Wersja elektroniczna - do pobrania

Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji

im. Marka Dietricha

LVIII

Rekrutacja na studia

od roku akademickiego 2015/2016

w kontekście zmian w systemie oświaty

Informator dla szkół wyższych

Warszawa, 2014

ISBN 978-83-89871-28-9

c© Copyright by Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacjiim. Marka Dietricha

Warszawa, 2014

Adres:

Instytut Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietrichaul. Koszykowa 8002-008 Warszawatel. 22 234-70-07fax 22 234-70-08e-mail: [email protected]

Opracowanie redakcyjne i skład:

BETEX, ul. Irzykowskiego 2/100, 01-317 Warszawa, tel. 22 665-09-22

Druk:

Wydawnictwo SGGWul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, tel. 22 593-55-21

Spis treści

Słowo wstępne 5

Przedmowa Przewodniczącego Komisji ds. Kształcenia KRASP 7

I. Wstęp 9

II. Kilka podstawowych informacji na temat matury 11

III. Jak zmieni się egzamin maturalny w latach 2015-2016? 15

1. Egzamin maturalny – stan obecny . . . . . . . . . . . . . . . . . 15

2. Zmiany w egzaminie maturalnym, które nastąpią w latach2015-2016 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

2.1. Dlaczego zmieni się egzamin maturalny? . . . . . . . . . . 18

3. Uzasadnienie wprowadzanych zmian w egzaminie maturalnym . . 24

3.1. Egzaminy pisemne z przedmiotów dodatkowych będą tylkona poziomie rozszerzonym . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

3.2. Obowiązek zdawania co najmniej jednego egzaminupisemnego na poziomie rozszerzonym . . . . . . . . . . . . 25

3.3. Skrócenie listy przedmiotów do wyboru . . . . . . . . . . . 27

3.4. Dodatkowa forma prezentowania wyników maturzysty . . 27

4. Jak uchwały rekrutacyjne kształtują egzamin maturalny? . . . . 28

IV. Podsumowanie 37

Załączniki 40

Uchwały KRASP dotyczące spraw maturalnych oraz informatorówo maturze 2015 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40

Opinia KRASP o informatorach maturalnych od 2015 roku . . . . . 57

Uchwała Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego nt. reformyprogramowej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Słowo wstępne

Jak zwykle cieszy nas fakt, że możemy przekazać Państwu kolejny zeszytInstytutu Problemów Współczesnej Cywilizacji im. Marka Dietricha pt.„Rekrutacja na studia od roku akademickiego 2015/2016 w kontekście zmianw systemie oświaty. Informator dla szkół wyższych”, będący efektem semi-narium zorganizowanego przez Instytut w listopadzie 2012 roku. Ze względuna trwające konsultacje i oczekiwanie na oficjalne dokumenty ministerialnepublikacja nie mogła ukazać się wcześniej.

Serdecznie dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do powstania tegowydawnictwa. Dziękuję uczestnikom seminarium, a w szczególności profesorJolancie Choińskiej-Mika, doktor Annie Jankowskiej, dyrektor Marii Toma-szewskiej, profesorom: Tomaszowi Szapiro, Michałowi Federowiczowi, JózefowiFertowi oraz dyrektorowi Wojciechowi Małeckiemu. Jestem bardzo wdzięcznyprofesorowi Zbigniewowi Marciniakowi za opracowanie wersji końcowej wy-dawnictwa.

Zapewnienie dobrej jakości edukacji jest bezpośrednio związane ze wza-jemnymi relacjami na wszystkich poziomach kształcenia. Dobre przygotowaniedo studiów absolwentów szkół średnich leży w interesie szkół wyższych i jestnajlepszą gwarancją jakości kształcenia. Uczelnie powinny w swojej polityceoddziaływać na przyszłego studenta, miedzy innymi poprzez wysokie wyma-gania rekrutacyjne. Należy zrobić wszystko, żeby młodego człowieka przygoto-wującego się do matury zmotywować do systematycznej pracy, gwarantującejsprostanie wymogom rekrutacyjnym, co w perspektywie umożliwi efektywnestudiowanie na wybranym kierunku. Realizowana reforma polskiej oświaty,której zakończenie nastąpi w latach 2015/2016, powinna w sposób pozytywnywpłynąć na wzrost poziomu kształcenia młodych Polaków.

Tomasz BoreckiDyrektor Instytutu ProblemówWspółczesnej Cywilizacjiim. Marka Dietricha

Przedmowa

Jakość wykształcenia, z którą absolwenci opuszczają mury naszych uczelniw dużym stopniu zależy od dobrego przygotowania maturzystów do podjęciastudiów. Możemy na to wpływać, włączając się w proces edukacji w szkołachponadgimnazjalnych, ale także czytelnie stawiając wymagania, jakie powinnispełniać kandydaci na różne kierunki studiów. Możliwości takie stwarzają namuchwały rekrutacyjne senatów uczelni, które silnie oddziałują na cały systemoświaty, współkształtując preferencje maturalne uczniów szkół średnich.

W latach 2015-2016 zostaną wdrożone ważne zmiany w egzaminie ma-turalnym. Zmiany te stanowią między innymi odpowiedź na systematycznieformułowane postulaty Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich,a ich optymalne wykorzystanie w uchwałach rekrutacyjnych wymaga zbioro-wego namysłu środowiska akademickiego. Mamy na to jeszcze prawie rok.

Opracowanie, które oddajemy w Państwa ręce, precyzyjnie przedstawiazmiany w egzaminie maturalnym, ich uwarunkowania oraz implikacje dla sys-temu rekrutacji. Dlatego stanowi ono dobrą podstawę do podjęcia ważkiej dys-kusji w środowisku akademickim na temat wymagań stawianych przez szkoływyższe kandydatom na studia. Jestem przekonany, że debaty te zaowocują am-bitnymi uchwałami rekrutacyjnymi, które zmobilizują uczniów szkół średnichdo lepszego przygotowania się do kontynuowania edukacji.

Prof. dr hab. inż. Jan SzmidtRektor Politechniki Warszawskiej

Przewodniczący Komisji ds. KształceniaKonferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich

I. Wstęp

Od roku 2015 absolwenci liceów ogólnokształcących, a od roku 2016 takżeabsolwenci techników będą zdawać egzamin maturalny w ostatecznej formie,zmodyfikowanej zgodnie z duchem dobiegającej końca reformy programowejpolskiej oświaty.

Środowisko akademickie uważnie obserwuje te zmiany. Na kolejnych eta-pach ich wdrażania gremia przedstawicielskie tego środowiska zajmowały ofi-cjalnie stanowisko wspierające reformy systemu oświaty zmierzające do tego,by na studia zgłaszali się coraz lepiej przygotowani kandydaci.

Niniejszy informator zawiera wszystkie podstawowe informacje na tematwprowadzanych zmian w oświacie, zarówno w procesie nauczania, jak i w sys-temie egzaminów zewnętrznych. W szczególności szczegółowo omawia zmianyw egzaminie maturalnym, który stanowi podstawę rekrutacji do szkół wyż-szych. Ukazuje też rolę, jaką odgrywają uchwały rekrutacyjne szkół wyższychw wyborach przedmiotów przez maturzystów.

Istotnymi dodatkowymi źródłami informacji w tym zakresie są dwa ważnedokumenty:

1) Podstawa programowa kształcenia ogólnego wraz z komentarzem, któraszczegółowo przedstawia wymagania, jakie stawia przed uczniami szkółśrednich matura, zarówno na poziomie podstawowym, jak i rozszerzo-nym. Dokument ten warto przejrzeć także z uwagi na to, że w przy-padku niektórych przedmiotów wymagania maturalne zostały istotniezwiększone, więc może pojawić się potrzeba skorygowania treści kształ-cenia na I roku studiów.

Dokument dostępny jest w postaci 8 tomów, które można pobrać w for-mie plików PDF ze strony Ministerstwa Edukacji Narodowej pod adre-sem:

http://www.men.gov.pl/index.php/2013-08-03-12-10-01/podstawa-programowa

10 Rozdział I

2) Zestaw informatorów o egzaminie maturalnym od roku szkolnego2014/2015. Dokument ten w części ogólnej opisuje szczegółowo formęoraz przebieg egzaminu maturalnego, z przywołaniem przepisów, którete sprawy regulują. Części szczegółowe dotyczą kolejnych przedmiotówi zawierają bogate zestawy przykładowych zadań egzaminacyjnych, którepozwolą zorientować się, w jaki sposób matura będzie mierzyć umiejęt-ności abiturientów.

Dokument ten jest dostępny na stronie Centralnej Komisji Egzamina-cyjnej, pod adresem:

http://www.cke.edu.pl/index.php/informatory-o-egzaminie-maturalnym-od-roku-szkolnego-2014-2015

Bardzo zachęcamy do lektury tych dokumentów osoby, które odpowiadają zaprogramy kształcenia w podstawowych jednostkach organizacyjnych uczelni.

II. Kilka podstawowych informacji na temat matury

Egzamin maturalny jest ważnym wydarzeniem w życiu młodego człowieka,a także w życiu jego rodziny i znajomych, zatem dotyczy co roku znaczącejczęści społeczeństwa. Jak zwykle w takich sytuacjach bywa, w przestrzeni spo-łecznej funkcjonuje wiele opinii, poglądów, a nawet mitów dotyczących tegoegzaminu. Warto zacząć od wyjaśnienia przynajmniej niektórych z nich.

Matura bywa często w mediach nazywana „egzaminem dojrzałości” z suge-stią, że jest ona sprawdzianem lub przepustką do mitycznej dojrzałości. Tym-czasem nazwa „egzamin dojrzałości” to pochodzące z przeszłości określenie,będące skrótem dawnej pełnej nazwy „egzamin dojrzałości do podjęcia stu-diów wyższych”.

Matura nie jest egzaminem obowiązkowym – przystępują do niej tylkochętni. Można ukończyć szkołę średnią, nie przystępując do egzaminu matu-ralnego. Natomiast musi przystąpić do niej każdy, kto chce ubiegać się o przy-jęcie na studia – taki warunek formułuje ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym(art. 169).

Matura od 2005 roku zastąpiła dawny system egzaminów wstępnych doszkół wyższych. Zgodnie z ustawą Prawo o szkolnictwie wyższym (art. 169)podstawę przyjęcia na studia pierwszego stopnia lub jednolite studia magi-sterskie stanowią wyniki egzaminu maturalnego. W procesie rekrutacji uczel-nie mogą organizować dodatkowe egzaminy tylko w przypadku, gdy nie doty-czą przedmiotów objętych egzaminem maturalnym. To rozwiązanie ma szeregbardzo ważnych konsekwencji:• zdjęło ze szkół wyższych wysiłek przeegzaminowania (często) wieloty-sięcznej rzeszy kandydatów, co było dużym wyzwaniem już w czasach,gdy o przyjęcie na studia ubiegało się znacznie mniej osób niż obecnie,• zwolniło dziesiątki tysięcy absolwentów szkół średnich z konieczności po-nownego, w ciągu dwóch miesięcy, zdawania poważnych egzaminów,• dało polskim uczelniom możliwość rekrutowania swoich studentów spo-śród wielotysięcznych, ogólnopolskich grup maturzystów, zbadanych zapomocą takich samych, profesjonalnych arkuszy egzaminacyjnych,

12 Rozdział II

• stworzyło przejrzysty system samooceny, zachęcający osoby – także tezamieszkujące w miejscowościach odległych od dużych miast – które do-brze wypadły na maturze, do ubiegania się o przyjęcie na studia w naj-lepszych uczelniach,• zdecydowanie zmieniło funkcję i znaczenie matury: egzamin zamykają-cy ścieżkę oświatową stał się pomostem pomiędzy systemem oświatya szkolnictwem wyższym. W konsekwencji, egzamin maturalny pozosta-je naturalnym przedmiotem zainteresowania środowiska akademickiego.

Panuje wiele opinii na temat tego rozwiązania, także krytycznych. Na przy-kład, niektórzy głoszą pogląd o zdecydowanej przewadze jakościowej dawne-go egzaminu maturalnego nad dzisiejszym. Przykładowo, krytykuje się fakt,że aby zdać egzamin z przedmiotu w części obowiązkowej matury, wystar-czy uzyskać 30% możliwych do uzyskania punktów. Krytycy nie pamiętają,że w przeszłości było podobnie. Na przykład, na maturze z matematyki w la-tach siedemdziesiątych XX wieku zdający otrzymywał 5 zadań; żeby dostaćpiątkę (czyli najwyższą wtedy ocenę) wystarczyło dobrze rozwiązać 3 zadania– zdający musiał te zadania wyraźnie wskazać i pozostałe dwa w ogóle niebyły sprawdzane. Na trójkę wystarczało rozwiązanie jednego zadania (nawetz usterką) – czyli formalnie do zdania matury wystarczało rozwiązać około20% wszystkich zadań.

Warto też spojrzeć na zawartość dzisiejszych egzaminów maturalnych i po-równać ją z wymogami, jakie stawiała przed zdającymi dawna matura. Istniejedo tego bogata literatura, gdyż zestawy zadań maturalnych z różnych woje-wództw były co roku wydawane w formie książkowej.

Znów posłużmy się przykładem matury z matematyki. Dawne zadania ma-turalne układały się w kilkanaście łatwo przewidywalnych i prostych do wyćwi-czenia typów. Do ich rozwiązania wystarczało biegłe opanowanie rutynowychalgorytmów.

Jak jest dziś?

Matura z matematyki składa się z dwóch części. W pierwszej – na pozio-mie podstawowym – uczeń rozwiązuje ponad 30 zadań (w tym roku 35) różnejtrudności, a wśród nich także parę zadań zaczynających się od słów „udowod-nij, że...” – takich zadań na egzaminie maturalnym dawniej po prostu nie było.W dniu tegorocznej matury z matematyki, maturzysta zapytany pod szkołąprzez dziennikarza telewizyjnych „Wiadomości” o zadania, odpowiedział: „da-ło się zrobić, trzeba było obliczyć, wykazać, udowodnić...”.

Ta część matury jest obowiązkowa i sprawdza, czy kandydat nadaje się nastudia.

Kilka podstawowych informacji na temat matury 13

W drugiej części, wybieranej przez zainteresowanych – na poziomie rozsze-rzonym – maturzysta rozwiązuje około 10 zadań (w tym roku 12), w którychprzedstawia swoje rozumowanie. Są one na tyle trudne, że zaledwie parusetuczniów w kraju jest w stanie uzyskać w tej części komplet punktów.

