Upload
vogeltrekstation
View
952
Download
2
Embed Size (px)
Citation preview
Even voorstellen: nieuwe CES-coördinator
Symen Deuzeman Sovon Vogelonderzoek Nederland
Foto: Peter Eekelder
Winter-RAS Klapekster
Foto: Glenn Vermeersch
• Ringersvereniging
Voorjaar en najaar
•CES-projecten Zwarte Meer en Schiermonnikoog•Boerenzwaluwen en najaarsvangsten Zwarte Meer •Najaarsprotocol VRS Schiermonnikoog•Stichting Calidris steltloperonderzoek Schiermonnikoog
Broedseizoen
Winter-RAS Klapekster
Foto: Glenn Vermeersch
Winter
Winter-RAS Klapekster
Foto zwanen: Stef van RijnFoto: Glenn Vermeersch
En natuurlijk Klapeksters!
Winter-RAS Klapekster
Foto: Glenn Vermeersch
Heggenmus
De Klapekster als broedvogel• Eerste helft 20e eeuw broedvogel op
talloze heidevelden en hoogvenen met opslag
• Drastische afname vanaf jaren zestig
• Laatste zekere broedgeval in 1999 op Hulshorsterzand (Noordwest-Veluwe)
• Oorzaken (Bijlsma et al. 2001):– Ontginningen broedterreinen– Intensieve recreatie– Vergrassing– Verbossing– Drastische vermindering beschikbaarheid
voedsel
Winter-RAS Klapekster
Foto: Alfred Limbrunner
De Klapekster als wintervogel• Vogels arriveren in vaste
winterterritorium in oktober/november en vertrekken medio maart/begin april
• Territoriaal met vaste jacht- en slaapplaatsen
• Trend op basis van PTT (Sovon): lichte toename sinds 1980
• In Nederland ca. 200 overwinteraars
Winter-RAS Klapekster
Doelstelling Klapekster-onderzoek: vrijwilligersproject Andrea van den Berg, Peter van den Akker & Symen Deuzeman
Winter-RAS Klapekster
• is gestart in 2002 en is langjarig kleurringproject
• Relatie tussen voedselbeschikbaarheid, terreingebruik Klapeksters en begrazing door schapen/Schotse hooglanders/pony’s
• Bepalen territoriumgrootte overwinterende Klapeksters
• Plaatstrouw aan het winterterritorium van jaar op jaar?
• Jaarlijkse overleving• Het is noodzakelijk om de Klapeksters
individueel te kunnen herkennen (unieke kleurringcombinaties om de poten)
• Uit (schaarse) ringterugmeldingen blijkt dat Klapeksters minimaal 7 jaar kan worden
Foto: dhr. Vogt
Onderzoeksgebieden
• Zuidoost-Veluwe (2002-2009)
• Centrale Veluwe-Kootwijk (2006-2013)
• Engbertsdijksvenen (2002-2013)
• Sallandse Heuvelrug en Borkeld (2010-2013)
• Foto Rob Buiter Engbertsdijksvenen
Winter-RAS Klapekster
Zuidoost-Veluwe deels begraasd
Winter-RAS Klapekster
Kootwijkerzand Centrale Veluwe niet begraasd
Winter-RAS Klapekster
Methode: onderzoek aan voedselbeschikbaarheidProoionderzoek
• Braakballen Klapekster onder slaapbomen
Prooiaanbod
• abundantie mestkevers (transecten), aantal muizenetende roofvogels op de heide, voedselkeuze Ransuilen
Winter-RAS Klapekster
Slaapbomen
Winter-RAS Klapekster
Prooien van Klapeksters
Winter-RAS Klapekster
Prooien van Klapeksters
Winter-RAS Klapekster
Prooien van klapeksters ???
Winter-RAS Klapekster
Vangmiddelen
Winter-RAS Klapekster
Tactische plekken
Winter-RAS Klapekster
Eindeloos wachten…………..
Winter-RAS Klapekster
Maar….
Winter-RAS Klapekster
Gelukt!
Winter-RAS Klapekster
Biometrische maten
Winter-RAS Klapekster
Als een Klapekster gevangen is, wordt
‘ie geringd en worden zoveel
mogelijk nuttige maten genomen
Kleurringen bij Klapeksters
Winter-RAS Klapekster
Vleugelpatroon Klapekster
Winter-RAS Klapekster
Herkenning ‘1e winter vogels’
‘1e winter’ Klapekster3 maart 2006 Engbertsdijksvenen
Winter-RAS Klapekster
2e kalenderjaar Klapekster, 3 maart 2006 Engbertsdijksvenen (Overijssel).
