WELSTANDSCOMMISSIE HAARLEMMERMEER...hebben geleverd op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschap of ruimtelijke ordening en cultuurhistorie in de provincie Noord-Holland

1

WELSTANDSCOMMISSIE HAARLEMMERMEERJAARVERSLAG 2016

32WELSTANDSCOMMISSIE HAARLEMMERMEERJAARVERSLAG 2016

2016 was een jaar waarin veel gebeurde voor de welstandscommissie Haarlemmermeer. De commissie heeft afscheid genomen van haar stedenbouwkundig adviseur, de heer Fred Kaaij, die na een groot aantal jaren bij de gemeente te hebben gewerkt, aan een nieuwe loopbaan is begonnen. Zijn functie in de commissie is ingenomen door de heer Thom Weterings. De commissie kreeg ook een nieuwe voorzitter, de heer Joop Slangen, maar voor hij benoemd was, is hij door de gemeente gevraagd om de nieuwe polderarchitect te worden: een verlies voor de commissie, maar een winst voor de gemeente. De functie van Anouk Vermeulen is halverwege 2016 overgenomen door Willemien van Duijn.

De commissie ressorteert onder de organisatie MOOI Noord-Holland. Deze bestond in 2016 100 jaar. In het kader hiervan is een gesprek over kwaliteit met betrokken burgers, bestuurders, ambtenaren en andere deskundigen gevoerd op een reuzenkaart van Noord-Holland, die op zes plekken in de provincie was uitgerold. Een van de plekken zou Schiphol zijn, maar dit is jammer genoeg op het laatste moment niet doorgegaan in verband met de veiligheid en de al gaande festiviteiten rondom het 100-jarig bestaan van de luchthaven. In september 2017 vindt een herkansing plaats. Dan strijkt de Landschapstriënnale neer in PARK21, toekomstig recreatiegebied in de Haarlemmermeer. Met een omvangrijk programma vol expertmeetings, tentoonstellingen, (kinder)workshops, theater en muziek, het Innovatiefestival, CEO-diner en Summer School wordt het Nederlandse landschap verbeeld, onderzocht, besproken en gedeeld.

Het aantal nieuwe aanvragen was nagenoeg gelijk aan 2015. Wel is het aantal herhalingen gestegen. Dit heeft voor een deel te maken met het grotere aantal complexe plannen of stedenbouwkundige vraagstukken, die al in een

vroeg stadium, soms al voor de aanvraag vergunningsomgeving, aan de commissie worden voorgelegd ter advisering. De commissie juicht de zo vroeg mogelijke bespreking toe. Het contact met de plantoelichters van de commissie en met de stedenbouwkundige van de gemeente is zeer plezierig te noemen.

De welstandscommissie Haarlemmermeer is door de gemeenteraad ingesteld om het College van B&W daarover te adviseren. In dit jaarverslag vertellen we hoe die advisering in 2016 is verlopen. En we nodigen u van harte uit om een keer de vergadering bij te wonen.

Voorwoord'We willen mensen bewust maken van de kwaliteit van hun omgeving en om bij elke ingreep te bedenken hoe het kan bijdragen aan nieuwe kwaliteit, om Noord-Holland nog mooier te maken.'

JEF Mühren, directeur MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteit


1. Het jaar 2016 6

2. Commissie 8

BIJZONDER PLAN fietstunnels N-201 14

3. Adviezen 17

GROOT PLAN Zuiderhoeven, 103 woningen 20

4. Beleid 22

IMPRESSIE van een aantal plannen 24

BIJZONDER PLAN 2 rioolgemalen 26

5. Op weg naar de Omgevingswet 28

KLEIN PLAN Renovatie Vespohal 30

6. Conclusies en aanbevelingen 32

Colofon 34

Inhoud


1.1 AdviseringDe leefomgeving is de plek waar je woont, werkt of wandelt. Als je geluk hebt, is dat een mooie plek. Een mooie buurt heeft economische waarde en is gezond, veilig en duurzaam. Mensen houden van zo’n plek en gaan er zorgvuldig mee om. In 2016 mochten we voor uw gemeente weer de advisering over welstand en ruimtelijke kwaliteit uitvoeren. Het groeiende inzicht in wat ‘mooi’ gevonden wordt en hoe we dat zichtbaar en bespreekbaar maken, speelt daarbij een belangrijke rol.

1.2 Wat is jouw mooiste plek in Noord-Holland? Die vraag stelden we dit jaar aan honderden Noord-Hollanders. Iedereen kon (en kan nog steeds) zijn foto’s van mooiste plekken in Noord-Holland uploaden in de collectie MOOI in Noord-Holland. Van bankje, brug, voordeur, huis, kantoor, stal, tot plein, erf en landschap. Alle inzendingen worden op de website www.collectiemooi.nl geplaatst. We maken met deze collectie nieuwe vormen van participatie bij ruimtelijke processen mogelijk en de beeldbank biedt inspirerende praktijkvoorbeelden voor vormgevers en bouwers. Wij nodigen u van harte uit uw mooiste, opvallendste of interessante plek in de gemeente Haarlemmermeer te delen via www.collectiemooi.nl.