Można też spotkać wyznawców teorii, że rząd „wydaje grube miliony nastandaryzację, by egzaminy maturalne dobrze wypadły” w celu ukrycia rze-komo coraz gorszych skutków nauczania w polskich szkołach. Dla każdego,kto choć trochę orientuje się w badaniach edukacyjnych jest jasne, że egzaminmaturalny nie może służyć takim celom, gdyż:• nie przystępuje do niego reprezentatywna próba uczniów, ale jedyniechętni,• nie ma zadań kotwiczących, czyli identycznych zadań rozwiązywanychprzez kolejne roczniki – tylko za pomocą takich zadań można rzetelnieodnieść do siebie wyniki kolejnych roczników maturzystów.

Wreszcie, zbadanie poziomu umiejętności całego rocznika byłoby znacznietańsze – wystarczyłoby starannie wylosować próbę około 4 tys. uczniów, a nieangażować w badanie rzeszę 400 tysięcy maturzystów.

To prawda, że arkusze egzaminacyjne są poddawane tzw. zastosowaniupróbnemu, ale czyni się to nie z obawy o przyszły wynik, lecz z zupełnie innegopowodu: tylko tak bowiem można poznać (w miarę) pełną gamę potencjalnychbłędów, które uczniowie będą popełniać na właściwej maturze i przygotowaćjednolite dla całego kraju reguły ich ocenienia. Trzeba też wyjaśnić, że tę tzw.standaryzację piszą uczniowie z innego rocznika!

Matura ma dwie ważne zalety, o których nie chcą pamiętać jej przeciwnicy:

• mobilizuje uczniów przed podjęciem studiów do solidnej powtórki tego,czego się w szkole nauczyli,• w taki sam sposób egzaminuje wszystkich uczniów, niezależnie od te-go, gdzie mieszkają. Wynik matury daje maturzyście jasną informacjęo szansach przyjęcia na studia, niezależnie od tego, gdzie mieszka i doktórej uczelni chce aplikować.

Niektórzy, by zdeprecjonować maturę, nazywają ją testem, by za chwi-lę mówić o „testomanii”. Nie bardzo wiadomo, co chcą przez to powiedzieć,oprócz wyrażenia swoich negatywnych emocji. Sprowadzanie rozmowy o ma-turze na poziom przeciwstawienia „testomania/testofobia” nie prowadzi doniczego konstruktywnego.

Niektórzy twierdzą, że matura szkodzi szkole, bo „zmusza do uczenia podtest”. Te osoby zwykle nie zadały sobie trudu uważnego obejrzenia arkuszy

14 Rozdział II

egzaminacyjnych. Gdyby zdawanie matury ograniczało się do zakreśleniaw każdym zdaniu jednej z podanych odpowiedzi, to może byłaby w tym odro-bina prawdy. Nawet pobieżny ogląd arkuszy, dostępnych na stronie CentralnejKomisji Egzaminacyjnej pokazuje, że jest zupełnie inaczej.

Dlatego w trakcie przygotowania do matury uczniowie rozwiązują m.in.duże partie zadań z matematyki „na dowodzenie”, ćwiczą pisanie rozprawekz historii, uczą się analizować związki przyczynowe w fizyce itp. Czy to sąnaprawdę działania sprzeczne z ideą dobrej szkoły? A rzetelny wysiłek, jakiwkładają w te przygotowania uczniowie i ich nauczyciele, oraz emocje ichrodzin na tak powierzchowne skwitowanie zdecydowanie nie zasługują.

Niektórzy przekonują, że matura jest niepotrzebna, bo „w świecie odcho-dzi się od egzaminów wstępnych do szkół wyższych na rzecz oceny port foliokandydata na Facebooku”. Faktycznie taką informację można znaleźć w nie-których amerykańskich uczelniach, ale wniosek wyciągnięto bałamutny. Trzebajednak wiedzieć, że kluczowym narzędziem rekrutacji jest tam nadal opinia zeszkoły, która powstaje w atmosferze zaciętej rywalizacji uczniów i jej podstawęstanowią dziesiątki godzin testów, rozwiązywanych przez uczniów.

Kiedy stoimy przed wykonaniem zadania wymagającego określonych kom-petencji, ich pomiar jest sprawą naturalną, zwłaszcza wtedy, gdy wiele osóbubiega się o jego wykonanie. Podjęcie studiów wyższych jest takim zadaniem.Forma weryfikacji kompetencji absolwenta szkoły średniej jest zróżnicowana:definiuje ją w dużym stopniu sam uczeń, inspirowany wymaganiami kierun-ków studiów, które pragnie podjąć. Po dokonaniu wyboru, przyszły abiturientwkłada w dobre przygotowanie dużo trudu, który zasługuje na szacunek. For-mułując powierzchowne sądy, odmawiamy go dzisiejszym maturzystom.

III. Jak zmieni się egzamin maturalny w latach 2015-2016?

1. Egzamin maturalny – stan obecny

Przypomnimy formułę dotychczasowego egzaminu maturalnego, aby natym tle lepiej pokazać, jak przeobrazi się ten egzamin w latach 2015-2016.

Obecny egzamin maturalny składa się z dwóch części:• części podstawowej, która rozstrzyga, czy zdający maturę zdał. Poprzezzdanie tej części matury abiturient uzyskuje prawo do ubiegania sięo przyjęcie na studia,• części dodatkowej, która dostarcza dodatkowych informacji na tematwiedzy i umiejętności zdającego i przez to pozwala lepiej ocenić, w jakimstopniu jest on przygotowany do podjęcia studiów.

Część podstawowa składa się z pięciu egzaminów:1) egzamin pisemny z języka polskiego, na poziomie podstawowym,2) egzamin ustny z języka polskiego (bez wyróżnienia poziomu),3) egzamin pisemny z języka obcego nowożytnego na poziomie podstawo-wym,

(do wyboru jest sześć języków: angielski, francuski, hiszpański, niemiecki,rosyjski, włoski),

4) egzamin ustny z języka obcego nowożytnego (bez wyróżnienia poziomu),5) egzamin pisemny z matematyki na poziomie podstawowym.

Ponadto, jeśli zdający ukończył klasę z nauczaniem języka mniejszości naro-dowej, to ma też obowiązek zdać dodatkowo egzamin ustny i pisemny z językamniejszości narodowej.

By zdać maturę, maturzysta musi uzyskać na każdym z tych egzaminówco najmniej 30% punktów możliwych do zdobycia.

Obecnie w części dodatkowej matury można nie wybrać żadnego przedmio-tu, czyli ograniczyć się do przedstawionej powyżej części podstawowej. Zdają-cy może jednak postąpić inaczej i wybrać od jednego do sześciu przedmiotów,

16 Rozdział III

wskazując na poziom, na którym chce zdawać egzamin, tj. poziom podstawo-wy lub rozszerzony. Pulę przedmiotów, spośród których można wybierać, dziśstanowią:

język obcy nowożytny, biologia, chemia, fizyka i astronomia, geografia, histo-ria, historia muzyki, historia sztuki, wiedza o społeczeństwie, wiedza o tańcu,filozofia, informatyka, język łaciński i kultura antyczna, język kaszubski.

Dodatkowy egzamin z przedmiotów: język obcy nowożytny, język mniejszo-ści narodowej lub etnicznej i język regionalny można zdawać tylko w częściustnej lub tylko w części pisemnej lub w obu częściach.

Jeśli zdający wybrał jako przedmiot dodatkowy język polski, matematykęlub ten sam język obcy, który zdawał wcześniej w części podstawowej – możezdawać ten egzamin w części dodatkowej tylko na poziomie rozszerzonym (lubdwujęzycznym, jeśli jest absolwentem klasy/szkoły dwujęzycznej).

2. Zmiany w egzaminie maturalnym, które nastąpią w latach

2015-2016

Nowelizacja rozporządzenia w sprawie warunków i sposobu oceniania, kla-syfikowania i promowania uczniów i słuchaczy oraz przeprowadzania spraw-dzianów i egzaminów w szkołach publicznych (Dziennik Ustaw, poz. 520)z 30 kwietnia 2012 r. wprowadziła cztery zmiany, które będą obowiązywaćw przyszłości:

– maturzystów kończących liceum – po raz pierwszy na egzaminie matu-ralnym w roku 2015,

– maturzystów kończących technikum – po raz pierwszy na egzaminie ma-turalnym w roku 2016.

Zmiany te dotyczą tylko części dodatkowej matury, a także sposobu komuni-kowania wyników. Część podstawowa matury z perspektywy rekrutacyjnej nieulegnie zmianie. Jedyną zmianę stanowić będzie zastąpienie w części ustnejz języka polskiego, języka mniejszości narodowej lub etnicznej i języka regio-nalnego prezentacji przez pytania egzaminacyjne.

W części dodatkowej będą cztery zmiany przedstawione poniżej, istotnez perspektywy rekrutacji do szkół wyższych.

• Skróceniu ulegnie lista przedmiotów możliwych do wyboru w części do-datkowej – zniknie z niej przedmiot wiedza o tańcu. Aktualna lista przed-miotów do wyboru składa się z 17 pozycji (w kolejności alfabetycznej):

Jak zmieni się egzamin maturalny w latach 2015-2016? 17

biologia, chemia, filozofia, fizyka, geografia, historia, historia muzyki, hi-storia sztuki, informatyka, język łaciński i kultura antyczna, język mniej-szości etnicznej, język mniejszości narodowej, język obcy nowożytny, językpolski, język regionalny, matematyka, wiedza o społeczeństwie.

Egzaminy z przedmiotów: język mniejszości etnicznej, język mniejszościnarodowej, język obcy nowożytny, język regionalny będą miały część ustnąi pisemną, pozostałe – tylko pisemną.

• W części dodatkowej wszystkie egzaminy pisemne będą zdawane tylkona poziomie rozszerzonym.

• Każdy zdający będzie miał obowiązek przystąpić do egzaminu matural-nego z co najmniej jednego przedmiotu dodatkowego w części pisemnej.Oprócz tego, będzie miał nadal prawo przystąpić do egzaminu jeszczez co najwyżej pięciu przedmiotów.

• Jeśli jako przedmiot dodatkowy wybrany zostanie język obcy nowożytny,język mniejszości narodowej lub etnicznej lub język regionalny, to będziemożna zdawać albo tylko część pisemną, albo zarówno część pisemną,jak i ustną. Nie będzie można, jak dotychczas, ograniczyć się tylko dozdawania części ustnej.

• Wzbogacona zostanie forma przedstawienia wyniku egzaminów pisem-nych. Podane będą dwie liczby: wynik w procentach (jest to dotychcza-sowa forma przedstawiania wyników) oraz wynik na skali centylowej (jestto nowa, dodatkowa forma przedstawiania wyników). Dokładniej:

– wynik w procentach to odsetek punktów (zaokrąglony do liczbycałkowitej), które absolwent uzyskał za rozwiązanie zadań zawar-tych w arkuszu egzaminacyjnym. Na przykład, jeśli absolwent zarozwiązanie zadań z matematyki na poziomie rozszerzonym zdobył39 punktów spośród 50 możliwych do zdobycia, to uzyska wynikrówny 78%;– wynik na skali centylowej to odsetek liczby maturzystów (za-okrąglony do liczby całkowitej), którzy uzyskali z danego przedmio-tu na danym poziomie wynik taki sam lub niższy niż dany absol-went. Na przykład, zdający, którego wynik centylowy z matematykina poziomie rozszerzonym wynosi 82, dowie się, że 82% wszystkichmaturzystów, którzy przystąpili do egzaminu maturalnego z mate-matyki na poziomie rozszerzonym, uzyskało za rozwiązanie zadańwynik taki sam jak on lub niższy, a 18% maturzystów uzyskałowynik wyższy.

18 Rozdział III

2.1. Dlaczego zmieni się egzamin maturalny?

Reforma programowa polskiej oświaty

Przedstawiona powyżej korekta egzaminu maturalnego stanowi logicznedomknięcie wdrażanej konsekwentnie od 2008 roku reformy programowej,zmierzającej do uzyskania zdecydowanej poprawy efektów kształcenia polskichszkół.

Wyjaśnienie konieczności przeprowadzenia tej reformy pozostaje dziś takiesamo, jak pięć lat temu, gdy reforma wchodziła w życie. Poniżej, dla wygodyCzytelników, przytoczono obszerne fragmenty tego uzasadnienia, stworzonegona początku wdrażania reformy programowej.

Szkole sprzyja stabilność1. Czasem jednak okoliczności zewnętrzne spra-wiają, że rozwiązania przyjęte w obrębie systemu edukacji przestają byćskuteczne, wbrew staraniom nauczycieli oraz uczniów. Zachodzi wtedypotrzeba zaprojektowania i wdrożenia zmian, które zapewnią lepsze efek-ty kształcenia. Z taką sytuacją mamy obecnie do czynienia.

Na pierwszy rzut oka nie ma problemu. Najzdolniejsi polscy ucznio-wie odnoszą spektakularne sukcesy: wygrywają światowe zawody in-formatyczne, co roku przywożą nagrody z prestiżowego EuropejskiegoKonkursu Młodych Naukowców oraz medale z międzynarodowych olim-piad przedmiotowych. Możemy być także zadowoleni z pilności polskichuczniów: nasz kraj ma aktualnie (2009) najniższy w Europie odsetekuczniów, którzy porzucają szkołę przed jej ukończeniem. Co więcej, Pol-ska jest postrzegana na arenie międzynarodowej jako kraj, który odniósłogromny sukces edukacyjny: wprowadzenie gimnazjów, czyli wydłużenieo rok powszechnego i obowiązkowego kształcenia ogólnego, przyniosłozdecydowaną poprawę efektów kształcenia w grupie uczniów najsłab-szych – fakt ten został wiarygodnie potwierdzony przez międzynarodowebadania OECD PISA przeprowadzone w latach 2000, 2003 oraz 2006 nareprezentatywnej grupie 15-letnich uczniów.

Problem ujawnia się jednak już w pierwszych tygodniach nauki, zarównow szkołach ponadgimnazjalnych, jak i w uczelniach. Nauczyciele i wy-kładowcy często ze zgrozą konstatują, że duża część ich uczniów (studen-tów) ma fundamentalne braki w wykształceniu, uniemożliwiające płynnekontynuowanie procesu nauczania. Powszechnie panuje opinia, że efektypracy polskiej szkoły znacznie się pogorszyły.

