Wartości dopuszczalne

NDS/NDN - Informacje

ogólne

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIAz dnia 2 lutego 2011 r.

w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy(Dz. U. z dnia 16 lutego 2011 r.)

Definicje

• Najwyższe Dopuszczalne Stężenie (NDS) - wartość średnia ważona stężenia, którego oddziaływanie na pracownika, w ciągu 8-godzinnego dobowego i przeciętnego tygodniowego wymiaru czasu pracy, określonego w Kodeksie pracy, przez okres jego aktywności zawodowej nie powinno spowodować ujemnych zmian w jego stanie zdrowia oraz w stanie zdrowia jego przyszłych pokoleń (Rozporządzenie MPiPS z dnia 29 listopada 2002 r. Dz.U. 2002 nr 217 poz. 1833)

• Najwyższe Dopuszczalne Stężenie Chwilowe (NDSCh) - wartość średnia stężenia, które nie powinno spowodować ujemnych zmian w stanie zdrowia pracownika, jeżeli występuje w środowisku pracy nie dłużej niż 15 minut i nie częściej niż 2 razy w czasie zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż 1 godzina (Rozporządzenie MPiPS z dnia 29 listopada 2002 r.; Dz.U. 2002 nr 217 poz. 1833)

• Najwyższe Dopuszczalne Stężenia Pułapowe (NDSP) - wartość stężenia, które ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia nie może być w środowisku pracy przekroczona w żadnym momencie (Rozporządzenie MPiPS z dnia 29 listopada 2002 r. Dz.U. 2002 nr 217 poz. 1833)

• Niebezpieczne substancje i mieszaniny chemiczne – substancje lub ich mieszaniny stwarzające zagrożenie dla zdrowia człowieka lub dla środowiska, zaklasyfikowane co najmniej do jednej z 15 kategorii ustalonych na podstawie właściwości fizykochemicznych, zagrożeń dla zdrowia oraz zagrożeń dla środowiska (Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r.; Dz. U. z 2011 Nr 63, poz. 322)

• Realizując postanowienia Dyrektywy WE został w Polsce zorganizowany system ustalania normatywów higienicznych, którego funkcjonowanie zapoczątkowali w 1983 r. Minister Pracy, Płac i Spraw Socjalnych oraz Minister Zdrowia i Opieki Społecznej. Międzyresortowa Komisja do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy powołana przez Prezesa Rady Ministrów jest głównym ogniwem tego systemu. Komisji przewodniczy prof. dr hab. med. Danuta Koradecka , a w jej skład wchodzą przedstawiciele resortów: zdrowia, pracy, przemysłu i ochrony środowiska oraz instytucji naukowych, pracodawców i związków zawodowych. Sekretarzem Komisji jest dr Jolanta Skowroń

Do uprawnień Komisji należy:

• rozpatrywanie i opiniowanie propozycji dotyczących wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,

• opracowywanie i wydawanie w miarę potrzeby ekspertyz dotyczących wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy,

• przedstawianie Ministrowi Pracy i Polityki Socjalnej własnych wniosków dotyczących wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy w celu aktualizacji ich wykazu.

• Międzyresortowa Komisja ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy w celu realizacji swoich zadań powołała dwa zespoły ekspertów:

• Zespół Ekspertów ds. Czynników Chemicznych z Grupą ds. Aerozoli Przemysłowych (działający przy Instytucie Medycyny Pracy w Łodzi);

• Zespół Ekspertów ds. Czynników Fizycznych (działający przy Instytucie Medycyny Pracy i Zdrowia Środowiskowego w Sosnowcu).

• W skład grup ekspertów wchodzą specjaliści z całej Polski reprezentujący potencjał badawczy wszystkich ośrodków naukowych: klinicyści, toksykolodzy, biochemicy, epidemiolodzy, morfolodzy, chemicy, fizycy, analitycy i lekarze przemysłowi.

