World Bank Documentdocuments.worldbank.org/curated/en/520441468026937548/pdf/208110... · heo danh gia clia cac chuyen gia kinh t&, tuy v8n cbn khbng it kh6 kh5n, nhung n5m 1999 danh

7- -- A- - - - -

I - ! . . '

I .

UDONG Aj Phuc h b ~ P- r ,

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

Pub

lic D

iscl

osur

e A

utho

rized

DONG A: Phuc . hbi "a Phit t r i in

( Sach tham kh20 )

Nglrbi d/ch : VU CUONG

HOANG THANH DUONG

Nglrbi hi& dinh : DlNH ANH PHUONG

BAn quy&n O 2000 NgAn hBng Thi thi&t vB Phht tri&n qu6c t&/NGhT H b J G THE GI& 1818 H. Street, N. W.

Washington, D.C. 20433, USA

Gi3 toan bg b i n quy&n Xui t bAn tai Hoa Kjr in i n hBnh d i u tien vBo thhng N5im 2000

Moi nhan djnh, 1y giAi vB k i t luan trong i n ph6m nBy d&u hoan toan 'IB clia chc thc gii. Chung kh6ng dai dien cho NgAn hBng Th& gitri, chc t6 chirc thanh vien clia ngAn hang, chc thBnh vien clia Ban Gihm d6c di&u hBnh hay clia chc nutrc mB chc thc giA d& cap din. NgAn hang Th& gitri kh6ng dAm bio

dg chinh xhc clia chc s6 lieu trong i n ph6m nay, ciing kh6ng chiu trhch nhiem v& b i t cir hau quA nao do viec sir dung chc s6 lieu 66 gAy ra. Moi ranh giiri, mBu sic, ten goi vB chc th6ng tin khhc th6 hien trong b i t cir b i n d6 nBo trong i n ph6m nBy d&u kh6ng phAn hnh b i t cir dhnh gih n8o clia Nh6m NgAn hBng v& tinh trang phhp ly clia b i t cir viing l5nh th6 nBo ciing nhu sq chip nhan chc ranh gitri 66.

Chc t u lieu trong i n ph im nBy d&u duac c6ng nhan bAn quy&n. NgAn hBng Th& gitri khuy&n khich viec bi&n rgng r5i c6ng trinh nBy vB thubng sE dAm bio cho Phitp kip thtri.

NgAn hBng ~ h & giiri cho phitp sao chitp tirng phin d& sir dung ngi bg hoac ch nhAn, d& sir dung ngi be hogc ch nhAn clia timg khhch hBng cu th& vB d& dung trong p i n g day, vtri di&u kien c6 trA mgt mirc phi thba dhng trqc tikp cho Copyright Clearance Center, Inc. 222 Rosewood Drive, Danvers, MA 01923, USA, dien thoai 978-750-8400, fax 978-750-4470. Xin lien he vtri Copyright Clearance Center trutrc khi

sao chitp. D& duac phitp in lai nh3ng bai vi&t hogc chucmg nguyen ven, xin fax yeu c iu clia ban ciing vtri d iy

dli th6ng tin cho Republication Department, Copyright Clearance Center, fax 978-750-4470.

Moi yeu c i u khhc v& quy&n vB giiy phitp, xin lien he viri NgAn hBng Th& gi&i the0 dja chi tren hogc the0 s6 fax 202-522-2422.

Trang bia: Mgt thiau nien duac hutrng lqi ich tir mgt chucmg trinh do NgAn hBng Th& gitri h6 tra tai Jakarta vBo d i u nh3ng n5im 1990 (Curt Carnemark).

ISBN 0-8213-4565-6

Library of Congress Cataloging-in-Publication Data

D6ng A: Phuc h6i vB phht tri&n. Ghm cA thu muc tBi lieu tham khio. ISBN 0-8213-4565-6

1. D6ng A: Hgi nhap kinh ta. 2. D6ng A - Chinh shch kinh t&. 3. Tai chinh - D6ng A. 4. D6ng A - ~ & n chinh tfi vB chinh phli. I. NgAn hBng Th& gitri.

T heo danh gia clia cac chuyen gia kinh t&, tuy v8n cbn khbng it kh6

kh5n, nhung n5m 1999 danh d iu sq phuc hhi kinh t& cCla ph in 16n cac nu6c Dbng A sau cuec khling hoAng thi chinh - ti&n te. Khbng k6 Nhet

BAn, thc do tang trubng kinh t& clia ch2u A dat 5,7%, cao han 3 l i n so v6i mirc

t5ng 1,9% cba n5m 1998. Sq phuc hhi manh mE nh i t di8n ra 6 Malaisia, Singapo, Han Quhc, Thai Lan. Rieng Inifbnesia, qu6c gia chju heu quA ngng n& nh i t clia khling hoAng, qua trinh phuc hhi c6 ph in chem han.

Phep mau nhiem nao khi&n cho qua trinh phuc hhi kinh t& cac n~r6c Dbng A d i h ra v6i t6c do nhanh nhu vey? Cac nu8c trong khu VLTC c in phAi vuqt qua nh3ng kh6 kh5n, thach thirc ilao d6 duy tri sq phuc hhi va t3ng bu.6~ phat tri6n? D2y la nh3ng v in d& d5 va dang thu hut sq quan t2m clia cac hoc gih,

cac nha nghien ciru, cac nha kinh t& trong va ngoai khu vqc. D6 g6p phin lam sang tb met s6 v in d& tren, dhng thbi cung tip them cho

ban doc nhCrng thbng tin va sh lieu m6i nhht v& qua trinh khfic phuc heu qu6

vh phuc hhi cac n&n kinh t& Dbng A sau can b5o khling hoAng thi chinh - ti&n te, NhA xuht bAn Chinh tri q~16c gia xui t bAn cu6n sach D8ng A: Phyc h2i vh phcit trign do met tep th6 cac tac giA thuec Ng2n hang Th& gi6i bien soan vA i n hanh thang 'N5m 2000.

~ u 6 n sach nay ra dbi tikp sau cu6n D6ng A: Con duhng d & n d i n plzuc hai cdng do NhA xuht bAn Chinh tri qu6c gia xui t bAn n5m 1999, nei dung tep trung ph2n tich s2u han cuhn trubc qua trinh ph~!c hhi tren c a c m$t: qu6n 19 tai chinh, duy tri tinh &nh tranh trong thuang mai vh d i u tu, c6i t8 cac ng2n hang va cac cbng ty, nh3ng vhn d& d$t ra trong cbng tac l5nh dao, di&u chinh chinh sach x5 hei vh b6o ve ngubi nghho, v.v.. Cac tac gi6 cuhn sach cbn vach ra chi&n luqc phat tri&n m6i cho cac n&n kinh t& trong khu vqc hubng t6i th& k$ XXI.

Nhu trong cu6n sach tru6c chung tbi dB neu, mgc dh c6 met sh danh gia va s6 lieu clia cac tac giA khac v6i danh gia va s6 lieu clia chdng ta, nhung chung tbi hy vong cu6n sach s6 la tai lieu tham kh6o b8 ich d6i v6i ban doc.

Xin gi6i thieu cuhn sach chng ban doc.

Thang 9 n2i;n 2000

NHA XUAT BAN CHINH TRI QUOC GIA

T6m tit niji dung . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .xi

1 . Sq phuc hbi dang lay lai dong ning . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Dong thai cfia su phyc hbi 5

Di s in cfia khirng hoing . v i nhhg diem d8 bi t in t h m g mdi . . . . . . . . . . . . . 12 Tir phyc hbi c6 tar mot nguygn t3ng t ~ h g cao hay khbng? . . . . . . . . . . . . . 16

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chb thich 19 Tai lieu tham kh6o . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

2 . QuBn Ig hQi nhap tai chinh . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21 Giai dogn thir nhit: c ic di6m d8 bj t i n t h m g xu6t hien . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 Giai doan thir hai: d6i ph6 vdi c u b khirng hosng . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 ~ i a i doan thir ba: con dlrang d in t81 phyc hbi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 Tinh thd cfia Trung QU& . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42 Cac thach thirc trong tlrdng lai cfia qua trirltl hoi nh$p t i i chinh . . . . . . . . . . . . . 44

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ChO thich 47 Thi lieu tham kh60 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Duy til tinh canh tranh trong thlrdng mai va dhu tlr . . . . . . . . . . . . . 53 ~ h O n ~ thay ddi mang tinh chu kjr trong thudng mai ...................... 55 Cac ydu t6 cd d u va chinh sach tac dong ddn kdt qu8 hogt dong t h m g mqi . . 59 XU huhg va c ic van dh vk ddu t~ twc tidp nu& ngoai . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 Tranh thfi t6i da nhn kinh t i tri thirc . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73 it luan . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77 Chfi thich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78 Thi lieu tham kh60 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78

4 . CBi t6 cic ngen hang v i cAc c6ng ty . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81 Nhhg cAi gi d5 hqp thdnh cu@ khirng hosng? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82 C% td ca d u tai chinh kef tir sau cu@ khfing h o h g . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85 Cac &ng ty d5 lam 5n ra sao? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ a c vhn dh va cic lua c h ~ n chinh sach . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

L5nh dao va sb hi31 doanh nghiep . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cu@ khdng hosng v i Trung QU& 108 Chlithich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . T i i lieu tharn khso 115

. . . . . . . . . . . . . 5 . Dap k g cac thach t h k trong c6ng t i c I3nh dao 117 . . . . . . . . . . . . . . . Cac sdc ep do cu@ khdng hosng tgo ra len thi chinh wng 118

Cac ap luc trong nu& va toin $u dbi h6i thay d6i trong chinh phd . . . . . . . . . 121 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . C6 th6 lam gi d6 c i i t i in &c th6 ch6 wng Nng? 127

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Cac xu hudng t m g lai c ia cbng tac I3nh dao 135 Chlithich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chc thich b6ng 137 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TBi lieu tham khso 137

6 . Diku chinh chhh sach xZi h6i va bAo ve ngutri n g h h . . . . . . . . . . 139 Tac dong c ia kh6ng hohng l6n 661 ngha. bat binh d h g v i hb gia dnh . . . . . 140

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phsn lihg c ia hi) gia dinh t& khing hosng 148

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Phsn h g cfia chinh phfi d6i vdi khfing hosng 151 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Nhijhg b i i h ~ c cho chinh sach x5 hiji 159

Cac chinh sach x3 hQi n h h b b ve nhikg ngua d6 b! t6n thudng . . . . . . . . . 161 Chlithich . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Thi lieu tharn khso 171

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7 . X2y dmg chien IUdc cho sy dieu m a 173 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mot k$ nguysn rnd t5ng tnfhg cao ? 175

2 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ h i 6 n l l r ~ c cho the ch6 va t5ng tnfhg 180 Nhhg sang ki6n da p h m g trong khu v@ vb mot nguysn

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . t5ng tnfhg rnd 188 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ~ l r 6 n ~ t d mijt chikn luge phat tridn rnd 191

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chli thich 192 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chli thich bsng 193

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . TBi lieu tham kh6o 194

hi c6ng trinh nghiGn ciru v& khu vqc g i n d9y n h i t clia chdng t6i - cu6n

D G ~ ~ A : Con d u h g d6n d i n phuc lz6i - duac i n hhnh v8o th6ng Chin KJ 998 thi 336ngA van dang phii chiu dqng. Cugc suy thoai vha m6i IGn

d&n dinh digm, t h i t nghiep b mirc cao n h i t trong 25 n5m qua va hang trieu ngubi bi ddy vho cHnh kh6n c h g . Ch6ng t6i cbng b6 t8i lieu nay khi tinh hinh dB sang s6a han nhiku: CGng cuac phuc hhi clia D6ng A d5 xu i t hien, v3ng chdc va ngubi diln trong khu vqc dB khfi han. Tuy th&, phuc hhi vsn disn ra kh6ng d&u - vtri IndGnGsia cbn tri tre va HBn Qu6c lai n6i trgi - va thu nhap clia ngubi nghko v in chua hoan toan duac phuc hhi. Nhung gib dAy, cac nuac d5 chuy6n t h viec quHn 19 cuac kh6ng hoing sang cfic v in d& d8i han v& phat

tri6n va giim d6i nghko.

Bao cao nay xem xkt qua trinh phuc hbi c6a khu vqc, danh g i g tinh b&n

v3ng c6a n6, va tim ra nh3ng thach thirc cin phii vuat qua b& qua trinh phuc

hbi 66 duac lilu dai va lan rang. Vey k&t luen 18 gi? Nhjp do va thbi gian phuc

hbi sE phu thuac vao viec lieu c6c qu6c gia cb thi&t lap nhang thd ch& mbi d&

d6i ph6 vtri ba thach thirc sau hay khbng:

Quhn 19 quci trinh tohn cdu h6a. Cac nubc vira phii quHn 19 nhfing l u h g v6n

c6 nhi&u khH ning bi&n dang manh, vira phi i canh tranh trong mat n&n kinh

t& toan chu, dqa tr6n tri thirc.

Hhi sinlz cdc doanlz nghiep. Sq sup d8 thanh he th6ng dB lam t6n hai nghi6m

trong d&n ngiln hang vh cac c6ng ty b IndGnGsia, Han Q U ~ C , Malaisia, Philippin

va Thai Lan - cbn 6 Trung Qu6c va Viet Nam, cac doanh nghiep nh8 nu6c cfing

ngay cang phHi dBi mat v6i canh tranh qu6c t&.

H ~ h g t& mot khk u8c x6 hbi mbi uh di&u chinh uai trb c6a chinh ph6. Ng

clia chinh phli ngay cang t ing va dbi h6i c6a cdng chdng v& tinh t h i n trAch

nhiem c6a gibi chinh trl ngay mat ltrn dB dua v in d& quin 19 nha nuirc dimg

trobc mat nai dung ph6t tridn mtri. Han n3a, cuac kh6ng hoing dB tao ra nhi&u

6p Iqc hcm d6i vtri chinh ph6 trong viec dHm bHo an sinh x2 hai vB dua ngubi ngheo tham gia vao qufi trinh t ing t r u h g .

Cii ti&n th& chk la diku trong tam d6 bikn tikm ning c6a DGng A thanh hien

thqc. Sq thanh cdng dbi hbi phHi duy tri duac dang lqc c6a ci i cach ma cugc kh6ng hoing d5 gay ra.

Chinh phli va nhiln dAn cfic nutrc trong khu vqc c?in luu t9m hcm d&n t6c do

phuc hbi. Trong nhi?ng trubng hgp kh6 khgn nhi t , hg dB d& ra nhi&u chinh sach mtri nhkm nhen nh6m lai sq t ing trubng. Ng9n hang ~ h & gi6i - v6i s u hap t8c c6a cfic qu6c gia, Quy ti&n te qu6c t k , Ng9n hhng Phat tri6n ch9u A va cfic nha

thi tra song phucmg khac - r i t t q hao dB ha tra cho nhffng n5 lqc cfia cac nuac

DBng A. Trong hai n im sau kh6ng hoHng, Ng9n hBng dB t ing gip d6i cam k&t

clia minh vai khu vqc, l6n d&n tr6n 9 tjr USD met nam. S ~ I dq an clia Ng2n hang

ciing tang hcm gip d6i, cbn viec cho vay vi muc ti6u xB hei va m6i truang d5

tang gip ba, vh Ng2n hhng ciing d5 cung tip r i t nhiku h8 tra ky thuet ciing

nhu cb v i n chinh sach. Mac dG mirc cho vay dot bikn nhu trong thai kjr khling

hoing sG nhanh chbng ah rn d i n , nhung Ng2n hang v i n tikp tuc cam k&t hap

tac 12u dai vai khu vqc.

Met 19 do la c6ng viec clia chung ta chua hoan t i t . Khoing 278 trieu nguai

d2n D8ng A v i n cbn phhi sang vai duai 1 USD met ngay, va 892 trieu nguai

sbng duai 2 USD met ngay. Theo nhiku cach, ph in c6ng viec khb khan - x2y

dqng th6 chk mai d6 n2ng cao mirc sang cho thk he sau - mai chi b i t d iu .

Jemal-un-din Kassum Ph6 Gicim d6c Khu ugc D B ~ ~ A - Thai Binh Duong Ng6n hhng ~ h b gi6i

I

TOM TAT N ~ I DUNG

M Gt lhn n3a, Ddng A lai 18 khu vyc tang trubng nhanh n h i t th& gi6i.

