WOLA ICH LUDZKĄ JEST, NASZA – BOSKĄ

„

”

ALEKSANDRA HUDYMAČ

Modele dyskursu odrodzeniowego w dziewiętnastowiecznej epistolografi i słowiańskiej

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Tematem książki jest analiza korespondencji dziewiętnastowiecznych działaczy słowiańskiego odrodzenia narodowego, która jak dotąd pozo-staje w  cieniu tekstów publicystycznych, naukowych i  literackich, przy-najmniej w obrębie polskiej slawistyki. Listy zostały tu zaprezentowane przede wszystkim jako „teksty kultury”, które – w ramach badania pew-nych praktyk epistolarnych – można traktować de facto jako jeden tekst, pełen słów kluczy antycypujących całość patriotycznego imaginarium, w myśl tezy, że każdy znak właściwie zinterpretowany zawsze prowadzi do lepszego poznania kodu.

Ukazana w książce korespondencyjna wspólnota (realna, ale również „wy-obrażona”, a nawet – w najlepszym sensie tego słowa – „wymarzona”) słowiańskich intelektualistów służy przede wszystkim przedstawieniu najistotniejszych cech odrodzeniowej wyobraźni, która zostaje przekuta w pewien charakterystyczny dyskurs. Jego analizę ujęto w dwa zasadnicze kręgi problemowe: przestrzeń słowiańską i jej „twórców” – słowiańskich budzicieli. Ten aspekt podwójności przewija się przez całą pracę – syntety-zujące analizy pewnych zjawisk społecznych i kulturowych zderzają się tu z „pojedynczością” indywidualnych losów, a przyjęta przez autorkę stra-tegia badawcza stanowi zarazem swoistą deklarację metodologiczną, jest wyrazem zainteresowania historią „słabą”, świadectwem „prywatnym”.

dr Aleksandra Hudymač – podwójna absolwentka Uniwersytetu Jagielloń-skiego: słowac ystka i polonistka. Adiunkt w  Instytucie Filologii Słowiań-skiej UJ. Jej zainteresowania obejmują kulturę słowackiego i  polskiego romantyzmu, zagadnienia tożsamości narodowej Słowaków, romantyczną epistolografi ę słowiańską i teorię listu. Publikowała w polskich i słowac-kich pismach naukowych oraz w tomach zbiorowych; brała udział w kra-jowych i międzynarodowych konferencjach. Jest sekretarzem międzynaro-dowego rocznika polsko-słowackiego „Kontakty”.

www.wuj.pl

ALEKSANDRA HUDYMAČ „W

OLA ICH LUDZKĄ JEST, NASZA – BOSKĄ”

27-Wola ich_09_06_2014_WYBRANE.indd Wszystkie strony27-Wola ich_09_06_2014_WYBRANE.indd Wszystkie strony 2014-10-06 22:22:092014-10-06 22:22:09

WOLA ICH LUDZK JEST, NASZA – BOSK

„

”

27-Wola ich_09_06_2014_tytulowe.indd 1 2014-10-06 22:23:57

Modele dyskursu odrodzeniowego w dziewiętnastowiecznej epistolografi i słowiańskiej

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

WOLA ICH LUDZK JEST, NASZA – BOSK

ALEKSANDRA HUDYMAALEKSANDRA HUDYMA

„

”

27-Wola ich_09_06_2014_tytulowe.indd 3 2014-10-06 22:23:57

Książka dofi nansowana przez Uniwersytet Jagielloński ze środków Wydziału Filologicznego UJ

RECENZENT prof. dr hab. Maria Dąbrowska-Partyka

PROJEKT OKŁADKI Pracownia Register

Na okładce: List L’udovíta Štúra do Jozefa Miloslava Hurbana z 21.09.1849,Zemianske Podhradie (Slovenská národná knižnica – Literárny archív,sign. M 23 H 17), źródło on-line: Biblioteka i archiwum cyfrowe:http://dikda.eu/ludovit-stur-dokumenty-literarneho-archivu-snk

© Copyright by Aleksandra Hudymač & Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego Wydanie I, Kraków 2014 All rights reserved

Niniejszy utwór ani żaden jego fragment nie może być reprodukowany, przetwarzany i rozpo-wszechniany w jakikolwiek sposób za pomocą urządzeń elektronicznych, mechanicznych, kopiu-jących, nagrywających i innych oraz nie może być przechowywany w żadnym systemie informa-tycznym bez uprzedniej pisemnej zgody Wydawcy.

ISBN 978-83-233-3766-9

www.wuj.pl

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-663-23-81, 12-663-23-82, fax 12-663-23-83Dystrybucja: tel. 12-631-01-97, tel./fax 12-631-01-98tel. kom. 506-006-674, e-mail: sprzedaz@wuj.plKonto: PEKAO SA, nr 80 1240 4722 1111 0000 4856 3325

„Nie jest predysponowany na epistolografa twórca, który ma niechęć do opisowości, który pogardza szczegółem, który nie ma kultu dla rzeczy-wistości obrazowej, wreszcie, który nie odczuwa potrzeby konkretyzowania abstrakcji, uplastycznienia tego, co można wyrazić samymi pojęciami, ani ostatecznie, kto nie ma poczucia płynności kształtów i nie potrafi – dla uplastycznienia – jednego kształtu wypowiedzenia zastąpić innym”.

Stefania Skwarczyńska, Teoria listu

SPIS TREŚCI

Wykaz skrótów ...................................................................................... 9Wprowadzenie ...................................................................................... 11

Część pierwszaMiędzy Attylą a Hermannem, czyli przestrzeń słowiańska w listach luminarzy odrodzenia narodowego ................................... 23

1. Tożsamość nadana, czyli słowiańska między-przestrzeń ..................... 292. „Mordercy ducha i ciała” .................................................................. 403. Głos życia – mowa słowiańska – świat słowiański ............................. 654. Jeruzalem utracone – Jeruzalem odzyskane ....................................... 89

Część drugaRycerze i urzędnicy. Strategie autoidentyfi kacyjne w listach luminarzy odrodzenia narodowego ................................... 105

1. Od wyodrębnienia do wyobcowania ................................................. 1112. Tożsamość dana i za-dana ................................................................. 1383. Choroba jako sposób życia dla narodu. Symptomy i stygmaty .......... 1704. Między etosem a rzeczywistością ....................................................... 196

Zakończenie .......................................................................................... 215Aneks – biogramy .................................................................................. 223Bibliografi a ............................................................................................ 227Indeks ................................................................................................... 241

WPROWADZENIE

Isaiah Berlin z niepokojem konstatował, że „literatura dotycząca romanty-zmu jest obszerniejsza niż sam romantyzm”1, a następnie dodawał, iż „lite-ratura, w której próbuje się określić, czym zajmuje się literatura dotycząca romantyzmu, jest całkiem obszerna sama w sobie”2. Badacz widział w tym schemat odwróconej piramidy3. W rozważania te wpisane jest ostrzeżenie, by nie zagłębiać się w romantyczne labirynty, o ile nie jest to bezwzględnie konieczne. To znaczy – jak można mniemać – o ile naprawdę przekonani jesteśmy, że starczy nam odwagi powiedzieć na ten temat coś jeszcze, rzucić światło na nowe zagadnienia albo chociaż sproblematyzować kwestie wie-lokrotnie omawiane. Zajmowanie się romantyzmem przyrównywał Berlin do pobytu w jaskini Wergilego albo Polifema – łatwo stracić tu życie, rozum, a w najlepszym wypadku poczucie kierunku4.