1.3 Manifest over mooiWe stelden de mooi-vraag ook aan de bezoekers van het festival OVERMOOI, waarmee MOOI Noord-Holland in september 2016 zijn eeuwfeest vierde. Met een reuzenkaart van Noord-Holland trokken we door de zes karakteristieke landschappen van de provincie. We hebben met veel, heel veel betrokken mensen gesproken over wat zij mooi vinden. Hoe zij hun omgeving zien en waarderen. We hadden het niet over regels, toetsingscriteria en vergunningen maar over bezieling, verbondenheid, waardering en vakkundigheid. We zagen hoe mensen op de

reuzenkaart ineens beseften wat de waarde en de kwaliteit van hun leefomgeving is. Bruikbare en technisch verantwoorde gebouwen neerzetten is niet moeilijk, maar gebouwen en openbare ruimten maken die de plek en het leven verrijken, wel. Uit al die gesprekken hebben we tien agendapunten gefilterd die zijn gevat in het manifest 10 OVER MOOI. In 2017 zullen we deze agendapunten breed uitdragen en hopen u en veel Noord-Hollanders hierin te ontmoeten.

1.4 Verrijkende projecten De mensen die mooie projecten voor elkaar krijgen verdienen lof. Daarom reiken we om de twee jaar de Arie Keppler Prijs uit aan personen of organisaties die een bijzondere prestatie hebben geleverd op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschap of ruimtelijke ordening en cultuurhistorie in de provincie Noord-Holland. Voor de editie 2016 ontvingen we 89 inzendingen, waaruit de jury 12 nominaties en uiteindelijk 4 winnaars heeft geselecteerd. Het zijn stuk voor stuk verrijkende projecten die een bezoek waard zijn.

Voor de gemeente Haarlemmermeer waren er inzendingen in verschillende categorieën. In de categorie Cultuurhistorie was er een nominatie voor het busstation Schiphol Noord, gerenoveerd en opgebouwd uit een Britse T2-vliegtuighangar uit WO II. Volgens het juryrapport: “de kracht van deze ingreep is dat het busstation van een non-plek een verblijfsruimte heeft gemaakt. Deze hangar voelt ook ’s avonds prettig en veilig, onder meer vanwege de speelse verlichting….Dit busstation laat zien dat erfgoed niet alleen iets is om te bewaren; met erfgoed kun je goede nieuwe plekken maken. De hangar brengt sfeer en voegt een nieuwe betekenislaag toe die nog ontbrak op Schiphol. Een laag van geschiedenis, een geheugen en herinneringen.”

Kortom; er is zeer veel om over door te praten. Dat doen we graag met u. Ook in 2017!

Hoofdstuk 1Het jaar 2016

Nominatie Arie Keppler Prijs 2016: busstation Schiphol Noord

Dennis uit Heerhugowaard heeft in ieder geval zijn MOOI plek uitgezocht: “Het vliegtuig heeft de hele nacht door gevlogen en komt aan het begin van een nieuwe dag aan op Schiphol.”


2.1 Samenstelling De welstandscommissie is één van de 34 gemeentelijke adviescommissies op het gebied van ruimtelijke kwaliteit georganiseerd door MOOI Noord-Holland. In opdracht van de gemeente Haarlemmermeer is de commissie samengesteld uit ervaren adviseurs die

onafhankelijk zijn ten opzichte van het gemeentebestuur en de gemeentelijke organisatie. De commissieleden zijn benoemd door de gemeenteraad. In 2016 was de commissie als volgt samengesteld:

Hoofdstuk 2Commissie

Joop Slangen Architect. Heeft ruimte ervaring als architect en adviseur van diverse colleges en de

provincie. Na een aantal jaren met een compagnon te hebben gewerkt, heeft Joop

weer zijn eigen architectenbureau opgericht. Hij is een tiental jaren

stadsbouwmeester van Haarlem geweest en sinds 2012 is hij provinciaal adviseur

voor ruimtelijke kwaliteit. In 2016 werd hij inval voorzitter in de welstandscommissie

Haarlemmermeer, maar voor zijn officiële aanstelling is hij tot polderarchitect van de

gemeente benoemd.

Willemien van Duijn Architect. Als architect met een eigen bureau combineert zij het ontwerpen met

inspirerende nevenactiviteiten: welstandsadvisering in commissieverband voor MOOI

Noord-Holland en voor de gemeente Huizen (voorzitter), gastdocentschap aan de

faculteit Bouwkunde van de TU Delft, adviseur voor het Bureau Architectenregister en

het correspondentschap voor de website ArchiNed. Willemien is sinds juli 2016

gemandateerd architect van de welstandscommissie Haarlemmermeer.

