1

เอกสารประกอบการเรยน

หนวยการเรยนรท 3 กลไกราคา

ส 32103 สงคมศกษา ศาสนา และวฒนธรรม

________________________________________________________________________

ครนตยา ชงคมานนท / ครประสาร ขนศร

โรงเรยนสรนธรราชวทยาลย อ.เมอง จ.นครปฐม

2

การกำาหนดปรมาณการผลตและราคาของสนคาในเชงกลยทธทมในสงคมไทย

1. การเกดขนของ ราคา สนคา และบรการ“ ”

ผผลตตองการใชในการผลต

ผบรโภคตองการบรโภคสนคาและบรการ

2. การกำาหนดราคาในสงคมไทย

เพอความเปนธรรมตอ

3. การกำาหนดราคาโดยเอกชนโดยการปลอยใหเปนไปตามกลไกราคา ผผลตสนคาและบรการจะผลตปรมาณมากนอยเพยงใด และกำาหนดราคาเทาไร

จงจะไดกำาไรสงผผลตจะตองพจารณาจาก อปสงคและอปทาน กลาวคอ สงทกำาหนดปรมาณการผลตและราคาของสนคา คอ อปสงค อปทาน–อปสงค (Demand)

อปสงค คอ ความตองการของผบรโภคทจะซอสนคาอยางใดอยางหนงดวยเงนทเขามอย

ความจำากด/หายากของ

ทรพยากรทรพยากรมมลคา

สนคา-บรการตางๆ จงม ราคา“ ”

ซอขายแลกเปลยน = “ตลาด”

ระบบเศรษฐกจแบบผสมของไทย

ผมบทบาทกำาหนดราคาในสงคมไทย

เอกชน

รฐ

ปลอยใหเปนไป

ตามกลไกราคา

กำาหนดราคา

เชงกลยทธ

อปสงค

อปทาน

หลกเศรษฐศา

สตร

หลกการ

ตลาด

เขาแทรกแซงราคา

ผผลต

ผบรโภค

3

อปสงค คอ ปรมาณของสนคาและบรการทผบรโภคตองการซอในชวงเวลาหนง ณ ระดบราคาหนง

กฎของอปสงค (Law of Demand)1. ราคาสนคาและบรการสง อปสงคของผบรโภคจะตำา2. ราคาสนคาและบรการตำา อปสงคของผบรโภคจะสง

ตารางแสดงอปสงคของผบรโภค

คำาอธบาย 1 .ถาสมเขยวหวานมราคาสงสด กโลกรมละ 35 บาท อปสงคของผบรโภคจะตำา มความตองการบรโภค เพยง 10 กโลกรมเทานน

2 .ถาสมเขยวหวานมราคาตำา กโลกรมละ 15 บาท อปสงคของผบรโภคจะสงมความตองการบรโภคสงถง 50 กโลกรมสรป สงทกำาหนดอปสงคของผบรโภค คอ ราคา

ปจจยททำาใหเกดการเปลยนแปลงในอปสงคของผบรโภคอปสงคของผบรโภคจะลดลงหรอเพมขน หรอ ผบรโภคมความตองการใน

ปรมาณสนคามากขนหรอนอยลงยอมขนอยกบการเปลยนแปลงของปจจยตางๆ หลายประการ นอกเหนอจากราคา ซงกำาหนดอปสงคดงทกลาวมาแลว ดงน

1. ราคาของสนคาทตองการซอ ราคาของสนคาทตองการซอเพม อปสงคลดตำาลง

ราคาสม

ปรมาณความตองการซอ

35 1030 2025 3020 4015 50

4

2. จำานวนประชากร เพศ และวย เชน สงคมไทยมแนวโนมการเพมขนของประชากรวยชรา อปสงคตอสนคาของวยชราเพมขน

3. รายไดของผบรโภค มรายไดเพมขน อปสงคเพมขน4. รสนยมของผบรโภค เชน รสนยมชอบดมนมรสชอกโกแลต อปสงคตอนม

ชอกโกแลตเพมขน5. สมยนยมหรอความนยมของยคสมย ผบรโภคหนมาสนใจบรโภคสนคา

สขภาพมากขน อปสงคสนคาสขภาพเพมขน6. ฤดกาล หรอสภาพลมฟาอากาศ เชน ถงฤดรอน อปสงคตอนำาแขง ไอศกรม

เพมขน7. การโฆษณา ลด แลก แจก แถม สามารถทำาใหอปสงคตอสนคาเพมขน8. ราคาสนคาทเกยวของกนและใชแทนกนได เชน เนอหม แพง เนอวว ถก– –

ทำาใหอปสงคในเนอววของผบรโภคจะสง9. การคาดคะเนการขนลงของราคาสนคา เชน คาดวา นำาตาลทรายจะมราคา

สงในเดอนหนาเปนผลใหอปสงคของนำาตาลทรายในเดอนนจะสง10. ระยะเวลาทตองใชเพอบรโภคสนคา หากนานครงจงจะไดมโอกาสวายนำา

อปสงคตอชดวายนำาลดลง11. เทศกาลสำาคญ เชน ถงเทศกาลสงกรานต อปสงคตอปนฉดนำาเพมมาก

ขน12. วนสำาคญ เชน วนแม อปสงคตอดอกมะล ของขวญวนแมเพมขน13. การจดงานแสดงสนคา หากเปนงานแสดงสนคาทขายสนคาทมราคาถก

