WitaminyWitaminyWitaminyWitaminySkładniki regulujące przemiany Składniki regulujące przemiany

zachodzące we wszystkich komórkachzachodzące we wszystkich komórkach

Witaminy Witaminy są to organiczne związki, które są niezbędne dla

normalnego przebiegu szeregu procesów metabolicznych w organizmie człowieka. Funkcje witamin obejmują również przemianę tłuszczów i węglowodanów, w energię, prawidłowe działanie wielu enzymów (jako tak zwane koenzymy, czyli substancje pomagające enzymom, jako koenzymy są przenośnikami elektronów, atomów lub grup chemicznych podczas reakcji biochemicznych, które właśnie polegają na wymianie tych elementów), współudział w procesie odnowy uszkodzonych tkanek, tworzenie hormonów, przeciwciał, krwinek, budowa materiału genetycznego itd. Witaminy nie są natomiast źródłem energii i materiałem budulcowym. Zdecydowana większość witamin nie może być syntetyzowana przez nasze organizmy, dlatego też muszą być dostarczane z pożywieniem. Istnieją tzw. prowitaminy, które po spożyciu mogą być przez organizm człowieka przetwarzane na witaminy. Istnieją również tzw. antywitaminy (np. awidyna w białku jajek) - czyli związki chemiczne podobne do witamin pod względem składu i budowy, mogące wchodzić w połączenia, za pośrednictwem, których witaminy spełniają swoją rolę w organizmie, ale niezdolne do wykonywania tej roli.

Witamina A( Retinol)

Funkcje:• wzrost i ogólny rozwój

organizmu, • tworzenie kości, • produkcja hormonów, • widzenie (także nocne), • prawidłowy rozwój i

funkcjonowanie skóry, • ochrona przed

nowotworami i chorobami serca (przeciwutleniacz).

Skutki niedoboru:• niedowidzenie o zmroku• ( tzw. kurza ślepota)• zmiany nabłonka skóry• rogowacenie skóry• łuszczenie skóry• kseroftalamia -

wysychanie spojówek i rogówek

• kruche, wolno rosnące paznokcie

• brak apetytu• zahamowanie wzrostu

Zapotrzebowanie (mikrogramów na dobę

- µm/h) Dzieci 1-3 lat- 400 µm/h 4-6 lat- 500 µm/h 7-9 lat- 700 µm/h Chłopcy 10-20 lat- 1000 µm/h Dziewczynki 10-20 lat- 800 µm/h

Mężczyźni- 1000 µm/h Kobiety• ogólnie- 800 µm/h• II połowo ciąży- 1000

µm/h• podczas pierwszych 6

miesięcy laktacji- 1300 µm/h

• od 6 do 12 miesiąca laktacji1200 µm/h

Źródła pokarmowe

Witamina B1 ( Tiamina)

Funkcje: • utlenianie węglowodanów• prawidłowe

funkcjonowanie układu nerwowego,mieśni, serca

• produkcja krwinek czerwonych

• wspomaga proces wzrostu• poprawia sprawność

umysłową

Skutki niedoboru:• choroba beri-beri• zapalenie nerwów• zawroty głowy i oczopląs• zmęczenie• zaburzenia pamięci i

koncentracji

Źródła pokarmowe

Witamina B2 (ryboflawina)

Funkcje:• produkcja związków

wysokoenergetycznych, • właściwe funkcjonowanie

skóry i błon śluzowych • przemiany białek i

węglowodanów• poprawia wzrok; • współuczestniczy z

witaminą A w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych;

Skutki niedoboru:• pękanie skóry warg,

kącików ust• łojotokowe zapalenie skóry• zahamowanie wzrostu u

dzieci• zawroty głowy i brak

koncentracji• zaburzenia oddychania• bezsenność• łzawienie

Źródła pokarmowe

Witamina PP (kwas nikotynowy)

Funkcje:• procesy utleniania i

redukcji w organizmie • regulacja poziomu cukru

we krwi (produkcja związków energetycznych)

• regulacja przepływu krwi w naczyniach krwionośnych

• regulacja poziomu cholesterolu

Skutki niedoboru:• pelagra (biegunki,

objawy skórne)• uszkodzenie układu

nerwowego• agresywne zachowanie• bezsenność• owrzodzenie warg• przebarwienia (plamy)

na skórze

Źródła pokarmowe

Witamina B12 (kobalamina)

Funkcje:• tworzenie czerwonych

komórek krwi• tworzenie materiału

genetycznego (synteza DNA i RNA)

• prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego

• ma działanie moczopędne;

• osłabia nocne kurcze mięśni i drętwienie

Skutki niedoboru:• niedokrwistość złośliwa

Źródła pokarmowe

Witamina C (kwas askorbinowy)

Funkcje:• zmniejszanie

szkodliwego działania chemicznych procesów utleniających - tzw. przeciwutleniacz

• produkcja kolagenu i podstawowych białek w całym organizmie (kości, chrząstki, ścięgna, więzadła).

• zwiększanie wydajności układu odpornościowego.

• przyspieszanie gojenia ran

Skutki niedoboru:• szkorbut (zapalenie jamy

ustnej, wypadanie zębów)

• zmniejszenie odporności na infekcje

• bóle mięśniowe• zmęczenie • apatia • brak apetytu• możliwości powstawania

mikrowylewów w różnych narządach

Źródła pokarmowe

Witamina D (kalcyferol)Funkcje:• przemiany wapnia i

fosforanów • właściwa mineralizacja

kości• wpływa korzystnie na

system nerwowy i na skurcze mięśni serca;

• reguluje wydzielanie insuliny;

• zapobiega i łagodzi stany zapalne skóry;

• decyduje o dobrym stanie kostek ucha wewnętrznego;

• wpływa korzystnie na komórki szpiku kostnego produkujące komórki obronne

Skutki niedoboru:• Krzywica u dzieci• Niedostateczna

mineralizacja kości• osteomalacja• osteoporoza • stany zapalne skóry• osłabienie i wypadanie

zębów• spadek masy ciała• zmniejszenie odporności

na zaziębienia.

Źródła pokarmowe

Witamina K (filochinon)

Funkcje:• regulacja procesów

krzepnięcia krwi i zapobieganie krwawieniom.

• utrzymywanie prawidłowej struktury kości i gojenie złamań

• odgrywa rolę w gospodarce wapniowej i mineralizacji tkanek

• prawdopodobnie hamuje rozwój nowotworów

Skutki niedoboru:• słaba krzepliwość krwi-

krwawienia• trudności w mineralizacji

kości• zapalenie jelita• biegunki

Źródła pokarmowe

KoniecAutorki

Karolina JopkiewiczSandra Mikołajczak