Di&u nay phAn anh cac chinh sach kinh t& vi m6 ph6i hap, tibp the0

met qua trinh di&u chinh khhc nghiet n h m g nhanh ch6ng va thyc

hien kien quy&t cac chinh sach ca cku nhhm ki&m ch& sy suy sup c6 he thang

ciia khu vyc t8i chinh vB cdng ty, l i y lai ni&m tin c6a cdng chung va s y chuy&n

minh trong thumg mai khu vyc, trong d6 phhn nBo c6 sy d6ng g6p c6a n&n

kinh t& qu8c t& dang khbi shc h m . D&n d2y, m8i quan tam lai chuy&n sang nh3ng vkn d& trung han. Lieu s q

phuc hhi c6 duqc x2y dyng tren mGt n&n t ing v3ng chhc hay khdng? Hay n6 sE bj nghi&n nht du6i sirc nang ciia sy phi hi& quA dai ding, nq chinh phii chbng

chi t , sy canh tranh m6i tren thumg trubng qu6c t&, vB nh3ng cam k&t khdng

duqc thyc hien v& viec ca chu lai ng2n hang vB doanh nghiep? Lieu sy phuc hbi

c6 bikn th inh mat k? nguyen m6i tang trubng cao hay khdng? CuGc kh6ng

hoing c6 lam thay d8i ca b i n chiin luqc phat tri&n ciia Ddng A, trong quan he

c6a n6 v6i n&n kinh t& tohn chu, trong m6i quan he ben trong ciia cac ng2n hBng

va doanh nghiep, va trong cach thirc 1x8 cdng chting lien he v6i chinh ph6 c6a

hq hay khdng? Hay sy phuc hhi chi khdi phuc duqc cac doanh nghiep nhu binh

thubng mB thdi? Nh3ng c2u hbi d6 18 nGi dung c6a bao cao nay.

V6i nhfing nu6c bi khiing hoing n$ng n& nhht - Inddnesia, HBn Q U ~ C ,

~ h i l ; ~ ~ i n , Malaisia vB Thai Lan - tri&n vong tang trubng dang bi de doa bbi

nh3ng khoin nq treo c6a cac cdng ty, nq chinh phfi nghy chng fang, vB sy b i t an m6i dhi v6i cac hG gia dinh. Tuy nhien, tir cu6i nam 1998, sirc chu m6i d2 c i i

thien lubng chu chuy&n ti&n m$t c6a cac doanh nghiep, giAm b6t cac khoAn nq

khdng sinh lbi cho ng2n hang ,vB cho phep mGt s6 ng2n hang c6 th& tai tip v8n. Phuc hbi kinh t& cfing d2 giii t6a b6t ap 1yc d6i v6i t8i chinh nh8 nu&.

Trai lai, tri&n vong c6a Trung Qu6c vB Viet Nam lai phu thuoc vao nh3ng sy

khdng chic chin c6a cuGc cAi cach chua c6 ti&n 1+ tir tru6c. Tang trubng nhanh

lien tuc s"e19m d8 dang han qua trinh chuy&n d6i cam go tir k& hoach sang thi

trubng ma khdng g2y ra mGt sy m i t gia dbng ti&n hay nh3ng r6i loan x5 hoi.

Thi dy, nhi&u cdng nh2n cac doanh nghiep nh8 nu6c mht viec c6 th& tim duqc

viec lam trong n&n kinh t& tu nh2n dang tang tnrbng nhanh. Trong t i t c i cac nu&, phyc hhi kinh t& sle tao them vice lam m6i vB cho phep

tikp tuc cdng cuoc giAm d6i nghko. Tuy nhien, di sAn ciia cuGc kh6ng hoAng - nhht la khoAn nq nang n& vB sy bht an l6n h m d6i v6i ngubi lao dong - dang

khikn qua trinh phuc hbi d8 bi i n h hubng bbi nh3ng thay d8i b i t ngb trong t2m

19 ciia cac nh8 dhu t u ho$c sy suy thoai kinh t& th& gi6i.

Duy tri nhip do phuc hbi, mb rGng them pham vi Anh hubng c6a n6, vB kQo

dhi thhi gian phuc hbi la nhfing diku thikt yku d& niing cao mirc s6ng va gi im doi nghko trong khu

vqc. Duy tri s q phuc hbi trong thep kjr t6i dbi hbi

phhi c6 nhftng ngubn tang n5ng s u i t m6i. N5ng

s u i t cao han phu thuoc vho cac chinh sach v ? ~ th6

ch& - cac th6 ch6 doanh nghiep, th6 ch i chinh ph6

vh th6 ch& x5 hiji. D6 bat duqc mirc tikm n5ng c6a

minh, c8c nu6c D6ng A sE phi i chi thien c8c th6 chi vB chinh s8ch trong ba linh vqc rong 16n sau:

qu in 19 qua trinh toan' chu h6a (nh i t la s q hiji

nhep v& thi chinh, thuang mai vh d i u tu), hbi sinh cac doanh nghiep vh h u h g t6i mat khk u6c

xSi hoi va vai trb cfia chinh ph5.

Qu6n Iy qua trinh toin &u h6a

Cac nuhc'd6i ph6 v6i kheng hoing kh8ng phhi b ing cach rut lui khbi qua trinh toan chu h6a ma

18 ch ip nhijn n6 va c6 g ing quAn 19 d6 tranh thfi

lqi th& cfia n6. Thay vi chun bu6c tru6c SIJ tq do

h6a thuang mai, cac chinh phli d&u mb cfia cac

linh vqc m6i d6 d6n nhen dhu t u trqc tikp cfia

nu6c ngohi vB khikn cac luhng v6n chu chuy6n

thuijn 1qi han - bing cach di&u tikt chung t6t hcm.

Nhfing han ch& d6i v6i lubng v6n rut ra ma cac

nu6c ap dung trong can khfing hoAng chi la

nhftng ngoai le, va chung chirng minh mot di&u: b ch Malaisia va Thai Lan, nhfing s q ki6m soat nhu

vey dB nhanh ch6ng duqc dB b6. R u n g Q U ~ C ,

th6ng qua viec xin gia nhep T6 chirc Thuang mai ~ h & gi6i c6a minh, dB dua ra nhfing tin hi& rlo

rang v& s q mong mu6n cSa nu6c nay duqc tham

gia shu rijng vho nkn kinh t& toan chu. Sq chuy6n bi6n 66 sE lam t5ng khA n5ng tikp can thi trubng

cfia hang nhep khzu, buijc Trung Qu6c phi i tuhn

th6 cac quy thc toan chu, va t5ng thEm hieu lqc cho cac cucc c i i cach hien nay trong kh6i doanh nghiep nh8 nu6c vh nghn hang. CAc n&n kinh tk

nhb trong khu vqc kh8ng c6 duqc s q chuy6n minh

nhanh ch6ng nhu th& d6 thay th& cac ch6 dij thuang mai d i y m6o m6 vh nhftng han ch& d6i v6i

bhu t u trqc ti&p clia nu6c ngoai - vh do 66 c6 nguy ccr tut heu.

D& ten hubng duqc 1qi ich c6a viec hiji nhep

manh mB vho n&n kinh t& tohn chu dbi h6i phAi h&t sirc chli trong d&n viec q u i n 19 nhftng nguy ca

khi gia nhap. Quan thm han nfta d6n viec gi im

b6t cac han chk ddi v6i thucmg mai, djch vv vB cac l u h g th8ng tin sB s i n sinh ra nhftng ngubn t5ng

n5ng s u i t m6i cho khu vqc.

~ b i sinh &c doanh nghiep

Trong ba n5m k6 tir khi kh6ng hoAng, c8c di&u luijt qu in 19 nghn hang vh doanh nghiep dB co s q thay b6i 1611. Ca chu khu vqc tai chinh dB duqc

diku chinh lai b hku h&t c8c nu6c bi kh5ng hoing. Nhung nhftng tikn tri&n trong viec gihi quy&t nhfing c5ng th ing c6 tinh he th6ng trong kh6i ngiin hang va doanh nghiep vgn chua x6a bb duqc nhftng s q kh6ng chic ch in dang treo la l h g trEn s q phvc hbi va tri6n vong tuang lai.

C6 ba v i n d& duqc n h i n manh dkn. Ngiin hang v6n chua duqc tai cbp v6n dky d6, di&u nay co th6 Anh hubng dkn viec gia han cac khoin vay, ma dhy lai 18 mot lqc luqng g6p phhn vho s q phbc hbi. CAc doanh nghiep van trong tinh trang nq nhn nang n&, v6i nhftng khoAn trA

1Sii ti&n vay dbn tich lai d&n mirc kh6ng th6 t r i n8i. Di&u d6 dSi lam han ch i uy tin vay v6n va co 15 c i k h i n5ng mb reng c6a cac doanh nghiep do khi mu6n ten dung nhfing c6ng s u i t chua sir dung nfia. Va cuoc kh6ng hoing dB lam t5ng mirc do sb hftu cSa nha nu6c d6i v6i nhi&u nghn hang va doanh nghiep 16n vho dung luc ma hhu h&t cac chinh phli d&u mu6n g i im d i n vai trb trqc tikp clia minh va chi dong mot vai trb di&u ti&t tich cqc han.

d R u n g Q U ~ C vh Viet Nam, vbn d& quAn 19 nh8 nu6c d6i v6i doanh nghiep, nq c6a c8c doanh nghiep va nhfing m6n vay kh6ng sinh lbi c6 xuht phat di6m it kjch tinh han. Nhung n&u c6 thi sE nghiEm trong han. Chung dbi h6i phHi c6 nhftng giHi phap g i n chat v6i nhftng cuijc c i i cach doanh nghiep nha nu6c va ngiin hang , met qua trinh dB duqc ti&n hanh s6m nhht b R u n g Qu6c vao n5m 1993 va m6i chi b i t dhu b Viet Nam. Cach thirc

chinh ph6 phAn irng trobc nh3ng nhigm vu nhy sE djnh hinh nhip do v8 tinh chi t bkn v3ng c6a qua trinh tang trabng trong c6 khu vqc.

H u h g t3 mot kh6 uirc x3 hQ m d vB vai tr6 cfia chinh phfi

Qua trinh di&u hhnh chinh trj dB thay d6i b nhiku noirc, nhong nh3ng d6i miri v& m$t th6 chk trong

thi chinh c8ng vB quAn 19 hanh chinh nho mbi chi b i t diu. Ap lqc ng5n s5ch - b i t ngubn tir ganh nang thanh toan cAc khoin nu mbi vh nh3ng thay d6i s5u s i c trong x2 hoi - vh qua trinh tohn c&u h6a d8 khi6n c8c chinh ph6 phAi trb nen higu q u i h m trong vigc quhn 1y chi ti&, sir dung ngubn nh2n lqc, vh xAc djnh pham vi cAc hoat dong va t6 chirc viec cung irng djch vu.

Chinh phli clia c6c nu6c bi khhng hoing d5 1hm nhi&u vigc d6 b io ve ngubi ngh'eo, nhcng n p b i dau y6u vh ngcrbi gih tnrbc nh3ng t h i t thobng c6a thj trobng. Cucc k h h g hoing d5 cho t h i y b i n th2n s q tgng trobng kh8ng phHi 18 mot giii phap thay thk cho met chinh sach x5 hoi h3u hieu d& h8 trq thi trobng. N h m g v in d& t o m g t q nho nhau dang dat ra cho Trung ~ u 6 c vh Viet Nam, ncri ca ch6 tru giup x2 hiji choa the0 kip douc v6i sq mb rijng pham vi hoat dong clia thi trobng vh s q thu hep c8c ch& d6 b6o tru clia

doanh nghigp nh8 nobc. Bang A dang di sau c5c khu vqc dang phat tri6n khac trong viec giup dTr c5c gia dinh b60 d i m cuoc s6ng cho ngubi gih. D6 d i m bAo nguiri nghko ciing douc huirng lqi day d6

ti3 sq tgng trobng dang doqc kh6i phuc lai thi chinh sach b moi nai d&u phi i 1hm thk n8o cho n&n giao duc c6 hieu.qu6 h m .

CQng dbng q ~ 6 c t i cb th6, g i ~ p d?r bkng tach tri&n khai mot khu8n kb6 khi6n cac lubng v6n d6 quin 1y vh it bi6n dong hcm, d8ng thbi tikp tuc

giim d i n c6c hang 1-80 thocmg mai. CBc t6 chirc trong khu vqc c6 th6 thlic d8y n h m g tikn bc v& m$t th6 ch6 bkng cach t6 chirc mot di6n dhn th io luan tip cao vb cAc giii phap c6a ch8u A d6i vbi v in d& c6a ch5u A vh dua ra mot khu6n kh6 cho c8c hanh dong chinh s5ch tgp th6 c6 sq ph6i hqp chung d6 d6i ph6 vbi c8c v i n d& lien quan d&n tohn c iu h6a. Tuy nhiGn, suy cho cung thi sq ti6n bij s E phu thugc vho sv hohn thien th6 ch6 trong bAn th2n tirng qu6c gia.

N&U D6ng A thhnh cbng trong vigc chuy&n d6i cac th& ch6 doanh nghicp, nha nobc vh xi3 h6i va n2ng cao douc n5ng s u i t thi khu vqc nhy sE l i y lai doqc t6c do t5ng trobng d2 c6 trong n h m g thgp kjr qua. Bi6n sq phuc h8i h8m nay thhnh sv tgng tnrbng bkn v m g vB doqc chia s(t rong r5i sE doa doqc 10 trigu ngubi thoat khbi cHnh nghko dbi vh n2ng cao mirc sang cho t i t cA moi nguEri.

An bao cao nay 18 mot cbng trinh tep th&. Richard Newfarmer d2 12nh dao nhbm the0 cac chl' dao c5a nhh kinh tb trobng vung £)eng A vh Thai Binh Ducmg, Masahiro Kawai, vh c5a Ph6 Ch6 tjch, Jean-Michel

Severino. Chocmg 1 vh 7 doqc vibt bbi Richard Newfarmer viri s q ceng tac dang k& c6a Christina Wood. James Hanson 1h tfic g i i chinh cfia chomg, viri met s6 phhn do Li Gang Liu, Sandeep Mahajan, Calos Serrano dbng gbp. Chucmg 3 do Milan Brahmbhatt vibt, viri s q d6ng g6p c5a Carl Dahlman, Dorsati Madani,

William Martin vh Christina Wood. Chomg 4 do Sanjay Dhar vi&t, v6i s q dbng g6p c6a Kathie Krumm vh S. Ramachandran. Cac t6c g i i c6a chamg 5 la Richard Newfanner vh Barbara Nunberg, cung viri cac dbng gbp c6a Naazneen Barma, Li-Gang Liu va Dana Weist. Chomg 6 do Tamar Manualyan - Atinc vikt, viri s q dbng gbp c6a Norbert Schady. David Bisbee bSi giiip dB r i t nhi&u cho cac tac giA trong qu8 trinh nghien ciru. Gloria Elmore la phu ta cho nhbm vh d5 ch& tac rc? nhi&u phien bHn nhap c6a bHn bao c8o nay.

B in bao cao nay d5 nhen douc rht nhiku s q gidp dB ti3 cac dbng gbp 9 kikn va s q h8 trq c6a Homi Kharas, Giam d6c Vv QuHn'ljr kinh t& va gi im 66i ngh2eo vung D6ng A vh Thai Binh Doung, vh t13 s q tham gia cha nhbm quHn 19 c6a

6ng. ~ h i & u can be khac c6a Ng5n hhng hi$ giiri d2 c6 nhi2ng dbng g6p quan trong: Charles Abelmann, Jill Armstrong, Benu Bidani, Hana Polackova Brixi, Craig Burnside, Steen Byskov, Amanda Carlier, Shaohua Chen, Stijn Claessens, Gaurav Datt, Simeon Djankov, Giovani Ferri, Christine Freund, Swati Ghosh, Alejandro Izquierdo, Bala B.N. Kalimili, Aart Kraay, Will Martin, Jo Ann Paulson, Sergio Schmukler, Su Yong Song, Peter Stephens, Limin Wang, L. Colin Xu, Alexander Yeats va Chunlin Zhang.

Nhi'ing d6ng nghiep doc b i n th io dSi d6ng g6p nhibu jr kiin vh hubng d i n d6c dung: Amar Bhattacharya (Ng5n hhng hi$ giiri), Nancy Birdsall (Carnegie Endowment for International Peace), Nora Lustig (Inter-American Development Bank), Mari Pangestu (Trung thm nghien ciru chiin loqc va qu6c tb, Ind8nEsia), John Williamson (Vien Kinh ti$ qubc ti$) vh Shahid Yusuf (Ngiin hang ~ h & gibi). Cac tac giA hkt sirc bikt m cac dbng nghiep tai Nghn hang va can b6 c6a IMF d5 dbng gbp y ki&n.

