Wij zijn Loevestein. · Loevestein is een monument van onze vrijheid en wij zijn Loevestein. Met deze woorden wil ik het begin markeren van een periode waarin Slot Loevestein een

Loevestein is Nederland en wij ...

Wij zijnLoevestein.

Een monument van onze vrijheid ...

Wij zijn LoevesteinAanvraag Culturele Basisinfrastructuur 2017-2020

Wij zijnLoevestein.

Inhoud

Voorwoord

Profiel

1. Missie2. Visie – Wij zijn Loevestein3. Strategische uitgangspunten4. Doelgroepen en nieuw publiek

Kwantitatieve doelstellingen

Kwaliteit en maatschappelijke waarde

5. Het verhaal van onze vrijheid6. Activiteiten en evenementen7. Educatie

Cultureel ondernemerschap

8. Marketing en communicatie9. Organisatie en verdienmodel

Voorwoord

Loevestein is een monument van onze vrijheid en wij zijn Loevestein.

Met deze woorden wil ik het begin markeren van een periode waarin Slot Loevestein een ingrijpende transformatie zal ondergaan. Wij bouwen voort op de vele kwaliteiten die de afgelopen jaren zijn gerealiseerd én wij kiezen voor een inhoudelijke herpositione-ring die onder meer een complete herinrichting van het slot zal vergen.

De afgelopen decennia heeft Loevestein zich ontwikkeld tot een sterk cultureel ondernemer. Ondanks scherpe overheidsbezui-nigingen in de laatste jaren zijn de bezoekersaantallen gestegen en is de eigen vermogenspositie verbeterd. Het museum staat er sterker voor dan in 1996. In dit korte voorwoord wil ik alle medewerkers en vrijwilligers die daar gezamenlijk hun schouders onder hebben gezet heel hartelijk bedanken. En lof ook voor onze Raad van Toezicht, die ons heeft ondersteund in deze zoektocht en die ons de ruimte gaf.

Als geen ander beseffen wij dat een museum continu om aanpassing en bijsturing vraagt. In dit nieuwe plan maken wij gedurfde keuzes om de inhoud, de duurzame ontwikkeling en de samenhang van het complex te versterken. De geschiedenis van Slot Loe-vestein loopt parallel aan de geschiedenis van ons land sinds de late middeleeuwen. Het is de geschiedenis van de strijd die Neder-land en de Nederlanders hebben moeten leveren om hun vrijheid te verkrijgen en te behouden. De verhalen van Ridder Dirc Loef in de tijd van het feodalisme; de verhalen van de Tachtigjarige Oorlog; de verhalen van de staatsgevangenis; van Hugo de Groot en de verhalen van de Waterlinie zijn onlosmakelijk verbonden met ons aller geschiedenis. Een doorlopende ontwikkeling waarin duidelijk wordt dat vrijheid niet vanzelfsprekend is; dat het een kwestie van delen en elkaar iets gunnen is; dat het een kwestie van rechtvaardigheid is. Een rechtvaardigheid die we moeten koesteren, juist omdat ze kwetsbaar is. Wij zijn Loevestein.

Loevestein kiest voor een radicale transformatie. Wij willen maximaal investeren in een nieuwe toekomst en wij nemen daarin onze belanghebbenden en onze vrienden mee. Het tempo waarin wij de veranderingen kunnen realiseren is mede afhankelijk van de uitkomst van deze aanvraag en van de ondersteuning door OCW, provincie en gemeenten. En ook de resultaten van additionele fondsenwerving zullen hun invloed hebben op de voortgang. Ik hoop dat wij deze transformatie - met de steun van velen - nog in de komende beleidsperiode kunnen voltooien.

Ien Stijns, directeur-bestuurder Slot Loevestein... maximaal investerenin een nieuwe toekomst ...

Profiel

1. Missie Loevestein is een monument van onze vrijheid. De vrijheid van ons als individu én als natie. Een vrijheid die we sinds de late middeleeuwen geleidelijk hebben opgebouwd. Vrijheid kan slechts bestaan wanneer we de ruimte die we voor onszelf verlangen ook aan anderen gunnen. Want de vrijheid van de een is de begrenzing voor een ander.

Loevestein vertelt verhalen en stimuleert het denken over onze vrijheid.

Stimuleert het denken over onze vrijheid.

Profiel

2. Visie Vrijheid en onderworpenheid, macht en onmacht, recht en onrecht, liefde en strijd. Zomaar een paar woorden waarmee de geschie-denis van het oer-Hollandse Slot Loevestein geschetst kan worden. Woorden ook die naadloos passen op de geschiedenis van ons hele land. Van de middeleeuwse, feodale graafschappen en bisdommen tot de provincies in de constitutionele democratie zoals we die nu beleven. Het is een verhaal over de ontwikkeling van onderworpenheid en willekeur tot onze huidige rechtsstaat en persoon-lijke vrijheden. Een verhaal over de waarden die wij nu van belang vinden en die de kern van ons moderne bestaan vormen.

Waarden waarvan we vaak menen dat ze uit de tijd van de verlichting stammen, maar die eerder gebaseerd zijn op het humanis-tisch denken van de 16e en 17e eeuw. Hugo de Groot was zo een humanist, alom beschouwd als een van de grootste rechtsdenkers ooit. Hugo de Groot was een principieel man in de traditie van Erasmus waarbij het gaat om een innerlijk Christendom, om liefde, om vrijheid en verdraagzaamheid; hij stond voor tolerantie.

Hoe ironisch is het feit dat Hugo de Groot opgesloten zat in een slot dat ooit bedoeld was om vijanden buiten te houden? Hoe ironisch is het dat dat slot gebouwd was - net over de grens van de Graafschap Holland - door Ridder Loef die zijn eigen vrijheid zocht om te nemen waarvan hij meende dat het hem toekwam? Hoe ironisch is het tot slot dat Hugo de Groot tweeëneenhalve eeuw later in een boekenkist zijn vrijheid herwon? De onverwachte kracht van een intellectuele traditie?

