· Web viewIEC 60086-2 (1997) Primary battaries - Part 2: Physical and electrical specifications tst 13-2 EN 60086-2 Primer piller - Bölüm 2: Fiziksel ve elektriksel özellikler

TS EN 60086-5Nisan 2004

ICS 29.220.10

PRİMER PİLLER - BÖLÜM 5: SULU ELEKTROLİT İÇEREN PİLLERİN GÜVENLİĞİ

Primary batteries - Part 5: Safety of batteries with aqueous electrolyte

TÜRK STANDARDLARI ENSTİTÜSÜNecatibey Caddesi No.112 Bakanlıklar/ANKARA

Bugünkü teknik ve uygulamaya dayanılarak hazırlanmış olan bu standardın, zamanla ortaya çıkacak gelişme ve değişikliklere uydurulması mümkün olduğundan ilgililerin yayınları izlemelerini ve standardın uygulanmasında karşılaştıkları aksaklıkları Enstitümüze iletmelerini rica ederiz.

Bu standardı oluşturan Hazırlık Grubu üyesi değerli uzmanların emeklerini; tasarılar üzerinde görüşlerini bildirmek suretiyle yardımcı olan bilim, kamu ve özel sektör kuruluşları ile kişilerin değerli katkılarını şükranla anarız.

Kalite Sistem Belgesiİmalât ve hizmet sektörlerinde faaliyet gösteren kuruluşların sistemlerini TS EN ISO 9000 Kalite Standardlarına uygun olarak kurmaları durumunda TSE tarafından verilen belgedir.

Türk Standardlarına Uygunluk Markası (TSE Markası)TSE Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin ilgili Türk Standardına uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

TSEKKalite Uygunluk Markası (TSEK Markası)TSEK Markası, üzerine veya ambalâjına konulduğu malların veya hizmetin henüz Türk Standardı olmadığından ilgili milletlerarası veya diğer ülkelerin standardlarına veya Enstitü tarafından kabul edilen teknik özelliklere uygun olduğunu ve mamulle veya hizmetle ilgili bir problem ortaya çıktığında Türk Standardları Enstitüsü’nün garantisi altında olduğunu ifade eder.

DİKKAT! TS işareti ve yanında yer alan sayı tek başına iken (TS 4600 gibi), mamulün Türk Standardına uygun üretildiğine dair üreticinin beyanını ifade eder. Türk Standardları Enstitüsü tarafından herhangi bir garanti söz konusu değildir.

Standardlar ve standardizasyon konusunda daha geniş bilgi Enstitümüzden sağlanabilir.

TÜRK STANDARDLARININ YAYIN HAKLARI SAKLIDIR.

ICS 29.220.10 TÜRK STANDARDI TS EN 60086-5/Nisan 2004

Ön söz

Bu standard, CENELEC tarafından kabul edilen EN 60086-5 (2000) standardı esas alınarak TSE Elektrik Hazırlık Grubu'nca hazırlanmış ve TSE Teknik Kurulu’nun 26 Nisan 2004 tarihli toplantısında Türk Standardı olarak kabul edilerek yayımına karar verilmiştir.


İçindekiler

1 Kapsam.................................................................................................................................................... 12 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlar...........................................................................................13 Tarifler...................................................................................................................................................... 1

3.1 Pil (primer)......................................................................................................................................... 13.2 Düğme pil........................................................................................................................................... 13.3 Hücre (primer).................................................................................................................................... 13.4 Silindir biçimli pil................................................................................................................................ 13.5 Patlama.............................................................................................................................................. 13.6 Zarar.................................................................................................................................................. 23.7 Tehlike............................................................................................................................................... 23.8 Amaçlanan kullanım........................................................................................................................... 23.9 Kaçak................................................................................................................................................. 23.10 Anma gerilimi................................................................................................................................. 23.11 Prizmatik pil.................................................................................................................................... 23.12 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım...............................................................................23.13 Risk................................................................................................................................................ 23.14 Güvenlik......................................................................................................................................... 23.15 Havalandırma................................................................................................................................. 2

4 Güvenlikle ilgili kurallar.......................................................................................................................... 24.1 Tasarım.............................................................................................................................................. 2

4.1.1 Genel.......................................................................................................................................... 24.1.2 Havalandırma............................................................................................................................. 24.1.3 Yalıtım direnci............................................................................................................................. 2

4.2 Kalite plânı......................................................................................................................................... 25 Numune alma.......................................................................................................................................... 36 Deneyden geçirme ve özellikler.............................................................................................................3

6.1 Amaçlanan kullanım........................................................................................................................... 46.1.1 Amaçlanan kullanım deneyleri ve özellikler................................................................................46.1.2 Amaçlanan kullanımla ilgili deney işlemleri.................................................................................4

6.2 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım...................................................................................66.2.1 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım deneyleri ve özellikler.........................................66.2.2 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım deneyi işlemi......................................................6

7 Güvenlikle ilgili bilgiler........................................................................................................................... 97.1 Pillerin kullanımı sırasında güvenlik için tedbirler...............................................................................97.2 Paketleme, kullanım, taşıma, sergileme, depolama ve imha etme sırasında güvenlikle ilgili

tedbirler............................................................................................................................................ 117.2.1 Paketleme................................................................................................................................. 117.2.2 Pil kutularının (kartonlarının) kullanımı.....................................................................................117.2.3 Sergileme ve depolama............................................................................................................117.2.4 İmha etme................................................................................................................................. 11

8 Kullanım için talimatlar.........................................................................................................................119 İşaretleme.............................................................................................................................................. 11

9.1 Genel............................................................................................................................................... 119.2 Küçük piller...................................................................................................................................... 12

Ek A (Bilgi için) - Madde 7.2.3'e ek bilgi.....................................................................................................13Ek B (Bilgi için) - Pil bölmeleriyle ilgili ana hatlar.....................................................................................14


Primer piller - Bölüm 5: Sulu elektrolit içeren pillerin güvenliği

1 KapsamBu standard, sulu elektrolit içeren primer pillerin normal kullanımda ve öngörülebilen, makul düzeyde yanlış kullanımda güvenli çalışmalarını sağlamak için deneyleri ve özellikleri kapsar.