1Zaczerpnięto z publikacji MEN: Podstawa programowa kształcenia ogólnego z komenta-rzem.


Co się stało?

Początek XXI wieku przyniósł zjawisko bezprecedensowego wzrostu aspi-racji edukacyjnych młodych Polaków. Jeszcze kilka lat temu tylko oko-ło 50% uczniów z każdego rocznika podejmowało naukę w szkołach umoż-liwiających zdawanie matury. Dziś (2009) po ukończeniu gimnazjum ta-kie szkoły wybiera ponad 80% uczniów. Spośród nich około 80% z powo-dzeniem zdaje maturę i w znakomitej większości przekracza progi uczel-ni. W rezultacie, co drugi Polak w wieku 19-24 lata studiuje, zaś liczbastudentów w Polsce w ciągu zaledwie kilku lat wzrosła aż pięciokrotnie.

Konsekwencją takiego stanu rzeczy jest obecność w szkołach kończącychsię maturą, a później w murach uczelni, dużej grupy młodzieży, któradawniej kończyła swoją edukację na poziomie zasadniczej szkoły zawo-dowej. W szczególności, z powodów czysto statystycznych, obniżył sięśredni poziom uzdolnień populacji młodych ludzi, aspirujących do zdo-bycia wyższego wykształcenia.

System edukacji – zarówno oświata, jak i szkolnictwo wyższe – nie mogąpozostać obojętne wobec tak istotnej zmiany. Założenie, że ponad 80%rocznika potrafi skutecznie i równie szybko nauczyć się tego wszystkie-go, co było zaplanowane dla zdolniejszych 50%, jest źródłem paradoksu:pomimo nie mniejszego niż dawniej wysiłku wkładanego przez nauczycie-li oraz zwiększonego zainteresowania uczniów zdobyciem wyższego wy-kształcenia, polskiej szkole nie udaje się osiągnąć satysfakcjonującychefektów kształcenia.

Co można zrobić?

Możliwe są dwa zasadniczo różne rozwiązania tego problemu. Pierwszez nich polega na zachowaniu systemu edukacji w niezmienionym kształciei podniesieniu poprzeczki przy rekrutacji do szkół kończących się matu-rą oraz na studia. Wtedy jednak nastąpi drastyczne obniżenie odsetkamłodzieży uzyskującej wykształcenie wyższe.

Rozwiązanie to zostało powszechnie odrzucone w krajach demokratycz-nych, które znalazły się wcześniej w podobnej sytuacji. W państwach,w których decyzje kluczowe dla społeczności lokalnych oraz w skali pań-stwa podejmuje się w drodze głosowania, dbałość o poziom wiedzy naj-słabiej wykształconych obywateli jest równie ważna jak kształcenie elit.Dlatego zwycięża pogląd, że o poziomie wykształcenia współczesnegospołeczeństwa świadczy nie tyle średni, co minimalny akceptowalny po-ziom wykształcenia. Konsekwentnie, zachęca się młodych ludzi do jak

20 Rozdział III

najdłuższego korzystania z usług systemu edukacji i ustawia się na ichdrodze kolejne progi łagodnie narastających wymagań. Przykładem ta-kiej polityki jest tzw. Proces Boloński, w zamyśle rozkładający studia nawiększości kierunków na dwa etapy: łatwiejszy i bardziej masowy etaplicencjacki oraz następujący po nim bardziej wymagający etap magis-terski.

Inną możliwą odpowiedzią na problem zaspokojenia zwiększonych aspi-racji młodego pokolenia jest odpowiednio zaprojektowana reforma pro-gramowa. Planując tę reformę, należy uwzględnić jeszcze jedną ważnąokoliczność. Dziś szkoła usiłuje dwukrotnie zrealizować pełny cykl kształ-cenia ogólnego: po raz pierwszy w gimnazjum i po raz drugi w szko-le ponadgimnazjalnej, kończącej się maturą. Zapewne wbrew intencjomautorów starej podstawy programowej, praktyka zatarła różnicę międzytymi cyklami. Potwierdzenia tej tezy dostarcza porównanie podręczni-ków gimnazjalnych z podręcznikami licealnymi dla poziomu podstawo-wego: dla wielu przedmiotów trudno dostrzec między nimi istotną róż-nicę. To zapewne wpływ tradycji: przy bardzo ogólnie sformułowanejpodstawie programowej wielu nauczycieli – zarówno gimnazjalnych, jaki licealnych – odruchowo wypełnia ją tradycyjnym zakresem treści na-uczania ukształtowanym w czasach, gdy zręby wiedzy ogólnej budowa-liśmy w czteroletnich liceach – usiłują pomieścić te treści w trzyletnimcyklu edukacyjnym. To może się udać tylko w najzdolniejszych klasach;w pozostałych skutkuje to zbyt pospiesznym, a stąd powierzchownymomawianiem kolejnych tematów.

Przedmiotem, na którego przykładzie szczególnie wyraźnie widać nie-powodzenie planu dwukrotnej realizacji trzyletniego cyklu kształceniajest historia. W obu cyklach brakuje czasu na realizację ostatniego chro-nologicznie działu historii: w pierwszym na przeszkodzie staje egzamingimnazjalny, w drugim – matura. Prowadzi to do powszechnie dostrze-ganej żenującej niewiedzy uczniów w zakresie najnowszej historii Polski.Inne przedmioty nauczania nie mają struktury chronologicznej, więc ichsytuacja jest faktycznie jeszcze gorsza – luki w wiedzy rozkładają sięw sposób przypadkowy.

Co zatem należy uczynić?

Na pierwszy rzut oka mogłoby się wydawać, że jedyną możliwą odpowie-dzią na statystycznie niższy średni poziom uzdolnień uczniów w szkołachkończących się maturą jest obniżenie oczekiwań w stosunku do absolwen-tów. Takie rozwiązanie należy jednak zdecydowanie odrzucić: jest


jasne, że wyzwania, które postawi przed nimi życie nie będą przecieżmniejsze niż dzisiaj.

Zamiast tego należy potraktować czas nauki w gimnazjum oraz w szko-le ponadgimnazjalnej jako spójny programowo sześcioletni (a w techni-kum nawet siedmioletni) okres kształcenia. W okresie tym w pierwszejkolejności wyposażymy uczniów we wspólny solidny fundament wiedzyogólnej, po czym znacznie pogłębimy tę wiedzę w zakresie odpowiadają-cym indywidualnym zainteresowaniom i predyspozycjom każdego ucznia.Warto wiedzieć, że taka organizacja procesu kształcenia została zasto-sowana w podobnych okolicznościach w wielu krajach świata. Idea tabyła także obecna w tzw. reformie Jędrzejewicza w latach trzydziestychXX wieku.

Aby umożliwić wszystkim uczniom solidne opanowanie wspólnego fun-damentu wiedzy ogólnej, jego realizacja będzie rozciągnięta na trzy la-ta gimnazjum oraz część czasu nauki każdej szkoły ponadgimnazjalnej.Pozwoli to na wolne od pośpiechu omówienie wszystkich podstawowychtematów w zakresie klasycznego kanonu przedmiotów. Na przykład, gim-nazjalny kurs historii skończy się na I wojnie światowej, zaś kurs historiinajnowszej znajdzie należny przydział czasu w pierwszej klasie szkołyponadgimnazjalnej. Ponadto dłuższy czas przeznaczony na naukę każde-go przedmiotu pozwoli nauczycielom głębiej wejść w każdy temat.

Podczas nauki w liceum lub technikum uczeń będzie kontynuował naukęw zakresie obowiązkowych przedmiotów maturalnych: język polski, językobcy i matematyka. Oprócz tego każdy uczeń wybierze kilka przedmiotów(może wybrać także spośród wymienionych wyżej), których będzie sięuczył w zakresie rozszerzonym w znacznie większej niż obecnie liczbiegodzin. Taka organizacja procesu nauczania pozwoli uczniom w każdymz wybranych przedmiotów osiągnąć poziom, którego oczekiwaliśmy odabsolwentów liceów w latach ich świetności.

Oprócz tego, w trosce o harmonijny i wszechstronny rozwój, każdy uczeńliceum – o ile nie wybierze rozszerzonego kursu historii – aż do matu-ry będzie miał blok zajęć „historia i społeczeństwo”. Zajęcia te będąpogłębiały wiedzę uczniów z historii powszechnej w ujęciu problemo-wym oraz rozbudzały ich zainteresowanie losami Polski i Polaków. Po-dobnie, dla uczniów niewybierających zajęć rozszerzonych z geografii,biologii, fizyki czy chemii obowiązkowy będzie blok zajęć „przyroda”,przedstawiający w ujęciu problemowym syntezę wiedzy z nauk przyrod-niczych.

22 Rozdział III

Zatem, niezależnie od indywidualnych wyborów zajęć rozszerzonych,każdy licealista będzie umiał odpowiednio wiele zarówno z zakresu naukhumanistycznych, jak i matematyczno-przyrodniczych. Ponadto będzieposiadał istotnie pogłębioną – w stosunku do stanu obecnego – wiedzęz kilku wybranych przedmiotów.

Jak to opisuje nowa podstawa programowa?

Minister edukacji określa zakres celów oraz treści kształcenia w rozporzą-dzeniu o podstawie programowej kształcenia ogólnego. Podstawa progra-mowa precyzyjnie określa, czego szkoła jest zobowiązana nauczyć uczniao przeciętnych uzdolnieniach na każdym etapie kształcenia, zachęcającjednocześnie do wzbogacania i pogłębiania treści nauczania. Autorzypodstawy dołożyli wszelkich starań, by zdefiniowany w niej zakres treścibył możliwy do opanowania przez takiego ucznia.

Ponieważ celem reformy programowej jest poprawa efektów kształcenia,forma podstawy programowej również jest temu podporządkowana: wia-domości oraz umiejętności, które uczniowie mają zdobyć na kolejnychetapach kształcenia wyrażone są w języku wymagań. Wyodrębniono tak-że, w postaci wymagań ogólnych, podstawowe cele kształcenia dla każ-dego przedmiotu nauczania. Wskazują one na umiejętności wysokiegopoziomu (np. rozumowanie w naukach ścisłych i przyrodniczych), któ-rych kształtowanie jest najważniejszym zadaniem nauczyciela każdegoprzedmiotu.

Nowa podstawa programowa przywiązuje też bardzo dużą wagę dowychowania, a w szczególności do kształtowania właściwych postawuczniów. Ponieważ jest to zadaniem każdego nauczyciela, opis kształ-towanych postaw znalazł swoje miejsce we wstępach załączników pod-stawy.

Obecnie znajdujemy się w piątym roku wdrażania tej reformy. W roku2015 pierwsi absolwenci zreformowanego liceum, a rok później pierwsi absol-wenci zreformowanego technikum będą zdawać egzamin maturalny. Ci samiuczniowie, a raczej ich dobra losowa reprezentacja, uzyskali imponujący po-stęp w zakresie umiejętności matematycznych, przyrodniczych i rozumieniatekstu, jak pokazało badanie PISA 20122.

2(Programme for International Student Assessment) PISA 2012 Results: What StudentsKnow and Can Do (Volume I, Revised edition, February 2014): Student Performance inMathematics, Reading and Science, ISBN 9789264208773.


W wyniku reformy, od 1 września 2013 roku, wszyscy uczniowie liceówi techników uczestniczą w intensywnych zajęciach z wybranych przedmiotów,prowadzonych na poziomie rozszerzonym. W ten sposób kończy się epoka,w której możliwe było ukończenie liceum ogólnokształcącego bez zagłębieniasię w wiedzę w jakimkolwiek obszarze. Wprawdzie najlepsze szkoły średnie za-wsze starały się stworzyć swoim uczniom możliwość zdobywania pogłębionejwiedzy i osiągały na tym polu sukcesy, ale ogólny obraz sytuacji był niepo-kojący. Dziś zajęcia na poziomie rozszerzonym są niezbywalnym elementemprogramu nauczania i mają odpowiedni, solidny wymiar godzin w określonymprzez MEN ramowym planie nauczania, który umożliwia dobrą ich realizację.

Poniżej przedstawiony został zestaw reguł, jakie obowiązują w zakresierealizacji zajęć rozszerzonych.

Obowiązujące reguły realizacji zajęć rozszerzonych(wyciąg z rozporządzenia MEN o ramowych planach nauczania)

• Każdy uczeń liceum (technikum) musi realizować od 2 do 4 przedmiotóww zakresie rozszerzonym.

• Co najmniej jednym z przedmiotów nauczanych w zakresie rozszerzonymmusi być: historia, geografia, fizyka, biologia, chemia.

• Jeśli oddział (grupa oddziałowa, międzyoddziałowa) nie realizuje w za-kresie rozszerzonym historii, to musi realizować przedmiot uzupełniającyhistoria i społeczeństwo.

• Jeśli oddział (grupa oddziałowa, międzyoddziałowa) nie realizuje w za-kresie rozszerzonym geografii, chemii, fizyki lub biologii, to musi realizo-wać przedmiot uzupełniający przyroda.

• Jeśli oddział (grupa oddziałowa, międzyoddziałowa) realizuje historięi jeden z przedmiotów przyrodniczych (geografię, chemię, fizykę lub bio-logię), wskazanym jest by realizował inny (inne) przedmiot uzupełnia-jący.

• Na naukę przedmiotów w zakresie rozszerzonym oraz przedmiotów uzu-pełniających należy przeznaczyć co najmniej 870 godzin (29 godzin ty-godniowo w cyklu nauczania).

• Maksymalnie na naukę przedmiotów w zakresie rozszerzonym orazprzedmiotów uzupełniających można przeznaczyć 900 godzin (30 godzintygodniowo w cyklu nauczania).

• Większość przedmiotów w zakresie rozszerzonym należy realizować pozakończeniu ich realizacji w zakresie podstawowym, czyli od II klasy.

24 Rozdział III

• Następujące przedmioty w zakresie rozszerzonym można realizować rów-nocześnie z poziomem podstawowym (także od I klasy): język polski,język obcy, matematyka.• Następujące przedmioty, które nie mają określonej podstawy programo-wej w zakresie podstawowym, można realizować od I klasy: język łacińskii kultura antyczna, historia sztuki, historia muzyki, filozofia.

