İNTERNETE DAYALI UZAKTAN EĞİTİM

Giriş

Uzaktan eğitim, öğrenci ve öğretim elemanlarının farklı coğrafi mekanlarda olduğu, ders malzemesi aktarımı ve etkileşimin teknolojiden faydalanarak gerçekleştirildiği eğitim biçimidir

(EMK,1999). Uzaktan eğitimde kullanılan teknolojiler yazılı metin, ses, video ve veri olarak dört gruba ayrılabilir (More, Thompson 1990). Bu teknolojilerden faydalanılarak dersler senkron

(eşzamanlı) veya asenkron (eşzamanlı olmayan) şeklinde düzenlenebilir.

Günümüzde uzaktan eğitim, zaman, fiziksel kısıtlamalar ve maliyet gibi konularda geleneksel eğitime olan üstünlüğünden dolayı lisans ve yüksek lisans düzeyinde üniversitelerde, özel eğitim

kurumlarında (dershaneler), firmaların hizmet içi eğitimlerinde tercih edilen bir yöntem olmaktadır.

1. Uzaktan Eğitimde Ders Materyallerinin Sunulması(bölüm 1)Sunulacak materyal ve sahip olunan teknolojiye bağlı olarak ders sunumu, 2 kategoriye ayrılmıştır:

Etkileşimsiz SunumEtkileşimli Sunum

Senkron SunumAsenkron Sunum

1.1 Etkileşimsiz Sunum

Bu yöntemde eğitici ile öğrenci arasında bir etkileşim yoktur. Eğitmen tarafından hazırlanan ders materyalleri optik veya manyetik kayıt ortamları ( CD-ROM, ses kaseti, Video kaset) ve banttan TV

yayınları (Açık Öğretim Lisesi yayınları) kullanılarak aktarılmaktadır.

1.2 Etkileşimli Sunum

Yapılan araştırma sonuçlarına göre en iyi eğitimin eğitmen ve öğrencilerin aynı ortamda bulunduğu ( yüz yüze eğitim) ve eğitimin multi-medya araçları ile desteklendiği eğitim olduğunu ortaya

koymuştur. Uzaktan eğitimde etkileşim, sağlanma şekline göre 2 başlıkta incelenebilir:

1.2.1 Senkron Sunum

Senkron sunumlu uzaktan eğitim modelinde ders müddeti boyunca eğitmen ile öğrenci sürekli etkileşim içindedir. Bu etkileşim görsel ( video konferans, bilgisayarlı konferans) ve sesli konferans

şeklinde olabilir. Her an konu ile ilgili soru sorma, tartışma, sözlü anlatım söz konusu olmaktadır.

1.2.2 Asenkron Sunum

Asenkron sunumlu uzaktan eğitim modelinde eğitmenler ile öğrenciler yüz yüze gelmemektedir. Ders materyallerine öğrenci istediği zaman ulaşabilmektedir. Bu yöntemde en güncel olan web

tabanlı sunumdur. Etkileşim, elektronik posta, IRC/ICQ gibi chat programları, interaktif simülasyon programları ve tartışma grupları ile sağlanmaktadır.

Ölçme değerlendirme işlemleri ise güvenlik problemleri nedeniyle genellikle yüz yüze yapılmaktadır. Ödevler, proje çalışmaları gibi uygulamalar ise asenkron olarak web üzerinden

gerçekleştirilebilmektedir.

2. İNTERNET(bölüm2)

İnternet dünya geneline yayılmış, birbirleri ile bağlantılı bilgisayarlardan oluşan bir ağdır. İnternet ağının çekirdeğinde yüksek hızlı bağlantılarla birbirlerine bağlanmış, sürekli çalışır durumda

bulunan bilgisayarlar bulunmaktadır. Kişisel bilgisayarlarımız, İnternet Servis Sağlayıcılar aracılığı ile İnternete bağlanmaktadır. İnternet üzerinden verilen hizmetlerin bazıları, World Wide Web, E-

Posta, haber sunucuları, FTP sunucuları, IRC (İnternet Relay Chat ), sesli / görüntülü iletişim servisleridir.

