ANALIZA E LIGJËRIMIT POLITIKDhjetor 2012

RAPORTI NR. 2: IDEOLOGJITË: GAZETAT DHE FIGURAT KRYESORE POLITIKE

GRUPI I PUNËS:

ADELA HALOMenaxhere e Programit të Mirëqeverisjes dhe Integrimit, Fondacioni Shoqëria e Hapur

SILVANA TOSKAKryetare e Grupit të Punës, Politologe

SOKOL SHAMETIKoordinator i Grupit të Punës dhe Ekspert, Gazetar

PROF. EMIL LAFEEkspert, Gjuhëtar

SONILA DANAJEksperte, Politologe

ANI RUSIEkspert, Filozof

DORINA NDOJEksperte dhe Asistente e Grupit të Punës, Politologe

1

PËRMBLEDHJE EKZEKUTIVELigjërimi i secilës gazetë dhe figurave kryesore politike në Shqipëri shpesh konsiderohet si i djathtë, i qendrës, ose i majtë. Jo vetëm gazetat të cilat janë normalisht të lidhura me një parti politike apo tjetrën, por edhe gazetat e pavarura konsiderohen në ligjërimin e përditshëm si përfaqësuese të një ideologjie të caktuar. Ndërkohë, ligjërimi i figurave politike jo vetëm që njihet si i tillë, por vetë figurat kryesore identifikohen dhe bëjnë fushata elektorale me një frymë politike të caktuar në spektrin nga e majta në atë të djathtë. Ky raport ka për qëllim të analizojë se ku qëndrojnë në fakt ideologjikisht përfaqësuesit kryesorë të partive më të mëdha politike – Edi Rama dhe Sali Berisha – sikurse dhe gazetat kryesore në vend, në lidhje me çështjet e institucioneve, qëndrimet mbi çështjet social-ekonomike, vlerat morale, mjedisin, ligjin dhe rendin. Nga rezultatet e këtij studimi, ajo që bie menjëherë në sy është se diferenca midis Berishës dhe Ramës në ligjërimin e djathtë në shumicën e kategorive është shumë e vogël. Për sa i përket Institucioneve ligjërimi i Berishës dhe i Ramës është thelbësisht i qendrës. Për çështjet social-ekonomike dallimet ideologjike mes Berishës dhe Ramës janë shumë të vogla. Për Ligjin e Rendin, Mjedisin dhe Vlerat ligjërimi i Berishës është tipikisht i djathtë. Ndërkohë që edhe Rama demonstron një ligjërim tipik të djathtë për çështjet e Rendit dhe Ligjit, si dhe atë të Vlerave. Duhet nënvizuar mungesa e ligjërimit të majtë në shumicën e kategorive.

Ligjërimi i dy figurave kryesore është i ngjashëm me gazetat e studiuara.. Në ligjërimin e katër gazetave kryesore, trajtimi i institucioneve zë një volum shumë më të rëndësishëm në shtyp sesa temat e tjera, sidomos tema e mjedisit e cila zë një volum të papërfillshëm. Gjithashtu, bie në sy fakti se trajtimi i majtë i ligjit dhe rendit është shumë i pakët dhe se shumica e ligjërimit mbi këtë temë është tipik i djathtë. Për sa u përket raporteve të përgjithshme brenda secilës nga këto tema vihen re: a) një ligjërim që priret drejt qendrës dhe disi nga e majta në trajtimin e institucioneve; b) një ligjërim predominues i djathtë në trajtimin e çështjeve të ligjit dhe rendit; c) një ligjërim lehtësisht më i majtë se i djathtë në trajtimin e çështjeve të mjedisit; c) një ligjërim thelbësisht më i djathtë dhe neutral në trajtimin e çështjeve sociale dhe ekonomike; dhe d) një ligjërim thelbësisht i djathtë në trajtimin e çështjes së vlerave.

METODOLOGJIANë këtë studim është përdorur “computer-assisted textual analysis” [analizë e përmbajtjes nëpërmjet kompjuterit] (CATA). Kjo analizë kryhet në disa faza, ku ekspertët dhe kompjuteri ekzaminojnë rezultatet në hapa të ndryshëm.1 Faza e parë e studimit ka të bëjë me krijimin e fjalorit mbi të cilin do të analizohen gazetat dhe deklaratat e figurave politike. Konkretisht, ky fjalor përmban disa kategori të ndryshme (si për shembull kategorinë social-ekonomike) dhe secila kategori ndahet në tri pjesë që përfaqësojnë fjalët të cilat përdoren përgjithësisht (mundësisht ekskluzivisht) nga grupe me prirje të majta, të djathta dhe të qendrës. Kjo do të thotë se secila kategori në fjalor përmban fjalë që përfaqësojnë kahe të ndryshme ideologjike. Duke qenë se studimi i ideologjisë së grupeve të rëndësishme politike është kryer më parë nga