Loevestein, een middeleeuwse burcht; een staatsgevangenis waar andersdenkenden werden opgesloten; onderdeel van de Nieu-we Hollandse Waterlinie om onze natie te beschermen; maar ook een symbool van ons gevecht met en tegen het water. Loevestein - burcht van vrijheid en begrenzing - is het tijdloze symbool van een land waar de westerse wortels van veel van onze vermeende universele waarden liggen. Een land dat het recht van de sterkste inruilde voor vrijheid, rechtszekerheid en tolerantie. Een land waar je leven wilt.

Loevestein is Nederland en wij … Wij zijn Loevestein.

De onverwachte kracht van een intellectueletraditie.

Profiel

3. Strategische uitgangspunten

A. Opnieuw beginnen Zo goed als Loevestein een in de loop van eeuwen gegroeid slotcomplex is, zo is ook het museum een door tijd en opvattingen

gegroeide optelsom, in dit geval van presentaties en activiteiten. Maar in tegenstelling tot het slot zelf versterken de museale onderdelen elkaar niet altijd. Daarom zal in de komende drie jaar de hele museale presentatie vernieuwd worden en ook de vele activiteiten worden allemaal geactualiseerd. Wat niet past in de visie en missie verdwijnt en wat wel past komt terug, veelal in een nieuwe vorm.

B. Een chronologisch verhaal De tocht door Loevestein vertelt niet alleen het verhaal van het slot maar ook van Nederland en de Nederlanders, over onze

waarden, onze vrijheid en over de grenzen aan die vrijheid. Een avontuurlijke tocht door zeven eeuwen Nederland waarbij het verleden telkens gekoppeld wordt aan de prangende vragen in het heden. Loevestein stelt vragen, roept op tot discussie en gezonde twijfel en heeft oog voor de dilemma’s van ons bestaan. Maar altijd blijft het gelaagde verhaal licht van toon, nooit moraliserend.

C. Authenticiteit en kwaliteit Het is vooral aan de afgelegen locatie te danken dat de middeleeuwse burcht zo goed bewaard is gebleven. Tussen de grote rivieren in doet deze stoere ‘steen’ zijn naam alle eer aan. Van ridderslot tot staatsgevangenis en van staatsgevangenis tot

militaire fortificatie. Loevestein is en voelt authentiek, dat is een van de grootste kwaliteiten van het overweldigende fort. Ver van de grote stad, midden in een natuurgebied maar ook blootgesteld aan de elementen. Het is de kwaliteit van echtheid die mensen helpt om de diepgang van het verhaal over onze vrijheid te doorvoelen. Wij zijn Loevestein.Tussen de grote rivieren

doet deze ‘steen’ zijn naam alle eer aan.

Profiel

D. Educatie Vrijheid moet gekoesterd worden en iedere generatie opnieuw veroverd. Waarvan we dachten dat het vanzelf zou spreken

blijkt dat niet altijd te doen. De wereld verandert en onze vrijheden zijn anders dan de vrijheden van mensen die twee of tien generaties geleden leefden. Vrijheid bestaat binnen de grenzen van het wenselijke en het haalbare. Dat is niet alleen de lei-dende gedachte bij het vertellen van de verhalen in de vaste presentatie van Loevestein maar is dat ook zeker bij de ontwik-keling van nieuwe educatieprogramma’s voor het onderwijs.

E. Samenwerking Bij Loevestein staat ons aller vrijheid centraal, datgene wat we delen. We nemen actief deel aan actuele, maatschappelijke

discussies en we faciliteren deze waar mogelijk. Daarom verbinden wij ons telkens met andere instellingen en organisaties die elk vanuit hun eigen expertise hetzelfde nastreven. Natuurlijke partners voor Loevestein zijn bijvoorbeeld de Stichting Vredeseducatie, ProDemos in Den Haag en ook museale instellingen zoals het Openluchtmuseum in Arnhem.

De wereld veranderten onze vrijheden zijnanders ...

Profiel

4. Doelgroepen en nieuw publiek

De vesting wordt jaarlijks bezocht door meer dan 100.000 mensen. Een groot deel daarvan bezoekt ook het museum. Sinds 2013 zijn de museumbezoekers toegenomen van 60.000 naar bijna 70.000 in 2016.

A. Families Slot Loevestein is in de eerste plaats een familiemuseum. Een museum dat je bezoekt met je ouders en/of je grootouders en

waar je later ook weer met je eigen kinderen naartoe wilt. Een plek waar je met spannende verhalen over ridders, denkers en soldaten iets leert over onze nationale geschiedenis. Uit het doorlopende publieksonderzoek met MuseumMonitor blijkt dat Slot Loevestein inderdaad voornamelijk wordt bezocht door gezinnen met opgroeiende kinderen. Zij komen voor een leuk en leerzaam dagje uit en worden bereikt door een combinatie van PR en online marketing. Met evenementen, zoals het jaar-lijkse Riddertoernooi, en activiteiten en de schoolvakanties wordt gericht op herhaalbezoek. Momenteel ligt dit aandeel op 40%. De nieuwe museale presentatie over Loevestein, als monument van de vrijheid, is voor de huidige doelgroep aanleiding om Slot Loevestein weer te bezoeken. Vanwege de ligging van Slot Loevestein en de afwezigheid van een goede verbinding met het openbaar vervoer komen de meeste bezoekers met eigen auto.

B. Fietsers en wandelaars Slot Loevestein ligt in een prachtig natuurgebied waar Maas en Waal samenkomen. Een heerlijk fiets- en wandelgebied.

Voor 30% van de bezoekers is Loevestein een pleisterplaats op hun route. Zij kunnen natuurlijk het museale slot binnengaan maar ze kunnen zich ook beperken tot de vesting. Ook voor hen heeft Loevestein veel te bieden.

Een prachtig natuurgebied waar Maas en Waal samenkomen.