2 Atıf yapılan standard ve/veya dokümanlarBu standardda, tarih belirtilerek veya belirtilmeksizin diğer standard ve/veya dokümanlara atıf yapılmaktadır. Bu atıflar metin içerisinde uygun yerlerde belirtilmiş ve aşağıda liste hâlinde verilmiştir. Tarih belirtilen atıflarda daha sonra yapılan tadil veya revizyonlar, atıf yapan bu standardda da tadil veya revizyon yapılması şartı ile uygulanır. Atıf yapılan standard ve/veya dokümanın tarihinin belirtilmemesi hâlinde en son baskısı kullanılır.

EN, ISO, IECvb. No

Adı(İngilizce)

TS No1) Adı(Türkçe)

IEC 60086-1(1996)

Primary battaries - Part 1: General tst 13-1EN 60086-1

Primer piller - Bölüm 1: Genel

IEC 60086-2(1997)

Primary battaries - Part 2: Physical and electrical specifications

tst 13-2EN 60086-2

Primer piller - Bölüm 2: Fiziksel ve elektriksel özellikler

IEC 60086-4 (2000)

Primary batteries - Part 4: Safety of lithium batteries

tst EN 60086-4

Primer piller – Bölüm 4: Lityum pillerin güvenliği

IEC 60050(481)(1996)

International Electrotechnical Vocabulary (IEV) - Chapter 481: Primary cells and batteries

tstIEC 60050-481

Uluslararası elektroteknik sözlük - Bölüm 481: Primer piller ve bataryalar

IEC 60068-2-6(1995)

Environmental testing - Part 2: Tests - Test Fc: Vibration (sinusoidal)

TS 2090 EN 60068-2-6

Çevre Şartlarına Dayanıklılık Deneyleri-Bölüm 2:Deneyler-Deney Fc:Titreşim (Sinüs Biçimli)

IEC 60068-2-27(1987)

Environmental testing - Part 2: Tests- Test Ea and guidance: Shock

TS 2155 EN 60068-2-27

Çevre Şartlarına Dayanıklılık Temel Deney Metotları-Bölüm 2: Deneyler- Deney Ea ve Kılavuz: Mekanik Darbe

IEC 60068-2-32(1975)

Environmental testing - Part 2: Tests- Test Ed: Freefall (Procedure 1)

TS 2206 EN 60068-2-32

Çevre Şartlarına Dayanıklılık Temel Deney Metotları- Bölüm 2: Deneyler Deney Ed: Serbest Düşme

3 TariflerBu standardın amacı için IEC 60050(481)'de verilen tarifler (bazıları kolaylık için müteakip maddelerde tekrarlanmıştır) ve aşağıdaki tarifler uygulanır.

3.1 Pil (primer)Dış kılıf, bağlantı uçları ve işaretleme içeren bir veya daha fazla primer hücre.

3.2 Düğme pilUçtan uca yüksekliği çaptan daha az olan küçük yuvarlak pil; IEC 60086-1'de şekil 2, 3 ve 4'e uygun olan piller.

3.3 Hücre (primer)Diğer hiçbir elektriksel kaynak ile doldurulmak (şarj edilmek) için tasarlanmamış, kimyasal enerjinin doğrudan dönüştürülmesiyle elde edilen bir elektrik enerjisi kaynağı

3.4 Silindir biçimli pilToplam yüksekliği çapa eşit veya çaptan daha büyük olan silindirik geometrili primer pil; IEC 60086-1'de Şekil 1A ve 1B’ye uygun olan piller.

3.5 PatlamaPilin herhangi bir bölümündeki katı maddenin pile 25 cm 'den daha uzak bir mesafeye itildiği anî serbest bırakma olgusu.

1) TSE Notu: Atıf yapılan standardların TS numarası ve Türkçe adı 3. ve 4. kolonda verilmiştir.

0


3.6 ZararSağlıkta veya özellikte meydana gelen fiziksel arıza ve/veya hasar.

3.7 TehlikeOlası bir zarar kaynağı.

3.8 Amaçlanan kullanımBir ürünün, tedarikçi tarafından sağlanan tanıtım amaçlı bilgileri içeren özellikler ve talimatlara uygun şartlar altında veya amaçlara yönelik olarak kullanımı, işlemi veya servisi.

3.9 KaçakPilden elektrolit, gaz veya diğer maddelerin plânlanmamış kaçışı.

3.10 Anma gerilimiBir primer pilin gerilimini tanımlamak için kullanılan uygun bir yaklaşık gerilim değeri.

3.11 Prizmatik pilYuvarlak olmayan geometrili primer pil; IEC 60086-1’deki madde 4.3’e uymayan piller.

3.12 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanımBir ürünün tedarikçi tarafından amaçlanmayan, ancak meydana gelebilecek koşullar altında veya amaçlara yönelik olarak kullanımı.

3.13 RiskZarara neden olan bir tehlikenin olası meydana gelme oranı ve zararın şiddet derecesi.

3.14 GüvenlikKabul edilemeyen zarar riskinin bulunmaması.

3.15 HavalandırmaBir pilden aşırı iç basıncın patlamayı engellemek amacıyla tasarlanan bir yöntemle tahliye edilmesi.

4 Güvenlikle ilgili kurallar

4.1 Tasarım

4.1.1 GenelPiller normal (amaçlanan) kullanım şartları altında güvenlikle ilgili bir tehlike arz etmeyecek şekilde tasarımlanmalıdır.