1 Për më shumë detaje mbi këtë metodë, ju lutem referohuni Raportit Nr.1 të këtij studimi.2

studiues të ndryshëm jashtë Shqipërisë, u vendos të punohej mbi një fjalor ekzistues.2 Ky fjalor i përgatitur nga Laver dhe Garry është bazuar në programe të partive të majta dhe të djathta në Irlandë, si dhe në tekste akademike që diskutojnë se cilat janë temat e rëndësishme të një partie të majtë apo të djathtë. Ashtu si dhe studiues të tjerë të cilët kanë punuar mbi këtë fjalor për ta përshtatur në gjuhë dhe kontekste të ndryshme, u vendos që ky fjalor të përkthehej, si dhe të ndryshoheshin dhe shtoheshin ato fjalë që janë/konsiderohen si të rëndësishme në kontekstin shqiptar.3 Në fjalorin final – i cili gjendet në shtojcën në fund të këtij raporti – u vendos të përdoreshin të njëjtat kategori, si: institucionet, tema social-ekonomike, ligji dhe rendi, mjedisi dhe vlerat. Për shembull, tek tema social-ekonomike, kategoria e djathtë përmban fjalë të cilat nënkuptojnë zvogëlimin e rolit të shtetit (si arsim privat, biznes, taksë e sheshtë, autonomi, etj.), ndërsa në kategorinë e majtë gjenden fjalë që nënkuptojnë më shumë shtet (si taksë progresive, arsim publik, disavantazh, ndihmë sociale, etj.). Për vlerat, një ideologji e djathtë përdor më tepër, për shembull, fjalë në lidhje me individualizmin, integritetin, krenarinë, martesën dhe Zotin. Një ideologji e majtë përdor më tepër fjalë në lidhje me diskriminimin, humanizmin, minoritetet, padrejtësitë, etj. Për më tepër, mund të shihni fjalorin në fund të raportit.

Për zgjedhjen e gazetave, u përdor si burim indeksi i gazetave me botim më të madh në vend.4 Si rezultat, më poshtë do të analizohen gazetat Panorama, Shekulli, Shqip, Shqiptare dhe Mapo për periudhën Mars-Gusht 2009 dhe Shkurt-Korrik 2011 (tre muaj para dhe pas zgjedhjeve reciproke). Sigurimi i lëndës analitike përmes gazetave hasi në vështirësi për shkak të mungesës sistematike dhe të njësuar të burimeve arkivore të vetë gazetave, me përjashtimin e gazetave Panorama dhe Mapo të cilat kanë arkiva të gazetave në versionin elektronik. Burimet arkivore të sistematizuara në Bibliotekën Kombëtare paraqesin vështirësi për shkak se nuk disponohen në version elektronik dhe standardizimi i tyre sipas kërkesave të CATA kërkon një kohë tepër të gjatë. Më në fund, arritëm të siguronim edhe gazetat Shqip, Shekulli dhe Shqiptare për periudhat e duhura falë bashkëpunimit me MC Monitoring, një agjenci e monitorimit të medias që mban arkive të rregullta edhe të gazetave.

Lënda e siguruar ka ndryshime të vogla sasiore. Ndërkohë që gazeta Panorama është e plotë për periudhat e përzgjedhura, gazeta Mapo është e plotë por vetëm për vitin 2011, për shkak të daljes së saj për herë të parë në shtyp vetëm pas vitit 2009. Të tria gazetat e tjera u hulumtuan për të dyja vitet, por vetëm kronikat politike, ekonomike dhe sociale (domethënë nuk janë marrë në konsideratë kronikat e artit, sportit, kronika e zezë, etj.) Kjo e bën krahasimin me të pesë gazetat njëherazi më të vështirë, ndaj është bërë ndarja në dy grupe: Shekulli, Shqip dhe Shqiptare në një grup dhe Panorama me Mapon në grupin tjetër. Gjithashtu, duke qenë se numri i artikujve në secilën gazetë është tepër i madh, u vendos të zgjidhen në mënyrë rastësore artikujt e secilës gazetë çdo ditë të pestë të muajit (si për shembull datat 1, 5, 10, etj.)5