3. İNTERNETE DAYALI UZAKTAN EĞİTİM(bölüm 3)

Dünyadaki bilimsel çalışmalar, teknolojik gelişmeler ve ekonomilerin bilgi tabanlı ekonomilere doğru kayması hayat boyu eğitim ve sürekli eğitim kavramlarını ortaya koymuştur. Teknolojinin

büyük bir hızla geliştiği, bilgi yelpazesinin genişlediği bir ortamda eğitimin sürekli olması ve bilginin kullanıma hazır hale gelmesi gerekmektedir.

Eğitim kurumlarında gittikçe artan öğrenci kapasitesi, kampus, sınıf maliyetleri, eğitimde yeni teknolojilerin kullanılması isteği, eğitim zamanlarının kişilerin kendi durumlarına uygun ve kendi

istekleri doğrultusunda olması talepleri, eğitimin geniş kitlelere ulaştırılması isteği, dersleri uzmanlarından alma istekleri, özel ve kamu kuruluşlarının personelini sürekli eğitme ve eğitim

maliyetleri düşürme isteği insanları yeni eğitim modelleri arayışına sürüklemektedir.

Teknolojik gelişmeler sayesinde oluşturulan WWW ve web tarayıcıları İnterneti daha kullanışlı bir platform haline getirmiştir. Web sayfalarına yazı, grafik, ses ve video eklenmesi kullanıcılara

sunulacak bilgi çeşidini ve bilgi sunma imkanlarını arttırmıştır. Bugün bu teknolojiden faydalanan pek çok kurum, kuruluş, organizasyon kendi “Home Page” lerini hazırlayarak insanlarla iletişim

kurabilmekte ve bilgilerini aktarabilmektedir.

3.1 İnternete Dayalı Uzaktan Eğitimin Avantajları

İnternete dayalı eğitim için teknolojik alt yapının ülkemizde mevcut olması, eğitim için yer ve zaman engelini ortadan kaldırması (asenkron), geniş kitlelere ulaşabilme imkanı vermesi, kurum

intranetleri üzerinden yapılan eğitimde maliyet bakımından tasarruf sağlaması, verilerin sürekli ve hızlı biçimde güncellenmesine imkan tanıması gibi sebepler İnternete dayalı eğitimi cazip hale

getirmektedir.

Intrenete dayalı eğitimin klasik eğitime göre en önemli farkı aktif öğrenme kavramıdır. Aktif öğrenmede, öğrencilere eğitimlerini şekillendirme insiyatifi verilir. Bu eğitim modelinde öğretim

elemanı, bilgi ve tecrübeleri ile öğrencilere yardımcı olur ve onlara yol gösterir. Öğrenciler ise ders saatlerini, çalışma koşullarını, sürelerini anlama hızlarına ve kapasitelerine göre kendileri belirler

(Yarman,2000).

Eğitimin en temel öğesi anlatımdır. İnternete dayalı uzaktan eğitimde, anlatımda eğitmeni bilgisayar ile değiştirmek imkansızdır. Yapay zeka alanındaki gelişmelere bağlı olarak bu durum

gelecekte değişebilir.

3.2 İnternete Dayalı Uzaktan Eğitimde Etkileşim

İnternete dayalı uzaktan eğitimde eğitmen ile öğrenci arasındaki etkileşim, sanal sohbet ortamları ve sanal tartışma grupları ile sağlanır. Sanal tartışma grupları tüm öğrencilerin ve eğitmenin

katıldığı bir ortamdır. Herhangi bir problemi olan kişi mesaj panosuna bunu yazar. Eğitmen veya diğer öğrenciler bu probleme ilişkin mesajları panoya gönderir. Mesaj panosuna ancak bu gruba

üye olan kimseler şifre ve kullanıcı adı ile ulaşabilir. Bu etkileşim yöntemi asenkron bir etkileşimdir.

IRC veya ICQ gibi programlar kullanarak sohbet ortamları oluşturulabilir. Önceden belirlenen bir saatte öğrenciler ve eğitmen bu programlardan birisi ile iletişim kurarlar. Bu etkileşim yöntemi

senkrondur.

Eğitmen ile öğrenci arasındaki diğer bir etkileşim yöntemi ise eğitmenlere e-posta yoluyla ulaşmaktır.