Profiel

C. Schoolgroepen Alhoewel Loevestein nu al veel doet op het vlak van de educatie voor schoolgroepen is de nieuwe koers van het museum aan-

leiding om het hele aanbod opnieuw onder de loep te nemen. Loevestein biedt educatieve programma’s aan voor het primair en voortgezet onderwijs. Zie hoofdstuk 7 voor meer informatie.

D. Overig Circa 10% van de mensen die Loevestein bezoeken doen dat in het kader van een vergadering, feest, huwelijk of overnachting.

E. Online Slot Loevestein wil mensen aanzetten tot nadenken over ons verleden, over onze vrijheid én over onze toekomst. De trans-

formatie van Loevestein in de komende jaren is erop gericht om dit denken te stimuleren door onszelf te ontwikkelen tot meeslepende verhalenvertellers. Daarmee wordt Loevestein ook aantrekkelijker voor andere doelgroepen die geïnteresseerd zijn in het publieke debat over identiteit en onze gemeenschappelijke waarden. Gezien de afgelegen ligging van het slot is het niet waarschijnlijk dat het zal lukken om grote groepen van deze voor ons nieuwe doelgroep naar het slot te laten komen. Daarvoor willen we ons online manifesteren. Voor meer informatie hierover zie hoofdstuk 6.

... onszelf te ontwikkelen tot een meeslependeverhalenverteller.


5. Verhaallijn Burcht van vrijheid en begrenzing

Roadmovie

De nieuwe museale presentatie moet betekenis hebben voor het heden en een zinvolle rol kunnen spelen voor de samenleving van de toekomst. We verbinden het verhaal van vrijheid aan de collectie en het persoonlijke verhaal van de bezoeker. En het mooie is, op deze plek gebeurde het allemaal écht! Hier kun je voelen hoe het was: dat is de extra dimensie die het verhaal nog dichter bij de bezoeker brengt. Het gaat erom de thema’s vrijheid en begrenzing, macht en onmacht, recht en onrecht te verbin-den met kern-emoties, zoals angst, onzekerheid, gespannen verwachtingen en triomf. Als bezoeker maak je niet alleen een reis door de tijd, maar ook door verschillende emoties. Je leert Nederland kennen en de betekenis van vrijheid, maar ook jezelf.

We presenteren onze verhalen als een roadmovie. In een roadmovie maken de hoofdpersonen een reis, vaak op zoek naar vrij-heid. Dit is een fysieke reis, maar ook een mentale reis. Dit filmgenre heeft zijn wortels in oude verhalen over epische reizen en tochten zoals de Odyssee. Een vast thema in roadmovies is dat de reis de protagonisten verandert. Ze groeien mentaal, doen wij-ze levenslessen op en komen tot nieuwe inzichten. Op hun reis komen de hoofdpersonen telkens een andere hindernis tegen die overwonnen dient te worden als ze verder willen met hun tocht. De film heeft vaak een open einde, waarin niks wordt onthuld over wat de protagonisten nu verder besluiten te doen.

Hier kun je voelen hoe het was ...


In Loevestein is de bezoeker de hoofdpersoon in zijn eigen roadmovie. Hij gaat op reis door de geschiedenis van Loevestein en op zoek naar vrijheid leert hij onderweg Nederland én zichzelf kennen. In elke ruimte krijgt hij prikkelende dilemma’s voorge-legd. Vragen, stellingen, gebeurtenissen over macht en onmacht, recht en onrecht, vrijheid en onderworpenheid, tolerantie en uitsluiting. Dilemma’s die prikkelen, oproepen tot discussie en uitdagen tot zelfreflectie. Net als de roadmovie, heeft ook het bezoek aan Loevestein een open einde; we vertellen niet belerend hoe het was of is. Wel is de bezoeker aan het einde van zijn tocht tot nadenken aangezet en gaat hij naar huis met nieuw verworven inzichten over Nederland, over vrijheid van de natie én het individu. En de bezoeker die minder openstaat voor een ontdekkingstocht naar zichzelf, zal zijn tocht door het kasteel beleven als een spannend avontuur door de geschiedenis van Nederland en Loevestein.

Zo bieden we een gelaagd verhaal dat past bij de belevingswereld van de bezoeker. In Slot Loevestein kun je de spannende Nederlandse geschiedenis beleven in eigentijdse presentaties, activiteiten en evenementen. De collectie helpt het verhaal vertellen.

Dilemma’s die prikkelen, oproepen tot discussie en uitdagen tot zelfreflectie.


Verhaallijn

De kasteelkelders

De ontdekkingstocht naar vrijheid begint in de kelders van het kasteel. Je stapt als het ware in een tijdmachine en beleeft een virtueel avontuur door de geschiedenis van Nederland waarin de hoogtepunten en kernbegrippen vrijheid en onderworpenheid, macht en onmacht, recht en onrecht, tolerantie en uitsluiting dramatisch geïntroduceerd worden. Het is een Hollywoodachtige trailer, een inleidend audiovisueel spektakel dat je de dreiging en spanning doet voelen en nieuwsgierig maakt naar de reis die je gaat maken.

De Riddercamer

Als je de Riddercamer binnenstapt, kom je in drukke bouwactiviteiten terecht. Dirc Loef van Horne vertelt hoe zijn mannen zijn toren bouwen en wat zijn motivatie daarvoor is. Zijn leenheer, de machtige Graaf van Holland, trekt steeds meer macht naar zich toe. Dirc Loef wil graag zo onafhankelijk mogelijk blijven en bouwt zijn kasteel op eigen grond, beschermd door grote rivieren en grenzend aan Gelders grondgebied. Het gaat om het onafhankelijkheidsstreven van een leenman ten opzichte van een machtige graaf. Macht en onmacht: wie is de baas? Hoeveel vrijheid heeft een leenman en hoe lopen de grenzen?

De Grote Camer

In de Grote Camer wordt de administratie gedaan. Aan het woord komen de boeren en poorters die zuchten onder het regime van Dirc Loef. Ze vertellen hoe creatief hij is met het aanboren van extra inkomsten om zijn kasteel te bouwen en hoe zij daaronder lijden. Macht en onmacht. Vrijheid en onvrijheid. Recht en willekeur.