กวาตลาด สามารถเขาถงงานไดไมยาก และรวมสนคาทหลากหลายไวในสถานทแหงเดยว อปสงคตอสนคาในงานเพมขน

14. การสรางจดเดน เอกลกษณ หรอ ความหมายใหกบสนคา หากเปนสนคารนทมจำากด (Limited Edition) หรอ เปนสนคาทองถนทหาซอไดเฉพาะทองถนนเทานน หรอ เปนสนคาทมความหมายทำาใหระลกถงสถานททตนไปเทยว กจะทำาใหอปสงคเพมขน

อปสงคกบรายไดของผบรโภค สามารถพจารณาได 2 กรณ ตามประเภทของสนคา1) สนคาปกต (Normal Goods) เปนสนคาฟมเฟอยทวไปทหากผบรโภคม

รายไดเพมขนอปสงคจะเพมขน หากผบรโภคมรายไดลดลง อปสงคกจะลดลง

5

2) สนคาดอย (Inferior Goods) เปนสนคาทหากรายไดผบรโภคเพมขนอปสงคจะลดลง หากผบรโภครายไดลดลงอปสงคจะเพม เชน บะหมกงสำาเรจรป เสอโหล

อปสงคกบราคาสนคาชนดอนทเกยวของเปนความสมพนธระหวางปรมาณเสนอซอสนคาชนดหนงกบราคาสนคาชนดหนง

ทเกยวของกน ซงจะเรยกวา อปสงคไขว “ ” (Cross Demand) เราสามารถพจารณาได 2 กรณ ตามประเภทของสนคาทเกยวของ

1) สนคาทดแทนกนได (Substitute) สนคาอาจทดแทนกนไดหากเปนสนคาในกลมประเภทเดยวกน มความคลายกน หรอเปนสนคาชนดเดยวกนแตมยหอตางกน โดยถกกำาหนดวาเปนสนคาทแทนกนไดอยางสมบรณ เชน ไขไกและไขเปดเปนสนคาททดแทนกนได เมอราคาไขไกสงปรมาณเสนอซอไขไกจะลดลง เมอไขเปดแทนไขไกไดและราคาของไขเปดไมสงเทาไขไกปรมาณเสนอซอไขเปดจงสงขน

2) สนคาทตองใชประกอบกน (Complement) สนคาทอาจจำาเปนตองใชประกอบกน เพอใหเกดการบรโภคทสมบรณ หรอสามารถตอบสนองความตองการของผบรโภคไดมากขน เชน โทรศพทมอถอกบแบตเตอรเปนสนคาทตองใชประกอบกน เมอราคาโทรศพทมอถอสงขนปรมาณเสนอซอโทรศพทมอถอจะลดลง เมอแบตเตอรจำาเปนตองใชกระกอบกบโทรศพทมอถอปรมาณเสนอซอแบตเตอรจงตองลดลงตาม

อปทาน (Supply)1.อปทาน คอ ความตองการหรอความสามารถในการผลตสนคาอยางใดอยาง

หนงของผผลต2. อปทาน คอ ปรมาณของสนคาหรอบรการทผผลตตองการเสนอขาย ณ

ระดบราคาหนงกฎของอปทาน (Law of Supply)

1. ราคาสนคาและบรการตำา อปทานของผผลตจะตำา2. ราคาสนคาและบรการสง อปทานของผผลตจะสง

ตารางแสดงอปทานของผขาย

ราคาสม ปรมาณขาย (กโลกรม)

35 5030 40 25 3020 2015 10

6

คำาอธบาย 1 .ถาสมมราคาสงสด กโลกรมละ 35 บาท อปทานของผผลตจะสง ปรมาณ

ผลตจะมมากถง 50 กโลกรม2 .ถาสมมราคาตำา กโลกรมละ 15 บาท อปทานของผผลตจะตำา ปรมาณการ

ผลตจะมนอยเพยง 10 กโลกรมเทานนสรป สงทกำาหนดอปทานของผผลต คอ ราคา หรอกำาไร

ปจจยททำาใหเกดการเปลยนแปลงในอปทานของผผลต1. ราคาของสนคาทตองการขาย เมอราคาของสนคาทตองการขายเพมขนอปทานจะ

ลดลง2. การปรบปรงเทคนคการผลต เชน นำาเทคโนโลยมาใชในการผลต ทำาใหปรมาณการ

ผลตสงขน3. การเปลยนแปลงของตนทนการผลต เชน ตนทนสงขน ปรมาณการผลตอาจจะ

ลดลง4. การเปลยนแปลงของลมฟาอากาศ เชน ฝนแลง ฝนทงชวง ทำาใหผลผลต

ทางการเกษตรลดตำาลง5. การเปลยนแปลงภาษหรอขอจำากดทางการคา เชน ทางราชการตงกำาแพงภาษ

ใหสงและจำากดการนำาเขารถยนตตางประเทศ อาจจะเปนผลใหอปทานของรถยนตตางประเทศในตลาดเมองไทยลดลง 6. จำานวนผผลต ถาสนคาอยางใดอยางหนงมจำานวนผผลตมากราย ผผลตเลงเหนถงผซอหรอตลาดในสนคาชนดนนวาคงขยายไดอย อปทานในสนคาชนดนนจงมมากขน

