[Πληκτρολογήστε κείμενο]

Π.3.2.5 Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Β΄ Λυκείου Θεωρητικής κατεύθυνσης

Θεματική ενότητα:

Δημοσθένους, «Υπέρ Ροδίων ελευθερίας» 3-4

Τίτλος:

«Φίλοι και εχθροί»

Συγγραφή: Μαντζώρου Βασιλική

Εφαρμογή: Μαντζώρου Βασιλική

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ

Θεσσαλονίκη 2013

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους.

ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι .Ν. ΚΑΖΑΖΗΣ

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ

ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.1. Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη.

ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣ

Υπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας αρχαίας ελληνικής γλώσσας δευτεροβάθμιας: Λάμπρος Πόλκας,

Κοσμάς Τουλούμης

ΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

http://www.greeklanguage.gr

Καραμαούνα 1 – Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, Θεσσαλονίκη

Τηλ.: 2310 459101 , Φαξ: 2310 459107, e-mail: centre@komvos.edu.gr

α. ταυτοτητα

Τίτλος

Φίλοι και εχθροί

Εφαρμογή σεναρίου

Μαντζώρου Βασιλική

Δημιουργία σεναρίου

Μαντζώρου Βασιλική

Διδακτικό αντικείμενο

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Τάξη

Β΄ Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης

Χρονολογία

Μάρτιος 2014 και συγκεκριμένα 11/3/2014 13/3/2014 και 14/3/2014.

Σχολική μονάδα

4ο ΓΕΛ ΒΟΛΟΥ

Διδακτική / θεματική ενότητα

Δημοσθένους, «Υπέρ Ροδίων ελευθερίας» 3-4

Διαθεματικό

Ναι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα

Ι. Φιλολογικής Ζώνης

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία

Ιστορία

Λατινικά

Νεοελληνική Γλώσσα

ΙΙ. Άλλα γνωστικά αντικείμενα

Κοινωνική και Πολιτική Αγωγή

Πληροφορική

Πολιτική και Δίκαιο

Χρονική διάρκεια

3 διδακτικές ώρες

Χώρος

Ι. Φυσικός χώρος:

Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής, σχολική βιβλιοθήκη.

Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή

Οι μαθητές είναι απαραίτητο :

· Να είναι εξοικειωμένοι με την ομαδοσυνεργατική μέθοδο.

· Να γνωρίζουν τη χρήση των τεχνολογικών εργαλείων, ενώ καλό είναι να έχει προϋπάρξει ένα στάδιο εξοικείωσης με το περιβάλλον της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα.

· Να κατέχουν δεξιότητες για κριτική ανάγνωση- αξιολόγηση της διαδικτυακής πληροφορίας.

Ο εκπαιδευτικός είναι απαραίτητο :

· Να έχει προετοιμάσει τους μαθητές για τον τρόπο διδασκαλίας.

· Να εξασφαλίσει τη διαθεσιμότητα του εργαστηρίου πληροφορικής και να έχει φροντίσει να εγκαταστήσει εκ των προτέρων στους σταθμούς εργασίας τα απαιτούμενα λογισμικά.

· Να έχει εμπειρία στην ομαδοσυνεργατική μέθοδο διδασκαλίας και στη διαχείριση των προβλημάτων που απορρέουν από αυτή.

Κατά τη σχεδίαση του σεναρίου δεν θεωρήθηκε ως προϋπόθεση το να διαθέτουν οι μαθητές λογαριασμό Gmail και να είναι εξοικειωμένοι με τα GoogleDocs και τη χρήση τους. Θεωρούμε ότι είναι μια παράλειψη που πρέπει να προστεθεί απαραίτητα ,όπως προέκυψε από την εφαρμογή .Επίσης, προαπαιτούμενη θεωρείται η γνώση της χρήσης του λογισμικού GoogleEarth.

Εφαρμογή στην τάξη

Το συγκεκριμένο σενάριο εφαρμόστηκε στην τάξη.

Το σενάριο στηρίζεται

Βασιλική +Μαντζώρου: «Φίλοι και εχθροί», Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και Γραμματεία, Ρητορικά Κείμενα: Δημοσθένης «Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας», Β΄ Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης.

Το σενάριο αντλεί

-

β. συντομη περιγραφη / περιληψη

Η Αθήνα του 4ου π. Χ. αι. δεν είναι η αγέρωχη πόλη της εποχής του Περικλή και στον ελλαδικό χώρο συντελούνται μετασχηματισμοί που οδηγούν σε νέες μορφές κοινοτικής ζωής, ενώ οι θεσμοί μεταλλάσσονται. Ταυτόχρονα , από την Ανατολή οι Πέρσες διαδραματίζουν ολοένα και πιο σημαντικό ρόλο, σπέρνοντας τη διχόνοια μεταξύ των Ελλήνων και προσπαθώντας να αποκομίσουν ίδια οφέλη. Το σενάριο αποσκοπεί στο να δώσει στους μαθητές μια όσο το δυνατό πιο ολοκληρωμένη εικόνα της εποχής μέσα από τη μελέτη του έργου του Δημοσθένη.

γ. εισαγωγή

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιο

Η πρόσληψη της διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών στη σημερινή μορφή της εκπαιδευτικής βαθμίδας του Λυκείου χαρακτηρίζεται από την πλευρά των μαθητών από έντονη χρησιμοθηρία. Ιδιαίτερα η Β΄ Λυκείου θεωρείται ένα σκαλοπάτι πριν από την εισαγωγή στη δοκιμασία των Πανελλαδικών Εξετάσεων και πολλοί μαθητές αντιμετωπίζουν το χρονικό αυτό διάστημα ως μια ευκαιρία για να καλύψουν τα κενά των παρελθόντων ετών, να ξαναδιαβάσουν ή να διδαχθούν πιο συστηματικά τη γραμματική και το συντακτικό που δεν έχουν διδαχθεί ή αφομοιώσει από προηγούμενα έτη. Μία μερίδα μαθητών, επίσης, αντιμετωπίζει τα Ρητορικά Κείμενα με τη στείρα προσέγγιση του αδίδακτου κειμένου (λεπτομερειακή συντακτική και γραμματική ανάλυση, σχολική μετάφραση, δεσποτεία της «σωστής» μετάφρασης κλπ) και αδιαφορεί ή αλλιώς παραγνωρίζει την ουσιαστική προσέγγιση του κειμένου. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εγγράφεται η διδασκαλία των Ρητορικών Κειμένων που διδάσκονται για δύο ώρες εβδομαδιαίως από τον Σεπτέμβριο έως και τον Φεβρουάριο. Από τον λόγο του Δημοσθένη «Υπέρ της Ροδίων Ελευθερίας» διδάσκονται οι παράγραφοι 1-20 αναλυτικά από τις οποίες οι παράγραφοι 1-4 και 17-20 από το πρωτότυπο και οι υπόλοιπες από μετάφραση. Η αποσπασματικότητα που υπαγορεύεται από το Πρόγραμμα Σπουδών δε βοηθά τους μαθητές να κατανοήσουν ούτε το πλαίσιο του λόγου ούτε τα διαλαμβανόμενα σε αυτόν, αφού επιπρόσθετα τα ιστορικά γεγονότα είναι εν πολλοίς άγνωστα .