Macht en onmacht,vrijheid en onvrijheid. Recht en willekeur.


De Grote Zael

In de Grote Zael is een groot feest gaande. Als bezoeker schuif je aan aan de dis. Middels augmented reality word je opgenomen in de feestvreugde. Dirc Loef en Jan van Blois hadden ruzie, over een harnas dat Dirc’s riviertol niet langskwam, maar ze hebben het bijgelegd. Ze hebben het immers altijd zo leuk met zijn tweeën: drinken en dansen met de dames en daarna samen naar het strijd-toneel. Maar dan, terwijl je lekker aan tafel zit, komt er een enorme blijdesteen op je af.

Aan de kopse kant van de Zael zie je de voorbereidingen voor de belegering van Loevestein. Als je uit het raam kijkt zie je in het Munnikenland een blijde staan. Een voice over geeft de uitleg die je nodig hebt: Dirc en Jan van Blois trekken ten strijde. Zij mengen zich in de Gelderse Successieoorlog (het verhaal van machtstreven, grenzen en de strijd om de macht). Dirc wordt gevan-gengenomen en de Graaf van Holland voegt Loevestein als belangrijk grenskasteel toe aan zijn bezittingen, zeer tegen de zin van Gelre. Macht en onmacht, vrijheid en onvrijheid. Begrenzing, kansen en bedreigingen.

De Staatsgevangenis

Je gaat de trap op en laat de Middeleeuwen achter je. In de Staatsgevangenis kom je terecht in het strijdgewoel van de Nederland-se Opstand. Je ziet hoe Herman de Ruyter het Slot met een list op de Spanjaarden verovert. Kort wordt de situatie geschetst aan de hand van de thema’s vrijheid en uitsluiting, tolerantie en macht. De Nederlandse Opstand is ver weg en lang geleden, maar hier voel je de angst om de strijd, het verdriet om de verscheurde gemeenschap en de triomf van de uiteindelijke overwinning. Het is het verhaal van een Republiek die het zonder koning wil proberen, in een tijd dat dit bijna ondenkbaar is. Het gaat eerst om voelen, dan om begrijpen. De emoties trekken je het inhoudelijke verhaal van de Nederlandse Opstand en de vorming van Nederland in. Ook dit gebeurt aan de hand van actuele vraagstukken en dilemma’s. En dat allemaal in de Staatsgevangenis Loevestein, waar politiek en religieus andersdenkenden gevangen zitten.

Het gaat eerstom voelen, danom begrijpen.


De cel van Hugo de Groot

In de cel van Hugo de Groot ontdek je hoe Hugo als vrije geest zijn gevangenschap ervaart. Centraal staat Hugo’s verontwaardiging: ‘Als dienaar van de Staten voerde ik het besluit van de meerderheid uit, om vervolgens op persoonlijke titel afgerekend te worden.’ Vraagstukken als ‘Waar ligt de macht?’ en ‘Wie maken de wetten’ schetsen hoe de jonge Republiek zoekende is.

De Kapel van Loevestein

Na de Vrede van Munster is er ineens een nieuwe staat. Een nieuw land staat voor een aantal uitdagingen. Is iedereen gelijk voor de wet? Hoe zit het met vrijheid van godsdienst? En vrijheid van meningsuiting? In de Kapel van Loevestein vlecht zich tussen deze in-gewikkelde vragen het liefdesverhaal van Arnoldus Geesteranus en zijn Susanna. Te midden van de dreiging en onzekerheid vertelt de Loevesteinse bruid haar liefdesverhaal.

De dilemma’s van de nieuwe staat

Op weg naar de Riddertoren komt de bezoeker in een lege ruimte. Alle indrukken van de reis kunnen verwerkt worden. De bezoeker wordt uitgenodigd deze ruimte te vullen met zijn of haar eigen gedachten. Zo ontstaat een vredesboom vol verschillende perspectie-ven. Centraal staan de dilemma’s van de nieuwe staat. Maar ook Hugo’s dilemma: hij is niet meer welkom in Nederland, en leeft in ballingschap. Hoe vrij ben je dan?

Hugo’s verontwaardiging ...


De Riddertoren

Vanuit de Riddertoren zie je aan alle kanten water. De nieuwe staat moet verdedigd worden. En dat gebeurt met het Geheime Wapen, de waterlinie, van ad hoc verdediging naar een doordachte linie met Loevestein als sluitstuk. Maar ook hier wordt debezoeker met dilemma’s geconfronteerd. De Waterlinie beschermt maar de helft van het land, mag en kan je die andere helft opofferen?

De Kleine Zolder

Op de Kleine Zolder maken de we stap naar het heden. Wat maakt Nederland Nederland? De eenwording van Nederland na de Nederlandse Opstand is een formele staatskundige gebeurtenis. De eenwording van Nederland neemt daarna nog veel tijd in beslag. Wat is die identiteit? Van Deltawerken en Dutch Design, de haven van Rotterdam, tulpenvelden, Nijntje en Armin van Buren. Leven met water en strijden met water. Allemaal iconen van Nederland. Handel en de strijd tegen water vormden de mentaliteit van de Nederlanders, ook nu nog? Waar zijn we als klein land groot in, en welke wortels heeft dat? Hoe vrij zijn we nu? En hoe tolerant zijn we eigenlijk? Welk Nederland wil jij verdedigen?

Hoe vrij zijn we nu?En hoe tolerant zijnwe eigenlijk?


De Grote Zolder

De Grote Zolder is een mooi uitgelichte lege ruimte, met prachtige dakconstructie. De bezoeker heeft de reis volbracht. Op deze serene, sprookjesachtige zolder vind je de aftiteling van de roadmovie. Af en toe licht er een silhouet op. Een mens stapt naar voren, een kind, een vrouw, een bejaarde, een vluchteling, een man. Een voor een spreken zij hun wens voor het land uit. Tot zij allemaal samen oplichten en de tekst uitspreken: Loevestein is Nederland en wij… Wij zijn Loevestein.