7. การคาดคะเนเหตการณในอนาคต หากมการคาดคะเนวาเศรษฐกจจะดในไตรมาสหนา อปสงคสนคาไตรมาสนลดลง เพราะจะรอขายในไตรมาสหนา

ราคาดลยภาพและปรมาณดลยภาพ1. ราคาสนคาสง อปทานของผผลตสง แตอปสงค

ของผบรโภคตำา

7

2. ราคาสนคาตำา อปทานของผผลตตำา แตอปสงคของผบรโภคสง

ดงนนจงตองหาราคาดลยภาพ คอ ราคาทอปสงคและอปทานเทากนพอด เปนราคาททงผผลตและผบรโภคมความตองการตรงกน และพอใจทจะซอขายซงกนและกน

ถาผลตปรมาณมากเกนไป สนคาจะเหลอถาผลตปรมาณนอยเกนไป สนคาจะขาดแคลนดงนน จงตองหาปรมาณดลยภาพ ใหมความพอดทงผผลต และผบรโภค

จดดลยภาพจดดลยภาพ คอ จดทผบรโภคและผผลตพอใจจะซอและขายซงกนและกน ใน

ปรมาณและราคาทตรงกน

คำาอธบาย 1. จดดลยภาพ (จด E) ทำาใหเกดราคาดลยภาพ คอ 25 บาท และปรมาณดลยภาพคอ 30 กโลกรม

2. เสน P1 ราคาสงไป (30 บาท) ทำาใหอปทานของผผลตมสง (40 กโลกรม) แตอปสงคของผบรโภคจะตำา (20 กโลกรม) ทำาใหเกดปญหาอปทานสวนเกนสนคาจะเหลอลนตลาด ทำาใหผผลตตองลดราคาลงใหเหลอในราคาดลยภาพ (25บาท)

3. เสน P3 ราคาตำาเกนไป ( 20 บาท ) ทำาใหอปทานของผผลตตำาลงดวย(20 กโลกรม) แตอปสงคของผบรโภคจะสง (40 กโลกรม) ทำาใหเกดปญหาอปสงคสวนเกน สนคาจะขาดตลาด ผบรโภคเดอนรอน ทำาใหผผลตขนราคาใหสงขนในราคาดลยภาพ

ราคาสม

ปรมาณซอ

ปรมาณขาย

35 10 50 30 20 4025 30 3020 40 2015 50 10

E

8

กลไกราคา (Price Mechanism)1. การทระดบราคาสนคาเปลยนแปลงขน ลง ตามแรงผลกดนของอปสงค –

และอปทาน เรยกวา กลไกของราคา เนองจากผผลตพยายามปรบปรงการผลตของ“ ”ตนใหสอดคลองกบความตองการของผบรโภค

2. กลไกลของราคาจะเกดเฉพาะในตลาดเสรทมการแขงขนกงสมบรณ มใชประเทศสงคมนยมแบบคอมมวนสต ซงรฐบาลเปนผกำาหนดเองทงปรมาณและราคา

4. ความสำาคญของกลไกลราคาในตลาดเสร ทมการแขงขนกงสมบรณ กลไกลของราคาจะเปนตวกำาหนดวา จะผลตสนคาอะไรปรมาณเทาไร และราคาเทาไร

4. การกำาหนดราคาเชงกลยทธ ตามหลกเศรษฐศาสตรจะพจารณาการกำาหนดราคาโดยเอกชนไปท กลไกราคา “ ”

เปนหลก แตในทางปฏบตแลว ผขายมกมบทบาทสำาคญในการกำาหนดราคาสนคา โดยมเปาหมายเพอทำาใหตนขายสนคาออกไปใหไดมากทสด

4.1 เปาหมายของการกำาหนดราคาเชงกลยทธ

แผนภาพแสดงเปาหมายของการกำาหนดราคาเชงกลยทธ

4.2 ปจจยทกำาหนดราคาเชงกลยทธ1) ตนทนการผลต หากมตนทนการผลตสงขน ผขายจำาเปนตองกำาหนดราคา

ใหสงขน หากตนทนการผลตสงขนแตไมสงผลกระทบตอกำาไรของผขายมากจนทำาใหขาดทน ผขายสวนใหญมกคงราคาเดมไวเพอรกษากลมลกคาเดม

2) ภาวะตลาดของสนคาทจะขาย- ราคาสนคาในตลาด วามาตรฐานราคาโดยเฉลยทขายกนอยทเทาใด

ผขาย

ราคา

ขายสนคาใหไดมากทสด กกกกกกกก

ใหสนคาเปนท ตดตลาด“ ” (เปนทรจกของผบรโภค)

“ครองตลาด”-สามารถชวงชงสวนแบงการตลาดไดมากทสด

9

- การแขงขน หากมการแขงขนสง ผขายอาจตองลดตนทนการผลตเพอทำาใหสนคาไมสงกวารายอน แตทงนตองไมละเมดหรอเอาเปรยบผบรโภค

4.3 กลยทธราคา

โดยปกตผขายมกเลอกใชวธการลดราคาสนคา เพอเพมยอดการขายใหกบสนคา เปนการแยงชงกลมผบรโภคมาจากผขายรายอน ซงอาจนำาไปส สงครามราคา เมอ“ ”เราลดราคา ผขายรายอนกลดราคาลงใหตำากวา หากเปนเชนนในระยะยาวกำาไรของผขายทงหมดกจะเรมลดลง ผขายจงมกใชกลยทธตางๆดงดดผบรโภคใหหนมาซอสนคาของตนมากขน

