TIJDSCHRIFT VAN DE FACULTEIT INGENIEURSWETENSCHAPPEN EN ALUMNI INGENIEURS KU LEUVEN

Nr. 40 • JANUARI 2018 Afgiftekantoor 3000 Leuven 1 • P802104

We wensen iedereen een goed

draaiend 2018

Beste burgerlijk ingenieurs en burgerlijk ingenieur-architecten Kwaliteit van instroom tot uitstroom: een blijvende zorg …

Onze faculteit heeft zich als doel gesteld de kwaliteit van instroom tot uitstroom hoog te houden in deze turbulentetijden van inkanteling en van hogescholen die ijveren voor professionele masters.

Vanaf volgend academiejaar wordt de ijkingstoets verplicht, niet-bindend maar wel trajectbepalend. Een mondvol,niet zozeer om iedereen tevreden te stellen, maar wel een stap in de goede richting om minder goed voorbereidestudenten beter te kunnen begeleiden in hun eigen traject: kwaliteit van instroom, een blijvende zorg.

Noodzakelijke aanpassingen in de eerste fase van de bacheloropleiding ingenieurswetenschappen zijn goed -gekeurd en kunnen geïmplementeerd worden. Een volgende te nemen horde is de naamswijziging van de faculteit in Burgerlijk Ingenieurs -wetenschappen ter ondersteuning van de profilering in ons Vlaamse opleidingslandschap: kwaliteit van uitstroom, een blijvende zorg.

Dit najaar organiseerde de Faculteit Ingenieurswetenschapen samen met de Alumni Ingenieurs KU Leuven een geslaagd Arenberg-symposium over de betonstop, een thema dat ons allen aanbelangt. Betonstop mag echter de aandacht voor erfgoed niet afleiden,zeker niet in de opstartfase van ons fundraisingproject ‘Red de molen’. Dankzij jullie enthousiaste steun haalden we in minder danvier maanden al meer dan de helft van het streefbedrag binnen. Een mooie prestatie: dank aan iedereen.

En natuurlijk mogen we niet vergeten onze studenten in de bloemetjes te zetten voor hun welverdiende overwinning op de 24 urenloop,of hoe toptalent, hetzij technisch-wetenschappelijk hetzij sportief, toch wel samen kunnen gaan …

Naar aanleiding van Sint-Barbara, onze patroonheilige, heeft de faculteit op 7 december 2017 een ereprofessoraat toegekend aanDirk Fransaer. Tevens hebben we onze beste studenten van de eerste fase, samen met hun inspirerende leerkracht in de schijnwerpersgeplaatst. Volgend jaar zijn we aan onze vijfde editie toe. Wij kijken nu al uit naar de promotie van de eerste lichting ‘Best Students’.

2017 hebben wij prachtig afgesloten. Ik kijk uit naar de vele initiatieven in 2018 en naar een boeiende samenwerking met onze studenten,collega’s, medewerkers en alumni.

Een voorspoedig nieuw jaar!

Michiel Steyaert, decaan Faculteit Ingenieurswetenschappen

Beste collega-alumniLaat me beginnen met u, in naam van onze hele bestuursploeg, een prachtig 2018 toe te wensen: een jaarvol creativiteit, gezelligheid en gezondheid.

We hebben 2017 prachtig afgesloten, met een hele reeks initiatieven in samenwerking met de faculteit, VTKen alumni. Het prof. Richard Van Cauteren - Willy Dutré Arenbergsymposium gaf een genuanceerde ingenieurs -visie op een thema dat leeft in Vlaanderen: de betonstop. Samen met VTK organiseerden we een ‘afterwork’-activiteit. Onze jonge ingenieurs kwamen na het werk samen in het oude vertrouwde Theokot en konden hunongenuanceerde visie op werken versus studeren formuleren. En dat er veel nieuw, jong en creatief ingenieurs -talent staat aan te komen, konden we zien tijdens de demodag van P&O3, waar we weer twee prachtige

ontwerpen konden belonen met de Alumni Ingenieursprijs.

Maar ook in 2018 wensen we ingenieurs en studenten te blijven boeien, inspireren, uitdagen en samenbrengen. In februari buigenwe ons over de batterijen van de toekomst, een cruciaal onderwerp om te kunnen blijven innoveren, want elke uitvinding heeft opeen of andere manier energie nodig. Dit wordt ongetwijfeld een boeiend debat. En als je een debat of forumavond niet uitdagendgenoeg vindt, organiseren we voor jullie op 24 maart 2018 een alumniquiz. In kleine groepjes van vier deelnemers kan gestredenworden voor een goed doel. Elke alumnus kan het goede doel kiezen waar hij of zij maximaal voor gemotiveerd is. Ik kijk ernaar uitom te zien welk divers engagement er leeft bij collega-ingenieurs.

Geëngageerde groeten en tot gauw

Sofie Pollin, voorzitter Alumni Ingenieurs KU Leuven

Nieuws uit de faculteit 3-5GeniaaL gedacht 6-7De tien beste studenten uit de eerste fase wonnen een Best Student Award 8-9Sint-Barbara: Dirk Fransaer wordt ereprofessor 10-11Joris De Schutter, nieuwe departementsvoorzitter Werktuigkunde 12-13Doctoraat: Devin Verreck 14-15EconCore 16-17EnergyVille: samenwerking richting energietransitie 18-19

Energy for Smart Cities 20-21Betonstop: een zegen of een vloek? 22-24Reünie 1959 25Reünie 1967 - 50 jaar burgerlijk ingenieur 26-27Dag van de Wetenschap: VTK maakt warm voor ingenieurswetenschappen 28-2924 urenloop 2017: 1061 rondjes, say what ...? 30-31Save the Date 32

INHOUD

Voorwoord

Nieuws

3

Prijzen, onderscheidingen, ...• Bart De Moor, gewoon hoogleraar aan het Departement

Elektrotechniek, werd door de Raad van de Europese Unieaangesteld als een van de drie vertegenwoordigers in de Statistical Governance Advisory Board (‘the Board’) voor een periode van drie jaar met ingang van 1 februari 2018.

• Vincent Rijmen, hoogleraar aan het Departement Elektrotechniek,vertelde aan kanaal Z dat de Leuvense universiteit op diversevlakken baanbrekend onderzoek verricht met grote impact op ons dagelijks leven. Zo is de internationale standaard voorde beveiliging van gevoelige gegevens, de Advanced EncryptionStandard AES, gebaseerd op zijn onderzoek en dat van cryptograaf Joan Daemen.

kanaalz.knack.be/business-communities/z-innovation-4-ku-leuven-25-10-17/video-normal-916847.html

• Dominiek Schreurs, gewoon hoogleraar aan het DepartementElektrotechniek, werd verkozen tot president-elect van IEEEMicrowave Theory & Techniques Society.

• Raf Vandebril, hoofddocent aan het Departement Computer-wetenschappen, ontving de Outstanding Paper Prize van deSociety for Industrial and Applied Mathematics (SIAM).

• Luc Van Gool, deeltijds gewoon hoogleraar, wint de DistinguishedResearcher Award tijdens de International Conference onComputer Vision in Venetië in oktober 2017.De prijs wordt toegekend aan kandidaten wiens onderzoeksignificant geholpen heeft in de vooruitgang van de beeld -verwerking. De toekenning is gebaseerd op grote onderzoeks -bijdragen en de rol van deze bijdragen in het beïnvloeden eninspireren van ander onderzoek.

• Sabine Van Huffel, gewoon hoogleraar aan het DepartementElektrotechniek, werd op 16 december 2017 verkozen tot lidvan de Koninklijke Vlaamse Academie van België voor Wetenschappen en Kunsten (KVAB).

• Honorary Professor en Visiting Professor Awarding aan Hendrik Van Brussel, Bert Lauwers en Dominiek Reynaertsaan Nanjing University.

www.mech.kuleuven.be/en/news/prof-hendrik-van-brussel-prof-bert-lauwers-and-prof-dominiek-reynaerts-awarded-at-the-university-of-nanjing-university

• Tuur Stuyck vertrok kort na het behalen van zijn doctoraats-diploma ingenieurswetenschappen: computerwetenschappennaar Emeryville, San Francisco om er te gaan werken bij degrootste animatiestudio ter wereld: PIXAR.

wms.cs.kuleuven.be/cs/nieuws/kersvers-doctor-tuur-stuyck-aan-de-slag-bij-pixar

• Mathy Vanhoef, postdoctoraal onderzoeker FWO aan hetDepartement Computerwetenschappen, ‘has discovered serious weaknesses in a protocol that secures all protectedWi-Fi networks’.

nieuws.kuleuven.be/en/content/2017/severe-flaw-in-wpa2-protocol-leaves-all-wi-fi-traffic-open-to-eavesdropping

www.krackattacks.com/

Betrokkene stelde zijn doctoraatsonderzoek voor in GeniaaL 39,oktober 2017.

• Op het evenement ‘Dromen van vandaag zijn de bouwstenenvan morgen’ werden op zaterdag 21 oktober 2017 de jaarlijkseCera Awards uitgereikt aan studenten die een technisch projectdeden voor een socialprofitorganisatie. De Cera Award jury wilde studenten erkennen voor hun creatieve, communicatieveen sociale vaardigheden en engagement. Cera Award gelooftsterk in de kracht van interdisciplinair samenwerken. Dit jaarwerden voor het eerst ook Cocreatie Cera Awards uitgereiktvoor interdisciplinair samenwerken. De jury was bijzonder verheugd over de hoge kwaliteit van de projecten en de zeersterke sociale competenties van de laureaten.

Volgende masterstudenten vielen in de prijzen:

- Klaas Vander Linden (biomedische technologie) met ‘Eennieuwe manier om een zuurstofmasker op zijn plaats te houden’;

- Tom De Groote (computerwetenschappen), Michiel Mertens(wiskundige ingenieurstechnieken), Rob Smets, Gils Roex,Emmeline De Maesschalk en Elisabet Okmen met ‘Digitaledagplanner voor mensen met (jong)dementie’.

www.cera-award.be/DefaultKijkerDetailCeraAward -Event2017.aspx

4

• Mian Wang, doctoraatsstudent aan het Departement Elektro-techniek, heeft tijdens het CIGRÉ Winnipeg 2017 InternationalColloquium & Exhibition in Winnipeg (Canada) de CIGRÉ Winnipeg 2017 Colloquium Best Student Paper Award in de wacht gesleept met haar paper ‘AC and DC ProtectionEquipment and Technologies’.

www.energyville.be/en/nieuwsbericht/mian-wang-and-her-co-authors-ku-leuvenenergyville-and-mitsubishi-electric-europe-win

• Tijdens de Fifth International Conference on Remote Sensingand Geoinformation of Environment van 20 tot 23 maart 2017in Paphos, Cyprus, ontving Leidy Elvira Bejarano Urrego,doctoraatsstudent aan het Departement Burgerlijke Bouw-kunde, een Best Paper Award voor ‘Gepatar: a geotechnicalbased PS-Insar toolbox for Architectural Conservation in Belgium’.

• Sofie Burggraeve, doctor in de ingenieurswetenschappen:werktuigkunde, sleepte de KWINTA PhD Award 2017 van het Vlaams Centrum voor Kwaliteitszorg in de wacht met haar doctoraatswerk ‘Passenger robuts timetables for dense railway networks’.

• Sam Peerlinck, afgestudeerd als master in de ingenieurs -wetenschappen: werktuigkunde, heeft de Wim van der HoekAward gewonnen. Hij is de eerste Belgische winnaar van deNederlandse constructeursprijs.

www.mech.kuleuven.be/en/news/sam-peerlinck-won-wim-vander-hoek-award

• Sander Van Aken, afgestudeerd als master in de ingenieurs-wetenschappen: verkeer, logistiek en intelligente transport -systemen, behaalde de eerste prijs van de TML Thesis Price2017 met zijn masterproef ‘Timetables for temporarily unavailable tracks’.

www.tmleuven.be/thesisprijs/home.htm.

Nieuw facultair ombudsdoctorandi

Liliane Pintelon, gewoon hoogleraar aan het DepartementWerktuigkunde, volgt vanaf het academiejaar 2017-2018emeritus Guido De Roeck op als facultair ombuds voor doctorandi.

Nieuwe academisch secretarisLuc Van Eycken, hoogleraar aan het Departement Elektrotechniek,werd door de Faculteitsraad verkozen tot academisch secretarisvan 1 augustus 2018 tot en met 31 juli 2022. Hij volgt Ward Heylenop die dit mandaat bekleedt sinds 1 augustus 2000, maar op 1 oktober 2018 met vervroegd emeritaat gaat.

Prof. Richard Van Cauteren -Willy Dutré Arenberg -symposium Op woensdag 29 november 2017 organiseerde de FaculteitIngenieurswetenschappen samen met de Alumni Ingenieurs KU Leuven een symposium met als titel ‘Betonstop: een zegenof een vloek?’

Het verslag van dit symposium vindt u op pagina 22.

Sint-BarbaraDe Faculteit Ingenieurswetenschappen organiseerde eenacademische zitting op donderdag 7 december 2017 naaraanleiding van de toekenning van de titel ereprofessor aanburgerlijk bouwkundig ingenieur Dirk Fransaer, gedelegeerdbestuurder VITO.

Tijdens deze academische zitting werden ook de Best Studenten Inspiring Teacher Awards uitgereikt.

Voor meer informatie zie pagina 10.

VTK wint de 24 urenloop -editie 2017!Proficiat!

Red de molenOp zondag 1 oktober 2017 werd de fondsenwervingscampagnevoor de restauratie van de watermolen aan het Kasteel vanArenberg gelanceerd.

www.kuleuven.be/mecenaat/fondsen/faculteitsoverkoepelend/erfgoedfonds

Save the Date - alumni 1968Op dinsdag 30 oktober 2018 vieren de alumni 1968 hun vijftigjaar afstuderen. Alumni 1968, noteer dit alvast in jullie agenda.Meer informatie volgt later.

In memoriamDe universitaire gemeenschap neemt afscheid van Niels Coninx,student master in de ingenieurswetenschappen: werktuigkunde.Hij overleed op 24 september 2017.