4.1.2 HavalandırmaPiller basınç tahliye özelliği içermeli veya patlamayı önleyecek bir değer ve oranda aşırı iç basıncı tahliye edecek şekilde yapılmalıdır. Hücreleri dış kutu içinde desteklemek için mahfaza içine almak gerekiyorsa, mahfazanın tipi ve mahfaza içine alma yöntemi pilin normal çalışma sırasında ısınmasına neden olmamalı ve basınç tahliye özelliğinin çalışmasını engellememelidir.

Pil kutusunun malzemesi ve/veya son montajı bir veya daha fazla hücrenin hava tahliye etmesi durumunda pil kutusunun kendisi üzerinde bir tehlike arz etmeyecek şekilde tasarımlanmalıdır.

4.1.3 Yalıtım direnciElektriksel temas yüzeyleri ve her iki bağlantı ucu hariç, pilin haricî olarak sergilenen metal yüzeyleri arasındaki yalıtım direnci (500±20) V 'ta 5 MΩ 'dan daha az olmamalıdır.

4.2 Kalite plânıİmalâtçı, özel tipte bir pil üretimi işleminin tümünde uygulanacak malzemeler, bileşenler, hücreler ve pillerin muayeneleri için yöntemleri tarif eden bir kalite plânı hazırlamalıdır.

1


5 Numune alma

5.1 Numuneler kabul edilen istatistiksel yöntemlere uygun olarak üretim partilerinden alınır.

5.2 Tip onayı için numune alma

Not 1 - Dört pilden biri ters bağlanmış olmak üzere seri bağlanmış dört pil (5 takım)

Not 2 - Biri boşaltılmış olmak üzere seri bağlanmış dört pil (5 takım)

Şekil 1 - Tip onayı deneyleri için numune alma ve gereken pillerin sayısı

6 Deneyden geçirme ve özelliklerÇizelge 1 ve çizelge 5'te anlatılan deneyler pilin amaçlanan kullanım ve öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım sırasında karşı karşıya kalması muhtemel koşulları simüle eder.

Başkaca belirtilmedikçe, bu deneyler (20±5) ºC 'de gerçekleştirilmelidir.

Uyarı: Bu deneyler yeterli önlem alınmadığı takdirde yaralanmaya yol açabilecek işlemlerin kullanımını gerektirir.

Bu deneylerin tasarımlanmasında, uygulamalarının yeterli koruma kullanan, bu alanda kalifiye ve tecrübeli teknisyenler tarafından üstlenileceği kabul edilmiştir.

2


6.1 Amaçlanan kullanım

6.1.1 Amaçlanan kullanım deneyleri ve özellikler

Çizelge 1 - Amaçlanan kullanım deneyleri ve özellikler

Deney Amaçlanan kullanım simülasyonu

Özellikler

Elektriksel deneyler A Kısmî kullanımdan sonra depolama

Kaçak yok (KY)Patlama yok (PY)

Çevresel deneyler B-1

B-2

Taşıma-çarpma

Taşıma-titreşim



C İklimsel-sıcaklık çevrimi Patlama yok (PY)

6.1.2 Amaçlanan kullanımla ilgili deney işlemleri

6.1.2.1 Deney A - kısmî kullanımdan sonra depolamaa) AmaçBu deney bir cihazın kapatıldığı (devresinin açık duruma getirildiği) ve takılan pillerin kısmen boşaltıldığı durumu simüle eder. Bu piller uzun bir süre cihazda bırakılabilir veya cihazdan çıkartılıp uzun bir süre depolanabilir.

b) Deney işlemiBoşaltılmamış bir pil IEC 60086-2 'de tarif edildiği gibi bir uygulama/servis çıkışı deneyi şartında, servis ömrü en küçük ortalama sürenin (EOS) %50 'si kadar düşürülerek boşaltılır, ardından 45 ºC 'de 30 gün süreyle depolanır.

c) ÖzellikÇizelge 1'e bakılmalıdır.

6.1.2.2 Deney B-1 - taşıma-çarpmaa) AmaçBu deney bir cihazın içinde piller takılıyken dikkatsizce düşürüldüğü durumu simüle eder. Bu deney şartı IEC 60086-2-27'de genel olarak belirtilmiştir.

b) Deney işlemiBoşaltılmamış bir pil aşağıdaki gibi deneyden geçirilmelidir.

Çarpma deneyi Çizelge 2'de tarif edilen şartlarda ve Çizelge 3'teki sırayla gerçekleştirilmelidir.

Çarpma darbesi - Pile uygulanan çarpma darbesi aşağıdaki gibi olmalıdır:

Çizelge 2 - Çarpma darbesi

İvmeDalga şekliEn küçük ortalama ivme

İlk üç milisaniyeİvmenin tepe değeri

75 gn 125 gn ila 175 gn Yarım sinüs

3


Çizelge 3 - Deney sırası

Adım Depolama süresi Pil yönlendirmesi Çarpma sayısı Gözle muayene dönemleri

123456

----

1 sa

-NotNotNot

-

-Her biri 1Her biri 1Her biri 1

-

Deney öncesi----

Deney sonrasıNot - Çarpma üç karşılıklı dik yönün her birinde uygulanmalıdır.

Adım 1 Elektriksel özellikleri Madde 5.2'ye uygun olarak kaydedilir.Adım 2 ila 4 Çizelge 2'de belirtilen çarpma deneyini ve çizelge 3'teki sıra uygulanır.Adım 5 Pil 1 saat süreyle dinlendirilir.Adım 6 Muayene sonuçları kaydedilir.