-กลยทธราคา เลขค“ ” (Odding Pricing) เชน กำาหนดราคาไวท 99 บาท หรอ 199 บาท เพอใหผบรโภครสกวาสนคามราคาถก แมจะตางกนแค 1 บาทกตาม ใชกบรานขายปลกทขายผลตภณฑระดบปานกลางหรอตำา

-กลยทธสรางระดบราคา (Price Lining) หมายถงการกำาหนดราคาสนคาทแตกตางกนเปนระดบจากสงลงมาตำา สำาหรบผลตภณฑชนดเดยวกนแตตางรน หรอตางคณภาพ เชน รองเทาทมลวดลายหรอทำาจากวสดดกวา อาจมราคาสงกวารองเทาทมแคสพน ไมมลวดลาย

-กลยทธตงราคาลอใจ (Loss Leader Pricing) มกใชกนมากในซเปอรมารเกต ซเปอรเซนเตอร โดยกำาหนดราคาสนคาบางชนดในรานตำากวาตนทน เพอใหลกคารสกวารานนนขายสนคาราคาตำากวารานอน จงใจใหเขามาซอสนคาในรานนน ซงทำาใหลกคาซอผลตภณฑอนๆในรานดวย ซงผลตภณฑดงกลาวขายในราคาปกต เปนตวทำากำาไรชดเชยกบสวนทขาดทนจากผลตภณฑทตงราคาลอใจ

-กลยทธตงราคาตามกลมผบรโภค (Pricing by Type of Customer) อาจใชอาชพหรออายมาเปนเกณฑ เพราะผบรโภคแตละกลมมความสามารถในการซอ (Ability to Pay) ทตางกนออกไป เชน ชดสำาหรบเดกอาจถกกวาชดสำาหรบผใหญ ราคาหองพกของโรงแรมอาจตงใหคนไทยกบชาวตางชาตตางกน เปนตน

10

-กลยทธตงราคาตามชวงเวลา (Time Pricing) เชน ชวงฤดกาลทองเทยวธรกจโรงแรมอาจตงราคาหองสงกวานอกฤดกาลทองเทยว หรอ หลง 18:00 น. รานขายขนมปงอาจลดราคาเพอใหขายสนคาหมด

-กลยทธตงราคาตามทำาเลทตง (Location Pricing) เชน สนคาทขายในหางสรรพสนคา ทาอากาศยาน ยอมสามารถตงใหสงได หรอ การชมการแสดงตางๆ ทนงแตละทยอมมราคาไมเทากนตามความใกลไกลของขอบเวท

-กลยทธตงราคาชดผลตภณฑ (Produce Set Pricing) เปนการกำาหนดราคารวมทตำาลงสำาหรบชดของผลตภณฑทผซอตดสนใจซอทงชด เชน อาหารชด หนงสอชด เปนตน

-กลยทธทมตลาด (Dumping Pricing) เปนการตงราคาตำากวาทน หรอตำากวาผขายรายอน โดยยอมขาดทนในระยะแรก เพอขจดผขายรายอนใหเลกกจการไป ผขายจงสามารถครองตลาดและปรบราคาใหสงในภายหลงได

-กลยทธเจาะตลาด (Penetration Pricing) เปนการตงราคาในชวงเปดตวสนคาใหเปนทรจกของผบรโภค เชน ซอ 1 แถม 1 เมอสนคาตดตลาดแลวจงขายในราคาปกต

บทบาทของรฐในการแทรกแซงราคาและการควบคมราคาเพอการแจกจายและจดสรรในทางเศรษฐกจ1. การแทรกแซงราคาดวยการกำาหนดราคาขนสง หรอ ราคาเพดาน (Price Ceiling)

11

ในบางสถานการณรฐบาลอาจเขาไปแทรกแซงตลาด โดยการกำาหนดราคาขนสง (ไมใหสงกวาทกำาหนด) เชน การควบคมราคาสนคา ในบางกรณเกดสนคามไมเพยงพอตอความตองการ หากปลอยใหเปนไปตามกลไกตลาด ราคาสนคานนจะสงทำาใหประชาชนเดอดรอน เพอปองกนมใหเกดเหตการณดงกลาว รฐอาจเขามาควบคมราคาสนคานน โดยกำาหนดใหขายไมเกนราคาทกำาหนดซงตำากวาราคาตลาดเพอชวยเหลอผบรโภค ราคา (บาท: ) ตลาดปนซเมนตผง

Supply 137

E 100

60 Demand

0 15 30 40 ลานถงตอสปดาห

ผลกระทบทสำาคญจาการกำาหนดราคาขนสง 1) เกดภาวะอปสงคสวนเกน ซงสงผลใหสนคาขาดตลาดในทสด ผบรโภคกจะ

เดอดรอนจากภาวะทขาดแคลนสนคาในการบรโภค รฐบาลจงตองมมาตรการแกปญหาดวยการ ปนสวนราคา “ ” (Rationing) คอการทรฐจดสรรสนคาใหประชาชนซอไปบรโภคตามความจำาเปนไดอยางทวถง