Annemie Caproens

Nieuws

Alumni Ingenieurs KU Leuvenreikt prijzen uit voor de besteP&O3-projecten

Zoals eerder door Alumni Ingenieurs bachelorprijzen werdenuitgereikt op de verschillende campussen van de Faculteit IndustriëleIngenieurswetenschappen, werden net voor kerst, op de demodagvan P&O3, ook prijzen toegekend aan studenten van de FaculteitIngenieurswetenschappen.

Uit acht teams die als laureaat werden voorgedragen, koos de juryhet project over een geopolymeren onderzeeër tot runner-up. De vele lovende woorden van de jury (‘leuke en uitnodigendebrochuretekst, uitdagende en moedige ontwerpkeuze, enthousiastetoelichting door alle teamleden, goede opbouw en gerichte inzetvan materiaal’) tonen aan dat de studenten in hun opzet meerdan geslaagd zijn. Een dikke proficiat aan Margot Vename,Héléna Verbeeck, Bavo Verfaillie, Louis Verlé, Gianni Waelput en Pasquinel Weckx!

De winnaars van de Alumni Ingenieursprijs aan de Faculteitingenieurswetenschappen zijn: Larina Majidova, Joren Malfroy,Jari Peeters, Arno Roelants, John Sprangers en Arthur Stockmanmet hun project ‘handprothese’. De opzet was onder meer omeen prothese snel en nauwkeurig aan te sturen door middel vaneen handschoen rond je hand. Ook de rotatie van de pols en de mogelijkheid tot het bewegen van elke vinger apart, wareneen onderdeel van de uitdaging. Dit project werd tot een goedeinde gebracht dankzij goede samenwerking en professioneleuitstraling. Uit de jurycommentaren: ‘leuke brochuretekst metduidelijke ‘highlights’, goede stand met live demo, ordelijke enaantrekkelijke stand, elk aanwezig materiaal heeft een duidelijkefunctie, mooie samenwerking, er staat een écht team’. Aan dezeprijs is een cheque van € 100 per groepslid verbonden.

Nieuws

5

GeniaaL gedacht

We willen meningen horen. Meningen van ingenieurs over wat hen nauw aan het hart ligt, meningenvan niet-ingenieurs over ingenieurs en ingenieuren, alles wat des mensen is, kan en mag aan bodkomen. Als het maar ‘uw gedacht’ is, mijn gedacht.

6

HypeFlippo’s, macarena, Harry Potter, Pokémon, bottle flip, duckface, dabben, allemaal hypes die even snel gaan als dat zekomen. De virale verspreiding via de sociale media overtreftde nochtans erg reproductieve konijnen van Fibonacci ruim-schoots. In sommige gevallen wil een intensieve merchandisingde viraaltjes nog weleens helpen, want ergens is er altijd weliemand die eraan verdient.

Een hype is een manier van de burger om te ontsnappen uit de middelmatigheid van de dagelijkse beslommeringen, de stilstand van de files en de maalstroom van de verandering(ik durf het nog nauwelijks vooruitgang te noemen). Een hypeis ook meestal een uiting van disjuncte subculturen. De uit derealiteit tredende Pokémontariërs zijn duidelijk te onderscheidenvan de mindfulnezen hoewel ze dezelfde realiteit transcenderen.En het hakkende voetenwerk van de gabbers en ravetevenverschilt grondig van de minimale armzwaai van de dabbers.Zo hebben ze elk hun ding.

De hipster is per definitie niet te vatten in een definitie. De hipsterwil aan de middelmaat ontsnappen maar wil zeker ook geenhype creëren. Maar omdat er wel meerdere hipsters zijn die erzo over denken, ontstaat juist een subcultuur die je als eenhype zou kunnen definiëren. Ze brengen, uitgerust met retro-bril en manbun, hun kinderen in een hippe bakfiets naar schoolen bespreken daarna met andere hipsters in een trendy koffie-bar de nieuwste vintage mode en delen er hun flexitarischeweetjes. Hun hype zit in het negeren van de hype. Les extrêmesse touchent. Hip of hype, het ligt dus dicht bij elkaar.

Iets minder prominent in de media, maar eigenlijk even dwingenden richtinggevend zijn de hypes die je in het onderwijs of in hetwetenschappelijk onderzoek kan onderscheiden en die je insommige gevallen ook moet ondergaan. Want wie niet mee is,wordt meedogenloos achtergelaten. Het vergt heel wat vaardig -heid om in een kolkende subsidiestroom van tegenstrijdigehypigheden en hipperneien het hoofd boven water te houdenen de goede evaluaties, of erger nog, het nodige projectgeldbinnen te halen.

De onderwijzers, zij dansen naar best vermogen op het ritmevan de muziek die hen voorgespeeld wordt. Dan is het dereggae van de zelfstudie en dan is het weer de new beat van het leren leren want dat zal je levenslang moeten doen. Alsof je tijdens je loopbaan ooit nog eens de tijd daarvoor zalvinden. Maar vermits de new beat al lang niet meer nieuw is,is het dus tijd om te veranderen. En jawel, daar komt de windvan de garagepunk met Poll Everywhere aangewaaid en depassen worden vrolijk opgeloefd. Het dansritme wordt bepaalddoor speciaal daarvoor gesubsidieerde onderzoekers die afrekenen met de frustraties van hun eigen onderwijs. En weeranderen evalueren de danspassen van de onderrichters, geleid door de quotering van de studenten die verondersteldworden zelf best te weten hoe ze moeten onderwezen worden.Gouden krijtjes worden uitgereikt aan hen die geen krijtjesmeer gebruiken of aan hen die het best een stand-upcomedianbenaderen. Maar het onderwijs is geen lachertje meer. Het iseten en gegeten worden en hopen dat het resultaat foie graszal zijn.

Met het onderzoek is het niet veel beter gesteld. Opleidingenen studiedagen worden georganiseerd, niet om aan weten-schap te doen, maar om een project te helpen schrijven datkans maakt in de lijst van onderwerpen die bij de laatste calltrendy blijken te zijn. Als de piñata met Europese of anderesubsidies en beurzen wordt opgehangen, is er al een heleprocedure aan voorafgegaan. De focus wordt bepaald doorpolitici die reeds geruime tijd zijn gemasseerd door lobbyistenen drukkingsgroepen die hen de nodige sleutelwoorden opdringen en aldus bepalen welke de hippe onderwerpen zullen zijn voor deze ronde.

De projectschrijvers, perfect gecoacht en geïnformeerd, hebben hun best gedaan de gepaste buzzwords in hun voorstelte verwerken en hebben zich in bochten gewrongen om erminstens eentje in de titel te moffelen. Ze hebben daarnaastde nodige aandacht besteed aan de vereiste kwaliteiten vaneconomisch rendement, lokale verankering, milieu, duurzaam -heid, mobiliteit, gender equality en ontwikkelingssamenwerking.

7

Eens de projectoogst binnen wordt een legertje evaluatorengerekruteerd. Aan hen - ach het zijn ook maar wetenschappersen ze kunnen dus wel wat hulp gebruiken - wordt opgelegdwelke punten ze moeten evalueren, elk met variabel gewichtdat achteraf zo nodig aangepast kan worden om de alterna-tieve evaluaties en het resultaat met checks and balances inevenwicht te brengen. De referee wordt dus een blinddoekvoorgebonden en een stok in handen gegeven om op de piñata te slaan als een project van de gepaste strekking opde catwalk paradeert, zodat al het lekkers de visionaire auteursin de schoot kan vallen. De trendwatcher beschrijft voor henin geuren en kleuren welke projecten passeren en wanneer ze met de stok de subsidiebol moeten beroeren.

Als eerste project krijgen we al meteen een mooie cocktailvan smaakvolle en trendy nanotechnieken voor chipontwerp.De combinatie met generische optimalisatiemethoden opEuclidische manifolds is gedurfd, maar toch op een merkwaardigemanier harmonieus te noemen. Oh, wow, een volgende project

neemt het eerste al onmiddellijk de wind uit de zeilen. Hier wordenbiomedische nanobots voorzien van een firewall om de apo-calyptische gray goo te voorkomen. En dit VLC-project is ookniet mis. Visible Light Communication met quantum-basedbeveiliging tegen Google. Hmmm, maar dit ‘twerkt’ toch eenbeetje te sensueel tegen quantum computing aan en dat ligtook niet meer zo in de markt. Toch goed geprobeerd want debig data en data mining zullen hier wel niet ver te zoeken zijnhoewel die ook al hun beste tijd hebben gehad. Oeps, zie ikdaar iets als simulatie van niet-lineaire dynamische systemen.Niet te geloven. Wie heeft die dinosaurus uit de vorige eeuwopgedolven? Ai ai ai en dan wordt er ook nog chaostheoriebij betrokken. Dat is allemaal zó passé. Niet opgelost, maar wel passé. Gelukkig komt daar al een volgend project.Dat ziet er beter uit. Het is ... Sorry ... Er werd zopas in mijnoortje gefluisterd dat de commissie het eens geworden isover een verdeling. Sorry guys, het geld is op. Mic drop.

Adhemar Bultheel

Adhemar Bultheel is professor-emeritus aan de Faculteit Ingenieurs wetenschappen, verbonden aan de

Afdeling Numerieke Analyse en Toegepaste Wiskunde van het Departement Computerwetenschappen.

Hij heeft jarenlang opleidings onder delen in de toe gepaste wiskunde gedoceerd en is dan ook

een vaste waarde in de herinneringen van vele alumni.

© Joris Snaet

8

Tijdens hun middelbare studies volgden zeven studenten derichting wiskunde-wetenschappen, twee volgden Grieks en één Latijn. Acht studenten kregen 8 uur wiskunde, de overigetwee 7 uur en 6 uur wiskunde. Ze komen van scholen verspreidover Vlaanderen: het Sint-Jozefcollege in Turnhout, het Sint-Tarcisiusinstituut in Zoutleeuw, de Scholengemeenschap Harlindisen Relindis in Maaseik, het Sint-Jan Berchmansinstituut in Puurs,het Koninklijk Atheneum van Grimbergen, het Virgo SapiensInstituut in Londerzeel, het Sint-Albertuscollege in Haasrode, het Heilig-Hartcollege in Heist-op-den-Berg en het Maris StellaInstituut in Oostmalle. Ze kozen voor de KU Leuven omdatLeuven bekend staat als aangename studentenstad of omwillevan de nabijheid. Een enkeling koos bewust omwille van degoede naam.

Waarom heb je voor deze richting gekozen?

Eva Broeders: Ik heb hard getwijfeld tussen burgerlijk ingenieuren farmacie. Ik vind burgerlijk ingenieur wel tof, maar ik volg ditjaar toch ook nog een paar vakken van farmaceutischewetenschappen. Ik ben een eeuwige twijfelaar. (lacht)

Bram Veraverbeke: Ik ben liever goed in één ding en blijf bijburgerlijk ingenieur.Lukas Vanpoucke: Ik heb ook wiskunde overwogen maartoegepaste wetenschap ligt mij toch meer. Wiskunde is meer ‘de puntjes op de i’.Alicia Van der Stighelen: Ik heb lang getwijfeld tussen burgerlijkingenieur en burgerlijk ingenieur-architect. Ik heb ook nog aanandere richtingen met wetenschappen - bio-ingenieur en genees -kunde - gedacht. Uiteindelijk ben ik blij dat ik voor architectuurgekozen heb. De richting vormt een mooie combinatie vanweten schappen met humane en filosofische vakken als architectuur -geschiedenis en architectuurtheorie. Het ligt een beetje in hetverlengde van de richting Grieks die ik volgde in het secundaironderwijs.Stijn Demolder: Mijn nonkel is architect en ik heb dat altijd een mooi beroep gevonden. Daarom koos ik voor burgerlijkingenieur-architect. Ik merk nu wel dat ik meer houd van dewetenschappelijke vakken dan van de filosofische. Ook devakken informatica gaan me goed af. Deze zomer dacht ik erzelfs nog aan om over te schakelen naar informatica of naarburgerlijk ingenieur. Het ontwerpen is enerzijds leuk omdat je erg veel vrijheid krijgt, anderzijds is het erg tijdsintensief.Alicia: Vorig jaar vond ik ontwerpen tof. De begeleiders spoordenons aan om limietloos, maar toch kritisch te denken. Ontwerpenis inderdaad tijdsintensief, het is een proces van denken enherdenken. Dit jaar is groepswerk aan de beurt en lijken we watminder vrijheid te krijgen, maar de input van de medestudentenvind ik wel boeiend, we vullen elkaar aan.

Stijn: Dit jaar ligt de ontwerpopdracht praktisch moeilijker. Je moetaltijd afspreken om er samen aan te werken waardoor ik er numinder tijd in steek, dat is ook wel een voordeel.

Welke leerkracht brengen jullie mee?

Alicia: Ik zat samen met Lukas op het Sint-Jozefcollege in Turnhout.We wilden beiden dezelfde leerkrachten uitnodigen. Ik brengmijnheer Toremans mee, onze leraar Grieks, naar wiens lessen ik altijd uitkeek. Hij spoorde ons echt aan om kritisch te denken.Lukas: Ik breng onze wiskundeleerkracht mee, Rik Van Eecke.Hij is een echte wiskundige maar geeft heel toegepast les. Zijn lessen waren ook grappig.Silke De Neef: Onze leraar Latijn, mijnheer Vandierendonck,organiseerde veel buitenschoolse uitstappen. Dat vond ik heel leerrijk.Laurens Parret: Mevrouw Tierens was onze leerkracht chemieen fysica. Door haar verdiepende aanpak van deze vakken heeft ze een goede basis gelegd waar ik heel blij mee ben.Naast verdieping was er ook plaats voor toepassingen. Die toepas singen motiveerden mij om iets met toegepastewetenschappen te gaan doen. Pure wetenschappen zou nietsvoor mij zijn. Eva: Ik breng ook onze scheikundeleraar mee, Wim Mans. Hij gaf op een inzichtelijke manier les en leerde ons een goedestudiemethode en -houding aan. Zo gaf hij ons bijvoorbeeld meehoe je examenvragen kan voorspellen, wat natuurlijk erg handig is.Jochem Hoes: Ik breng mijn leerkracht wiskunde mee, mijnheerGyssels, die we zowel in het vijfde als in het zesde jaar acht uurper week hadden. Hij heeft mijn interesse in informatica aange -wakkerd, waar ik tot vorig jaar veel tijd aan spendeerde. Nu benik er niet meer zo mee bezig in mijn vrije tijd, maar wel in mijnstudie, bijvoorbeeld in P&O (het opleidingsonderdeel ‘Probleem -oplossen en Ontwerpen’, nvdr).Bram: Ik breng onze leerkracht Els Severeyns mee, die ons acht uur wiskunde gaf in het zesde jaar. Zij legde er erg denadruk op dat je je antwoord goed moet formuleren, op dezelfdemanier waarop je met iemand communiceert, en niet zomaareen hoop formules geven. Dat vind ik zelf ook heel belangrijk.Daarnaast had ik haar ook gewoon graag als mens.Stijn: Ik breng mijnheer Geert Verschoren mee, onze leraarfysica. Niet dat hij me echt aangespoord heeft tot deze richting,maar ik vond hem wel een erg gepassioneerde leerkracht dieook nog in zijn vrije tijd met zijn vak bezig was.Frederik Jacobs: Onze leerkracht fysica, Christel Laureys, gaf heel toegepast les, met veel proefjes. Dat apprecieerde ik wel.Robin Geelen: Ik breng mijn vroegere wiskundeleerkracht mee,Sandra Verheyen. Ze heeft me goed geholpen bij mijn studiekeuzedoor me in contact te brengen met afgestudeerden.