Dylematy Berlina nieobce są każdemu, kto zajmuje się problematyką od-rodzenia narodowego Słowian. Do prawdziwych slawistycznych komunałów należy już więc stwierdzenie, iż stanowi ono jedno z głównych zagadnień hi-storii literatur słowiańskich. Nie ulega bowiem wątpliwości, że epoka ta (jak również zjawisko kulturowe), która swoimi początkami sięga drugiej połowy XVIII wieku, a swój kulminacyjny moment osiągnęła w latach trzydziestych i czterdziestych wieku XIX, jak żadna inna po niej nadała kulturom słowiań-skim swoisty rys, stworzyła podwaliny pod nowoczesną świadomość narodo-wą i ukonstytuowała ich odrębną tożsamość. Zagadnienie to ma w związku z tym rozległą tradycję badawczą i każdego kolejnego entuzjastę tematyki odrodzenia narodowego stawia wobec kłopotliwej konieczności uzasadnie-nia wyboru problematyki opatrzonej już tak bogatą bibliografi ą.

1 I. Berlin, Korzenie romantyzmu. Wykłady Mellonowskie w zakresie sztuk pięknych wygłoszone w Narodowej Galerii Sztuk w Waszyngtonie, red. H. Hardy, przeł. A. Bartkowicz, Poznań 2004, s. 21.

2 Ibidem.3 Ibidem.4 Ibidem.

12 Wprowadzenie

Wielowymiarowość i różnorodność słowiańskich odrodzeń narodowych skłaniały badaczy do przyjmowania różnych strategii opisu owego intelek-tualnego i literackiego poruszenia, jakie nastąpiło przede wszystkim wśród Czechów, Słowaków i narodów południowosłowiańskich. Problematykę ową zgłębiali literaturoznawcy, językoznawcy, fi lozofowie, historycy idei i myśli społeczno-politycznej. Oprócz monografi i, dotyczących poszczególnych li-teratur i ich czołowych postaci, olbrzymią część prac stanowią oczywiście takie – i do nich w zamierzeniu powinna dołączyć również nasza – którym bliższe są ujęcia komparatystyczne, poszukujące w „Słowiańszczyźnie” swo-istych „miejsc wspólnych”. Każde z owych „miejsc” jest znowu osobnym, ogromnym problemem badawczym, posiadającym olbrzymią bibliografi ę. Do kategorii najczęstszych loci communes owej bibliografi i należą sylwetki charyzmatycznych postaci5, swoją twórczością lub koncepcjami fi lozofi cz-nymi inspirujące innych twórców, prezentacje wydarzeń, które odbiły się szerokim echem wśród narodów słowiańskich6, opisy charakterystycznych dla epoki zjawisk, nabierające czasem charakteru prawdziwych jej „gestów”,

5 Bibliografi a tematu jest ogromna. Wymienianie w tym miejscu wszystkich pozycji z jej za-kresu nie ma oczywiście sensu, wystarczy, że wspomnę, iż na gruncie polskiego literaturoznawstwa kanoniczne pozostają prace Władysława Bobka i Józefa Magnuszewskiego – Mickiewicz wśród Słowaków oraz liczne, pogłębiające tematykę relacji między słowiańskimi intelektualistami, książki Henryka Batowskiego, np. Mickiewicz jako badacz Słowiańszczyzny (Wrocław 1956) czy Przyja-ciele Słowianie (Warszawa 1956). W podobnym duchu utrzymane są niektóre prace zbiorowe au-torów czeskich i słowackich, będące najczęściej pokłosiem różnorodnych konferencji naukowych. Już same ich tytuły wyraźnie wskazują na interpretacyjny układ odniesienia: Pavol Jozef Šafárik a slovenské národné obrodenie. Zborník z vedeckej konferencie, zostavil I. Sedlák, Martin 1989; Pavol Jozef Šafárik v slovenskej a českej slavistike. Zborník venovaný XI. medzinárodnému zjazdu slavistov v Bratislave, Košice 1993 (czy też jego obszerniejsza kontynuacja: Pavol Jozef Šafárik a slavistika. Zborník príspevkov z vedeckej konferencie a dokumentov z osláv 200. výročia narodenia P.J. Šafárika, Košice–Martin 1996); Ľudovít Štúr v súradniciach minulosti a súčasnosti. Zborník z medzinárodnej vedeckej konferencie v dňoch 10.–11. januára 1996 v Modre-Harmónii v rámci celonárodných podu-jatí Roka Ľudovíta Štúra, zostavil I. Sedlák, Martin 1997. Trochę osobne miejsce zajmują tu kom-paratystyczne prace preszowskiego badacza Petra Kášy, autora często zestawiającego z sobą postaci lub dzieła polskiego i słowackiego romantyzmu, które w obu kulturach odegrały podobną rolę (np. Mickiewicz – Šafárik; Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego Mickiewicza – Starý a nový vek Slovákov Štúra; Hurban – Mochnacki). Najbardziej reprezentatywny pod tym wzglę-dem jest zbiór studiów autora – Medzi estetikou a ideológiou. Literárnohistorické a komparatisktické štúdie, Prešov 2001.

6 Słynny praski Zjazd Słowiański w czerwcu 1848 roku jest modelowym przykładem takiego ogólnosłowiańskiego wydarzenia. Ciekawym jego świadectwem jest zbiór dokumentów zebrany i wydany przez Václava Žáčka – Slovanský sjezd v Praze roku 1848. Sbírka dokumentů, Praha 1958. Podobny charakter mają artykuły W.A. Francewa – Štúrovo „schizma” s jeho ohlasy. Zvláštní otisk z „Časopisu pro moderní fi lologii a literatury”, sešit 2. a 3., ročník IV v Praze 1914 lub też Ohlasy Kollárovy rozpravy „O literární vzájemnosti” v ruske literatuře let třicátých a čtyřicátých [w:] Slo-vanská vzájemnost 1836–1936. Sborník prací k 100. výročí vydání rozpravy Jana Kollára o slovanské vzájemnosti, uspořádal J. Horák, Praha 1938.

13Wprowadzenie

jak na przykład słowianofi lstwo7, czy też omówienia konkretnych przykła-dów słowiańskiej „współpracy”8.