Bastiaan Gribling, Architect en stedenbouwkundige. Heeft zitting gehad in de welstandcommissie

Zaanstad en is de laatste jaren ook actief als cultureel entrepreneur, gericht op het

grensgebied van architectuur en stedenbouw. Zijn Cityscapes Foundation focust zich

op de snijvlakken van architectuur, kunst en stad. Nadat Joop Slangen tot

polderarchitect van de gemeente werd benoemd, heeft Bastiaan de functie van

(tijdelijk) voorzitter van de commissie overgenomen.

Anouk Vermeulen Architect en als gemandateerd lid van de commissie was Anouk tot 1 juli 2016 elke

week te zien in de gemeente. Anouk houdt zich als architect-directeur van het

architectenbureau AG architecten bv. bezig met een grote diversiteit aan opdrachten

in zowel woningbouw, utiliteitsbouw als gezondheidszorg. Sinds medio 2015 is

Anouk supervisor van het gebied Zwanenburg. Zij is voorzitter geworden van de

commissie voor Monumenten en Welstand Hoorn geworden.

Emmy Kanon Commissiecoördinator MOOI Noord-Holland

Cora PaarlbergPlantoelichter gemeente Haarlemmermeer

Fred KaaijStedenbouwkundig adviseur, tot april 2016

Marcel Gort Plantoelichter gemeente Haarlemmermeer

De commissie wordt ondersteund door:


2.2 Werkwijze De commissie adviseert op basis van het beleid van de gemeente (zie hoofdstuk 4 Beleid). De plannen worden digitaal en analoog gepresenteerd door de plantoelichter van de gemeente. De plantoelichter maakt daarbij gebruik van een omgevingsinformatiesysteem waardoor de commissie de inpassing van het plan in de omgeving goed kan beoordelen. Indien nodig gaan de commissieleden ter plekke kijken. Bij de grotere plannen wordt zo vroeg mogelijk overlegd met de stedenbouwkundige van de gemeente.

Van elke planbehandeling maakt de commissiecoördinator een kort advies. Als er meerdere behandelingen nodig zijn, is het voorgaande advies steeds het uitgangspunt. Daardoor verloopt de advisering consistent en efficiënt. Alle adviezen wordt verwerkt in een door MOOI Noord-Holland ontwikkeld planregistratiesysteem. Zowel de commissiecoördinator als de plantoelichter heeft toegang tot dit systeem en kan te allen tijde de geschiedenis van de planbehandeling raadplegen. De plantoelichter draagt zorg voor het openbaar maken en verspreiden van de adviezen richting het college, de aanvrager en eventuele andere belanghebbenden.

Gemandateerde commissie Niet alle plannen worden door de voltallige commissie behandeld. Een architectlid van de adviescommissie is gemandateerd voor het behandelen van de kleinere plannen. De gemachtigde van de commissie komt eens in de week op locatie voor de planbehandeling. Een plantoelichter van de gemeente legt kleine plannen voor zoals verbouwingen, dakkapellen, schuttingen, kleine wijzigingen in eerdere aanvragen. In 2016 gebeurde dit in 62% van het aantal planbehandelingen.

Ook bij de gemandateerde planbehandeling zijn bezoekers van harte welkom. Af en toe komt een aanvrager of architect op verzoek

langs in de kleine commissie, om het plan nader toe te lichten of om het standpunt van de commissie nader uitgelegd te krijgen.

Ambtelijke behandelingSinds de invoering van de huidige nota, in 2103, is ook de ambtelijke toetsing ingevoerd. Dit gebeurt in het geval een plan voldoet aan de sneltoetscriteria uit de nota. Ook als het om een trendsetter gaat, kan de behandelend ambtenaar het plan afdoen.

OpenbaarDe vergaderingen van de welstandscommissie Haarlemmermeer zijn openbaar. De commissie stelt het zeer op prijs dat initiatiefnemers de vergadering bezoeken om hun ideeën toe te lichten en gaat graag het gesprek aan over optimale inpassing in de omgeving. In 2016 was bij 13% van de planbehandelingen de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. Planbesprekingen in een vroeg stadium leveren de meest constructieve gesprekken op. Juist dan is er ruimte om te zoeken naar mogelijkheden zonder dat de initiatiefnemer reeds uitgewerkte wensen moet bijstellen.

Niet alleen initiatiefnemers maar ook belanghebbenden en geïnteresseerden zijn van harte welkom. De welstandscommissie Haarlemmermeer komt op woensdag in de even weken van het jaar samen in het raadhuis in Hoofddorp Voor het vergaderschema zie de gemeentepagina van Haarlemmermeer op www.mooinoord-holland.nl/gemeenten

Gemandateerde commissie aan het werk

Toelichting door de architect


2.3 Contacten en activiteiten in de gemeente

Excursie Op 13 juli organiseerde de commissie een excursie naar de uitspanning “Papa’s Beachhouse”. Dit gebeurde in het kader van het afscheid van commissielid Anouk Vermeulen. Het gebouw en de reclame-uitingen waren door de commissie beoordeeld. De commissie kon constateren dat beide in haar ogen geslaagd waren.