Dit jaar reikte de Faculteit Ingenieurswetenschappen voor de vierde keer Best Student Awardsuit aan de tien beste studenten van de eerste fase. Twee studenten burgerlijk ingenieur-architecten acht studenten burgerlijk ingenieur werden gehuldigd op het Sint-Barbarafeest, elk met huninspirerende leerkracht.

De tien beste studenten uit de eersteDe tien beste studenten uit de wonnen een Best Student Awa

9

Wat doen jullie in jullie vrije tijd?

Stijn: Ik doe aan wielrennen: ik wil graag presteren. Dankzij hetsporten ben ik minder met mijn studie bezig, maar presteer ikbeter, ik heb dan een fris hoofd om te leren. Tijdens de examenshad ik geen tijd voor trainingen, maar ging ik in de tuin BMX-enof een uurtje op de rollen fietsen.Alicia: Ik speel piano en vroeger viool. Ik sport ook, maar nietzoals Stijn, gewoon een beetje lopen of zwemmen. Verder spreekik graag af met vrienden, momenteel vooral medestudenten, om naar een jazzoptreden of lezingen van architectuur in hetSTUK te gaan of musea te bezoeken.Stijn: Ik zou wel meer naar musea willen gaan, maar het komt erniet van.

Muziek en sport zijn ook voor de anderen favoriete hobby’s:handbal, volleybal, atletiek, judo, …

Wat heb je gekozen van hoofd- en nevenrichting?

Robin: Ik ga elektrotechniek studeren met computer wetenschappenals nevenrichting.Jochem: Ik ook, ofwel het omgekeerde: computer wetenschappenmet nevenrichting elektrotechniek.Lucas: Dat laatste ga ik ook doen.Eva: Ik twijfel nog, elektrotechniek met scheikunde of metwerktuigkunde.Bram: Ik ga elektrotechniek doen met werktuigkunde.Frederik: Ik koos werktuigkunde met materiaalkunde.Laurens: Ik ga voor chemie met werktuigkunde.Silke: Ik hetzelfde.Stijn: In architectuur moeten we nu niet kiezen.

Wat wil je later doen?

Frederik: Ik heb geen idee, ik heb de richting vooral gekozenomwille van de vakken van de eerste fase.Robin: Voor mij geldt hetzelfde.

Silke: Idem voor mij. Ik wilde iets doen met wiskunde enwetenschappen dat niet te theoretisch was. Wat ik later doe, zal ik nog wel zien.Laurens: Voor mij was de keuze ook een kwestie van eliminatie:ik wilde iets toegepasts met wiskunde en zeker geen talen. Later zie ik mezelf wel projecten in het buitenland doen, voor vier maanden naar Azië bijvoorbeeld, iets van de wereld zien.Eva: Ik weet het nog niet, ik blijf natuurlijk twijfelen. (lacht)Jochem: ik wil wel graag een leidinggevende job, maar toch zouik ook nog graag zelf dingen uitwerken.Stijn: Ik zag mezelf vroeger als baas van een architectenbureau.Nu weet ik het niet meer, in ieder geval wel iets eerder richtingbouwkunde en zeker geen monumentenzorg.Alicia: Ik ben begonnen met de idee om iets met stedenbouw tedoen, wederopbouw in naoorlogs gebied of zo. Momenteel benik er niet zo mee bezig wat ik later zal gaan doen. Mogelijk studeerik nog wel iets bij na mijn master.Bram: Misschien ga ik wel doctoreren, ik hou wel van onderzoek.

Wat zou je veranderen aan de opleiding als je het voor hetzeggen had?

Alicia: Ik ben over het algemeen heel tevreden. Ik vind dat weveel goede proffen hebben, ook het monitoraat werkt goed. Ik wil toch wel graag mijn dank uitspreken aan HildeVanaenroyde (van de Dienst Studentenbegeleiding, vroegermonitoraat, nvdr), die is zó lief, die heeft zóveel voor ons gedaan!Stijn: Ja, we hebben echt veel degelijke proffen: Bart Goderis,Mattias Schevenels, Krista De Jonge, Joseph Indekeu, …Frederik: Nieuwe banken in de aula’s zou wel tof zijn, zeker inC300. Op MTM zijn ze erg oud, scheef en hard.

Dat laatste wordt met veel instemmend gemompel onthaald.

We wensen de studenten een mooi vervolg van hun succesvolle start!

Sigrid Maene

fase wonnen een Best Student Awardeerste fase rd

Sint-Barbara: Dirk Frans

10

U hebt een opleiding tot burgerlijk bouwkundig ingenieurgevolgd. Was die opleiding toen een bewuste keuze en inwelke mate heeft die keuze andere keuzes in uwloopbaan beïnvloed?

Dirk Fransaer: De keuze voor burgerlijk ingenieur was zeerbewust en ingegeven door de wens om zaken te realiseren. Ik heb een ingenieur altijd gezien als de noodzakelijke enongekende schakel, maar wel vaak sturend, in grote maatschap - pelijke processen of zakelijke opportuniteiten, niet in de spotlightsmaar achter de schermen, als organisator, als bedenker, als diegene die het mogelijk maakt.

De specialisatie bouwkunde was dan wel eerder toevalligmaar de keuze voor de masterthesis ‘wiskundig-hydraulischemodellen in de geneeskunde’ was héél gericht en vormdelater de basis voor mijn bijkomende opleiding tot burgerlijkbiomedisch ingenieur aan de KU Leuven.

Hoewel u ook wat sporen heeft nagelaten in hetacademisch milieu - u was assistent aan de toenmaligeRijksuniversiteit Gent - hebt u toch duidelijk gekozenvoor een niet-academi sche carrière. In die welgevuldecarrière is innovatief denken altijd een leidraad geweest.Daarbij lijkt u veel minder aan specifieke problemen tedenken, maar veeleer vanuit een totaalvisie. Een voorbeelddat u aanhaalde tijdens uw lezing op de Sint-Barbara -viering was dat de energievraag van een woning niet maggereduceerd worden tot de K-waarde van die woning.Het lijkt de logica zelf. Is onze maatschappij hier klaar voor?

Dirk Fransaer: Een totaalvisie wordt vaak een holistische visiegenoemd en hangt nauw samen met het begrip ‘duurzameontwikkeling’ dat mij na aan het hart ligt én het sleutelwoordvormt in de missie van VITO. Het lijkt een, bij uitstek vooringenieurs, geschikt concept omdat het multicriteria is en de integratie vergt van uiteenlopende aspecten en disciplines- het economische, het sociale - en rekening moet houdenmet de natuurlijke (rand)voorwaarden.

Maar als maatschappij zijn we er waarschijnlijk nog niet klaarvoor. Vaak omdat het begrip of de visie snel verengd wordttot één aspect en omdat het geheel, de helikoptervisie,zelden wordt gecommuniceerd. In nieuwsquotes van 30 seconden kun je een probleem niet met voldoendenuance brengen opdat het begrip door de toehoorders kanworden opgepikt en verder wordt mee- en uitgedragen. In een wereld van quotes is duurzame ontwikkeling een bijna onmogelijke opgave om te communiceren.

Als CEO van VITO is het de bedoeling dat u technologischevernieuwing van idee naar de toepassing mee vorm geeft.Waar zijn de grootste noden op de weg naar een duur -zame maatschappij? Waar ziet u in de komende jarenechte (r)evolutie? Wat zijn daarbij de grootste uitdagingen?En welke rol kunnen de universiteiten hierin spelen?

Dirk Fransaer: De grootste uitdaging is zonder meer deomslag naar een circulaire economie. Deze omslag is

Op 7 december 2017 werd Dirk Fransaer aangesteld als ereprofessor aan de Faculteit Ingenieurswetenschappen op voordracht van het Departement Burgerlijke Bouwkunde. Dirk Fransaer behaalde in 1980 het diploma burgerlijk bouwkundig ingenieur aan detoenmalige Rijksuniversiteit Gent, waar hij ook zijn carrière startte als assistent aan hetLabo voor Hydraulica. In 1985 behaalde hij het diploma burgerlijk biomedisch ingenieuraan de KU Leuven. In 2004-2005 volgde hij tevens het Advanced Management Programaan de Vlerick Leuven Gent Management School. Na zijn assistentschap in Gent was hijtussen 1986 en 2000 aan de slag bij Eurosense inclusief een korte onderbreking bijT.E.R.A.D.E.C. (Travenol Europe Research and Development Centre). In 2000 maakte hijde overstap naar het onderzoekscentrum VITO, waar hij eerst projectleider en daarnadirecteur Business en Marktstrategie was, om uiteindelijk in april 2001 zijn huidige positievan gedelegeerd bestuurder op te nemen.

aer wordt ereprofessor

11

technologisch nodig omdat er een beperkte voorraad grond -stoffen is. Sommigen menen dit probleem te omzeilen doorandere planeten te koloniseren, te beginnen met onze eigenmaan, en aldus het probleem van de eindigheid van onzeeigen planeet op te lossen. Maar binnen de contouren vanonze planeet - de randvoorwaarde is hier dat de planeeteindig en begrensd is - is er geen louter technologischeoplossing voor dit probleem. Het betekent dat de gehelemaatschappij zal moeten veranderen, ook en waarschijnlijkvooral de bedrijven.

Circulaire economie is volgens mij niet louter een kwestie vannieuwe businessmodellen maar waarschijnlijk het radicaalherdenken van het macro-economisch plaatje. Een oefening die de mensheid nog niet heeft gedaan en waar we ons duszowel economisch als technologisch en maatschappelijk oponontgonnen terrein begeven.

Het is duidelijk dat alle kennisinstellingen en dus zeker deuniversiteiten hier een grote rol moeten spelen, niet alleen de ingenieurs maar haast alle geledingen van de universiteitkunnen hier baanbrekend onderzoek verrichten: sociologisch,juridisch, economisch, (bio-)technologisch, …

Hoe ziet u de wisselwerking tussen onderzoek aan deuniversiteiten en onderzoek in de onderzoeksinstellingen(waaronder VITO) verder evolueren? Waar liggen de kansen?

Dirk Fransaer: De kansen voor de samenwerking tussenuniversi teiten en strategische onderzoekscentra zijn legio enbijna vanzelfsprekend. Kijk naar de synergie die op dit ogenblikwordt bereikt in EnergyVille (Genk) tussen de KU Leuven, VITO,UHasselt en imec op het vlak van energieonderzoek of desamenwerking van de KU Leuven, UGent en VITO in de KICRawMaterials tezamen met vele anderen, niet in het minst ookde bedrijven. Een goede samenwerking begint met een goedeverstandhouding tussen de onderzoekers enerzijds en derespectievelijke instellingen anderzijds en dit zowel op admini stratief als op leidinggevend/aansturend niveau. Op onderzoeks vlak moeten we zoeken naar een geschiktecomplementariteit in de kennis en kunde maar ook in deonderzoeksinfrastructuur. Onderzoek verrichten is duur, de middelen zijn schaars en samenwerking leidt dan vaak tot een aanzienlijke meerwaarde voor alle betrokkenen.

Als ereprofessor aan deze universiteit hebt u debijzondere taak onze onderzoekers en onze studenten te prikkelen. Bij de viering hebt u maar een paar topicsvrij kort toegelicht. Elk van deze topics (en wellicht ooknog andere topics) vraagt om een meer uitgebreide endiepgaande lezing. Als we denken aan een tweetallezingen per jaar, welke topics zou u dan naar vorenschuiven om uit te diepen en welke van deze topics zou u het liefst eerst behandelen?

Dirk Fransaer: Ik heb tijdens de viering getracht om kortenkele topics voor te stellen: diepe geothermie in relatie tothet energie vraagstuk en dus, vanuit een holistische visie,gekoppeld aan zowel elektriciteitsopwekking als het gebruikvan aardwarmte voor verwarming van gebouwen en proces -warmte. De link naar de bestrijding van de klimaatverandering,het capteren en hergebruik van CO2, bv. door de conversienaar ethanol of methanol, is dan niet veraf, net zomin als deenergieprestatie van gebouwen of de procesefficiëntie in de industrie.

Op iets ruimer vlak kan je het gebruik van diepe-aardwarmtein mid-enthalpiegebieden zoals West-Europa beschouwen als een voorbeeld van geïntegreerde technologie. Anderevoorbeelden hiervan zijn het gebruik van huishoudelijk afvalom in Zuidoost-Azië afvalwater te zuiveren of het gebruik vanINSTEP-centra (Integrating New and Sustainable Technologiesfor the Elimination of Poverty). Eind november wordt voor detweede keer de G-STIC-conferentie in Brussel georganiseerdrond deze geïntegreerde technologieën om de SDG’s (SustainableDevelopment Goals) van de Verenigde Naties te realiseren.