Angielski poeta i dramaturg Percy Shelley twierdził, że poeci i fi lozofowie to nieuznani prawodawcy świata9. Jeśli odnieść jego z gruntu poetycką kon-statację do sytuacji słowiańskich budzicieli narodowych pierwszej połowy XIX wieku, okazałoby się, iż metafora autora Hymnu do piękna myśli ludzkiej może zostać odczytana bardziej dosłownie. Moglibyśmy bowiem uznać sło-wiańskich działaczy odrodzeniowych, którzy równo podzielili między sobą funkcje poetów i fi lozofów, za właściwych twórców swoistego intelektualne-go konstruktu określanego mianem wspólnoty słowiańskiej. Praca ta nie jest studium dotyczącym historii idei, nie jest próbą rozstrzygnięcia, na ile kon-strukt ów nosi cechy utopii, na ile zaś w różnych swoich wariantach był poli-tycznie możliwy – zagadnienie to było już wielokrotnie podejmowane przez badaczy10. Niemniej jednak to właśnie dziewiętnastowieczna, odrodzeniowa myśl znajduje się w centrum tych rozważań, a ich celem stanie się przede wszystkim badanie odrodzeniowej wyobraźni ujawniającej się – nawiązując do tytułu książki – w dyskursie epistolarnym.

7 Zagadnienie słowianofi lstwa, jako jedno z głównych tematów romantycznej kultury litera-ckiej, doczekało się już paru ważnych monografi i naukowych. Dla naszych rozważań podstawowe znaczenie mają prace: Krystyny Poklewskiej Galicja romantyczna (1816–1840), Warszawa 1976, Anny Goriaczko-Borkowskiej, Zdzisława Niedzieli – przede wszystkim Słowiańskie zainteresowa-nia pisarzy lwowskich w latach 1830–1848, Kraków 1966, a także Marii Janion – Poezja w kraju. Próba syntezy [w:] Obraz literatury polskiej XIX i XX w. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863, red. M. Janion, t. 2, S. III, Kraków 1988, i Marty Ruszczyńskiej – Ziewonia. Ro-mantyczna grupa literacka, Zielona Góra 2002. Każda z nich dotyczy przede wszystkim literatury polskiego romantyzmu, każdorazowo jednak pojawia się tu cenny dla naszej pracy kontekst sło-wiański.

8 Termin „współpraca słowiańska” pochodzi z książki Henryka Batowskiego Współpraca sło-wiańska. Zagadnienia polityczne, kulturalne i gospodarcze w przeszłości i teraźniejszości, Warszawa 1946. W podobnym duchu utrzymane są klasyczne już prace Mariana Szyjkowskiego i Ljubomira Đurkovicia-Jakšicia (te dotyczą głównie kontaktów polsko-południowosłowiańskich).

9 P.B. Shelley, A Philosophical View of Reform (1820) in Shelley’s Prose, ed. David Lee Clark, London 1988, s. 240. Cyt. za: Ch. Charle, Intelektuálové v Europě 19. století. Historickosrovnávací esej s novým původním doslovem autora, prel. P. Doležalová, Brno 2004, s. 49.

10 Mam tu na myśli przede wszystkim ustalenia Marii Bobrownickiej. W pracach takich jak Narkotyk mitu (Kraków 1995), Pogranicza w centrum Europy (Kraków 2003) czy też Patologie tożsamości narodowej w postkomunistycznych krajach słowiańskich (Kraków 2006) o wspólnocie słowiańskiej mówi ona w kategoriach romantycznego mitu słowiańskiego, który będąc siłą napę-dową odrodzenia narodowego, stał się jednocześnie fałszerzem narodowych tradycji kulturowych. Badaczka dzieli kraje słowiańskie na te, które urzekła stworzona przez Jána Kollára utopia słowiań-skiej wspólnoty, i te, które zdecydowanie się od niej odcięły. Pokazuje również, jak bardzo pewne kategorie myślenia o narodzie (narodach słowiańskich), wypracowane w pierwszej połowie XIX wieku i pozostające pod wpływem słowiańskiego mitu i utopijnej – według badaczki – koncepcji słowiańskiej wspólnoty, zadecydowały o dzisiejszych patologiach tożsamości narodowej w krajach słowiańskich.

BIBLIOGRAFIA

Bibliografi a przedmiotowa

Aleksandrowicz A., Preromantyczne listowanie jako forma ekspresji uczuć, „Pamiętnik Li-teracki” 1993, z. 2, s. 65–85.

Ambruš J., K problematike vydania súborných slovenských korešpondencií, „Slovenská lite-ratúra” 1971, nr 6, s. 605–609.

Ambruš J., Slovinský preklad Ľ. Štúra, „Slovenská literatúra” 1958, nr 5, s. 115–116.Ambruš J., Význam Štúrovej korešpondencie, „Literárny archív” 1982, nr 18/81,

s. 156–159.Anderson B., Wspólnoty wyobrażone, przeł. S. Amsterdamski, Kraków 1997.Antropologia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. G. Godlewski, L. Kolankie-

wicz, A. Mencwel, P. Rodak, Warszawa 2005.Ariès Ph.H., Człowiek i śmierć, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 1992.Bachelard G., Poetyka marzenia (1960), przeł. L. Brogowski, Gdańsk 1998.Bachelard G., Wyobraźnia poetycka. Wybór pism, wyb. H. Chudak, przeł. H. Chudak,

A. Tatarkiewicz, Warszawa 1975.Bachtin M., Problemy gatunków mowy [w:] idem, Estetyka twórczości słownej, Warszawa

1986, s. 348–402.Bálent B., Poznámky k I. zväzku Listov Ľudovíta Štúra (1834–1843), „Slovenská lite-

ratúra” 1955, nr 2, s. 245–247.Baluch J., Czesko-słowacki kontekst literacki – termin Stanislava Šmatláka, „Almanach

Czeski” 2006, nr 1, s. 61–65.Baluch W., Sugiera M., Zając J., Dyskurs, postać i płeć w dramacie, Kraków 2002.Barański J., Śmierć i zmysły. Doznanie, wyobrażenia, przemijanie, Wrocław 2000.Batowski H., Mickiewicz jako badacz Słowiańszczyzny, Wrocław 1956.Batowski H., Przyjaciele Słowianie, Warszawa 1956.Batowski H., Słowiańska biblioteka Mickiewicza, Sprawozdania PAN 38, Kraków 1933.Batowski H., Współpraca słowiańska. Zagadnienia polityczne, kulturalne i gospodarcze

w przeszłości i teraźniejszości, Warszawa 1946.Batowski H., Ze słowiańskich mickiewiczianów, Warszawa 1980.Bayart J.-F., Th e Illusion of Cultural Identity, Chicago 2005.

228 Bibliografi a

Béder J., Spoločnosť česko-slovanská a Slovanský ústav w Bratislave v rokoch 1835–1840, Sborník štúdií a prác Vysokej školy pedagogickej v Bratislave. Spoločenské vedy. Slovenský jazyk a literatúra, zv. I, zošit 1–4, Bratislava 1957, s. 3–80.

Berlin I., Korzenie romantyzmu. Wykłady Mellonowskie w zakresie sztuk pięknych wygło-szone w Narodowej Galerii Sztuk w Waszyngtonie, red. H. Hardy, przeł. A. Bartko-wicz, Poznań 2004.

Berman M., „Wszystko, co stałe, rozpływa się w powietrzu”. Rzecz o doświadczeniu nowo-czesności, Kraków 2006.