2Michael Laver& John Garry.“Estimating Policy Positions from Political Texts,” American Journal of Political Science, Vol. 44, No. 3. (Jul.,2000).3 Për një studim të ngjashëm me tonin dhe për një shembull tjetër të përshtatjes së fjalorit të Laver dhe Garry, shihni: Coffey, Daniel. 2005. "Measuring Gubernatorial Ideology: A Content Analysis of State of the State Speeches", në faqen http://academic.udayton.edu/sppq-TPR/other_datasets.html4Renditja është marrë nga: http://www.monitor.al5Sipas Krippendorff, Klaus (2003), Content Analysis: An Introduction to its Methodology, Sage Publications, për të qenë brenda 5% të rëndësisë statistikore për ngjarje jo të rralla, numri i detyruar i dokumenteve është vetëm dy javë të rindërtuara (d.m.th. çdo ditë e javës e zgjedhur dy

3

Për sa i përket deklaratave të Ramës dhe Berishës, po ashtu si tek Raporti Nr. 1 u vendos të zgjidhen deklarata nga një gjashtëmujor në vitin 2009 dhe një gjashtëmujor në vitin 2011: duke qenë se këto dy vite ishin vite zgjedhjesh, u pa e dobishme të zgjidhen të gjitha deklaratat e Ramës dhe Berishës tre muaj para dhe tre muaj pas secilës palë zgjedhjesh. Grafikët e mëposhtëm janë rezultat i vendosjes së fjalorit në këtë korpus dokumentesh.

Përpara se të kalojmë tek analiza e grafikëve të studimit, duhet të theksojmë se fjalët e një kategorie të caktuar – për shembull ligjërimi i djathtë social-ekonomik – të cilat janë diskutuar në një dokument të studiuar nuk çojnë automatikisht në përfundimin se ky dokument është i djathtë. Mund të themi vetëm se ky dokument përmban një pjesë të madhe të ligjërimit të djathtë mbi temën social-ekonomike, por kjo mund të jetë për dy arsye të mundshme: 1) ose ky dokument është vertet i djathtë, ose 2) ky dokument përmban kritika ndaj ligjërimit të djathtë. Për të qenë në gjendje të vendosim se cila nga këto mundësitë reflekton realitetin në këtë dokument do të duhet një studim tjetër i detajuar i diskursit të tij: kjo metodë nuk e lejon këtë gjë.

ANALIZË E REZULTATEVEGrafiku1 bën krahasimin midis ligjërimit të Ramës dhe Berishës. a) Si Rama edhe Berisha priren të jenë në predominancë të djathtë në trajtimin e temave kryesore (Ligji dhe Rendi; Mjedisi; Çështjet Social-Ekonomike; dhe Vlerat); b) Ligjërimi i Ramës mbi Vlerat në një këndvështrim të majtë është shumë më i paktë sesa ligjërimi i Ramës mbi Vlerat në një këndvështrim të djathtë; c) Trajtimi i djathtë i Ramës mbi çështjet e Ligjit dhe Rendit, si dhe Vlerave (ku ai shfaq ndryshimet më të mëdha nga njëri kah ideologjik në tjetrin) është sa trefishi i ligjërimit të tij të majtë mbi të njëjtat çështje; d) Ligjërimi i djathtë i Berishës për çështjet e Mjedisit dhe Institucionet (ku ai shfaq ndryshimet më dramatike) është sa dyfishi i ligjërimit të tij të majtë për të njëjtat çështje; e) Mbi çështjet Social-Ekonomike, pothuajse nuk ka ndryshim midis tyre, përveçse ligjërimi i majtë tek Rama është paksa më i lartë. Por ligjërimi i djathtë i Ramës për çështjet Social-Ekonomike është i barabartë me ligjërimin e tij të majtë për të njëjtat çështje; f) Ligjërimi i djathtë i Ramës kundër mjedisit është i barabartë në vlerë me ligjërimin e tij të majtë pro mjedisit.

herë rastësisht nga të gjitha ditët e vitit). Edhe me zgjedhjen e çdo të pestës ditë, ne po analizojmë më shumë artikuj sesa është e domosdoshme për të patur rezultate të sakta.

4

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0

40

80

120

160

Grafiku 1: Krahasimi i Ideologjisë në Fjalimet e Ramës dhe Berishës

Berisha

Rama

Kategoritë e Ideologjisë

Nu

mri

i st

and

ard

izu

ar i

fjal

ëve

në

çd

o k

ateg

ori

Grafiku 2 më poshtë – në të cilin analizohen dy muaj në vitin 2009 dhe 2011 rreth zgjedhjeve – tregon sesi ligjërimi i Ramës mbi secilën çështje ka ardhur në rritje të ndjeshme nga viti në vit. Ndërkohë që muajin përpara zgjedhjeve flitet me tepër për këto tema sesa pas tyre. Duket qartë nga ky grafik se ligjërimi i Ramës është më tepër i qendrës dhe i djathtë sesa i majtë.