3.3 İnternete Dayalı Uzaktan Eğitimin Kullanıldığı Alanlar

İnternete dayalı uzaktan eğitim kamu veya özel kurumların hizmet içi seminerlerinde, K-12 olarak adlandırılan ilk ve orta dereceli okullarda yardımcı ders materyali olarak kullanılır. Yüksek

öğretimde lisans düzeyinde yer alan bazı dersler ile lisans üstü programlarda ve bazı sertifika programlarında eğitim amaçlı olarak kullanılmaktadır.

Uzaktan eğitim verilen dersler genellikle teorik derslerden seçilmektedir. Animasyon, ses, video, interaktif yazılım uygulamaları (Java, Flash) genellikle laboratuar dersleri için tercih edilmektedir.

Laboratuar malzemelerinin doğrudan kullanılıp el yeteneğinin kazanılması uzaktan eğitimde mümkün olmamaktadır.

3.4 İnternete Dayalı Uzaktan Eğitimin Dezavantajları

İnternete dayalı uzaktan eğitimde öğrenci ve eğitmen arasındaki senkron etkileşimin tam olarak sağlanamaması en büyük dezavantajlardan birisidir. Yazılı materyallerin bilgisayar ortamına

aktarılmasındaki sorunlar, bazı yazılımları tüm browserların desteklememesi, yazılı materyallere her türlü ortamdan erişilememesi, eğitmenlerin ders sayfası hazırlama konusundaki sıkıntıları ve

ölçme-değerlendirme sınavlarındaki güvenlik problemleri nedeniyle sınavların yüz-yüze yapılıyor olması bu eğitim yönteminin dezavantajları olarak karşımıza çıkmaktadır.

Tüm avantaj ve dezavantajlarına karşın gelişen teknoloji ve yazımlara bağlı olarak gelecekte İnternete dayalı uzaktan eğitimin, eğitim sistemleri arasında büyük bir uygulama alanı bulacağı

görülmektedir.

4. Ders Sayfası Hazırlamakta Kullanılan Materyaller(bölüm 4)

Web sayfaları hazırlamak için kullanılan yazılım araçları arasında Dreamweaver, Frontpage, Composer yer almaktadır. Sayfalar doğrudan HTML kodları yazılarak da oluşturulabilir. Bunun

yanında resimler oluşturmak için Photoshop, Corel Draw gibi programlar, interaktif uygulamalar ve animasyonlar geliştirmek için Java, Flash, Java script kullanılabilir.

4.1 Flash

Macromedia firması 1997 yılında World Wide Web için grafiksel içerik oluşturan bir araç olarak Flash programını sunmuştur. Flash, grafikler oluşturmak, bu grafikleri hareketlendirmek, grafikleri

tarayıcıda ve web sayfası olarak gösterebilmek için gereken araçları bir arada bulunduracak şekilde geliştirilmiştir.

Flash ile vektörel grafikler hazırlanabilir. İnternet üzerinden gelecek vektörel grafiklerin ve bitmap grafiklerin veri yapıları birbirine benzerdir. Bitmap grafikler daha büyüktür ve daha az esnektir.

Vektör grafikler ise daha az yer kaplar ve ölçeklenebilir. Bitmap komutları, grafikleri küçük noktalar haline parçalarken vektör komutları, grafiği bir dizi çizgi ve yay olarak tanımlar. Bitmap grafikler

büyütüldüğünde görüntüde bozulmalar meydana gelir. Vektör grafikler ise bozulma olmadan büyütülebilir. Flash’ın sahip olduğu akışkanlık özelliği sayesinde, vektörel bilgiler aynı anda hep

yüklenip hem de yüklenilen kısımlar gösterilebilir.

4.2 JAVA

JAVA, 1990’ların başında elektrikli ev aletlerinin birbiri ile haberleştirilmesi projesi kapsamında geliştirilmiştir. Bu alanda arzu edilen gelişmeler sağlanamadığı için dinamik web sayfaları

hazırlamak üzere yeniden yapılandırılmıştır.

Java, ses, grafik, görüntü işleme, haberleşme ve ticari amaçlar için geliştirilmiş bir programlama dilidir. Dil komut yapısı C++ diline benzerdir. Java hataları bildiren yapısı ve bilgisayarın bütün

fonksiyonlarına ulaşabilen kütüphaneleri nedeniyle tercih edilen bir programlama dilidir.