Berting J., Villain-Gandossi Ch., Rola i znaczenie stereotypów narodowych w stosunkach międzynarodowych: podejście interdyscyplinarne [w:] Narody i stereotypy, red. T. Walas, Kraków 1995, s. 13–27.

Bielik-Robson A., Duch powierzchni. Rewizja romantyczna i fi lozofi a, Kraków 2004.Bieńczyk M., Oczy Dürera. O melancholii romantycznej, Warszawa 2002.Bierdiajew M., Rosyjska idea, Warszawa 1999.Bloom H., Lęk przed wpływem, przeł. A. Bielik-Robson, M. Szuster, Kraków 2002.Bobek W., Mickiewicz wśród Słowaków, Praga 1931.Bobrownicka M., Narkotyk mitu, Kraków 1995.Bobrownicka M., Patologie tożsamości narodowej w postkomunistycznych krajach słowiań-

skich, Kraków 2006.Bobrownicka M., Peryferia w centrum Europy, Kraków 2003.Bobrownicka M., Utopie i polityka. Relacje naród – państwo w ideologii odrodzenia na-

rodowego Słowian zachodnich i południowych [w:] Współcześni Słowianie wobec włas-nych tradycji i mitów, red. M. Bobrownicka, L. Suchanek, F. Ziejka, Kraków 1997, s. 23–38.

Bochenek-Franczakowa R., Les Lettres d’un voyageur de George Sand: Jeux et enjeux de la communication épistolaire, „Acta Universitatis Lodziensis”, Folia Litteraria Romanica 1, 2000, s. 97–105.

Böckenförde E.-W.  et al., Tożsamość w czasach zmiany. Rozmowy w Castel Gandolfo, przyg. i przedm. K. Michalski, przeł. S. Amsterdamski, Kraków 1996.

Brtáň R., Neznámy list Janka Francisciho a „Slovan. Národňje Novini” 1850, „Literárny archív” 1985, nr 21/84, s. 133–135.

Brtáň R., Štúrov neznámy list o kmeňovitosti, „Slovenské pohľady” 1963, č. 3, s. 75–79.Brtáň R., Vznik, vývin a verzie Kollárovej rozpravy o literárnej vzájomnosti, Liptovský

Mikulaš 1942.Bruchnalski W., Epistolografi a [w:] M.  Kridl et al., Dzieje literatury pięknej w Polsce,

cz. 2, Warszawa 1918.Brzozowski S., Dzieła wszystkie, t. IV: Listy do nieznanych przyjaciół, red. A. Górski,

S. Kołaczkowski, Warszawa 1936.Budzyński M., Wspomnienia z mojego życia, Poznań 1880.Burzyńska A., Markowski M.P., Teorie literatury XX wieku, Kraków 2006.Charle Ch., Intelektuálové v Europě 19. století. Historickosrovnávací esej s novým původním

doslovem autora, przeł. P. Doležalová, Brno 2004.Chlebowczyk J., On Small and Young Nations in Europe, Wrocław–Warszawa–Kraków

1980.

229Bibliografi a

Chrzanowski I., Joachim Lelewel, człowiek i pisarz, Warszawa 1946.Cioran É.M., Upadek w czas, przeł. I. Kania, Kraków 1994.Cioran É.M., Zarys rozkładu, przeł. I. Kania, Warszawa 2006.Cocks J., Passion and Paradox: Intellectuals Confront the National Question, Princeton

2002.Curtius E.R., Literatura europejska i łacińskie średniowiecze, przeł. A. Borowski, Kraków

1997.Cysewski K., Epistolografi a jako literatura na przykładzie listów Krasińskiego, „Prace Polo-

nistyczne” 1994, t. 49, s. 113–154.Cysewski K., Teoretyczne i metodologiczne problemy badań nad epistolografi ą, „Pamiętnik

Literacki” 1997, z. 1, s. 95–110.Cysewski K., Uwagi o listach Cypriana Norwida, „Studia Norwidiana” 1985–1986,

t. 3–4.Czermińska M., Autobiografi a i powieść, czyli pisarz i jego postacie, Gdańsk 1987.Czermińska M., Pomiędzy listem a powieścią, „Teksty” 1975, nr 4, s. 28–50.Czermińska M., Rola odbiorcy w dzienniku intymnym [w:] Problemy odbioru i odbiorcy.

Studia, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977.Czerwiński M., Język, kultura, społeczeństwo. O potrzebie badań dyskursu, „Studia z Filo-

logii Polskiej i Słowiańskiej” 2006, t. 41, s. 239–252.Čepan O., Premeny „Ducha a predmetosti” v slovenskom romantizme, „Litteraria” XVI,

„Literárny romantizmus” 1974, s. 101–155.Čepan O., Rázdelia romantizmu, „Slovenské pohľady” 1993, č. 1, s. 60–80.Černý V., Vývoj a zločiny panslavizmu, Praha 1995.Čiževskij D., Štúrová fi lozofi a života, Bratislava 1941.Dąbrowska-Partyka M., Literatura pogranicza, pogranicza literatury, Kraków 2004.Dąbrowska-Partyka M., Świadectwa i mistyfi kacje. Przed i po Jugosławii, Kraków 2003.Djakowska A., Jestem Pseudonimem, „Principia” 1999, t. XXIII, s. 79–94.Dupkala R., Štúrovci a Hegel (K problematike slovenského hegelianizmu a antihegeliani-

zmu), Prešov 1996.Dyskurs jako struktura i proces, red. T.A.  van Dijk, przeł. G.  Grochowski, Warszawa

2001.Dziewiętnastowieczność. Z poetyk polskich i rosyjskich XIX wieku, red. Z.  Sudolski,

H. Grajewski, Wrocław–Warszawa–Kraków–Gdańsk–Łódź 1988.Ďurišin D., Osobitné medziliterárné spoločenstvá, Bratislava 1987.Đurković-Jakšić L., Z dziejów stosunków jugosłowiańsko-polskich 1772–1840, Wrocław

1977.Eckermann J.P., Rozmowy z Goethem [w:] J.W. Goethe, Dzieła wybrane, t. IV, Warszawa

1956.Eliade M., Mit wiecznego powrotu, przeł. K. Kocjan, Warszawa 1998.Eliade M., Sacrum i profanum. O istocie religijności, przeł. R. Reszke, Warszawa 1999.Eliade M., Święty obszar i sakralizacja świata, przeł. A.  Tatarkiewicz [w:] Antropolo-

gia kultury. Zagadnienia i wybór tekstów, oprac. G.  Godlewski, L.  Kolankiewicz, A. Mencwel, P. Rodak, Warszawa 2005, s. 149–157.

Eliade M., Traktat o historii religii, przeł. J.W. Kowalski, Warszawa 2000.

230 Bibliografi a

Europa Środkowa. Wspólnota czy zbiorowość?, red. R. Zendrowski, Wrocław–Warszawa–Kraków 2004.