Papa’s Beach House

Afscheid commissielid Anouk Vermeulen

t 1514PROJECTBIJZONDER PLAN

HOOFDDORP

Fietstunnels N-201 De commissie is lovend over de aanvraag voor twee fietstunnels onder de N-201. De tunnels zijn mooi in het landschap ingepast en het is bijzonder dat ze elk een eigen identiteit krijgen.

De basis van de tunnels is hetzelfde, wit gecoat beton, maar elke tunnel krijgt een eigen identiteit die refereert aan de omgeving. Deze komt tot uiting in het reliëf van de wanden van de tunnel.

De west tunnel voert van het centrum van Hoofddorp naar het Haarlemmermeerse Bos. Daarom worden de thema’s bos en water gebruikt. Een LEDlijn zorgt voor de verlichting.

De oost tunnel voert van het centrum van Hoofddorp naar Schiphol. Lucht en licht zijn hier de thema’s. De verlichting refereert aan de lichten van de landingsbanen.

Om te lange, benauwde tunnels te vermijden, is daar waar mogelijk een talud, met een lage keerwand naar de tunnel gemaakt. Daardoor krijgen beide tunnels een veel luchtiger en open karakter.

West tunnel exterieur (wUrck architecten)

West tunnel interieur (wUrck architecten)

Tunnelmond nacht (wUrck architecten) Oosttunnel exterieur (wUrck architecten)

17

3.1 CijfersIn 2016 heeft de Welstandscommissie Haarlemmermeer 280 vergunningaanvragen behandeld, waarvan 8 betrekking hadden op aanvragen van voorgaande jaren. In verband met plannen die meerdere behandelingen nodig hadden, was het totaal aantal planbehandelingen 388.

Bij 57% van de aanvragen kon in één keer een positief advies gegeven worden. Dit is minder dan in 2015 en heeft te maken met het aantal grotere en meer complexe plannen die de commissie te beoordelen kreeg. Ook het aantal preadviezen en overleggen in collegiaal verband met de stedenbouwkundige is gestegen. Dit zijn plannen die later als aanvraag omgevingsvergunning als herhalingsplan bij de commissie terugkomen.

Bij 13% van de planbehandelingen was de initiatiefnemer of ontwerper aanwezig. De commissie is verheugd om te constateren dat er een stijging is waar te nemen. In een vroeg stadium overleg met initiatiefnemer en/of ontwerper.

Het grote aantal aanvragen voor reclame-uitingen valt op. Maar dit is misschien niet verwonderlijk in een gemeente als de Haarlemmermeer, met een concentratie aan bedrijven en bedrijfsterreinen. Ook reclame-uitingen die in welstandsvrij gebied komen, dienen ter beoordeling aan de welstandscommissie te worden voorgelegd.

3.2 Effect van de adviezen De adviezen zijn openbaar en worden uitgebracht aan het College van B&W. In het jaar 2016 zijn vrijwel alle adviezen van de commissie overgenomen door het College van B&W. In een geval is het College contrair gegaan met het advies van de commissie, op economische gronden.

In de beeldende pagina’s van dit jaarverslag wordt een aantal opvallende plannen uit de commissievergaderingen van het vorige jaar toegelicht: voorbeeldstellende plannen van hoge kwaliteit, plannen waarbij de commissie een duidelijke rol heeft gespeeld of plannen met een interessant proces.

3.3 Advies grote ruimtelijke plannenDe commissie wordt ook ingezet als klankbord voor grote en beeldbepalende ruimtelijke ontwikkelingen, beeldkwaliteitplannen en cultuurhistorische opgaven binnen de gemeente. In 2016 zijn 8 van dit soort ruimtelijke plannen aan de orde geweest. De stedenbouwkundige van de gemeente die als adviseur bij de vergaderingen van de commissie aanwezig is, brengt deze plannen in of licht ze toe. Het contact met de stedenbouwkundig adviseur Thom Weterings is zeer goed te noemen.

Hoofdstuk 3Adviezen

16WELSTANDSCOMMISSIE HEEMSKERKJAARVERSLAG 2016


Hoe vaak behandeld?

Hoe vaak behandeld? Tabel 4

ADVIEZEN AAN B&W 2016 2015 2014

Totaal nieuwe aanvragen* 269 271 309

Bij eerste behandeling akkoord 57 % 72 % 73 %

Bij eerste behandeling niet akkoord tenzij (kleine aanpassing nodig)

5 % 4 % 6 %

Bij tweede behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)

13 % 8 % 7 %

Bij derde of verdere behandeling akkoord (of niet akkoord tenzij)

7 % 6 % 6 %

Nog in behandeling of definitief niet akkoord of aanvraag ingetrokken

14 % 7 % 6 %

Plan wel akkoord op hoofdlijnen maar nog geen aanvraag voor vergunning

5 % 3 % 2 %

* Dit zijn alle nieuwe aanvragen exclusief beleidsadviesaanvragen en handhaving aanvragen.