Hoge muren

Na deze reis loopt de bezoeker rustig naar buiten en kan de binnenplaats op zich in laten werken. Een benauwde ruimte. Hoge muren. Tralies. Een plek vol oer-Nederlandse geschiedenis.

Welk Nederland wil jij verdedigen?


6. Activiteiten en evenementen

Loevestein biedt veel meer dan alleen de museale presentatie in het slot. Op weg naar Loevestein vaar je over de rivier of fiets, wandel of rijd je over een smalle weg tussen de paarden door. Je ziet de imposante bouwmassa opdoemen. Hoge luchten en zicht op twee rivieren. Hollandser kan het bijna niet. De perfecte enscenering om een verhaal te vertellen over onze identiteit en onze vrijheid. Dat verhaal en de bijbehorende dilemma’s komen niet alleen terug in de museale presentatie maar bijvoorbeeld ook in de Taveerne waarvan je gebruik kunt maken, ook als je geen kaartje koopt. Door het jaar heen organiseert Loevestein veel activi-teiten. Om herhaalbezoek te stimuleren of om families juist in de vakantie tot een bezoek te verleiden. En alle activiteiten grijpen op de een of andere wijze aan bij het motto: Wij zijn Loevestein.

A. Familie-evenementen Driemaal per jaar organiseren we een groot familie-evenement volgens een vastgelegd script. Veldslag, Riddertoernooi en

Slot Boekenstein. Deze succesvolle activiteiten zullen we de komende jaren continueren maar inhoudelijk afstemmen op de nieuwe koers van Loevestein.

B. Activiteitenprogramma’s in de schoolvakanties In de schoolvakanties organiseren we dagelijks workshops voor families met kinderen, vertellingen, muziek, theater en an-

dere doe-activiteiten.

C. Diverse activiteiten buiten de vakanties Loevestein verzamelt actief contactgegevens van de mensen die bijvoorbeeld op de grote evenementen afkomen. Onder

meer voor die mensen organiseren wij, veelal in samenwerking met derden, door het jaar heen bijzondere activiteiten zoals workshops, muziek, theater e.d. Hiermee stimuleren wij het herhaalbezoek.

De perfecte enscenering om een verhaal te vertellen over onze identiteit ...


D. #FreedomLAB Onder de noemer #FreedomLAB wil Loevestein de komende jaren een aantal experimentele activiteiten organiseren om het

publieke debat over onze vrijheid en waarden te stimuleren. Dit zullen activiteiten zijn waarvoor wij samenwerkingspartners zoeken zoals ProDemos, Ons’ Lieve Heer op Solder, Amnesty International en universiteiten. Mede vanwege de decentrale ligging van Loevestein zullen de lezingen en discussies voor publiek veelal bij de partners worden georganiseerd. Kleinscha-liger denktank-bijeenkomsten zonder publiek kunnen juist goed op Loevestein plaatsvinden. De inhoud van deze experi-mentele activiteiten lenen zich ook bijzonder goed voor online campagnes op sociale media en de eigen website.

#FreedomLAB nodigt iedereen uit om mee te denken over vrijheid. Het delen van kennis en het uitwisselen van ideeën staan centraal. Ook tijdens Loevestein evenementen komt de tag #FreedomLAB tot leven, bijvoorbeeld in de vorm van een workshop of live debat waar mensen elkaar kunnen ontmoeten. De uitkomsten van discussies worden gedeeld en gebruikt voor het ontwikkelen van nieuwe producten en diensten. Daarmee wordt #FreedomLAB niet alleen een innovatief platform voor Slot Loevestein maar ook voor de publieke meningsvorming.

... een innovatief platform voor de publieke meningsvorming.


7. Educatie

Educatievisie Slot Loevestein

Een bezoek aan Slot Loevestein zet aan tot zelfreflectie. Kasteel en vesting bieden een uitgelezen kans op formeel leren (voor schoolgroepen) en informeel leren (voor volwassenen en gezinnen). Op een ongedwongen manier worden de algemene ontwik-keling, historische kennis en het kritisch denken over vrijheid en tolerantie vergroot. De informatie wordt gelaagd aangeboden, zodat deze aansluit bij ieders niveau. Een bezoek aan Loevestein is geen geschiedenisles, geen opsomming van feiten, het inspireert, prikkelt de fantasie en nodigt uit tot (inter)actie. De collectie wordt gebruikt om een verhaal te vertellen of een brug te slaan naar het heden. Kern is dat kinderen dingen zelf ontdekken en aan het denken gezet worden.

Kernpunten van de educatievisie van Slot Loevestein zijn: • Authenticiteit en historische sensatie• Leren door zelf te beleven en te ontdekken• Leerlingen en andere bezoekers aanspreken op hun eigen belangstellingsniveau• Loevestein is geschiedenis in het echt• Loevestein nodigt uit tot nadenken over vrijheid en tolerantie

... het inspireert, prikkeltde fantasie en nodigt uittot (inter)actie.


Aanbod basisonderwijs

Sinds het schooljaar 2015-2016 zijn er drie lessen in de doorlopende leerlijn Reizen in de Tijd. Voor groep 5 ‘Het stenen huis van Dirc Loef. Hoe woon je in een middeleeuws kasteel en hoe weten we dat?’. Voor groep 6 ‘Most wanted: op zoek naar Loevesteins bekendste gevangene’ over het gedachtegoed van Hugo de Groot en voor groep 7 ‘Nederland waterland. Een kasteel in het wa-ter’, waarin de actuele hoogwater problematiek centraal staat.

De komende beleidsperiode worden voor het basisonderwijs twee nieuwe leerlijnen ontwikkeld. Voor de onderbouw komt er een ‘boekenwurm’ die zich door de geschiedenis heen vreet en in spannende waargebeurde verhalen heden en verleden verbindt. Voor de bovenbouw komt er het educatieprogramma ‘vrijheid’. Wat betekent vrijheid voor een land en voor een individu? Welke grenzen zitten er aan deze vrijheid en hoe bewaken we vrijheid?