Felczak W., Historia Węgier, Wrocław 1983.Feliński A., O listach [w:] idem, Dzieła, t. 2, Wrocław 1840.Francew W.A., Šturovo „schizma” a jeho ohlasy, „Časopis pro moderní fi lologii a literatu-

ry” 1914, roč. IV, s. 2 i 3 [nadbitka].Francew W.A., Pisma k Wjaczesławu Gankie iz sławiańskich zemiel, Praha 1905.Francew W.A., Vzájemné dopisy P.J. Šafaříka s ruskými učenci I–II, Praha 1927–1928.Frič J.V., Paměti I–III, Praha 1957.Gadamer H.-G., Prawda i metoda, przeł. B. Baran, Warszawa 2004.Galernicy wrażliwości, wyb., oprac. i red. M. Janion, S. Rosiek, Gdańsk 1981.Gellner E., Nationalismus und Moderne, Berlin 1991.Gellner E., Nations and Nationalism, Ithaca 1983.Giddens A., Nowoczesność i tożsamość. „Ja” i społeczeństwo w epoce późnej nowoczesności,

przeł. A. Szulżycka, Warszawa 2002.Gil D., Prawosławie – historia – naród. Miejsce kultury duchowej w serbskiej tradycji

i współczesności, Kraków 2005.Głowiński M., Przestrzenne tematy i wariacje [w:] idem, Prace wybrane, t. III: Dzieło

wobec odbiorcy. Szkice z komunikacji literackiej, Kraków 1998, s. 251–270.Goff man E., Człowiek w teatrze życia codziennego, przeł. H. i P. Śpiewakowie, Warszawa

1981.Goszczyńska J., Mesianizmus v pol’skom a slovenskom myšlení, „Slovenská literatúra”

2005, t. LII, nr 4–5, s. 270–277.Goszczyńska J., Mit Janosika w folklorze i literaturze słowackiej XIX wieku, Warszawa

2001.Goszczyńska J., Myśl mesjanistyczna w literaturze słowackiej [w:] Wielkie tematy kultury

w literaturach słowiańskich, red. K. Galon-Kurkowa, T. Klimowicz, Wrocław 1997, s. 64–70.

Goszczyńska J., Oblicza słowackiego mesjanizmu (Samo Bohdan Hroboň) [w:] Język i li-teratura słowacka w perspektywie słowiańskiej. Studia słowacko-polskie ofi arowane pro-fesor Marii Honowskiej, red. H. Mieczkowska, B. Suchoń-Chmiel, Kraków 2005, s. 233–237.

Goszczyńska J., Problem mesjanizmu w słowackiej literaturze romantycznej [w:] Prace na XI Międzynarodowy Kongres Slawistów w Bratysławie 1993, t. 2: Literaturoznaw-stwo, folklorystyka, problematyka historyczna, Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria 8, Warszawa 1992, s. 45–51.

Goszczyńska J., Synowie słowa. Myśl mesjanistyczna w słowackiej literaturze romantycznej, Warszawa 2008.

Górski K., Mickiewicz jako historyk i krytyk literatury czeskiej, „Pamiętnik Literacki” 1925–1926, R. 22–23, s. 286–316.

Guardini R., O sensie melancholii, przeł. B. Grunwald-Hajdasz, Poznań 2009.Hajduk E., Wzory przebiegu życia, Zielona Góra 1996.Heidler J., Šusta J., Přispěvky k listáři dra Frant. Riegla, Praha 1924.Helenka M., Pigoń S., Głosy sprzed wieku, Kraków 1924 (rec.), „Slavie” III, Praha 1924–

1925, s. 542–546.

231Bibliografi a

Hobsbawm E., Nations and Nationalism since 1780: Programme, Myth, Reality, Cam-bridge 1990.

Hobsbawm E., Ranger T., Tradycja wynaleziona, przeł. M. Godyń, F. Godyń, Kraków 2008.

Hofman L.K., Adam Mickiewicz, „Našé doba” VII, Praha 1899.Horák E., Vuk Karadžić a Ľudovít Štúr, „Studia Academica Slovaca” XXIII, Bratislava

1987, s. 127–137.Hrbata Z., Procházka M., Romatismus a romantismy. Pojmy, proudy, kontexty, Praha 2005.Hroch M., Evropská národní hnutí v 19. století: společ. předpoklady vzniku novodobých

národů, Praha 1986.Hroch M., Małe narody Europy, przeł. G. Pańko, Wrocław–Warszawa–Kraków 2003.Hroch M., Na prachu národní existence. Touha a skutečnost, Praha 1999.Hudymač (Mikołajczyk) A., Jeruzalem utracone. Przestrzeń słowiańska w listach Pavla Jozefa

Šafárika do Jána Kollára [w:] Z warsztatu współczesnego słowacysty. Studia słowacystycz-ne dedykowane pamięci Profesor Marii Honowskiej, red. H. Mieczkowska, A. Hudymač, Z. Babik, Kraków 2010, s. 195–222.

Hudymač (Mikołajczyk) A., Mistyczny pejzaż Tatr w twórczości Sama Bohdana Hrobonia [w:] Symbolika mistyczna w poezji romantycznej. Słowacki i inni, red. G. Halkiewicz--Sojak, B. Paprocka-Podlasiak, Toruń 2009, s. 266–275.

Hurban J.M., Ľudovít Štúr. Rozpomienky, Bratislava 1959.Inglot M., Idea słowiańska i postać Słowianina w twórczości C.K. Norwida [w:] Prace

na XI Międzynarodowy Kongres Slawistów w Bratysławie 1993, t. 2: Literaturoznaw-stwo, folklorystyka, problematyka historyczna, Z Polskich Studiów Slawistycznych, seria 8, Warszawa 1992, s. 53–58.

Iwaszkiewicz J., Piszcie listy [w:] idem, Ludzie i książki, Warszawa 1983.Janaszek-Ivaničková H., Mit szturowski wczoraj i dziś, „Pamiętnik Słowiański” 1976,

nr 26, s. 65–93.Janaszek-Ivaničková H., Problemy językowe Słowaków w procesie narodotwórczym [w:]

Język a tożsamość narodowa, red. M. Bobrownicka, Kraków 2000, s. 63–99.Janaszek-Ivaničková H., Słowackie Odrodzenie Narodowe: kontynuatorzy, polemiści i prze-

śmiewcy [w:] Odrodzenie Narodowe w Czechach i na Słowacji, red. H. Mieczkowska, T.Z. Orłoś, Kraków 1999, s. 23–33.

Janion M., „Czy będziesz wiedział, co przeżyłeś?”, Warszawa 1996.Janion M., Literatura romantyczna jako dokument spisków [w:] Obraz literatury polskiej

XIX i XX wieku. Literatura krajowa w okresie romantyzmu 1831–1863, red. M. Ja-nion, t. 2, S. III, Kraków 1988.

Janion M., Niesamowita Słowiańszczyzna, Kraków 2007.Janion M., Romantyzm „zapomniany” i „niezapomniany” [w:] eadem, Prace wybrane, t. 1:

Gorączka romantyczna, red. M. Czermińska, Kraków 2000, s. 366–409.Janion M., Tryptyk epistolografi czny [w:] eadem, Romantyzm. Studia o ideach i stylu,

Warszawa 1969.Janion M., Wampir. Biografi a symboliczna, Gdańsk 2002.Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i egzystencja. Fragmenty niedokończonego dzieła,

Gdańsk 2004.