Op www.mooinoord-holland.nl/cijferbijlagehaarlemmermeer2016 kunt u meer cijfers vinden.

Aantal planbehandelingen Tabel 1

SOORT AANVRAAG AANTAL AANVRAGEN AANTAL BEHANDELINGEN

Omgevingsvergunning 217 302

waarvan een monument 3 4

waarvan nieuwbouw 78 117

waarvan verbouwing 136 181

Preadvies* 12 16

Reclameaanvraag 45 62

Overige vergaderonderwerpen 6 8

Totaal 280 388 * Dit zijn de preadviezen waarvoor nog geen omgevingsvergunningaanvraag is ontvangen. Het totaal aantal preadviesaanvragen was 33.

Aantal planbehandelingen ten opzichte voorgaande jaren: Tabel 2

SOORT AANVRAAG 2016 2015 2014

Nieuwe aanvragen 272 271 308

Aanvragen van voorgaande jaren 8 6 23

Herhalingen 108 82 88

Totaal behandelingen 388 359 419

Vorm van behandelingen Tabel 3

VERDELING AANVRAGEN 2016 2015 2014


Gemandateerd behandeld 62 % 70 % 79 %

In de welstandscommissie behandeld

38 % 27 % 19 %







Preadvies* 12 16















38 % 27 % 19 %







Preadvies* 12 16















38 % 27 % 19 %

Aantal planbehandelingen

Aantal planbehandelingen ten opzichte van voorgaande jaren

Vorm van behandelingen

tt 2120WELSTANDSCOMMISSIE HAARLEMMERMEERJAARVERSLAG 2016

20PROJECTGROOT PLAN

HOOFDDORP

Zuiderhoeven 103 woningen De visie “De Parken” is door de gemeenteraad vastgesteld. Het gaat om een

essentiekaart voor geheel Hoofddorp Zuid Oost. Het basisplan bestaat uit groen,

water en stedenbouwkundige structuren. Voor de architectuur zijn per deel referenties

gegeven. De commissie krijgt de plannen in een aantal overleggen ter beoordeling.

Het geheel bestaat uit grondgebonden woningen en een appartementengebouw.

Deze zijn geclusterd in een aantal hoven, de een groen, de ander meer steenachtig.

Gezien de agrarische geschiedenis van de Haarlemmermeer is “de boerderij” als

uitgangspunt voor de architectuur genomen.

Gezien de voorgelegde uitgangspunten geeft de commissie mee dat een voorwaarde

een dorpsachtig karakter is. Vermeden moet worden dat het idee van een wijk

ontstaat. De terreininrichting, later door een landschapsarchitecte toegelicht, zal

hierin een belangrijke rol spelen. Een verschil in sfeer mag er zijn, maar niet in

kwaliteit. Jammer genoeg zal de ambitie om drie hoven te maken, verlaten worden

tot het karakter van één hof doordat er weinig onderscheid in plaveisel in de

openbare ruimte wordt gemaakt. De commissie vraagt ook om op te letten op de

kwaliteit van detaillering en materiaal, bijv. van de poorten die als toegang tot de

woningen dienen. Vlak plaatmateriaal zou de beoogde ambitie aantasten.

Zuiderhoeven impressie (Common Affairs)

Zuiderhoeven plan (Common Affairs)Zuiderhoeven Tweekapper Type F (Common Affairs)Zuiderhoeven Type D rij (Common Affairs)


Hoofdstuk 4Beleid4.1 WelstandsbeleidDe welstandsnota, vastgesteld in 2013 door de gemeenteraad, vormt het beoordelingskader van de commissie. De welstandsnota is relatief beknopt en bevat een beperkt aantal welstandscriteria. Hierdoor wordt een groot beroep gedaan op de expertise, inzet en interpretatie van de leden van de Welstandscommissie om te beoordelen welke plannen een positieve bijdrage leveren aan de ruimtelijke kwaliteit van de Haarlemmermeer en wanneer die kwaliteit in het geding dreigt te komen. Terugkijkend op 2016 constateert de commissie dat zij steeds beter in staat is om deze afweging te maken en over te brengen op de aanvragers van de bouwvergunningen.

Op een digitale welstandskaart kunnen aanvragers zien welke welstandsregels geldig zijn in de verschillende gebieden.Naast de welstandsnota zijn er ook welstandscriteria opgenomen in Beeldkwaliteitsplannen. Hier werken de supervisors en de kwaliteitsteams mee die door de gemeente zijn benoemd om grotere herstructureringsplannen en nieuwbouw-projecten te begeleiden. Voordat een aanvraag om een omgevingsvergunning binnen een gebied waar een beeldkwaliteitsplan is opgesteld wordt ingediend, worden deze plannen voorgelegd aan de betreffend supervisor/het kwaliteitsteam. In overleg met de supervisor/het kwaliteitsteam wordt tot een aanvraag gekomen. Door de supervisor/voorzitter van het kwaliteitsteam te benoemen tot een gemandateerd welstandslid, kan deze de aanvraag toetsen aan redelijke eisen van welstand. Als het gebied geen supervisor (meer) kent, dan worden de plannen ter beoordeling bij de welstandscommissie ingebracht.