JAVA nesne kökenli bir dildir (object oriented). JAVA, çok kullanımlı (multi-tasking) ve paralel kullanımlı (multi-threading) bir dildir . Çok kullanımlılık özelliği ile aynı anda birden fazla işlem

yapılabilir. Paralel kullanımlılık özelliği ile aynı anda birden fazla programın hafızayı kullanmasını sağlar.

Javada yazılan bir program Unix, Win95 veya Win2000 gibi değişik işletim sistemlerine sahip makinalarda hiç değiştirilmeden kullanılabilir. HTML ve Java birlikte kullanılarak java programlarını

www sayfalarında göstermek mümkündür. HTML ile JAVA arasındaki ilişki applet komutu ile sağlanır.

JAVA programları, Win95 ve WinNt ‘de notepad, dosedit, Unix ‘te Vi gibi programlar kullanılarak yazılabilir. Programdaki hatalar derleme esnasında liste halinde verilir. JAVA programları dos, unix

ortamları ve pencere (applet) ortamları için oluşturulabilir. Programlar applet olarak gerçekleştirilmiş ise dosya browser’lar yardımıyla görüntülenebilir.

5. Elektroteknik Laboratuarı Uygulaması(bölüm 5)

Bu çalışmada Selçuk Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Bilgisayar Mühendisliği Bölümünde 1. Yarıyılda okutulan Elektroteknik Laboratuarı dersi için uzaktan eğitim ders sayfası

hazırlanmıştır. Elektroteknik laboratuar deneyleri laboratuarlarda öğrenciler tarafından uygulamalı olarak gerçekleştirilmektedir. Bu sayede öğrenci hem kullanılan cihazları tanımakta

hem de ölçme yöntemlerini öğrenmektedir. Dersin uzaktan eğitim kapsamında verilmesi ise öğrencilerin hem ders notlarına ulaşmasını kolaylaştırmakta hem de simülasyon programları

yardımıyla deneyin tekrarını yapma imkanını sağlamaktadır. Simülasyon programları vasıtasıyla deney sonuçlarına görsel olarak ulaşılabilmekte bu sayede sonuçlarla ilgili yorumlar

geliştirilebilmektedir. Böylece öğrenci hem uygulamalı hem de görsel olarak bilgi ve becerilerini arttırmaktadır.

Ders sayfalarında bulunan bölümler YÖK’ün yayınladığı uzaktan eğitim yönetmeliği ve hazırlanan diğer ders sayfaları göz önüne alınarak gerçekleştirilmiştir:

Giriş Sayfası

Dersi kısaca tanıtan ve ders sayfalarında bulunan materyalleri gösteren bölümdür. Giriş sayfasından dersin amacını, ders planını, kaynakları, ders ve dersi veren öğretim elemanı ile ilgili

bilgileri, öğrencileri, ders notlarını ve erişim uygulamalarını görmek mümkündür.

Şekil 1 Giriş Sayfası

Amaçlar

Amaçlar bölümünde dersin amacı, öğrencilere kazandıracağı bilgiler ve deneylerin amaçları anlatılmıştır. Sol tarafta yer alan tablo yardımıyla sayfa içinden de diğer sayfalara erişmek

mümkündür.

Şekil 2 Amaçlar Sayfası

Bilgiler

Bu bölümde dersin kodu, kredisi dersi veren öğretim elemanları, dersin Web sayfasının adresi, ders saatleri ve sınav ile raporların puanlama sistemi hakkında bilgi yer almaktadır.

Şekil 3 Bilgiler Sayfası

Ders Planı

Ders planı bölümünde hangi tarihlerde hangi deneylerin yapılacağı belirtilmiştir. Ayrıca ara sınavların ve final sınavlarının tarihleri gösterilmiştir. Deneyler bölümünde yapılış tarihleri dışında aynı bilgiler yer almaktadır. Deneylere verilen linkler yardımıyla hem ders planı hem de deneyler

sayfasından ders notlarının içeriklerine ulaşmak mümkündür.

Şekil 4 Ders Planı SayfasıÖğrenciler

Öğrenciler bölümünde hangi öğrencinin hangi tarihte ve grupta deney yapacağı gösterilmektedir. Bu sayede bir öğrenci tüm yarıyıl boyunca hangi tarihlerde deney yapacağını bilmektedir.