232 Bibliografi a

Janion M., Żmigrodzka M., Romantyzm i historia, Warszawa 1978.Jarzębski J., O zastosowaniu pojęcia „gra” w badaniach literackich [w:] Problemy odbioru

i odbiorcy, red. T. Bujnicki, J. Sławiński, Wrocław 1977.Jarzębski J., Powieść jako autokreacja, Kraków 1984.Jaszi O., Th e Dissolution of the Habsburg Monarchy, Chicago 1971.Język a tożsamość narodowa, red. M. Bobrownicka, Kraków 2000.Jodl M., Teorie elity a problém elity. Příspěvek k dějinám a problematice politické sociologie,

Brno 1994.Juda C., Tożsamość bułgarska a problem ideologizacji kultury. Sygnatury drugiego/innego i ob-

cego – nie tylko w literaturze bułgarskiej, „Pamiętnik Słowiański” 2000, t. 50, s. 27–37.Jurkiewicz W., Korespondencja elit Polski stanisławowskiej. Analiza wybranych kręgów ko-

respondencyjnych, Bydgoszcz 1992.K problematike slovenského romantizmu (Zborník z vedeckého seminára o M.M. Hodžovi

a S.B. Hroboňovi, ktorý usporiadala MS a ÚSLSAV 7. a 8. júna 1971 v Demänovskej doline), Martin 1973.

Kałkowska A., Struktura składniowa listu, Prace Instytutu Języka Polskiego, t. 3, Wroc-ław 1982.

Kandziora J., Zmęczeni fabułą. Narracje osobiste w prozie po 1976 roku, Wrocław 1993.Kapusta A., Intelektualiści i władza, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska”

2000, vol. XXV, sectio I, s. 187–204.Kasperski E., Kierkegaard, Pułtusk 2003.Káša P., Pojem „maďarón” v slovenských intelektuálnych diskusiách po roku 1848 (Na zákla-

de sporu Sama Vozára a Ľudovíta Štúra) [w:] idem, Medzi textami a kultúrami. Slo-venská literatúra prvej polovice 19. storočia v stredoeurópskom kontexte, Prešov 2011, s. 129–142.

Káša P., Samo Vozár – przemilczany i zapomniany romantyk, rozjemca w konfl iktach sło-wacko-węgierskich, przeł. J. Królak [w:] Przemilczenia w relacjach międzykulturowych, red. J. Goszczyńska, G. Szwat-Gyłybowa, Warszawa 2008, s. 143–156.

Káša P., Rusnák J., Dve štúdie o P.J. Šafárikovi, Prešov 1995.Kawyn S., Zagadnienie grupy literackiej, Lublin 1946.Kieniewicz S., Konspiracje galicyjskie 1831–1845, Warszawa 1950.Kierkegaard S., Bojaźń i drżenie. Choroba na śmierć, przeł. J. Iwaszkiewicz, Warszawa

1982.Kierkegaard S., Wprawki do chrześcijaństwa Anti-climacusa wydane przez S. Kierkegaar-

da, przeł. A. Szwed, Kęty 2002.Klarnerówna Z., Słowianofi lstwo w literaturze polskiej lat 1800–1848, Warszawa 1926.Kleinschnitzová F., Z našej romantiky, Martin 1958.Kolbuszewski J., Modele estetyczne liryki słowackiej romantycznego przełomu, Wrocław

1975.Kolbuszewski J., Romantyczna poetyka przestrzeni. Tatry w literaturze czeskiej, słowackiej

i polskiej [w:] idem, Na południe od Tatr. Studia o literaturze słowackiej, Wrocław 2003, s. 221–228.

Kolbuszewski J., Symbolika Tatr w słowackiej poezji romantycznej [w:] idem, Przestrzenie i krajobrazy, Wrocław 1994, s. 104–129.

INDEKS

Aleksandrowicz Alina 20Aleš Mikołaj 140Ambruš Jozef 31, 44, 49, 58, 116Amerling Karel Slavoj 55, 61, 96, 100, 185,

188, 189, 191, 205, 223Amsterdamski Stefan 27Anders Jarosław 172Anderson Benedict 27, 108Ariès Philippe 192, 194Attyla 16, 23, 31, 32, 38, 39, 41, 42, 55, 103

Babik Zbigniew 89Bachelard Gaston 95, 118, 138, 169Bachórz Józef 19Bachtin Michaił 103, 104Balbín Bohuslav 82Baluch Jacek 21Bandtkie (Bandtke) Jerzy Samuel 152Baradziej Jerzy 134, 196, 213Baran Bogdan 101Barański Jarosław 194Bartkowicz Anna 11Bartnik Czesław 20Bataille Georges 103Batowski Henryk 12, 13Bayart Jean-François 163Bąkowska Eligia 192Bechyňová Věnčeslava 84Benedikti (Blahoslav) Ján 78, 94, 124, 175, 223Berg Nikołaj 48, 49Berlin Isaiah 11Bernolák Anton 78, 79, 124Berting Jan 40Bielik-Robson Agata 93Bieńczyk Marek 170, 179, 180Billung Hermann 16, 23, 31, 32, 38, 39, 41,

42, 103Blaho Fraňo 115

Bloom Harold 93Błońska Wanda 94Błoński Jan 94, 138Bobek Władysław 12Bobrownicka Maria 13, 30, 32, 38, 41, 54, 90,

103, 108, 161, 200Bodianski Osyp Maksimowicz 49, 145, 223Borowski Andrzej 128Böckenförde Ernst-Wolfgang 34Brodziński Kazimierz 151Brogowski Leszek 138, 169Brunschvig Robert 101Bujnicki Tadeusz 147Burian Tomáš 144, 223Burian Václav 74Burzyńska Anna 138, 169

Charle Christophe 13, 200Chmel Rudolf 21, 50Chudak Henryk 138Cieszkowski August 61Cieśla-Korytowska Maria 63Cioran Emil 180, 195Clark David Lee 13Curtius Ernst Robert 128Cyryl 95, 134Cysewski Kazimierz 26, 202, 216, 222Czermińska Małgorzata 37, 171Czerwiński Maciej 21Czipser Ondrzej 212Čelakovský František 54, 81Čepan Oskár 48, 60, 62, 96Černý Václav 53, 65Čolović Ivan 38

Dąbrowicz Elżbieta 202Dąbrowska-Partyka Maria 22, 38, 53, 54, 71,

75, 139, 141, 142, 153, 169

242 Indeks

Delwig Anton 151Demidow Paweł Nikołajewicz 151Dijk Teun A. van 14Djakowska Alina 93Dobrovský Josef 15, 70, 81, 85, 87, 120, 164,

166Doležalová Pavla 13, 200Du Buat-Nançay Louis-Gabriel 87Dupkala Rudolf 53, 58Duszak Anna 221, 222Đurković-Jakšić Ljubomir 13