4.2 Monumentenbeleid De gemeente kent een eigen erfgoedcommissie. Plannen betreffende monumenten of die in een zone rondom een

monument liggen, krijgen in principe een advies van de erfgoedcommissie voordat het plan ter beoordeling bij de welstandscommissie komt.

4.3 Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-HollandOp verzoek van de Provincie Noord-Holland geeft MOOI Noord-Holland in samenwerking met Stichting NMF (de rechtsopvolger van Cultuurcompagnie) sinds 1 januari 2017 invulling aan het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland. De missie van het Steunpunt is om gemeenten te helpen om de waarde van het Noord-Hollandse erfgoed te onderzoeken, koesteren en etaleren, maar vooral te verankeren in de ruimtelijke en maatschappelijke ontwikkelingen die de komende jaren gaan plaatsvinden. Gemeenten kunnen bij het Steunpunt terecht met alle vragen over erfgoed, cultuurhistorie, omgevingswet en archeologie. Zie ook www.steunpunterfgoednh.nl

4.4 Ruimtelijk beleid Het ruimtelijk beleid van de Haarlemmermeer wordt in de eerste plaats richting gegeven door de structuurvisie, bestemmingsplannen en beeldkwaliteitsplannen.

De Structuurvisie Haarlemmermeer gaat over de inrichting van de ruimte in Haarlemmermeer en de mensen die daarbij centraal staan. Een goede ruimtelijke inrichting draagt bij aan de sfeer, de bereikbaarheid en de mogelijkheden voor onderling contact en daarmee aan het welbevinden van mensen en het versterken van de economie.

De Structuurvisie is het toetsingskader voor alle ruimtelijke plannen.

Commissie met bezoek


Expohal

Impressie van een aantal plannen die door de commissie zijn beoordeeld

Appartementen complex Nieuwe Bennebroekerweg

Expeditiecentrum Schiphol

Woning Elzenhaege


t 26PROJECTBIJZONDER PLAN

HOOFDDORP EN RIJSENHOUT

Twee rioolgemalen In de gemeente wordt een aantal rioolgemalen gemoderniseerd en er

worden nieuwe geplaatst. De commissie krijgt een tweetal nieuwe ter

beoordeling, één aan de Zuidrand van de gemeente en één in Rijsenhout.

Om zich een goed beeld te kunnen vormen van het gehele project, komen,

op uitnodiging van de commissie, de projectleider van het

Hoogheemraadschap Rijnland en de architect op bezoek.

De commissie heeft waardering voor de ambitie van de beide rioolgemalen.

Het feit dat hetzelfde architectenbureau beide bouwwerken ontwerpt, maakt

dat de twee familie van elkaar zijn, terwijl ze toch een eigen

verschijningsvorm hebben. Vooral het gemaal met een cirkelvorm is punt van

overleg. Het ligt excentrisch op de dijk, maar dit kan niet anders gezien de

ondergrondse leidingen en kabels. Het gemaal markeert het einde van de

dijk. De commissie vraagt de gemeente om te onderzoeken of aan de andere

kop van de dijk ook een markeringspunt als beëindiging valt te plaatsen.

Rioolgemaal Rijsenhout aanzicht

Rioolgemaal Zuidrand aanzicht

Rioolgemaal Rijsenhout vogelvlucht


2017 is ook de ontwerp-Invoeringswet gepubliceerd. Het Actieprogramma Aan de slag met de Omgevingswet (www.aandeslagmetdeomgevingswet.nl) geeft veel nuttige informatie en biedt gemeenten de mogelijkheid om (financiële) ondersteuning te vragen voor implementatieprojecten.

De eerste stap op weg naar de Omgevingswet is praten over de gewenste omgevingskwaliteit. Dat biedt kansen voor een maatschappelijke dialoog op gebiedsniveau. Wat zijn de bestaande kwaliteiten, welke kwaliteiten willen we beschermen enwaar is ruimte voor nieuwe kwaliteiten? Deze vragen moeten (op hoofd-lijnen) worden beantwoord in de omgevings-visie en vervolgens worden uitgewerkt het omgevingsplan. Gelukkig hoef je niet vanaf nul te beginnen: meestal kan gebruik gemaakt worden van bestaande beleidsdocumenten.

5.3 Ondersteuning door MOOI Noord-Holland MOOI Noord-Holland in het algemeen en de commissie in het bijzonder kan een bijdrage leveren aan de implementatie van de Omgevingswet in uw gemeente.

We werken op landelijk niveau actief met de collega-adviseurs en de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit aan Mooiwaarts (www.mooiwaarts.nl). In 2016 hebben we onder meer meegewerkt aan de lobby voor goede kwaliteitsinstrumenten bij de behandeling van de Omgevingswet in de Tweede en Eerste Kamer, de Mooiwaarts café’s en het project Omgevingsplan Op Kwaliteit (OOK).