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0

200

400

600

800

1000

1200

Grafiku 2: Ligjërimi i Ramës para dhe pas zgjedhjeve të 2009 dhe 2011

Rama-2009.06.txt

Rama-2009.07.txt

Rama-2011.04.txt

Rama-2011.05.txt

Ndryshe nga Rama, ligjërimi i Berishës mbi çështjet e rëndësishme ka ardhur në ulje nga viti 2009 në vitin 2011. Nuk ka ndonjë ndryshim thelbësor në ligjërimin e Berishës në këto dy vite, por ashtu si edhe për Ramën muaji pas zgjedhjeve është me më pak diskutim për çështjet e rëndësishme.

5

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0200400600800

1000120014001600

Grafiku 3: Ideologjia e Berishës para dhe pas zgjedhjeve të 2009 dhe 2011

Berisha-2009.06.txt

Berisha-2009.07.txt

Berisha-2011.04.txt

Berisha-2011.05.txt

Në Grafikun 4,6 bie në sy që Gazeta Shqip i trajton temat e mësipërme me më shumë shpeshtësi sesa dy gazetat e tjera. Për sa i përket institucioneve, pjesa më e madhe e ligjërimit është i qendrës për të tri gazetat, ndërkohë që pas saj vjen ligjërimi i majtë dhe pak fare i djathtë. Për sa i përket ligjit dhe rendit, ligjërimi është kryesisht i djathtë dhe në mënyrë të papërfillshme i majtë. Ligjërimi mbi mjedisin është i paktë në përgjithësi, dhe anon lehtësisht nga ligjërimi në favor të mjedisit përkundrejt diskutimit në favor të zhvillimit industrial. Tema social-ekonomike në lidhje me faktin nëse duhet më tepër ndërhyrje shtetërore (qëndrim i majtë) apo më pak ndërhyrje shtetërore (qëndrim i djathtë) tregon se gazetat në përgjithësi kanë një ligjërim të djathtë dhe të qendrës: vetëm përafërsisht ¼ e ligjërimit të këtyre gazetave përmban fjalë që përdoren në ideologjinë e majtë. Pra, duket qartë se qasja liberale mbi minimizimin e ndërhyrjes së shtetit në çështjet social-ekonomike mbizotëron në të tria gazetat. Të njëjtën gjë mund të themi dhe për vlerat: edhe pse nuk flitet shumë për to, ato të djathta janë më dominuese se ato të majta (gati dyfish).

6Nga raporti i krahasimit statistikor të rezultateve të të tria gazetave, të gjitha kategoritë janë statistikisht të rëndësishme brenda intervalit të duhur (95%). Kjo është e vlefshme edhe për grafikët e mëposhtëm. Duke marrë parasysh këtë fakt, si dhe duke qenë se grafikët janë të interpretueshëm dhe gazetat brenda çdo grafiku kanë numër të njëjtë fjalësh, nuk është e nevojshme të raportojmë “vlerat r”.

6

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0

4000

8000

12000

16000

20000

Grafiku 4: Krahasimi i tri Gazetave

Shekulli 2009, 2011

Shqip 2009, 2011

Shqiptare 2009, 2011

Kategoritë e Ideologjisë

Num

ri i

Fja

lëve

në

Seci

lën

Kat

egor

i

Në Grafikun 5 ku krahasohen Gazeta Panorama me Gazetën Mapo në gjysmën e vitit 2011, duket qartë se Panorama raporton më tepër mbi këto çështje. Përveç këtij ndryshimi, të dyja gazetat kanë pothuajse të njëjtin ligjërim: janë mjaft të qendrës për sa i përket trajtimit të temës së institucioneve, të djathta në lidhje me ligjin dhe rendin, të djathta në lidhje me vlerat, si dhe ligjërimi i tyre në lidhje me shtetin është shumë më tepër neutral dhe i djathtë sesa i majtë.