B in bao cao nay ciing nhgn doqc s q trq giiip thi chinh tir "CuQc gep gB ch2u A - a u " cho dq an " ~ h i & t lep mot cAch nhin chung v& tridn vong c6a n&n kinh

t& trong khu vqc". Sq trq gi6p tai chinh nhy, cung viri cac viec khac, d2 cho phkp-

t6 chirc met cuoc hei th io d6 th io luen chc vhn dki dinh hinh tri&n vong phat tri6n liiu dhi c6a £)6ngA. Nhi2ng tac g i i &i bhi vh nhi2ng ngobi tham gia t h io

luen 18 Mukul Asher (TroZmg dai hoc ~ u 6 c gia Singapo), Haryo Aswicahyono (Trung thm nghien ciru chibn luqc vh qu6c t6, Indanssia), Joel Bergsman (To

v i n visn, My), Romeo Bernar (Tu vhn vien,

~ h i l i / ~ ~ i n ) , Paola Bongini (Trubng dai hoc Thien

chlia giao Milan, Italia), Anne Booth (Trubng dai hoc London, Trung tiim nghisn ciru phucmg Ddng vh chiiu Phi), Bijit Bora (Hgi nghi Lien hap qu6c

v& thucmg mai va phat tri&n, Geneva), Yoon J e

Cho (Trubng dai hoc Sogang, HAn ~ u b c ) , Dieter

Ernst (Trung t2m DGng Tiiy, Hawaii),

Christopher Findlay (Trubng dai hoc Adelaide,

dxtriiylia), Jason Foley (Barents, Washington, D.C.), Junichi Goto (TrGbng dai hoc Kobe, Nh+t

Bin), Donald Hanna (Goldman Sachs, ~ b n ~

Cdng), Hal Hill (Tnrbng dai hoc qu6c gia 0x- triiylia), Elena Ianchovichina (Tnrbng dai hoc

Kansas), Sanjaya La11 (Trubng dai hoc Oxford),

Woropot Manupipatpong (Ban thu kL ASEAN, Jakarta), Warwick McKibbin (Trubng dai hoc qu6c gia Oxtriiylia), Hidenobu Okuda ( Trutrng

dai hoc Hitotsubashi, NhGt Bin), Mari Pangestu (Trung tiim nghisn ciru chi& luuc vh quhc t6,

Inddnssia), Stephen Parker (Vien ADB, Tokyo),

Graham Scott (Tu v i n visn, Niu Diliin), Andrew Stoeckel (Trung tiim kinh t& qu6c t&, Canberra, Oxtriiylia), Nguy8n Quang Thai (Vien nghien ciru

c h i h luuc, Ha Ngi), Shujiru Urata (Trubng dai hoc Waseda, Nhet Bin), Wing Thye Woo (Trubng

dai hoc California, Davis), Zainal Aznam Yusof (Vien nghien ciru chi& luqc vB qu6c t&, Malaisia).

B i n bao cao nay cfing duqc s y gi6p dB gian

tihp cha Chinh sach Phat tri&n ngubn nhiin lyc

(PHRD) va thi chinh d& thyc hien cac nghisn ciru

chung v& DGng A. S y gi6p d3 v& t8i chinh nay, b8n

canh nhBng vi$c khac, dB cung tip ngubn lqc cho

mot hai nghi tai Tokyo v& tai ca c i u ngiin hang va

doanh nghiep, do Vien ADB va Vien Ngiin sach va

Chinh s6dh ti&n t$ cfia B9 Tai chinh Nh$t B i n va

Nggn hang ~ h 6 giiri t8 chirc. Hai nghi nay dS1 cho

ph6p nh3ng nha hoach djnh chinh sach trong khu

vqc, c8c t8 chirc tai chinh qu6c t6 vh Chinh ph&

Nhat B i n chia s& cac thdng tin vB lam s&u s i c

them cac hi&u bi&t v& tai ca chu ng2n hang vh

doanh nghiep tai tirng nuirc.

BBn bao cao nay dii duqc Meta de

Coquereaumont vB Paul Holtz ciing viri

Communication Development Incorporated b i b

t+p.

Cu s6c dijc biet ma cugc khcng hoing kinh t6 (d Ind6nSsia) g i y ra da' tan pha tdt c6

nhdng gi ma 6ng Nana d i co. Trong thdi b i t dn clinh xa' hei va chinh trj n im 1998,

6ng Nana, chG cGa tam caa hang siSu th! nhd, khbng th6 ludng trudc dudc sl/ ta'ng ISn

det ngot va khbng th6 ki6m soat dUdc crja gia cs. Thdng tin tl'f n h h g ngl/di cung Ong

da' d6n qua muen. Sau cuGc bao loan thang Na'm 1998, do khdng nghi ngd gi c i , 6ng

Nana d5 khbng thay d6i gia cd khi moi ngudi d 6 x6 nhau di mua hang. Nhdng ngudi

ban 16 va nhdng k6 d i u cd da' mua t i t c i moi t h ~ I trong caa hang cGa 6ng. Do /a didm

khdi d i u cho thdt bai trong cdng viec kinh doanh cGa 6ng. V i i ngay sau, 6ng Nana

khbng con kh i na'ng mua hang cho caa hang minh n2a. dng dii bi 16 til50% d6n 80%.

Na'm caa hang cGa 6ng d5 phii dong caa.

- Mukherjee 1999, tr. 48

B a nrim sau khi hien tuqng "chAy mau" luBng vhn da lam dbng bat c6a Thai Lan syp 66 vh mEr man cho cuoc khling hoing DBng A, cac n&n kinh t6 trong khu vqc dB buirc vao giai doan phpc h8i ngoan muc. Trong

nrim nuirc bi thiet hai ngng nk nhi t do khfing h o h g - IndGn$sia, H&n Quhc, Malaisia, Philippin va Thai Lan - dq trii. ngoai h6i di5 tgng, dbng tikn dB 6n dinh va lSli s u i t dB @Am. Thi tnrbng tai chinh dFi daqc vqc day kh8 tht tir day do khfing hoing gay ra, va trong mot sh trubng hqp cbn cao han cA mirc truirc khfing hoing. Thi trubng c6 ciing tang hon 40% n8m 1999 (hinh 1.1). Cac nkn kinh t6 chuy&n d6i nhu Trung Quhc va Viet Nam, tuy dong luc c6 y6u di, nhung v&n tiAp tyc tgng trubng b mirc cao trong toan bo khu vqc. Cac n&n kinh t6 c6 thu nhap cao nhu ~ h n ~ CGng (Trung Quhc), Singapo va Dhi Loan (Trung Quhc) dang chuy&n minh manh mle. Via cac n&n kinh t& nhb dqa vao thucmg mgi clia khu vqc Thai Binh Ducmg, DGng Duung va MGng C6 cfing duac lai the0 ngon tri&u dAng cfia cA vung. S i n laqng tring - vtri n h m g t6c do khac nhau - trong t i t c i cac nbn kinh t6 lirn (hinh 1.2).

Th] truung c h h g khoan khu vyc d i kh6i phuc n im 1999 Ting t r u h g d i trb lai xu the"cG

C u c b vdn thj trubng c h h g khoan tinh theo USD Ta'ng tru6ng thuc ti 'nlm sau so vdi nim truck

Chis6 Thang Giing 1997= 100 %

- Ind6n6sia - Han Qudc - - Malaisia ~ B n g ~ d n g (~nrng ~ u b c ) , Singapo

2

0

-2

. - 0' 1997 1997 1997 1997 1998 1998 1998 1998 1999 1999 1999 T. Giing Thang Biy T. Giing Thang Biy T.Gi6ng Thang Biy T.Gi6ng Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3

1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000

~ g u h : S.6 lieu Ngln hang The gia. Ngu6n: Sd lieu Ngdn hang The' gi3i.

-6

Tuy nhien, v8n cbn nh3ng thach thirc. Qua trinh phuc h6i tuy kh6ng cbn mong manh n a a

nh~rng vhn r i t d6 bi tdn t h o m g trubc nh3ng thay d6i do s q thht thubng clia thj trubng vh nhang s v kien b8n ngoai. Va nh3ng lqi ich cSa n6 cting choa t r i lai mirc thu nhap nho cii cho ngobi

nghho. ~ h 6 t nghiep, tuy dii gihm, nhong v8n cbn b mirc cao ch~ra ch ip nhan duqc trong nhm nu6c

bi khGng hoAng va Trung Q U ~ C , cbn b Viet Nam

lai tang En. ~6 luqng ngubi nghbo b cac n~r6c khling hohng d% thng, vh dien d6i nghko trong khu vqc dB la11 rong. ~ h n ~ l6p trung luu ciing

chju thiet hai. Trong thbi kjl suy thoai, nhi&u gia dinh dB buec phi i chuy6n tikt kiem c6a minh thhnh ti&n met tr8n thi trobng tai chinh, va m$c

dh t h ~ trobng dB doqc kh6i phuc nhong gia trl

c6a chi cSa ho d8 suy gihm dhng k6. Trong toan khu vqc, nhBng vhn d& duqc uu

tiitn hhng d i u la duy tri nhip dQ phuc hhi, mb rong pham vi tac dong clia n6, vh keo dai thbi gian phuc h6i. D6 dat dlrqc nh3ng muc tiBu d6,

Malaisia, Philippin, va Thai Lan

chn trA lbi met s6 c8u hbi quan trpng sau day:

Lieu s u phuc h6i c6 doqc xay d ~ g g tren mot n&n thng v3ng chic hay kh6ng - hay n6 s6 bl

nghi&n nat dobi sirc neng cGa canh tranh toBn c iu ngay chng tgng, nhfing cam kkt kh6ng thqc hien duqc vb viec co c iu lai ngiin hang vh cac

c6ng ty, nq nhn cSa chinh phli tang dhn the0 tip s8 nh2n vB s v phi hi& quh kt50 dhi mh cuoc

kh6ng hoHng dh cho thhy?

Ngay cA khi s v phvc hbi k6o dai qua ngm 2000 thi n6 c6 khbi d i u cho mQt k$ nguyitn m6i thng trobng cao hay kh6ng? N&U c6 thi ngu6n tao ra

s q tgng trobng m6i 86 18 gi? D6ng A sE van

dong nho th& nho trong mot th& gi6i ma tri thirc - chcr kh6ng phi i vhn - dang trb thhnh met

dong lgc chinh d6 tang ngng su i t?

Lieu cuoc k h h g hohng c6 1hm thay ddi chi611 luqc phat tri&n vB nh3ng n&n t i n g the ch& clia £)eng A hay kh8ng - m6i quan he cSa n6 vbi n&n

kinh t& tohn c iu , giii phap nQi be gifia khu vuc ngsn hhng vB c6ng ty, vh cach thirc ngubi dAn

-8 v

liGn he vai chinh phli clia ho? ~ h i & u nam ntia,

n&u nhin lai, lieu p a i doan nay c6 th& duac

xem nhu mot thbi ky chuy&n d6i tao ra nhting

thay d6i th& ch& lan lao, hay chi dan thuhn la

mot thbi khic tam nghi giaa nhting di&u

thubng nhet?

Duang nhu d& trh lbi cho nhting c2u hbi d6,

mat ng2n hang dhu t u d2y d5 dua ra mat cai

nhin bi quan nhu sau:

~ 6 c do phuc hbi mirc tang trubng GDP n5m

1999 trong hku h&t cac nuac ch2u A d5 g2y ra

t2m 19 t q m5n v& mgt chinh sach. He th6ng

ng2n hang tan v3 v8n chua duac khic phuc

thba dang. Chi riGng di&u nay ciing s5 la mat

trb ngai cho s q t5ng trubng b&n vting trong vai

n5m tai. Nhung n6 v8n tikp tuc phu thuac vao

sq tang trubng dqa trGn xui t khdu, mat di&u

dang trb thanh n8i lo ngai lan nhbt clia ch2u

A. ~ & n kinh t& trong nuac v8n chua duac chi

cach vh t q do h6a nh im khai thac thGm cac

ngubn tang trubng dai han. (Credit Lyonnais

Securities Asia 1999, tr. 1).

Cuac di&u tra phbng v in cac p a m d6c doanh

nghiep dhu nam 2000 d5 cho thiy, han 60% tin

r ing n h m g n8 lqc chi cach khbng bi them l+.

Nhung han mot nira s6 ngu&i duac hbi b Nhet Bhn,

Han Q U ~ C va Thai Lan lai chm thhy ti&n trinh chi

cach dang m i t d in dong n5ng (Tgp chi Kinh ti Vi&z D61zg, ngay 10 thang Hai 2000, tr. 34).

Nhting nhen dinh nhu vi3y dubng nhu chua

chin chin. Lieu Dbng A c6 th& chuy&n th qua

trinh phuc hhi sang mat kjr nguyGn t5ng trubng

mai hay khbng cbn tuy thuac vao phAn irng clia

chinh ph6 d6i vbi hai ap 1qc dai han: toan chu h6a

va nhu chu clia ngubi d2n trong n~rac dbi duac

tham gia s2u rang han vao cac v in d& kinh t& va

chinh tri. Chuang nay b i t dhu bhng mat danh p a t6ng quan v& qua trinh phuc hhi, thho luen v&

nhfing di shn clia cuac khling hohng c6 nguy ca de

dpa sq phuc hhi, rbi sau d6 chuy&n sang nhting

thach thirc chinh, v6n la chli d& t6ng quat c6a bao

cao nay.

Dong thai c6a sy phuc h6i

Dbng A - bao gbm n5m nu& bj khling hohng; cac

n&n kinh t& chuy&n d6i clia Trung Qu8c vh Viet

Nam; cac n&n kinh t& mai c8ng nghiep hoa ~ b n ~

C8ng (Trung Q U ~ C ) , Singapo vh Dai Loan (Trung Qu6c); cac n&n kinh t& nhb thuoc khu vqc Thai Binh Duang, Dbng Duang vh Mbng C6 - t5ng

trubng 6,5% n5m 1999. Sau can suy thoai n$ng

n& - vai t6c da t5ng tmbng gihm 7,8% nam 1998 - t5ng trubng clia nam nuac bj khling hohng d5 dat

trGn 5% nam 1999. Han Qubc d5 vuat xa b6n

nuac bj khling hohng cbn lai vai t6c do t5ng

trubng trGn 10% n5m 1999 (bhng 1.1). d thai cqc

nguac lai, IndbnGsia v8n ckm chhng vai mirc t5ng

trubng duang khbng dang k&. M$c dti Trung Qu6c va Viet Nam tibp tuc t5ng

trubng t6t han hhu h&t cac nuac cbn lai trong khu

vqc, nhung t6c da t5ng trubng c6a hai nuac nay - n h i t 18 Viet Nam - d5 gihm sut, cac v in d& v& ca

ciu dang lam u am tri&n vpng clia hp. Cac n&n

kinh t& nhb clia khu vqc ciing d5 vuan 1Gn theo

nhting ngpn s6ng clia n&n kinh t& toan chu, dat duac cac thanh tich khh quan han trong n5m

1999, xet v& lai ich thu duac t h thuang mai, xu i t

khdu va ngay ch du lich ciing trb thanh mat ngubn t5ng trubng.

Cac nu& bj khirng hosng: Ind6ni3sial Han QU&, Malaisia, Philippin va Thai Lan

Cuac suy thoai b nam nuac bi kh6ng holing b i t dhu chuy&n huang th khohng nira cu6i n5m 1998

do ba nguyGn nh2n. Nhfing thay d6i trong chinh

sach kinh t& vi mb, trong khi tjr gia duac 6n dinh

trb lai, cho phep gihm 15i s u i t va khbi phuc lai mirc tiGu dung. Viec di&u chinh ca c iu manh me

d5 giup khbi phuc lai lubng tin dung va chi thien lbng tin c6a ngubi tiGu dung va cac nha dhu tu.