• Propozycje wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń są przygotowywane są przez zespoły ekspertów w formie dokumentacji. Dokumentacja dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego zawiera informacje dotyczące: identyfikacji czynnika szkodliwego, właściwości fizykochemicznych, narażenia zawodowego, szkodliwych efektów u ludzi i zwierząt, danych toksykokinetycznych i toksykodynamicznych, zależności efektu toksycznego od poziomu narażenia, uzasadnienia proponowanej wartości normatywu, metody oznaczania na stanowisku pracy oraz badań okresowych i zaleceń profilaktycznych. Przy opracowywaniu dokumentacji eksperci korzystają z orginalnych materiałów bibliograficznych, otrzymywanych z komputerowych baz informacyjnych, np. Toxline, Medline, Chemical Abstracts, z dokumentacji opracowanych w USA, Niemczech, Szwecji, z materiałów Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), Międzynarodowej Agencji Badań nad Rakiem (IARC) oraz wielu czasopism i niepublikowanych dokumentów.

• Wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS, NDSCh lub NDSP) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) czynników szkodliwych dla zdrowia są określane dwuetapowo. Zespoły Ekspertów Międzyresortowej Komisji dokonują oceny merytorycznej dokumentacji opracowanych przez poszczególnych ekspertów oraz ustalają propozycje wartości normatywów higienicznych wyłącznie biorąc pod uwagę kryteria zdrowia oraz ocenę ryzyka zdrowotnego.

• Propozycje wartości NDS i NDN wraz z dokumentacjami przedstawiane są na posiedzeniu Międzyresortowej Komisji. Następnie w formie wniosku zostają skierowane do Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Po zatwierdzeniu wartości najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy są publikowane w Dziennku Ustaw w formie Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej ( obecnie obowiązujące Dz.U.11.33.166 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 2 lutego 2011 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy(Dz. U. z dnia 16 lutego 2011 r.)Na podstawie art. 227 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.3)) . Są to wartości prawnie obowiązujące dla wszystkich gałęzi gospodarki narodowej. Stanowią one podstawowe kryterium oceny narażenia i ryzyka zawodowego związanego z obecością szkodliwych czynników w środowisku pracy oraz wytyczne dla projektantów nowych i modernizowanych technologii i wyrobów

• Międzyresortowa Komisja wydaje czasopismo - Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy, w którym są publikowane rozporządzenia ministra pracy i polityki społecznej, dokumentacje dopuszczalnych poziomów narażenia zawodowego oraz artykuły poglądowe. Znajomość danych zawartych w pełnych dokumentacjach dotyczących oddziaływania czynników szkodliwych na organizm człowieka jest niezbędna do ustalenia właściwej profilaktyki medycznej i podejmowania przez zarządzających bezpieczeństwem i higieną pracy w przdsiębiorstwach odpowiednich działań korygujących w celu poprawy warunków pracy.

• Wydawnictwem Międzyresortowej Komisji jest poradnik Czynniki szkodliwe w środowisku pracy – wartości dopuszczalne . Zawiera on:

• wykazy aktualnych najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych w środowisku pracy, określone rozporządzeniem ministra pracy i polityki społecznej,

• wartości dopuszczalne narażenia zawodowego określone w innych przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz normach higienicznych,

• metody pomiaru i oceny narażenia zawodowego na poszczególne czynniki w środowisk pracy,

• podstawowe zasady profilaktyki.

Baza danych • SInDBaD

Komputerowy System Integracji Dowolnych BazDanych SINDBAD został opracowany w Centralnym Instytucie Ochrony Pracy w ramach Strategicznego Programu Rządowego pn. "Bezpieczeństwo i ochrona zdrowia człowieka w środowisku pracy". W systemie SINDBAD obecnie udostępnione są (bezpłatnie) zbiory informacji związanych z bezpieczeństwem i higieną pracy w zakresie:

- czynników szkodliwych (1001 pozycji) - dokumentów normalizacyjnych (7578 pozycji) (stan na dzień 15.10.2007 r. wraz z późniejszymi zmianami) - środków ochrony indywidualnej (1309 pozycji) (stan na dzień 30.06.2010 r.)