Zajęcia rozszerzone są także obowiązkowe w technikum, co w przeszłościnigdy nie miało miejsca. Było to szczególnie niesprawiedliwe w stosunku dozdolniejszych uczniów techników, którzy musieli konkurować na egzaminachwstępnych do szkół wyższych ze swoimi kolegami z liceów ogólnokształcących,którzy takie zajęcia z niektórych przedmiotów często mieli. Warto pamiętać,że mimo to, około 30% studentów pierwszego roku wywodziło się spośródabsolwentów technikum – uzupełniali wiedzę we własnym zakresie.

Zajęcia na poziomie rozszerzonym mają naprawdę ambitny program. Naprzykład, w zakresie matematyki obejmuje on elementy rachunku różniczko-wego i jego zastosowań, które nie występowały w polskiej szkole od wielu lat.

Obowiązkowy udział w zajęciach rozszerzonych z kilku przedmiotów da-je uczniom przedsmak tego, co oczekuje ich na studiach: intensywna nauka,obejmująca duże partie materiału i wymagająca umiejętności samodzielnegouczenia się. Dziś wielu studentów pierwszego roku odpada już w trakcie pierw-szego semestru zajęć na skutek zderzenia z rzeczywistością szkoły wyższej,która wymaga szybkiego uczenia się wielu trudnych zagadnień, co znacznieodbiega od ich doświadczeń licealnych, gdzie trzeba się było uczyć wprawdziebardzo szeroko, ale niekoniecznie głęboko.

3. Uzasadnienie wprowadzanych zmian w egzaminie

maturalnym

3.1. Egzaminy pisemne z przedmiotów dodatkowych będą tylkona poziomie rozszerzonym

Skoro każdy uczeń – tak w liceum, jak i w technikum – ma już możliwośćzdobycia istotnie pogłębionej wiedzy z wybranych przez siebie kilku przed-miotów, znika konieczność utrzymywania w systemie maturalnym egzaminówna poziomie podstawowym z tych przedmiotów, które zdający samodzielniewybiera. Stąd pierwsza ważna zmiana na maturze 2015 dla licealistów oraz –od roku 2016 – także dla absolwentów techników: egzaminy z przedmiotów do-datkowych, wybieranych przez maturzystę, będą oferowane tylko na poziomierozszerzonym.


Na poziomie podstawowym pozostają trzy przedmioty zdawane w częściobowiązkowej, tj. język polski, matematyka oraz język obcy nowożytny. Pamię-tajmy, że egzaminy z tych przedmiotów służą do rozstrzygnięcia, czy matu-rzysta w ogóle nadaje się na studia. Niezdanie choćby jednego z egzaminówna poziomie podstawowym stanowi moralnie dobrze uzasadnioną podstawę dotego, by takiej osobie odmówić prawa ubiegania się o indeks szkoły wyższej.Warto też pamiętać, że jest to odmowa czasowa – do egzaminu maturalne-go można przystępować wielokrotnie. Niestety, wielu maturzystów nadużywatego rozwiązania i zgłasza się kolejny raz do egzaminu, ostatecznie do nie-go nie przystępując. Warto dodać, że każdy z tych trzech przedmiotów maswoją wersję rozszerzoną, do której można przystąpić w części dodatkowejmatury.

Potrzeba istnienia dwóch części egzaminu maturalnego była szeroko dys-kutowana. O ich pozostawieniu przesądziła analiza celów każdej z tych częścioraz świadomość ogromnej rozpiętości skali umiejętności absolwentów szkółśrednich. Nie sposób zbudować dobrego arkusza egzaminacyjnego, który dał-by się rozwiązać w ciągu około 3 godzin, i który z jednej strony mierzyłbywszystkie fundamentalne umiejętności z zakresu danego przedmiotu, a z dru-giej strony byłby dostatecznie rozdzielczy w najwyższych rejestrach skali. Pró-ba ułożenia takiego arkusza musiałaby się skończyć albo nadreprezentacją za-dań złożonych i – w konsekwencji – niemożnością zdania matury przez dużyodsetek rocznika, albo ich niedoreprezentacją i w efekcie pojawieniem się najakimś wydziale uniwersytetu dwóch tysięcy kandydatów z wynikiem maksy-malnym.

3.2. Obowiązek zdawania co najmniej jednego egzaminu pisemnegona poziomie rozszerzonym

Drugim ważnym rozwiązaniem, które pojawi się na maturze od roku 2015dla licealistów, a od roku 2016 także dla uczniów techników jest to, że każ-dy maturzysta będzie miał obowiązek przystąpić do egzaminu z co najmniejjednego przedmiotu dodatkowego – a więc na poziomie rozszerzonym.

W swojej decyzji o wyborze, który to będzie przedmiot maturzysta niejest ograniczony żadnymi dodatkowymi warunkami – decyzję tę podejmujew szczególności niezależnie od tego, w jakich zajęciach rozszerzonych uczest-niczył w liceum lub technikum.

Jest to naturalna konsekwencja umożliwienia każdemu uczniowi szkołyśredniej uczestnictwa (przez dwa lata w liceum i przez 3 lata w technikum)w zajęciach na poziomie rozszerzonym. Ale jest powód jeszcze ważniejszy

26 Rozdział III

z perspektywy szkoły wyższej. Wynik z tego egzaminu może stać się znacznielepszym prognostykiem przyszłej kariery studenckiej maturzysty, niż sam wy-nik z egzaminów obowiązkowych. Dziś nie mamy w systemie rekrutacji takiegonarzędzia – około 30% maturzystów nie wybiera ani jednego przedmiotu do-datkowego, nawet na poziomie podstawowym. Tymczasem informacja o tym,jak potencjalny student radzi sobie w zakresie umiejętności naprawdę złożo-nych jest absolutnie kluczowa przy ocenie jego szans powodzenia w murachuczelni.

Decyzja o wdrożeniu obowiązku zdawania egzaminu maturalnego z co naj-mniej jednego przedmiotu na poziomie rozszerzonym zapadła po serii debatw konsultacji ze środowiskiem akademickim. Propozycja wyjściowa Konferen-cji Rektorów Akademickich Szkół Polskich była dalej idąca. Polegała ona nazgrupowaniu przedmiotów maturalnych w dwóch „koszykach”, zawierającychodpowiednio nauki podstawowe oraz uzupełniające. Według tej propozycji,w pierwszym koszyku miały się znaleźć następujące przedmioty:

język polski, historia, matematyka, fizyka, chemia, biologia, geografia.

Maturzysta miałby, zgodnie z tą propozycją, obowiązek zdawania maturyz dwóch przedmiotów na poziomie rozszerzonym, w tym co najmniej jedenz przedmiotu z pierwszego koszyka.

Po dyskusji i dokładnej analizie uwarunkowań egzaminu maturalnego po-stanowiono o ograniczeniu wymagania tylko do jednego przedmiotu. Zdecydo-wała w tym przypadku analiza wymagań rekrutacyjnych szkół wyższych – nazdecydowanej większości kierunków studiów wymaga się obecnie egzaminu z conajwyżej jednego przedmiotu. Ponieważ wybory maturzystów są silnie zdeter-minowane przez wymogi rekrutacyjne – przeanalizujemy tę sprawę w następ-nym rozdziale – wymóg dwóch egzaminów rozszerzonych mógłby się skończyćoddawaniem przez zdających czystych arkuszy egzaminacyjnych. Zapobieżenietemu poprzez ustanowienie progu zdawalności dla tego egzaminu nie jest moż-liwe, w świetle orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego w sprawie niesławnej„amnestii maturalnej”. Trybunał orzekł, że próg, jaki zdający muszą poko-nać by zdać maturę, powinien być taki sam dla wszystkich. W szczególności,nie można go pokonywać za pomocą różnych przedmiotów, gdyż zdający niejest wtedy w stanie w pełni ocenić swoich szans, zanim nie porówna arkuszyegzaminacyjnych.

W tej sytuacji postulat tworzenia koszyków utracił sens, choć idea ta zosta-ła przez MEN wykorzystana w rozporządzeniu o ramowych planach naucza-nia: uczeń, wybierając zajęcia na poziomie rozszerzonym, nie może pominąć


wszystkich przedmiotów ujętych w „pierwszym koszyku” (por. drugie wyróż-nienie na str. 23).

Egzamin z co najmniej jednego przedmiotu na poziomie rozszerzonym sta-nie się więc faktem od roku 2016 dla wszystkich maturzystów. Ponadto każ-dy maturzysta zachowa dotychczasowe prawo do zdawania łącznie do sześciuprzedmiotów dodatkowych. Ilu ich będzie? – to zależy w dużej mierze od wy-mogów rekrutacyjnych szkół wyższych.

3.3. Skrócenie listy przedmiotów do wyboru

Trzecią zmianą jest wyłączenie z puli przedmiotów do wyboru jednegoprzedmiotu, mianowicie wiedzy o tańcu.

Przedmiot ten jest odmienny od pozostałych w dwóch aspektach. Po pierw-sze, ma zdecydowanie charakter unikatowy, tj. był wybierany przez (stosun-kowo niewielką) grupę absolwentów jednego tylko typu szkół – średnich szkółbaletowych. Bardzo podobny charakter mają egzaminy z przedmiotów zawo-dowych przeprowadzane w technikach obok egzaminu maturalnego. Po drugie– i to było decydujące – podstawa programowa kształcenia ogólnego nie zawie-ra wymagań z tego przedmiotu na poziomie rozszerzonym. Ponieważ od chwiliwdrożenia reformy programowej jedynym dokumentem definiującym jednocze-śnie zarówno zawartość programów nauczania, jak i wymagania egzaminacyj-ne jest właśnie podstawa programowa kształcenia ogólnego, to zorganizowanieegzaminu maturalnego z przedmiotu i w zakresie, który nie jest opisany w pod-stawie nie jest możliwe.

Na początkowym etapie opracowywania reformy matury KRASP sugero-wał dalej idące ograniczenie listy przedmiotów, które można zdawać na matu-rze. Napotkało to jednakże na sprzeciw, także ze strony części środowiska aka-demickiego (przedstawiciele poszczególnych dyscyplin nauki energicznie opto-wali za „swoim” przedmiotem).

Część osób postrzega (niestety) obecność konkretnego przedmiotu na ma-turze jako źródło jego prestiżu. Trudno jednak zgodzić się z poglądem, żeprzedmiot maturalny jest ważniejszy od innych. Każdy przedmiot nauczanyw szkole jest ważny; gdyby któryś był nieważny, to by go tam po prostu niebyło.

3.4. Dodatkowa forma prezentowania wyników maturzysty

Ostatnia zmiana jest bardzo ważna z punktu widzenia procesu rekrutacjiw uczelniach, gdyż dotyczy formy prezentowania wyników. System egzamina-cyjny wzbogaci system komunikowania wyników matury o parametr od dawna

28 Rozdział III

szeroko stosowany w świecie: w przypadku każdego egzaminu pisemnego wy-liczy i umieści na świadectwie dojrzałości pozycję zdającego względem całejpopulacji maturzystów zdających dany przedmiot. Dokładniej, będzie wskaza-ny odsetek osób, które wypadły tak samo lub słabiej od posiadacza świadectwana danym egzaminie.

Ta nowa miara pozwoli uniknąć dylematu, przed jakim stawały komisjerekrutacyjne uczelni, które proponowały możliwość alternatywnego zgłasza-nia w procesie rekrutacji przedmiotów przez kandydatów na studia. Na przy-kład, w uczelniach ekonomicznych często bywała to para geografia-historia.Czasem okazywało się, że na egzaminie z geografii łatwiej można było uzy-skać wysoki wynik na skali bezwzględnej, co stawiało w gorszej sytuacji re-krutacyjnej tych maturzystów, którzy zdecydowali się zdawać historię. Przyzastosowaniu skali centylowej problem znika. Jeśli z danego przedmiotu naegzaminie było bardzo trudno uzyskać dużo punktów, to kandydat na studia,któremu udało się uzyskać aż 75/100 punktów pokona prawdopodobnie prawiewszystkich konkurentów i znajdzie się w bardzo wysokim centylu. Uzyskuje-my zatem za pomocą nowej skali porównywalność wyników z różnych przed-miotów.

Należy jednak pamiętać, że skala ta znajdzie pełne zastosowanie dopie-ro od roku 2016. Wtedy wszyscy zdający – zarówno absolwenci liceów, jaki techników – będą mieli wynik na świadectwie podany w ten sposób.

Istnieje techniczna możliwość wyliczenia skal centylowych dla egzaminówz lat poprzednich – wszystkie dane są w zasobach okręgowych komisji eg-zaminacyjnych. Oczywiście nie można skali centylowej nanieść na już wyda-ne świadectwa dojrzałości, ale mogłyby być one dostępne dla szkół wyższychw systemie KREM, który dziś – dzięki uprzejmości systemu egzaminacyjnego– pozwala pobierać dane o wynikach maturzystów do systemów uczelnianychwprost z systemu informatycznego CKE/OKE. Warto o tej sprawie rozma-wiać.

4. Jak uchwały rekrutacyjne kształtują egzamin maturalny?

Choć formę egzaminu maturalnego ustala rozporządzenie Ministra Edu-kacji Narodowej, to przebieg jego części dodatkowej w dużym stopniu zależy odwyborów poszczególnych maturzystów. W efekcie, powstaje pewien – bardzonierówny – rozkład preferencji egzaminacyjnych.

Wydawać by się mogło, że wybory te są odbiciem osobistych preferencjimaturzystów, ich zainteresowań itp. W tym kontekście można by zastanawiać


się na przykład za pomocą jakich działań system szkolny mógłby zwiększaćzainteresowanie polskich uczniów konkretnymi przedmiotami, np. historią.

To, że wybór przedmiotów maturalnych ma niewielki związek z osobisty-mi preferencjami maturzystów, znajduje pośrednie potwierdzenie w bieżącymroku szkolnym, gdy każdy uczeń drugiej klasy liceum wybierał od dwóch doczterech przedmiotów, których będzie się uczył w zwiększonej liczbie godzinprzez następne dwa lata. Z danych, którymi dysponuje MEN, wynika, że roz-kład uczniów pomiędzy poszczególne przedmioty jest w miarę równomierny.