Project OOKIn 2017 zullen we de eerste resultaten van OOK aanbieden aan uw gemeente: een denkmodel met tien principes voor een omgevingsplan waarin de ruimtelijke kwaliteit goed is ingebed en waarmee een stap wordt

gezet naar een integrale benadering van omgevingskwaliteit. We nodigen de gemeente uit om de komende jaren samen met ons dit denkmodel verder te ontwikkelen en te participeren in het project OOK.

5.1 Wat is omgevingskwaliteit? Welstand en ruimtelijke kwaliteit zijn voor de meesten onder ons bekend terrein: het gaat om de beeldkwaliteit van de bebouwing en de ruimtelijke kenmerken en waarden van erfgoed, landschap, stad of dorp, openbare ruimte en infrastructuur. Integrale omgevings-kwaliteit is de grote uitdaging van de Omgevingswet. Maar wat is dat eigenlijk? In de Memorie van Toelichting wordt uitgelegd dat omgevingskwaliteit duidt op het belang van aspecten als cultureel erfgoed, architectonische kwaliteit van bouwwerken, stedenbouwkundige kwaliteit en kwaliteit van natuur en landschap. Het gaat daarbij zowel om de menselijke beleving van de fysieke verschijningsvormen als om de intrinsieke waarden die de maatschappij toekent aan de identiteit van gebieden en aan dier- en plantensoorten.’ (MvT p. 63)

Synthese van cultuur en natuurDe wetgever gebruikt omgevingskwaliteit dus voor de synthese van cultuur en natuur. Het is interessant om nog even verder te kijken naar andere omschrijvingen. In 2014 stelde de Raad voor de leefomgeving en infrastructuur dat omgevingskwaliteit grote gelijkenis vertoont met het begrip ruimtelijke kwaliteit maar dat het ruimer is omdat ook sociale componenten en aspecten als externe veiligheid en luchtkwaliteit deel uitmaken van de omgevingskwaliteit. Het College van Rijksadviseurs noemde in 2015 omgevingskwaliteit een samengaan van de zorg voor grote publieke nutsvoorzieningen en gebruiksregels daarvoor, van ruimtelijke kwaliteit en milieukwaliteit en van de balans tussen economische concurrentiekracht en leefbaarheid.

Breder dan ruimtelijke kwaliteitIn een essay in het jaarverslag 2015 van de Federatie Ruimtelijke Kwaliteit beschrijft Flip ten Cate drie andere punten waarin het begrip omgevingskwaliteit verschilt van ruimtelijke

kwaliteit: 1) de koppeling van een initiatief met belangen die buiten het primaire doel van de initiatiefnemer liggen; 2) een actief streven naar betekenisvolle betrokkenheid van de omgeving; 3) het gaat altijd over de kwaliteit van de publieke ruimte, terwijl ruimtelijke kwaliteit ook verengd kan worden tot de kwaliteit van het object zelf. Paul Roncken, de kwaliteitsadviseur van de provincie Utrecht, sluit daar op zijn website op aan. “Het strenge begrip ‘ruimte’ wordt verruild voor de veel mildere betekenis van ‘omgeving’. Een ruimte is iets dat uit (blijvende) wanden bestaat, omsloten is en begrensd. Een omgeving is juist bruisend en wordt bepaald door wat erin voorkomt: de natuur, de buren, de bus, het klimaat, de regenbui, de geschiedenis, de griepepidemie.”

Kans voor integrale benaderingWe kunnen constateren dat de meningen nog verdeeld zijn maar dat de tendens duidelijk is: omgevingskwaliteit is nog meer dan ruimtelijke kwaliteit te zien als balans tussen gebruikswaarde, toekomstwaarde en belevingswaarde. Het zijn nog steeds de eeuwenoude begrippen van Vitruvius, waarbij hij nadrukkelijk zei dat het gaat om synthese van deze drie, waarbij niet het een het ander overheerst. Praten over de gewenste omgevingskwaliteit biedt een uitgelezen kans om doelstellingen uit verschillende sectoren samen te brengen. Dan kan een integrale benadering ontstaan: een duurzame stad is ook een gezonde stad; in een mooie omgeving zijn mensen gezonder; waterveiligheid kan bijdragen aan belevingswaarde; herontwikkeling van erfgoed is vaak de motor voor vernieuwd eigenaarschap. Enzovoorts.

5.2 Aanloop naar de OmgevingswetDe Omgevingswet wordt van kracht in 2019. In 2016 is er meer duidelijkheid gekomen over de inhoud van de wet en de vier bijbehorende algemene maatregelen van bestuur. Begin

Hoofdstuk 5Op weg naar de Omgevingswet

31tt 30PROJECTKLEIN PLAN

NIEUW-VENNEP

Renovatie VespohalDe architect komt op bezoek om het plan toe te lichten. Het gaat om een

oude gymzaal in Nieuw-Vennep die al lange tijd leeg staat. Om de zaal

nieuw leven in te blazen krijgt het gebouw een make-over.