CZYNNIKI

Chemiczne 562Pyły 18Biologiczne 398Fizyczne 24Uciążliwe 12

Typy czynnikówrakotwórcze kategorii 1 żrące roztworyrakotwórcze kategorii 2 wybuchowe

uczulające rozpuszczalniki organicznewchłaniane przez skórę drażniące

żrące drażniące roztworyzwłókniające działające toksycznie na płód

zabronione dla kobiet w ciąży mutagenne kategorii 1zabronione dla młodocianych mutagenne kategorii 2

Przykłady:CZYNNIK CHEMICZNY:

Nazwa czynnika: 1,2,4-TrichlorobenzenSynonimy nazwy czynnika: trójchlorobenzen, trichlorobenzen,Czynnik należy do następujących grup: Drażniące, Działające toksycznie na płód,Wartości dopuszczalne (NDS/NDN)

NDS NDSCh NDSP

[mg/m3] 15 30

PYŁY:• Nazwa czynnika: Pyły krzemionek bezpostaciowych i syntetycznych• Synonimy nazwy czynnika:• Czynnik należy do następujących grup: Zwłókniające,• Wartości dopuszczalne (NDS/NDN)

•

Rodzaje pyłów NDS mg/m3

NDS włókien w cm3

Oznakowanie

a) ziemia okrzemkowa (diatomit) (poddana obróbce termicznej powyżej 800 stopni Celsjusza) niekalcynowana

- pył całkowity 10 -

- pył respirabilny 2 -

b) ziemia okrzemkowa (diatomit) kalcynowana

- pył całkowity 2 - Rp

- pył respirabilny 1 - Rp

c) krzemionka bezpostaciowa syntetyczna (strącona i żel)

- pył całkowity 10 -

- pył respirabilny 2 -

d) krzemionka stopiona (szkło kwarcowe)

- pył całkowity 2 -

- pył respirabilny 1 -

• Pył całkowity - zbiór cząstek osadzonych na sączku pomiarowym, gdy prędkość liniowa zasysanego powietrza zawiera się w przedziale od 0.3 do 1.6 m/s.

• Pył respirabilny - zbiór cząstek przechodzących przez selektor wstępny o charakterystyce przepuszczalności według wymiarów cząstek opisanej logarytmiczno-normalną funkcją prawdopodobieństwa ze średnią wartością średnicy aerodynamicznej 3.5 - 0.3 mikrometra i z geometrycznym odchyleniem standardowym 1.5 - 0.1.

• Rp - prawdopodobnie rakotwórcze dla ludzi• W procesie oceny ryzyka zawodowego dla pyłów należy uwzględniać w ocenie

końcowej łączne narażenie na wszystkie pyły występujące na danym stanowisku pracy. Określone pyły wybiera się poprzez ich wskazanie na wyświetlonej liście. Dopiero po wybraniu wszystkich pyłów, które powinny być uwzględnione przy ocenie ryzyka zawodowego, można uruchomić kolejny formularz (poprzez naciśnięcie przyciskuOceń), w którym dla określonych typów pyłów dokonuje się uszczegółowiania ich rodzajów.

• Proces ten sprowadza się do zaznaczania określonej pozycji charakteryzującej wybrany rodzaj pyłu na wyświetlonym w tym celu formularzu. W zależności od nazwy wyświetlanego na formularzu pyłu, lista parametrów opisujących dany rodzaj pyłu może być zupełnie odmienna

• Po dokonaniu uszczegółowienia wyboru pyłów, na kolejno udostępnianym formularzu należy w poszczególne pola edycyjne, wprowadzić zmierzone wartości stężenia pyłu całkowitego i pyłu respirabilnego lub też ilości włókien respirabilnych.

• W przypadku występowania jednocześnie więcej niż dwóch czynników pyłowych na stanowisku pracy, do ostatecznej oceny ryzyka brany jest pod uwagę czynnik o większej krotności, z uwzględnieniem poszczególnych wartości pyłu całkowitego i respirabilnego oraz wartość łącznego narażenia.