Een visie over een model voor duurzame mobiliteit waarin alle vervoersmodi worden behandeld vanuit een moderne,technologische visie en een holistische benadering is ook eenmooi voorbeeld van wat met al bestaande technologie en nogte ontwikkelen technologie (‘de hyperloop’) spoedig mogelijkzal zijn.

Dan hebben we in 2018 alvast iets om naar uit te kijken.Dank voor dit interview.

Jaak Monbaliu

12

Gefeliciteerd met je aanstelling als departements voorzitter.

Bedankt. Het is een beetje onverwacht gegaan. Collega TineBaelmans was eigenlijk verkozen als nieuwe departements -voorzitter. Maar na de rectorverkiezingen kwam voor haar de opportuniteit om als vicerector Studentenbeleid deel uit te maken van de nieuwe rectorale ploeg. Iets waarop we alsdepartement uiteraard fier zijn, maar dat betekende dat er eennieuwe departementsvoorzitter nodig was en zo ben ik in beeldgekomen. Bij deze wil ik ook meteen collega Dominiek Reynaertsbedanken voor zijn negen jaar van erg geapprecieerddepartementsvoorzitterschap.

Hoe zijn je jaren als burgerlijk ingenieur tot nu verlopen?

Ik ben in 1980 afgestudeerd aan de KU Leuven als burgerlijkelektrotechnisch-werktuigkundig ingenieur, richting mechanicamet een eindwerk in de robotica. In 1981 ben ik naar MIT gegaanvoor een Master of Science in Systems & Control. Terug aan de KU Leuven heb ik het onderzoek in de robotica opnieuwopgepikt. Tussendoor heb ik legerdienst gedaan en in 1986behaalde ik mijn doctoraat. Na mijn doctoraat werkte ik ongeveereen half jaar aan geavanceerde procescontrole in de chemischeindustrie. Daarna ben ik naar het Departement Werktuigkundeweergekeerd en ben ik een van de bezielers geworden van hetpostgraduaat in de mechatronica, toen een samen werkingtussen de departementen Computerweten schappen, Elektro -techniek (ESAT) en Werktuigkunde. Dit postgraduaat is ondertussengeëvolueerd naar een afstudeerrichting mechatronica enrobotica binnen de master werktuigkunde. Kort samengevat kunje dus stellen dat robotica en machine besturing de rode draad inmijn loopbaan zijn. Samen met collega Herman Bruyninckx leidik een onderzoeksteam dat zich onder meer toespitst op hetontwikkelen van nieuwe methoden om robots te programmerenen te besturen zodat ze flexibel kunnen ingezet worden voorvariërende taken in de industrie, maar ook in andere omgevingenzoals de zorgsector. De interactie tussen robot en mens neemt

daarin een belangrijke plaats in, bijvoorbeeld voor het samenuitvoeren van taken of voor het ‘programmeren van een robotdoor voordoen’.

Werktuigkunde is qua studentenaantallen een van de grotere departementen van onze faculteit, toch?

Ja, inderdaad, zowel qua onderwijs als qua personeel is Werktuig - kunde een groot departement. Wat personeel betreft; de campusin Heverlee telt ongeveer 315 medewerkers. Op onze zes anderecampussen komen daar nog eens ongeveer 130 medewerkers bij.

Het departement telt om en bij de 500 studenten (2014-2015)wat 32% van de studentenpopulatie van de Faculteit Ingenieurs -wetenschappen uitmaakt. De opleiding werktuigkunde is eenbrede opleiding met verschillende afstudeerrichtingen, nl.manufacturing en management, mechatronica en robotica,thermotechnische wetenschappen, voertuigtechnieken en lucht- en ruimtevaarttechnologie. Het departement staat ook in voor de recentere master logistiek & verkeer en draagt bij inde interdepartementale masters biomedische technologie enenergie. Het onderwijs beperkt zich echter niet alleen tot hetmasterniveau, ook in de bachelor ingenieurswetenschappenworden verschillende vakken ingevuld.

Onze onderwijstaken brengen een grote belasting mee, nietalleen door de omvang maar ook door de zorg die besteedwordt aan kwaliteitsvol onderwijs en de voortdurende vernieuwingvan het onderwijs naar inhoud en vorm voor de nieuwe generatiesstudenten. Er worden ook veel inspanningen geleverd voor de internationalisering van onze masterprogramma’s.

Hoe organiseert dit departement het onderzoek?

Het departement heeft zowat 250 lopende doctoraten. Het onderzoek beslaat een breed domein dat ons in staat steltom met veel andere disciplines en departementen binnen en ookbuiten onze faculteit samen te werken. Diverse samen werkingenmet de Faculteit Bewegings- en Revalidatie weten schappen enmet de Faculteit Geneeskunde en UZ Leuven zijn hiervanbelangrijke voorbeelden. Binnen het departement is het onder -zoek georganiseerd in onderzoeksgroepen die vaak de grenzenvan de afdelingen overschrijden. Heel belangrijk voor onsdepartement is ook de samenwerking met de industrie enstrategische onderzoekscentra zoals VITO en imec, in hetbijzonder in EnergyVille en Flanders Make. Bij Flanders Makebijvoorbeeld ben ik persoonlijk betrokken met mijn onderzoekinzake robotprogrammatie en interactie tussen robot enmenselijke operator.

Je vermeldde de afdelingen, dat zijn er vier toch?

Ja, inderdaad. Er is PMA (Productietechnieken, Machinebouwen Automatisering), TME (Toegepaste Mechanica en Energie -conversie), BMe (BioMechanica) en CIB (Centrum voorIndustrieel beleid/Verkeer en Infrastructuur).

Joris De Schutter, nieuwe

13

En dan is er nog de Technologiecluster?

Inderdaad, de Technologiecluster Werktuigkundige Ingenieurs -technieken, die de onderzoeksactiviteiten op het gebied vanwerktuigkunde op andere campussen van KU Leuven omvat.Hierin zitten zes campussen: Diepenbeek, Geel, Gent, Brugge,Sint-Katelijne-Waver en ook – erg dichtbij - Groep T in Leuven.Ons departement doet grote inspanningen voor de integratie vande onderzoekers van deze zes campussen met de campus inHeverlee, wat zich ook moet weerspiegelen op bestuurlijk vlak.Bij de uitbouw van het onderzoek is het belangrijk omcomplementariteit na te streven en elke onderzoeksgroep zijn eigen finaliteit verder te laten ontwikkelen.

Er zijn dus nog heel wat uitdagingen?

Absoluut! Onder mijn voorganger is het departement gestart meteen transformatie naar een efficiëntere en meer professioneleorganisatie. Het is mijn bedoeling deze tendens door te trekken.Het verder uitbouwen van het departement wordt uiteraardgedragen door gemotiveerde professoren, hierin gesteund door

de leden van het vaste onderzoekskader. Maar we hebben ookeen bekwaam en gemotiveerd team van administratieve entechnische personeelsleden. We zien dat de druk op deze groepvoortdurend toeneemt. Zo is het aantal technici nauwelijksgeëvolueerd, terwijl de vraag naar ondersteuning vanuit hetonderzoek sterk toeneemt. Bij het administratief personeel is er vraag naar klassieke secretariaats ondersteuning, maar ooksteeds meer naar gespecialiseerde ondersteuning inzakepersoneelsmanagement, studentendossiers, financiëleprocedures, aanvraag en opvolging van onderzoeksprojecten,ICT en public relations. Ook hier zien we een toenemende vraag,zowel wat kwantiteit als kwaliteit betreft. Heel wat uitdagingendus, maar we timmeren resoluut en vol zelfvertrouwen verderaan de ingeslagen weg, hierin gesteund door de centralediensten van de universiteit.

En daarbij komen dan ook nog de bouwplannen?

Juist. In de nabije toekomst wordt er gestart met de (laatste!)uitbreiding van het gebouw. Twee andere organisaties die in hetgebouw gehuisvest zijn, Sirris en Flanders Make, zullen ons inhet najaar van 2018 verlaten. Op 6 december 2017 werd deeerste steen van hun nieuw gebouw in het Weten schapsparkArenberg gelegd door de Vlaams minister-president. Op diemanier kan de groei van het departement en de inhuizing vanonderzoekers en onderwijsactiviteiten van Groep T, waarvoor op de eigen campus van Groep T onvoldoende plaats is,opgevangen worden. Er wordt ook extra ruimte voor destudenten voorzien, een soort lounge voor groepswerk en ontmoeting, en voor de verdere groei van het FabLab.

Bedankt voor dit interview en veel succes alsdepartementsvoorzitter!

Liliane Pintelon

departementsvoorzitter Werktuigkunde

14

One sextillion. A one with twenty-one zeroes. According to a Forbes estimate, that is how many transistors were soldworldwide in the year 2015. This staggering number is theresult of an incredible technological revolution over the pastsixty years, the likes of which humanity has never seen before.The revolution centered on the continued downscaling of oneof the fundamental building blocks of electronic circuits: the transistor. Today, transistors enable applications likesmartphones and tablets, and are present in appliancesranging from cars to washing machines. It is becoming moreand more difficult, however, to continue this scaling evolution.One major roadblock is power dissipation, which becomestricky to handle if you put billions of transistors on the samechip. My PhD therefore focused on the modelling of a newtransistor concept for low-power operation.

Basically, a transistor is an electronic switch with built-inamplification. The most common transistor in logic applications,the metal-oxide-semiconductor field-effect transistor, or MOSFET,has three terminals: a source, drain and gate. The voltage onthe gate determines whether charge carriers, and hence current,can flow between source and drain. Figure 1 shows that in anenergy band diagram, this switching by the gate correspondsto moving the bandgap of the semiconductor material up(OFF-state) or down (ON-state). We define two types oftransistors: n-type transistors turn ON for a positive gatevoltage, and p-type transistors for a negative voltage. At firstsight, a transistor does not seem very impressive. However,the real magic happens when many transistors are combinedin a circuit, such that logic functions (AND, OR ...) can be realized.The more transistors are available for these circuits, the morecomplex the logic functions can be. Nowadays, transistors areso small that billions of them fit on a single chip (see figure 2),enabling such vital and intricate applications as Facebook,Instagram and watching cat videos on your smartphone.

Scaling becomes more difficult as transistor dimensions reachthe nanometer range, however. One major problem is that

the MOSFET is not an ideal switch, but exhibits a finite slopein the current going from OFF to ON. The steepness of thisslope is characterized by its inverse, the subthreshold swing (SS).The SS is physically limited to 60mV/dec at room temperature,because the thermal energy of the charge carriers enables themto go over the barrier in the channel, even in the OFF state (see figure 1). This poses a major problem if you scale the supplyvoltage at the same rate as the geometrical dimension, which istypically what you want to do in order to keep the electric fieldsin the device constant. Figure 3 illustrates that the SS causesthe leakage current to go up exponentially if the supply voltageis reduced. This increased leakage current results in increasedpower consumption and circuit heating, which eventuallybecome untenable.

This is where the topic of my PhD comes in: the tunnel-FET,or TFET. The TFET uses one of the quantum mechanical effectsthat become significant at the nanometer scale, tunneling, asits main operating principle. In a TFET, the gate either enables(ON-state) or prevents (OFF-state) tunneling of electrons from

Devin Verreck received the BSc in

Electrical Engineering in 2009 and

the MSc in Nanoscience and Nano-

technology in 2012, both from the

KU Leuven. During his PhD, he was

part of the imec TFET team, under

the supervision of dr. Anne Verhulst,

prof. Bart Sorée and prof. Guido

Groeseneken, while being connected

to the Department of Electrical

Engineering. In 2016, he was a

visiting researcher with the Network

for Computational Nanotechnology

at Purdue University in Indiana (USA). He is currently working as

a researcher at imec, focusing on the modelling of advanced

transistor designs.

Figure 1: Comparison of MOSFET and TFET switching inthe subthreshold regime. In the MOSFET, some thermallyexcited electrons can surpass the barrier even in the ON-state, while in the TFET, they are filtered by the band-gap in the source.

Figure 2: Evolution of the number of transistors on a singlechip. This evolution became known as Moore’s Law afterone of the founders of Intel, Gordon Moore.

DOCTORAATQuantum mechanical transport towards the optimiz

the valence band in the source to the conduction band in the channel. Figure 1 shows that in this way, the bandgap in the source prevents electrons from gaining thermal energy to pass over the barrier into the channel. This enables theTFET to go below the 60mV/dec SS limit of the MOSFET.Unfortunately, although the concept looks promising at first, it turns out that silicon, the material of choice in today’sMOSFETs, is unsuitable for TFET applications because of itslarge bandgap. The large bandgap results in a large tunnelingbarrier for the electrons to cross, which results in a lowtunneling probability and hence a low drive current, insufficientto compete with a MOSFET. A great number of solutionshave therefore been proposed to improve the TFET drivecurrent. One prominent suggestion is to use III-V semi -conductors (GaSb, InAs ...) instead of Si: they exhibit a widerange of bandgaps and can be combined into heterostructures.Other options are to include localized regions of high doping(‘pockets’) to increase the electric field at the junction, or toapply mechanical stress to the material to alter the bandstructure and in that way increase the tunneling probability.

Trying out all these options experimentally would be very expensive.The goal of my PhD thesis was to develop a quantum mechanicalsimulation tool that can reliably assess and optimize differentTFET configurations. This implied that it should be able to handlemany different configurations, containing dopant pockets,heterostructures, confinement, stress ..., and all this in acomputationally efficient way, such that many configurationscan be tried out. Existing commercial simulation tools were notup to this task, as they are focused on the ‘traditional’ MOSFET.

To achieve these goals, we first modified an existing quantummechanical formalism to make it suitable for TFET simulation.The quantum formalism that we picked was the envelopefunction formalism, which is basically a way to rewrite theSchrödinger equation as a system of differential equations of slowly varying functions, the envelope functions. This formalismhad been used before in literature, but only for simple bandstructure models, which were insufficient to model the tunnelingin TFETs. Although more complex band structure modelsexisted, they had never been used in device simulationsbecause the resulting envelope function system is plagued by unphysical ‘spurious’ solutions, that are nearly impossibleto filter. The key step in our method was to apply a spectralmethod. This allowed us to remove the spurious solutionsfrom the solution space of the differential equations, while atthe same time greatly reducing the computational burden ofsolving the system numerically.