7

Inst

itucio

net/E

Djath

të

Inst

itucio

net/E

Qendrës

Inst

itucio

net/E

Majtë

Ligji d

he Ren

di/E Djat

htë

Ligji d

he Ren

di/E Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/M

ë Pak Sh

tet

Socia

l Ekonom

ike/N

eutral

Socia

l Ekonom

ike/M

ë Shum

ë Shtet

Vlerat/

E Djat

htë

Vlerat/

E Majtë

0

5000

10000

15000

20000

Grafiku 5: Panorama dhe Mapo, 2011

Panorama, Shkurt-Korrik 2011

Mapo, Mars-Korrik 2011

Kategoritë e Ideologjisë

Num

ri i

Fjal

ëve

në S

ecil

ën K

ateg

ori

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0

2000

4000

6000

8000

Grafiku 6: Gazeta Shekulli, 2009 dhe 2011

Shekulli, Mars-Gusht 2009

Shekulli, Shkurt-Korrik 2011

Kategoritë e Ideologjisë

Nu

mri

i Fj

alëv

e n

ë Se

cilë

n K

ateg

ori

Në Grafikun 6 më lart, duket se pavarësisht perceptimit publik si gazetë e majtë, Gazeta Shekulli tregon se për institucionet ka një ligjërim më shumë të qendrës sesa të majtë apo të djathtë. Ligjërimi mbi ligjin dhe rendin është i djathtë. Po ashtu, kur flasim për një ndërhyrje më të vogël të shtetit në çështjet social-ekonomike dhe vlerat diskutohet më shumë për ato të djathta sesa ato të majta. Në përgjithësi, kjo gazetë ka jo vetëm një predominancë të djathtë në ligjërimin mbi vlerat, ligjin dhe rendin dhe temat social-ekonomike, por edhe një rritje të këtij ligjërimi me kalimin e kohës. Ligjërimi social-ekonomik për më pak shtet ose neutral, jo vetëm që zë një vëllim më të madh se ai për më shumë shtet, por edhe në termat e rritjes nga viti 2009 në 2011,

8

paraqet një ndryshim më të madh. E njëjta gjë vërehet edhe për ligjin dhe rendin, ku ligjërimi është i djathtë (ndërsa ai i majtë është inekzistent). Predominanca e ligjërimit të djathtë mund të ndodhë pasi si gazetë shënjestron për të kritikuar të djathtën, por nga ana tjetër ligjërimi i majtë është gjithsesi i pakët.

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0100020003000400050006000700080009000

Grafiku 7: Gazeta Shqiptare, 2009 dhe 2011

Shqiptare, Mars-Gusht 2009

Shqiptare, Shkurt-Korrik 2011

Kategoritë e Ideologjisë

Nu

mri

i Fj

alëv

e n

ë Se

cilë

n K

ateg

ori

Tek Gazeta Shqiptare (Grafiku 7), ligjërimi i majtë mbi institucionet është më i madh se ai i djathtë, por gjithsesi dominon ai i qendrës. Ligjërimi mbi ligjin dhe rendin edhe këtu është më tepër i djathtë. Çdo temë tjetër është pothuajse identike me Gazetën Shekulli, përfshi edhe numrin e fjalëve të akorduar secilës kategori.

Gazeta Shqip (Grafiku 8) është e njëjtë me dy të parat për sa i përket një predominance të ligjërimit të qendrës mbi temën e institucioneve dhe ligjërimit të djathtë në shumicën e temave të tjera. I vetmi ndryshim që vihet re është se ligjërimi mbi pothuajse çdo temë, përveç institucioneve, diskutohet më pak në vitin 2011 sesa në vitin 2009. Kjo është e kundërta e Gazetës Panorama (Grafiku 9), e cila shënon një rritje të konsiderueshme të trajtimit të secilës nga temat nga viti 2009 në vitin 2011.

9

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000Grafiku 8: Gazeta Shqip, 2009 dhe 2011

Shqip, Mars-Gusht 2009

Shqip, Shkurt-Korrik 2011

Kategoritë e Ideologjisë

Nu

mri

i Fj

alëv

e n

ë Se

cilë

n K

ateg

ori

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

0

4000

8000

12000

16000

20000

Grafiku 9: Gazeta Panorama 2009 dhe 2011

Panorama, Mars-Gusht 2009

Panorama, Shkurt-Korrik 2011

Kategoritë e Ideologjisë

Nu

mri

i Fj

alëv

e n

ë Se

cilë

n K

ateg

ori

10

Megjithëse nuk mund të bëhen krahasime në vite të Gazetës Mapo, trendi i mësipërm është i dukshëm edhe këtu (me një ligjërim predominues të qendrës ose të djathtë) përveç ligjërimit mbi mjedisin që është më tepër i majtë.