De entreepartij krijgt gevels bestaande uit houten gevelelementen die

gevormd worden uit de bestaande gymzaalvloer. Langs de randen komen als

accent donkere lijsten. De loods erachter krijgt sandwichplaten gevels, dak

en kozijnen in een taupe-kleur. Voor de naam van de hal (Vespohal) zijn de

bestaande vergunde letters als uitgangspunt genomen, maar ze worden nu

als doosletters uitgevoerd met indirecte verlichting.

De commissie is verheugd dat het gebouw weer in gebruik genomen wordt.

Ze kan zich ook vinden in de aanpassingen die door de architect worden

voorgesteld. De commissie doet wel suggestie om de trap in de kleur te

schilderen van de donkere accenten en de rode loper achterwege te laten in

het kader van “liever 5 groene bomen dan 1 rode loper”.

De letters van de naam zijn ook akkoord, aangezien ze afgeleid zijn van de

bestaande en er voldoende gevelruimte overblijft.

bestaande situatie


Hoofdstuk 6Conclusies en aanbevelingen 6.1 Samenbrengen van publieke en private belangenDe algemene zorgplicht voor een goede omgevingskwaliteit is een van de grote vernieuwingen van de Omgevingswet. Die zorgplicht beweegt zich dus tussen publiek en privaat belang. Om goede omgevingskwaliteit te bereiken moeten private en publieke ambities, wensen en belangen elkaar treffen. Dat moet je organiseren met een transparant proces waarin gezocht kan worden naar de beste kwaliteit. Een proces waarin maatschappelijke participatie kan plaatsvinden en waarin kwaliteitsgesprekken met deskundigen gevoerd kunnen worden, op basis van de wensen van de initiatiefnemer en de democratisch vastgestelde beoordelingskaders. Als onafhankelijk adviseur van uw gemeente zien wij dat samenbrengen van publieke en private belangen door middel van een constructieve dialoog, als onze belangrijkste opdracht. Het beste resultaat ontstaat als de commissie in staat wordt gesteld vanaf een vroeg moment mee te denken over de ruimtelijke kwaliteit, samen met de lokale ambtelijke specialisten op het terrein van landschap, stedenbouw en erfgoed.

6.2 AanbevelingenDe ervaringen en inzichten die in 2016 zijn opgedaan, leiden tot de volgende conclusies en aanbevelingen:

• De commissie is verheugd om te constateren dat het aantal bezoeken is gestegen. In het overleg samen met de initiatiefnemer kan een plan een grotere kwaliteit krijgen.

• Het aantal vooroverleggen is meer dan verdubbeld. Dit valt toe te juichen. In een zo vroeg mogelijk stadium een plan behandelen, leidt tot een meer efficiëntie in het vervolg proces bij een aanvraag.

• De commissie wordt steeds vaker ingeschakeld voor de moeilijke situaties. Gevallen waarbij de gemeente maatwerk wil of moet organiseren. De advisering die daarbij gevraagd wordt is over het algemeen meer gericht op integrale afweging, stedenbouw, erfgoed, inrichting openbare ruimte enzovoort. De commissie juicht dit toe.

• Gebruik te maken van de kennis, ervaring en activiteiten van het Steunpunt Monumenten en Archeologie Noord-Holland.

• De nieuwe Omgevingswet komt steeds dichterbij en de meeste gemeenten zijn al op één of andere manier aan het warmdraaien. Vanuit MOOI Noord-Holland dragen we hieraan vanuit onze invalshoek en expertise graag bij met informatie en ondersteuning.

6.3 Tot slot Met dit kleurrijke jaarverslag hebben we duidelijk willen maken dat we met veel plezier voor de gemeente werken. De samenwerking met de ambtenaren en het College van B&W is opbouwend en open.

De gemeenteraad stelt het beleid vast op basis waarvan wij adviseren. Met dit jaarverslag geven we inzicht in de manier waarop we uw beleidskader gebruiken bij de advisering. We werken de komende jaren graag met u samen om ook onder de Omgevingswet een goed kwaliteitsbeleid te realiseren.

Graag nodigen we alle belangstellenden uit om in 2017 een vergadering bij te wonen.

34

Auteur Emmy Kanon, coördinator welstandscommissie Haarlemmermeer

Met bijdragen van Bastiaan Gribling en Willemien van Duijn, leden welstandscommissie HaarlemmermeerJosé van Campen, Woord en Plaats

Basisontwerp Funcke Creatieve Partners

Uitwerking Toprapport | Merijn Groenhart

MOOI Noord-Holland adviseurs omgevingskwaliteitAlkmaar, juli 2017

Colofon

MOOI NOORD-HOLLAND

Emmastraat 1111814 DP Alkmaar

T 072 520 44 [email protected]

Documents

WELSTANDSCOMMISSIE HAARLEMMERMEER...hebben geleverd op het gebied van architectuur, stedenbouw, landschap of ruimtelijke ordening en cultuurhistorie in de provincie Noord-Holland