Ook wordt deze beleidsperiode gekeken of het zinvol is een aanbod te ontwikkelen voor BSO’s en naschoolse activiteiten. Steeds vaker bezoeken BSO’s Loevestein, omdat hier vrije tijd op een ongedwongen wijze samenkomt met informeel leren.

... omdat hier vrije tijd op eenongedwongen wijze samenkomtmet informeel leren.


Aanbod voortgezet onderwijs

Voor wat betreft de educatie voor het VO gaan we uit van Network Based Education. Dit is een innovatieve manier van educatie waarmee erfgoedinstellingen aan de hand van hun eigen geschiedenis en eigen identiteit jongeren uitnodigen om in gesprek te gaan over actuele maatschappelijke thema’s. Het gaat om het opbouwen van een netwerk en het leggen van verbindingen tussen de erfgoedinstelling en de leefwereld van jongeren. Deze manier van werken biedt ruimte voor ontwikkeling en groei bij de leer-ling en het geeft het museum de mogelijkheid bij te dragen aan het maatschappelijke debat. Ook verbreedt het netwerk rond de erfgoedinstelling hierdoor. Door Network Based Education wordt de open, dynamische verbinding tussen Slot Loevestein en de samenleving versterkt.

Slot Loevestein speelt hiermee in op de snel veranderende samenleving. In de huidige maatschappij zijn gesprekken met jon-geren over identiteit, uitsluiting, tolerantie en vrijheid hoogst relevant. Het historische erfgoed van Slot Loevestein leent zich bij uitstek om het gesprek aan te gaan over tolerantie. De vragen die we in de tentoonstelling stellen zijn immers onverminderd actueel.

De leergang voor het VO bestaat uit een les op school, waarin de docenten met hun klas het onderwerp tolerantie verkennen. Op Loevestein krijgen de leerlingen een workshop waarin ze concreet aan het werk gaan met het thema en waarin ze hun opvat-tingen vertalen naar een creatief product. De vorm van dit product staat vrij. Elk jaar organiseren we een Dag van de Tolerantie waarin de verschillende scholen hun visies op het thema aan elkaar presenteren. De discussie kan verder gaan in een online gemeenschap van deelnemende jongeren. Leerlingen uit het VO worden uitgedaagd de grenzen van de vrijheid te verkennen.

... geeft het museum demogelijkheid bij te dragen aanhet maatschappelijke debat.


Concrete producten die naast deze leergang ontwikkeld worden:

Tolerantietest In deze test worden de grenzen van vrijheid onderzocht. Het gaat niet over het verleden, maar over het heden. Het gaat niet over waarheid maar over betekenis. En hoe tolerant ben jij eigenlijk? Bedoeld voor vmbo en mbo.

DilemmaspelLoevestein stelt vragen, roept op tot discussie en zet aan tot zelfreflectie. Uitdagende dilemma’s met de thema’s vrijheid en on-derworpenheid, macht en onmacht, recht en onrecht, tolerantie en uitsluiting nemen de leerlingen mee van de feodale willekeur, via het humanisme naar de universele waarden in onze eigen tijd met als doel het kritisch denken te stimuleren. Centraal staat de vraag: wat zou jij doen?

WikisteinOnder de naam ‘Wikistein’ wil Loevestein het voortgezet onderwijs een podium bieden om eigen thema’s te onderzoeken en uit te werken. In het geval van een inhoudelijke link met de geschiedenis van Loevestein en het gedachtengoed van Hugo de Groot kan Slot Loevestein een bijdrage leveren aan een dergelijke les. Hiervoor wordt samenwerking met scholen en leerkrachten ge-zocht.

... het gaat niet over waarheid maar over betekenis.


8. Marketing en communicatie

Slot Loevestein: monument van de vrijheidLoevestein vertelt hoe onze natie tot stand kwam; wie wij zijn en waarom vrijheid de hoeksteen van onze samenleving is. Een be-zoek aan het vernieuwde Slot Loevestein is vanzelfsprekend voor iedere Nederlander. Loevestein is het monument van de vrijheid.

Allround PRLoevestein zet in op het hele spectrum van PR. Van het verzenden van nieuwsberichten over de uitkomsten van debatten en discussies, redactie en ingezonden stukken in special interest media, tot het faciliteren van bijeenkomsten en het organiseren van evenementen. Het doel is om het museum consistent en kwalitatief zichtbaar te maken als monument van de vrijheid in een breed scala van media zowel online als offline. Nadruk ligt op het #FreedomLAB, waarbij het stimuleren van denken over vrij-heid (goeddeels online) verder wordt gestimuleerd door bijvoorbeeld wekelijks een dilemma voor te leggen. Zo wordt het voor iedereen mogelijk om zelf een actieve bijdrage te leveren aan het maatschappelijk debat. Jij bent Loevestein!

Strategie: altijd in het nieuwsDoor een strategie gericht op enerzijds het delen van nieuws en inspirerende content en anderzijds het opzetten van ambassa-deurschappen met bezoekers blijft Slot Loevestein continu in de media, zowel in print als online. Tools:• Persberichten en media updates• Interviews en redactie in special interest titels• Influencer marketingcampagne met bloggers, vloggers en social media iconen• Social media: strategie, content en community management• In-store zichtbaarheid en promotie via samenwerkingspartners• Organiseren evenementen• Faciliteren bijeenkomsten

... waarom de vrijheidde hoeksteen van onze samenleving is.


Resultaat: Slot Loevestein top of mindMuseum Slot Loevestein is top of mind bij iedereen die een kasteel wil bezoeken, op zoek is naar een leuk en leerzaam uitje of wil worden geïnspireerd in het denken over vrijheid. Door de influencer campagne komt het thema vrijheid tevens terecht inhet hart van een community van mensen die maatschappelijk betrokken zijn en deel willen nemen aan het publieke debat,#FreedomLAB.