CZYNNIK BIOLOGICZNY:• Nazwa czynnika: Arcanobacterium haemolyticum

(Corynebacterium haenolyticum)• Synonimy nazwy czynnika:• Czynnik należy do następujących grup: Zabronione

dla młodocianych, Zabronione dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia,

• Wartości dopuszczalne (NDS/NDN)

Grupa zagrożenia Uszczegółowienie grupy zagrożenia

2

CZYNNIK FIZYCZNY:• Nazwa czynnika: Mikroklimat gorący• Synonimy nazwy czynnika:• Czynnik należy do następujących grup: Zabronione dla kobiet w ciąży i w okresie karmienia,• Wartości dopuszczalne (NDS/NDN)

• WBGTśrednie = ( WBGTgłowy + 2 WBGTbrzucha +WBGTkostkinóg) / 4

• Dla parametrów zmiennych w czasie (metabolizm, WBGT, temperatura termometru z poczernioną kulą) średnią ważoną w czasie wyznacza się w jednogodzinnym przedziale, w którym znajdują się zarówno okresy pracy, jak i odpoczynku. Obliczenia należy rozpocząć od fazy pracy. Ponadto należy wybrać okres, w którym przewiduje się wystąpienie maksymalnego stresu cieplnego.

• Dla przykładu, średnią ważoną w czasie wartość WBGT wylicza się na podstawie następującej zależności:

• WBGTśrednie = (WBGT1t1 + WBGT2t2 + ... + WBGTntn) / (t1 + t2 + ... + tn)

• gdzie: WBGT1, WBGT2, ... , WBGTn - wyliczane wartości WBGT dla różnych obszarów pracy i odpoczynku występujące w czasie t1, t2, ... , tn (minuty), przy czym t1 + t2 + ... + tn= 60 minut.

• Liczba przeprowadzanych pomiarów zależy od szybkości zmian parametrów, właściwości reakcji zastosowanych czujników i od żądanej dokładności pomiaru.

• Dokonanie oceny ryzyka zawodowego związanego z pracą w mikroklimacie gorącym wymaga podania wartości wskaźnika WBGT [wielkość bezwymiarowa]. Wartość dopuszczalna obliczana jest automatycznie na podstawie klasy metabolizmu, ruchu powietrza oraz rodzaju aklimatyzacji osoby pracującej na danym stanowisku, a pomiar powinien być wykonywany zgodnie z polską normą PN-N-08011:1985 (ISO 7243-1982). W celu obliczenia wartości wskaźnika WBGT należy wprowadzić do systemu, korzystając z wyświetlonego w tym celu formularza, wartości następujących parametrów

• temperatury określonej według termometru z poczernioną kula [0C]• temperatury określonej według termometru wilgotnego naturalnego [0C]• temperatury powietrza Ta [0C]• Dodatkowo należy określić wartości trzech poniżej wyszczególnionych parametrów, w celu zapewnienia możliwości jednoznacznego obliczenia wartości dopuszczalnej

WBGT:

• dane o ruchu powietrza (czy jest odczuwalny czy też nieodczuwalny)• czy pracująca osoba jest zaaklimatyzowana czy też nie• klasa metabolizmu - do wyboru jedna z pięciu wartości: 0, 1, 2, 3, 4.• Uwaga: W zależności od rodzaju mierzonego środowiska (jednorodne, zmienne w czasie itp.) można pominąć wprowadzanie wartości niektórych parametrów.

Wyjątkami są: temperatura termometru z poczernioną kulą i temperatura termometru wilgotnego naturalnego, które to wielkości należy zawsze wprowadzić.

• Na podstawie wprowadzonych danych, procedura uruchamiana po naciśnięciu przycisku Oceń oblicza wartość wskaźnika WBGT, która porównywana jest w kolejnym kroku z obliczoną wartością dopuszczalną i na tej podstawie ustalana jest wartość poziomu ryzyka zawodowego. Bez względu na obliczoną wartość wskaźnika WBGT, praca w mikroklimacie gorącym jest zawsze wzbroniona dla kobiet w ciąży.