Η περίοδος από το 354 έως 350 π. Χ. είναι μεταβατική περίοδος στη ζωή του Δημοσθένη, καθώς εργάζεται μεν ως λογογράφος, αλλά ασχολείται και με την πολιτική ολοένα και πιο ενεργά .Οι τέσσερις λόγοι «Περί συμμοριών», «Υπέρ Μεγαλοπολιτών», «Υπέρ της Ροδίων Ελευθερίας» και «Κατά Αριστοκράτους» δεν είναι ένα τυχαίο ανομοιογενές άθροισμα, αλλά αναφέρονται σφαιρικά στις τέσσερες σπουδαιότερες και κρίσιμες περιοχές όπου διακυβεύονται τα συμφέροντα της εξωτερικής πολιτικής του αθηναϊκού κράτους. Ο λόγος «Περί συμμοριών» εξετάζει διεξοδικά το πρόβλημα των σχέσεων Ευρώπης –Ασίας ή καλύτερα την πολιτική απέναντι στον Μεγάλο Πέρση βασιλιά. Έχει θέμα δημοσιονομικό με σκοπό την ενίσχυση του ναυτικού. Ο λόγος αυτός φανερώνει τον σοβαρό σχεδιασμό των μέτρων που προτείνει ο ρήτορας, την ψύχραιμη και λογική αντιμετώπιση των πραγμάτων και την αποφυγή κάθε προκλητικής ενέργειας σε αντίθεση με άλλους ρήτορες Σχετίζεται άμεσα με τον λόγο για την ελευθερία των Ροδίων ,αφού στο Αιγαίο η παρουσία του Πέρση βασιλιά είναι διαρκής .Ο «Υπέρ Μεγαλοπολιτών» ξετυλίγει το κουβάρι των πελοποννησιακών υποθέσεων, ο λόγος των Ροδίων θέτει το ζήτημα της αθηναϊκής πολιτικής απέναντι στα κράτη που ήταν κάποτε μέλη της ναυτικής συμμαχίας, ενώ ο «Κατ΄ Αριστοκράτους» καταπιάνεται με το βορειοελλαδικό μέτωπο, τη στάση απέναντι στους Μακεδόνες και τον Φίλιππο (Ιστορία του Ελληνικού Εθνους. Τόμ. Γ1: Κλασσικός Ελληνισμός).

Η Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία αποτέλεσε βασικά ένα πολυμερές αμυντικό σύμφωνο με κύριους σκοπούς την προστασία της ελευθερίας και της ακεραιότητας των ελληνικών κρατών από τις σπαρτιατικές επεμβάσεις και τη διατήρηση της βασιλείου ειρήνης του 386 π.Χ. Στην προσπάθεια να απαλειφθούν οι δυσάρεστες αναμνήσεις από το παρελθόν, οι συμμαχικές σχέσεις τοποθετήθηκαν απ' αρχής σε νέες βάσεις (Jaeger, 2012).Οι Αθηναίοι επωφελήθηκαν από την εξασθένηση της Σπάρτης για να ενισχύσουν τούς συμμαχικούς δεσμούς τους με μερικές πόλεις του Αιγαίου, ιδιαίτερα με τη Μήθυμνα, τη Μυτιλήνη και τη Χίο, όπως και με το Βυζάντιο, κλειδί στον δρόμο που οδηγούσε στα δημητριακά του Εύξεινου Πόντου. Στο τέλος του 378 π. Χ. προσκάλεσαν στην Αθήνα αντιπροσώπους των συμμαχικών πόλεων σε ένα συνέδριο των συμμάχων, όπου υπογράφτηκε μια γενική συνθήκη. Γνωρίζουμε τον ιδρυτικό χάρτη από το κείμενο του ψηφίσματος που υποβλήθηκε τότε στην Εκκλησία του Δήμου για να το επικυρώσει. Το ιδρυτικό της ψήφισμα προσδιορίζει τον σκοπό της συμμαχίας: να υποχρεωθούν «οι Λακεδαιμόνιοι να αφήσουν τους Έλληνες να ζήσουν ελεύθεροι και αυτόνομοι, και να είναι απόλυτα κύριοι της χώρας τους». Για τον σκοπό αυτόν δημιουργείται μία συμμαχία με βάση την απόλυτη ισότητα: «Αν κάποιος Έλληνας ή βάρβαρος κάτοικος της στεριάς ή των νησιών — φτάνει να μην ανήκει στον Βασιλέα — θέλει να γίνει σύμμαχος της Αθήνας και των συμμάχων της, μπορεί να το κάνει μένοντας ελεύθερος και αυτόνομος, έχοντας το πολίτευμα που θέλει, χωρίς να δεχτεί φρουρά, χωρίς ξένο άρχοντα, χωρίς να πληρώνει εισφορά». Το κείμενο διευκρινίζει, ακόμη ότι οι Αθηναίοι δεν επιτρέπεται να κατέχουν γη στη χώρα των συμμαχικών πόλεων: «Δεν θα υπάρχει καμιά ιδιοκτησία των Αθηναίων ούτε δημόσια ούτε ιδιωτική στη γη των συμμάχων». Οι διαφωνίες θα παραπέμπονται στο συμβούλιο των αντιπροσώπων των συμμαχικών πόλεων και οι τυχόν παραβάτες της συνθήκης στο συμμαχικό δικαστήριο. Είναι φανερό ότι σκοπός της συνθήκης ήταν να προσφέρει στους συμμάχους εγγυήσεις για την αποφυγή των παρεκτροπών που χαρακτήριζαν τον αθηναϊκό ιμπεριαλισμό του 5ου π. Χ. αιώνα και να δώσει στη συμμαχία καθαρά ομοσπονδιακή μορφή Και πραγματικά, τουλάχιστον τα πρώτα χρόνια της συμμαχίας, οι Αθηναίοι φαίνεται ότι σεβάστηκαν γενικά τούς κανονισμούς. Οι Αθηναίοι είχαν ακόμη την υποχρέωση να μην εισπράττουν φόρους. Μόνο σε περίπτωση πολέμου μπορούσαν να ζητήσουν από τους συμμάχους μια έκτακτη εισφορά, τη «σύνταξη». Καθώς όμως τον 4ο π. Χ. αιώνα οι πόλεμοι φούντωναν αδιάκοπα ο ένας μετά τον άλλον, οι συντάξεις πολλαπλασιάστηκαν, και πολύ γρήγορα οι Αθηναίοι ξαναγύρισαν στις ίδιες εκείνες συνήθειες πού ωστόσο είχαν δεσμευτεί να αποφύγουν (Mossé, 2002).