Zdecydowanie inaczej wygląda sprawa z preferencjami egzaminacyjnymi.Poniższe zestawienie prezentuje częstości wybierania poszczególnych przed-miotów w roku 2011 (te dane zachowują się z roku na rok dość stabilnie):

Przedmiot maturalny Odsetek zdających

Język obcy 20%Matematyka 15%Język polski 10%Geografia 22,5%Biologia 18,6%Wiedza o społeczeństwie 17,1%Chemia 10,5%Fizyka 8,5%Historia 6,6%Historia sztuki 1,1%Informatyka 0,9%Filozofia 0,2% (522 osoby)Historia muzyki 0,1% (421 osób)Język łaciński 0,0..% (190 osób)Wiedza o tańcu 0,0..% (58 osób)

Dlaczego przedmioty z ostatniej grupy są tak rzadko wybierane?

Wynika to z faktu, że przedmioty te praktycznie nie są w ogóle uwzględ-niane w uchwałach rekrutacyjnych szkół wyższych. Znaczy to tyle, że choćczasem pojawiają się jako przedmiot rekrutacyjny, to w takim przypadku za-wsze kandydat może go zastąpić innym przedmiotem.

Co decyduje o tak dużym powodzeniu przedmiotów geografia oraz wiedzao społeczeństwie?

Odpowiedź na to pytanie wynika z reguł systemu rekrutacji. Maturaz jednego z trzech przedmiotów: historia, geografia, wiedza o społeczeństwie

30 Rozdział III

umożliwia wstęp aż na 33 kierunki studiów, na których studiuje łącznie 58%wszystkich studentów. Oto te kierunki studiów:

administracja nauki o rodziniearcheologia pedagogika specjalnabezpieczeństwo narodowe pedagogikabezpieczeństwo wewnętrzne pielęgniarstwodziennikarstwo politologiaekonomia polityka społecznaetnologia położnictwoeuropeistyka praca socjalnafilozofia prawogeodezja i kartografia psychologiageografia ratownictwo medycznegeologia socjologiagospodarka przestrzenna stosunki międzynarodowehistoria sztuki turystyka i rekreacjahistoria zarządzanieinformacja naukowai bibliotekoznawstwo

zdrowie publiczne

kulturoznawstwo

Wskazane powyżej trzy przedmioty najczęściej występują w triadzie, czylikażdy może być zastąpiony przez inny. Ponieważ matura z historii uchodziw tej triadzie za najtrudniejszą, cieszy się niewielką popularnością wśród ma-turzystów. (Zdarzają się niestety przypadki przyjmowania na kierunek historiakandydatów, którzy nie zdawali matury z historii.)

Dlaczego biologia cieszy się tak dużą popularnością?

Wynika to z faktu, że dzięki egzaminowi maturalnemu z biologii możnaubiegać się o indeks aż na 36 kierunkach studiów, które obecnie studiuje 42%wszystkich studentów.

Oto te kierunki studiów:

analityka medyczna ochrona środowiskaarchitektura krajobrazu ogrodnictwobiologia pedagogika specjalnabiotechnologia pedagogikachemia pielęgniarstwodietetyka położnictwo


etnologia praca socjalnafarmacja psychologiafilozofia ratownictwo medycznefizjoterapia rolnictwogeografia rybactwogeologia techniki dentystyczneinformacja naukowa technologia drewnainżynieria chemiczna i procesowa technologia żywnościinżynieria materiałowa weterynariakierunek lekarski zarządzaniekierunek lekarsko-dentystyczny zdrowie publiczneleśnictwo zootechnika

Jak wyglądają wymagania rekrutacyjne polskich uczelni?

Na ogólną liczbę 118 kierunków studiów (poza kierunkami unikatowymi),na 89 spośród tych kierunków rekrutujemy kandydatów tylko na podstawiewyników matury. Na pozostałych kierunkach studiów mamy dodatkowe spraw-dziany umiejętności artystycznych, sprawnościowych itp.

Istotne jest to, że praktycznie zawsze w rekrutacji uwzględniane są przed-mioty dodatkowe. Najczęściej uchwała rekrutacyjna wskazuje jeden przedmiot;czasem jest ich więcej. Bardzo często uchwała rekrutacyjna zawiera listę przed-miotów, spośród których maturzysta powinien wybrać jeden. Czasem na liściepojawia się do wyboru nawet 5-6 różnych przedmiotów. Praktycznie zawszezdanie matury na poziomie rozszerzonym daje kandydatowi na studia lepsząlokatę na liście rankingowej niż osobie, która dysponuje tylko wynikiem napoziomie podstawowym. Jest to dobra okoliczność do tego, aby uchwały re-krutacyjne spożytkowały obowiązek zdawania co najmniej jednego przedmiotuna poziomie rozszerzonym.

Istnieją tylko dwa kierunki studiów, które w sposób kategoryczny wy-magają zdania trzech egzaminów dodatkowych. Są to kierunek lekarski orazlekarsko-dentystyczny, a przedmiotami tymi są biologia, chemia i fizyka.

Na 40 kierunkach studiów wymagane jest zdanie matury z dwóch przed-miotów. Kierunki te, to:

administracja gospodarka przestrzennaanalityka medyczna górnictwo i geologiaastronomia inżynieria bezpieczeństwaautomatyka i robotyka inżynieria biomedycznabezpieczeństwo narodowe inżynieria chemiczna i procesowa

32 Rozdział III

bezpieczeństwo wewnętrzne inżynieria materiałowabiotechnologia lotnictwo i kosmonautykabudownictwo mechanika i budowa maszyndziennikarstwo i komunikacjaspołeczna

mechatronika

edukacja techniczno-informatyczna metalurgiaelektronika i telekomunikacja nawigacjaelektrotechnika ochrona środowiskaenergetyka papiernictwo i poligrafiafarmacja politologiafilologia prawofizjoterapia techniki dentystycznefizyka techniczna technologia chemicznafizyka transportgeodezja i kartografia turystyka i rekreacjageografia weterynaria

Przedmioty wymagane w rekrutacji na te kierunki mieszczą się na nastę-pującej liście:

język polski, język obcy, matematyka, historia, biologia, chemia, fizyka,geografia.

Warto zauważyć, że są to przedmioty zaproponowane przez KRASP do„pierwszego koszyka”. W dzisiejszym stanie prawnym każdy uczeń musi uczyćsię na poziomie rozszerzonym co najmniej jednego z tych przedmiotów. Wy-daje się, że od roku 2016 wymóg, by każdy kandydat na studia przedstawiłwynik egzaminu z jednego z tych przedmiotów na poziomie rozszerzonym niewywołałby żadnych perturbacji rekrutacyjnych.

Wyniki matury z dokładnie jednego przedmiotu wystarczają, by dostać sięna 46 kierunków studiów. Są to następujące kierunki:

archeologia nauki o rodziniearchitektura krajobrazu oceanografiabiologia oceanotechnikachemia ogrodnictwodietetyka pedagogika specjalnaekonomia pedagogikaetnologia pielęgniarstwoeuropeistyka polityka społecznafilologia polska położnictwo


filozofia praca socjalnafinanse i rachunkowość psychologiageologia ratownictwo medycznehistoria sztuki rolnictwohistoria rybactwoinformacja naukowai bibliotekoznawstwo

socjologia

informatyka i ekonometria stosunki międzynarodoweinformatyka technologia żywności i żywienie

człowiekainżynieria środowiska technika rolnicza i leśnakulturoznawstwo technologia drewnaleśnictwo towaroznawstwologistyka zarządzanie i inżynieria produkcjimatematyka zdrowie publicznemuzykologia zootechnika

Na tej liście znajdują się zarówno interdyscyplinarne kierunki studiów, jakteż takie, które są związane z jedną dyscypliną naukową.

Pojawia się czasem zarzut, że dokonywanie wyborów przedmiotów na po-ziomie rozszerzonym w zreformowanym liceum przez 16-letnich uczniów zbytwcześnie stawia ich w obliczu podjęcia istotnej decyzji przesądzającej o ichdalszej drodze życiowej. Argument ten należy odrzucić, z dwóch powodów.

Pierwszy jest taki, że osoby formułujące powyższy zarzut nie uwzględniającałej populacji uczniów. Trzeba pamiętać, że z rzeszy około 400 tysięcy mło-dych ludzi w każdym roczniku tylko około połowa wybiera naukę w liceumogólnokształcącym. Pozostali decydują się na kontynuowanie nauki w techni-kum lub w zasadniczej szkole zawodowej, już w wieku 15 lat dokonując wyboruswojego potencjalnego zawodu: mechanika, kucharza lub księgowej. W czasach7-klasowej szkoły podstawowej ta decyzja dotyczyła już uczniów 14-letnich.

Drugim powodem, dla którego nie warto bić na alarm jest dostrzeżenie, jakszerokie możliwości wyboru dalszej edukacji dają najbardziej typowe wyborypar przedmiotów maturalnych.

Wybór matematyki oraz fizyki umożliwia ubieganie się o indeks na 61 po-niższych kierunkach studiów:

architektura krajobrazu lotnictwo i kosmonautykaastronomia matematykaautomatyka i robotyka mechanika i budowa maszyn

34 Rozdział III

budownictwo mechatronikachemia metalurgiaedukacja techniczno-informatyczna nawigacjaekonomia oceanografiaelektronika i telekomunikacja oceanotechnikaelektrotechnika ochrona środowiskaenergetyka ogrodnictwoetnologia papiernictwo i poligrafiaeuropeistyka pielęgniarstwofilozofia położnictwofinanse i rachunkowość praca socjalnafizjoterapia psychologiafizyka ratownictwo medycznefizyka techniczna rolnictwogeodezja i kartografia rybactwogeologia socjologiagospodarka przestrzenna technika rolnicza i leśnagórnictwo i geologia techniki dentystyczneinformacja naukowai bibliotekoznawstwo

technologia chemiczna

informatyka technologia drewnainformatyka i ekonometria technologia żywności i żywienie

człowiekainżynieria bezpieczeństwa towaroznawstwoinżynieria biomedyczna transportinżynieria chemiczna i procesowa zarządzanie i inżynieria produkcjiinżynieria materiałowa zarządzanieinżynieria środowiska zdrowie publiczneleśnictwo zootechnikalogistyka

Z kolei zdanie egzaminów maturalnych z matematyki i chemii pozwala nawstęp na 40 kierunków studiów:

architektura krajobrazu ochrona środowiskaautomatyka i robotyka ogrodnictwochemia papiernictwo i poligrafiaekonomia pielęgniarstwo


etnologia położnictwofilozofia praca socjalnafinanse i rachunkowość psychologiafizyka ratownictwo medycznegeologia rolnictwoinformatyka rybactwoinformatyka i ekonometria socjologiainżynieria chemiczna i procesowa technika rolnicza i leśnainżynieria materiałowa technologia chemicznainżynieria środowiska technologia drewnaleśnictwo technologia żywności i żywienie

człowiekalogistyka towaroznawstwomatematyka zarządzanie i inżynieria produkcjinawigacja zarządzanieoceanografia zdrowie publiczneoceanotechnika zootechnika

Absolwent legitymujący się zdanym egzaminem maturalnym z biologiii chemii może ubiegać się o podjęcie studiów na 30 kierunkach:

analityka medyczna położnictwoarchitektura krajobrazu praca socjalnabiotechnologia psychologiachemia ratownictwo medycznedietetyka rolnictwoetnologia rybactwofarmacja technika rolnicza i leśnafilozofia technologia drewnageologia technologia żywnościinformacja naukowa towaroznawstwoleśnictwo weterynariaogrodnictwo zarządzanie i inżynieria produkcjipedagogika zarządzaniepedagogika specjalna zdrowie publicznepielęgniarstwo zootechnika

36 Rozdział III

Zdanie egzaminów maturalnych z przedmiotów historia oraz wiedza o spo-łeczeństwie daje wstęp na 27 kierunków studiów:

administracja pielęgniarstwoanalityka medyczna politologiabezpieczeństwo narodowe polityka społecznabezpieczeństwo wewnętrzne położnictwoetnologia praca socjalnaeuropeistyka prawofilozofia psychologiahistoria ratownictwo medycznehistoria sztuki rybactwoinformacja naukowai bibliotekoznawstwo

socjologia

kulturoznawstwo stosunki międzynarodowenauki o rodzinie zarządzaniepedagogika zdrowie publicznepedagogika specjalna

W końcu, zdanie na maturze egzaminów z języka polskiego i historii dajewstęp na 24 kierunki studiów:

administracja pedagogikaarcheologia pedagogika specjalnadziennikarstwo i komunikacjaspołeczna

pielęgniarstwo

etnologia polityka społecznaeuropeistyka położnictwofilologia polska praca socjalnafilozofia prawohistoria psychologiainformacja naukowai bibliotekoznawstwo

rybactwo

kulturoznawstwo socjologiamuzykologia stosunki międzynarodowenauki o rodzinie zdrowie publiczne

IV. Podsumowanie

Co roku do końca maja uczelnie mają obowiązek sprecyzować swoje wyma-gania rekrutacyjne nie na najbliższy, lecz na następny rok akademicki, a zatemna 14 miesięcy przed terminem rekrutacji. Uchwały te, zgodnie z ustawą Pra-wo o szkolnictwie wyższym, mają charakter ostateczny. Jedyną modyfikacją,którą dopuszcza ustawa jest sytuacja pojawienia się w międzyczasie nowegokierunku studiów, dla którego należy określić warunki rekrutacji. Nie są na-tomiast zgodne z prawem jakiekolwiek modyfikacje wymagań w stosunku doistniejących kierunków studiów, dokonywane po ustawowym terminie przyjęciauchwały rekrutacyjnej.

Kategoryczność tych rozstrzygnięć, jak też wymagane duże wyprzedzeniew czasie są spowodowane potrzebą dostarczenia stabilnej informacji kandy-datom na studia, którzy na tej podstawie planują swój egzamin maturalny.Uczniowie szkół średnich już na początku ostatniej klasy, czyli we wrześniuroku poprzedzającego ich maturę, składają pierwsze deklaracje co do przed-miotów, które decydują się zdawać w maju następnego roku.

Nałożenie na maturzystów obowiązku zdawania jeszcze jednego egzaminu– i to na poziomie rozszerzonym – jest decyzją, która przyniesie pozytywneskutki dla szkół wyższych. Będą one tym lepsze, im lepiej będziemy potrafilitę okoliczność wykorzystać.