Inst

itucio

net/E D

jathtë

Inst

itucio

net/E Q

endrës

Inst

itucio

net/E M

ajtë

Ligji d

he Rendi/E

Djath

të

Ligji d

he Rendi/E

Majt

ë

Mjed

isi/Kundër

Mjed

isi/Pro

Socia

l Ekonom

ike/

Më P

ak Shte

t

Socia

l Ekonom

ike/

Neutr

al

Socia

l Ekonom

ike/

Më S

humë S

htet

Vlerat/

E Djath

të

Vlerat/

E Majt

ë

02000400060008000

100001200014000

Grafiku 10: Gazeta Mapo, Mars-Korrik 2011

Mapo, Mars-Korrik 2011

Kategoritë e Ideologjisë

Nu

mri

i Fj

alëv

e n

ë Se

cilë

n K

ateg

ori

PËRFUNDIME TË INTEGRUARANë përfundim, konstatohet se me përjashtim të çështjes së Mjedisit dhe disi asaj të Institucioneve, në të gjitha çështjet e tjera ligjërimi i djathtë është më i pranishëm se ai i majtë në deklaratat e të dy figurave politike, si dhe në të gjitha gazetat. Por, ashtu si u përmend tek pjesa e metodologjisë më lartë, duhet të theksojmë përsëri se fjalët e një kategorie të caktuar – për shembull ligjërimi i djathtë social-ekonomik – të cilat janë diskutuar në një dokument të studiuar nuk çojnë automatikisht në përfundimin se ky dokument është i djathtë. Mund të themi vetëm se ky dokument përmban një pjesë të madhe të ligjërimit të djathtë mbi temën social-ekonomike, por kjo mund të jetë për dy arsye të mundshme: 1) ose ky dokument është vertet i djathtë, ose 2) ky dokument përmban kritika ndaj ligjërimit të djathtë.

Në rastin konkret, fakti që Rama dhe mediat e ndryshme përdorin një fjalor tipikisht të djathtë mund të jetë rezultat i faktit që ata i kushtojnë një vëmendje të veçantë asaj që thotë Berisha dhe pozita në përgjithësi duke e kritikuar apo dhe thjesht përmendur atë. Një shpjegim tjetër mund të jetë se edhe vetë Rama dhe mediat në fjalë kanë një ligjërim të djathtë të vetin në lidhje me çështjet e lartpërmendura, duke na shtyrë të mendojmë se pavarësisht si e deklarojnë veten (të majtë për Ramën apo të pavarur për mediat), ligjërimi i tyre anon nga e djathta. Gjithsesi, për të hetuar se cili prej këtyre interpretimeve shpjegon më mirë bazën ideologjike të liderëve politikë dhe medieve është e nevojshme të bëhen studime të mëtejshme të thelluara.

Sidoqoftë, një konkluzion që mund të konstatohet nga këto rezultate është fakti se ligjërimi i majtë është mjaft i pakët edhe në liderin e majtë edhe nëpër gazeta. Në rastin e Ramës

11

del se ai ose kritikon qeverinë, ose është më i djathtë në ideologji: por gjithsesi, në bazë të numrit relativisht të vogël të ligjërimit të majtë në krahasim me atë të djathtë tregon një ligjërim që anaon më tepër në kritika se sa në ofrimin e një alternative të majtë të matshme krahasimisht në ligjërim.