De positionering van Loevestein als monument van de vrijheid zet zich op alle contactmomenten in de hele bezoekersreis voort: van bewustwording en oriëntatie, zoals hierboven beschreven, tot het daadwerkelijke bezoek aan het museum inclusief een consumptie in de Taveerne en de aanschaf van een artikel in de museumwinkel, tot de follow up na het bezoek dat hopelijk weer leidt tot herhaalbezoek.

Resultaat: Slot Loevestein top of mind.


9. Organisatie en verdienmodel

BIS-aanvraag en financiële positie

De uitgangspunten voor deze hernieuwde aanvraag staan beschreven in de brief van het Ministerie, briefnummer 1105733 opge-maakt d.d. 16 december 2016. De aanvraag moet voor 1 juni 2017 ingediend zijn. De Minister zal het aangepaste activiteitenplan en de aangepaste begroting beoordelen. Slot Loevestein dient daarbij twee scenario’s te onderscheiden. Een scenario met een jaarlijks subsidiebedrag van € 83.960 en een scenario met een jaarlijks subsidiebedrag van € 208.960. In beide scenario’s is een jaarlijks aan te vragen incidentele subsidiebijdrage van de Provincie Gelderland opgenomen van€ 100.000. Voor 2017 is de aanvraag inmiddels gehonoreerd. Daarnaast is een vierjaarlijkse subsidiebijdrage aan de gemeenten Gorinchem, Woudrichem en Zaltbommel opgenomen. Deze aanvragen worden in juni 2017 ingediend. De uitkomst volgt in de tweede helft van dit jaar.

Loevestein beoogt alle in dit activiteitenplan genoemde kwalitatieve en kwantitatieve doelstellingen te realiseren. Het tempo van realisatie wordt echter bepaald door de beschikbaarheid van de benodigde middelen. Wij gaan daarbij uit van een maximale bijdrage van OCW van € 208.960. Indien er onvoldoende middelen beschikbaar komen zal het museum het tempo van de reali-satie moeten aanpassen. Ons nieuwe activiteitenplan richt zich volledig op inhoudelijke transformatie en kwalitatieve groei. Voor de kwantitatieve uitgangspunten geldt dat we de huidige resultaten van bezoekersaantallen en openingstijden op het huidige hoge peil willen houden. Uiteraard zullen wij voldoen aan de gestelde prestatieafspraken ten aanzien van het beheer van de collectie en veiligheid. Het realiseren van de beoogde transitie betekent een enorme krachtinspanning voor onze kleine organisatie.

... richt zich volledig op inhoudelijke transformatie en inhoudelijke groei.


Financieringsmix en verdienmodel

Het huidige verdienmodel is opgebouwd uit vier onderdelen. Naast de reguliere subsidies zijn er de eigen directe inkomsten uit museale activiteiten (kaartverkoop museum, museale horeca-dagexploitatie, museumwinkel, museale evenementen, rondlei-dingen, kinderfeestjes) en de indirecte inkomsten uit zakelijke activiteiten (verhuur van het terrein, vergaderfaciliteiten, fee uit omzet horeca-exploitatie, foto- en filmopnames). Fondsen- en sponsorwervingsactiviteiten zijn vooral bedoeld voor de realisatie van nieuwe presentaties en de museale programmering. De beoogde kwalitatieve museale transitie zal projectmatig gerealiseerd worden. Zodra de benodigde middelen zijn verworven kan de uitvoering van deelprojecten starten.

De exploitatie 2013 – 2016 bestond uit ca. 80% eigen inkomsten en 20% subsidie. Met de invoering van de Erfgoedwet is deze verhouding veranderd.

Mede vanwege de in dit document voorgestelde koerswijziging past het ons het verdienmodel onder de loep te nemen. Goed inzicht krijgen in het nettorendement van de onderscheidende activiteiten biedt kansen voor verbetering die op hun beurt de noodzakelijke veranderingen kunnen ondersteunen. E.e.a. wordt onderzocht in 2017 en veranderingen die daaruit voortvloeien worden vanaf 2018 geïmplementeerd.

... kwalitatieve museale transitie ...


Strategie bij tegenvallende inkomsten

Bij tegenvallende inkomsten is bezuinigen de meest voor de hand liggende aanpak. Structureel bezuinigen op de publieksfunctiesis niet meer mogelijk tenzij er meer vrijwilligers ingezet worden op betaalde plekken als gidsen, kaartverkoop of beheer.Ook wordt er sinds 2013 meer gebruik gemaakt van payrolling en van samenwerking met zzp-ers. Zo kan er bij tegenvallende inkomsten sneller geschakeld worden. Ook is sindsdien een aantal taken geoutsourced, onder andere ICT-infrastructuur, salaris-administratie en diverse financiële onderdelen waaronder het opstellen van de jaarrekening en de maandrapportages, deverwerking en beheer van alle crediteuren en debiteuren.

Uiteraard probeert Slot Loevestein de inkomsten te laten stijgen door het vergroten van de on- en offline marketinginspanningen waardoor meer mensen Loevestein weten te vinden. Ook de omzet in de winkel en dagexploitatie neemt daardoor toe. Daarnaast wordt onderzocht of de vrije toegang en het gratis gebruik van voorzieningen kan worden omgebogen naar betaalde toegang voor het gehele complex.

Personeelsbeleid

De grote diversiteit van bezoekers en gasten (jong, oud, hoog- en laagopgeleid, museaal versus zakelijk) vraagt om een hoge mate van flexibiliteit en nauwgezette samenwerking van de medewerkers en vrijwilligers. Zij zijn de belangrijkste pilaren van het museum. De laatste jaren is de werkdruk toegenomen. Belangrijkste oorzaak zijn de bezuinigingen die sinds 2008 drukken op de organisatie. Met de inzet van vrijwilligers wordt geprobeerd wat lucht te creëren. Ook op het gebied van personeelsbeleid hebben de bezuinigingen hun tol geëist. Voor het realiseren van persoonlijke ontwikkelingsprogramma’s voor de medewerkers en vrijwilligers was en is er nauwelijks budget beschikbaar. Vanwege bezuinigingen is het noodzakelijk om de werkplekken die vacant komen door natuurlijk personeelsverloop waar moge-lijk in te vullen door vrijwilligers. Dat geldt voor alle museale activiteiten. Zonder de vele vrijwilligers kunnen de activiteiten niet kostendekkend georganiseerd worden.