In the implementation process of our formalism, we startedwith simple band structure models, and systematically increasedthe accuracy. We first implemented a simple two-band model,and moved up to the more complex fifteen- and thirty-bandmodels, which capture the full first Brillouin zone of the semi -conductor band structure. In the thirty-band model, we alsoincluded the effects of stress and strain. With each step inband model, we could investigate and compare differentTFET configurations. Figure 4 shows an overview of differentconfigurations, showing that some of them achieve the requiredperformance targets. Along the way, we also came up withsome ideas for new TFET configurations. One example is a new source design that improves the performance of III-V pTFETs, which before typically performed much worsethan their n-type counterparts do. This enabled the prospectof complementary III-V TFET implementations.

The future of the TFET is still not entirely certain. Although the simulations during my PhD project seem promising, theypresent a somewhat idealized picture. In recent experiments,it has become clear that certain parasitic current mechanismscan significantly degrade the TFET performance. A betterunderstanding of these processes through modelling isdefinitely required, along with improvements in fabricationprocesses.

Devin Verreck

15

Figure 4: Overview of performance of various investigatedTFET configurations. The hatched square is the target corner.

Figure 3: Scaling of the supply voltage results in an untenableincrease in OFF-state current because of the 60mV/declimit on the MOSFET subthreshold swing. With a lower subthreshold swing, a lower OFF-state current is possible.

ation of heterostructure tunnel field-effect transistors

EconCore: from an inin honeyc

16

How and when did EconCore start? Who were the founders?What are the products?

Jochen Pflug: I obtained a degree in aerospace engineeringfrom the Fachhochschule Aachen in 1994, with a thesis aboutthe design of a helicopter fuselage out of NOMEX-honeycombmaterial. In 1996, I followed at KU Leuven the then well-knownEUPOCO course, a modular master programme taught by aconsortium of KU Leuven, RWTH Aachen, TU Delft, ImperialCollege, and UCL, dealing with lightweight composite materials.Also in 1996, prof. Verpoest proposed a master thesis project to me, aiming at developing a continuous process for manufacturing3D woven sandwich structures, which I of course accepted.During that master year, I knocked at prof. Verpoest’s officedoor, with samples of own-fabricated hand-folded paperhoneycomb structures, and enquired about his interest indeveloping suitable, preferably continuous industrial productionprocesses to produce them. I already had a patent applicationrunning. In 1997, an agreement was reached with LRD (LeuvenResearch and Development, KU Leuven’s technology transfercompany) stipulating that LRD would share the cost of my patentand of the development of the continuous process. MTM wouldprefinance the project in return for sharing the intellectual property

rights. Future licensing agreements and projects would cover the remaining costs. In 1998, an IWT-project was started onFoldhex, a continuous process for honeycomb structures inpaper. This was followed in 2000 by conceptual projects such as Torhex, for honeycomb structures produced from corrugatedcardboard, and Thermhex, for honeycomb structures inthermoplastic materials.

From 2000 on, prototype equipment was developed and installedat the PMA division of the Mechanical Engineering Department,under the leadership of prof. Dirk Vandepitte. In 2005 the size of the equipment was becoming too cumbersome for the lab to further be accommodated it there, so that it was moved tothe KU Leuven Innovation&Incubation Centre on the ArenbergCampus in Heverlee. On 22 December 2005, the spinoff companyEconCore was officially founded. I was the main shareholder;venture capital companies Gemma Frisius and Allegro, LRD and some individual investors provided the remaining capital.EconCore was and still is developing technologies for thecontinuous production of honeycomb cores and sandwichmaterials. Its business model is licensing the technology to largecompanies with market access in different market segments.

For the interview, I assembled the three protagonists of this interesting spinoff story: maincharacter Jochen Pflug, prof. Ignaas Verpoest, Department of Materials Engineering (MTM),and prof. Dirk Vandepitte, Department of Mechanical Engineering. Jochen was the spokesman,actively assisted by Ignaas and Dirk.

EconCore’s founding fathers, from left to right: Jochen Pflug, Ignaas Verpoest, Dirk Vandepitte

novative idea to a world player omb technology in 10 years

17

How did EconCore evolve?

Jochen Pflug: In 2007, EconCore moved to the research parkin Haasrode, where the first full-scale production line was built.In 2008-2009 the first industrial line was licensed to Japan, in 2009-2010 to Italy and in 2010 an own production plant wasfounded in Halle, Germany. In the past years, six more licenseagreements have been signed with companies in Europe, Asiaand America.

Today, EconCore has 8 employees and its German daughtercompany ThermHex Waben in Halle has 12 employees. The technology is presently implemented in more than 10 production lines worldwide, each with investments of the order of 2 to 6 million euros and employs directly more than 100 people.

Which problems did you encounter on your way to success?What are your main markets?

Jochen Pflug: An efficient exploitation of the continuousproduction lines of lightweight honeycomb sandwich materialrequires large sales volumes. Building up a market position as a material supplier of honeycombs or sandwich material is aprocess that takes decades rather than years to develop.

Our markets range from reusable packaging applications to all segments of the transportation, building and aerospaceindustries. Applications are truck sidewalls, caravans, swimmingpool shells, prefabricated bathrooms, nacelles for wind turbines,ship interiors, and automotive applications with customers suchas Toyota, Maserati, and Jaguar (figure 2), packaging forautomotive supplies …

The production lines for our licensees are manufactured by aWest-Flemish SME partner company.

What are your plans for the future?

On top of our worldwide leading position as honeycombproduction technology supplier, we are on track to become aleading producer of honeycomb cores (figure 1), at our ThermhexWaben plant in Halle, Germany, with an annual growth rate of 20%.

As a new development, we plan to produce, in our Leuven plant,high-performance thermoplastics-based honeycombs andthermoplastic composite sandwich materials for highperformance applications.

In 2015, we patented a new technology for a next-generationhoneycomb material, with a hierarchical sandwich core structureusing honeycomb sandwich panels as the cell walls, which hasthe potential, by its higher compressive strength, to outperformall current lightweight materials.

Epilogue

I left EconCore’s founding fathers impressed by theiraccomplish ment to build a world player in a niche domain, which is continuous production of honeycomb structures, in only 10 years, by continuously developing a brilliantengineering idea into a range of truly innovative products. They also proved that interdisciplinary collaboration is not only possible but also necessary for fruitful innovation.

Hendrik Van Brussel

Figure 1: ThermHex production line in Halle, German

Figure 2: Potential thermoplastic sandwich applications

18

Een gesprek met

CEO Ronnie Belmans

EnergyVilleEnergyVille verenigt de onderzoeks -instellingen KU Leuven, VITO, imec en UHasselt voor onderzoek naarduurzame energie en intelligenteenergiesystemen. Het gaat niet

enkel om het overstappen van steenkool op zonne-energie,de energietransitie gaat verder. Zo komen er bv. nieuwe energie -distributiesystemen, zowel voor elektriciteit als voor warmte.

In EnergyVille werken onderzoekers van KU Leuven, VITO,imec en UHasselt samen. We investeren in menselijk kapitaal.Op het gebied van energie behoorden KU Leuven noch VITO,imec of UHasselt apart tot de toponderzoeksinstellingen inEuropa, maar samen doen we dat wel. Er zijn maar vijf à tienonderzoeks instellingen die op gelijkaardige TRL-niveauszitten. Technology Readiness Level is een methode om derijpheid van een technologie in te schatten, waarbij 1 staatvoor het basisonderzoek en 9 voor een geïmplementeerdonderzoek. EnergyVille in Genk zit op een TRL tussen 1 en 5.

Wisselwerking tussen funda -menteel en toegepast onderzoekWat uniek is aan EnergyVille, is dat fundamenteel en toegepastonderzoek zich op één site bevinden. De onderzoekers werkennauw samen waardoor het basisonderzoek snel wordt opgepiktdoor industriegedreven onderzoek en omgekeerd. Onze road - maps hebben twee grote ankerpunten: een over drie jaarvoor het toegepast energieonderzoek en een over tien jaarvoor het meer fundamenteel onderzoek. Deze laatste heeftlogischerwijze vager geformuleerde doelen.

EnergyVille zit op het Thor Park,de oude mijnsite van WaterscheiDe zeven mijnsites in Limburg hebben allemaal een nieuwebestemming gekregen. KU Leuven beloofde al op het eindevan de vorige eeuw aan Genk om een wetenschapspark opte richten op de mijnsite in Genk-Waterschei. In 2010 viel dekeuze op het thema Energie en werd EnergyVille geboren.Zes jaar later, in 2016, zijn we verhuisd.

De oude mijnsite in Waterschei kreeg de naam ‘Thor Park’.De naam ‘Thor’ heeft een dubbele connotatie. Het verwijstenerzijds naar Thor, de Noorse godheid die met twee zonenenergie naar de aarde bracht en orde in de chaos schiep.Anderzijds verwijst het ook naar de naam van de oude

voetbalploeg van Waterschei. De kleuren waren geel-zwart.Op 15 september 2017 werd in het voormalige hoofdgebouwvan de mijnsite ‘Thor Central’ geopend waarin de kleuren -combinatie geel-zwart ook terugkeert.

GrootDe site bevat 20 ha wetenschapspark, 10 ha centrale dienstenen opleiding en 70 ha bestemd voor low impact industrie.Momenteel werken er 200-220 mensen, waarvan 70-80 van KU Leuven, 120 van VITO en 20 van imec. Begin volgend jaarkomen er nog 60-70 van imec en 20 van UHasselt bij, zodat weeind 2018 vermoedelijk met ongeveer 300 medewerkers zijn.IncubaThor, ons Genks incubatiecentrum, herbergt een aantalspin-offs.

Opleidingen op de siteOp de site bevindt zich ook het gebouw T2, waarbij de T’s staanvoor Technologie en Talent. Hierin worden allerlei technischeopleidingen rond het energiegebeuren, ICT en geavanceerdeproductietechnieken samengebracht: technische scholen,professionele bachelors en SYNTRA/VDAB-opleidingen.Momenteel is Vlaanderen niet klaar voor een grote implementatievan nieuwe technologieën. Het is belangrijk dat we goedopgeleide vakmensen hebben. Het is beangstigend om tezien hoeveel Vlaamse daken met zonnepanelen er nu verknoeidzijn door ofwel dakwerkers die onvoldoende onderlegd zijn inelektriciteit, ofwel elektriciens die zonnecellen leggen zondervoldoende kennis van dakopbouw. Ook rond warmtepompenis er een tekort aan bekwame vakmensen: een typischeverwarmingstechnicus is er niet voor opgeleid.

Eén groot laboHet EnergyVille-gebouw heeft een sterk experimenteelgedeelte met goed uitgebouwde labo’s. Er zijn labo’s voorzonnepanelen, uit productie en in onderzoek, er wordtgebouwd aan een demopenthouse met building-integratedphotovoltaics (geïntegreerde zonnecellen), er is een labo voorhet beter afstemmen van huishoudtoestellen op het net, eenlabo voor thermische systemen, een geïntegreerd labo voorgeavanceerde energienetten en een testruimte voor batterijen.Deze labo’s kunnen aan elkaar gekoppeld worden. Dat maakthet de ideale proeftuin om energiescenario’s uit te testen,situaties te simuleren en businessmodellen te ontwikkelen. Zo kunnen, net als in een toekomstig huishouden, de huishoud - toestellen onder andere gestuurd worden via de beschikbaarheidvan hernieuwbare energie: de wasmachine gaat aan als dezon schijnt enzovoort. Hierdoor kunnen we EnergyVillebeschouwen als één groot living labo. Binnen het gebouwworden de laboratoria en energiesystemen met elkaarverbonden en data uitgewisseld.

EnergyVille: samenwerkin

19

Warmtenet op zes verschillendetemperaturenEen tweede gebouw, EnergyVille II, is nog in aanbouw. Het wordtingericht met een warmtenetwerk van de vierde generatie.Soms is er warmte over of tekort in een ruimte van eengebouw. Er is bijvoorbeeld een verschil tussen een kantoorop de zuidkant en een meer op het noorden gericht gebouw.Om dit probleem op te lossen hebben we een netwerk nodigdat in twee richtingen warmte kan opnemen of afgeven. Hetvolledige Thor Park zou je kunnen beschouwen als één grootlabo van warmtenet werken met water op zes verschillendetemperaturen, 5°, 12°, 35°, 50°, 65° en 90°. Koeling is eengrotere uitdaging dan verwarming, vandaar de drive naarwarmtepompen.

In 2030 de helft wind- en zonne-energieEr is aangetoond dat we in België tegen 2030 allicht de helftvan de energie halen uit wind- en zonne-energie. De overige50% komt van aardgascentrales. Als we moeten kiezentussen het langer openhouden van een aflopende technologieals kerncentrales of het investeren in een nieuw systeem, lijkt de keuze voor mij duidelijk. We kunnen beter investeren in de toekomst dan in het verleden. De kosten van wind- enzonne-energie zijn bovendien enorm gedaald de laatste 15 jaar. Zo is bijvoorbeeld voor offshore windturbines dekostprijs met meer dan 50% afgenomen. Ook de kostprijsvan batterijen daalt voortdurend.

De toekomst: evenwicht vanvraag en aanbod op een zo laagmogelijk niveauIn de toekomst komt er een meer gedistribueerde opwekking.We gaan meer lokaal energie oogsten en deze bufferen.Verder gaan we proberen een evenwicht tussen vraag en

aanbod te creëren, eerst op laag niveau en pas later opsteeds hoger niveau: eerst in ons eigen huis, daarna met onzeburen en pas daarna per gemeente, provincie, land, ... zodat degrotere energie distributeurs veel minder moeten corrigeren.

‘We moeten totaal anders lerendenken’Er komt ook een heel andere manier van denken. Nu betalenwe een prijs per kWh. Het basisidee erachter is dat je betaaltvoor de marginale prijs van de energieopwekking. Wanneerwe groten deels overschakelen op een combinatie van PV(fotovoltaïsche systemen) en windenergie, in combinatie met opslag in batterijen, is de operationele kost zeer laag. Het grootste deel van de kost zit in de installatie. Hierdoor iskWh geen relevante afrekeneenheid meer. Het zal meer gaanover ‘energy as service’. Je zal betalen voor een totaalpakketvan een bepaald comfort dat je in je huis wenst. De leveranciervan de diensten beslist wat je nodig hebt. Een warmtepomp,zonnecellen, batterijen, … - om in huis het gewenste comfort -niveau te verkrijgen.

