd. PWN, Warszawa 2005, s. 21

Czynnik społeczny Pod względem społecznym, ruch turystyczny w regionie również

odgrywa istotna rolę. Zmienia zarówno ludzi przyjeżdżających, jaki i społeczność lokalną. W trakcie podróży turystycznych ludzie zmieniają otoczenie, nawiązują nowe znajomości, a także poszerzają własną wiedzę, a często nawet zmieniają lub utrwalają własny światopogląd, poznając życie i kulturę innych społeczności. Natomiast ludność lokalna ma możliwość rozszerzenia własnych horyzontów oraz zaprezentowania i rozreklamowania miejscowej kultury i tradycji. Nie można zaprzeczyć, bezspornemu faktowi, iż turystyka jest zjawiskiem przestrzennym, dla którego przekształcane jest środowisko na potrzeby infrastruktury turystycznej. Ochrona istniejących zasobów środowiskowych to nadrzędny problem rozwoju gospodarczego regionu opartego na ruchu turystycznym.

Czynnik środowiskowy

Turystyka jest zjawiskiem przestrzennym, dla którego przekształcane jest środowisko na potrzeby infrastruktury turystycznej. Ochrona istniejących zasobów środowiskowych to nadrzędny problem rozwoju gospodarczego regionu opartego na ruchu turystycznym.

Sposoby korzystania ze środowiska przez turystów

Wpływ przemysłu turystycznego na zagrożenia ekologiczne i ich konsekwencje dla turystyki

WZROST LICZEBNOŚCI POPULACJI Wzrost liczby podróżujących i coraz

częstsze podróże do krajów rozwijających się – wzrastające współzawodnictwo w wykorzystaniu zasobów naturalnych; wymagania turystów traktowane jako priorytetowe i pozbawianie możliwości dostępu do nich lokalnej społeczności; większa presja na środowisko

UTRATA JAKOŚCI I DOSTĘPNOŚCI ZASOBÓW WODNYCH

Wzrost podróży do miejsc ubogich w zasoby wodne, marnotrawstwo wody np. na pola golfowe itp., brak odpowiedniej infrastruktury do oczyszczania wody i ścieków, brak polityki wodno-ściekowej w miejscach o deficycie – efekty znaczne deficyty wody, obniżona jakość wód, obniżenie różnorodności i ilości życia wodnego, wzrost zakwitu alg, a w końcu zatrucia wśród turystów i redukcja lokalizacji o potencjale turystycznym

PUSTYNNIENIE I DEGRADACJA ZASOBÓW LĄDOWYCH ORAZ UTRATA

BIORÓŻNORODNOŚCI

Niekontrolowana konsumpcja zasobów środowiskowych i produkcja odpadów, niekontrolowana działalność turystów – efekty – redukcja ilości lokalizacji o potencjale turystycznym, utrata bioróżnorodności, zatrucie zbiorników wodnych, choroby wywoływane emisjami z nielegalnych lub źle zarządzanych składowisk odpadów, niestabilność ekonomiczna regionów dla turystyki spowodowana niedoborem zasobów środowiskowych

KWAŚNE DESZCZE Emisja tlenków siarki i azotu ze spalania paliw

kopalnianych w przemyśle energetycznym i transporcie – efekty – obniżona odporność, wyniszczenie i utrata terenów leśnych i zielonych, obumieranie fauny i flory w zbiornikach wodnych, obniżona produktywność roślin z potencjalnym skutkiem niedoboru żywności, erozja wapiennych i kamiennych budynków i rzeźb, niszczenie dziedzictwa kulturowego, zwiększona korozja metali zwiększająca koszty utrzymania transportu, wzrost występowania smogu i utrata atrakcyjności

DZIURA OZONOWA

Emisja gazów z klimatyzacji i instalacji chłodniczych, emisje tlenków azotu z silników lotniczych – efekty – wzrost ryzyka zachorowań na infekcje skórne, przewidywane obniżenie wydajności systemu immunologicznego u ludzi i zwierząt, obniżenie wydajności fotosyntezy, możliwości zmiany w bilansie cieplnym ziemi

EFEKT CIEPLARNIANY I ZMIANA KLIMATU

Spalanie paliw kopalnianych w transporcie i energetyce; wyrąb lasów i wykorzystywanie pól uprawnych na potrzeby ośrodków turystycznych – efekty – zmiana układów i nieprzewidywalność opadów atmosferycznych, wzrost zakwitów alg i glonów, klęski głodu – poprzez zmniejszoną wydajność pól, potencjalne rozprzestrzenianie się chorób tropikalnych,

Turystyka zrównoważona a konwencjonalna

LP Rozwój turystyki konwencjonalnej Rozwój turystyki zrównoważonej

1 Zagospodarowanie turystyczne bez planowania Najpierw planowanie potem zagospodarowanie

2 Każda gmina planuje oddzielnie Planowanie całych regionów

3 Zabudowa chaotyczna Koncepcja zabudowy, oszczędzanie terenu

4 Architektura miejska, często odbiegająca od lokalnego stylu budownictwa

Typowa architektura okolicy (formy i surowiec)