Στον λόγο που εξετάζουμε ο Δημοσθένης παρουσιάζεται ως ένας αγωνιστής που εξακολουθεί να παλεύει αντίθετα με τα ρεύματα του καιρού του. Κατά την άποψή του έπρεπε οι Αθηναίοι να δώσουν τέλος στην απομόνωση προσφέροντας με επιλεκτικότητα και σύνεση βοήθεια στα κράτη που ζητούσαν ένωση.

Στην πρόθεση του «Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας» ο Δημοσθένης επιδιώκει συγκεκριμένα πρώτον, να επιρρίψει τις ευθύνες της αποστασίας των Ροδίων στον Μαύσωλο κυρίως και στους Χίους και Βυζάντιους. Έτσι, θα αποσείσει την κύρια ευθύνη από τους Ροδίους (αυτό φαίνεται και από την τοποθέτηση των Ροδίων στην τελευταία θέση της λίστας των πόλεων που αποστάτησαν). Δεύτερον, να απαλλάξει τους Αθηναίους από κάθε ενοχή, παρουσιάζοντας τον Συμμαχικό πόλεμο ως αποτέλεσμα συνωμοσίας και εξαπάτησης και όχι ως φυσιολογική αντίδραση των συμμάχων της στην ηγεμονική της συμπεριφορά. Τρίτον, να αποδείξει στους συμπολίτες του ότι βοηθώντας τους Ροδίους θα καταρρίψουν τις εναντίον τους συκοφαντίες και θα αποκαταστήσουν το γόητρο της πόλης τους κερδίζοντας την ανεπιφύλακτη φιλία όλων των δημοκρατικών.

Η παρούσα διδακτική πρόταση στηρίζεται στις αρχές της υποβοηθούμενης ανακαλυπτικής μάθησης με σταδιακή πριμοδότηση της αυτενέργειας του μαθητή και συνακόλουθη υποχώρηση της υποστήριξης του διδάσκοντος. Αναγκαία θεωρείται η κινητοποίηση του ενδιαφέροντος των μαθητών και η ενεργοποίησή τους στο πλαίσιο της ομάδας. Ο διδάσκων παρέχει τα κατάλληλα ερεθίσματα και τα μεθοδολογικά εργαλεία στους μαθητές που επιχειρούν να κατακτήσουν δημιουργικά τη γνώση, ενώ καλλιεργούν τις ερευνητικές τους δεξιότητες. Οι μαθητές έχουν την ευκαιρία να αποκτήσουν πρόσβαση σε ποικίλους σημειωτικούς πόρους το περιεχόμενο των οποίων εθίζονται στο να αποτιμούν, να αξιολογούν και να επεξεργάζονται κατάλληλα, προκειμένου να οδηγηθούν στην παραγωγή πρωτότυπου, προσωπικού υλικού. Ταυτόχρονα, αναπτύσσουν ικανότητες ανάλυσης πληροφοριών, σύνθεσης απόψεων, σύγκρισης και αξιολόγησης, ενώ δημιουργείται από τη σύζευξη της εικόνας με τον λόγο έντονο ενδιαφέρον των μαθητών και καλλιεργείται κλίμα άμιλλας.

Η παρούσα προσέγγιση θα γίνει σύμφωνα με την κειμενοκεντρική μέθοδο διδασκαλίας, με την οποία έμφαση δίνεται στο ίδιο το κείμενο, στο σύνολό του, στη βαθύτερη κατανόησή του από διδάσκοντες και διδασκόμενους σε όλα τα επίπεδα .Για τον λόγο αυτόν το κείμενο αντιμετωπίζεται όχι αποσπασματικά, αλλά ως μέρος ενός ευρύτερου συνόλου και μιας μεγάλης παράδοσης καθώς και ως μέρος μιας μεγαλύτερης συγγραφικής παραγωγής .

Το σενάριο εφαρμόστηκε σε ένα τμήμα Θεωρητικής Κατεύθυνσης Β΄ Λυκείου αποτελούμενο από δεκαεπτά μαθητές από τους οποίους δεκαέξι κορίτσια και ένα αγόρι του οποίου η μητρική γλώσσα δεν είναι τα ελληνικά και στο πλαίσιο της οικογένειας του οποίου δε μιλιούνται τα ελληνικά αποκλειστικά. Η εξοικείωση των μαθητών με τις ΤΠΕ είναι ικανοποιητική, καθώς έχει προηγηθεί η διδασκαλία ενός ακόμη σεναρίου στον «Υπέρ Μαντιθέου» λόγο του Λυσία. Οι μαθητές εργάζονται χωρισμένοι σε πέντε ομάδες (τρεις ομάδες των τριών και δύο των τεσσάρων ατόμων),ανομοιογενείς ως προς την επίδοση και εκπονούν τις δραστηριότητες του Φύλλου Εργασίας. Όταν ολοκληρώσουν, παρουσιάζουν τα αποτελέσματα των εργασιών τους.

Δ. Σκεπτικό-στόχοι και συνδυασμός τους

Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωής

Επιχειρείται οι μαθητές :

· Να κατανοήσουν τη συνθετότητα των παραγόντων υπό την επίδραση των οποίων διαμορφώνεται η εξωτερική πολιτική των κρατών.

· Να αντιληφθούν τον ρόλο των πολιτικών αρχόντων στην αφύπνιση των πολιτών και να εκτιμήσουν την αξία της διορατικότητας και της σύνθεσης στην πολιτική .

Γνώσεις για τη γλώσσα

Επιχειρείται οι μαθητές :

· Να έρθουν σε επαφή με όσο το δυνατόν περισσότερα κείμενα του Δημοσθένη, για να αποκτήσουν ολοκληρωμένη άποψη για ,τους εκφραστικούς τρόπους του ρήτορα.

· Να αντιληφθούν τους περιορισμούς στους οποίους υπόκεινται οι συγγραφείς.

· Να κατανοήσουν τον ρόλο των μετοχών στην αρχαία ελληνική γλώσσα.

· Να αναγνωρίσουν τις ιδιομορφίες του αρχαίου ελληνικού λόγου.

Γραμματισμοί

Επιχειρείται οι μαθητές :

· Να ασκηθούν στον διάλογο, στην κριτική αποτίμηση πηγών διαφορετικού είδους για την εξαγωγή συμπερασμάτων και στην παραγωγή προφορικού ή γραπτού λόγου σε συγκεκριμένο επικοινωνιακό πλαίσιο.