6.1.2.3 Deney B-2 - taşıma-titreşima) AmaçBu deney taşıma sırasında çarpmayı simüle eder. Bu deney şartı IEC 60086-2-27'de genel olarak belirtilmiştir.

b) Deney işlemiBoşaltılmamış bir pil aşağıdaki gibi deneyden geçirilmelidir.

Çarpma deneyi aşağıdaki deney şartlarında ve çizelge 4'teki sırayla gerçekleştirilmelidir.

Titreşim - Pile büyüklüğü 0,8 mm, toplam en büyük salınımı 1,6 mm olan basit bir harmonik hareket uygulanmalıdır. Frekans, 10 Hz - 55 Hz sınırları arasında 1 Hz/dk hızla değiştirilmelidir. Bütün frekans aralığı (10 Hz'den 55 Hz'e) ve dönüş (55 Hz'den 10Hz'e) her bir yerleştirme konumu (titreşimin yönü) için (90 ± 5) dakikada incelenmelidir.

Çizelge 4 - Deney sırası

Adım Depolama süresi Pil yönlendirmesi Titreşim süresi Gözle muayene dönemleri

123456

----

1 saat

-NotNotNot

-

-Her biri 90 ± 5 minHer biri 90 ± 5 minHer biri 90 ± 5 min

-

Deney öncesi----

Deney sonrasıNot - Titreşim üç karşılıklı dik yönün her birinde uygulanmalıdır.

Adım 1 Elektriksel özellikler madde 5.2'ye uygun olarak kaydedilir.Adım 2 ila 4 Madde 6.1.2.3'te belirtilen titreşim çizelge 4'teki sırayla uygulanır.Adım 5 Pil 1 saat süreyle dinlendirilir.Adım 6 Muayene sonuçları kaydedilir.


6.1.2.4 Deney C - İklimsel-sıcaklık çevrimia) AmaçBu deney sıcaklık çevriminden sonra bozulabilecek olan pil sızdırmazlığının bütünlüğünü değerlendirir.

b) Deney işlemiBoşaltılmamış bir pil aşağıdaki işlemde deneyden geçirilmelidir.

4


Sıcaklık çevrim işlemi (aşağıya ve/veya şekil 2'ye bakılmalıdır)1) Piller bir deney odasına yerleştirilir ve odanın sıcaklığı 30 dk (t1) içinde 70 ºC 'ye yükseltilir.2) 4 saat (t2) süreyle bu oda sıcaklığı muhafaza edilir.3) Odanın sıcaklığı t1 = 30 dakika içinde 20 ºC 'ye düşürülür ve t3 = 2 saat süreyle bu sıcaklık muhafaza edilir.4) Odanın sıcaklığı t1 = 30 dakikadan fazla olmayan bir süre içinde-20 ºC 'ye düşürülür ve t2 = 4 sa süreyle bu sıcaklık muhafaza edilir.5) Odanın sıcaklığı 30 dakika (t1) içinde 20 ºC 'ye yükseltilir.6) Seri, ilâve dokuz çevrim için tekrarlanır.7) 10'uncu çevrimden sonra, muayeneden önce piller yedi gün süreyle depolanır.

t1 :30 dk, t2 : 4 sa, t3 : 2 sa

Şekil 2 - Sıcaklık çevrim işlemi


6.2 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım

6.2.1 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım deneyleri ve özellikler

Çizelge 5 - Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım deneyleri ve özellikler

Deney Yanlış kulanım simülasyonu ÖzelliklerElektriksel deneyler D E F

Yanlış takma Patlama yok (PY)*

Haricî kısa devre Patlama yok (PY)Aşırı boşalma Patlama yok (PY)

Çevresel deney G Serbest düşme Patlama yok (PY)* Madde 6.2.2.1’de not 2’ye bakılmalıdır

6.2.2 Öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım deneyi işlemi

6.2.2.1 Deney D – Yanlış takma (seri bağlı dört pil)a) AmaçBu deney bir takımdaki bir pilin ters bağlandığı durumu simüle eder.

b) Deney işlemiAynı marka, tip ve orijinli dört boşaltılmamış pil şekil 3’te gösterildiği gibi biri ters çevrilmek üzere (B1) seri olarak bağlanmalıdır. Devre 24 saat sürede veya pilin kutu sıcaklığı ortam sıcaklığına dönünceye kadar tamamlanmalıdır.

İç bağlantı devresinin direnci 0,1 Ω ’u aşmamalıdır.

5


Şekil 3 – Yanlış takma (dört pil seri bağlı)

Not 1 - Şekil 3’teki devre tipik bir yanlış kullanım durumunu simüle eder.

Not 2 - Primer piller şarj edilmek için tasarımlanmaz. Ancak, bir pilin üç veya daha fazla seri bağlı pile ters takılması, ters bağlı pili bir dolma durumuna maruz bırakır. Silindirik piller aşırı iç basıncı tahliye edecek şekilde tasarımlanmış olmasına rağmen, bazı anlarda patlama önlenemeyebilir. Bu nedenle, bu hasarı önlemek için pillerin polariteye (+ ve -) uygun olarak doğru biçimde takılması hususunda kullanıcı açık bir biçimde bilgilendirilmelidir (Madde 9.1g 'ye bakılmalıdır).


6.2.2.2 Deney E - haricî kısa devrea) AmaçBu yanlış kullanım pillerin günlük kullanımında meydana gelebilir.

b) Deney işlemiBoşaltılmamış bir pil şekil 4'te gösterildiği gibi bağlanmalıdır. Devre 24 saat sürede veya pilin kutu sıcaklığı ortam sıcaklığına dönünceye kadar tamamlanmalıdır.

İç bağlantı devresinin direnci 0,1 Ω ’u aşmamalıdır.