Va qua trinh phuc hhi c6a khu vqc, duac ha tra

bbi sq tang trubng manh b My vh ch2u AU, dB

lam tang mirc chu cGa cac nuac bGn ngohi. Cuac khling hohng dB g2y ra nh3ng thay d6i

nghiet ngB nhung ngin ngGi trong cac chi s6 kinh

Su phuc hbi dang lhy lai dcng nSng 5

BANG 1 .I Thay doi t h ~ c ti$ trong GDP cba D6ng A, 1996-1999

@)

~ & n kkinh tt&' Thuc Udc

1996 1997 1998 1999

Cac n6n kinh he bi k h h g hoing DBng A

IndBn6sia Han Qudc Malaisia Philippin Thai Lan

Cac nen kinh ht&'chuy&n dd Trung Qudc Viet Nam

Cac n6n kkinh hg'nh; Campuchia Phigi Lao MBng ~6 Papua Niu Ghink Qu in d60 S61BmBn

Cac n6n kkinh hg'm6ki cBng nghiGp hoa H6ng CBng (Trung Quo'c) Singapo Dai Loan (Trung Quo'c)

Cac nen kinh fg'c8ng nghiep Nhgt B i n

My

~ g u 6 n : Tai khoan quoc gia va sd lieu Ngdn hang he" giai

tk vl m6. Sq ra di ciia l u h g vbn va SL? sup d6 ciia cac d6ng ti&n dB lam suy gihm ciu trong nu&, thu hep nhap kh iu va ddy can c2n thuang mai tir

ch6 th2m hut nang n& sang thgng d u lun (hinh 1.3). Tir n5m 1996 dkn 1998, tai khoHn vBng lai cGa n5m nuuc bi kh6ng hoHng dB xoay chuy$n khoing 125 tjr USD td th2m hut sang theng d o (xem bAng 2.3 chuong 2). Sq chuy6n bibn nay d2 cho phep tich lfiy them d q trO - nhung v6i mat s ~ r hy sinh to I6n la suy giHm sHn l~rqng (khung 1.1), d i u t u t h i p va ti& dung giHm.

Trong cac thanh t6 chinh ciia c iu, s q chuy6n

h u h g trong ti&u dhng d2 ciing c6 them qua trinh

phuc hbi. Ti&u dhng t u nh2n bi thu hep trong

n5m 1998, manh n h i t la b Thai Lan, va nhe nhang n h i t la & Han Q U ~ C va Malaisia (hinh 1.4).

Gia t r ~ cha cHi bj mht do s q suy giAm cSa thi

truang v6n va cGa gia tri tai sAn rb rang dB lam giAm mirc ti& dhng cSa cac t i ng 16p trung luu va

kha giA b cac nuac nay. Nh~rng sau nira cubi n5m

1998, viec giim 1% s u i t va rnb reng chi tieu ngan sach b Han QU&, Malaisia vB Thai Lan dB b i t d?iu nhen nh6m len sq phuc h6i - vB dkn dAu n5m

1999, tieu dhng dB tgng, t r~rac hkt la thbng qua

chi tieu cha chinh phli rai sau 66 la qua tiGu dung tu nh2n. CH Ind6nesia va Philippin d&u khdng

t5ng chi ti& ng2n sach d&n mirc nghi6m trong.

Ind6n6sia thi thi&u v6n d6 t5ng manh chi ti& ciia

6 DGng A: Phuc hhi va phat tri6n

NBm nuac bj k h h g hohng d i co sudiiu chinh nghiet ng i - va phuc h6i nhanh

p hat chat nh#p khiu d i gop phan tao ra thgng d u thuong mai l h ... ... va lam ting d u trk. .... T j USD T j USD

l oo1 180 1

.. t ing long tin vao d6ng tit% ... 06ng t i 6 d u s ~ - Rupiah 120 - Won

- - - Ringgit 100 -- Peso - Bat 80

60

An

0 1 T. Gi6ng Thang BHy T. G16ng Thang BBy T.Gi6ng Thang BBy T.Gi6ng

1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000

... va cljng vm v l k mbrong tai khoa ... Can c i n ng in sach (%GDP)

4 3 1 1996 1 1998 2 1 1997 f2 1999

-3 -4 -5 -6 -7 -8

IndbnBsla Han ~ u 6 c Malalsla Phlllppln Th61 Lan

... cho phep nm l ing chinh sach ti& t@ ... LLii sui't danh nghia (%) - IndBnBsia

100 - Han ~ u 6 c

-- Malaisia 80 - Philippin - Thai Lan

60

40

T. Gi6ng Thang BBy T. Gi6ng Thang BHy T.Gi6ng Thang BBy T.Gi6ng 1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000

... d i tao ra dbu hl@u phuc h i ) Ting t ~ h g quy sau so vffl quy t ~ u c (%) - Ind8nB;;o.

l 5 I - Han ~ u 6 c - . Malaisia /

Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3 Q4 Q1 Q2 Q3

~ g u 6 n : so' lieu Ngdn hang he gid.

Sq phuc hbi dang Isy lai dong ngng 7

C i i gia c i a cu@ khing hoing I5 gi? va ngoai suy cho n i m 2001

Ddng A giirn mAt bao nhieu s i n luung do khing hoing?

Chia GDP thuc 16 hang n i m trong giai doan 1960-1996

thanh cac thanh 16 mang tinh chu kjl va mang tinh t ing

truang - the0 phuung phap c i a Hodrick va Prescott (1997)

- sE th iy xu hudng t ing ssn luung dai han. So sanh xu

hudng nay vui huung vijn dong thuc tk c i a s i n Iuung sG

cho bikt chi phi c i a cuoc khing hoing do bsng muc s i n luung bj mit . M xu hudng t ing trudng qua khu c6 th6

kh6ng bkn vang, nen xu hudng sau nirn 1997 duuc diku

chinh the0 nhOng du kikn t ing trubng c i a thi trudng trudc

khi nB ra khing hoing; c6n vdi giai doqn 1998-2000, du

bao v6 xu huung duuc dua tren k i t q u i du bao th6ng nhi t

Cac nuac bj kh ing hohng bOang A db chju t6n t h i t nnng n6

GDP thuc te'va xu thi'

IndbnCia

GDP thuc te'ddu ngubi (ham log)

Indbnesia, Han Q U ~ C , Malaisia va Thai Lan ganh chju

su mht mat s i n luung ldn do khcng hoing. Mgc dO dZ

phuc hbi nhung s i n luung nirn 1999 c i a n h h g nudc nay

v i n con kem xa xu hudng truuc khing hoing. S i n luung

c i a Ind6nesia g i im xu6ng nhiku nhht so vui xu hudng

t ing truang c i a no - 16,6%. Khosng cach nay c i a

Malaisia cho thAy su phuc hdi nhanh nhi t va manh me

nhit: n irn 1999, chenh lgch vk s i n luung b$ng 7,2% so

vui xu hudng truuc khing hoing c i a nuuc nay. Con s8 do

6 Han Qu6c la 12,9% va b Thai Lan la 14,5%. Trai lai,

Trung Qu8c va Philippin lai vuqt hun xu hudng dai han c i a

hai nuuc nay - ngay c i trong n h h g n i m khing hoing.

Han 0u6k

GDP thuc teddu ngudt'(ham log)

Malaisia Thhi Lan GDP thuc ti'dau ngu&i (ham log) GDP lhuc t6'dau ngubi (ham log)

9,1 8,7

9.0 8,6

8,9 8,5

8,8 8,4

8,7 8 3

8,6 8 2

8,s 8,1 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 - 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002

~gudn: S6 lieu Ngin hang Th6 giui.

chinh phli, cbn Philippin, v6n da ngap s2u vao nq manh mi3 nhht trong c8c c6u thBnh clia GDP va n i n , kh6ng c6 khA n5ng di vay vh cting kh6ng c6 cfing phuc hhi cham chap nhht. ~ & n gi3a n2m m i y nhu chu di vay vi cugc suy thoai b nu6c nay 1999, chi c6 b HBn Q U ~ C la d i u t u d8 g6p phhn kh6ng sau s i c l im . D ~ U tu. chju sq c i t gihm vBo s q tiing tmbng.

8 D6ng A: Phuc hBi va phat tri6n

Xu h u h g thit chgt ti6u dung d i d6i chi& 6 cac n u b bj khirng hoeng

Dong gop c ia chi ti& vao tHng t ruhg

IndBnesia

%

Han Qu6c

%

nblldhg Xud khhsu rong

Malaisia Philippin

Thai Lan

XU& khiu rong

PJgu6n: ~6 lieu Ngln hang he' gia.

Su phuc hbi dang lhy lai dong n h g

Tuy xu$t khsu d5 h6 trq cho cac nuirc D6ng A trong nh3ng nghy thang u am nhht clia n5m

1998, nhung viec gia tfing xui t khdu rbng khGng dong vai trb thuc d iy manh mE nhu nh3ng gi ma

su phh gia manh cac dbng ti&n trong lihu v9c dB

dq bao. Tai sao v$y? Vi don gia clia nh3ng hang

hod xuht kh iu chinh trong khu vqc dB sut, cbn

gi8 nh$p k h i u v5n b mirc cao, ghy ra mot cti shc

rnanh v& tjr 1e trao d6i t h u m g mai. D&n cuhi n5m

1998, cli sac v& t$ 1e trao d6i t h u m g mai dB

chuy&n huirng - lam cho qua trinh phuc hBi c6 hinh chi3 V. Nganh di$n ti? dot ngot bhng n8, do

d~rqc tidp th&m siic bbi n8i lo ngai v& s q c6 Y2K,

va con sht Internet va ngubi ti&u dung b cac nuirc

OECD ra sirc tranh thli mua s a n ~ 16c gia ri! (hinh

1.5). Dbng thbi, gia dhu dB duqc khGi phuc.

Doanh thu til xu i t lihdu cu6i chng dB b i t dau

tfing trubng v3ng chic va gop p h h vho qua trinh

phvc hki n5m 1999.

Viec kh6i phuc duqc lbng tin ciia n h i dau t u

dB dong g6p tich cqc vao chi thien can cAn thanh

. . . - .

Sin xu& c6ng nghiep cirag6ng A d i h6i phuc - vi du, mGc tiCu thu thiCt bj ban d i n

Trung binh truqt ba thang 1997=100

S i n xudt ccBg nghiep b Han Quo"c,

11 0

100

90

toan. Mpc du n5m 1999 dB c6 duqc thgng du tai

khohn v2ng lai l&n, nhung xuat khdu t5ng cung

dB keo theo s q l&n manh vh cau nhap k h i u di

cung v6i qua trinh phyc hki. Lubng v6n rbng

chHy ra d2 b i t dau giAm manh. Sau khi dat mirc

70 tjr USD n2m 1996, h a n g v6n t u nh5n chhy

vao dB b i t dau sut xuhng mdc - 60 tjr USD n2m

1998 va sau d6 d5 kha han b mirc - 23 t$ iJSD

n5m 1999. M$c du ngAn hang t u nh2n va cac t6

chirc cho vay khac tidp tuc thu hep hoat dong

n5m 1999, nhung dau t u gian tikp dB duqc phuc

hbi vao nila cuhi ngrn 1998 - vh tang ddn 8,5 tjr

USD n5m 1999 kern bhng 2.3 chumg 2). Luhng

van vao gian tidp tgng, chng viri viec ngubi ti&

kicm s i n sang dau t u vao thi trubng tai chinh da

cling c6 them cho sLr phuc hbi ctia c8 phi&u. Tinh

ddn cu6i n5m 1999, gia tri v6n thj trubng tai

chinh (tinh bing USD) b ~ b n ~ CGng (T'rung

Quhc), Inddnesia, Han Q U ~ C , Malaisia, Philippin,

DBi Loan (Trung ~ u 6 c ) va Thai Lan dSi t5ng han

50% (xem hinh 1.1). Dau t u trqc tidp nu6c ngoai

dB dat mot dinh cao miri.

Cac n&n kinh t6 chuydn dBi: Trung QU& vB Viet Nam

D ~ U n5m 1998, mot di&u r?, rang 12 Trung Q U ~ C dang diing truirc tinh trang chu nei dla qua y&u

kt. lqc thi&u phat dB lam thc do tang truirng

giHm xu6ng cbn 7,8% n5m 1998 va 7,170 n5m 1999. ~ 6 n y&u t6 sau c6 th& 18 nguyGn nhAn clia

tinh trang n8y. Thir nh i t , chi&n dich nfim nfim clia chinh phli

nh im hien dai hoa cac co. quan qu in 19 tikn te cu6i cung d5 ki&m soat dugc ki&u "ng2n hang

trung u m g dgc quy&nV trong mang lu6i chi nhanh rang 16n clia Ng2n hang Nhhn d23, nhb d6 d5 han ch& s q gia t5ng tin dung. Chinh quy&n cac tinh thanh d5 mht quy&n chp tin dung cho nhi3ng

(truc b6n phii) hoat dong hay doanh nghiep ma minh uu dBi, 80 9 di&u nay dB thuc d i y cuac chi cach cac doanh

1997 1998 1999 nghiep nh8 nu6c. Cuac chi cach tidp theo d6i v6i

~ g u 6 n : JP, Morgan. cac ngAn hang thuang mai quhc doanh d5 dua ra

n h h g quy djnh nghiem ngat vk vi$c cho vay, khikn cac ngiin hang phai chiu trach nhiem v& cac

k i t quH hoat dong tai chinh cha minh, th$m chi cbn c6 d iu hi$u rang buec trach nhi$m cha ngubi giam d6c v6i cac khoin nu kh6 dbi. NhCrng dong cu khuy&n khich m6i nay, chng v6i s q thiku ving

niing luc quin ly trong vi$c dinh gia chinh xac r6i ro tin dung d2 buoc giam d6c cac nghn hang

phHi hkt sirc then trong dhi v6i chp phat tin dung. Vi cac ng6n hang clia nha nu6c rht kh6 cho cac

doanh nghiep n8ng dong ngoai qu6c doanh vay van n6n vi$c gia t5ng tin dung rbt han ch&.

Thir hai, qua trillh cai cach doanh nghiep nha nu6c vB giBm bi6n chi nha nu6c dB lam tgng do bht 6n cho cac he gia dinh, bing chirng la mdc

ti$u diing db thi dB giim sut. Thir ba, vi$c giim manh gi8 thu mua nbng s in , phin anh chi& hutvng chung c6a gia c i hang hoa th& gibi, va k h i niing thu hut lao dong vao cac nganh cbng nghi$p nbng thbn bi han chh d3 lam suy y&u t8c do tiing trubng thu nhep va ti& dGng nbng thbn. ~ u 8 i

ngu6n g8c t b Dbng A. Chinh ph6 Trung Qu8c dii phan irng lai b ing

nhiiu bi$n phap m6i kh8c nhau. Chinh sach tikn t$ dB duuc n6i lbng hun vao thang Sau 1999, v6i

12i s u i t duqc c i t giim 0,75%. D& kich thich xuht khgu, chinh ph6 d8 tiing mirc uu d5i thuk gia tri

gia tiing d6i v6i hang xu& kh6u th6m 2,95% vao thang Biy - l i n cu6i chng trong hang loat nhang

lkn tiing mGc uu dHi thu& trong niim 1998, mac

dti t6ng gia tri uu d8i thu& v&n cbn t h i p hun tjr trong nghm dinh cha thub gi8 tri gia t5ng trong nubc d8nh vao s i n xuht. Thang Tam, chinh phi1

d5 thbng qua mot khoan ng2n sach b6 sung tron gbi tri gia 60 tjr nhiin d6n t$ d& t8ng cubng kich thich chi ti$u nghn sach n8m 1998. Chinh phh

ciing d3 tgng lumg cho cbng chdc nha n~r6c va tiing cutmg cho cac ngiin hang nh6 vay. Niim 1999, ti$u dhng d2 6n djnh, nh3ng khuy&n khich

c6a chinh ph6 dH c6 hi$u lqc, xu& khsu rbng va d iu t u dB 16n manh, nhb d6 tht c i cac chu thanh clia GDP dH gbp phkn lam tiing GDP (hinh 1.6).

cGng, tang trubng xu& khdu, tuy r i t ngoan muc Nh5ng k&t quA nay d2 ngiin chan duuc cac vao n8m 1997, nhung dH l ing xu6ng n8m 1998, phan doan tr&n thi tr~rbng r ing d6ng nhiin diin t$ do Bnh hubng ciia s q suy giHm kinh t& ciia Han s5 bi pha gia trong mot thbi gian ngkn sau d6. Qu6c vB Nh$t BAn vh do m i t khA nang canh ~ h 6 n ~ d6c Ngiin hang Nhgn dhn diiy dH ph<1

tranh v& gia v6i cac sAn phdm canh tranh khac c6 nhan vi$c thay d6i gia tri ciia d6ng nhiin diin t$

- -* - - = -- - - ~ i ' t ch cac thanh t6c1ia GDP d6u gop ~ h i n vao t ing trlrchg cBa Trung ~ u 6 c n i m 1999

Ting t r u h g GDP (%) W n g gop cccia chi !!&I

vao tang tmhg (%)

15 Tibu ding c6a hij gia dinh 8 14 7 13 6 12

5 11

10 4

9 3

8 2

7 1 6

I L 0

I -I

~ ~ u d n : ~6 lieu Ngin hing ~ h 6 gi3

$1:' phuc h8i dang 1 i y lai dong n h g 11

trong n2m 2000. C h g viri tinh hinh xuht kh6u nkn kinh t& nh6 clia khu vqc Thai Binh Doang, khA quan h m vh dbng yen Nh$t len gia, diku nay D6ng Doang va M6ng C6. Kh6ng gi8ng viri cac dS g6p ph in xoa diu n8i lo sa c5a t u nh2n va c6 th& d5 giup chi thien tinh hinh tai khoin v8n niim 1999. Ng2n hang Ddc ghn d2y dB tinh toin r ing, khA ngng giAm gia dbng ti&n han 10% trong vong sau th8ng tikp the0 dB gihm ti? 22% vho thang TAm 1999 xu8ng cbn 14% cu8i nam 1999 (Ng2n

hang Dirc, 1999). Viet Nam tang d& c6 tang trubng, tuy c6 chgm

han, trong n5m 1999. Sau thbi kjr tiing t r o h g

manh khoAng 8,6% mot n8m trong ~ a i doan 1992-1997, t8c d6 tang trubng dB tut xu8ng cbn 4% n5m 1998 vh 1999, do cac y6u t6 b6n trong va s g giAm sGt vk chu d6i viri xuht khdu. T6c do t5ng

n8ng s u i t cham chap trong linh vqc c6ng nghi$p do nha nuirc lam ch6 dao va linh vqc dich vu cbn bi diku tikt manh la nhi3ng nguyen nh2n chinh. Sq giAm sut lien tuc trong ch hai linh vqc nay trong niim 1999 chi doqc bh lai bing cac vu thu

hoach boi thu trong n8ng nghiep. Vi ghn 60% xu i t khgu c5a Viet Nam la d&n cac nuirc khac b ch2u A nGn s q phuc hbi cGa khu vvc 18 rht thi6t y&u d6i viri tang trubng cfia nuirc nay.