· Να αξιοποιούν αποτελεσματικά τη χρήση ψηφιακών πόρων για τη συναγωγή πληροφοριών.

· Να ασκηθούν στη χρήση ηλεκτρονικών λεξικών και σωμάτων κειμένων.

· Να εξοικειωθούν με ανοιχτά περιβάλλοντα μάθησης.

Διδακτικές Πρακτικές

-

Ε. Λεπτομερής παρουσίαση της πρότασης

Αφετηρία

Έχει προηγηθεί η διδασκαλία του προοιμίου του ρητορικού λόγου, χωρίς όμως να αναφερθούν λεπτομερειακά τα γεγονότα με τα οποία σχετίζεται. Έγινε σαφές στους μαθητές ότι πρόκειται για ένα άλλο είδος ρητορικού λόγου, τον συμβουλευτικό λόγο και επιχειρήθηκε σύγκριση με τον λόγο του Λυσία που διδάχθηκαν στο προηγούμενο τετράμηνο. Η ανασύνθεση του ιστορικού πλαισίου θα ζητηθεί επαγωγικά από τους μαθητές με στόχο την οικείωση των γεγονότων, ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη κατανόηση του αρχαίου κειμένου.

Η εφαρμογή του σεναρίου δεν ακολούθησε τον αρχικό σχεδιασμό κι αυτό γιατί το σενάριο διδάχθηκε όταν οι μαθητές είχαν τελειώσει σχεδόν την προβλεπόμενη ύλη του Δημοσθένη ως ανακεφαλαίωση.

Το εισαγωγικό Φύλλο Εργασίας έχει ως επιμέρους στόχο να κατανοηθούν από τους μαθητές τα γεγονότα που συνθέτουν το ιστορικό πλαίσιο του λόγου, τα πρόσωπα και οι επιδιώξεις τους. Για τον λόγο αυτόν αρχικά ζητείται ο εντοπισμός του γεωγραφικού χώρου μέσω της ενεργοποίησης του λογισμικού GoogleEarth με τη βοήθεια του οποίου θα κατασκευαστεί χάρτης της περιοχής και θα εμπλουτιστεί με πληροφορίες για τους συμμάχους και τη δράση τους. Μετά από έρευνα των γεγονότων αναλαμβάνουν υποδυόμενοι έναν ρόλο να αποδείξουν πως τα έχουν κατανοήσει κατασκευάζοντας μία σειρά ηλεκτρονικών ασκήσεων διαβαθμισμένης δυσκολίας. Στο σημείο αυτό ζητείται όχι η απλή παράθεση γεγονότων αλλά η κατάδειξη της βαθύτερης εσωτερικής τους σχέσης. Στη συνέχεια, εντοπίζουν το ψήφισμα της Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας, αξιολογούν το περιεχόμενό του και επιχειρούν να ανασυνθέσουν την προσωπικότητα του Μαυσώλου μέσω πληροφοριών για το μαυσωλείο της Αλικαρνασού και από τους «Νεκρικούς διαλόγους» του Λουκιανού.

Στην πρώτη δραστηριότητα δεν ακολουθήθηκε η προβλεπόμενη πορεία. Λόγω πίεσης χρόνου οι μαθητές κατέβασαν έναν διαθέσιμο από το διαδίκτυο χάρτη και επισήμαναν τις περιοχές. Οι δραστηριότητες 4 και 5 πραγματοποιήθηκαν, αλλά η μεταφραστική απόδοση του ψηφίσματος δυσκόλεψε τους μαθητές, καθώς δεν ήτων εξοικειωμένοι με τη συγκεκριμένη μορφή αρχαίου ελληνικού λόγου. Ιδιαίτερα θετική ανταπόκριση έδειξαν στον «Νεκρικό διάλογο» του Λουκιανού και τους εντυπωσίασε η θεατρικότητα και το σκωπτικό ύφος απέναντι στο Μαύσωλο.

Στο δεύτερο Φύλλο Εργασίας ασχολούνται με το κείμενο. Ανιχνεύουν τη χρήση συγκεκριμένων λέξεων και την εξετάζουν διαχρονικά. Ασχολούνται με τις μετοχές και την ανάλυσή τους, συγκρίνουν το κείμενο που προκύπτει μετά από την ανάλυση των μετοχών, ώστε να κατανοήσουν τις ιδιαιτερότητες του αρχαίου ελληνικού λόγου. Εντοπίζουν την ευρεία χρήση της αντίθεσης και την αξιολογούν από την άποψη των στόχων του ρήτορα, ενώ μελετώντας παράλληλα κείμενα του Δημοσθένη μπορούν να κατανοήσουν τις πολιτικές θέσεις του ρήτορα. Με τον τρόπο αυτό εξοικειώνονται με τους τρόπους του ρήτορα, διαβάζοντας περισσότερο κείμενό του .

Οι λεξιλογικές δραστηριότητες πραγματοποιήθηκαν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία. Λίγο πιο απαιτητικές από την άποψη του χρόνου ήταν οι δραστηριότητες 7 και 8 που αφορούσαν στην προσέγγιση των κειμένων .

Στο τρίτο Φύλλο Εργασίας εστιάζουμε στο θέμα της φιλίας και της συμμαχίας, για να μεταβούμε αργότερα στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνεται η εξωτερική πολιτική των κρατών. Αρχικά, οι μαθητές μελετούν χωρίο από τα «Ηθικά Νικομάχεια» του Αριστοτέλη, όπου προσδιορίζονται τα είδη της φιλίας και τους ζητείται να εντάξουν τις φιλίες των Αθηναίων που περιγράφονται στον λόγο του Δημοσθένη. Κατόπιν, μελετούν από τον «Επιτάφιο» του Περικλή το κεφάλαιο 40 όπου αναφέρονται τα σχετικά με το πώς οι Αθηναίοι αποκτούν τις συμμαχίες και τα αντιδιαστέλλουν με όσα γράφει ο Θουκυδίδης για τη συμπεριφορά των Αθηναίων προς τους Μηλίους. Παρακολουθούν τη συμπεριφορά των Περσών στον ελλαδικό χώρο και αντιλαμβάνονται την ευρεία χρήση από αυτούς του δόγματος «διαίρει και βασίλευε» καθώς και το αυξημένο ενδιαφέρον των ξένων δυνάμεων για το Αιγαίο .Τέλος, δίνεται η ευκαιρία για προβληματισμό γύρω από τους παράγοντες διαμόρφωσης της εξωτερικής πολιτικής των κρατών .