Şekil 4 - Haricî kısa devre


6.2.2.3 Deney F - aşırı boşalmaa) AmaçBu deney bir (1) boşaltılmış pilin diğer üç (3) boşaltılmamış pille seri olarak bağlandığı durumu simüle eden bir öngörülebilen makul düzeyde yanlış kullanım deneyidir.

b) Deney işlemiBir boşaltılmamış pil (C1) 60086-2'de tarif edildiği gibi bir uygulama/servis çıkışı deneyi şartında yük gerilimi 0,6 V 'a düşene kadar boşaltılır. Daha sonra, aynı marka, tip ve orijinli üç boşaltılmamış pil ve bir boşaltılmış pil şekil 5'te gösterildiği gibi seri olarak bağlanır. Devre toplam yük gerilimi 2,4 V 'a düşünceye kadar tamamlanmalıdır.

Direncin (R1) değeri C1 pilinin boşalması işleminde seçilen direnç değerinin yaklaşık dört katı olmalıdır. Direncin son değeri (R1) IEC 60086-1, madde 8.3.3'de açıklanan değere yakın bir değerde olmalıdır.

6


Şekil 5 - Aşırı boşalma


6.2.2.4 Deney G - serbest düşme deneyia) AmaçBu deney bir pilin yanlışlıkla düşürüldüğü durumu simüle eder. Deney şartı IEC 60060-2-32'ye dayanır.

b) Deney işlemiBoşaltılmamış deney pilleri 1 m yükseklikten beton yüzeye düşürülmelidir. Her bir deney pili; prizmatik bir pil 6 yüzeyinden her birinin üzerine birer kez, yuvarlak bir pil şekil 6'da gösterilen üç eksenin her birinin üzerine ikişer kez olmak üzere 6 kez düşürülmelidir. Deney pilleri daha sonra 1 saat depolanmalıdır.

Şekil 6 - Yuvarlak pilin XYZ eksenleri


7


Çizelge 6 - Deneyden geçirme ve özellikler

Sistemharfi

Negatifelektrot

Elektrolit PozitifElektrot

Hücre başınaanma

gerilimi(V)

Uygulanabilir deneyler

A B-1 B-2 C D E F G

- Çinko Alüminyum klorürÇinko Klorür

Manganez dioksit

1,5 Y x x x x x x xD GDP x x x GD x x x

A Çinko AmonyumKlorürÇinko Klorür

Oksijen hava

1,4 Y x x x GD x x xD GDP x x x GD x x x

L Çinko Alkali metal hidroksit

Manganez dioksit

1,5 Y x x x x x x xD x x x GD x GD xP x x x GD x GD x

P Çinko Alkali metal hidroksit

Oksijen hava

1,4 Y GDD x x x GD x GD xP GD

S Çinko Alkali metal hidroksit

Gümüş oksit(Ag2O)

1,55 Y x x x GD x GD xD x x x GD x GD xP GD

Anahtar Y: yuvarlak (madde 3.4) x: gerekli D: düğme (madde 3.2) GD: gerekli değil

P: çok hücreli250 mAh 'in altındaki L ve S sistemi düğme hücreler veya piller ile 700 mAh 'in altındaki P sistemi düğme hücreler veya piller tüm deneylerden muaftır.

7 Güvenlikle ilgili bilgiler

7.1 Pillerin kullanımı sırasında güvenlik için tedbirlerDoğru kullanıldığında, sulu elektrolit içeren primer piller tehlikesiz ve güvenilir bir güç kaynağı sağlar. Ancak, yanlış veya kötü kullanılmaları, kaçağa veya uç durumlarda patlama ve/veya muhtemel yangına yol açabilir.

a) Pilin her zaman pil ve cihazın üzerinde işaretli olan polariteye (+ ve -) uygun olarak doğru takılmasına dikkat edilmelidir.

Cihaza yanlış yerleştirilen piller, kısa devre olabilir veya dolabilir. Bu durum delinmeye, kaçağa ve patlamaya neden olan hızlı bir sıcaklık yükselişine yol açabilir.

b) Piller kısa devre edilmemelidirBir pilin pozitif (+) ve negatif(-) bağlantı uçları birbirlerine doğrudan temas ediyorlarsa pil kısa devre olur. Örneğin, birbirlerinin üzerinde yatık duran veya karışık duran piller kısa devre olabilir. Bu durum delinme ve kaçağa yol açabilir.

c) Piller doldurulmazBir primer pili şarj etmeye çalışmak delinme, kaçak, patlama ve/veya muhtemel yangına yol açan dâhilî gaz ve/veya ısı üretimine neden olabilir.

d) Piller boşalmaya zorlanmazPiller haricî bir güç kaynağı ile boşalmaya zorlandıklarında, pilin gerilimi tasarım kabiliyetinin altına düşmeye zorlanır ve pilin içinde gazlar üretilir. Bu durum delinme, kaçak ve patlamaya yol açabilir.

e) Piller karıştırılmaz (piller yenisiyle değiştirilirken, tümü aynı zamanda, aynı marka ve tipte pillerle değiştirilir)Farklı türde piller birlikte kullanıldığında, veya yeni ve eski piller birlikte kullanıldığında, bazı piller gerilim veya kapasite farkından dolayı aşırı boşalabilir. Bu durum delinme, kaçak ve patlamaya yol açabilir.