De wereld verandert constant en ik evolueer mee. Ik herkenme niet meer in het energiesysteem dat ik 20 jaar geledenaan mijn studenten verkocht. Net zoals de overheid 40-50 jaargeleden investeerde in een nieuw netwerk, moeten wij nuinvesteren in een energiesysteem voor de komende 40-50 jaar.Dit is het nieuwe energiesysteem in transitie. We moetentotaal anders leren denken, in een ander systeem, ook meerin ketens denken en kenmerken van energieopwekking in hetverbruik van een toestel doorrekenen.

Ik ben ervan overtuigd dat een transitie naar een duurzamesamen leving maar lukt als duurzaamheid samengaat metcomfort. Mensen zullen nooit willen inbinden op comfort.

Burgers niet in de schaduwEnergyVille neemt een informerende rol op naar de overheidmaar geeft vooral de feiten weer. Wat de overheid ermeedoet, is de keuze van de politiek. Zo kan een rapport aantonendat onshore windenergie financieel de beste keuze is, maar isde overheid vrij om toch offshore windenergie te nemen,bijvoorbeeld omdat ze het nadeel van slagschaduw niet wil.Desalniettemin willen we door het aanleveren van objectievefeiten en cijfers deze partners ondersteunen in de energie -transitie en de discussie mee voeden met wetenschappelijkonderbouwde data.

Sigrid MaeneFoto’s: Nathalie Belmans

g richting energietransitie

20

De 59 ingeschreven deelnemers werden met gulle Limburgsegastvrijheid onthaald in de gebouwen van EnergyVille in Waterschei.

Sofie Pollin, voorzitter Alumni Ingenieurs KU Leuven, verwelkomdede toehoorders met een voorstelling van de alumniverenigingAlumni Ingenieurs KU Leuven en haar doelstellingen. ForumvoorzitterYvan Verbakel leidde het thema van de avond in met enkelesprekende cijfers, onder andere dat binnen afzienbare tijd tot70% van de wereldbevolking in steden zal leven. Dit stelt enormeuitdagingen, niet in het minst aan de energievoorziening vandeze megalopolen

EnergyVilleEerst stelde prof. Johan Driesen EnergyVille voor, een samen -werkingsverband tussen VITO, KU Leuven, imec en UHasseltmet als voornaamste opdracht het Vlaamse energiesysteem intransitie in goede banen te leiden. Hiertoe zijn 231 onderzoekersvan 33 nationaliteiten aan de slag. Campus EnergyVille omvat15.000 m2 vloer, waarvan 5.000 m2 onderzoekslabs en 200 bureaus. Er zijn parkeerplaatsen voor elektrische voertuigenen op het dak staan 300 m2 zonnepanelen. EnergyVille streefternaar het duurzaamheidslabel ‘BREEAM (Building ResearchEstablishment Environmental Assessment Method)-excellent’ teverkrijgen. Waarmee is EnergyVille bezig? Met energiegerelateerdematerialen en componenten, energienetwerken, energieopslag,strategie en markten, dat alles toegepast op gebouwen en wijken.

Energie en gebouwenOnder de titel ‘Rol en impact van gebouwen’ behandelde prof. Dirk Saelens vervolgens drie thema’s: hoe hernieuwbareenergie integreren, geconnecteerde gebouwen en wat metbestaande gebouwen?

Het integreren van fotovoltaïsche (PV) elementen in gebouwen isom drie redenen een uitdaging: ze zijn lelijk, ze zijn duur en doorhet integratieproces vermindert meestal de opbrengst. De randvoor -waarden zijn beperkend: er moet voldaan worden aan de bouw -voorschriften en (pre)normen (nZEB: nearly zero energybuildings). In het kader van EU-projecten (EFRO-SALK en Inter-reg Vlaanderen-Nederland) wordt in het VLIET-testgebouw vanKU Leuven gewerkt aan test- en demonstratieopstellingen opvolle schaal, onder andere van semitransparante en dubbelzij-dige fotovoltaïsche technologieën.

Gebouwen kunnen vanuit energetisch standpunt elektrisch enthermisch met elkaar verbonden worden. Elektrische interconnectiestelt nieuwe uitdagingen aan het elektriciteitsnet. Vanuit de klassiekeindividuele beoordeling (PV-input, warmtepomp, isolatie/ventilatie)moet men evolueren naar een systeembenadering (figuur 1). Dit vergt nieuwe simulatie- en ontwerpsystemen. Een goedvoorbeeld van deze geïntegreerde aanpak is de ontwikkeling van de simulatieomgeving IDEAS (Integrated District EnergyAssessment by Simulation). Hierin werd het effectieve nZEB-

niveau vergeleken met het ontwerp-ZEB-niveau, zowel op hetindividueel gebouwniveau als op het geaggregeerd wijkniveau.

De studie van de thermische interconnectie is gericht op het

bepalen van de ideale warmtenetcluster voor een groep vanpotentiële verbruikers en producenten van warmte. Als voor -beeld werd een wijk (Boxbergheide) van de stad Genk genomen.Op basis van het GRB (Grootschalig Referentiebestand), aange -vuld met GIS-data (Geographic Information System), werd hetenergieverbruik van het gebouwenbestand van de wijkgemodelleerd. Verder zijn studies aan de gang over methodesvan opslag van thermische energie. Dit kan centraal gebeuren in ‘thermische batterijen’ (bv. (ondergrondse) waterreservoirs ofvia warmtewisselaars in de grond) of decentraal (in boilers of de thermische massa van het gebouw).

Wat met bestaande gebouwen? Verschillende projecten overkostoptimale renovatiestrategieën worden uitgewerkt in verschil -lende landen. In Vlaanderen speelt het door IWT gesteundproject ‘IWT ProeftuinRenovatie’ over collectieve gebouw -renovatie, uitgevoerd in samenwerking met het WTCB en diverse bouw bedrijven, een centrale rol. Er wordt gepoogd omde bevindingen uit diverse onderzoeken samen te brengen ineen renovatiewebtool. Verder worden richtlijnen uitgewerkt voorbetrouwbare meet methoden om de energetische toestand vanbestaande gebouwen te beoordelen en te karakteriseren. Hierbij zijn de IEA-onderzoeks programma’s EBC Annex 58 enEBC Annex 71 belangrijk (IEA: International Energy Agency;EBC: Energy in Buildings and Communities Programme).

Slimme stedenProf. Johan Driesen nam opnieuw het woord en gaf een lezingover ‘Energie voor Slimme Steden: (Elektrische) Energietransitie’.

In zijn inleiding herinnerde Johan Driesen het publiek aan dehistorische strijd, rond 1900, tussen twee notoire uitvinders,Thomas Edison, die gelijkstroomnetten (DC) propageerde enNicola Tesla, die de wisselstroom (AC) uitvond en aanprees als

JALUMNI INGENIEURS FORUMAVOND 17 OKTOBER 2017

Energy for Smart Cities

Figuur 1: Nieuwe uitdagingen voor het elektriciteitsnet

21

distributiemedium. Uiteindelijk won AC het pleit, alhoewel DCnooit helemaal verdwenen is en weer aan populariteit wint.

De eerste netten waren micronetten, op zichzelf staande,geïsoleerde DC-systemen op laagspanning, voorzien van ‘back-up’ met lood-zuurbatterijen. Dankzij de opkomst van AC kendende Amerikaanse en Europese economieën een snelle groei.Grote thermische centrales en waterkrachtcentrales werdengebouwd om de geconcentreerde belastingen van de bedrijvente voeden. De AC-netten werden gekoppeld wat voor een betersysteem evenwicht zorgde en de nood aan reserves minimaliseerde.

Europa streeft tegen 2030 naar 40% minder CO2-uitstoot tenopzichte van 1990, 27% hernieuwbare energie en minder primaire-energieopwekking ten opzichte van BAU (business as usual).Het ‘traditionele’ energienet is steeds in balans, indien niet wordtde netfrequentie onstabiel. De productie van hernieuwbare energieechter is erg variabel. Door de steile pieken in de verbruikscurvesworden slimme netten, met hoge bandbreedte, die onmiddellijkkunnen inspelen op deze hoge dynamica, noodzakelijk. In plaatsvan dat de vraag de productie stuurt, moet nu de productie devraag volgen. Er ontstaan bidirectionele energiestromen (figuur 2).Flexibiliteit is de sleutel, zowel van de producent als van deverbruiker. Energieopslag, zowel thermisch als elektrisch, wordt een belangrijke schakel.

Aan consumentenzijde wordt flexibele vraagrespons verwacht,bijvoorbeeld door het inzetten van warmtebuffers of hetprogrammeren van de oplaadtijden van de batterijen vanelektrische auto’s. In de EC Energy Efficiency Directive (Art. 15/8)staat dat de lidstaten erop moeten toezien dat alle apparatenflexibel worden. Flexibiliteit aan productiezijde wordt ook verkregendoor flexibele productie, gefaciliteerd door opslag van elektriciteit(in batterijen) en warmte.

Batterijen zijn opschaalbaar en efficiënt. Zij hebben een hogeenergiedichtheid en lenen zich gemakkelijk tot massaproductie.Hierdoor dalen de prijzen drastisch: van 700/800 US$/kWh in 2006 tot 200/300 US$/kWh nu, tot een verwachte 100 US$/kWh in 2020.

Waarom zou flexibiliteit nu wel werken? Omdat alle apparatenmet elkaar communiceren, omdat de ingewonnen data gedeeldworden (big data) en omdat het rendement van de apparatensteeds groter wordt. We evolueren naar slimme netten (smartgrids). De residentiële micronetten houden zichzelf in evenwichten er is een marktplaats om energie uit te wisselen.

Elektromobiliteit wordt een realiteit. Waar laden blijft een probleem.De onheilspellende berichten over massale overbelasting van hetnet kunnen door plannen van laadtijd en -duur ontzenuwd worden.

Slimme meters, met uitbreidbare functionaliteit, worden eenabsolute noodzaak. Het LINEAR-project (Living Lab voor slimmeenergietechnologie in steden) van EnergyVille biedt interessanteinzichten (http://linear-smartgrid.be) in veel aspecten van dehierboven aangehaalde technologieën.

Een interessante vraag om mee te eindigen: moeten wij terugnaar DC-netten? Er is veel voor te zeggen want veel nieuweapparaten werken op DC, zoals alle ledlampen. Alleen ontbreektde transformatorfunctie bij het omzetten van hoogspannings-naar laagspannings-DC. Het ‘DC nanogrid’-project vanEnergyVille wil oplossingen bieden voor DC-netten opresidentieniveau.

Een geanimeerde vragenronde sloot de interessante avond af.Enkele vragen/beweringen:

• Waar zijn op dit ogenblik de ‘slimme’ energiecomponenten?Zij komen stilaan beschikbaar.

• De energieprestatieregelgeving EPB (Energieprestatie enBinnenklimaat) moet aangepast worden.

• Zijn slimme energiemeters combineerbaar met variabeletarieven? Ja.

• Waar blijft waterstof als energiebron? Waterstof is driemaalminder efficiënt dan batterijen.

Hendrik Van Brussel

De volgende forumavond, ‘De toekomst van batterijen enbatterijen van de toekomst’ met Thomas Leysen als een van de sprekers, vindt plaats op 19 februari 2018 om 19 u. inauditorium Erik Duval, Departement Computerwetenschappen,Celestijnenlaan 200A, 3001 Heverlee.

Meer informatie en inschrijven viahttps://alum.kuleuven.be/alumni-ingenieurs/activiteiten

Joris De Schutter, nieuwe

Figuur 2: Grootschalige integratie van hernieuwbare energie

Figuur 3: De protagonisten, v.l.n.r. Prof. Yvan Verbakel (moderator), prof. Dirk Saelens en prof. Johan Driesen

22

Prof. Philip Dutré lichtte voor de nieuwkomers de geschiedenisen de betekenis van het Arenbergsymposium toe.

Wanneer worden wij wakker?Vlaams Bouwmeester Leo Van Broeck leidde met een visionairevoordracht ‘Plaats maken voor mens en natuur’ het onderwerpvoortreffelijk in. Van de alarmkreten van 20 jaar geleden zijn ervele in negatieve richting geëvolueerd. Alleen is het gat in deozonlaag sterk verminderd tot zelfs verdwenen. Maar de hoeveelheiddrinkwater op aarde is drastisch gedaald, de hoeveelheid vis die gevangen wordt ook, het bosbestand is kleiner geworden,het aantal soorten gewervelde dieren ook, de concentratie koolstof -dioxide in de lucht heeft een historisch maximum bereikt, de aardewarmt op aan een alarmerend tempo, de wereldbevolking groeitangstaanjagend terwijl de grazende veestapel daalt. De planeetis al structureel ondervoed.

Er zijn drie prioriteiten die dringend moeten aangepakt worden:wij zijn met te veel op aarde, wij gebruiken te veel land, de groei -mythe moet afgebouwd worden, alsook de tirannie van hetbruto nationaal product. De consequenties zijn: verdwijnendeecosystemen, uitroeiing van veel dier- en plantsoorten, groeiendeongelijkheid in de wereldbevolking, te veel CO2, klimaatveranderingen een stijgende zuurtegraad van de oceanen.

Leo Van Broeck vatte het goed samen: ‘Wij moeten evolueren vaneen verbruik van kwaliteit naar een creatie van kwaliteit.’ Er moet eennieuwe sequentie van prioriteiten ontstaan waar de planeet betervan wordt. Van een crisis moeten we evolueren naar eenplanetaire mutatie.