Το τρίτο Φύλλο Εργασίας κρίθηκε απαιτητικό, κυρίως από την άποψη του χρόνου. Διατέθηκε μία ώρα για την πραγματοποίηση των δραστηριοτήτων, ενώ στην πραγματικότητα θα απαιτούνταν τουλάχιστον άλλες δύο καθώς τα αρχαία ελληνικά κείμενα που πρέπει να προσεγγίσουν οι μαθητές είναι πολλά και χρειάζεται εμβάθυνση σε αυτά και όχι επιφανειακή προσέγγισή τους.

Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείο

Το σενάριο είναι συμβατό με τα Αναλυτικά Προγράμματα Σπουδών και τις Οδηγίες διδασκαλίας, με μια απόκλιση στις προβλεπόμενες διδακτικές ώρες ανά ενότητα, που δικαιολογούνται από τη χρήση των ΤΠΕ.

Αξιοποίηση των ΤΠΕ

Αναμένεται με τη χρήση των ΤΠΕ να κινητοποιηθεί το ενδιαφέρον και η δημιουργικότητα των μαθητών. Με την ποικιλία των δραστηριοτήτων διευκολύνεται η προσέγγιση του κειμένου, αφυπνίζεται η ερευνητική ικανότητα των μαθητών, γεγονός που συντελεί στη δημιουργία κριτικά σκεπτόμενων πολιτών. Οι μαθητές με βάση την αρχή της φθίνουσας καθοδήγησης σταδιακά αφήνονται ελεύθεροι να δράσουν και να συνεργαστούν ανακαλύπτοντας τη γνώση, να συλλέξουν, να επεξεργαστούν, να επιλύσουν προβλήματα, να εκφράσουν τα συμπεράσματά τους.

Κείμενα

Κείμενα σχολικών εγχειριδίων

Ρητορικά Κείμενα Β΄ Γενικού Λυκείου (θεωρητικής κατεύθυνσης): Δημοσθένους, «Υπέρ της Ροδίων Ελευθερίας»

Ρητορικά Κείμενα Β΄ Γενικού Λυκείου (θεωρητικής κατεύθυνσης): Δημοσθένους, «Υπέρ Μεγαλοπολιτών»

Υποστηρικτικό / εκπαιδευτικό υλικό

Κείμενα εκτός σχολικών εγχειριδίων

Θουκυδίδης, «Ιστορίαι». Στο ThucydidisHistoriae. Ι–ΙΙ. H.S. Jones & J.E. Powell, εκδ. 1942. 2η έκδ. Οξφόρδη: Clarendon Press. Ανατ. 1967–70]. [Μτφρ. Ε.Κ. Βενιζέλος. [1940] 1960. Θουκυδίδου Ιστορίαι. Ι–ΙΙ. 2η έκδ. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας. (1η έκδ. Οξφόρδη: Οxford University Press)]. [Μτφρ. Ε. Λαμπρίδη. 1962. Θουκυδίδου Ιστορία. Πρόλογος, μετάφραση, σχόλια. Εισαγωγή: Ι.Θ. Κακριδής. Ι–IV. Αθήνα: Γκοβόστης]. [Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα].

Δημοσθένης «Υπέρ Μεγαλοπολιτών». Στο Demosthenis Orationes. Ι–III. S.H. Butcher & W. Rennie, εκδ. 1903–31. Οξφόρδη: Clarendon Press. Ανατ. 1960–66]. [Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος. 1960. Δημοσθένους Λόγοι. Περί των Συμμοριών, Υπέρ Μεγαλοπολιτών, Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας, Περί συντάξεως. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος]. [Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος & Ν.Γ. Κασιμάκος. [1939] χ.χ. Δημοσθένης. Λόγοι. V, Περί συντάξεως, Περί των συμμοριών, Περί της των Ροδίων Ελευθερίας, Υπέρ Μεγαλοπολιτών, Περί της ατελείας προς Λεπτίνην. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος]. [Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα].

Δημοσθένης, «Περί των Συμμοριών». Στο Demosthenis Orationes. Ι–III. S.H. Butcher & W. Rennie, εκδ. 1903–31. Οξφόρδη: Clarendon Press. Ανατ. 1960–66]. [Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος. 1960. Δημοσθένους Λόγοι. Περί των Συμμοριών, Υπέρ Μεγαλοπολιτών, Υπέρ της Ροδίων ελευθερίας, Περί συντάξεως. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος]. [Μτφρ. Κ.Θ. Αραπόπουλος & Ν.Γ. Κασιμάκος. [1939] χ.χ. Δημοσθένης. Λόγοι. V, Περί συντάξεως, Περί των συμμοριών, Περί της των Ροδίων Ελευθερίας, Υπέρ Μεγαλοπολιτών, Περί της ατελείας προς Λεπτίνην. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Αθήνα: Ζαχαρόπουλος]. [Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα].

Αριστοτέλης, «Ηθικά Νικομάχεια». Στο Aristotelis Ethica Nicomachea. Ι. Bywater, εκδ. 1894.Οξφόρδη: Clarendon Press. Ανατ. 1962]. [Μτφρ. Δ. Λυπουρλής. 2002. Αριστοτέλης. Ηθικά Νικομάχεια. Βιβλίο Β'. Εισαγωγή, μετάφραση, σχόλια. Θεσσαλονίκη: Ζήτρος]. [Μτφρ. Α. Δαλέζιος. [1949–50] 1975. Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια. Αρχαίον κείμενον, εισαγωγή, μετάφρασις, σημειώσεις. Αθήνα: Πάπυρος]. [Μτφρ. Β. Μοσκόβης. 1993. Αριστοτέλους Ηθικά Νικομάχεια. Ι–ΙΙ. Αθήνα: Νομική Βιβλιοθήκη]. [Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα].

Ιστοσελίδες

Βικιπαίδεια [Ελεύθερη Διαδικτυακή Εγκυκλοπαίδεια].

Google Earth [Πρόγραμμα Γραφικής Απεικόνισης της Γης].

Η Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία [πηγή: Θεωρία και ιστορία της ελληνικής γλώσσας. Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα].

Συνέπειες της απώλειας των συμμαχικών εσόδων [πηγή: Ινστιτούτο Μείζονος Ελληνισμού].

Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία [πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού].

Αρτεμισία [πηγή: Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού].

Νεκρικοί Διάλογοι [πηγή: Ανέμη. The Digital Library of Modern Greek Studies].

Μαρκαντωνάτος, Γ. Η αλαζονεία της δύναμης [πηγή: εφημερίδα «Το Βήμα» 25/01/2124].

Λεξικό της Κοινής Νεοελληνικής [πηγή: Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα].

Text2mindmap [Ελεύθερο λογισμικό δημιουργίας εννοιολογικών χαρτών].