12

SHTOJCA: KODIKU

<cnode name= “Social-Ekonomike”>

<cnode name= “+Shtet+”>

ambula*

arsim* publik

arsim* profesional

art*

asistenc*

barabart*

baraz*

dhënë llogari

disavantazhuar*

diversitet*

drejtë*

drejtësi* shoqërore

drejtësi* sociale

eduk*

emancipim*

fëmi*

garan*

investim*

jap* llogari

jep* llogari

keqfinanc*

kolektiv*

kontribu*

kujdes*

kujdestar*

kultur*

larmishmëri*

liberalizim*

marxhinalizuar*

më të varfër*

mësimdhën*

monopol*

mosh*

ndihm*

në nevojë

paaftësi*

pabarabart*

pabarazi*

pacient*

pambrojtur*

papun*

pastreh*

pension*

përbashkët*

përfshir*

përkrahj* sociale

privilegj*

privim*

privo*

privu*

progres*

publik*

qëndruesh*

rregull*

rregullator*

shëndet*

shërbim* publik

shkoll*

shoqëror*

shtetëror*

shtres*

shumëllojshmëri*

sindikat*

social*

spital*

sport*

streh*

subvencion*

uri*

varfër*

</cnode>

<cnode name= “=shtet=”>

administrator*

aeroport*

audit*

autostrad* 13

banes*

bank*

ble*

borxh*

buxhet*

çmim*

deficit*

defiçit*

e ardhur

ekon*

eksport*

elektrik*

fatur*

financ*

fit*

furniz*

hua*

hulumtim*

import*

industr*

kërkim* shkencor

kërkimore

kesh

kimik*

klient*

kompens*

konsum*

kontab*

kontroll*

kosto*

kredi*

kryefamiljar*

llogari*

marrëveshj*

media*

mirëqeni*

mundësi*

negoci*

pag*

paluajtsh*

partner*

pasagjer*

perform*

port

portet

porti

portual

prodh*

produkt*

profesion*

program*

puna

punësim*

qera

qira

recesion*

reçesion*

rëni*

rrjet*

rrog*

shtëp*

të ardhura

të ardhurat

të ardhurave

telefon*

telekom*

transport*

turist*

turiz*

udhëtar*

zgjidhj*

</cnode>

<cnode name= “-shtet-”>

arsim* privat

aset*

autonom*

autoritet*

bamirësi*

barr*

barrier*14

bashkëpun*

biznes*

çmont*

dallim*

derregull*

detyr*

dobët*

dobt*

ekskluzivitet*

ferm*

fitimprur*

fleksib*

fren*

individ*

iniciativ*

kompet*

konfidenc*

konfisk*

konkur*

kontrakt*

korporat*

kufiz*

kursim*

liberal*

lir*

mbro*

monetar*

ndërhy*

ndërvar*

ngarkes*

nisëm

nism*

ofert*

pa taks*

para

paratë

parasë

parave

paraja

paranë

penges*

përfit*

përgjegjës*

personal*

privat*

privat*

pron*

respekt*

risk*

risqe*

rrezik*

rreziqe*

shpenz*

shtrenjt*

sipërmarr*

sovran*

sponsorizim*

taksë

taksa

taksat

taksave

taksës

taksën

thjeshtëz*

thjeshtim*

thjeshto*

thjeshtuar*

treg*

vetjak*

vler*

vullnetar*

zgjedhj*

zhvillim*

zotërim*

zotëro*

zotëru*

15

</cnode>

</cnode>

<cnode name=”Institucionet”>

<cnode name= “E Djathtë”>

abrog*

konsulenc*

konsult*

korrup*

mbikqyr*

menaxhi*

menaxho*

menaxhu*

redukt*

reform*

rindërt*

riorganiz*

rishqyrt*

shfuqiz*

shndërr*

shqyrt*

transform*

vëzhg*

zë*

zëri

zërat

zërave

zëvendësoj*

zëvendësim*

</cnode>

<cnode name= “E Qendrës”>

administrat*

agjenci*

agjensi*

demokratik*

departament*

drejtori*

ekzekutiv*

elektor*

emëri*

emëro*

gjykat*

këshill

këshilli

këshillit

këshillin

komision*

komitet*

kryetar*

kuvend*

legjisla*

mekaniz*

minist*

nënkomision*

operac*

operat*

opero*

operu*

opozit*

organizat*

parlament*

përfaqës*

president*

procedur*

proçedur*

proces*

proçes*

regjist*

sekretariat*

sektor*

seli*

skem*

sovran*

veprim*

vot*

votues*

zgjedhës*

zgjedho*16

zyr*

zyrtar*

</cnode>

<cnode name= “E Majtë”>

administro*

administru*

autoritet*

grev*

inspekt*

juridiksion*

legjitim*

moratorium*

ndërhy*

qeveris*

vazhd*

viji*

vijo*

viju*

</cnode>

</cnode>

<cnode name= “Vlerat”>

<cnode name= “E Majtë”>

diskrimin*

drejta*

drejtë*

gjini*

gjinor*

human*