Eco Umberto 21Eliade Mircea 89, 92, 93, 98, 99, 100, 101,

103Eliáš Michal 50Elżbieta I 133

Fairclough Norman 221, 222Fándly Juraj 42Faryno Jerzy 95Felczak Wacław 39Fichte Johann Gottlieb 53, 103Foucault Michel 93Francew Władimir Andriejewicz 12, 48, 154Francisci Ján 50, 122, 123, 126, 127, 132,

145, 158, 187, 188, 191, 206, 207, 210, 211, 223

Frič Josef 69, 144, 223

Gadamer Hans-Georg 101Gaj Ljudevit 25, 55, 67, 69, 74–76, 144–146,

166, 211, 212, 223Galon-Kurkowa Krystyna 60Gałązka Wojciech 81Garewicz Jan 61Gellner Ernest 159, 196Giddens Anthony 29, 31, 35, 156, 221Gil Dorota 139Głowiński Michał 92, 94, 95Goćkowski Janusz 134, 163, 164, 197, 198Godlewski Grzegorz 98Godyń Filip 139Godyń Mieczysław 139Goethe Johann Wolfgang 20Goff man Erving 172, 186, 191–193, 203Goriaczko-Borkowska Anna 13Goszczyńska Joanna 31, 50, 60, 61, 92, 96,

99, 162, 188, 190Grajewski Wincenty 21

Grochowski Grzegorz 14Grossmann Ľudovít Bohdan 135Grunwald-Hajdasz Barbara 179Gruszczyński Marcin 157Grzybowski Stanisław 139, 140Guardini Romano 179–181

Haas (Haase) Bohumil 208Habsburg Ferdynand I 212–213Habsburg Franciszek II 212Hajduk Edward 204, 205Halkiewicz-Sojak Grażyna 89Hamuljak Martin 144, 223Hanka Václav 25, 48, 49, 70, 72, 73, 125, 139,

150–153, 155, 165, 166, 168, 208, 223Hardy Henry 11Hauptová Zoe 84Hegel Georg Wilhelm Friedrich 48, 53, 57–

59, 61, 218Hercen Aleksander 222Herder Johann Gottfried 34, 53, 65, 73Herkeľ Ján 77, 133, 134, 160, 224Hirschhausen Ulrike von 141Hlaváček Michal 123Hleba Edmund 58Hobsbawm Eric 30, 139, 140, 160, 161Hodža Michal Miloslav 44, 48, 62, 68, 112–

114, 116, 119, 120, 130, 207, 224Hollý Ján 15, 30, 41, 162Honowska Maria 89, 190Horacy 201Horák Jiří 12Hornek Franciszek 199Hroboň Samo Bohdan 17, 46, 48, 50, 58–62,

68, 89, 90, 95–97, 99–101, 103, 114, 122, 123, 127, 132, 142, 143, 157, 158, 185, 187–191, 204–206, 211, 219, 224

Hrozienčik Jozef 154Hudymač (Mikołajczyk) Aleksandra 89, 190Humboldt Wilhelm von 71Hurban Jozef Miloslav 4, 12, 25, 47, 119,

126, 129, 132, 142, 143, 162, 187, 193, 199, 224

Hus Jan 131, 132

Irzykowski Karol 197, 203, 217Iser Wolfgang 20, 21Iwaszkiewicz Jarosław 93Janaszek-Ivaničková Halina 31, 44, 99, 142

243Indeks

Janion Maria 13, 25, 26, 42, 91, 103, 107, 108, 128, 170, 171, 173, 178, 180, 182

Janosik 162, 164Janus Elżbieta 222Jarzębski Jerzy 37, 146Jauss Hans Robert 21Jaworski Stanisław 21Joachimsthaler Jürgen 198, 205Jodl Miroslav 200Johnson Mark 30Jozeff y Pavol 130, 145, 224Juda Celina 22, 40, 139Jung Carl Gustav 213Jungmann Josef 62, 81, 84, 143, 149, 155,

167, 168, 184–187, 201, 224Jurkiewicz Wojciech 19

Kafka Jozef 183, 190Kalinčiak Ján 50Kamiński Jan Nepomucen 82Kampelík František Cyril 145, 224Kandziora Jerzy 37Kania Ireneusz 180Kapusta Andrzej 134, 135Karadžić Vuk Stefanović 32, 79, 168, 224Karamzin Nikołaj Michajłowicz 52Kasperski Edward 150, 157, 213Káša Peter 12, 50–52, 176, 179Kierkegaard Søren Aabye 93, 142, 148–150,

157, 169, 179, 181, 213Klimowicz Tadeusz 60Kocjan Krzysztof 101Kolankiewicz Leszek 98Kolbuszewski Jacek 30, 92, 117, 126Kollár Ján 12, 13, 19, 25, 29–36, 41–46, 50–

53, 55–57, 62, 63, 69, 70, 72–81, 83–86, 89–91, 94, 95, 115, 120, 121, 124, 125, 128, 129, 131, 135–137, 143, 144, 146, 148–150, 153–156, 158–160, 164, 165, 167, 168, 171, 175, 176, 178–182, 184–187, 200, 202, 207, 208, 224

Kollár Ludmila 168Kopitar Jernej (Bartloměj) 43, 73–75, 86, 87,

152, 166, 171, 224Kortich Frantz 74Kostolná Eva 62Kowalczykowa Alina 19Kráľ Janko 50, 224Král Josef 85Krasiński Zygmunt 91, 202

Kraus Cyril 114, 208Kronberger Antonín Karel 208, 209Królak Joanna 50Królikiewicz Grażyna 63Krzyżanowski Michał 221Książek Elżbieta 103, 143, 146, 147Kubica Grażyna 161Kuczera-Chachulska Bernadetta 180Kuczyńska Alicja 180, 186Kukuljević Ivan 145Kutlík Ján 154, 156, 224Kuzmány Karol 144, 211, 212, 224

Labuda Aleksander 21Lakoff George 30Lalewicz Janusz 146Langshaw Austin John 169Lejeune Philippe 21, 37, 216Leonhard Jörn 141Lepsius Rainer M. 161Linda Josef 125Lubas-Bartoszyńska Regina 21, 37Lubaś Marcin 161, 163

Łebkowska Anna 36, 216Łotman Jurij 21, 95, 222

Maciejowski Wacław Aleksander 208, 209, 225Macura Vladimír 30, 54, 65, 70, 72, 75, 77,

78, 80, 139, 140, 198Magnuszewski Józef 12Majerek Rafał 15, 18, 31, 42, 50, 53Mallarmé Stéphane 94Mannert Konrad 86Marek Antonín 81Markowski Michał Paweł 93, 138, 169Maťovčík Augustín 144Matula Vladimír 49, 58Mauriac François 107Mayenowa Maria Renata 222Medvecký Jozef 183, 190Mencwel Andrzej 98Metody 95, 134Mickiewicz Adam 12, 151Mieczkowska Halina 89, 190Mikula Valér 122Mochnacki Maurycy 12Mucha Alfons 140Muszyński Zbysław 30Mysliveček Josef 148