Achterrand secundairies: niet scherp begrensd en niet helder wit
‘Buff’ randje uiteinde grote dekveren
Slijtage tertials
Let ook op vrij lichtbruine grondkleur van de arm- en handpennen
Herkenning ‘1e winter vogels’ (in de zomer ervoor geboren)
Winter-RAS Klapekster
Risico bij kenmerk ‘buff’ randje grote dekveren(kenmerk ‘1e winter’ vogels)
• kan aan einde winterseizoen (februari, maart)afgesleten zijn
• 1e winter vogel kan al enkele juveniele grote dekveren hebben vervangen door donkerder ‘adulttype’ dekveren (een zogenaamde ‘ruigrens’)
• adulte vogels kunnen een grijs of witachtig randje aan de grote dekveren hebben: van afstand te verwarren met ‘buff’ randje
Herkenning ‘1e winter vogels’
Winter-RAS Klapekster
Bandering op de borst:1e winter vogels hebben vrijwel altijd een zekere mate van bandering op de borst
Binnen adulte vogels is de mate van bandering waarschijnlijk afhankelijk van de ondersoort en is de aan- of afwezigheid van bandering geen betrouwbaar kenmerk voor geslachtsbepaling in het overwinteringsgebied!
Een Klapekster met een sterke bandering op de borst.
Staartpatroon Klapekster
Winter-RAS Klapekster
Resultaten Prooionderzoek
Winter-RAS Klapekster
Evenen Veluwe
0%
20%
40%
60%
80%
100%
okt nov dec jan feb mrt apr
Gewichtaandeel van prooigroepen in dieet per maand
InsectenReptielenAmfibienVogelsware muizenwoelmuizenspitsmuizen
0%
20%
40%
60%
80%
100%
okt nov dec jan feb mrt apr
insecten
reptielen
amfibieen
vogels
ware muizen
woelmuizen
spitsmuizen
Winter-RAS Klapekster
Gebruik slaapbomen Engbertsdijksvenen
Winter-RAS Klapekster
Slaapbomen N = 21 Gebruik op basis gevonden braakballen
Wilg 6 18%
Grove den 9 74%
Krent 6 8%
Winter-RAS Klapekster
Resultaten kleurringonderzoek•Sinds de start van het onderzoek zijn 53 Klapeksters gekleurringd;
•Op de Veluwe en in de Engbertsdijksvenen overwinteren met name 1e winter Klapeksters (meer dan de helft is ‘jong’);
•Ca. 40% van de 53 gekleurringde vogels wordt in latere winters teruggezien op hetzelfde heideveld;
•4 vogels zijn 3 winters op rij aanwezig geweest in hetzelfde winterterritorium; De territoriumgrootte van de Klapekster ligt globaal tussen de 30 en 120 hectare. Variatie in het terrein is belangrijk i.v.m. prooiaanbod;
•Hypothese: Begrazing heef positief effect (hoger aanbod mestkevers!)
Winter-RAS Klapekster
Resultaten kleurringonderzoek• Soms vliegen de vogels wel meer dan een kilometer in hun territorium
(kans dus op dubbeltellingen als de vogels geen kleurring dragen!)
• Er is één waarneming bekend van een terugmelding ver buiten de ringlocatie: In 2006/2007 jaar werd een gekleurringde Klapekster gemeld in het Fochtelooërveen. De Klapekster is op 3 maart 2006 geringd in de Engbertsdijksvenen. Afstand tussen de gebieden: ruim 60 kilometer. De Klapekster was daar ook in het winterseizoen 2007/2008 aanwezig.
Winter-RAS Klapekster
Winter-RAS Klapekster
Aantal winters met territorium
Aantal vogels (N = 15)
Opmerkingen
Onvoldoende waarnemingen
4 Mogelijk doortrekkers
1 5 Plaatstrouw in Evenen
2 4 Plaatstrouw in Evenen
3 1 Plaatstrouw in Evenen
3 1 Waarvan 2 winters in
Fochteloerveen
Plaatstrouw aan winterterritorium
Gewichten Begraasd/onbegraasd terrein
Gebaseerd op 20 vogels op Zuid-Oost Veluwe: Nader analyseren!!!
Winter-RAS Klapekster
Waarneming van een gekleurringde Klapekster?
•Doorgeven via www.Sovon.nl of www.cr-birding.be of www.jaarvandeklauwier.nl
•Ook als de kleurringcombinatie niet volledig kan worden afgelezen!
Winter-RAS Klapekster
TerugkoppelingArtikel Limosa: resultaten landelijke Klapekstertelingen en analyse kleurringgegevensBijdrage vakblad Natuur Bos en Landschap: gericht op terreinbeheerders
Winter-RAS Klapekster
Winter-RAS Klapekster
Dank voor uw aandacht
Zijn er nog vragen?
Foto: Raymond Fluitman
Doe daarom mee aan klapekstertelling 2012-2013!
2012 Jaar van de Klauwieren
22 & 23 december 2012
26 & 27 januari 2013
Claim je gebied op Waarneming.nl
Waarneming van een gekleurringde Klapekster?
•Doorgeven via www.Sovon.nl of www.cr-birding.be of www.jaarvandeklauwier.nl
•Ook als de kleurringcombinatie niet volledig kan worden afgelezen!
Winter-RAS Klapekster
Foto: Rik Winters
Vraagtekens bij Klapekster
•Hoeveel Klapeksters overwinteren in Nederland en wat is hun habitatvoorkeur?
• Methode: Landelijke klapekstertelling.
•Sluit aan bij eerdere tellingen van Waarneming.nl
•Twee simultane telweekenden?
2012 Jaar van de Klauwieren