2) เกดภาวะตลาดมด (Black Market) เมอรฐไมสามารถควบคมการปนสวนสนคาไดอยางใกลชด ทำาใหเกดการลกลอบขายสนคากนในราคาทสงกวาราคาขนสงทรฐบาลกำาหนด ซงเกดจากการตกลงกนระหวางผซอและผขาย แตราคาทซอ-ขายกนในตลาดมดกมกจะตำากวาราคาดลยภาพ

รฐกำาหนดราคาหามขายเกนถงละ 60 บาท แตมปรมาณเสนอขายเพยง 15 ลานถง/สปดาห ในขณะทปรมาณการเสนอซอมมากถง 45 ลานถง จงเกดของมไมเพยงพอแกความตองการซอ จงเกดอปสงค

12

ดวยเหตนรฐบาลจงตองเขามามบทบาทในการปองกนและควบคมตลาดมด ดวยการกำาหนดบทลงโทษทงผซอและผขายทขายสนคาสงกวาราคาทรฐบาลกำาหนด พรอมทงการเพมปรมาณสนคาจากตางประเทศมาขาย

1. การแทรกแซงราคาดวยการกำาหนดราคาขนตำา ( Price Floor)

หากราคาดลยภาพทเปนอยนนตำาเกนไปจนทำาใหผผลตเดอดรอน เนองมาจากปรมาณผลผลตมมากกวาความตองการของตลาด ทำาใหราคาผลผลตตกตำา โดยเฉพาะผลผลตทางการเกษตร รฐจงตองเขามาแทรกแซงดวยการกำาหนดราคาทสงกวาราคาดลยภาพเดม เพอชวยเหลอผผลตไมใหไดรบผลกระทบจากราคาทตกตำามากจนเกนไป

ตลาดทเรยน

E3 120 E1 Supply กลางฤด 80 40 E2

7 10 14

โดยทวไปแลว ราคาสนคาและบรการตางๆจะถกกำาหนดโดยกลไกตลาด แตยงมสนคาบางชนดราคาไมสมำาเสมอทงป เชน ทเรยน เงาะ มงคด ผกชวงกนเจ กลาวคอ ฤดกาลของทเรยนนนมชวงเวลาเพยงประมาณ 2-3 เดอน จงทำาใหปรมาณทเรยนออกไมสมำาเสมอตลอดทงฤดกาล จงมผลตอราคาทเรยน

ตลาดไก ราคา บาท Supply E1 150

ราคา

ลาน ก.ก. ตอ

Demand

Supply ตนฤด

Supply ปลายฤด

13

E 100 Demand ตรษจน

Demand ปกต

0 40 80 ลานตวตอสปดาห

ในชวงเทศกาลตรษจน ปรมาณความตองการไกเพมมากวาปกต หลงเทศกาลตรษจน กจะกลบเขาสสภาวะปกต

เชน รฐบาลเขาแทรกแซงตลาดแรงงานไรฝมอ เหนวา อตราคาจางตลาดทเปนอยตำาเกนไปไมเพยงพอการครองชพ รฐบาลจงเขามากำาหนดใหนายจางจายคาจางขนตำาแกลกจาง

คาจาง บาท/วน 180 Supply

100 E

Demand

0 1 1.5 2 ลานคน/เดอน

ผลกระทบทสำาคญจากการกำาหนดราคาขนตำา 1) เกดภาวะอปทานสวนเกน สงผลใหสนคาทผลตออกมาลนตลาด รฐบาลจง

ตองรบซอผลผลตสวนเกนทงหมดในราคาประกน เรยกวา เปนการพยงราคา (Price Support) ทำาใหรฐตองรบภาระเปนอยางมาก โดยเฉพาะเรองงลประมาณทรฐตองชวยเปนจำานวนมาก เพอรบซอผลผลตสวนเกน นอกจากนรฐยงตองามโกดง ยงฉาง เพอเกบรกษาผลผลตไวในระยะหนงกอนนำาออกขาย

จากกราฟ สมมตในตลาดแรงงานไรฝมอคาจางถกกำาหนด 100 บาท/วน จำานวนคนงาน 1.5 ลานคน รฐบาลเหนวาไมเพยงพอแกการครองชพ จง

14

2) รฐบาลอาจตองใชมาตรการใหเงนอดหนน (Price Subsidy) โดยรฐจะปลอยใหผผลตขายสนคาทผลตในราคาทจะทำาใหขายสนคาไดทงหมด แตรฐจะจายเงนชดเชยใหกบผผลตทขายไปเทากบสวนตางของราคาทขายไปกบราคาทรฐประกนไว

การกำาหนดคาจาง กฎหมายทเกยวของ และอตราคาจางแรงงานในสงคมไทย 1. ตลาดแรงงาน

ตลาดแรงงานเปนตลาดปจจยการผลตหนงทสำาคญมาก เพราะถานกเรยนสงเกตจะพบวาในการผลตทกประเภทจำาเปนตองใชแรงงาน แตจะมากนอยตางกนไป ดงนนแรงงานจงถอวาเปนเฟองจกรทสำาคญประการหนงในการขบเคลอนระบบเศรษฐกจใหดำาเนนตอไปได