Wydaje się oczywiste, że uczeń, który dłużej się przygotowywał, a następ-nie zdawał egzamin sprawdzający jego umiejętności złożone jest lepiej przy-gotowany do podjęcia studiów niż abiturient, który nie poniósł tego nakładupracy. Jeszcze lepiej przygotowany będzie ten, kto podobny wysiłek włożyw przygotowanie się do dwóch lub trzech przedmiotów zdawanych na pozio-mie rozszerzonym.

Jest jasne, że aby uczeń podjął taki wysiłek, musi widzieć sens swoje-go działania, a więc na początek – mieć pewność, że ten wysiłek jest komuśpotrzebny. Jedynym arbitrem w tej sprawie pozostają szkoły wyższe, przed-stawiające swoje poglądy w tej sprawie w formie uchwał rekrutacyjnych.

38 Rozdział IV

Nawet pobieżny przegląd aktualnych uchwał rekrutacyjnych pokazuje, żenasze szkoły wyższe zachowują w sprawach stawianych wymagań dużą wstrze-mięźliwość. Wynika to zapewne z obawy, że zbyt wysokie wymagania rekru-tacyjne spowodują, że abiturient skieruje swoje kroki tam, gdzie wymaganiarekrutacyjne będą niższe. W pełni rozumiejąc te obawy, trudno jednak niedostrzec negatywnych skutków takiej polityki.

W skrajnych przypadkach w uchwałach rekrutacyjnych, zwłaszcza na stu-dia niestacjonarne, odnajdujemy wymagania zapisane w postaci: „zdana ma-tura, przyjęcia – w kolejności zgłoszeń”. Niekiedy zdarza się, że wymaganiarekrutacyjne nie odnoszą się do ważnej części wyniku maturalnego. Na przy-kład zdarza się, że na studia pedagogiczne, na kierunek nauczanie początkowe,rekrutuje się studentów tylko na podstawie wyniku z matury z języka polskie-go, choć od 2010 roku każdy abiturient ma też na świadectwie maturalnymodnotowany wynik z matematyki (na poziomie podstawowym). Czyni się takprzy pełnej świadomości, że absolwenci tego kierunku będą pierwszymi na-uczycielami matematyki najmłodszych uczniów.

Bardzo liberalne wymagania rekrutacyjne idą często w zapomnienie tużpo immatrykulacji. Na wielu wydziałach naszych uczelni zajęcia prowadzonesą tak, jakby wszyscy przyjęci studenci mieli za sobą nieźle zdaną maturę zewszystkich potrzebnych przedmiotów i to na poziomie rozszerzonym. Prowadzito do frustracji studentów pierwszego roku, którzy weszli w mury uczelni z wia-rą w racjonalność działania jej władz: skoro przyjęto mnie z takim wynikiem,jaki mam na maturze, to widocznie istnieje możliwość takiego poprowadzeniaprocesu kształcenia, bym miał(a) szansę studiować... W efekcie obserwujemyczęsto na pierwszym roku studiów większy odpływ studentów jeszcze w trakcietrwania semestru, niż na skutek niezdania egzaminów w zamykającej go sesji.

Musimy się pogodzić z tym, że jeśli czegoś potrzebnego z zakresu szkołyśredniej nie będziemy wymagać na progu uczelni, to będziemy potem musielitego nauczyć studentów w trakcie studiów. Badania prowadzone w niektórychszkołach wyższych, porównujące wyniki uzyskiwane na koniec pierwszego ro-ku studiów z wynikiem matury, potwierdzają silną korelację tych wyników.W szczególności, studenci, którzy zdawali maturę na poziomie rozszerzonymwypadają statystycznie istotnie lepiej niż ci, których przyjęliśmy na podstawietylko obowiązkowej części matury.

Zapewne rozwiązanie dylematu łagodzenia warunków rekrutacyjnychi w efekcie przyjmowania na studia słabszych kandydatów niż byśmy sobieżyczyli nie jest możliwe w skali pojedynczych wydziałów lub nawet uczelni.Jest to jednak z pewnością problem, który nasze środowisko akademickie jestw stanie rozwiązać.

Podsumowanie 39

Polscy uczniowie są w stanie nauczyć się bardzo wiele, jeśli jasno wskaże-my im cel ich pracy. Tam, gdzie wymagania są wysokie, starają się je spełnić.Tam, gdzie wymagania są niskie, zaczyna działać znana z fizyki zasada naj-mniejszego działania.

W wyniku reformy, szkoły wyższe otrzymują:

• pewność, że każdy zdający będzie miał zweryfikowaną wiedzę oraz umie-jętności w zakresie zaawansowanym z co najmniej jednego przedmiotu,

• skalę centylową, która pozwala wygodnie łączyć wyniki z różnych przed-miotów oraz ukazuje prawdziwą wartość wyniku kandydata na tlewszystkich zdających.

W roku 2015 te dwie możliwości dotyczyć będą tylko maturzystów, którzyukończyli liceum ogólnokształcące. Od roku 2016 tak opisani będą już wszyscymaturzyści z ostatniego rocznika.

Mamy zatem rok na przemyślenie, jak wspólnie rozwiązać zarysowany wy-żej dylemat, a także sformułować nasze uchwały rekrutacyjne tak, by matu-rzyści byli przekonani, że uzyskanie jak najlepszego wyniku na trudnym egza-minie w zakresie rozszerzonym jest niezbędne, by zapewnić sobie miejsce nastudiach.

40 Załączniki

Dokument nr 11/IIKonferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich

Uchwała Prezydium KRASPz dnia 9 stycznia 2000 r.

w sprawie zasad i trybu prac KRASP nad nową formą egzaminówmaturalnych i zasadami uznawania wyników tych egzaminów

podczas rekrutacji na studia wyższe

W związku z przedstawioną przez Ministra Edukacji Narodowej propozycjąudziału KRASP w pracach nad nową formą egzaminów maturalnych i zasada-mi uznawania wyników tych egzaminów podczas rekrutacji na studia wyższe,Prezydium KRASP uznaje projekt za istotny i upoważnia Komisję ds. Integra-cji, Partnerstwa i Standardów Akademickich, działającą pod przewodnictwemprof. A. Mulaka, do współdziałania – w imieniu KRASP – z MinisterstwemEdukacji Narodowej oraz Centralną Komisją Egzaminacyjną w procesie przy-gotowywania projektów odpowiednich aktów prawnych i innych dokumentów.Komisja może wyodrębnić zespoły robocze, powierzając im konkretne zadaniazwiązane z realizacją tego przedsięwzięcia.

Przewodniczący KRASP

prof. dr hab. Jerzy Woźnicki

Uchwały KRASP 41


Uchwała Zgromadzenia Plenarnego KRASPz dnia 30 września 2000 r.

w sprawie porozumienia między KRASP i Ministrem EdukacjiNarodowej dotyczącego nowej formuły egzaminów maturalnych

Zgromadzenie Plenarne Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Pol-skich upoważnia Przewodniczącego KRASP do podpisania porozumienia mię-dzy KRASP i Ministrem Edukacji Narodowej dotyczącego nowej formuły egza-minów maturalnych. Porozumienie to jest załącznikiem do niniejszej uchwały.



Porozumienie

między Konferencją Rektorów Akademickich Szkół Polskicha Ministrem Edukacji Narodowej

z dnia 30 września 2000 r.

Strony postanawiają, co następuje:– przedstawiciele Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich będąuczestniczyli w procesie ustalania podstaw programowych i standardówwymagań egzaminacyjnych,– szkoły wyższe podejmą starania, by w najszerszym możliwie zakresieuznać w postępowaniu rekrutacyjnym wyniki uzyskane przez kandydatana studia na egzaminie maturalnym.

Strony zgodnie stwierdzają, że za tymi działaniami przemawiają ważne wzglę-dy:– zachowanie spoistości systemu edukacji, gdyż w ten sposób uzyskuje siękonsekwentnie zamianę egzaminu wstępnego na egzamin końcowy prze-prowadzany na każdym poprzednim etapie kształcenia,– racjonalizacja wysiłku młodzieży zdającej maturę,– racjonalizacja procesu rekrutacji na wyższych uczelniach.

42 Załączniki

Realizacja powyższych celów wymaga przyjęcia następujących ustaleń:1. Ustala się zasadę szerokiego uczestnictwa przedstawicieli KRASP w pro-cesie ustalania podstaw programowych i standardów nauczania oraz eg-zaminowania w szkolnictwie ponadgimnazjalnym.

2. Licencjonowani przedstawiciele uczelni biorą bezpośredni udział w eg-zaminie maturalnym, w szczególności mają wpływ na dobór tematówegzaminacyjnych.

3. Uczelnie z odpowiednim wyprzedzeniem czasowym ogłaszają listę do-datkowych przedmiotów wymaganych w ramach egzaminu maturalnegona poszczególnych kierunkach studiów.

4. Uczelnie rekrutujące na kierunki wymagające specjalnych uzdolnień kan-dydata przeprowadzają odpowiednie sprawdziany.

5. Uczelnie mogą w szczególnych przypadkach wprowadzić w procesie re-krutacji dodatkowe sprawdziany, pod warunkiem że nie wykraczają onepoza program szkół ponadgimnazjalnych i nie powtarzają one egzaminumaturalnego.

6. Ustalenia zawarte w niniejszym Porozumieniu stosowane będą od rokuakademickiego 2002/2003. Kandydaci, którzy z uzasadnionych powodówstarać się będą o przyjęcie na studia w innym trybie niż przewidzianyprzez „maturę 2002”, będą podlegać rekrutacji na zasadach i w trybieokreślonym przez senaty uczelni.

7. W celu umożliwienia prawidłowego przebiegu rekrutacji na uczelnie wyż-sze Centralna Komisja Egzaminacyjna zostanie zobowiązana do przepro-wadzania egzaminu maturalnego i ogłoszenia jego wyników w nieprze-kraczalnym terminie do 30 czerwca każdego roku.

8. Przewiduje się monitorowanie procesu realizacji Porozumienia oraz okre-sową ocenę wyników przez obie Strony Porozumienia. Realizacja punk-tu 5 podlega kontroli Ministra Edukacji Narodowej w trybie nadzoru.

9. Porozumienie wchodzi w życie na danej uczelni po ratyfikowaniu przezSenat tej uczelni. Zaleca się, aby Porozumienie zostało przyjęte przezuczelnie w całości już od roku akademickiego 2002/2003. W przypad-ku konieczności wprowadzenia okresu przejściowego, zaleca się by nieprzekroczył on roku akademickiego 2005/2006.

Przewodniczący KRASP Minister Edukacji Narodowej

prof. dr hab. Jerzy Woźnicki prof. dr hab. Edmund Wittbrodt

Uchwały KRASP 43


Uchwała Zgromadzenia Plenarnego KRASPz dnia 7 czerwca 2001 r.

w sprawie wykorzystania wyników „nowej matury”w postępowaniu rekrutacyjnym

Zgromadzenie Plenarne Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Pol-skich wyraża podziękowanie Komisji ds. Integracji, Partnerstwa i StandardówAkademickich za działania prowadzone na rzecz realizacji Porozumienia po-między KRASP i Ministrem Edukacji Narodowej w sprawie „matury 2002”,podpisanego 30 września 2000 r.

Wobec deklaracji Ministerstwa Edukacji Narodowej oraz Centralnej Ko-misji Egzaminacyjnej o właściwym przebiegu przygotowań do wprowadzenia„nowej matury” w roku 2002, uczelnie akademickie przygotowują się do prze-prowadzenia postępowania rekrutacyjnego w oparciu o wyniki „nowej matu-ry”, zgodnie z treścią Porozumienia i decyzjami senatów uczelni.



44 Załączniki

Dokument nr 49/IIIKonferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich

Uchwała Zgromadzenia Plenarnego KRASPz dnia 30 stycznia 2004 r.

w sprawie polityki edukacyjnej w Polsce

Wobec bliskiej perspektywy wejścia Polski w struktury Unii EuropejskiejZgromadzenie Plenarne Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich(KRASP) widzi potrzebę nadania najwyższej rangi sprawom edukacji w Pol-sce i stworzenia wieloletniej strategii rozwoju szkolnictwa, która – uwolnionaod bieżącej polityki – pozwoli mu stawić czoła wyzwaniom XXI wieku. Jestto niezbędne w obliczu czekającej nas wkrótce rywalizacji z krajami wysokorozwiniętymi, posiadającymi dobrze funkcjonujące systemy szkolnictwa – odpodstawowego po wyższe.

Zgromadzenie, nawiązując do swojej uchwały z dnia 6 maja 2000 r., apelujedo Ministra Edukacji Narodowej i Sportu o powołanie do życia Rady EdukacjiNarodowej lub instytucji o podobnej nazwie, która – obejmując swymi zadania-mi cały obszar edukacji narodowej, od szkolnictwa podstawowego po wyższe –stałaby się ważnym dla władz RP organem doradczym, a jednocześnie mogła-by stworzyć wizję rozwoju systemu edukacji na okres co najmniej najbliższych15-20 lat, która zostałaby poddana publicznej debacie. Rada winna przynaj-mniej w części pochodzić z wyboru, a jej działaniom powinna przyświecaćtradycja powołanej do życia przed 230 laty Komisji Edukacji Narodowej.

W ostatnich kilkunastu latach dokonano dużego wysiłku w dziedzinie ure-gulowania spraw edukacji w Polsce. Wiele jednak do zrobienia zostało w dzie-dzinie kształcenia nauczycieli, a w szczególności ich przygotowania do naucza-nia dwóch lub większej liczby przedmiotów oraz do efektywnego wykorzysty-wania w procesie nauczania nowoczesnych technik informacyjnych. Dlategow przyszłej strategii rozwoju szkolnictwa polskiego sprawa właściwego kształ-cenia nauczycieli musi zająć należne jej miejsce.


prof. dr hab. Franciszek Ziejka

Uchwały KRASP 45


Stanowisko Prezydium KRASPz dnia 15 kwietnia 2004 r.

w sprawie przyjmowania na studia absolwentów liceówposiadających międzynarodową maturę IB

W związku z wprowadzeniem w 2005 r. „nowej matury” Prezydium Kon-ferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) sugeruje uczelniomczłonkowskim możliwość przyjmowania absolwentów z maturą międzynarodo-wą IB na podstawie liczby punktów osiągniętych z wymaganych przedmiotów,przeliczanych proporcjonalnie ze skali ocen matury międzynarodowej (poziompodstawowy 2-7, poziom rozszerzony 0-7) na skalę ocen nowej matury (poziompodstawowy 30-100, poziom rozszerzony 0-100).



