Upload
others
View
2
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
WOORDENSCHAT
DR. ANNEKE SMITS
PROBLEEM?
PROBLEEM EN BELANG
Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA
OORZAKEN?
Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA-NC
OORZAKEN (LEERLING)
• Verschillen in taalaanbod/home literacyenvironment (Hart & Risley, 1995)
• Werkgeheugen (Damhuis, 2014) / continu verspringende aandacht (Wolf, 2018)
• Leesproblemen- weinig lezen
HOEVEEL INVLOED HEBBEN LERAREN
OP WOORDENSCHAT?
• Gemiddeld weinig (7-17% schoolgebondenvariantie door lezen stimuleren, bibliotheekbezoek en tijd voor zaakvakonderwijs)
• Geen of negatief verband met klassikale woordenschatinstructie (Emmelot, van Schooten, & Timman, 2001; Filipiak, 2004; Mason & Krashen, 2004; Stahl & Nagy, 2006)
• Leraren lossen het probleem niet op (Cantalini, 1987; Marulis & Neuman, 2010)
WAAROM HEBBEN LERAREN WEINIG INVLOED?
• Omvang, keuzeproblematiek (Stahl & Nagy, 2006)
• Gerichtheid op losse woorden/betekenissen (toetsen, viertakt, woordenschatlijstjes, placemats)
• Vergeten door onvoldoende interleaving
• Taalarmoede op school (Smits & van Koeven, nd.)
• Methodes
• Mondelinge taal
• AVI – CLIB boekjes
TEKSTKWALITEIT
24 - 28
NIET ALLE BOEKEN ZIJN ZO RIJK
“Mama, ik kom op school geen moeilijke woorden tegen”
Voorlezen geeft kinderen taal die ze nergens anders horenMaryanne Wolf, 2018
Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-NC-ND
HOE WERKT WOORDENSCHAT?
• Woorden maken deel uit van associatief kennisnetwerk
• Actuele verbindingen bepalen betekenis, niet definities
Kintsch & Kintsch, 2005; Stahl & Nagy, 2006
HOE WERKT WOORDENSCHATONTWIKKELING?
• Taal horen in betekenisvolle context, gekoppeld aan ervaring.
• Rijke mondelinge taal in dagelijks leven
• Boeken/teksten/praten over
• Woorden tegenkomen in relatie tot andere woorden
• Herhaling in licht wisselende contexten (minstens 12x)
• Meer relaties met andere woorden - > meer betekenis
Brysbaert et al., 2016; Damhuis, 2014; Filipiak, 2004; Stahl & Nagy, 2006; Tamura, Castles, & Nation, 2017
HET ‘KENNEN’ VAN EEN WOORD
Geen kennis van het woord
Herkenning als bestaand woord
Vaag gevoel voor aspecten van de
betekenis (bv. pos./neg.)
Beperkte contextgebonden
betekenis
Woordbetekenis begrijpen, maar niet in staat om in wisselende
context te gebruiken
Rijke kennis van verbanden met andere
woorden, flexibel (metaforisch) gebruik.
WAT TE DOEN AAN WOORDENSCHAT
VERRIJKEN VAN HET KENNISNETWERK
• Voorlezen/(luister)lezen
• Intrinsieke motivatie en beleving
• Kilometers
• > 25 per jaar
• Meerdere zelfgekozen boekenper thema/in serie
• Thematisch zaakvakonderwijs
• Bibliotheekbezoek
• Verschillen in leesvolume hebben grote consequenties voor woordenschat en cognitie(Cunningham en Stanovich, 2001)
Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA
‘MOEILIJKE’ WOORDEN: WAT
TE DOEN?
• Moeilijke taal is makkelijk te leren binnen begrijpelijke context; thematisch werken
• Woordplezier, woordmuur
• Leg uit op het niveau van de zin (contextueel)
• Herhaal (werkgeheugen)
Beck, McKeown & Kucan, 2008; Damhuis, 2014; Gee, 2015; Rose & Martin, 2012
CONCLUSIES
Woordenschatontwikkeling vindt niet plaats aan de hand van losse woorden
Wel op basis van een rijk schriftelijk taalaanbod
Jij bent de brug naar moeilijke taal
Deze foto van Onbekende auteur is gelicentieerd onder CC BY-SA