ตองการ ใหเกด

แผนภาพแสดงองคประกอบของตลาดแรงงาน

2. การแทรกแซงกลไกตลาดในตลาดแรงงานเมอระดบคาจางดลภาพทเปนอยนนยงคงทำาใหแรงงานประสบกบปญหา

เศรษฐกจหรอการกนอยในชวตประจำาวน เพอใหเกดความชวยเหลอและแสดงออกถง

เงนอดหนน = ราคาประกน – ราคาคลาด

ตลาดแรงงาน

อปสงคแรงงานความตองการ จาง“ แรงงาน”

นนคอฝาย นายจาง“”

อปทานแรงงานความตองการ เสนอ “ ”เปนแรงงานนนคอฝาย ลกจาง“ ”

คาจาง

คาจางดลยภาพคาจางททงฝายนายจางและลกจางพอใจ

15

ความเปนธรรมในสงคม ทำาใหเกดการแทรกแซงกลไกตลาดในตลาดแรงงานได 2 กรณ

2.1 รฐแทรกแซงดวยการกำาหนดอตราคาจางขนตำาการกำาหนดอตราคาจางขนตำา คอ การทรฐกำาหนดคาจางใหมทสงกวาคาจางดล

ภาพเดม ซงผผลตจะวาจางแรงงานโดยใหอตราคาจางตำากวาอตราคาจางขนตำานไมได เพราะมผลบงคบใชตามกฎหมาย

16

Wf

We

0 L1 L2 แผนภาพแสดงการแทรกแซงกลไกตลาดแรงงานดวยการกำาหนดอตราคาจางขนตำาโดยรฐ

จากภาพจะเหนไดวา อตราคาจางดลยภาพอยท We ซงรฐเหนวาตำาเกนไปเมอเทยบกบภาวะคาครองชพในขณะนน รฐจงตองกำาหนดอตราคาจางใหมทสงกวาคาจางดลยภาพเดมเทากบ Wf ซงอตราคาจางขนตำานทำาใหอปสงคแรงงานเทากบ L1 แตอปทานแรงงานอยท L2 จงทำาใหเกดภาวะอปทานแรงงานสวนเกนเทากบ AB นนหมายความวามปรมาณเสนอขายแรงงานมากกวาปรมาณจางแรงงาน จงกอใหเกดปญหาการวางงานตามมาเทากบ L1 L2 รฐตองหามาตรการแกไขปญหาการวางงานตอไป

2.2 การแทรกแซงจากสหภาพแรงงาน (Trade Union) สหภาพแรงงาน คอ สมาคมซงลกจางคนงานทมระดบตำากวาระดบบรหารรวมกน

จดตงขนเพอแสวงหาและคมครองผลประโยชนทเกยวกบสภาพการจางงาน นอกจากนยงเนนการสงเสรม แรงงานสมพนธ คอ ความสมพนธอนดระหวางนายจางกบ“ ”ลกจาง และลกจางดวยกนเอง เมอสหภาพแรงงานเปนตวแทนของแรงงานทไดรบผลกระทบจากระดบราคาคาจางดลยภาพ ทำาใหสหภาพแรงงานมอำานาจการตอรองคาจางกบนายจางไดมากขนเชนการเรยกรองใหขนคาจางและประกนวาจะจางแรงงานเทาเดมเปนตน

2.3 การกำาหนดคาจางในสงคมไทย กฎหมายกำาหนดใหนายจางตองกำาหนดคาจาง คาลวงเวลา คาทำางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยดใหแกลกจาง ในกรณตางๆ ดงน

1) การจายคาจางปกต กรณงานทมลกษณะและคณภาพอยางเดยวกนและมปรมาณเทากน นายจางจะตองกำาหนดคาจาง คาลวงเวลา คาทำางานในวนหยด และคาลวงเวลาในวนหยด และเงนผลประโยชนอนใหแกลกจางทงชายและหญงเทาเทยมกนดวยเงนตราไทย ณ สถานททำางานของลกจาง ถาจะจายดวยวธอนหรอจายเปนตวเงนหรอเงนตราตางประเทศจะตองไดรบความยนยอมจากลกจางกอน

จำานวนแรงงาน

S (อปทานแรงงาน)

D (อปสงคแรงงาน)

คาจางขนตำาทกำาหนดใหมโดยรฐอปทานแรงงาน

สวนเกนคาจางดลยภาพ

อตราคาจาง A B

E

17

2) การจายคาจางกรณตางๆ นายจางตองจายใหกบลกจางในกรณตางๆ ดงน

(1) กรณวนหยด นายจางตองจายคาจางแกลกจางในวนทำางานในกรณวนหยดตางๆ ไดแก วนหยดตามประเพณ วนหยดพกผอน และวนหยดประจำาสปดาห ยกเวนลกจางทรบคาจางรายวน รายชวโมง หรอตามผลงาน

(2) กรณลาปวย ลกจางทลาปวยมสทธไดรบคาจางเทากบคาจางในวนทำางานปกตตลอดระยะเวลาทลา แตในหนงปตองไมเกน 30 วนทำางาน

(3) กรณลารบราชการทหาร ลกจางทลาเพอรบราชการทหารมสทธไดรบคาจางเทากบคาจางในวนทำางานปกตตลอดระยะเวลาทลา แตในหนงปตองไมเกน 60 วน