46 Załączniki


Uchwała Prezydium KRASPz dnia 18 listopada 2004 r.

w sprawie przejrzystości procedur rekrutacji na studia

Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) –w związku z kontrowersjami wokół rekrutacji na Wydział Prawa i Administra-cji Uniwersytetu Gdańskiego – zwraca się do rektorów uczelni członkowskichKRASP o dokonanie przeglądu zasad i trybu rekrutacji na studia w kierowa-nych przez siebie uczelniach.

Procedury rekrutacji powinny być w pełni przejrzyste, a listy wszystkichprzyjętych na studia kandydatów powinny być jawne i zawierać wyniki punkto-we osiągnięte przez nich podczas postępowania kwalifikacyjnego. W przypad-ku przyjęcia kandydata w wyniku złożonego przez niego odwołania powinienbyć dodatkowo jasno i precyzyjnie określony powód zmiany pierwotnej decyzjirekrutacyjnej.

W zdecydowanej większości uczelni nie istnieją tzw. miejsca rektorskie.Tam, gdzie one jeszcze istnieją, należy bezwzględnie z nich zrezygnować. Je-dynym kryterium decydującym o przyjęciu na studia powinna być liczba punk-tów osiągnięta przez kandydata podczas postępowania kwalifikacyjnego, wy-znaczona na podstawie wyników egzaminu maturalnego oraz – tam, gdzie jestto uzasadnione – egzaminu lub innego sprawdzianu zorganizowanego przezuczelnię.



Uchwały KRASP 47

Dokument nr 4/IVKonferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich

Uchwała Prezydium KRASPz dnia 4 września 2005 r.

w sprawie rekrutacji na studia w roku akademickim 2006/07

Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich zwraca siędo rektorów uczelni członkowskich KRASP z apelem o zorganizowanie przy-szłorocznej rekrutacji na studia tak, aby została ona zakończona najpóźniej31 lipca 2006 r.

Jednocześnie Prezydium KRASP apeluje do uczelni członkowskich o re-asumpcję uchwał senatów dotyczących rekrutacji w roku akademickim 2006/07oraz przekazanie decyzji w tej sprawie do Ministerstwa Edukacji Narodowej dokońca listopada br. Zmiany treści uchwał powinny uwzględnić doświadczeniawynikające z przebiegu tegorocznej akcji rekrutacyjnej oraz regulacje zawartew nowej ustawie Prawo o szkolnictwie wyższym.


prof. dr hab. inż. Tadeusz Luty

48 Załączniki


Uchwała Zgromadzenia Plenarnego KRASPz dnia 14 listopada 2005 r.

w sprawie egzaminu maturalnego z matematyki

Zgromadzenie Plenarne Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Pol-skich zwraca się do Ministra Edukacji i Nauki z wnioskiem o przywróceniematematyki (na poziomie podstawowym) jako obowiązkowego przedmiotu naegzaminie maturalnym. KRASP, w nawiązaniu do treści swoich wcześniejszychdokumentów, popiera w ten sposób uchwały senatów wielu uczelni, stanowi-sko Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego, wyrażone w dokumentach z dnia15 listopada 2001 r. oraz 17 kwietnia 2003 r., stanowisko Walnego Zgroma-dzenia Polskiego Towarzystwa Matematycznego z dnia 5 września 2005 r. orazstanowisko innych gremiów występujących z podobnymi postulatami.

Wykształcenie matematyczne jest jednym z podstawowych elementów sze-roko pojętej kultury, a rozpowszechnienie technik informacyjnych we wszyst-kich dziedzinach życia czyni – ukształtowaną przez nauczanie matematyki– umiejętność abstrakcyjnego i logicznego myślenia niezbędnym warunkiemsprawnego funkcjonowania w społeczeństwie.



Uchwały KRASP 49


Uchwała Prezydium KRASPz dnia 24 marca 2006 r.

w sprawie doskonalenia formuły egzaminów maturalnychoraz systemu rekrutacji na stadia

Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich zwraca siędo Ministra Edukacji i Nauki o podjęcie debaty z udziałem wszystkich zainte-resowanych stron, a w szczególności instytucji i organizacji oświatowych orazreprezentujących szkolnictwo wyższe, nad listą przedmiotów obowiązkowo zda-wanych na egzaminie maturalnym, określonych w Rozporządzeniu w sprawiewarunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słucha-czy oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w szkołach publicznch.

Zmodyfikowana lista przedmiotów obowiązkowo zdawanych przez każdegoz maturzystów w połączeniu, z odpowiednio sformułowanymi zasadami rekru-tacji na studia stworzyłoby absolwentom szkól ponadgimnazjalnych znaczniewiększe możliwości wyboru kierunków studiów niż to ma miejsce obecnie, cow szczególności:– wyeliminowałoby konieczność zbyt wczesnego (już w klasie przedmatu-ralnej) podejmowania decyzji dotyczącej wyboru kierunku lub grupy kie-runków studiów;– w przypadku rekrutacji prowadzonej ‘na uczelnię’ (a nie na poszczególnekierunki studiów) umożliwiłoby podjęcie dojrzałej decyzji o wyborze kie-runku studiów po zapoznaniu się – już w trakcie studiów na pierwszymroku – ze specyfiką poszczególnych kierunków studiów prowadzonychprzez uczelnię;– ułatwiłoby – w przypadku niepowodzenia podczas rekrutacji na wybranykierunek studiów lub zmiany zainteresowań – ubieganie się o przyjęciena inny kierunek studiów w tym samym roku lub w latach następnych.

Jednocześnie – w związku z treścią art. 8 ust. 2 Prawa o szkolnictwie wyższym –Prezydium KRASP zwraca się do rektorów uczelni członkowskich o stwarzaniemożliwości rekrutowania kandydatów na uczelnię (lub grupę kierunków), a niena poszczególne kierunki studiów.



50 Załączniki



w sprawie prac nad standardami kształcenia

Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich popieraewolucyjne wprowadzanie nowego podejścia do standardów kształcenia w du-chu przepisów ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym, zgodnie z postulatamiprzedstawionymi w raporcie z dnia 18 października 2005 r. Nowe podejściedo standardów kształcenia oraz wynikające z tego założenia dotyczące treścirozporządzenia ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego, opracowa-nym w Instytucie Społeczeństwa Wiedzy przy wsparciu Fundacji RektorówPolskich, oraz w dokumencie Stan prac, zasady i tryb postępowania nad przy-gotowaniem standardów kształcenia w Radzie Głównej Szkolnictwa Wyższego,przyjętym na posiedzeniu plenarnym RGSzW w dniu 16 lutego 2006 r.

Prezydium KRASP podkreśla potrzebę bardziej szczegółowego informowa-nia społeczności akademickich uczelni o działaniach w tym zakresie. W związkuz tym Komisja ds. Organizacyjnych i Legislacyjnych KRASP wspólnie z Fun-dacją Rektorów Polskich przygotuje i udostępni uczelniom członkowskim pu-blikację poświęconą nowemu podejściu do standardów kształcenia.

Proces ewolucji standardów kształcenia musi być powiązany z procesemtworzenia w naszym kraju Ramowej Struktury Kwalifikacji, zgodnej z przy-jętymi przez ministrów w Bergen w maju 2005 r. ustaleniami dotyczącymistruktury europejskiej (European Qualification Framework). W związku z tymPrezydium KRASP zwraca się do Ministra Edukacji i Nauki o podjęcie praczmierzających do stworzenia w jak najkrótszym czasie Ramowej StrukturyKwalifikacji, deklarując jednocześnie gotowość współdziałania w tym zakresie.



Uchwały KRASP 51



w sprawie wspierania edukacji technicznej

Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich, nawiązu-jąc do sformułowanego przez Zgromadzenie Plenarne KRASP w DeklaracjiWarszawskiej z 7 czerwca 2001 r. postulatu wyrównywania szans edukacyjnych,dostrzega potrzebę podjęcia także innych działań zmierzających do lepszegodostosowania systemu edukacji do potrzeb kształtującego się społeczeństwawiedzy.

Szczególnie znaczenie miałoby zwłaszcza kierowanie zwiększonych środ-ków, np. ze specjalnego utworzonego w tym celu funduszu, na wspieranie na-uczania w zakresie nauk ścisłych i technicznych, a w szczególności na wypo-sażanie laboratoriów w szkołach i uczelniach, a także stypendia dla młodzieżykształcącej się w obszarze nauk ścisłych i technicznych.



52 Załączniki


Stanowisko Prezydium KRASPz dnia 28 września 2006 r.

w sprawie zmian dotyczących egzaminu maturalnego

Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) – żywotniezainteresowana integralnością, spójnością i ciągłością sytemu edukacji naro-dowej – na zaproszenie kolejnych ministrów, wspólnie z Centralną KomisjąEgzaminacyjną (CKE), uczestniczyła od początku w pracach nad nową ma-turą, mających na celu stworzenie właściwych warunków do wykorzystaniawyników matury przy rekrutacji na studia. W naszym przekonaniu warunkitakie zostały wypracowane i wdrożone w 2004 r.

Prezydium KRASP z najwyższym zaniepokojeniem przyjmuje podjętew ostatnich miesiącach decyzje Ministra Edukacji Narodowej, obniżające rangęegzaminu maturalnego, w pełni popierając tym samym stanowisko Przewodni-czącego KRASP w tej sprawie. Prezydium stwierdza, że w działaniach swychMinister Edukacji Narodowej nie respektuje stanowiska rektorów skupionychw KRASP, dotyczącego jakości egzaminu maturalnego, który to egzamin jestdziś podstawą rekrutacji na studia.

Rektorzy oczekują od Ministra Edukacji Narodowej zachowania zgodnościjego działań z ustaleniami zaakceptowanymi wcześniej przez ministra właści-wego ds. szkolnictwa wyższego i przyjętymi przez środowisko akademickie.

Rektorzy domagają się od Ministra Edukacji Narodowej przywrócenia za-sady partnerstwa z KRASP w pracach nad nową maturą, wyrażającego sieprzede wszystkim w:

– konsultowaniu przygotowywanych rozporządzeń ministerialnych już wewczesnej fazie prac CKE,

– niewnoszeniu zmian w regułach nowej matury, które zaburzają obiek-tywny charakter kryteriów rekrutacyjnych na uczelnie.



Uchwały KRASP 53


Stanowisko Prezydium KRASPz dnia 18 stycznia 2008 r.

w sprawie rekrutacji na studia laureatów olimpiad i konkursów

Prezydium Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP)uważa za uzasadnioną modyfikację regulacji prawnych dotyczących przyjmo-wania na studia w uczelni publicznej laureatów olimpiad (Prawo o Szkolnic-twie Wyższym, art. 169, ust. 6), tak aby umożliwić uczelniom przyjmowanie nastudia, zgodnie z zasadami ustalonymi przez senat, także laureatów konkur-sów i ew. innych form współzawodnictwa, wymagających wykazania wiedzyi umiejętności istotnych z punktu widzenia kształcenia na poziomie wyższym.

Przyjmowane poza procedurą klasyfikacyjną lub uznawanie maksymalnejliczby punktów za przedmiot laureatom i finalistom konkursów, które nie mająw nazwie słowa „olimpiada” – zarówno ogólnopolskich, np. Konkurs Prac Mło-dych Naukowców Unii Europejskiej, Turniej Młodych Fizyków, Turniej Mło-dych Mistrzów Techniki, jak i lokalnych, których poziom jest uznany przez wła-dze uczelni za wystarczający – zwiększyłoby zainteresowanie udziałem w tegotypu konkursach, odgrywających ważną rolę w samokształceniu przyszłychkandydatów na studia.



54 Załączniki

Dokument nr 19/VKonferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich

Uchwała Prezydium KRASPz dnia 5 czerwca 2009 r.

w sprawie organizacji i finansowaniaogólnopolskich olimpiad uczniowskich

Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich zwraca się do MinistraEdukacji Narodowej o podjęcie działań zmierzających do zapewnienia ciągłościi stabilnych warunków funkcjonowania ogólnopolskich olimpiad uczniowskich.

Od roku 2002 finansowanie olimpiad odbywa się na podstawie rocz-nych, niedających pewności kontynuacji, umów zawieranych przez organiza-torów z Ministerstwem Edukacji Narodowej. Najnowsze zasady organizowa-nia i finansowania tych przedsięwzięć, wynikające z ogłoszonego przez Mini-stra w maju br. otwartego konkursu ofert na Organizację i przeprowadzenieogólnopolskich olimpiad ogólnokształcących w roku szkolnym 2009/2010, nieuwzględniają wszystkich kosztów ponoszonych przy organizacji olimpiad i niegwarantują ciągłości instytucjonainej w ich funkcjonowaniu.

Wbrew licznym obietnicom ustabilizowania tego ważnego segmentu pol-skiej edukacji wprowadzane zmiany w znacznym stopniu utrudniają prowadze-nie olimpiad. Może to skutkować zaprzepaszczeniem dotychczasowego dorobkui tradycji, których istotnym elementem jest spójna, konsekwentnie rozwijanakoncepcja merytoryczna, ciągłość działania oraz współpraca osób związanychzawodowo z różnymi podmiotami prawnymi. Harmonizowanie zasad organi-zacji i finansowania olimpiad uczniowskich z rozwiązaniami obowiązującymiw ich otoczeniu systemowym nie powinno odbywać się kosztem utraty wypra-cowywanych latami wartości i dorobku potwierdzonego osiągnięciami polskichreprezentantów w olimpiadach międzynarodowych oraz szerokim zasięgiem ru-chu szkolnych olimpiad, kompensującym negatywne strony zunifikowanych eg-zaminów państwowych.

Przewodnicząca KRASP

prof. dr hab. Katarzyna Chałasińska-Macukow

Uchwały KRASP 55

Dokument nr 50/VKonferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich

Uchwała Zgromadzenia Plenarnego KRASPz dnia 6 maja 2011 r.

w sprawie nowych zasad egzaminu maturalnego

Zgromadzenie Plenarne Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Pol-skich ze zrozumieniem przyjmuje działania Ministerstwa Edukacji Narodowej,zmierzające do doskonalenia formuły egzaminów maturalnych, a zwłaszczasposób przygotowania projektu zmian, oparty na ścisłym współdziałaniu ześrodowiskiem akademickim.