244 Indeks

Naruszewicz Adam 52Neureutr Martin 208Niedziela Zdzisław 13, 41

Okopień-Sławińska Aleksandra 92Opacki Ireneusz 180Orłowski Hubert 21Ossowska Maria 197, 198Ostrolúcka Adela 193Ostrolúcka Alžbeta 116, 118, 130, 137Osuský Samuel Štefan 53Otton I 39

Palacký František 25, 31, 45, 55, 57, 58, 70, 81, 83–87, 115, 120, 121, 124, 125, 128, 131, 135, 148–150, 165, 166, 168, 171, 174–178, 180, 184, 185, 187, 199, 201, 203, 207–210, 225

Palkovič Juraj 29, 45, 83, 112, 165, 225Panasiuk Ryszard 101Paprocka-Podlasiak Bogna 89Park Robert Ezra 203Parrot Georg Friedrich 56, 57Paul Karel 53, 55, 166Pauliny Eugen 154Pauliny-Tóth Viliam 114, 162, 185, 225Pawelec Andrzej 34Petryńska Magdalena 38Pichler Tibor 51Piwińska Marta 59, 107, 170, 174, 175Płuciennik Jarosław 216Podlipský Jaroslav 145Pogodin Michaił Pietrowicz 48, 81, 82, 225Poklewska Krystyna 13, 171Pospíšil Jaroslav 52, 144Poulet Georges 94, 97, 103, 180, 191Presl Jan Svatopluk 81Prešeren France 53, 54Pronay Alexander 186Przybylski Ryszard 170Puszkin Aleksander 151

Rajská Bohuslava (właśc. Reissová Antonia [An-tonie]) 68, 97, 142, 143, 146, 190, 225

Rakowski Georgi 81Ranger Terence 139, 140, 161Rapant Daniel 112Reszke Robert 89, 92Rettigová Dobromila 84, 149Rodak Paweł 98

Romanow Aleksander I 151Romanow Mikołaj I 151Rosiek Stanisław 103Rosner Katarzyna 29, 221Roštlapil Josef Mnohoslav 62, 113, 145, 225Rubens Peter Paul 173Rusnák Juraj 179Ruszczyńska Marta 13Rybicka Elżbieta 26, 216Rymkiewicz Jarosław Marek 170, 173

Sasinek František Víťazoslav 115Schedius Ludwig 56, 225Schelling Friedrich Wilhelm Joseph 53, 61, 101Schiller Friedrich 133Schleiermacher Friedrich 20Schmitz Walter 141, 143, 147, 159, 161Sedlák Imrich 12, 46, 183Shelley Percy Bysshe 13Siwicka Dorota 170Sklenár Juraj 42Skwarczyńska Stefania 5, 25, 26, 116, 170,

217Sládkovič Andrej 114, 115, 135, 162, 185,

225Sławiński Janusz 92, 147Słowacki Juliusz 89, 151Sontag Susan 172, 183, 187, 190, 191, 193,

194Sosnowska Danuta 75, 156, 157Sriezniewski Izmaił Iwanowicz 63, 144, 191,

193, 225Staněk Josef Václav 25, 48, 69, 144, 199, 225Stefanowska Zofi a 170Stuart Maria 132, 133Suchoń-Chmiel Barbara 37, 190Sudolski Zbigniew 20, 25, 26, 177, 222Surynt Izabela 33, 40, 47, 63, 119, 141, 149,

150, 161Svoboda Václav Alois 125Szacki Jerzy 159Sziklay László 56Sztachelska Jolanta 202Szulakiewicz Marek 32Szulżycka Alina 156Szuster Marcin 93Szwat-Gyłybowa Grażyna 50Szyjkowski Marian 13Šafárik Pavol Jozef (Šafařík Pavel Josef, Szafa-

rzyk Paweł Józef ) 12, 16, 17, 19, 25, 48,

245Indeks

52, 53, 55–57, 60, 70, 72–74, 76–80, 82, 84, 86, 87, 89–96, 103, 116, 121, 124, 125, 129, 133–137, 144, 148, 149, 151, 158–160, 164–168, 171, 174–183, 185, 187, 188, 190, 199–203, 210, 219, 225

Šembera Alois Vojtěch 144, 226Šmatlák Stanislav 92, 117Štúr Karol 191, 192Štúr Ľudovít 4, 12, 19, 25, 31, 44, 45, 47–52,

57–59, 62, 63, 66, 68, 72, 97, 99, 100, 112–114, 116, 118, 119, 122, 126, 127, 129, 130, 132, 137, 142–145, 154, 156, 157, 162, 168, 184, 187, 190, 191, 193, 199, 204, 207, 210, 218, 220, 226

Šulek Ľudovít 130, 131, 226

Śpiewak Helena 172Śpiewak Paweł 172

Tatarkiewicz Anna 98, 99, 138Taylor Charles 34–36, 39, 157, 218Th unmann Johann Erich 86Tkadlík (Kadlík) František 148, 149Tomášek Václav 148, 149Trattner Johann Th omas 202Trenčiansky Matúš Čák (węg. Máté Csák)

162, 164Trojan Zofi a 41Turasiewicz Adam 38, 39Turzo-Nosický Ľudovít 115Tyl Josef Kajetán 81

Uspienski Boris 222

Varossová Elena 53Villain-Gandossi Christiane 40Vinařický Karel Alois 151Vlček Jaroslav 29, 126Vongrej Pavol 50

Vozár Samo 50–52Vraz Stanko (właśc. Frass Jakob) 25, 49, 55,

66, 69, 119, 129, 132, 142, 144, 145, 226Vrchovský Alexander Boleslavín 46, 47, 127,

144, 145, 204–206, 226Vyvíjalová Mária 45

Waczków Józef 96Walas Teresa 40, 93, 94, 107Walicki Andrzej 60, 61Weber Bedřich 120, 209Wereszycki Henryk 49Wergili (Wergiliusz) 11, 74White Hayden 18Wigand Otto 72Winkler Heinrich August 161Wiśniowska Honorata 144Witkowska Alina 170Wojtowicz Jerzy 19Woźniak Monika 21Wyka Kazimierz 174

Záborský Jonáš 162Zaleski Józef Bohdan 151Zap Karel 144Zbiegień-Maciąg Lidia 44Zelenka Jan Dismas 148Zielińska Marta 91Zielińska Mirosława 33, 40, 47, 63, 119, 149,

150, 161Znaniecki Florian 134, 159, 163, 205Zoch Ctiboh 45, 145, 154, 184, 226Zybura Marek 33, 141

Żmigrodzka Maria 108, 170, 173, 178Żółkiewski Stefan 222Żyłko Bogusław 21, 104Žáček Václav 12Žižka Jan 155

REDAKTOR Mirosław Ruszkiewicz

KOREKTA Halina Hoff man

SKŁAD I ŁAMANIE Hanna Wiechecka

Wydawnictwo Uniwersytetu JagiellońskiegoRedakcja: ul. Michałowskiego 9/2, 31-126 Krakówtel. 12-663-23-81, 12-663-23-82, fax 12-663-23-83