(4) กรณลาคลอด ลกจางหญงทลาคลอดบตรมสทธไดรบคาจางเทากบคาจางในวนทำางานปกตตลอดระยะเวลาทลา แตตองไมเกน 45 วน

(5) กรณทำางานลวงเวลา นายจางตองจายคาลวงเวลาแกลกจางไมนอยกวา 1 เทาครงของคาจางตอชวโมงในวนทำางาน ตามชวโมงททำา หรอไมนอยกวา 1 เทาครงของคาจางตอหนวยในวนทำางาน ตามผลงานทได

(6) กรณทำางานในวนหยด นายจางตองจายคาจางใหลกจางใน 2 กรณ คอ กรณแรกลกจางมสทธไดรบคาจางในวนหยด นายจางตองจายเพมขนจากคาจางปกตไมนอยกวา 1 เทาครงของคาจางตอชวโมง หรอไมนอยกวา 1 เทาครงของคาจางตอหนวยในวนทำางาน ตามผลงานทได กรณท 2 ลกจางทไมมสทธไดรบคาจางในวนหยด นายจางตองจายไมนอยกวา 2 เทาของคาจางตอชวโมงในวนทำางาน ตามชวโมงททำา หรอไมนอยกวา 2 เทาของคาจางตอหนวยในวนทำางานตามผลงานทได

(7) กรณทำางานลวงเวลาในวนหยด นายจางตองจายคาลวงเวลาในวนหยดแกลกจางไมนอยกวา 3 เทาของคาจางตอชวโมงในวนทำางาน ตามชวโมงททำา หรอไมนอยกวา 3 เทาของคาจางตอหนวยในวนทำางาน ตามผลงานทได

(8) กรณทำางานนอยกวาวนหยดทกำาหนด ปกตองคกรจะตองมวนหยด 13 วนใน 1 ป หากนายจางไมใหลกจางหยดงานหรอหยดงานนอยกวา 13 วน ตองจายคาทำางาน และคาลวงเวลาในวนหยดแกลกจางเสมอนทำางานในวนหยด

กฎหมายคาจางทสำาคญพระราชบญญตคมครองแรงงาน (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 เปนกฎหมาย

คมครองแรงงานเกยวกบคาจางโดยตรง บงคบใชเมอวนท 25 กมภาพนธ พ.ศ.

18

2551 โดยปรบปรงแกไขพระราชบญญตคมครองแรงงาน พ.ศ. 2541 ในสวนบทบญญตทเกยวกบคาจางทไมเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจและสงคม และไมเออประโยชนตอการดำาเนนการเพอใหการคมครองลกจางในเรองของคาจาง

ประเภทของอตราคาจาง(1) คาจางขนตำา เกดขนจากการประกาศของคณะกรรมการคาจาง เรองอตรา

คาจางขนตำา

อตราคาจางขนตำาใหม ซงไดประกาศใหมผลใชบงคบ ตงแตวนท 1 มกราคม 2553

คาจางขนตำา พนท

206 กรงเทพมหานคร  และจงหวดสมทรปราการ

205 จงหวดนครปฐม  นนทบร  ปทมธาน  และสมทรสาคร

204 จงหวดภเกต

184 จงหวดชลบร  และสระบร

181 จงหวดพระนครศรอยธยา

180 จงหวดฉะเชงเทรา

178จงหวดระยอง

173 จงหวดนครราชสมา  พงงา  และระนอง

171 จงหวดเชยงใหม

170 จงหวดกระบ ปราจนบร  และลพบร

169 จงหวดกาญจนบร

168จงหวดเพชรบร

167 จงหวดจนทบร และราชบร

165 จงหวดสงหบร และอางทอง

164 จงหวดประจวบครขนธ

163 จงหวดเลย สมทรสงคราม  และสระแกว

162จงหวดตรง

19

161จงหวดสงขลา

160 จงหวดชมพร ตราด นครนายก  นราธวาส  ยะลา  ลำาพน   และอบลราชธาน

159 จงหวดนครศรธรรมราช  ปตตาน  พทลง   สตล   สราษฎรธาน   หนองคาย และอดรธาน

158 จงหวดกำาแพงเพชร  ชยนาท   นครสวรรค   สพรรณบร   และอทยธาน

157 จงหวดกาฬสนธ ขอนแกน เชยงราย บรรมย ยโสธร รอยเอด และสกลนคร

156 จงหวดชยภม ลำาปาง และหนองบวลำาภ

155 จงหวดนครพนม เพชรบรณ มกดาหาร และอำานาจเจรญ

154 จงหวดมหาสารคาม

153 จงหวดตาก พษณโลก สโขทย สรนทร และอตรดตถ

152 จงหวดนาน และศรสะเกษ

151 จงหวดพะเยา พจตร แพร และแมฮองสอน

ตารางแสดงอตราคาจางขนตำา ซงบงคบใชตงแตวนท ๑ มกราคม ๒๕๕๓

หมายเหต        1.  คณะรฐมนตรมมตเหนชอบประกาศคณะกรรมการคาจาง  เรอง  อตราคาจางขนตำา (ฉบบท 3)                         เมอวนท 29 ธนวาคม 2552 โดยมผลใชบงคบตงแตวนท 1 มกราคม 2553 เปนตนไป               