... een hoge mate van flexibiliteit en nauwgezette samenwerking ...


Management, organisatie en kwaliteitsborging

De directeur-bestuurder is verantwoordelijk voor het beleid. Zij wordt daarbij ondersteund door een managementteam datbestaat uit de conservator en de manager marketing. In 2013 is de organisatie uitgebreid met de afdelingen sales en horeca. Sindsdien nemen de verantwoordelijken voor facilitaire zaken, horeca en sales ook deel aan het maandelijks managementteam-overleg. Dit draagt bij aan een goede interne communicatie, heldere afstemming en korte lijnen. Zaken die aan bod komen zijn bezoeker- en omzetgegevens, de programmering, planning en vaststellen van de inhoud van het activiteitenschema, uitwisselen van informatie, bewaken van de voortgang van het jaarlijkse werkplan. Andere punten op de agenda van het managementoverleg zijn de jaarlijkse zelfevaluatie en de uitkomsten van het publieksonderzoek. Daarnaast is er regelmatig beleidsoverleg waarin relevante beleidszaken worden behandeld. Loevestein staat aan de vooravond van grote veranderingen. Dat heeft gevolgen voor alle facetten van de organisatie. Naast de ontwikkeling van een herinrichtingsplan zal ook de organisatie onder de loep genomen worden. In 2017 wordt een transitie-document opgesteld waarin de vertaling van de behoeften van de organisatie op personeelsgebied en de vereiste ondersteunende onderdelen worden vastgesteld. Dit transitiedocument wordt in samenwerking met het managementteam opgesteld en ter goed-keuring voorgelegd aan de Raad van Toezicht.

Kwaliteitsborging is het geheel van maatregelen dat het beleid en de doelstellingen op het gebied van kwaliteit vastlegt en toetst zodat de voorgenomen doelstellingen ook behaald kunnen worden. De planning & control: het plannen, implementeren, bewaken en corrigeren worden gestructureerd vormgegeven. Een heldere planning & control biedt op alle niveaus binnen de organisatie houvast om op een juiste wijze (bij)sturing te kunnen geven aan de (financiële) processen binnen de organisatie. Ook dit zal in het transitiedocument beschreven worden. Tegelijkertijd wordt er een nieuw handboek opgesteld van de administratieve organi-satie waarin procedures en noodzakelijk functiescheiding worden vastgelegd. Loevestein gebruikt daarnaast de BIS-monitor, het marketingonderzoek en de visitatierapporten om de kwalitatieve output te toetsen.

Loevestein staat aan devooravond van groteveranderingen.


Toezicht en Governance Code Cultuur

In principe komt de Raad van Toezicht gemiddeld vier keer per jaar bijeen. Naast de reguliere agendapunten, worden ook de kwartaalrapportages, halfjaarcijfers, jaarrekening en begroting behandeld. De Raad van Toezicht van Slot Loevestein past de Governance Code Cultuur toe. In 2016 zijn de statuten aangepast aan de uitgangpunten van de Code en werd door de Raad van Toezicht een zelfevaluatie gehouden aan de hand van de checklist naleving Cultural Governance:

• Beleidsontwikkeling: bij de cruciale momenten (vooral: de vierjarige cultuurplan ontwikkeling) kan de RvT tijdig en gestruc-tureerd input leveren in de strategieontwikkeling. Binnen die periode is er tijdens de vergaderingen een open sfeer, wordt de uitvoering afgezet tegen het plan en de begroting en worden alle informatie en ideeën gedeeld.

• Rol- en taakverdeling: in de vergaderingen wordt informatie vrijelijk gedeeld, daardoor lopen de operationele en strategische zaken weleens wat door elkaar. Dat is niet zo erg omdat bestuurder en RvT elkaar daar prima op kunnen aanspreken.

• Onafhankelijke opstelling: de leden voelen zich vrij en zijn onafhankelijk. • Kennis en ervaring: de huidige samenstelling voldoet goed. De vraag die zij zich recent hebben gesteld is of er een wijziging

moet optreden in het profiel nu dat het museum zelf verantwoordelijk is geworden voor het beheer en behoud. Expertise op het gebied van gebouwbeheer en vastgoed zou een meerwaarde kunnen bieden. Deze vraag wordt in 2017 meegenomen tijdens het overleg.

... een meerwaarde kunnen bieden.

Kwantitatieve doelstellingen

Bezoeken 2017 2020

Totaal aantal bezoekers per jaar 122.000 122.000

Betalende bezoekersReguliere bezoeken 63.400 63.400Bezoeken primair onderwijs 5.000 5.000Bezoeken voortgezet onderwijs 100 100Bezoeken MBO/HO 0 0

Specificatie bezoekenGratis bezoeken 53.500 53.500Betaalde bezoeken 68.500 68.500

Deelname overige activiteiten

Deelnames schoolgebonden activiteiten (groepen po/vo/mbo/ho) 160 200Deelnames openbare activiteiten 1 3Totaal deelnames activiteiten 161 203

Bezoeken website totaal 494.500 495.000Aantal unieke bezoekers website 400.000 400.000

Totaal tijdelijke tentoonstellingen 0 0

Loevestein is Nederland en wij ...

Wij zijnLoevestein.

www.slotloevestein.nl

Documents

Wij zijn Loevestein. · Loevestein is een monument van onze vrijheid en wij zijn Loevestein. Met deze woorden wil ik het begin markeren van een periode waarin Slot Loevestein een