Tuy n h i h , n6u kh6ng c6 nhang chi cach ca chu

s2u s i c han thi Vi$t Nam c6 th6 kh8ng chia sk duac h&t s g phuc hhi viri khu vqc. D iu t~ tir t i t

cA cac ngubn vgn tikp tuc suy gihm: chinh ph6 (do mc?c huy dong nguhn thu thhp), doanh nghi$p nh8 nuirc (do phhr~ thu nhep d& lai doanh nghi$p

it va tinh phi hi& quA k6o dai), khu vgc ngoai qu8c doanh va dhu t o trqc tikp c6a noac ngoai (do bi diku ti&t qua nhiku). Dhu t u trqc ti&p cha nuirc

ngohi c6 th& b i t d i u khbi sic, nhung qua trinh giAm birt di&u ti6t dB khi6n cac d8i th6 c i ~ a Vi$t Nam trb n6n h i p d i n cac nhh dhu t u nuirc ngohi

han. Tuy th&, cugc chi cach ma chinh ph6 dang ciin nhhc c6 th& gifip ddy manh t8c do tiing trobng

clia Vi$t Nam.

qubc gia bi kh6ng hoAng, s q di xu8ng trong giai doan 1997-1998 b cac n&n kinh t& nhb nay ch6 y&u b i t nguhn tir cac tac dong thuang mai nhiku han la sq ra di c5a lubng v8n. ~ u i n dAo S616mBn d5 phAi ganh chju mot cuoc suy thoai nghiem

trong khi c iu vb du ljch vh g6ttir c8c nuirc lang

gikng c6 thu nhGp cao - ma di6n hinh la Nhet BAn - giAm manh. Qua trinh phpc hhi cha Papua Niu

GhinG tir sau nan han han do hien t ~ ( m g El Nino gay ra n5im 1997 d5 bj han ch6 bbi s q thay d6i b i t 1qi trong tjr 1$ trao d6i t h o m g mai d6i viri hang xuht khdu chinh clia nuirc nhy (vhng, dhng, dhu) va bbi xung dot trong nuirc.

d M6ng C6, cAi cach nhhm cAi thi$n m6i trobng cho tiing trubng t u nh2n dB sa lhy do g8p phAi s q thay d8i bht lai trong tjr 1e trao d6i t h u m g mai d8i viri nhi3ng mat hang xuht khdu chli lqc c6a nuirc nhy (vhng va clang) n8m 1998- 1999. ~ ~ u b n thu cho ng2n sach vh dq t r 3 qu8c t6 @Am, ca chu v8n vay c5a nhi3ng ng2n hang thuang mai lirn dku x iu di. Chc chinh sach trong nuirc y&u kkm ciia Campuchia vh Cong hoa d2n ch5 nh2n d2n Lao trong nhi3ng niim trohc khling hoAng dB lam cho tinh hinh ng2n sach ngay mot xhu di, chinh sach ti&n t$ lbng 160, lam phat gia tang vB dbng tibn ngay mot y6u k6m (nhi3ng diku nay cbn bi trhm trong them bbi s g pha gi8 cfia cac dbng tibn do k h h g hoAng gay ra). NhCing chi thien sau nay b cA hai noirc d6 x u i t phat tir ch8 tjr 1$ trao d6i t h u m g mai khA quan h m , c i u v& xui t khdu manh h m va cac cuac chi cach trong nuirc b i t dhu c6 tac dung. Campuchia, Lao, M6ng C6 va Papua Niu Ghine d5 c6 mirc t5ng trubng 3- 4% n8m 1999. Phigi, khbi s i c nhb nganh du ljch

vh s g phuc hbi c5a nganh sAn xuht dubng, dB t5ng trobng g i n 8%.

Di s6n c i a khing hogng - va nhilng - -

CAc n6n kinh 16 nhb: khu v w Th8 Binh Dudng, diem d8 bi t6n thlrdng ma Dbng D~rdng v5 Mbng ~d

Cuoc khiing hoAng dB d& lai hai di sAn: mdc nq

Sq phpc hhi clia khu vqc d5 g6p phhn vqc day cac nhn cao vh s q b i t 6n 16n han cho cac he gia dinh.

12 DGng A: Phuc hbi va phat tri6n

N6 cfing bii lam cho khu vqc dg bi t6n thoong hon troirc nh3ng cii s6c tir b6n ngoai.

MIIC nQ nAn cao

Nu n i n chbng ch i t bii tao ra nhsng thach thirc

miri b6i viri khu vqc. Mirc nu cao c6a cac doanh nghiep b5 Bn vho thu nhap. Nu kh6ng sinh lbi lirn

buec ngBn hang ph6i mb rong viec cho vay, nhung lai han ch& ngubn v6n c6 th& cho vay. Trong mot s6 qu6c gia, khu vqc c6ng ba nu ghp ba lhn mirc trA nu c6a thbi kk trobc kh6ng ho6ng.

NBm nobc bi kh6ng ho6ng v3n choa hohn tht qua trinh bau 661-1 b& chi& gi6m b6ng cBn 68i thi sAn qu6c gia cha minh, ca cku lai nu vh hhp thu

nhilng khoAn 18 v6n kkm theo, ti& hhnh s i p x&p lai hoat bong vh ch& bo sir hau. DBy 1h nh3ng diku c6 th& tao ra khA ngng t5ng n5ng sukt lao dong

trong toong lai. Ngiin hang bi di: nang b6i nhiing kho6n vay kh6 dong ma tinh d&n cu6i n8m 1999 b2 18n b&n 35% b Inbenesia, 20% b Hhn Qubc,

10% b Malaisia va 40% b Thai Lan. Ubc tinh chinh thirc b Trung Qu6c cho bi&t nu khdng sinh lbi chi&m 25% (mac du cac tinh toan c6a ca nhBn boa ra con s6 cao hon nh&u). Qua trinh sdi bong nhkm gAi quy&t nh3ng khoAn nu khdng sinh ltri nay c6 th& bdy mirc nu c6a chinh phh vout xa mirc hien tai. Nu c6a chinh ph6, do nh3ng khoAn ciru trq thi chinh vh chi ti6u gBy thBm hut b6 kich chu gBy ra, dB tBng 16n b&n 35-50% GDP b Hhn Quhc, Malaisia vh Thai Lan - vh 90-100% GDP b Inbdnesia vh Philippin. Mirc nu c6a chinh phh 6 Trung Qu6c cting tBng, chi&m 30% GDP.

Tuy nhi6n, s q phuc hki dB gi6m thi&u bouc tac bong ti& cqc c6a nh3ng khohn nu cbn treo la lirng. Mirc chu m6i b& tBng them lubng tikn mat cho c8c cdng ty, cho ph6p ho b i t dhu thanh toan mot s8 nu, hoan mot s6 khac vh tim ki&m viec g6p them v8n c6 phkn b& gi6m birt he s6 bbn bdy. QUA thqc, lubng ti&n met c6a nh3ng cdng ty hhng bhu b2 trb n6n v3ng chic mot cach bkt ngtr (choong 4). Sq phuc hbi manh mle vh xuht khdu tang nhanh ngm 1999 bii khi&n chc c6ng ty nhy trb n6n

c6 gia h m - vi gia tri tai sAn c5a c h l i ~ g tang - vh

cling c6 them ca cku bku t o c6a ngBn hhng.

Vi cac yeu chu thi chinh trong giai doan dhu c6a sq phuc hbi gi6i han 6 mirc bAm bAo v8n luu bong vh kh6i phuc lai mirc tan kho, va vi c6ng s u i t choa sir dung h&t cho phkp c6c doanh nghiep

bap irng bouc nhu cku n6n loqng v6n cho vay cfia

ngBn hhng chi tgng ir mirc khi6m tan. Vi du, he s6 sfi dung c6ng su i t b Thai Lan, tuy bii tgng l6n, nhung h&t n5n-i 1999 ciing miri dirng b mirc 62%. Ngay cA HBn Qu6c cfing chi s 6 dung h&t 81% c6ng suht, tinh b&n cu8i n5m 1999. V&n ckn ph6i xem x6t bi&u gi se x6y r a khi c6c doanh nghiep phHi mb rong c6ng sukt m6i b$ tho6 miin nhu cku.

SIJ phyc hbi ciing cbn ph6i dva vho thi chinh cha chinh ph6 b& giAm nhe Bp lqc do nu nhn gay ra. Ngay c6 nho th& thi nBm nobc bi khhng hoHng cfing phii giAm mirc thBm hut ngBn sach c6a ho tir 1-3% GDP (so v6i nBm 1999), bap img met t i

trong l h hon trong t6ng chi ti& dhnh b& tr6 lBi, vh tao ra nhilng khoAng tr6ng chinh sach mdi thdng qua viec gi6m nhc mirc nu nhn cu6i ccng (choong 5). a bBy, viec ti&p tyc duy tri tBng trobng c k g lai la bi&u c8t y&u. kt k& s q c6ng c6 ngfin sach chn thi&t nho cfing sle ti&t kiem bouc cho c6c noirc bi khfing hoAng tir 0,6-1,8% GDP n&u t6c

tang t n r h g c6a ho cao hon 2% - chir kh6ng phHi chi ngang bing - so viri 1% suht thqc (choong 5).

d Trung Qu6c vB Viet Nam, nu treo it c6 khH

n8ng gBy cAn trb cho t5ng trobng hon 18 viec chn phHi xBy dqng mat th& ch& miri b6 h8 tru cho nhang bong ca khuy&n khich c6a thi tnrtrng. Ghn 40% doanh nghiep nha noirc c6a Trung Qu6c lhm Bn kh6ng c6 lBi, va nhilng khoAn nu khdng thanh toan doqc cao ngay cA so viri ti6u chudn c6a cac nobc bi kh6ng hoAng. Chinh ph5 b2 bk xoirng met chomg trinh tach tht cH cac khohn nu kh6ng sinh lbi r a ngohi thi kho6n cha ngBn hhng (b& cac cdng ty chuyen vk qu6n 19 thi s6n gi6i quy&t) vh tai chp van cho cac ngBn hhng. N&U tihp tuc duy tri doqc tBng trubng nhanh, chinh phli sB c6 th& khuy&n khich ngBn hang cho cac doanh nghiep nBng bong vay v6n (chir khdng chi d m thuhn lh bAo nh3ng kho6n nu kh6 bbi tir c6c doanh nghiep qu8c doanh tri tre), tach cac kho6n nu kh6ng sinh

Su phuc hbi dang lhy lai dong ngng 13

lbi ra khbi tai khoin clia ho, lanh manh hoa he

th6ng thi chinh khbi cac khoHn na kh6 dong. Tang trubng vsn cbn bi kim nkn duiri ganh

n$ng cfia s ~ r thi&u hieu quh ngay mot tang trong cac doanh nghi$p nha nuirc, khbng duac san sk birt nhb s q mb rang kinh t& cha khu vqc ngoai qu6c doanh cbn dang b~ tr6i buac - di&u nay st3 khihn chi cach kh6 khan them v& mgt chinh tri.

Sq b i t 8n Idn hatl d6i va cAc ho gia dinh

Sq b i t 6n gia tang duac d$c bi$t cinh bao trong cac hi3 gia dinh c6 thu nhiip t h i p vh 6 thanh thj. Trong n5m nuirc bi khling hohng vB Trung Quhc, s6 ngubi s6ng duiri mirc giiri han ngheo d6i qu6c t& 1 USD mat ngay (tinh the0 ngang gi8 sirc mua nam 1993) d2 tang len d in 13 tri$u ngubi trong giai doan 1996-1998, dua t6ng s6 ngubi ngheo cfia Dbng A len tiri 278 tri$u (bing 1.2). Trong s8 nay, 213 tri$u la ngubi Trung Qu6c. Vi 150 trieu ngubi khac miri chi vu'at len tren mirc d6i ngheo trong mat thgp kjl truirc khfing hohng - 60 trieu ngubi b DGng A va 90 trieu ngubi Trung Qu6c - nen khu vu.c nay d2 c6 nh6m ngubi s6ng g in mirc ngheo kh8ng la. Cuoc suy thoai d2 lam s6 phan cha ho them hip benh vi c iu v& lao dong chbng xu8ng va t h i t nghi@p gia tang, n h i t la trong khu vqc thanh

thi. Trong cac noirc bi khhng hoing, nhiku ngubi lao dong cbn tr& va chua bao gib phHi trAi qua mat cuoc suy thoai nghiem trqng nao. d Trung Qu8c (va Vi$t Nam), nan t h i t nghiep dB tac dong d&n nhfing ngubi lao dong cao tu6i hcm - mat s i n phsm phu dau dirn cfia qua trinh ci i cach doanh nghiep nha nuirc vh gi im bien ch& nha noirc. Trong cA hai nh6m nuirc nay, nh3ng ngubi t h i t nghi$p miri dang dirng truirc s q b i t 6n ngay cang tang vk viec lam vB thu nhgp.

I3ang viec tao them cbng an viec lam, mb reng kinh t& sE mang lai ni&m hy vong cho ngubi lao dong va xoa d ~ u birt s q b i t 6n. hit nghiep d5 giAm trcrlg nHm nuirc bi khfing hoing vB 8n dinh b Trung Qu6c. tpc duy tri sq mir rang la di&u c8t y&u d6 khbi phpc lai mirc thu nhap dB m i t cho n ~ r b i nghho. Cbng cp giAm ngheo hfiu hi$u n h i t la mb rang kinh t i , mot qua trinh sB tao them vi$c lam va tao them c i u v& mat thir ngubn lqc ma ngubi ngheo c6 shn n h i t - db la SLIT lao dong.

N&U tang truirng dat mirc 5% mat n8m cho d&n n5m 2008 va duac chia s& binh d ing thi s6 ngubi nghko 6 Dbng A (k6 c i Trung Qu6c) sE giHm tllr 278 tri$u ngubi xu6ng cbn 84 tri$u ngubi. Nhung tang trubng cham han b mirc 3% m6t ngm va ph2n ph8i thu nhiip xhu di (viri mirc do b i t binh d ing t2ng them 10%) thi dhn nam 2008 st3 dsy

Bing 1.2 Doi ngheo 6 D6ng A, 1987,1996 va 1998 (Trieu nguu;)

Gi& han ngheo doikhu vuc 1987 1996 1998 Trigu % ..

it h m 1 USD/ngay

DBng A 417,5 265,l 278,3 13,2 5,O DBng A trd Trung Quo'c 114,l 55,l 65,l 10,O 18,l

Trung Q U ~ C 303,4 210,O 213,2 3 2 1,5

It han 2 USDIngay DBng A 1.025,3 863,9 892,2 28.3 3,3

DBng A tru Trung ~ u 6 c 299,9 236,3 260,l 23.8 10,l

Trung Q U ~ C 752,4 627,6 632,l 4,5 0,7 - - .- . - . .