Διδακτική πορεία /στάδια/φάσεις

Η διδασκαλία ακολουθεί ουσιαστικά τρία στάδια – φάσεις. Το πρώτο μπορούμε να θεωρήσουμε ότι είναι ένα πραγματολογικό στάδιο, δηλαδή αυτό της διερεύνησης του ιστορικού πλαισίου στο οποίο πραγματοποιούνται τα γεγονότα με τα οποία σχετίζεται ο λόγος. Το δεύτερο στάδιο θα μπορούσε να χαρακτηρισθεί περισσότερο ως ένα κειμενικό στάδιο, καθώς εστιάζει στην προσέγγιση του κειμένου ή των κειμένων του συγγραφέα, αξιοποιώντας τα λεξικά, τα σώματα κειμένων και τις μεταφραστικές εκδοχές της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα .Το τρίτο στάδιο είναι κυρίως ιδεολογικό και με αυτό επιδιώκεται αυτό που ο Β. Τσάφος ονομάζει η αναζήτηση μιας εναλλακτικής αρχαιογνωσίας.. Πρόκειται για μια προσπάθεια ανασύνθεσης του αρχαίου κόσμου χωρίς ακραίες εξιδανικεύσεις και αμφισβητήσεις που ως τελικό στόχο έχει την ανάδειξη της πολυπλοκότητάς του. Πρέπει να προσθέσουμε ότι βασική επιδίωξή μας είναι να καθοδηγήσουμε τους μαθητές, παρέχοντας όμως περιθώρια ελευθερίας για προσωπική ενασχόληση και έρευνα και να επισημάνουμε ότι η ποικιλία του διδακτικού υλικού μπορεί να αποτελέσει μιας μορφής προστιθέμενη παιδαγωγική αξία.

στ. φύλλα εργασίας

Εισαγωγικό Φύλλο Εργασίας

Το ιστορικό πλαίσιο –Οι Πρωταγωνιστές

Ονοματεπώνυμα μαθητών /μαθητριών

1. 1.Να ενεργοποιήσετε το λογισμικό GoogleEarth που υπάρχει στην Επιφάνεια Εργασίας του υπολογιστή σας. Κατόπιν, να δημιουργήσετε ένα χάρτη της περιοχής του Αιγαίου ,όπου θα εντοπίσετε τη Χίο, τη Ρόδο, το Βυζάντιο, την περιοχή της Καρίας όπου βασιλεύει ο Μαύσωλος .

2. Αφού κάνετε ελεύθερη αναζήτηση στο διαδίκτυο και συγκεντρώσετε πληροφορίες και εικόνες για τα παραπάνω ζητούμενα, να τις οργανώσετε κατάλληλα και να τις ενσωματώσετε στο χάρτη που δημιουργήσατε .(Ουσιαστικά ο στόχος σας είναι να δημιουργήσετε σύντομα εγκυκλοπαιδικά λήμματα για τα παραπάνω. Να φροντίσετε να είστε σύντομοι και περιεκτικοί )

3. Ας ανασυνθέσουμε τώρα τα ιστορικά γεγονότα:

· Να ανατρέξετε στους υπερδεσμούς :

· Αρτεμισία

· Η Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία

· Συνέπειες της απώλειας των συμμαχικών εσόδων

· Δεύτερη Αθηναϊκή Συμμαχία

να διαβάσετε τα στοιχεία που παρατίθενται σχετικά με τη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία,τα αίτια και την έκβαση του συμμαχικού πολέμου, κρατώντας σημειώσεις.

· Υποθέστε ότι θέλετε να βοηθήσετε τους συμμαθητές σας της Α΄ τάξης που εξετάζονται σε διαγώνισμα τετραμήνου με ύλη την κατάσταση στο Αιγαίο, τη Β΄ Αθηναϊκή Συμμαχία και τον Συμμαχικό πόλεμο. Η αποστολή σας είναι να κατασκευάσετε ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής, συμπλήρωσης κενών και ανάπτυξης για την παραπάνω ύλη. Θα χρησιμοποιήσετε τις υπηρεσίες των GoogleDocs,οι ερωτήσεις σας θα είναι διαβαθμισμένης δυσκολίας και δε θα υπερβαίνουν τις 15-17.

4. Στον υπερδεσμό αυτόν θα βρείτε το ψήφισμα για την ίδρυση της Β΄ Αθηναϊκής Συμμαχίας. Να προσπαθήσετε να απομονώσετε από αυτό τα σημεία που αφορούν στις υποχρεώσεις των Αθηναίων και των συμμάχων τους, συμπληρώνοντας τον παρακάτω πίνακα :

ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ

Τώρα να προσπαθήσετε να αξιολογήσετε τους όρους του ψηφίσματος, ιεραρχώντας τους σε έναν πίνακα που στη βάση του θα τοποθετείται ο λιγότερο σημαντικός και στην κορυφή του ο περισσότερο σημαντικός

5. 5.Κομβικό ρόλο στα γεγονότα που εξετάζουμε διαδραματίζει ο Μαύσωλος, σατράπης της Καρίας .Στόχος μας είναι να ανασυνθέσουμε την προσωπικότητα του Μαυσώλου, εστιάζοντας στις επιδιώξεις του, χρησιμοποιώντας το κείμενο και τους παρακάτω υπερδεσμούς :

· α .Την εγκυκλοπαίδεια του Ιδρύματος Μείζονος Ελληνισμού που θα βρείτε εδώ χρησιμοποιώντας τη μηχανή αναζήτησης της Εγκυκλοπαίδειας.

· β.Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα όπου θα διαβάσετε τα σχετικά με το Μαυσωλείο της Αλικαρνασού.

· γ. Μετάφραση από το έργο «Νεκρικοί Διάλογοι» του Λουκιανού και πιο συγκεκριμένα το διάλογο Μαύσωλου-Χάρωνα που θα βρείτε εδώ.

Χρησιμοποιώντας τα στοιχεία που συγκεντρώσατε παραπάνω να γράψετε ένα σύντομο κείμενο 200 λέξεων περίπου με τίτλο «Ποιος ήταν ο Μαύσωλος και ποιος ο ρόλος του;»

Φύλλο Εργασίας 2

Το Κείμενο

Ονοματεπώνυμα μαθητών /μαθητριών

1. ᾐτιάσαντο: Να εισέλθετε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα και στο Βασικό Λεξικό της Αρχαίας Ελληνικής να κάνετε αναζήτηση με τελεστή χρησιμοποιώντας ως κλειδί αιτι%. Να αντιγράψετε σε ένα έγγραφο του Word τις αναφορές που προκύπτουν. Κατόπιν να αναζητήσετε στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής τη σημασία των παραγώγων του ρήματος και τέλος να κάνετε Αποστολή στα Σώματα Κειμένων και να ανοίξετε τις αναφορές. Αφού μελετήσετε το υλικό που συγκεντρώσατε, να εξηγήσετε σε ένα σύντομο κείμενο στο Word 150 λέξεων τη σημασία και την επιλογή του συγκεκριμένου ρήματος από τον ρήτορα .