5 Wykorzystanie szczególnie wartościowych krajobrazów

Pozostawienie szczególnie wartościowych krajobrazów w stanie nienaruszonym

6 Budowanie nowej infrastruktury Lepsze wykorzystanie istniejącej już bazy

7 Pozostawienie rozwoju turystyki w rękach obcych promotorów

Ludność miejscowa ma prawo decyzji i udziału w turystyce

8 Branie pod uwagę wyłącznie korzyści ekonomicznych

Prowadzenie bilansu strat i zysków przy rozpatrzeniu wszystkich ekonomicznych, ekologicznych i społecznych aspektów

9 Tworzenie bazy dla prywatnego ruchu samochodowego

Popieranie komunikacji publicznej i alternatywnej (np. rowery, wozy, sanie)

10 Ogólne utechnicznienie i mechanizacja urządzeń turystycznych

Selektywne zagospodarowanie techniczne, popieranie nie zmechanizowanych form turystyki

Mechanizmy promocji zrównoważonego rozwoju turystyki

Narzędzie Przykłady wykorzystaniaRegulacja prawna przemysłu -Konwencje międzynarodowe

-Legislacja krajowa i lokalna-Przepisy branżowe-Dobrowolna regulacja, ekocertyfikaty

Tworzenie obszarów chronionych -Parki Narodowe-Parki Krajobrazowe-Rezerwaty przyrody-Pomniki przyrody i kultury

Badania wpływu projektów na środowisko (systemy zarządzania środowiskiem oraz wskaźniki zrównoważonego rozwoju)

-Badania maksymalnej pojemności/chłonności turystycznej-Granice dopuszczalnych zmian-Ocena Wpływu na środowisko EIA-Systemy Zarządzania Środowiskiem EMS

Techniki zarządzania odwiedzającymi

-Tworzenie stref-Ograniczenia ilości odwiedzających-Ograniczenia ruchu kołowego -Polityka cenowa

Rodzaje programów oferty turystycznej województwa lubuskiego

NAZWA PROGRAMU ROZWOJU TURYSTYCZNEGO

CHARAKTERYSTYKA PROGRAMÓW

Rozwój konkurencyjnych produktów turystycznych

Tworzenie nowoczesnej form turystyki w zakresie: myślistwa, wędkarstwa, turystyki przygodowej i wodnej, grzybobranie. Oferowanie produktów niszowych związanych z realizacją hobby lub wypoczynku kwalifikowanego

Silny Wizerunek – Atrakcyjne Lubuskie

Prowadzenie działań marketingowych w zakresie budowy atrakcyjnego wizerunku turystycznego Ziemi Lubuskiej opartego na wypracowaniu silnej tożsamości województwa w mediach

Informacje i identyfikacja turystyczna Województwa

Rozwinięcie, w perspektywie 5-8 lat systemu informacji turystycznej opartej na punktach IT oraz systemie ISIT, a także poszerzenie obszarów komunikacji o nowe media typu: GSM, UMTS, e-marketing

Zielone Szlaki – Zintegrowana sieć szlaków turystycznych

Rozwój spójnego, zintegrowanego systemu szlaków. Budowa szlaków wodnych, integracja szlaków rowerowych i pieszych oraz dostosowanie do potrzeb turystów infrastruktury usługowej na wytyczonych szlakach

Lubuska Podróż Utworzenie w obszarze sieci komunikacji i połączeń zarówno krajowych jak i środkowoeuropejskich uwzględniających istotne potrzeby rozwoju turystyki, w tym dostępność do produktów, atrakcji i obszarów turystycznych.

Lubuskie Latarnie Turystyczne/”Klucz do turysty – silne atrakcje, historia, wiedza”

Dążenie do dostosowywania ofert dla wybranych klientów w zależności od wieku, płci lub kraju pochodzenia z licznymi atrakcjami, które stanowią główny magnes zatrzymania turystów

„Wino, humor, śpiew, i turystyka ptasia” Program stanowiący wyróżnik regionu, pozwalający identyfikować obszar przez turystów oraz zwiększający jego konkurencyjność

„Artystyczne Lubuskie” Zwiększenie i wzmocnienie oferty imprez kulturalnych, w tym muzycznych, kabaretowych, teatralnych, czy filmowych województwa

„Przyjazd po zdrowie i urodę” Wykorzystanie dużych możliwości w zakresie rozwoju produktów turystycznych z zakresu turystyki zdrowotnej, edukacyjnej i konferencyjno-biznesowej

„Miasteczka z klimatem historii” Aktywizacja historycznych miasteczek, w tym ich odnowa społeczna i materialna oraz rozwój lokalnych produktów i atrakcji turystycznych.

„Profesjonalne kadry Turystyczne Ziemi Lubuskiej”

Powstanie programów edukacyjnych i szkoleniowych opartych przede wszystkim na wiedzy praktycznej, powiązanych z systemem praktyk i staży zarówno w kraju jak i zagranicą.