Ghi chi: Duang gi6i han ngheo doi qudc td cd djnh b muc tuang G~i7 3 1 L',3!'nfiB. j theo ngang gia suc mua n im 1993. Uuc tinh cho Trung 0u6c

dua vAo phin phdi thu nhgp; dieu chinh d6 co phin phdi tiku dljng bing cach sir dung muc tieu dljng binh quin tr6n dAu ngudi lay tu di6u tra hb gia dinh.

Duung gidi han ngheo doi qu6c gia c ia c6c nudc thi khac nhau; xem b6ng 6.1.

Ngubn: Tinh toan c6a nhin vien Ngin hang Thd giui.

14 DBng A: Phuc hbi vB phAt tridn

229 trieu ngubi vao c inh d6i nghko (xem chumg 7). Hun n3a, nh6m ngubi b thanh thi, tuy ddng dAo han va c6 hoc thirc hun, lai c6 xu hutrng y&u c i u mirc dich vu cao h m d6 gi6p ho ch8ng d3 duqc vtri nhftng th5ng t r im cSa thi trubng - va dbi hbi c6 ti&ng n6i ltrn horn trong quh trinh ra quy&t djnh d& d i m bAo phPn 6nh duuc lui ich c6a h?. T5ng trubng kinh t& la di&u kien thibt ybu cho nhftng nhbm ngubi nay, nh3ng ngubi khdng d6 s i n sang chip nhen lGng 1E sq c i t giim ti&n luang khi c6 nhftng cti s&c mdi.

DGng A d$ bi t6n t h u m g tru6c nh3ng cti sac t h b@n ngoai, nhung the0 nh3ng chch ma vk ca b i n la kh6c v6i thbi ky trubc k h h g hoing. Trong t i t cA nh3ng thiet hai cSa nb, sir ra bi ao ao clia luting tikn nbng, v6n la nguy&n nh2n gAy kh6ng hoing, ciing s6 t rh bb cho khu vqc mat trong

nhftng ngubn ltrn n h i t g2y ra sq d8 t6n thuang cAa khu v9c. Nq nubc ngohi nghn han c6a khu vqc t u nh2n sE giim xu&ng mirc t h ip , dq tri? qu&c t& sle vuqt h m mirc tru6c kh6ng hoing. ~ b t quA la he s& gi3a nq ngin han vh dq tri? n6i chung sE giim manh (hinh 1.7). Tuang tq, s q ph8 gia d6ng tikn sE l h k giPm gih tri c6a luqng tikn n i m gi3 bing ngoai te dang tim cach bb di dot ngbt. CA hai y&u t& nhy sE gitip kh6i phuc lai lbng tin cAa chc nh8 d i u t u b ing chch gi im b6t s q y&u k6m cria khu vqc tru6c nhilng s? di chuy&n b i t ngb cfia v6n.

Nhung sq phuc hhi vhn cbn phu thuec vho chi vbng ludn qu6n ma t5ng trubng b5 giii ph6ng ra - va met cugc suy thohi toan c i u c6 th& dio nguuc chi vbng bb. Cac cdng ty hien dang thanh toan duuc nu n i n va b i t bhu ti&n hanh dhu t u c6 th& dgt ngat bi ph8 s in . Chinh phli v8n dang phu thuac vho cac ngubn thu l8nh manh d& trA nq lai c6 th& b i t ngb phi i c i t giAm chi ti&u x5 hbi hay

7-. ---- - - - . - - - - - --t - - --i > -

Nu ngan han con thgp hcm nhi6u so vai truac khirng hoing

~ i 6 n theo nghia rdng/du tr2

("A)

Trung Qudc

I 999 Trung Qudc

a Malaisia

1999

1 ggg Philippin 1997 Ind6nQia

1999

u 0 50 100 150

NU n g i n han/dc, W (%) Ghi chi: Sd lieu thang Sau 1997 v6 thang Sau 1999. ~ g u & : ~8 lieu Nghn hdng he' giui.

Su phuc h8i dang lhy lai dong n5ng 15

cac khoin quan t r ~ n g khac. Cac nhh d i u t u mui n6i 16, t a cuoc khling hoHng sE nhanh chAn hon nhiku. HQ dB s i n sang b6 di ngay khi c6 mot dhu hieu b i t 1qi nhb nhi t . Ngubi nghbo vh nh5ng ngubi g i n ngh&o khi t h i y thu nh4p c6a minh bi giAm sut c6 the si5 thi&u kien nh in han vtri chinh ph6, ca quan dang buoc ho phHi tikp tuc hy sinh han n3a. Do t i t c i nh3ng 19 do 66, viec tikp tuc keo dai s q phuc h6i hien tai ttri tuang lai kh6ng chi 18 mong muan ma cbn 15 chn thi&t.

Tir phuc h8i c6 tiri mot nguy6n tang t m h g cao hay kheng?

Lieu s q phyc hhi h8m nay c6 th& phat tridn thhnh

mot s q mb rong kinh t6 b&n vdng vh duuc d8ng

dHo moi ngubi chia sB - mot s q mb rong duqc do

b ing hhng n5m chir kh6ng phHi hhng qujr - hay

khdng? Ciiu t r i lbi phy thuoc vho vi$c D6ng A sE phHn irng nhu th& nao truCrc hai xu th& sau. Mot

met, thuang mai, d i u t u va thi chinh, chng vtri

nh3ng ti&n be kh8ng Iubng truCrc duuc trong giao

th6ng vh th8ng tin, dang lien k&t chet chE cac thi

trubng tren toan th& g 6 i - mot qua trinh duuc goi

la tohn CALI hoa. Mgt khac, ba thiip k9 tang truhng nhanh d5 mang lai nhdng ti&n be to 16n

trong giao dyc vh gia tang mirc c6a chi, diku 66

phat sinh them nh3ng dbi hbi mui cSa thng 16p

thhp vh trung luu mu6n duuc tham gia nhiku hcm

vho qua trinh ra quy&t dinh v& met kinh t& vB

chinh tri, ciing nhu trong thanh quH clia t5ng trubng kinh t6.

TrGn nhiku khia canh, cuoc khling hoing hien nay c6 thk xem nhu mot thht bai clia cac nuirc D8ng A trong viec d6i ph6 vtri hai xu th& nay. Dung la s q bhng nd cuoc kh6ng hoing co thk trqc tikp 19 g i i b ing n6i hoHng loan thi chinh c6a cac nhh d i u t u trong nu& vh qu6c t&, nh3ng ngubi dot nhien lo ngai cho s6 ph&n cac khoHn dku t u gian tikp c6a minh. N h m g chinh viec tao ra nh3ng y&u kem v& mat ca c iu - tgng manh cac khoin nq ngin han, vuut xa so vdi mirc du t r 3 qu6c t&, mot khu vqc tai chinh van hhnh y&u kern trong vai trb trung gian thi chinh d6i v6i chc

luhng v6n vao qu6c t6 vh t q nh$n thhy dang dirng truirc mot s q mht cAn d6i ghe gum gi3a thi sHn c6 vh thi s i n nu, va cac c8ng ty c6 he s6 dbn bdy qua cao vh dang phAi d6i met vui s q thay ddi ISi s u i t vh tj. gia - d5 cung chp thu6c nd cho s q bhng nd. Sq sup dd c6a dhng bat Thai Lan d5 chAm ngbi cho cuoc kh6ng hoing khu vgc, mot s q kien phHn anh t h i t bai cfia cac nuirc chiu tac dong trong viec quHn 19 qua trinh tohn chu hoa (chuang 2).

Tuy nhien, n h i n manh qua mirc vho viec qu in 1y qua trinh hoi nhep thi chinh c6 thk xem nhe mot thay ddi quan trong khac: s q chuydn ddi c6a chinh n&n kinh t& toan chu. ~ & n kinh t& toan ciu dang thay d6i nhanh ch6ng tir mot nkn kinh t& dqa tren trao ddi t h u m g mai cac sHn phdm n8ng nghiep va c8ng nghiep sang mot n&n kinh t& ma cac hoat dong dqa vho tri thirc dang la dong lqc manh mle n h i t (NgAn hhng ~ h & giiri 1999b). Vai trb ngay cang quan trong c6a c8ng nghe s i n xuht vh sHn phdm, s q Ien ng8i clia dich vu, vh s q mb reng theo chp s6 nhAn clia th6ng tin, vui t u cach 18 mot nguhn nAng cao n2ng su i t , dang lam bi6n chuy&n th& g 6 i ma trong 66 DGng A dang phHi canh tranh. Ngay cH khi cac nudc DGng A rut ra duqc bhi hoc v& cach quHn 19 cac lubng thi chinh toan C ~ L I thi ho v&n phHi chuy&n h u h g chi& Iuqc phat tri&n c6a minh d& dHm bHo mot mirc tang trubng cao lien tuc.

Dbng xu th& dhi han thir hai - do s q niing cao thu nhep, qua trinh d6 thi hoa vh nh3ng ci i tihn trong nkn giao duc mang lai - dB giao thoa v6i qua trinh toan c iu hoa trong thbi kjl kh6ng hoing, thuc ddy nh3ng nhom quy&n lqc kinh t& m6i tim ki6m s q tham gia sAu rang hon vho chinh tri vh tinh t h i n trach nhiem cao han tir cac th6 ch6 nhh nuirc. Mat di&m bao truuc cho s q thay ddi nay lh s g lirn manh nhanh ch6ng c6a bao chi, phat thanh, truybn hinh trong toan khu vqc. S q lien k&t c6a chc thi trubng th8ng tin dai chung tohn c iu 13% tikp them sirc manh cho xu th& nhy. Ngoai nh3ng lqi ich 66, cac phuang tien th8ng tin dai chung cbn vach trhn tinh trang tham nhting ngay cang 10 ligu cSa quan chirc nha nubc va gibi chirc chinh tri.

Mot y&u t6 khac 1h s, bang nd c6a Internet,

16 DGng A: Phuc hhi va phat tri&n

met phumg tien mang lai cho thng 16p trung luu nhf?ng t6n thht 16n lao t i ip sau s q thay d6i det thiinh thj trong toan khu vqc ngukn thbng tin m6i - va la nhllrng kenh m6i d& ho boc 10 minh. Dbng thac thir ba la sq vuan d$y ciia cac t6 chirc phi chinh phii va cac doan th& x5 hei ma n h & u t6 chirc c6 muc ti& chinh tri khac v6i chinh cpy&n. ~ u 6 i chng, ngubi diin s6ng ngoai d n g thii d6 ciia cac nu6c dang dbi hbi c6 met vai trb 16n

h m trong viec phiin b6 ngu8n lqc vh quin 19 nhh nu6c, di&u nay dB giiy ra ap lqc dbi hbi phi t$p trung hoa.

Cuec khiing hoing dB bec 10 s q t u m g tac qua lai @f?a hai lqc luqng nay. Han Qu6c va Thai Lan phhi chiing d5 tranh duqc cuoc khiing hoing x5 hei dB tirng lam Indbnesia dieu dirng nhb c6 niing

lqc th& chi cho nhf?ng thay d6i chinh trj. Trong 30 niim tru6c khiing hoing, Indbnesia dii c6 nh3ng ti& be vuqt b$c, dua duqc 30% diin s6 thoat khbi

cinh d6i nghko. N h m g nu6c nay dB thht bai trong viec dua cac nh6m m6i tham @a vao qua trinh quin ly nha nu6c va trao ngay met nhi&u cac hoat dong kinh t& then ch6t vao tay th& lqc gia dinh - cho d in khi s q hap phap ciia chi do Suharto chi cbn phu thuec hoan toan vao khh niing chinh th& nay d& c6 th& tiing lumg hang niim cho t i t c i moi ngubi. Philippin dB tao di&u kien cho ngubi diin duqc tham gia siiu rang h m , nhung vgn phhi chju nhf?ng tac deng phhn !qc t h cuec khiing hoing b cac nu6c lang @&ng.

Lieu Dbng A c6 th& lfiy lai vh duy tri 18u dai mirc tang trubng cao nhu trong qua khir hay khbng cbn phu thuec vao viec cac nu6c trong khu vqc d6i ph6 ra sao v6i qua trinh toan cku hoa va nhffng dbi hbi m6i duqc tham gia quy&t djnh ciia quhn chung. N h m g lqc luqng nay sE lam niy sinh ba thach thirc d6i v6i chinh sach trong tumg lai: do la quhn 19 qua trinh toan cku hoa, hki sinh cac

doanh nghiep va ti&n t6i met kh& u6c x5 hei mbi.

Qusn 19 qua trinh tosn &u hoa

Sau khi thu hut duqc nhllrng l u h g v6n 16n trong b8n niim hoijc nhi&u han nf?a, b8n nu6c chju tac dong siiu s i c nhht ciia khiing hoing - Indbnesia, Han Quhc, Malaisia va Thai Lan - dB phhi chju

ngot trong tiim ly ciia cac nha dku tu. Sq trimg phat d6i v6i n h m g bu6c di sai lkm v& chinh sach th$t n$ng n&. Xet v& phin irng ciia cac nha d%u t u tru6c hanh vi ciia nhffng ngubi khac thi sq ngng nk 66 cung ching kern so v6i cac khia canh n&n t ing khac. Khu vqc dB duqc vqc d$y t h khiing hoing nhb cac nha dhu t u - c i trong nu6c lgn nu6c ngoai - @b diiy thht t h u h g h m , s i n sang cao chay xa bay v6i s q nhay ben c6 duqc tir kinh nghiem vha qua.

Thach thirc ciia viec quin ly qua trinh toan cku hoa la phii ten dung duqc 1qi ich ciia n6 ma khbng phii t r i cai gia qua b i t do s q chuy&n hu6ng dot nget ciia ngukn v6n hay nhf?ng cu s6c thumg mai. Di&u nay dbi hbi Dbng A phii thqc thi cac chinh sach kinh t& vi m6 va chinh sach ca chu d6i v6i cac lukng v6n the0 hu6ng khuy&n khich sq 6n djnh ciia chung. Di&u 66 cung c6 nghia la phii dua ra nhllrng lqa chon cho cac n&n kinh t& chuy&n d6i - Trung Qu6c va Viet Nam -

nhkm gihm thi&u do riii ro khi he th6ng tai chin11 y&u kern ciia h? sE phii duang dku v6i chinh nhffng lqc luqng dB tan pha cac nu6c bl khfing hoing. Trung Qu6c trong chimg mqc nhht djnh dang di t i ip con d u h g cii tach, thumg mai va mirc do mb ciia vk tai chinh trong met s6 linh w c dB tao ra met xu th& khbng th& tranh khbi the0 hubng hei nh$p v& tai chinh. Tri&n khai met chumg trinh cu th& d& quhn ly qua trinh nay - va tranh bi @an doan - s6 vhp phii nhf?ng vhn d& kh6 khiin v& nhip be vh trinh t q ti&n hanh (chumg 2).

Tiing cubng xuht khdu, ch"oqa chinh ciia t5ng trubng trong nhllrng niim ky dieu, dB c h h g lai trong @ai doan 1996-1997 b hku h&t cac nu6c Dbng A. Trong met s6 trubng hqp, sq gihm sut nay c6 th& la do cac y&u t6 ngin han, nhung s q tang trubng cao d&u d$n qua cac nBn, van da mang lai sq thinh vuqng cho khu vqc, sE khbng c6 gi d im bAo duqc nf?a. ~ h u & quan cao danh vao met s6 s i n phdm nhht djnh vh hang logt cac hail ch& d6i v6i dku t u trqc ti ip ciia nu& ngohi dB kko dai sang nhllrng n8m 1990. N h m g cac khu vqc khac dB niing cao dang k& k h i niing canh tranh thumg mai ciia ho - va them chi cbn vuqt cA

Ss phuc hhi dang 1hy lai dijng n5ng 17

D8ng A trong cac chinh sach dhi ngoai ciia hg. Ngay trong cung mat vung, Trung Qubc dB tham gia hoi nhiip thuang mai the0 con dtrirng clia chc nuirc lang gi&ng, va do d6 tao ra mot lqc Iuqng mai tr&n thi trubng th6 gi&i - lqc lugng nay c6 th& lam x6i mbn thi ph in cSa cac nu6c Ddng A khac. Han niia, thuang t r~rang qubc t6 dang nhanh ch6ng chuy&n h~rang sang trao d6i nh3ng s i n ph im c8ng nghe cao va cac nganh cCng nghiep dua tr&n tri thirc. Vi vey, phAn irng chinh sach khdng chi dhng lai b thuang mai va dhu t u (chuang 3).