8


f) Tükenmiş piller hemen cihazdan çıkarılır ve imha edilirBoşalmış piller cihazda uzun bir süre boyunca tutulursa, cihaza zarar veren elektrolit kaçağı meydana gelebilir.

g) Piller ısıtılmazBir pil ısıtıldığında, delinme, kaçak ve patlama meydana gelebilir.

h) Piller doğrudan lehimlenmezBir pil doğrudan lehimlendiğinde, ısıyla hasara uğrayabilir. Bu durum dâhilî kısa devreye neden olabilir ve delinme, kaçak ve patlamayla sonuçlanabilir.

i) Piller parçalanmazBir pil parçalandığında, bileşenlerle temas kişisel yaralanmaya yol açabilir

j) Pillerin biçimi bozulmazPiller ezilmemeli, delinmemeli ve başka şekilde bozulmamalıdır. Bu şekilde kötü kullanım kaçak veya patlamaya yol açabilir.

k) Piller ateşte imha edilmezPiller ateşte imha edildiğinde, ısı artışı patlamaya neden olabilir. Kontrollü bir ocak haricinde piller yakılmaz.

l) Yetişkin gözetimi olmaksızın çocukların pilleri yenisiyle değiştirmelerine izin verilmez

m) Piller çocukların erişiminden uzak tutulurÖzellikle şekil 7'de tanımlanan yutma ölçüsünün sınırlarına uygun piller olmak üzere, yutulabilir kabul edilen piller çocukların erişiminden uzak tutulur.

Boyutlar milimetre cinsindendirŞekil 7 - Yutma ölçüsü

Bir hücre veya pilin yutulması durumunda, ilgili kişi acilen tıbbî yardım almalıdır.

n) Piller mahfaza içine alınmaz ve/veya modifiye edilmezPile yapılacak mahfaza içine alma veya başka bir modifikasyon, güvenlik için havalandırma mekanizmalarının engellenmesi ve takiben patlamayla sonuçlanabilir. Bir modifikasyon yapmak gerektiği düşünülüyorsa pil imalâtçısından tavsiye alınmalıdır.

o) Kullanılmamış piller orijinal paketlerinde saklanır ve kısa devre yapabilecek metal cisimlerden uzak tutulurKısa devreden (madde 7.1b) sakınmanın en iyi yollarından biri pilleri orijinal ambalajlarında saklamaktır.

p) Boşalmış piller cihazdan çıkartılırYeterli işleyişi sona eren veya uzun bir süre kullanılmaması beklenen (örneğin video-kameralar, fotoflaş, vb.) pillerin cihazdan hemen çıkartılması avantajlıdır. Bugün piyasadaki pillerin çoğu kaçağı önlemek için koruyucu kılıflarla veya başka düzenlerle sağlanıyorsa da, kısmen veya tamamen tükenmiş bir pil kullanılmamış bir pile göre kaçağa daha eğilimlidir.

9


7.2 Paketleme, kullanım, taşıma, sergileme, depolama ve imha etme sırasında güvenlikle ilgili tedbirler

7.2.1 PaketlemeTaşıma, kullanım ve istif etme sırasında mekanik hasardan sakınmak için paketleme yeterli olmalıdır. Malzemeler ve paketleme tasarımı, istek dışı elektriksel temasın gelişimini ve bağlantı uçlarının aşınmasını engelleyecek ve çevreden biraz koruma sağlayacak şekilde seçilmelidir.

7.2.2 Pil kutularının (kartonlarının) kullanımıPil kutularının özen gösterilmeden kullanımı pilde hasara, zayıf elektriksel performansa ve kaçak, patlama veya muhtemel yangına yol açabilir.

7.2.3 Sergileme ve depolamaa) Piller iyi havalandırılmış, kuru ve serin şartlarda depolanmalıdırYüksek sıcaklık veya yüksek nem pil performansının bozulmasına veya yüzey aşınmasına yol açabilir.

b) Pil kutuları birçok tabaka hâlinde yığılmamalıdır (veya belirli bir yüksekliği aşmamalıdır)Çok fazla pil kartonu yığılırsa, en alt kutulardaki pillerin şekli bozulabilir ve elektrolit kaçağı meydana gelebilir.

c) Piller ambarlarda depolanırken veya perakende satış mağazalarında sergilenirken, uzun bir süre boyunca doğrudan güneş ışığına maruz bırakılmamalı veya yağmurla ıslanacakları alanlara konulmamalıdırlarPiller ıslandığında, yalıtım dirençleri düşer, kendi kendine boşalma meydana gelebilir ve pas üretilebilir.

d) Mekanik hasardan ve aralarındaki kısa devreden sakınmak için paketlenmemiş piller karıştırılmazKarıştırıldıklarında, piller fiziksel hasara veya haricî kısa devreden kaynaklanan aşırı ısınmaya maruz kalabilirler. Daha sonra kaçak ve/veya patlama meydana gelebilir. Bu muhtemel zararlardan sakınmak için, piller kullanılmaları gerekinceye kadar paketlerinde tutulmalıdır.

e) Daha fazla ayrıntı için ek A 'ya bakılmalıdır.

7.2.4 İmha etmea) Primer piller, aksi yönde yerel kurallar olmaması şartıyla toplumsal atık anlaşmaları yoluyla imha edilebilir. b) Piller parçalara ayrılmazc) Kontrollü yakma koşulları dışında piller ateşte imha edilmez.

8 Kullanım için talimatlara) Her zaman amaçlanan kullanım için en uygun olan, doğru büyüklükte ve cinste pil seçilir. Doğru pil seçimine yardımcı olmak için cihazla sağlanan bilgi, başvuru için saklanmalıdır.b) Bir takımdaki pillerin tümü aynı zamanda değiştirilir.c) Piller takılmadan önce pilin ve ayrıca cihazın temas uçları temizlenir.d) Pillerin polariteye (+ ve -) göre doğru takılmaları temin edilir.e) Uzun bir süre boyunca kullanılmayacak piller cihazdan çıkartılır.f) Tükenmiş piller acilen çıkartılır.