CZYNNIKI UCIĄŻLIWE:

• Nazwa czynnika: Hałas Infradźwiękowy - uciążliwy czynnik psychofizyczny

• Synonimy nazwy czynnika:• Czynnik należy do następujących grup:

• Wartości dopuszczalne (NDS/NDN)

Kobiety i mężczyźni Kobiety ciężarne i młodociami

Równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G odniesiony do 8-godzinnego dnia pracy lub tygodnia pracy [dB]

102 86

Dla pracy wymagającej szczególnej koncentracji:

Równoważny poziom ciśnienia akustycznego skorygowany charakterystyką częstotliwościową G w czasie pobytu pracownika na stanowisku pracy [dB]

86 86

NORMY• PRZYKŁADY:• Numer normy Tytuł normy• CEN/TS 13001-3-1:2004/AC:2006Bezpieczeństwo dźwignic -- Ogólne zasady projektowania -- Część 3-1:• CEN/TS 13001-3-2:2004 Bezpieczeństwo dźwignic -- Ogólne zasady projektowania -- Część 3-2:• CEN/TS 13001-3-2:2004/AC:2006Bezpieczeństwo dźwignic -- Ogólne zasady projektowania -- Część 3-2:• CEN/TS 1793-4:2003 Road traffic noise reducing devices - Test method for determining the acoustic

performance - Part 4: Intrinsic characteristics - In situ values of sound diffraction• CEN/TS 54-14:2004 Systemy sygnalizacji pożarowej -- Część 14: Wytyczne planowania, projektowania,

instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji• CEN/TS 54-14:2004/prAC Systemy sygnalizacji pożarowej -- Część 14: Wytyczne planowania,

projektowania, instalowania, odbioru, eksploatacji i konserwacji• CEN/TS 61496-2:2006 Bezpieczeństwo maszyn -- Elektroczułe wyposażenie ochronne -- Część 2:

Wymagania szczegółowe dotyczące wyposażenia wykorzystującego aktywne optoelektroniczne urządzenia ochronne (AOPD)

• CEN/TS 81-29:2004 Przepisy bezpieczeństwa dotyczące budowy i instalowania dźwigów -- Dźwigi przeznaczone do transportu osób i towarów -- Część 29: Interpretacje odnoszące się do norm od EN 81-20 do EN 81-28 (w tym EN 81-1:1998 i EN 81-2:1998)

• CLC TS 62046:2005 Bezpieczeństwo maszyn -- Stosowanie wyposażenia

OCHRONY• PRZYKŁADY:• EC/S/1013/2007Okulary ochronne (Working spectacles) model ATLAS• EC/S/1015/2007Pochłaniacz (Gas filter) IST ARITAN A2• EC/S/1018/2007Aparat wężowy sprężonego powietrza z zaworem z maską z automatem oddechwym

(Compressed air line breathing apparatus with demand valve apparatus with a full face mask) FENZY APPAREIL ADUCTION D'AIR/COSMO/SA 5000 5 ref. 1814270, FENZY APPAREIL ADUCTION D'AIR/COSMO/SX-PRO 3.5 ref. 1822602, FENZY APPAREIL ADUCTION D'AIR/COSMO/SX-PRO 3.5 + COFFRET ref. 1819985, FENZY APPAREIL ADUCTION D'AIR/COSMO/SX-PRO 3.5 + ETUI ref.1822063, FENZY SOURCE PORTABLE D'AIR RESPIRABLE ref. 1819385.

• EC/S/1023/2007Wkładki przeciwhałasowe (Ear-plugs) 819• EC/S/1037/2007Ucieczkowy apart powietrzny butlowy z kapturem (Self - contained open - circuit

compressed air breathing apparatus incorporating a hood for escape) FENZY BIO-S-CAPE• EC/S/1053/2008Kamizelka ostrzegawcza (Warning vest) K2 1900 - O K2 1900 - Y• EC/S/1074/2008Wkładki przeciwhałasowe (Earplugs) ETY PlugsTM (ER-20 High Fidelity Earplugs)• EC/S/1075/2008Urządzenie monitorujace dla użytkowników aparatów powietrznych butlowych

(Monitoring device for SCBA (Self Contained Breathing Apparatus) wearing personel) FENZY ANGEL II• EC/S/1078/2008Ucieczkowy aparat powietrzny butlowy z automatem oddechowym i kapturem (Lung

governed demand self-contained open circuit compressed air breathing apparatus for escape) FENZY BIOLINE SECOURS