~ 8 i sinh cac doanh nghiep

Cuac khling hoing d5 d& lai sau n6 nh3ng ngan hang vB c8ng ty pha s in . Nhu dB thhy, cac nu6c ch~ra hoBn t i t qua trinh dau d6n nhhm chi& giim bing c2n dbi tai s5n qu6c gia, ca chu lai na va h i p thu cac khoHn 18 vdgn k5m theo, v8 ti&n hanh s i p xkp lai hoat dong v8 hinh thirc sb h3u, nhcng c6ng viec cb th& giii ph6ng sirc s i n xu i t tuang lai.

~ h i & u met he th6ng tai chinh vttng manh, s q phuc h8i s5 phHi dirng truirc nhfing thay d6i b i t ngb trong ca chu dhu t u do c8c nhh dhu t u n~r&c ngoai dot ngat lo ngai v& n2ng lqc tra na clia cac c8ng ty - nhu cuec khling hoing tai chinh vao thAng Biy 1999 ciia t$p doan Daewoo HBn Qubc dii cho thiy. Kh6ng c6 met k6 hoach xLi. 19 na cdng ty v i tai ca c iu hoat dgng thi nh3ng c8ng ty c6 nhi&u k h i n2ng dirng v3ng ciing khbng duac coi 18 c6 uy tin di vay. Quan trong han n3a, nh3ng mon vay m6.i sB khdng duac sir dung met c5ch hicu q u i nh i t , di&u nay c6 t8c ddng d8i han ti&u cuc dhi viri t2ng trubng.

Phpc hbi tir nhang c5ng th ing mang tinh he thang trong khu vuc tai chinh bao gbm: ~i~ lai ni&m tin clia nha dhu t u b ing c8ch can

thiep v8o nh3ng t6 chirc tai chinh y6u k6m d& bio v$ nguiri giri ti&.

~ i 6 n khai mot chi6n luac khdi phuc va tai tip v8n.

T2ng cubng ki&m tra, giam sat trung han. Chi tidn cac quy djnh d& d i m bBo chirc n5ng

q u i n lj7 nh8 nuirc v i t8i chinh duac thqc hien thba dang.

XI? 19 v8 ca c iu lai nhting thi s i n bi thiet hai. Ca ciu lai c8ng ty kh8ng chi c6 nghia 18 ca c iu lai n(r cba chting, ma cbn ph5i chuy&n dBi hoac giBi th6 nhirng cdng ty hoat deng k6m hi$u quH. D8i viri c i ng2n hang v8 c6ng ty, ca C ~ U lai c6 nghla la nh3ng ngubi chb nao khdng c6 k h i n2ng t r i nu sB phi i tir bbb quy&n ki&m soat vhn va c6ng ty. Met qua trinh tuang t q dang dign ra trong khu VLW

nha nu&c b Trung Qubc va Viet Nam, nai ma c5c doanh nghiep va ng2n hang dang ti&n hAnh n h h g cHi cach d6 c i t giHm t i n t h i t v8 18m sach bHng can dhi thi s i n cila hg.

Nhlp do va phuang t h ~ c giii quy6t tinh trang m i t khH n2ng thanh toan mat cach he thbng sB Bnh hubng ddn t6c d(i vh tinh b&n v3ng c5a t2ng truirng trong tuang lai. Nguy hi&m c6 th& d i n tir moi phia. ~ i k n hanh qua chgm s u a m t2ng chi gia ph5i trH dhi v6i ngubi d6ng thu6, Ap dgt chi phi I&n cac t6 chirc trung gian va lam n i n lbng dku tu . ~ i 6 n h8nh qua nhanh lai c6 nguy ca gay ra nh5ng chi phi kh8ng c in thikt cho chinh phli va l5ng phi nhting n5ng luc cbn sirc s6ng cfing nhu. nh3ng tai n2ng quBn 13. T~rang tv, n6u cach giii quy6t 13 ciru tra tai chinh cho chS sir h3u c8c ng2n hang va cdng ty nhhm cb gang ddy nhanh tbc da phl~c hbi thi n6 c6 nguy ca d m ra met tin hieu r ing chinh phli s5 bh d i p thua 12, do nh3ng quy6t djnh dhu t u sai lhm - met dong ca chic chin d& cho nh3ng hanh vi nhu th6 tai d i h .

d& lieu Ifnh vqc q u i n 19 nha nuirc ddgi viri ng2n hang va cdng ty c6 thay d6i hay khdng cting khbng k6m phhn quan trong. N ~ U ngan hang rii bb trach nhiem giam sat cac khoHn vay clia minh, va cac nh6m kinh t& hay cac gia dinh Ian duac phkp n i m gi3 ti&n gllri tir c8c ng2n hang c6 li&n quan hay nh3ng nguBn lqc t13 cac c6 d6ng thi&u s6 thi t2ng t r u h g kinh t6 trong tuang lai s b a i vao tinh trang kh6 kh2n. Mat khbi luqng 16.n tai s i n clia ng2n h8ng vh c6ng ty thuec vh nh8 nubc, va cach thirc m8 nh3ng t8i s i n d6 duac tu nh2n h6a c6 th& tao ra met hinh thai ph2n phbi t8i s i n m6.i cho cac t11& he tikp the0 - ciing nhu ti&n trinh hoat dong kinh td (clluong 4).

H U h g tdi mot kh6 ~ d c x% hoi m3i

Ciic nu6c trong toan be khu vuc D8ng A d5 t r i i

qua nhi3ng thay d6i 16n lao trong l'inh vqc quHn 19 nhh nu&. Ap lqc d in ti? nhiku phia. Vi ng c6a chinh ph6 dB tang ghp d6i, thgm chi ghp ba, nen t8i khoin t r i IEi chi&m mot tjr trong 16n trong chi tieu cbng cong. Diku n8y dE tao ra s ~ c Bp m6i d8i v&i cac khoHn chi tieu khbng d6 t r i 1% - met suc 6p chi cgng th%ng them khi chc chinh sach thi kh6a chuy6n ti? kich chu sang giim thim hut. Chinh ph6 kh ip nai dku tim cach chi tieu nhiku han. Mot mat, nhiku ngobi dE cHm th iy noc doc ciia nan thht nghigp va mu6n c6 met 1116 an toan x% hai v3ng chic han d$ bHo ve ho tru6c thi trubng toan chu h6a d?iy bi6n dong. Mat khac, viec duy tri khH ning canh tranh tren thi trubng toan chu dbi hbi phHi cung tip mot cach hieu quH ca sb ha t i ng va giao duc. ~ u 8 i cung, ngubi diin, v6i s u trq giup c6a nhang ti6n be trong tq do bao chi, ngay cang kh6ng chip nhan tinh trang tham nhting c6a cac quan chirc. it cH nh3ng ap lqc nay dgt ra yeu chu d6i v6i chinh ph6 phHi diku chinh vai trb c6a minh, xac dinh lai chirc ning ciia cac th6 chi nhh nubc nhim phvc vv hi& q u i va h 3 ~ 1 dung h m , dhng thbi t5ng them tinh thin trach nhi$m c6a cac th6 ch6 d6 (chumg 5).

Qua trinh toan chu h6a ciing dang tao ra Bp Iuc m6i d6i v6i chinh ph6 d6 d i m bho r ing ngubi nghho doqc bho ve khbi sq xu6ng d6c trong nhi3ng llic kh6 kh in va duqc hoirng 1qi ich c6a s q t ing trubng trong nhQng ltic thinh v u g g . Cubc khhng hoing dB bec 18 nhi3ng lhhgng trong mang lo6i an toan x5 hoi. Cung v&i sq tang trubng trong thi trubng lao dong thanh thi va sq "gia din dhn d i n c6a cac x5 hei Dbng A, dubng nhu dB xui t hi$n met yeu chu m6i v& mang lubi an toan xB hoi vB

he thang huu tri. Met di&u khbng kem phhn lo ngai la ngay trong nhi3ng n5m hoang kim, thu nhap c6a ngubi nghho dB t2ng khbng nhanh bing thu nhep c6a nhting ngubi giau c6 h m trong nhiku nu6c Dbng A. Khi tRng trubng nghy chng phu thuec vho ky nang va ki6n thirc, chu khbng phii sirc lao dong hay lao dong bd sung cho v8n thi nguy ca ngubi ngheo bi ddy ra khbi qua triph t5ng trobng khbng hk thuyen giim. ~ h u vk lao dong c6 ky nang s5 t ing nhanh hon lao dong kh6ng c6 ky ning, va chenh lech vk tikn luang s5 rong them. Nguy ca n8y cang nhhn manh them

vai trb quan trong c6a chinh ph6 va nhQng tac dong ma chinh sach thu chi cila chinh ph6 tao ra d6i v6i viec dua cac nhbm thu nhap thhp tham g a vao qua trinh t ing trubng hay loai ho ra ngoai 16 (chumg 6).

Lbi giHi cho ciu hbi vk do dai c6a qua trinh phvc hki b Dbng A v8 lieu khu vyc nay c6 th6 tq dua minh vao met kjr nguyen m6i tang trubng cao hay khbng phu thuoc r i t l&n vho vigc khu vyc nay quin 19 qua trinh toan chu h6a n h ~ r thb nao, lieu n6 c6 the hbi sinh met khu vuc doanh nghiep dang chiu t6n t h i t nang n& hay lrhbng, va lieu n6 c6 thanh cbng trong viec ti&n t6i met kh& u6c x5 hoi m6i kh6ng. Chuang 7 sle xem xet tikm n ing dai han c6a khu vqc vh t6m t i t lai nheng ki6n nghi c6a bao cao nay vb nhang chi cach th6 chi c6 tac dong dbn t ing trubng vB giHm d6i nghko.

Chli thich

1. Vdi r n k p h i gia danh nghia 40% hogc han thk n5a, xuat kh iu d!f kikn si5 tang 20 dkn 25%. ~ i & u nay d3 khBng x i y ra bbi 15, cho du tdng kh6i Iuung xu i t kh iu tsng, nhung gia c i d5 giirn rnanh rnC. C6 bbn nguy6n nh5n gi6i thich cho cir s i c gh6 gdrn vk t i l e trao d6i thuung rnai nay clja khu vuc. Thd nhit, cac n&n kinh tk DBng A

co rnuc do hoi nhap rht cao, do do suy thoai trong mot nuuc nhanh chong Ian sang cac nuuc Iang gikng, g5y ra mot su suy g i im t$p thk. Thirhai, susuy g i im clja khu vuc, ceng them vdi suy thoii cha Nhgt Bin, d3 keo gia d hang h o i gi&n xubng, trong do co gia gao, cao su va d iu. Th6 b2, su d u thua n5ng II& s i n xu i t trong cac

nganh dien th, nhbt la nganh b i n dsn, d3 khikn gia cA g i h xu6ng

dudi c i rnirc san - nhung nhang rnst hang xu i t kh iu nay lai chikrn rnQt tjl trong Idn trong xu i t kh6u hang chk tao clja Han ~ u 6 c va Malaisia. ~ u 6 i cDng, viec gia tBng xuit kh iu dot ngot tu cac nuuc

trong khu vuc v& n h h g loai s i n pharn canh tranh nhau d2 lam giirn gia cca t i t c i . Cli s6c v& tj, le trao d6i thuung rnai nay hup suc v&i c12 s6c v& viec cac lu6ng vbn chiy di d3 khokt s5u thhrn cai h6

suy thoai han r n k ngua ta tubng.

Tai lieu tham kh6o

Credit Lyonnais Securities Asia. 1999. "Eye on the Asian Economies." Global Emerging Market

Deutsche Bank. 1999. Emerging Markets Weekly, September 17. Hodrick, Robert J . , and Edward C. Prescott. 1997. "Post War

U.S. Business Cycles: An Empirical Investigation." Journal of Money, Credit clnd Banking (U.S.) 29 (February): 1-16.

Montes, Manuel F. 1998. "The Currency Crisis in Southeast Asia." Institute o f Southeast Asian Studies, Singapore.

S q phuc hbi dang lfiy lai d@ng ngng 19

Mukherjee, Nilanjana. 1999. "Indonesia: Consultations with the - 1 9 9 9 b . World Development Report 1998/99: Knowledge Poor." Paper prepared for World Bank Global Synthesis for Development. New York: Oxford University Press. Workshop, 22-23 September, Washington, D.C. -. 2000. Global Economic Prospects and the Developing

World Bank. 1999a. East Asia: The Road to Recovery. Countries. Washington, D.C. Washington, D.C.

20 DGng A: Phuc hhi va phat trign

Biy gid la cu6i thang Ba va Alfred Ho, Giam ddc Cdng ty lnvesco ~ d n ~ Cdng, dang 6

trong met t i m trang lac quan. "Cac hie"m hoa mang tinh he thang tai ch iu A da g i im

din, Ho tuy4n b6. "Da d6n luc xem xet cac con bai va dgt C ~ C . C i c cdng ty hogc s6

tidn hanh csi t6, gism bdt cac ganh ngng nd nin, hogc la ph i ssn". N i m ngoai Ho

khdng dam kkdng dinh di6u gi vdi cac khach hang cfia minh. "N im nay tdi co the" noi

vdi ho r ing tdi se khdng lam cho cac ban 16 v6n: Ho noi. Khi ma nhi6u thj trudng tai

ch iu A gi im 80% so vdi dhh cao cfia chung, cac nha qu in Iy qu)i d i u t u da dua ra kdt

lu+n r ing rfii ro Idn nhi t d6i vdi cac nha d i u tu la khdng d i u tu. Nhgng ngay thang tat

dep n i m n i m v6 trudc chua quay tr6 lai. Nhung b i y gid la thdi die"m de" tidn hanh cac

nghi4n cdu Iudng va tirn kidm cac khs n ing dich thqc de" I+t n g q c tinh thd va cac

cdng ty dang quan tirn met cach nghi4m tuc tdi viec c i i t6. "Ban ph i i t q hdi r ing: Lieu

ho s6 t r i dudc cac mon nd khdng? Lieu ho co the" t+p trung hdn vao cac th6 manh

khdng? Lieu ho co the" c i i thien dudc @ Ie lai tr4n tai s i n khdng?" Ho noi.

- Tap chi Kinh t& ~ i & n Ddng, 22 thang TU 1999, tr. 32

u6c khling hoAng ~ b n ~ A dB n iy sinh v8 lan rang tir s q qu in 19 y&u kem cac d i ro cb lien quan t6i qua trinh hai nhep v6i thl truhng tai chinh to8n ciu'. Cac t6 chirc tai chinh, du6i mat ganh nang qua sirc v8 duqc

quin 19 lbng 160, dB lien tuc vay nq tir nubc ngo8i d& t8i trq cho cac mbn d i u t u dang ngay c8ng trb nen thi6u hieu qui . Trong khi nhip do tang trubng kinh t6 trong khu vqc dang chem lai, cac di&m y6u dang 16n d i n trong cac cbng ty vB t6 chirc t8i chinh, k6t hqp v6i cac chinh sach kinh t& dB khuy6n khich viec vay nq qua mirc tir nu6c ngohi, dGc biet 18 vay nq ngin han. Thay v8o viec 18m chem hoac cAn d6i lai nhlp do chiy c6a dbng v6n di v80, cac chinh sach trong nhiku trubng hqp dB khuy6n khich dbng v6n vay nq ngin han thbng qua viec

mb rang hcm nf?a t8i khoin v6n ciing nhu sq thuen tien trong s q b8nh trcr6ng clia cac ca quan t8i chinh v6n duqc diku ti6t mat cach lbng 160, bao g6m cA cac

t6 chirc t8i chinh phi ngin hang v8 cac ngin h8ng hAi ngoai.

Cac chinh sach nay dB giup pi? v3ng duac trang 6n dlnh d5 duuc lap lai, cac chinh sach

mirc de tang trubng, nhung cting lam t5ng m ~ c de rlii ro. ~ u h t phat ti? cac k&t quA kinh t& to lbn tai DGng A cang v8i 12i s u i t thhp tai nuac minh, nhii.ng ngubi cho vay bGn ngoai hao hirc cho vay. N&U xem xet lai chung ta thhy r ing , ho dla cho vay vuqt qua mirc do ma tinh than trong cho

phkp, c6 le bbi vi ho chb dai met l6i thoat d8 dang

hoec p a cac chinh ph6 sE nh$n lai cac m6n na. Sq cha dai nay dB tb ra dung d i n trong phin lan

cac truang hap. Do mirc do rGi ro tang l2n trong nhiing n2m gi3a thap kjr 1990, c8c m6n vay ngay cang t rb n2n ngin han han va luang v6n chAy ra ciing t5ng lGn, chirng tE, r i n g cac chli tai s i n (chi1 nu - ND.) d5 ngay cang tr6 nGn lo l ing. Sau khi cuac khling hoing n6 ra 6 Thai Lan, cac m6i lo

l i ng cfia cac nh8 dhu t u vk cac r6i ro tang I$n met cach nhanh ch6ng d i n dkn s q chiy ra 6 a t clia cac n p b n vBn ti? cac nu6c duac coi la gi6ng

v6i Thai Lan.