(2) คาจางขนตำารายชวโมง เกดขนจากการประกาศของกระทรวงแรงงานเมอวนท 9 พฤษภาคม พ.ศ. 2548 กำาหนดใหนายจางจายคาจางขนตำารายชวโมง ชวโมงละ 25 บาท แกนกเรยน นสตนกศกษาทมอายไมตำากวา 15 ปบรบรณ ทำางานไมเกนวน 4 ชวโมงในชวงเปดภาคเรยน และไมเกนวนละ 7 ชวโมงในชวงปดภาคเรยน ในกจการขายสนคาและบรการลกคา งานวจยตลาด งานรานอาหาร งานหางสรรพสนคา งานบรการในรานสะดวกซอและงานคลงสนคา

(3) คาจางตามมาตรฐานฝมอแรงงาน เปนอตราคาจางในแตละสาขาอาชพตามมาตรฐานฝมอแรงงานประมาณ 30 สาขาอาชพ โดยปจจบนนยงอยระหวางการศกษาใหสอดคลองกบสภาพทเปนจรงในปจจบน เพอใหมผลบงคบใชตอไป

20

หนวยงานทกำาหนดคาจางหนวยงานหลกททำาหนาทกำาหนดคาจางในสงคมไทย คอ คณะกรรมการคาจาง

ซงเปนองคกรไตรภาค ประกอบไปดวยผแทนจาก 3 ฝาย ฝายละ 5 คน มหนาทในการกำาหนดราคาคาจางและแนวทางในการพจารณาปรบคาจางของนายจางตามภาวะเศรษฐกจและสงคม เพอใหสถานประกอบการทมผลกำาไรใชเปนแนวทางปรบคาจางใหแกลกจางทมฝมอและกงมฝมอททำางานเกน 1 ป นอกจากนยงมหนาทในการกำาหนดอตราคาจางตามมาตรฐานฝมอทกำาหนดไวใน พรบ. คมครองแรงงาน (ฉบบท 3) พ.ศ. 2551 อกดวย

แผนภาพแสดงองคกรไตรภาคของคณะกรรมการคาจาง

ขนตอนการกำาหนดคาจางขนตำา

ไตรภาค

ผแทนฝายรฐบาล

ผแทนฝายนายจาง

ผแทนฝายลกจาง

คณะกรรมการ

คาจาง

ตามแนวปฎบตสากลของสมาชกองคการแรงงานระหวางประเทศ (ILO)

คาจางนนตนพอใจและเพยงพอตอการดำารงชพหรอไม

คาจางนน ตนมกำาลงจายหรอไม สรางภาระมากไปหรอไม

แรงงานสมพ

นธ

เปนผพจารณาขนสดทาย

คณะกรรมการคาจาง

คณะอนกรรมการคาจางจงหวดทงหมด 77 จงหวด

พจารณาอตราคาจางขนตำาจากอตราเงนเฟอและคาครองชพของจงหวด

อนกรรมการวชาการและกลนกรองคาจางผแทนจากธนาคารแหงประเทศไทย กระทรวงพาณชย สำานกงานคณะกรรมการการพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต นายจาง ลกจางหนาทกลนกรองดตวเลขดชนการบรโภคตามแตละจงหวด

ประกาศเปนอตราคาจางขนตำา

เสนอตวเลขคาจางทขอขนมอบ

หมาย

พจารณาวาเหมาะสม

ตดสนใจครง

สดทาย

21

แผนภาพแสดงขนตอนการกำาหนดราคา

2.4 ผลกระทบจากการกำาหนดอตราคาจางขนตำา

ขอด

-คาจางทแทจรงเพมขน หากปรบคาจางขนตำาใหสงกวาอตราเงนเฟอ ทำาใหประชาชนมอำานาจซอเพมขน ผผลตมการลงทนเพมขน เกดการเรงการบรโภคและการลงทนตามมา

-เปนการกระจายรายได สผมรายไดตำา ทำาใหผดอยโอกาสทางเศรษฐกจสามารถดำารงชวตอยรอดได

-กระตนใหผผลตเพมประสทธภาพการผลตเพอใหคมคากบคาจางทเพมขน

ขอเสย

-คาจางสงขน ตนทนการผลตสงขน โดยเฉพาะอตสาหกรรมทใชแรงงานเขาขน (Labour Intensive Industry) ผประกอบการอาจเลอกใชเทคโนโลยในการผลตมากขน เกดปญหาการวางงานตามา

-อาจเกดภาวะเงนเฟอได เพราะการเพมอปสงคหรออำานาจซอของคนในระบบ สงผลใหเกดการเรงอปทาน ตนทนการผลตจงยงเพมขน ราคาสนคาจงแพง กลายเปนภาวะเงนเฟอ

-นกลงทนตางชาตอาจมาลงทนลดลงดวยคาจางทสงขน แตฝมอแรงงานอาจไมมการพฒนาตาม

………………………………...................................บรรณานกรมขวญนภา สขคร,กสมาวด ชยชโชต. (2552). หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน เศรษฐศาสตร ชนมธยมศกษาปท 4-6. กรงเทพมหานคร: สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำากด.ณทธนท เลยวไพโรจน. (2552). หนงสอเรยน รายวชาพนฐาน เศรษฐศาสตร ชนม ธ ย ม ศ ก ษ า ป ท 4-6.

กรงเทพมหานคร: สำานกพมพ บรษทพฒนาคณภาพวชาการ (พว.) จำาก ด.

22