9 İşaretleme

9.1 GenelKüçük olarak tasarımlanan pillerin haricinde, her bir pil aşağıdaki bilgilerle işaretlenmelidir:a) Elektrokimyasal sistem,b) İsim, c) Açık bir şekilde kod olarak da yazılabilecek imalât yılı ve ay veya haftası veya garanti süresinin bitiş tarihi,d) Bağlantı uçlarını polaritesi (uygulanabildiğinde),e) Anma gerilimi,f) İmalâtçı veya tedarikçinin adı veya ticarî markası,g) Uyarıcı tavsiye,h) Küçük pillerin yutulması hakkında uyarı (madde 7.1).

10


9.2 Küçük pillerYüzeyleri Madde 9.1'de gösterilmesi gereken işaretleri barındırmak için çok küçük olan pillerde, pil üzerinde isim (Madde 9.1b) ve polarite (Madde 9.1d) gösterilmelidir. Madde 9.1'de gösterilen tüm diğer işaretler pile en yakın paket üzerinde bulunmalıdır.

11


Ek A(Bilgi için)

Madde 7.2.3'e ek bilgiBu ekin amacı iyi uygulamaları genel terimleriyle tanımlamak ve daha belirgin olarak, zararlı olduğu tecrübeyle bilinen işlemlere karşı uyarmaktır. Bu ek pil imalâtçıları, dağıtıcıları ve kullanıcıları ile cihaz tasarımcılarına tavsiye niteliğindedir.

Depolama ve stok dönüşümü (rotasyonu)Normal depolama için, sıcaklık +10 ºC ila +25 ºC arasında olmalı ve asla +30 ºC 'yi aşmamalıdır. Pile ve pakete zararlı olduğundan sürekli olarak nemin sınırlarından (% 95 nispi nemin üzeri ve % 40 nispi nemin altı) sakınılmalıdır. Bu nedenle piller radyatörlerin veya kazanların yanında ve doğrudan güneş ışığında depolanmamalıdır.

Pillerin oda sıcaklığında depolama ömrü iyiyse de, özel önlemler alındığı takdirde daha düşük sıcaklıklarda depolama şartları gelişir. Piller ortam sıcaklığına kadar ısınacakları zaman yoğunlaşmadan korumak için tutulacak olan özel koruyucu paketler (sızdırmaz plâstik torbalar veya çeşitleri gibi) içine alınmalıdır. Hızlandırılmış ısıtma zararlıdır.

Soğukta depolanan piller ortam sıcaklığına döndükten sonra olabildiğince çabuk kullanıma alınmalıdır.

Pil imalâtçısı tarafından uygun olduğuna karar verilirse, piller cihaza takılı olarak veya paketlerde saklanabilir.

Pillerin istifleneceği yükseklik açıkça paketin sağlamlığına bağlıdır. Genel bir kural olarak, yükseklik karton paketler için 1,5 m 'yi, ahşap kutular için 3 m 'yi aşmamalıdır.

Yukarıdaki öneriler uzun taşımalar sırasında da eşit düzeyde geçerlidir. Bu nedenle, piller gemi motorlarından uzakta depolanmalı ve yazın havalandırmasız metal kapalı vagonlarda (konteyner) uzun süreler boyunca bırakılmamalıdır.

Piller imalâttan sonra, dağıtım merkezlerine rotasında ve sonrasında kullanıcılara hemen sevk edilmelidir. Stok dönüşümünün (ilk giriş, ilk çıkış) uygulanması için, depolama alanları ve sergilemeler uygun olarak tasarımlanmalı ve paketler yeterli düzeyde işaretlenmelidir.

12


Ek B(Bilgi için)

Pil bölmeleriyle ilgili ana hatlar

B.1 Cihaz tasarımcıları için yol göstermePille çalışan gereçler üreten şirketlerin pil sanayisi ile yakın bir irtibat sürdürmeleri önerilir. Tasarım başlangıcında var olan pillerin yetenekleri dikkate alınmalıdır. Mümkün olduğunda, seçilen pil tipi IEC 60086-2 standardı dahilinde olmalıdır.

Bölmeler pillerin kolayca takılacağı ve düşmeyeceği şekilde tasarımlanır.Bölmeler küçük çocukların kolay erişimini engelleyecek şekilde tasarımlanırPil bölmesini tasarımlarken pil boyutları ve toleranslar dikkate alınır.Kullanılacak pil tipi, doğru polarite sırası ve takma yönleri açıkça işaretlenir.Pillerin kaçağa karşı direnç konusunda çok gelişmiş olmasına rağmen, kaçak bu durumda da bazen meydana gelebilir. Pil bölmesi cihazdan tamamen izole edilemediğinde, muhtemel hasarı en aza indirecek şekilde yerleştirilmelidir.

B.2 Pil bölmelerinin tasarımıPillerin ters yerleştirilmesiyle ilgili sorunların üstesinden gelebilmek için, tasarım aşamasında pillerin yanlış takılamayacağının veya yanlış takılsa da elektriksel olarak temas edemeyeceğinin garantiye alınmasına dikkat edilmelidir.

R03, R1, R6, R14 ve R20 boyutlu pil bölmeleri için bazı öneriler aşağıda şekil B.1'den şekil B.3'e kadar örneklenmiştir. Ayrıca, pil bölmesi içinde pillerin gereksiz hareketini engellemek için tedbir alınmalıdır.

Not - Kısa devreyi önlemek için pil temas noktaları korumaya alınmalıdır

Pozitif temas noktasıSırtların arasında girintili temas noktası

(a)Pilin doğru yerleştirilmesi

(b)Pilin yanlış yerleştirilmesi

Yalıtkan sırtlar negatif bağlantı ucunu temas noktasından uzak tutar

Şekil B.1 - Sırtların arasında girintili pozitif temas noktası

13


Pozitif temas noktasıGirintili delik



Negatif bağlantı ucu yalnızca yalıtılmış çevreye temas eder

Şekil B.2 - Girintili pozitif temas noktası

Negatif temas noktasıTemas noktası U şekilli



Pozitif bağlantı ucu yalnızca yalıtılmış merkeze temas eder

Şekil B.3 - Pozitif bağlantı ucunun temasından sakınmak için şekillendirilmiş negatif temas noktası

Farklı orijinli yedeklerin takılması durumunda sorunlara yol açabileceği için, pil bölmesi boyutlarının özel bir imalâtçının boyut ve toleranslarına bağlı olmaması gerektiği vurgulanmalıdır.