Terug naar Vlaanderen. Uit een nulmeting van 2013 blijkt dat hetruimtebeslag 444.776 ha bedraagt, of 32,6% van de totale opper -vlakte. Van die 32,6% is 14% verhard. Het verschil in ruimtebeslagtussen Nederland en Vlaanderen is flagrant. Alhoewel Nederlandeen grotere bevolkingsdichtheid kent dan Vlaanderen is er in

Nederland veel meer open ruimte. De EU-doelstelling is te komentot een nulgroei van het ruimtebeslag tegen 2050. De verkavelings -droom van de Vlaming moet verdwijnen. Verdichting moet in deplaats komen, tegelijk met de toename van groene open ruimtesin de binnensteden. Schuchtere voorbeelden om na te volgenzijn al te vinden in Gent, Freiburg en Brussel.

Meer groen en blauw tussen het grijsProf. Patrick Willems, Departement Burgerlijke Bouwkunde KU Leuven, had het vervolgens over ‘Naar een veerkrachtig(water)systeem’.

De klimaatverandering leidt tot meer hydrologische extremen.Door de temperatuursverhoging stijgt de verzadigings -concentratie van waterdamp in de atmosfeer, resulterend inheviger neerslag, vaak afgewisseld met extreme droogte -periodes en extreme piekregens.

Door de toenemende verharding veroorzaakt door (verspreide)urbanisatie (1976: 5% verhard, 2016: 14% verhard) verhoogt de hydrologische kwetsbaarheid: hogere piekafvoeren, minderinfiltratie waardoor verminderde waterbeschikbaarheid.

De klimaatverandering en de urbanisatie brengen meer hitte -stress voort, vooral in de steden. Het aantal hittegolfdagen stijgt,met gevolgen voor de volksgezondheid.

Vlaanderen is zeer kwetsbaar door de toenemende droogte. Met een waterbeschikbaarheid van 1.480 m3/persoon/jaarscoren wij zeer laag. Internationaal wordt 2.000 m3/persoon/jaaral als zeer laag beschouwd. Vlaanderen importeert water via deMaas, vanuit Wallonië/Frankrijk. Oppompen van grondwaterwordt steeds problematischer; de grondwaterspiegel is al meerdan 100 m gedaald ten opzichte van de natuurlijke situatie. De toekomst ziet er niet rooskleurig uit: tegen 2100 verwachtmen een neerslagvermindering met 60%.

Als men weet dat 33% van de ruimte in Vlaanderen wordt ingenomen door nederzettingen zoals huisvesting, industrie, handel, transportinfrastructuur en recreatie en dat er 6 ha per dag bijkomt, dan komt de zogenaamde ‘betonstop’ geen dag te vroeg. Het thema van deze editie van het Arenberg-symposium bracht opheldering rond de betekenis van de niet zo gelukkig gekozen term ‘betonstop’.

Philip Dutré Leo Van Broeck

Betonstop: een zegen RICHARD VAN CAUTEREN - WILLY DUTRÉ ARENBERGSYMPOSIUM 29 NOVEMBER 2017

Patrick Willems Karen Allacker

23

Om de hydraulische impact van de verdichting te beperken is de betonstop een zegen. De veerkracht kan vergroot wordendoor groenblauwe netwerken te voorzien op macroniveau, door de rivieren meer ruimte te geven en door een klimaat- en waterrobuuste herinrichting van de stedelijke ruimte. ‘Meer groen en blauw tussen het grijs’.

Interessante ontwikkelingen zijn te vinden in Turnhout, in Antwerpen waar een intelligent groendak gebouwd werd, en op een testsite op Campus Arenberg voor zuivering vanregenwater tot drinkwater. Het Horizon 2020 project BRIGAID(Bridging the Gap for Innovations in Disaster resilience) moetleiden tot producten die de robuustheid van de bebouwdeomgeving tegen overstromingen, droogte en extremeweersomstandig heden verzekeren.

De eerste vragenronde, gemodereerd door prof. Karen Allacker,Departement Architectuur KU Leuven, bracht enkeleinteressante vragen:

• Moet KU Leuven haar doelstellingen niet breder stellen danwat hier aan bod komt?

• De problematiek van de stijging van de zeespiegel komt hierniet aan bod. Is die niet belangrijk voor Vlaanderen?

• Is gescheiden riolering een goed idee?

Verdichtingsdromen voor VlaanderenMarc Dillen, Directeur-Generaal Vlaamse Confederatie Bouw,reflecteerde vanuit de bouwsector over ‘Ruimte en natuur voor mensen’.

In de 7e eeuw vóór Christus hadden de Babyloniërs met hunhangende tuinen al aandacht voor verdichting van het ruimtebeslag.

Het ruimtebeslag in Vlaanderen omvat 33% van de totale opper -vlakte, waarvan 14% verhard (7% woningen en flatgebouwen en7% kantoren, industrie en infrastructuur) en 19% tuinen, parken,sportvelden en recreatiedomeinen.

Met het Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV) moet de toenamevan het ruimtebeslag teruggedrongen worden naar 3 ha/dag in 2025 en 0 ha/dag in 2050. Een derde van de bebouwde omgevingkomt in aanmerking voor herontwikkeling (134.000 ha in 2050).Harde functies, zoals wonen, werken en recreatie, zullen vakergecombineerd of verweven worden op één locatie. Tegen 2050zullen er 50% meer woningen en ook meer werk plekken komenop strategische locaties, bijvoorbeeld binnen een straal van 1.000 mvan een station. Er zal ingezet worden op compacte woningen,woningen voor senioren, initiatieven van groepswonen en zorg -wonen. Er komen 500.000 gezinnen bij. Wat met betaalbaar wonen?De groennorm moet herbekeken worden: hoeveel groen moet erzijn in de buurt van dichtbevolkte omgevingen?

Het beleidsplan is veel complexer dan louter het oplossen vanhet ruimtelijk probleem. De belangrijkste groeipolen qua bevolkingliggen niet waar de spoorinfrastructuur het meest ontwikkeld is ofwaar de fijnstofproblematiek het minst speelt. Het hele mobiliteits -vraagstuk moet herbekeken worden in functie van dedemo grafische ontwikkelingen.

De coördinerende rol van het BRV ligt in het ruimtelijk coördi -neren van energievoorzieningen, wonen en volksgezondheid.Een belangrijke rol is weggelegd voor de lokale besturen.

of een vloek?

Een doordenkertje: als men geen wijzigingen aan de bestem mings - plannen aanbrengt, komt men automatisch tot 0 ha/jaar ruimte -beslag toename. De doelstelling om de toename van het ruimtebeslagte stoppen is 2,65 miljoen woningen te renoveren/slopen tegen2050, wat neerkomt op 70.000 renovaties/slopingen per jaar.

Hoe inzetten op duurzaamheid? Niet door te oordelen op basisvan locatie, woningtype, transportmodus, wel op reële uitstoot,kilometerheffing, thuiswerken, … Het afremmen van individuelewoningbouw en verdichting moeten synchroon verlopen.

Burgerlijk ingenieur-architect Dirk Jaspaert, Adviesbureau voorArchitectuur en Stabiliteit, had het over ‘Verdichting is de richting’.‘Inbreiding’ kan bemoeilijkt worden door verborgen obstakels,bouwputten (keerwanden, bemalingen), archeo logische bekommer -nissen, bouwplaatsorganisatie. Inbreidingskansen worden gebodendoor een ruimtelijke/historische of vormelijk hanteerbare context,een langetermijn visie of een economie op maatschappelijkorganisatieniveau.

Dit maakte de spreker duidelijk aan de hand van vier praktijk voor beelden: de Centrale Werkplaatsen in Kessel-Lo, de Tweewaters site aan de Vaart in Leuven, de therapietoren in UZ Leuven-Pellenberg en de Alma en het Leercentrum op de Gasthuisbergsite.

Prof. Stijn Oosterlynck, Centrum OASeS, Departement Sociologie& Antwerp Urban Studies Institute Universiteit Antwerpen, kwamals laatste spreker aan bod met ‘Verdichting als maatschappelijkproject’.

Oosterlynck hanteert twee begrippen: verdichting en suburbanisatie.Verdichting is een ruimtelijke opgave met als doel het saneren,herbestemmen en herinrichten van gedevalueerde woon omgevingen.Suburbanisatie is niet zozeer gedreven door bevolkings groei,

maar door de groei van het kapitalisme en de welvaartstaat. In plaats van de uitbouw van de historische stadsomgeving werd een complete nieuwe woonomgeving uitgebouwd. Dit bemoeilijkt nu de uitbouw van de verdichtings gedachte. De overheid besteedde veel geld aan saneren en opwaarderenvan speculatief gebouwde 19e eeuwse gordelwijken(stadsvernieuwingsbeleid). Moet de overheid nu ook volledigvoor de kosten van kwalitatieve herstructurering van desuburbane gebouwde omgeving instaan?

In de tweede vragenronde werden nog enkele interessantevragen gesteld:

• Wat met het erfgoed? Men moet realistische doelstellingenhanteren bij renovatie van erfgoed.

• Is er geen contradictie tussen de begrippen ‘betonstop’ en‘verdichting’?

Epiloog

Een schot in de roos en proficiat aan de organisatoren en de sprekers.De avond heeft veel begrippen verduidelijkt. Er is nog veel werkaan de winkel om de huidige kakofonie om te bouwen tot eenleefbare duurzame verdichte woonomgeving.

Hendrik Van Brussel

De Tweewaterssite in Leuven

Stijn Oosterlynck

De Toren van Babel als ultieme verdichtingsdroom? God heeft ze gestraft.

Marc Dillen Dirk Jaspaert

24

Op 2 oktober 2017 prospecteerden we de Abdij van Park inHeverlee, gelegen tussen het station van Leuven, de Philips -site en de Naamsepoort.

Net zoals vorig jaar waren wij met 19 met als vaste waardenMarcel Croon, Paul De Preter, Leo Hellemans, Geert Keppens,Marcel Natens, André Seneca, Georges Van Gucht en Jos Van Hemelen. Dit jaar waren ook Frieda Engelen enJaak Van den Sype met partner van de partij. Jaak is na zijnstudies in Leuven naar de Verenigde Staten getrokken, heefter gedoctoreerd, zijn carrière uitgebouwd en er zijn vastestek van gemaakt. De verkiezing van president Trump wasdan ook een van onze gespreksonderwerpen.

De inbreng tijdens de lunch van Paul De Preter en Jos VanHemelen werd best geapprecieerd. Jos gaf ons enkele vragenter overweging: ‘waarom kozen wij voor de studierichtingburgerlijk ingenieur en wat is daarvan terechtgekomen?’

Niet iedereen bleek een voorbereidend jaar gevolgd te hebben(alhoewel Latijn-Grieks in het humaniora moeilijk te vermijdenwas) maar met de hulp van de Broeders van Liefde kon datuitzonderlijk goed bijgewerkt worden.

Paul bracht verslag uit van zijn deelname aan Open Bedrijven -dag met bezoeken aan de departementen ChemischeIngenieurs technieken en Materiaalkunde. Hij vond hetopvallend hoe ongeschonden de onmiddellijke omgevingvan het Arenbergkasteel is gebleven, zestig jaar na afstuderen.Daarmee contrasteert dan weer sterk de enorme ontwikkelingop wetenschappelijk en technologisch vlak.

Georges Van Gucht kreeg nog een oude foto toegespeeldvan Jaak Van den Sype (winter 1957 bij Bayer in Leverkusen).

Leo Hellemans

Reünie 1959

25

26

17 oktober 2017: 62 jubilarissen haasten zich met partner naarLeuven waar zij 50 jaar geleden hun diploma van burgerlijkingenieur behaalden aan de Faculteit Toegepaste Wetenschappen.Naar geschiedenismaatstaven zijn ‘die van de promotie 1967’maar eventjes weggeweest en toch is niets nog wat het was, in Leuven, aan de KU Leuven.

Geen programmaboek, geen proclamaties meer tenzij voor devolledige bachelor- en masteropleiding, alles digitaal en online,internet, online tutoring, lessen met powerpointpresentaties voorstudenten op het web, slechts een paar achterblijvers met krijtaan het bord. De van oudsher analytische ingenieursopleidingkrijgt een belangrijke component ‘probleemoplossen en ontwerpen’.In 2003 wordt het toelatingsexamen afgeschaft en veel later - in 2013 - vervangen door een vrijblijvende ijkingstoets.Geen blauwdruk, geen fotokopies, cursussen met de kwaliteitvan gedrukte boeken, veel schriftelijke examens, semester examen -systeem, opleidingsonderdelen en onderwijsleeractiviteiten,studiepunten, individueel studieprogramma (ISP), overdrachtenen toleranties, geen twee kandidaats- en drie specialisatiejarenmeer, je zit in een van de bachelor- of masterfases. Er zijn vrouwelijkestudenten en vrouwelijke professoren. Achter het kasteel torentimecs voorlopig laatste fase aan de Koning Boudewijnlaan.Jaarlijks belonen de studenten met gouden krijtjes de bestelesgevers, de grappigste profs, de professoren met de bestecursus. VTK wint nog steeds de 24 urenloop of net niet.

Deze veranderingen zijn niet het werk van studenten van vandaag,maar van afgestudeerden van de vorige generaties. De opleidingbewijst nog maar eens haar mogelijkheden.

In 1967 - we zitten in ons laatste jaar- wordt de splitsing van deunitaire tweetalige Katholieke Universiteit van Leuven – UniversitéCatholique de Louvain voorbereid. Studenten staken, ook sommigeprofessoren, andere niet. Een enkele keer wordt lesgegeven vooreen lege zaal. In 1968 barst de bom, na 543 jaar. Twee zuster -universiteiten zien het levenslicht: Katholieke Universiteit Leuvenmet Pieter De Somer aan het roer en de UCL in Louvain-la-Neuve.Decennia duurt het voor de wonden zijn geheeld en de relatiesgenormaliseerd. In Leuven wordt de Faculteit Toegepaste Weten -schappen, in 1961 ontstaan uit de Speciale Scholen, in 2004omgevormd tot Faculteit Ingenieurswetenschappen (Faculty ofEngineering Science in 2012). De zeven driejarige ingenieurs -specialiteiten van toen zijn elf masteropleidingen van twee jaargeworden. Met de Associatie KU Leuven, opgericht in 2002, ziet een nieuwe Faculteit Industriële Ingenieursweten schappen hetlevens licht in 2011. Daarin krijgen de voormalige industriëlehogescholen van het katholiek onderwijs in Vlaanderen een plaats.De Katholieke Universiteit Leuven wordt in 2012 KU Leuven, geenacroniem, haar volle naam. Meer dan vijftienduizend ingenieurs -studenten zijn ons inmiddels opgevolgd, meer dan 1.000 doctores.De ingenieursopleiding bestaat 150 jaar. Dat wordt gevierd in 2014.