Zgromadzenie popiera następujące zasady przeprowadzania egzaminu ma-turalnego począwszy od roku szkolnego 2014/15:

1. Część obowiązkowa pozostanie bez zmian.

2. W części do wyboru nastąpią dwie zmiany:

– wybrane przedmioty będzie można zdawać tylko na poziomie roz-szerzonym,– zdający będzie miał obowiązek wybrać co najmniej dwa przedmiotydodatkowe.

3. Wynik z każdego egzaminu będzie podawany w formie zawierającej bez-pośrednie odniesienie do osiągnięć innych osób zdających ten egzamin.

Zgromadzenie proponuje:

1. Skrócić listę przedmiotów do wyboru do 12 pozycji, usuwając z niej pięćnajrzadziej wykorzystywanych przedmiotów, tj.:

– Wiedzę o tańcu,– Język łaciński i kulturę antyczną,– Historię muzyki,– Historię sztuki,– Filozofię.

Przedmioty te mogłyby się stać dodatkowymi przedmiotami egzamina-cyjnymi w procesie rekrutacji studentów na odpowiednie kierunki stu-diów.

56 Załączniki

2. Podzielić pozostałe przedmioty egzaminacyjne do wyboru na dwie grupy.

W pierwszej z nich znalazłoby się siedem przedmiotów odpowiadającychdziedzinom nauk podstawowych:

– Język polski,– Historia,– Matematyka,– Fizyka,– Chemia,– Biologia,– Geografia.

Do drugiej grupy weszłyby następujące przedmioty:

– Język obcy nowożytny,– Języki mniejszości etnicznych i języki regionalne,– Wiedza o społeczeństwie,– Informatyka,– Historia sztuki.

Zdający miałby obowiązek wybrania w drugiej części egzaminu matural-nego (przedmioty dodatkowe – do wyboru) co najmniej jednego przed-miotu z grupy pierwszej.

Uwzględniając opinie różnych środowisk przekazane KRASP, rektorzy pro-ponują przedyskutowanie możliwych działań na rzecz podniesienia rangi na-uczania języka łacińskiego i kultury antycznej oraz filozofii, które umożliwiłybywprowadzenie tych przedmiotów do drugiej grupy przedmiotów do wyboru,wskazanej w uchwale.

Zgromadzenie wnioskuje ponadto o okresową, np. co 3 lata, aktualizacjęzbioru przedmiotów drugiej grupy.

Przewodnicząca KRASP

prof. dr hab. Katarzyna Chałasińska-Macukow

Opinia KRASP o informatorach maturalnych od 2015 roku 57

Opinia Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskichz 5 lipca 2013 r.

o informatorach maturalnych od 2015 roku

Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich z wielką satysfakcjąodnotowuje konsekwentne dążenie systemu oświaty do poprawy jakości wy-kształcenia absolwentów szkół średnich. Konferencja z uwagą obserwuje kolej-ne działania Ministerstwa Edukacji Narodowej w tym zakresie, zdając sobiesprawę, że od skuteczności tych działań w dużym stopniu zależą także efektykształcenia osiągane w systemie szkolnictwa wyższego. W szczególności doty-czy to kwestii właściwego przygotowania młodzieży do studiów realizowanychz uwzględnieniem nowych form prowadzenia procesu kształcenia.

Podobnie jak w przeszłości, Konferencja konsekwentnie wspiera wszystkiedziałania zmierzające do tego, by na uczelnie trafiali coraz lepiej przygotowanikandydaci na studia. Temu celowi służyła w szczególności pozytywna opiniaKomisji Edukacji KRASP z 2008 roku w sprawie nowej podstawy programo-wej oraz uchwała Zgromadzenia Plenarnego KRASP z dnia 6 maja 2011 r.w sprawie nowych zasad egzaminu maturalnego.

Z satysfakcją dostrzegamy, że ważne zmiany w egzaminie maturalnym,postulowane w cytowanej wyżej uchwale zostały praktycznie wdrożone przezMEN poprzez zmianę odpowiednich rozporządzeń.

Przedłożone do zaopiniowania informatory o egzaminach maturalnych opi-sują formę poszczególnych egzaminów maturalnych, przeprowadzanych napodstawie wymagań określonych w nowej podstawie programowej, a takżeilustrują te wymagania wieloma przykładowymi zadaniami egzaminacyjnymi.

Po zapoznaniu się z przedłożonymi materiałami, KRASP z satysfakcją od-notowuje:

w zakresie języka polskiego:

– wzmocnienie roli umiejętności komunikacyjnych poprzez odejście od pre-zentacji na egzaminie ustnym i zastąpienie jej egzaminem ustnym, naktórym zdający będzie musiał ad hoc przygotować samodzielną wypo-wiedź argumentacyjną,

– rezygnację z klucza w ocenianiu wypowiedzi pisemnych,

– zwiększenie roli tekstów teoretycznoliterackich i historycznoliterackichna maturze rozszerzonej;

58 Załączniki

w zakresie historii:

– kompleksowe sprawdzanie umiejętności z zakresu chronologii historycz-nej, analizy i interpretacji historycznej oraz tworzenia narracji historycz-nej za pomocą rozbudowanej wypowiedzi pisemnej na jeden z zapropo-nowanych tematów, łącznie pokrywających wszystkie epoki oraz obszaryhistorii;

w zakresie wiedzy o społeczeństwie:

– położenie silniejszego akcentu na sprawdzanie umiejętności złożo-nych (interpretowanie informacji, dostrzeganie związków przyczynowo-skutkowych) w oparciu o poszerzony zasób materiałów źródłowych: tek-sty (prawne, naukowe, publicystyczne), materiały statystyczne, mapy,rysunki itp.

w zakresie matematyki:

– istotne zwiększenie wymagań na poziomie rozszerzonym poprzez włącze-nie zadań z rachunku różniczkowego i pojęć zaawansowanej matematyki,

– istotne poszerzenie wymagań z zakresu kombinatoryki oraz teorii praw-dopodobieństwa;

w zakresie biologii oraz chemii:

– zwiększenie znaczenia umiejętności wyjaśniania procesów i zjawisk bio-logicznych i chemicznych,

– mierzenie umiejętności analizy eksperymentu – sposobu jego planowa-nia, przeprowadzania, stawianych hipotez i wniosków formułowanych napodstawie dołączonych wyników;

w zakresie fizyki:

– zwiększenie znaczenia rozumienia istoty zjawisk oraz tworzenie formułmatematycznych łączących kilka zjawisk,

– mierzenie umiejętności planowania i opisu wykonania prostych doświad-czeń, a także umiejętności analizy wyników wraz z uwzględnieniem nie-pewności pomiarowych;

w zakresie geografii:

– uwzględnienie interdyscyplinarności tej nauki poprzez sprawdzanie umie-jętności integrowania wiedzy z nauk przyrodniczych do analizy zjawiski procesów zachodzących w środowisku geograficznym,

Opinia KRASP o informatorach maturalnych od 2015 roku 59

– znaczne wzbogacenie zasobu materiałów źródłowych (mapy, wykresy, ta-bele statystyczne, teksty źródłowe, barwne zdjęcia, w tym lotnicze i sa-telitarne), także w postaci barwnej.

Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich z zadowoleniem przyj-muje też informację o wprowadzeniu na świadectwach maturalnych od 2015roku dodatkowej formy przedstawiania wyniku uzyskanego przez zdającegow postaci jego pozycji na skali centylowej, tj. określenie, jaki odsetek zdającychuzyskał taki sam lub słabszy wynik od posiadacza świadectwa. Wprowadze-nie tej dodatkowej skali uwolni szkoły wyższe od dotychczasowego dylematuodnoszenia do siebie surowych wyników kandydatów na studia rekrutowanychna podstawie wyników egzaminów maturalnych o istotnie różnym poziomietrudności – rekrutacja stanie się prostsza i bardziej obiektywna.

Reasumując, w opinii Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskichzaprezentowana w przedłożonych informatorach forma matury istotnie przy-czyni się do tego, że młodzież przekraczająca progi uczelni będzie lepiej przy-gotowana do podjęcia studiów wyższych.


prof. zw. dr hab. Wiesław Banyś

60 Załączniki

Uchwała Nr 333/2008Rady Głównej Szkolnictwa Wyższegoz dnia 16 października 2008 roku

w sprawie projektu rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowejw sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego

i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół

Po rozpatrzeniu, na wniosek Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24 wrze-śnia 2008 roku (pismo DPN-MSz/KK-5000-9/08), projektu rozporządzeniaMinistra Edukacji Narodowej w sprawie podstawy programowej wychowaniaprzedszkolnego i kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół, RadaGłówna, stosownie do art. 45 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2005 r. – Pra-wo o szkolnictwie wyższym (Dz. U. Nr 164, poz. 1365, z późn. zm.), uchwala,co następuje.

Rada Główna Szkolnictwa Wyższego z uznaniem przyjmuje starania Mini-sterstwa Edukacji Narodowej mające na celu uporządkowanie systemu oświaty,w tym zwłaszcza zmianę podstawy programowej kształcenia ogólnego w duchuobecnie obowiązujących kanonów. Rada Główna wspiera długofalowe zmianysystemowe mające na celu przeniesienie uwagi na efekty kształcenia, wydłu-żenie kształcenia ogólnego, doprecyzowanie zakresu treści nauczania, indywi-dualizację kształcenia oraz doprecyzowanie opisu wymagań na koniec każdegoetapu kształcenia.

Projekt rozporządzania uwzględnia zalecenia Parlamentu Europejskiegoi Rady Europy z dnia 18 grudnia 2006 roku w sprawie kompetencji kluczo-wych w procesie uczenia się przez całe życie (2006/962/WE) i jest ważnymelementem włączania naszej edukacji w system edukacji europejskiej.

Uchwałę otrzymuje Minister Edukacji Narodowej oraz Minister Naukii Szkolnictwa Wyższego.

Przewodniczący Rady Głównej Szkolnictwa Wyższego

Jerzy Błażejowski

Zeszyty opublikowane przez Instytut Problemów

Współczesnej Cywilizacji

Rok 1997

I – Ochrona własności intelektualnejII – Etyka zawodowaIII – Jakość kształcenia w szkołach wyższychIV – Akademicka Komisja Akredytacyjna. System oceny jakości kształcenia

i akredytacji w szkolnictwie wyższym

Rok 1998

V – Instrumenty rozwoju systemu kształcenia w PolsceVI – Bezpieczeństwo człowieka we współczesnym świecieVII – Misja uczelniVIII – Polska a integracja europejska w edukacji. Aspekty informatyczne

Rok 1999

IX – Bezpieczeństwo człowieka we współczesnym świecieX – Problemy etyczne technikiXI – Koszty kształcenia w szkołach wyższych w Polsce. Model kalkulacyjnych

kosztów kształceniaXII – Władza i obywatel w społeczeństwie informacyjnym

Rok 2000

XIII – Kształcenie międzyuczelniane. Studium warszawskieXIV – Produkcja, konsumpcja i technika a ocieplenie klimatuXV – Czy kryzys demograficzny w Polsce?XVI – Ekonomiczne i społeczne efekty edukacji

Rok 2001

XVII – Ekonomiczne i społeczne efekty edukacjiXVIII – Wolność a bezpieczeństwoXIX – Ekonomiczne efekty edukacji w Polsce

62 Zeszyty opublikowane przez IPWC

Rok 2002

XX – Pamięć i działanieXXI – Bezpieczeństwo człowieka we współczesnym świecieXXII – Problemy etyczne w nauceXXIII – Autorytet uczelniXXIV – Jakość kształcenia i akredytacja w szkolnictwie wyższym w Polsce

Rok 2003

XXV – Zarządzanie bezpieczeństwem w sytuacjach kryzysowychXXVI – Kierunki kształcenia i standardy nauczania w polskim szkolnictwie

wyższym

Rok 2004

XXVII – Internet i techniki multimedialne w edukacjiXXVIII – Uczelnie a innowacyjność gospodarkiXXIX – Decyzje edukacyjne

Rok 2005

XXX – Emigracja – zagrożenie czy szansa?XXXI – Zagadnienia bezpieczeństwa energetycznegoXXXII – Polskie uczelnie XXI wiekuXXXIII – Zagadnienia bezpieczeństwa wodnego

Rok 2006

XXXIV – Humanizm i technikaXXXV – Rola symboliXXXVI – Wizja polskich uczelni w społeczeństwie globalnym

Rok 2007

XXXVII – Uczyć myślećXXXVIII – Obraz postępu i zagrożeń cywilizacyjnych w mediachXXXIX – Czasopisma naukowe – zmierzch czy transformacja?

Rok 2008

XL – Warszawa Akademicka – SeminariumXLI – Warszawa AkademickaXLII – Polscy uczniowie w świetle badań PISAXLIII – Prywatność – prawo czy produkt?

Zeszyty opublikowane przez IPWC 63

Rok 2009

XLIV – Woda w obszarach niezurbanizowanychXLV – Społeczeństwo polskie wobec narodzin III Rzeczypospolitej (1988-1990)

Rok 2010

XLVI – Wykłady inaugurujące rok akademicki 2009/2010XLVII – Podsumowanie dwunastolecia 1996-2008 – Marek DietrichXLVIII – Współpraca szkół średnich i wyższychXLIX – Natura 2000. Szanse i zagrożenia

Rok 2011

L – Strategia nauczania matematyki w Polsce – wdrożenie nowej podstawyprogramowej

LI – Wykłady inaugurujące rok akademicki 2010/2011LII – Problemy nauczania fizyki w szkołach średnich i wyższychLIII – Problemy nauczania biologii w szkołach średnich i wyższych

Rok 2012

LIV – Wykłady inaugurujące rok akademicki 2011/2012LV – Problemy nauczania chemii w szkołach średnich i wyższych

Rok 2013

LVI – Wykłady inaugurujące rok akademicki 2012/2013LVII – Wykłady inaugurujące rok akademicki 2013/2014

Rok 2014

LVIII – Rekrutacja na studia od roku akademickiego 2015/2016 w kontekściezmian w systemie oświaty. Informator dla szkół wyższych

Documents

Wersja elektroniczna - do pobrania