Boyutlara, özellikle pozitif ve negatif bağlantı uçlarıyla ilgili olanlara, ilişkin ayrıntılar için, IEC 60086-1 Şekil 1A ve şekil 1B 'ye ve IEC 60086-2 'de yer alan ilgili pil özellik sayfasına başvurulmalıdır.

Yalnızca pil bağlantı uçları elektrik devresine fiziksel olarak temas etmelidir.

Pil bölmeleri elektrik devresinden elektriksel olarak yalıtılmalı ve muhtemel hasar ve/veya yaralanma riskini en aza indirecek şekilde yerleştirilmelidir.

Bir çok cihaz alternatif güç kaynakları ( örneğin şebeke, ek piller vb.) ile çalışmak için tasarımlanmıştır ve bu durum özellikle primer pil bellek yedekleme uygulamalarıyla ilişkilidir.

14


Bu durumlarda, cihazın devresi aşağıdaki şekilde tasarımlanmalıdır:a) Primer pilin dolmasını önlemeli, veyab) Pilin konu olacağı koruyucu cihaz(lar)dan gelen doldurma (kaçak) akımı pil imalâtçısı tarafından önerileni aşmayacak şekilde primer pil koruma cihazları, örneğin bir diyot, içermelidir.

Amaçlanan herhangi bir koruyucu cihaz devresi, ilgili primer pilin tipine ve elektrokimyasal sistemine uygun olacak ve tercihen tek bileşen hatasına konu olmayacak şekilde seçilmelidir. Cihaz tasarımcılarının primer pil bellek yedekleme koruma cihazı devresiyle ilgili pil imalâtçısından tavsiye almaları önerilir.

Bu önlemleri yerine getirmekte başarısızlık, kısa servis ömrüne, kaçağa veya patlamaya yol açabilir.

Pilleri takarken karışıklıktan sakınmak için pozitif (+) ve negatif (-) pil temas noktaları biçim olarak gözle görülür şekilde farklı olmalıdır.

En düşük dirençli ve pil temas noktalarına uygun bağlantı ucu malzemeleri seçilir.

Pil bölmeleri pillerde üretilen gazın çıkışına müsaade edecek şekilde tasarımlanmalıdır.

Bir pil bölmesinin malzemesi çarpma ve çevre kirliliğinden kaçınacak şekilde seçilmelidir.

A veya P sistemi havayla kutuplaşması engellenen (air depolarized) pillerden güç almak için tasarımlanan cihazlar yeterli hava erişimi için hazır olmalıdır.

A sistemi için, normal çalışmada pil tercihen dik konumda olmalıdır.

Yanlış yerleştirilen bir pil, pillerin sürekli boşalmasına neden olacağından paralel bağlamalar tavsiye edilmez.

Son kullanıcıyı dikkate alarak, yukarıda anlatılan ters yerleştirme sorununun üstesinden gelebilmek için, şekil B.4 (a) ve (b) 'de verilen ve oklarla gösterildiği gibi genişletilebilecek olan düzenleme göz önüne alınmalıdır.

Pozitif temas noktasının korunmasışekil B.1 veya B.2 'de gösterildiği gibi olmalıdır

Pozitif ve negatif temas noktalarının korunmasışekil B.1 veya şekil B.2 ve şekil B3 'te gösterildiği

gibi olmalıdır

Not - Diğer büyüklükteki pillerde negatif bağlantı ucu alanının (ilgili özelliğin C boyutu) küçük olmasından dolayı, düzenleme (b) sadece R14 ve R20 büyüklüğündeki piller için pratik olarak kabul edilir.

Şekil B.4 - Bir cihazın içinde tercih edilen pil düzenlemeleri

15


B.3 Su geçirmez ve havalandırmasız cihazlarPilde üretilen hidrojen gazının emilmesi veya çıkışına müsaade edilmesi önemlidir, aksi takdirde bir kıvılcım sıkışan hidrojen/hava karışımını tutuşturabilir. Bu tip uygulamaların tasarım aşamasında pil imalâtçısının tavsiyesine başvurulmalıdır.

B.4 Metal kılıflı ve plâstik etiketli pillerKısa devre olasılığından sakınmak için, cihaz devresinin hiçbir parçasının (pil temas noktalarını sağlamlaştırmak için kullanılan iletken perçinler veya vidalar, vb. dahil) pil kutusu/kılıfı ile temas etmesine izin verilmemesi gereklidir.

B.5 Tasarımcılar için uyarıGeleneksel silindirik büyüklüklerde (örneğin R6, R14, R20), tipik olarak 3 V bölgesinde gerilimleri olan, standardlaştırılmamış pillerin olduğunu göz önüne alarak, cihaz tasarımcılarının yalnızca IEC 60086-1'in kapsadığı pilleri seçmeleri ve değiştirme için önermeleri şiddetle tavsiye edilir.

B.6 Pil doldurma cihazları için uyarıPil doldurma cihazları primer pillerin doldurulmayacağı şekilde tasarımlanmalıdır.

Uyarı: Bu tasarım kurallarına uymamak kaçağa, patlamaya ve kişisel yaralanmaya yol açabilir.

16

Documents

· Web viewIEC 60086-2 (1997) Primary battaries - Part 2: Physical and electrical specifications tst 13-2 EN 60086-2 Primer piller - Bölüm 2: Fiziksel ve elektriksel özellikler