„Silne instytucje turystyczne Regionu” Powstanie efektywnej platformy współpracy i komunikacji wewnątrz województwa na linii samorządy terytorialne - przedsiębiorcy prywatni działający w branży turystycznej

Ocena ochrony środowiska w województwie lubuskim w świetle Lubuskiej Strategii Rozwoju

Turystyki

Ochrona środowiska dla celów turystycznych opiera się przede wszystkim na stosowaniu form ochrony w postaci parków narodowych, krajobrazowych oraz rezerwatów przyrody

Rutynowe kontrole stanu przestrzegania wymogów ochrony środowiska i bezpieczeństwa sanitarnego (miejscowości i tras turystycznych, hoteli, ośrodków wypoczynkowych, stanów sanitarnych kąpielisk i basenów, pól namiotowych i miejsc biwakowych, przejść granicznych

Aspekty zagospodarowania terenu i strategii rozwojowych miejscowości turystycznych z uwzględnieniem czynników krytycznych rozwoju agroturystyki, turystyki aktywnej, oraz pobytowej, kładąc nacisk na konieczność:

- rozbudowy i modernizacji infrastruktury ośrodków wypoczynkowych w kierunku zapewniającym przestrzeganie norm emisji wody, gleb i powietrza

- rozbudowa oraz modernizacja systemu odprowadzania ścieków

- Uporządkowanie gospodarki odpadami i selekcja odpadów komunalnych

- Wprowadzenie dyscypliny i przestrzegania prawa w zakresie działań kierunkowych minimalizujących zagrożenia z tytułu rozwoju turystyki

A w szczególności: Przestrzeganie wymagań ochrony środowiska w

odniesieniu do nowopowstałych obiektów turystycznych

Selektywny dostęp do terenów cennych przyrodniczo, w tym ochrona przed przeinwestowaniem

Ograniczenie rekreacyjnego wykorzystania terenów o dużych walorach przyrodniczych

Odpowiednie zapisy w miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego, eliminujących dzikie zagospodarowanie obszarów przyrodniczo cennych

właściwa eksploatacja szlaków turystycznych, głównie rowerowych i konnych

Edukacja ekologiczna mieszkańców

Dobre praktyki w zarządzaniu turystyką Zarządzanie zasobami ludzkimi – branża turystyczna jako pracodawca, miejsca pracy

w województwie lubuskim (szkolenia, świadomość ekologiczna personelu, rotacja i sezonowość pracy

Marketing w turystyce – promowanie „zielonego turysty’, czy jest taka możliwość w województwie, a problem zatrzymania turysty na Ziemi Lubuskiej, turystyka przejazdowa, zakupowa, zdrowotna itp.

Zarządzanie inwestycjami w branży turystycznej, stosowanie metod planowania przestrzennego w oparciu o zasady turystyki zrównoważonej

Zarządzanie turystyką miejską – ożywianie przestrzeni miejskiej – rewitalizacja zasobów – przykłady miast Żagań, Żary, Bytom Odrzański, Brody

 Zarządzanie turystyką wiejską – agroturystyka na terenie województwa lubuskiego – przykład Stowarzyszenia Agroturystycznego Województwa lubuskiego

Zarządzanie środowiskiem w turystyce – zarządzanie zasobami materialnymi, ruchem turystycznym, przestrzenią, podejście systemowe

Sieciowość jako program działań dla rozwoju i upowszechniania dobrych praktyk turystyki zrównoważonej w województwie lubuskim

Koncepcja zarządzania turystyką miejską

Gminy, które wskazały turystykę

Gminy, w których turystyka ma największe znaczenie dla gospodarki

Gminy z mapy Skwierzyna Świebodzin Pszczew Słubice Łagów Cybinka Bytnica Skąpe Kargowa

Bytom Odrzański Niegosławice Żagań Trzebiel

Czy gminy postrzegają rozwój turystyki jako istotny cel?

9

14

13

2

0 2 4 6 8 10 12 14

najważniejsze

ważne

mało ważne

nieważne

Zielony Turysta

Turysta czytający broszury o problemach turystyki i zrównoważonej turystyce

Turysta zastanawiający się nad problemami turystyki oraz starający się np. ograniczyc zużycie wody przebywając w regionach ubogich w wodę

Turysta świadomie poszukujący informacji na tematy związane ze środowiskiem oraz starający się aktywnie działac na rzecz ochrony przyrody poprzez np. członkostwo w organizacjach przyrodniczych

Turysta korzystający z komunikacji publicznej aby dotrzec do miejscowości turystycznej oraz na miejscu

Turysta bojkotujący hotele i ośrodki charakteryzujące się złą polityką środowiskową

Turysta pracujący na wyjazd wakacyjny, który umożliwia pracę nad projektem ochrony przyrody

Osoba nie wyjeżdżająca poza obręb miejsca zamieszkania aby nie szkodzi środowisku jako turysta

Zupełnie nie zielony

Jasno zielony

Całkowicie zielony

Ciemno zielony

DZIĘKUJE ZA UWAGĘ