Reünie 1967 - 50 jaar burgerlijk in

genieur

27

Een jaar lang hebben zes dapperen van het organisatiecomitéhun best gedaan om adressen van hun jaargenoten te vinden:via Alumni Ingenieurs KU Leuven, ie-net, oude adressenlijsten,brieven, navraag bij bekenden, …

Van de 194 alumni 1967 komen er 62 opdagen. Twintig jaargenotenwachten op ons in een andere wereld. Wij prijzen ons gelukkigdat we er (nog) zijn.

50 jaar afstuderen vieren begint met een bezoek aan imec. We krijgener zicht op de ambities en realisaties van dit 3.000 man sterke onder -zoeks- en ontwikkelingslaboratorium van micro- en nano-elek tronicamet een jaarlijks budget van 3 miljard euro. We bewon deren 2 miljarddure apparatuur in de cleanroom. Van imec, de Molen en hetArenbergkasteel verkassen we rond 12.30 u. naar de Faculty Club.

In de jaren zestig van de vorige eeuw koopt de KU Leuven hetBegijnhof en verdwijnt de laatste begijn. De restauratie vangtaan: huizen, kerk en voormalige infirmerie. Dat wordt de FacultyClub, daar moeten we zijn. Daar voelen we geschiedenis, 100 jaarouder dan die van de KU Leuven. Het doet wat met een mens.receptie in de tuin. Het weer zit mee. Voor velen is dit de eerstekeer dat ze hun jaargenoten terugzien, na 50 jaar. Michiel Steyaert,decaan Faculteit (weldra Burgerlijk?) Ingenieursweten schappenen Sofie Pollin, voorzitter Alumni Ingenieurs KU Leuven, zijn metons. De decaan neemt de groepsfoto voor de poort van de

Sint-Jan de Doperkerk in het Begijnhof. De promotie 67 teldealleen mannen. De vrouwen kijken toe.

Tijdens de lunch krijgen we een spitante speech van Piet Bamelis,preses van VTK in 1967. Hij evoceert onze studententijd, de tijdvan toen, met de gewone telefoon, het gestencilde lichtbakje,het ontbijt in Alma aan 2,5 BEF, een spaghetti voor 7,5 BEF,geen porren in het auditorium, opleiding tot intellectuele doe-het-zelvers die de wereld gaan verbeteren. Geen Belgische frankenmeer, vijftig tinten grijs in de zaal, 140 tekens om iets te zeggen,een gps die ons ter bestemming loodst, maar de weg kennenwe niet meer … Afronden doet hij met brio: uit 115 stemmenklinkt ‘omnes commilitones qui adsunt surgite …’.

Omstreeks 16.30 u. zit de dag erop. Veel te weinig tijd omzoveel levensverhalen samen te leggen. Afspraken wordengemaakt voor een spoedig weerzien, soms per specialiteit. De tijd dringt. Op naar de volgende vijf jaar.

Jaargenoot Jo Cornu kon niet aanwezig zijn, niet omdat hij de trein heeft gemist.

De afwezigen hadden ongelijk. Ad multos annos.

Organisatiecomité: Willy Sansen, Herman Neuckermans, Willy Ooms, Leon Vreys, Rony Van Haegenburgh, Jan De Maesschalk.

Herman Neuckermans

Dag van de Wetenschap: VTK maakt

28

Waarom heeft VTK deelgenomen?

Arno Bossaert: Als studentenvereniging ingenieursweten -schappen vinden we het belangrijk te laten weten waar wij als student voor staan. Een evenement als de Dag van deWetenschap is ideaal om te tonen aan de buitenwereld watonze studies inhouden. We hoopten vooral kinderen teinspireren ingenieur te worden. Daarom hadden we enkeleinteractieve proefjes voorbereid waar ook enig denkwerk aante pas kwam: het plooien van een papieren vliegtuig terwijl dewet van Bernouille werd uitgelegd of het bouwen van een bruguit K’Nex die 2,5 kilogram moet kunnen dragen. Een ingenieuris toepassingsgericht en vindingrijk, dat wilden we laten zien!

Hoe zijn jullie op ideeën gekomen?

Arno Bossaert: In eerste instantie heeft de faculteit onsgetriggerd om mee te doen. Na een oproep zijn we er als VTKmeteen opgesprongen. De interactieve proefjes waren voorons een must. Een burgerlijk ingenieur moet namelijk nadenkenen ontwerpen. We zijn vertrokken vanuit de verschillendeopleidingen. De bouwkundigen en de burgerlijk ingenieur-architecten vinden we terug in de brugconstructie uit K’Nex.Sommige opleidingen waren moeilijker in beeld te brengendan andere; hopelijk vinden we volgend jaar een gepastemanier om de chemische ingenieur in de kijker te zetten!

Wie kwam jullie bezoeken op de Dag van de Wetenschapen hoe waren de reacties?

Arno Bossaert: Het was een heel gevarieerd publiek dat onzestand bezocht. Van gezinnetjes met kinderen die grote ogenopentrokken, tot oud-studenten, koppels op leeftijd met eengrote interesse in wetenschap en met vele kritische vragen.De mensen waren verbaasd dat bachelorstudenten al zulkecomplexe projecten moeten uitwerken, zeker toen ze hoordenwat er allemaal bij het maken van een drone komt kijken.Ouders apprecieerden het dat wij de kinderen bezighieldenmet onze interactieve proefjes.

Hoe hebben jullie zelf de dag ervaren?

Arno Bossaert: Door het gevarieerde publiek voelde het nietaan alsof je een ingestudeerd praatje gaf, maar dat je telkensiets nieuws kon vertellen. De vijf uren in de Universiteits -bibliotheek zijn voorbijgevlogen.

Heb je het gevoel dat jullie doel bereikt is?

Arno Bossaert: Als we ook maar één kind overtuigd hebbenvan de schoonheid van onze opleiding, was het zeker demoeite en tijd waard!

Jelle De Borger

Op 26 november 2017 vond de Dag van de Wetenschap plaats. Op verschillende locaties in Vlaanderenwerd de wetenschap gevierd. Ook de studenten van de Vlaamse Technische Kring (VTK) namen deel aan dit initiatief.

Met hun stand in de Universiteitsbibliotheek op het Ladeuzeplein probeerden deze studenten ingenieurs -wetenschappen de voorbijgangers te laten proeven van het mooie beroep van burgerlijk ingenieur en burgerlijk ingenieur-architect. Hun stand met interactieve proeven had veel succes. Veel voorbijgangers bestuurden een arduino wagen, bouwden een brug uit K’Nex of speelden Tetris met hun ogen. Tevens toonden de studenten verschillende P&O-projecten. Met de mechanische hand, de amfibiewagen of de drone werd een beeld geschapen van waar de studenten zich mee bezighouden. Vele kinderen waren gefascineerd door wat er allemaal te ontdekken was. VTK-preses Arno Bossaert droomt ‘Hopelijk zijn er zo nieuwe ingenieurs in de maak!’

warm voor ingenieurswetenschappen

29

30

Het evenement blijft groeien en ieder jaar wordt er sneller ensneller gelopen. 1.061 rondjes wat neerkomt op gemiddeld 1 minuut, 21 seconden en 43 honderdsten. Hallucinant. Het eerste rondje was van ons, de nacht was van ons enoverdag zijn we nooit echt in de problemen gekomen. Hetspeedyteam was groter dan voorheen en iedereen liep delongen uit zijn lijf. Nog nooit stonden er zoveel mensen in dequeue, allen met de ambitie om het beste van zichzelf te geven.Regen of sneeuw, waar we andere jaren op hoopten omApolloon te treffen, was zelfs dit jaar niet nodig. Deze over -winning was er een op pure kracht en snelheid en daar mogenwe als burgerlijk ingenieur en burgerlijk ingenieur-architectsupertrots op zijn!

Met andere woorden, deze editie was op alle vlakken een schotin de roos. De nieuwe indeling van zowel het VTK-standje als hetevenement in zijn geheel was zeer geslaagd. De sfeer op hetveld binnen de atletiekpiste was geweldig en het beeld met aldie VTK-vlagjes voor het podium is iets waar nog veel mensenkippenvel van krijgen. Verbeteringen zijn mogelijk en die zullen er gegarandeerd komen, maar laat ons voorlopig vooral ditmoment koesteren. Laat het geweten zijn dat de burgerlijkingenieurs en burgerlijk ingenieur-architecten de beste sporters zijn.

Tot slot wensen wij een heleboel mensen te bedanken: VTK Sporten de werkgroep 24 urenloop, de presidiumposten logistiek en IT,het voltallige presidium en natuurlijk de lopers ... vier weken langtrainen, sommigen bijna dagelijks. Hun harde werk vormde de bouw -stenen van deze overwinning. Diep respect voor deze mensen!

Het was ons een waar genoegen om dit team te mogen leidenen we kunnen jullie verzekeren: volgend jaar staan we er opnieuw!

Dat we goed voorbereid waren, dat wisten we. Dat we gingen winnen, dat wisten we ook ... of toch zes uur voor het eindsignaal. Maar het record breken en dit op zo’n indrukwekkende manier? Nee, dit hadden we nooit durven dromen. Het was een dag vol spanning, emoties en vooral trots.Trots om lid te zijn van VTK, dé winnaar van de 24 urenloop 2017 - 2018.

24 urenloop 2017: 1061

31

‘De Vlaams Technische Kring, uitgerust met computer en A-team, slaagde er weer eens in het record van het aantalgelopen rondjes te verbreken. De ban van 936 rondes werdmet vijf eenheden verbroken en de ingenieurs zweren dat ze nog beter kunnen. Tegen het jaar 1992 willen ze over dekaap van de 1.000 rondjes raken. Daarvoor zouden ze eenheel etmaal lang zo maar eventjes 42 rondjes per uurmoeten lopen. Grootspraak van dat kaliber is niet vooriedereen weggelegd, want om 42 rondjes in één uur tehalen, zouden de ingenieurs een niet te overziene scharelopers van onder de 1 minuut 26 nodig hebben. En dat ishéél snel.’

-VETO, 1987

Tekst: VTK Sport, foto’s: LOKO

1 rondjes, say what ...?

Enkele historische weetjes:

• De 24 urenloop ontstond op initiatief van VTK. In 1970 organiseerden we een 12 urenloop, dietwee jaar later doorgroeide naar een 24 urenloop.

• Van 1986 tot en met 1989 overheerste VTK vier jaarlang als winnaar. Apolloon verdedigde zich met de woorden ‘ons probleem is dat er hier te veelmeisjes zitten’.

• In 1993 werd de prijs voor het beste standje gewonnen door de Archie’s, met een stelling diebestond uit een schroothoop van fietsonderdelen(er was een nadrukkelijk verbod op fietsen op het terrein).

• De editie van 1975 was de koudste 24 urenloopooit. Op het koudste moment was het -20°C,waardoor de tapinstallaties bevroren.

• Vanaf 1991 ontstond het nevenklassement ‘geniaalste doorgeefstok’. Zo liep Katechetikaeens rond met een (gewijd) kruis, Farmaceuticamet proefbuisbaby’s en Bios met een op sterkwater gezette paling.

• In de jaren 90 had de 24 urenloop enkele thema-uurtjes. LBK won het emancipatie-uurtje, waarbijhet snelste meisje een toertje liep met een jongenop haar rug.

COLOFON

‘GeniaaL’ is een tijdschrift van de Faculteit Ingenieurs -weten schappen en Alumni Ingenieurs KU Leuven, met bijdragen van medewerkersvan de faculteit, alumni en studenten.

‘GeniaaL’ verschijnt viermaal per jaar: in januari, april, juli en oktober.

verantwoordelijke uitgever: Michiel Steyaert

redactie: Isabelle Benoit, Adhemar Bultheel,Annemie Caproens, Jelle De Borger,Elke Kalokerinos, Sigrid Maene,Liliane Pintelon, Sofie Pollin, Michiel Steyaert, Hendrik Van Brussel, Yvan Verbakel, VTK-Communicatie, Yves Willems

redactieadres:GeniaaLFaculteit IngenieurswetenschappenJelle De BorgerKasteelpark Arenberg 1 bus 22003001 HEVERLEEtel. + 32 16 32 16 89fax + 32 16 32 19 82geniaal@eng.kuleuven.bewww.eng.kuleuven.be

beelden:© Rob Stevens © BOGDAN & VAN BROECK© Toon Grobet

drukwerk:Van der Poorten NVDiestsesteenweg 6243010 KESSEL-LOtel. + 32 16 35 91 50

Save the Date

Forumavond ‘De toekomst van batterijen en batterijen van de toekomst’: maandag 19 februari 2018, 19 u.auditorium Erik Duval, Celestijnenlaan 200A, 3001 Leuven (Heverlee)

Naast een analyse van de huidige status gaan we op zoek naar wat we van de nabije en verre toekomst kunnenverwachten. We belichten hierbij zeker ook de belangrijkste onderzoekstrends. Als hoofdspreker kunnen we alvast Thomas Leysen aankondigen. Hij is behalve alumnus van onze universiteit ook Voorzitter van de Raadvan Bestuur van Umicore, een vooraanstaand speler in dit domein.

Inschrijven via https://alumninet.alum.kuleuven.be/nl/activiteit/forumavond-de-toekomst-van-batterijen-en-batterijen-van-de-toekomst-met-thomas-leysen

VTK JobFair: woensdag 7 maart 2018 Brabanthal, Leuven (Haasrode)

VTK organiseert opnieuw de grootste jobbeursvoor ingenieurs in de Benelux. Meer informatievolgt later, maar houd die dag alvast vrij in je agenda.

vtk.be/nl/

Revue: 12, 13 en 14 maart 2018OPEK, Vaartkom 4, 3000 Leuven

revue.vtk.be/

Galabal: vrijdag 30 maart 2018De locatie is nog geheim – hou de Facebookpagina van VTK in het oog: www.facebook.com/VTKLeuven/