2. πρυτανεύσας: να εισέλθετε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα και να μεταβείτε στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής. Να κάνετε αναζήτηση της λέξης με τελεστή και να ανοίξετε όλες τις αναφορές που προκύπτουν. Ακόμα, να κάνετε αποστολή του αρχικού τύπου στα Σώματα και να ανοίξετε όλες τις αναφορές. Επίσης, μπορείτε να μεταβείτε στον ακόλουθο δικτυακό τόπο να επαναλάβετε την αναζήτηση, για να εμπλουτίσετε τα αποτελέσματα της έρευνάς σας .

Τέλος, θα κατασκευάσετε έναν πίνακα με δύο στήλες στις οποίες θα φαίνεται η αρχική και η μετέπειτα σημασία της λέξης τον οποίο θα εμπλουτίσετε με παραδείγματα από το υλικό που συγκεντρώσατε.

3. Να δημιουργήσετε έναν πίνακα με τρεις στήλες: Στην πρώτη θα περιλάβετε όλους τους ρηματικούς τύπους του κειμένου ,στη δεύτερη τη μετάφρασή τους και στην τελευταία το υποκείμενό τους .

ΡΗΜΑ/ΡΗΜΑΤΙΚΟΣ ΤΥΠΟΣ

ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ

ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ

4. φανήσεται δ’ ὁ μὲν πρυτανεύσας ταῦτα καὶ πείσας Μαύσωλος, φίλος εἶναι φάσκωνῬοδίων, τὴν ἐλευθερίαν αὐτῶν ἀφῃρημένος, οἱ δ’ ἀποδείξαντες ἑαυτοὺς συμμάχους Χῖοι καὶ Βυζάντιοι τοῖς ἀτυχήμασιν αὐτῶν οὐ βεβοηθηκότες, [4] ὑμεῖς δ’, οὓς ἐφοβοῦντο, μόνοι τῶν πάντων τῆς σωτηρίας αὐτοῖς αἴτιοι.

Να ανατρέξετε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα και ξαναθυμηθείτε τη θεωρία που αφορά στις μετοχές. Κατόπιν, να αναλύσετε τις μετοχές του κειμένου που υπογραμμίζονται και να μεταγράψετε το κείμενο με αναλυμένη μορφή μετοχών .

Να συγκρίνετε τη μορφή κειμένου που προκύπτει με την παραπάνω μορφή σε μία παράγραφο 80 λέξεων .

5. Να αντιγράψετε και να επικολλήσετε το αρχαίο κείμενο στο Φύλλο Εργασίας σας Να χρησιμοποιήσετε τα Εργαλεία της Σχεδίασης για να δείξετε τον ρόλο των αντιθέσεων στο κείμενο. Να καταγράψετε τα συμπεράσματά σας σε μία παράγραφο 80 λέξεων, με έμφαση στην πρόθεση του Δημοσθένη.

6. Να εισέλθετε στις Ψηφίδες για την ελληνική γλώσσα και στην Επιτομή του Λεξικού Liddell-Scott, να αναζητήσετε τη σημασία της λέξης «σύμβολον», να αντιγράψετε και να επικολλήσετε τη σημασία του σε ένα έγγραφο του Word. Να επεξεργαστείτε το λήμμα του λεξικού, κάνοντας έναν πίνακα σημασιών της αρχαίας λέξης. Να αναζητήσετε, επίσης, τη σημασία της λέξης στο Λεξικό της κοινής νεοελληνικής και να κάνετε Αποστολή στα Σώματα Τέλος, να εξηγήσετε σε μία παράγραφο 120 λέξεων γιατί ο Δημοσθένης χρησιμοποιεί τη συγκεκριμένη λέξη για να χαρακτηρίσει τη συμπεριφορά των Αθηναίων.

7. Να εισέλθετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να μελετήσετε με τη βοήθεια της μετάφρασης από τον λόγο του Δημοσθένη «Υπέρ της Ροδίων Ελευθερίας» τις παραγράφους 19-20 αντιγράφοντας κι επικολλώντας σε ένα αρχείο Word τις θέσεις του Δημοσθένη σε σχέση με τη συμφέρουσα για την πόλη των Αθηναίων πρόταση.

8. Να εισέλθετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να μελετήσετε με τη βοήθεια της μετάφρασης από τον λόγο του Δημοσθένη «Υπέρ Μεγαλοπολιτών» τις παραγράφους 30-32 αντιγράφοντας κι επικολλώντας σε ένα αρχείο Word τις θέσεις του Δημοσθένη σε σχέση με τη συμφέρουσα για την πόλη των Αθηναίων πρόταση.

9. Τέλος, αφού κατασκευάσετε πίνακα με δύο στήλες στις οποίες θα φαίνονται τα κοινά στοιχεία των δύο λόγων θα συνθέσετε ένα σύντομο κείμενο 250 λέξεων όπου θα εξηγείτε τις θέσεις του Δημοσθένη σε σχέση με τη στάση των Αθηνών απέναντι στις άλλες ελληνικές πόλεις.

Φύλλο Εργασίας 3 :

Οι Ιδέες

1. φίλοι : Να εισέλθετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα. Από τον Κατάλογο Κειμένων να εντοπίσετε τα «Ηθικά –Νικομάχεια» του Αριστοτέλη και να μελετήσετε το τμήμα 1155a3 -1157a με τη βοήθεια των μεταφράσεων που υπάρχουν εκεί. Για τις άγνωστες λέξεις μπορείτε να συμβουλευτείτε το λεξικό της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα. Κατόπιν, χρησιμοποιώντας τα εργαλεία του Επεξεργαστή Κειμένου να κατασκευάσετε ένα διάγραμμα σχετικά με τα είδη της φιλίας κατά τον Αριστοτέλη στο οποίο θα περιλαμβάνονται και φράσεις του αρχαίου κειμένου.

2. Με βάση όσα διαβάσατε παραπάνω και τα πορίσματα του πρώτου Φύλλου Εργασίας στο οποίο μπορείτε να ανατρέξετε, να εντάξετε τις φιλίες των Αθηναίων σε όσα αναφέρει ο Αριστοτέλης.

Στη συνέχεια θα παρακολουθήσουμε τις θέσεις των Αθηναίων σχετικά με την απόκτηση των συμμαχιών και στο τέλος θα προχωρήσουμε στη διαμόρφωση της άποψης μας

3. Στον «Επιτάφιό» του ο Περικλής δίνει τη δική του εκδοχή για το πώς αποκτούν οι Αθηναίοι τις συμμαχίες.