minorit*

ndëretnik*

njerëzor*

padrejt*

pafajsh*

pakic*

seks*

shtypës*

shtypj*

shtypu*

</cnode>

<cnode name= “E Djathtë”>

besuesh*

disiplin*

emigra*

familj*

histor*

imigra*

individual*

integritet*

kaluar*

kërcënim*

korrekt*

krenari*

kryetar*

lavd*

lider*

martes*

material*

mbro*

mërgim*

merit*

migra*

moral*

nder*

ndershmëri*

parim*

përpik*

refugjat*

rimarr

ruaj

shkuar*

toleranc*

tradit*

trashëgim*

turpsh*

udhëheqës*

vler*

Zot*17

</cnode>

</cnode>

<cnode name=”Ligj dhe Rend”>

<cnode name= “E Majtë”>

liberalizim*

ngacmim*

rehabilit*

kusht* burg*

</cnode>

<cnode name= “E Djathtë”>

ashpër*

burg*

dën*

drog*

frikës*

garanci*

gjob*

hajdut*

het*

intimid*

kap*

keqbërës*

kërcën*

kontroll policor*

kriminel*

kundërligj*

kundraligj*

mashtrim*

me uniform*

munges* rendi

munges* rregulli,

ndëshk*

ndjekj* penale

nëpunës*

paligjsh*

parandal*

penal*

polic*

prokuror*

punonjës*

recidiv*

rishkel ligjin

rojë*

rrugaç*

ruaj*

shkel*

sulm*

terror*

trafik* armësh/droge

trafiqe

trafiqeve

trafikant*

trafikues*

tremb*

vandal*

vendosmëri*

viktim*

vjedh*

vjedhje makinash

zapt* prone

zapt* toke

zë* tokë

zë* pronë

zyrtar*

</cnode>

</cnode>

<cnode name=”Mjedisi”>

<cnode name= “Pro”>

administro*

ambient*

betoniz*

bim*

biodiversitet*

burim*

çlirim* gaz18

djeg*

dyndj*

egër*

ekologj*

emet* gaz

emetim*

emision* gaz

energji*

faun*

filt*

flor*

gaz*

gjelbër*

habitat*

inerte*

kafsh*

kimik*

lëkur*

lulisht*

lum*

makin*

mbipopullim*

mjedis*

motorr*

ndot*

ngrohj*

oxhak*

oxhaqe*

ozon*

park*

parqe*

pastër*

pem*

përmbyt*

planet*

plehr*

pluhur*

popullsi*

pyje*

pyll*

resurs*

ricikl*

ripërdor*

përdor* sërish

rishfrytëz*

shpyllëzim

shter*

toksik*

tym*

zhavorr*

zjarr*

</cnode>

<cnode name=”Kundër”>

industri*

infrastruktur*

investim*

koncension*

konçension*

koncesion*

konçesion*

ndërtim*

prodh*

produkt*

progres*

rritj* ekonomike

shfrytëz*

turiz*

urbaniz*

zhvillim*

</cnode>

</cnode>

<cnode name= “Grupet”>

</cnode>

<cnode name= “Gjinia”>

<conde name= “Përfaqësim”>

emancip*

femër

femra*

19

gei*

gra*

grua

homoseksual*

kuot*

kuot* rozë

lezbike*

përfaqësim* politik

transeksual*

vajz*

<cnode name= “Barazi”>

barabart*

barazi* gjinore

drejta e votës

të drejtat

trajtim i barabartë

</cnode>

<cnode name= “Etnia”>

arumun*

diskriminim* etnik

egjiptian*

etni*

grek*

malazez*

maqedon*

minorit*

pakic* etno-kulturore

pakic* gjuhësore

pakic* kombëtare

përfaqësim* etnik

rac*

serb*

vllah*

vlleh*

<cnode name= “Fyerje etnike”>

arixhi*

jevg*

çoban*

çobenj*

</cnode>

<cnode name= “Feja”>

bashkëjetes*

bektashi*

dallim* fetare

diskriminim* fetar

halveti*

harmoni*

islam*

katol*

kontradikt* fetare

krisht*

krist*

musliman*

mysliman*

orthodoks*

ortodoks*

othodhoks*

protestant*

suni*

syni*

toleranc*

</cnode>

</cnode>

<conde name= “Rural”>

agrume*

arror*

bagëti*

blegtori*

blet*

bujqësi*

djerr*

far*

ferm*

frut*

fshat*

fush*

gjë* e gjallë20

gjedh*

kafsh*

kanal*

koperativ*

korr*

kullot*

mal*

mbjell*

mekanizim*

perime*

peshk*

peshq*

pleh*

prodhim* bujqësor

produkt* bujqësor

pula*

pyje*

pyll

rural*

ser*

shoqat* fermerësh

subvencion*

tok*

traktor*

tuf*

ujit*

ulli*

ullisht*

vadit*

vjel*

vresht*

zarzavate*

zhvillim* rural

</cnode>

<conde name= “Urban”>

hipotek*

industri*

informal*

infrastruktur* urbane

legaliz*

ndërtim*

pallat* e reja

publik*

qytet*

shërbim*

shërbim* publike

transport* publik

treg*

urban*

21