Şekil 5 Öğrenciler Sayfası

Duyurular

Duyurular bölümünde ders tarihleri ile ilgili değişiklikler, sınav ve rapor sonuçları, sınav sorularının ve deneyde verilen çalışma sorularının cevapları, ders ile ilgili aktiviteler bu bölümde öğrencilere

duyurulmaktadır.

Şekil 6 Duyurular Sayfası

Linkler

Linkler bölümünde ders notlarına yardımcı olacak kaynakların, diğer sitelerdeki simülasyon programlarının adresleri yer almaktadır. Ayrıca teorik bilgiler almak amacıyla kullanılabilecek bazı

kitapların adı, yazarı, yayınevi belirtilmiştir.

Şekil 7 Linkler Sayfası

Örnek Ders Sayfası

Ders sayfaları içerisinde bir dönem boyunca yapılan 9 deneye ait ders notları bulunmaktadır. Ders notları içerisinde yapılacak olan deney kısaca tanıtılmıştır. Deneyin amacı, deney hakkında teorik

bilgi, deneyin bağlantı şeması, deneyin yapılış biçimi ve simülasyon programları bölümleri ders sayfaları içerisinde mevcut bulunmaktadır.

Şekil 8 Örnek Ders Sayfası

Erişim

Öğrenci ve eğitmenler arsındaki etkileşimler E-posta yardımıyla sağlanmaktadır. Derse giren öğretim elemanlarının ve derse ait E-mail adresleri bilgiler sayfasında belirtilmiştir. Eğitmenler

gelen sorulara E-posta ile yanıt vermektedir. Ayrıca derslerin yüz yüze olan kısımlarında sorular senkron olarak tartışılabilmektedir.

Deneydeki simülasyonlar JAVA applet ve FLASH yazılımları kullanılarak oluşturulmuştur. Bu simülasyonlar, interaktif uygulamalar sayesinde öğrenciler gerçek laboratuar şartlarında deney

yapmaları durumunda elde edecekleri sonuçları sanal olarak görebilmekte ve yorumlayabilmektedir.

Örnek FLASH ve JAVA appletler

Şekil 9 Örnek FLASH uygulaması

Örnek FLASH uygulaması ile bir devre bulunması gereken elemanların özellikleri tespit edilmektedir. Devreye uygulanan gerilim ve yük değerlerine göre sigorta nasıl seçilmelidir ya da

yük ve sigorta değeri sabit ise devreye ne kadar gerilim uygulanması gerektiği tespit edilmektedir.

Şekil 10 Örnek JAVA Uygulaması

Örnek JAVA applet uygulaması ile devreye bağlanacak direnç değerleri tespit edilir, devreye uygulanacak voltaj değeri seçilir ve devreden geçen akım miktarı gözlenebilmektedir.

6. Sonuç(bölüm 6)

Teknolojik gelişmeler, bilimsel çalışmalardaki ilerlemeler, bilgi tabanlıekonomiler insanoğlunu sahip olduğu bilgileri sık aralıklarla gözden geçirmeye

itmektedir. Bu durum "Sürekli Eğitim" ve "Hayat Boyu Eğitim" adı verilen yeni eğitim modellerini gündeme getirmektedir. Tüm dünyada ve ülkemizde İnternet altyapısının büyük bir hızla gelişmesi,

WEB tabanlı yazılımların ve bu yazılımları destekleyen büyük ve hızlı bilgisayarların geliştirilmesi, İnternet üzerinde ses, görüntü ve veri aktarım hızlarının artması insanları İnternet üzerinden

iletişim kurmaya ve bilgi paylaşmaya itmektedir.

Sürekli eğitim için, İnternete dayalı teknolojilerin ve yazılımların gelişmesi sayesinde, İnternete dayalı uzaktan eğitim yeni bir eğitim modeli olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu nedenle özellikle

üniversiteler lisans ve yüksek lisans programlarında bu yeni eğitim modelini kullanmaktadır. Yapay zeka alanındaki gelişmelere bağlı olarak gelecekte bu eğitim modelinin daha popüler hale geleceği

görülmektedir.