Ας δούμε ποια είναι αυτή : Να εισέλθετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να εντοπίσετε το κεφάλαιο 40 του «Επιταφίου» του Περικλή και να το διαβάσετε με τη βοήθεια της μετάφρασης Λαμπρίδη. Κατόπιν, να ετοιμάσετε προσχεδιασμένο προφορικό λόγο διάρκειας 3 λεπτών, όπου θα εξηγείτε την άποψη του Περικλή για την απόκτηση φίλων από τους Αθηναίους.

4. Να εισέλθετε στην Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να μελετήσετε με τη βοήθεια της μετάφρασης Λαμπρίδη το τμήμα από τις «Ιστορίες» του Θουκυδίδη 5.112.1–5.114.2, εστιάζοντας στη συμπεριφορά των Αθηναίων προς τους Μηλίους. Κατόπιν να μεταβείτε στον παρακάτω υπερδεσμό και να μελετήσετε το άρθρο του Γ. Μαρκαντωνάτου.

Συνθέτω: Λαμβάνοντας υπόψη τα στοιχεία που έχετε συγκεντρώσει από όλες τις παραπάνω δραστηριότητες θα συντάξετε ένα άρθρο, κατάλληλο για να δημοσιευθεί σε επιστημονικό ιστορικό περιοδικό έκτασης περίπου 250 λέξεων με θέμα τις συμμαχίες των Αθηναίων κατά τον 5ο και 4ο αι. π.Χ., στο οποίο θα παραπέμπετε και στα αρχαία κείμενα. Για να γνωρίσετε τη δομή συγγραφής επιστημονικού άρθρου, μπορείτε να συμβουλευθείτε το επιστημονικό περιοδικό ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΑ του οποίου τεύχος αναφέρεται στην αθηναϊκή δημοκρατία.

5. Να εισέλθετε στον ιστότοπο της Πύλης για την Ελληνική Γλώσσα, να εντοπίσετε το λόγο του Δημοσθένη «Περί Συμμοριών» και συγκεκριμένα το τμήμα 14.3-14.6 και να το μελετήσετε με τη βοήθεια των μεταφράσεων που υπάρχουν εκεί. Κατόπιν, θα κατασκευάσετε πίνακα με τέσσερις στήλες στον οποίο θα φαίνονται αφενός οι ενέργειες του Πέρση βασιλιά και το ρήμα/ρηματικός τύπος που τις αποδίδει και αφετέρου οι ενέργειες των Ελλήνων και τα αντίστοιχα ρήματα/ρηματικοί τύποι.

Κατόπιν, να μελετήσετε το άρθρο του Γ. Μαρκαντωνάτου «Η αλαζονεία της δύναμης» που αναφέρεται στο δόγμα «διαίρει και βασίλευε» με ιστορικά παραδείγματα.

Τέλος, αφού λάβετε υπόψη σας όλα όσα μελετήσατε μέχρι τώρα, θα γράψετε ένα άρθρο περίπου 250 λέξεων για να δημοσιευθεί στην ιστοσελίδα του σχολείου με τίτλο «Κινήσεις τακτικής στο Αιγαίο »

6. Να εισέλθετε στον ιστότοπο του Υπουργείου Εξωτερικών και να παρακολουθήσετε τις διαδρομές Διμερείς σχέσεις της Ελλάδος και Ειδικά θέματα εξωτερικής πολιτικής και η Ελλάδα στους διεθνείς οργανισμούς Να κατασκευάσετε έναν εννοιολογικό χάρτη χρησιμοποιώντας το Text2MindMap ή τα εργαλεία του Word όπου θα φαίνονται οι παράγοντες υπό την επίδραση των οποίων διαμορφώνεται η εξωτερική πολιτική της χώρας μας. Τέλος, θα χρησιμοποιήσετε το υλικό που έχετε μέχρι τώρα επεξεργαστεί για να γράψετε ένα άρθρο 300 λέξεων στο οποίο θα συγκρίνετε την εξωτερική πολιτική του τότε και του σήμερα.

ζ. αλλες εκδοχες

Ορισμένες πτυχές του σεναρίου προσφέρονται για περαιτέρω διερεύνηση. Μία από αυτές θα μπορούσε να είναι η έννοια της φιλίας και της συμμαχίας. Η έννοια της φιλίας απασχολεί την ευαίσθητη εφηβική ψυχή και η σχέση με τους φίλους καταλαμβάνει αρκετό χρόνο της καθημερινότητας του μαθητή, οπότε θα ήταν πολύ ενδιαφέρον να συνδεθούν τα παραπάνω με τη μελέτη κειμένων όπως τα «Ηθικά –Νικομάχεια» του Αριστοτέλη και ο “De amicitia” λόγος του Κικέρωνα .

Ακόμα, θα μπορούσε να διερευνηθεί ο ρόλος των Περσών από την εποχή της ειρήνης του Ανταλκείδα με παράλληλα κείμενα από τους ιστορικούς Ξενοφώντα και Διόδωρο Σικελιώτη.

η. κριτικη

Tο σενάριο φαίνεται αρκετά καθοδηγητικό λόγω του περιορισμένου διαθέσιμου χρόνου και της βαρύτητας των δραστηριοτήτων που πρέπει να εκτελεστούν. Βασική επιδίωξη του διδάσκοντος είναι να μπορούν οι μαθητές να χρησιμοποιούν πρωτίστως με ευχέρεια την Πύλη για την Ελληνική Γλώσσα και να προσφεύγουν σε αυτή σε κάθε προσπάθεια προσέγγισης αρχαίου κειμένου.

θ . βιβλιογραφια

Βαρμάζης, Ν. Δ. 1999. Διδακτική των αρχαίων ελληνικών Από την παράδοση στην ανανέωση της διδακτικής μεθόδου. Εκδόσεις Πατάκη.

Κουτσογιάννης, Δ. 2008. Διδακτική Φιλολογικών μαθημάτων και ΤΠΕ στο Επιμορφωτικό υλικό για την εκπαίδευση εκπαιδευτικών, 53-78. Πάτρα.

Mossé, C. 2002. Η Ιστορία μιας δημοκρατίας. ΑΘΗΝΑ. Από τις αρχές ως τη μακεδονική κατάκτηση. ΜΙΕΤ.

Ιστορία του ελληνικού έθνους. Τόμος Γ1: Κλασσικός Ελληνισμός. Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 400.

Jaeger, W. Δημοσθένης. Διαμόρφωση και εξέλιξη της πολιτικής του (μτφ. Δ. Καρπούζα-Καρασάββα). Αθήνα: ΜΙΕΤ.

Τσάφος, Β. 2004. Η διδασκαλία της αρχαίας ελληνικής γραμματείας και γλώσσας. Μεταίχμιο.

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ

Υπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού & Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες

Β΄ Λυκείου Θεωρητικής Κατεύθυνσης «Φίλοι και εχθροί»

Σελίδα 27 από 27