Tai cac nuac b~ kh6ng hoHng, cac kinh nghiem g in d2y liGn quan t6i hei nhep tai chinh c6 th& duac danh gia the0 ba giai doan. Sau mat thap kjr, ma trong d6 viec m6 reng met ph in cac tai khoHn v6n d5 dsn ddn met dbng v6n t u nh2n dai han Ihn, thep kjl1990 d2 duqc b i t d i u b ing met giai doan mai clia qua trinh hei nhap tai chinh. Sq mb rgng cfia dbng v6n t u nh2n toan cAu, bi h i p dsn bbi cac k&t quH kinh t6 h&t sirc tbt dep tai DGng A, tuang t i c vai cac di&m y&u tai chinh ti&m tang (va trong met s6 trutmg hap 18 cac di&m y&u kinh td vi m8) d2 lam t2ng thGm khh ngng bi t6n thuang cha he thang tai chinh. Giai doan thir hai la khi ma c ic r6i ro tr6 thanh hien thqc va cuec khling hoing bhng n6. Chinh sach kinh t& vi m6 phAi vet len vai met dbng chiy ra r i t Ian cria n g u h v6n t u nh2n, met Iuqng kh6ng la cac ngubn v6n h h r a chinh thirc dB lam gi im b6t cac thiet hai vk tai chinh, va chinh sach ti&n te bi m i c ket gi3a hai muc tiGu ho$c 18 han ch&

tac dong clia tjr gia lGn cac c6ng ty dang bi m i c na ch6ng chi t , hoac la tao ra khH n2ng thanh khoin cho he thang tai chinh. Trong ~ a i doan thir 3, dbng v6n chAy ra d2 ch$m d i n vB tinh

chuy&n sang quan t2m t6i viec tao nGn mat ca chu t6 chirc mai d& quHn 19 qua trinh hai nhep tai chinh. Trung Q U ~ C , hci nhgp vao thj trubng tai chinh toan c i u trong met ca c iu khac h i n , doi hbi met cach ph2n tich khac.

Giai doan thir nhit: d c diem d6 bj t6n t h m g xu& hien

M?c du phat tri&n nhanh met cach ky di$u, D8ng

A dB d6 18 ra met s6 di&m d2 bi t8n thuang ngay tir truuc khhng hoHng. Trong sb nhi?ng di&m quan trong nhht c6 lu6ng v6n chHy vao t2ng nhanh ch6ng, cac k h o h d i u t u m6i ngay met thihu hieu quH va cac chinh sach tuy c6 duy tri duac muc do tang trubng nhung lai lam tang khH nang bl thuang t6n.

D6ng v5n chAy v8o tiing nhanh chbng

Ngay ti? n2m 1990, cH ban nu8c bi khilng hoHng ngng n& nhht 18 IndGnGsia, Han Q U ~ C , Malaisia va Thai Lan dB hGi nhep tuang d6i tat vao thl trubng tai chinh toan chu. Cac n~ruc nay c6 tjr I$ nu t u nh2n dai han kh6ng duqc bHo l2nh, ng t u nh2n ngin han tr6n GDP cao, them chi con cao han cH cac nuac My Latinh (xem hinh 2.1)2, phAn anh dung tinh trang hei nh$p va cac thhnh tvu kinh t& cha cac nuac nay. Cac nu& 161-1 khac b Di3ngA - D u n g Q U ~ C , Philippin, Viet Nam - c6 cac khoAn nu t u nh2n nhb han nhibu.

Sau n2m 1990, cA khu vqc d2 buuc vao met giai doan mai cfia qua trinh hci nhap tai chinh v6i nkn kinh t6 toan ciu. ~ 6 n nuhc bj kh6ng hoAng dku nh$n them nhiku cac khoHn nu t u

nh2n han, vai met t6c do nhanh han cac nu6c dang phat trien khac, dgc biet la sau n2m 1993 (xem hinh 2.1)3. Cac s q thay d6i trong chinh sach

ciing gian tikp ilng he qua trinh vay nu nubc

ngoai (khung 2.1, 2.2 va 2.3). Tai cac nu8c nay t i 1e nu t u nh2n dai han kh8ng duac bHo b n h , nq

ngin han trGn GDP tang g in 3% met n2m. Nu ngin han tang nhanh met cach dgc biet, vai Thai

22 DBng A: Phuc hbi v a ph6t tri&n

- -- -- trong nu6c5. Tai Indbnesia, d i u t u t5ng them it

Ddng A co nq tlr nh2n cao ngay c i trlrbc khi hcm (3% GDP) v2 phkn 1an duac tai tru bbi cac k h h g khoing khoHn ti& kiem trong nuac.

% GDP

D8ng A Mji Latinh

~ $ u t ~ r gidn

& I 20 Nu ngin han

G h chu: Dir lieu Dbng A duuc tinh trung binh cho Inddnksia, Han ~ u d c , Malaisia. Dir lieu Mg Latinh duuc tinh trung binh cho kchentina, Brain, CBldmbia, MBhicd va Pdru. ~gudn: S6 lieu Ngan hang ~ h 6 gitri.

Lan va (sau n5m 1994) Han Qu8c cb t i 1e t5ng nhanh nhht4.

Them vao d6 bhn nu6c nay d2 nhQn duac met

lu.ang dhu t u gian tibp va dhu t u trqc ti&p ciia

nuac ngoai kh6ng la. Lu6ng v6n vao gian ti&p

hang n5m chibm trung binh han 1% GDP, nhi&u

han 50% so vdi cac nu6c My Latinh. Mijt luang

dang k& cac khoHn dhu tu tmc ti&p c6a nubc

ngoai duac d6 vao Malaisia, IndbnGsia va Thai

Lan (tren mirc dij trung binh ciia cac nuac dang

phat tri6n 16x1). Luang v8n chHy vao nay la c2u tra lbi cho chc thanh tqu kinh t& dat duac va sq

mb rijng cac tai khoHn vhn. Nhu v$y la, cac nuac

nay dB chi&m va duuc 1ui tir khoHng 114 luqng

bling n6 cac dong van tu nhGn toan cku trong

nhi3ng n5m 1990. Trong nh3ng n5m dku cfia thap k i 1990 cac

dong v8n chHy vao d9 tai tru cho s q t5ng trubng dot ngijt trong dhu t u niji dja va dq tri3 ngoai te (xem hinh 2.2). L u h g v8n rbng chiy vao 1an han tai c8c nu6c Han Quhc, Malaisia, Thai Lan dB thi tra cho phhn 16n cac khoHn dku tu tang them;

ph$n con lai duac tai tru bbi cac khoin ti&t kiem

Trong khoing thbi gian tir n5m 1994 tai n5m

1996, ban nubc nay tuc trb nen dz bi thuang t6n hcm n3a va d2 cb cac dhu hi& cho thhy r ing cac nha dhu t u dang lo l ing v& khH ngng duy tri tgng trubng kinh t i . Cac nq6c nay tihp tuc gia

t5ng viec sii dung ngubn vhn chiy vao d6 thi tru cho cac khoHn dku tu - t i 1e dhu t u so v6i GDP duac gi3 nguyen mijt cach c5n ban (trir Malaisia), trong khi db tai khoan vBng lai t5ng lEn mijt luung bkng khoHng 1% c6a GDP. Hcm th& nQa, nu ngin han va luung vBn chay ra khbng giii thich duac tang l&n m6t cach nhanh ch6ng6. ~ u h i cling, mire dij t5ng trubng dq trfi ngoai te giim dkn (xem hinh 2.2).T9 1$ dq tri3 nhb hcm so v6i na nghn han va tikn g3i niji dja cfing cb ngh-ia la lap

dem ch6ng lai s y chuy&n dich trong xu huang cho vay nghn han va giri ti& niji dia th8ng qua tai khoHn vhn mi3 trb nen mbng hcm. Ben canh di&m y&u nay la khH n5ng d io nguac chi& c6a dong dku t u gian tikp v9 cac vhn d& c6 th6 phat sinh trong qua trinh dHo nu dhi han, g2y ra m i t long tin. (Cac nghia vu trH nu dhi han chi&m khoAng 8,2% GDP tai Indbnesia va 7,7% tai Malaisia).

KhH n5ng tranh gay m i t long tin, di&u ma c6

th6 dAo nguac chiku dong vhn va g2y ra kh6ng

hoang phu thuijc vao viec s 3 dung cac nguBn vBn chiy vao mijt cach cb hi@ q u i (d& cac tai sHn thu

duac d6 d& trH nu) va duy tri duac cac chinh sach kinh t& vi m6 dting d i n (chinh sach ti& te va chinh sach tjr gia phhi th8ng nhht vai nhau ngay

c i khi di&u kien trong va ngohi nuac thay d6i).

Tuy nhien, trong thap kjr 1990, dgc biet la sau nsm 1993, cac nu6c bi khfing hoHng ngay cBng th i t bai l6n hcm trong viec duy tri chc di&u kien tren, do d6 lam tgng mirc dij r6i ro ciia met sq thay d6i dot ngijt trong ngubn tai tra.

Tai Dbng A dhu tu dB trb n&n thi&u hieu q u i ttr nhi3ng n5nl 1990. Tr&n chp dij vi mb cac khoin

Qu6n Ijr hai nhep tai chinh 23

Hiji nhqp tsi chinh, chinh sach t5i chinh v5 cu@ khhg

Sau nirn 1990 Thai Lan d2 co t$ Ie tang truhng cao nhit

trong cac nubc bj khhng hoing nhung v5n co mot t$ Ie

th im hut can c2n v2ng lai Iun nhi t 7% GDP trong nam

1990-1996 va 8% trong n i m 1995-1996. Nu ben ngoai ,

dac biet la ng ngsn han, tang mot cach nhanh chong. f)Au

t u tang, nhung t6c do tang truhng tr6n thuc t i g i im so vdi

cudi nh&g nam 1980.

Tai khosn vdn c6a Thai Lan d5 d@c md rang tuung d6i

ngay tu giaa n h h g nirn 1980. TU do hoa cac giao djch

tren tai khosn v5ng lai d2 k i t thuc vao n i m 1990 va cho

tbi n i m 1996 ph& ldn cac han c h i vk tai khoin van cDng

duuc d5 b6 (Alba, Hernandez va Klingebiel 1999). T$ gia

hdi doai duuc cd dinh lam g i im bot cac r6i ro ma ngudi vay

ngoai te phsi chju. Mgc du t$ gia thuc t& cGng chi tang

khohg 10% trong n h h g nam 1990 (theo Quy ti in te qu6c

t i ) , d5 xu& hien mot su xi3 djch Iun giila gia cOa cac hang hoa mgu djch va cac hang hoa phi mau djch (Warr 1998).

C2u h6i duuc d$t ra la lieu mot t$ gia mkm d6o hun, cho

phep mot mirc tang danh nghia, cb th6 c$n trh duuc mot ph& ngubn v6n chiy vao va lam cho viec khdc phuc hau

q u i trd nen da tan kem hun hay kh6ng.

L5i sui t cba he th6ng ng2n hang nai dja va su ph2n ph6i ngubn v6n theo chi dao duuc t u do hoa vao dAu

nhiing nam 1990. M$c du khbng co mot hinh thirc bso

hikm t i in ghi chinh thuc nao, trong cuoc khhng hoing

nirn 1983 thiet hai cOa ngubi ghi t i in la tuung ddi han ch i , ngay c i trong cac t i chirc tai chinh phi ng2n hang

(Johnson 1991). Vao nam 1993 tinh m6' cba tai khoin v6n dugc tang

Ien mot cach dang kk va no cDng duuc thay d6i v& mat

hinh thirc vbi su m& caa cha Bangkok International

Banking Facility. D i y la mot c6 gdng nhim tao ra mot trung t2m tai chinh qudc 16 va thu hut vdn dd duy tri su

tang truhng clja nkn kinh t i . Cac diku le cOa trung t2m nay

khuy6n khich cac khoin tai tru ngsn han t u nudc ngoai

cho cac cbng ty trong nudc. Cac ng in hang tham gia duuc hudng cac uu tien vk thu6 va qusn Ijl. Cac ng2n hang noi

dja chuydn mot phin hoat dong ra nuuc ngoii v i d i iu do

co thk d5 lam tang them cac khoin nu ngoai te d6i vdi nhiing ngudi gai tikn (Kawai va lwatsubo 1998).

Mirc tang truhng cao cba Thai Lan trong n h h g n5m

1990 mot phsn nao do d5 ph in anh cuoc birng n6 trong

hosng tqi Thai Lan

x2y dwg, vdi mot phAn ldn ngubn tai tru d6n t u nuuc ngoai

thbng qua cac cbng ty tai chinh y6u kem va duuc t h i I6ng. Bdi vi cac cbng ty nay khbng duuc nhan t i in g h nen chung

phsi dua cac c h h g khoan hay thay d6i lam ngu6n tai trU.

Su bung nB manh me cOa cac cbng ty nay phan n i o ph in

anh nikm hy vong r2ng cac cbng ty lbn nh j t sE duuc phep thanh Igp ng5n hang. He th6ng ngin hang chng duuc dihu

ti i t mat cach I6ng 160 (trong fnh vuc du tra cho rhi ro tin

dung va cbng nhan thu nhap) va co cac tai s i n y6u kem

(vdi khosng 7% tai s i n khbng sinh Ibi truuc khi k h h g

hohg), d6ng thdi chiu i n h huhng truc t i ip hay gian t i ip

cba cac mon cho vay b i t dong s in .

Chinh sach tai khoa, duung nhu thay cho viec tim cach

c i n ddi lai cac tac dong cOa lubng v6n ch iy vao d5 lam

tang them cac tac dong nay. Th$ng du ng in sach gism tu

3,2% cba GDP nam 1990 xu6ng con 0,9% nirn 1996

(IMF, Cac thdng tin tai chinh ~7udc t i ; cac sd lieu bao gbm

c i s6 tikn thu duuc trong qua tilnh t u nh2n hoa). Cac c6

gsng cba Ng5n hang trung uung Thai Lan d6 kikm ch6 t6c

do tang truhng thbng qua muc I5i su i t cao d5 chi h i p d8n them cac ngubn v6n chiy vao, duui mot ch& do tai khosn

vdn rang m& va t$ gia cd djnh.

Khi mirc do tang trudng kinh 16 b i t d i u cham lai vao

nam 1996, Chinh phb Thai Lan d5 cung cAp nhang su h6

tru to lun cho cac cbng ty tai chinh (va cac nha dAu t u tren

thj trudng chirng khoan) thay cho viec bst nhang nguui nay phi i tu gisi quy&t lay cac v i n de cGa hg (nhu la An Do

d2 lam nam 1998). Trong khoing tu thang Mubi hai 1996

tdi thang Sau 1997, cac khosn cho vay c6a Ngin hang trung uung Thai Lan d6i vui cac t8 chirc tai chinh phi ng2n

hang d5 co th6 lam tang t i in cu s6 them 66% n6u

lugng t i in du trB khbng b/ gi2m slit. Ciing khbng co gi dang ngac nhien rang nh&g nguui v3n dang con giad6ng

bat - van szn bj hoang mang b6'i su gism sut c i a thj trudng

chung khoan va su x i u di cOa can c i n ng in sach - lo su

rsng cac chinh sach tr6n sS! lam n6 tung he thang ti/ gia c6 djnh va vi vay ho tim cach ban ding bat di. Chinh phb

d2 buac phsi t h i nai d6ng bat vao thang B i y 1997, khi ma

du trB ngoai te cOa no ( t ing thuc t i cOa cac hup dbng mua ban trUbc) gAn nhu can kiet (Lane va nhBng tac gis khac

1999). Cac mon no bkn ngoai kh6ng 16 va I2i su i t tang

nhanh d5 d8rr d i n su pha ssn hang loat.

DBng A: Phuc hbi vA phat tri6n

~uo"ng v6n rong di vao din d6n sq gia ting manh mi! trong diu tlr trong nlrac va dq trCi. qu6c ti$

% GDP

10 I Cac ngu6n

Vay ngin han

Vay dai han

1990-1 993 1994-1 996 (Trung binh h i n g n i m ) (Trung binh h i n g n i m )

Sir dung

1990-1 Q93 1994-1 996 (Trung binh h i n g n i m ) (Trung binh h i n g n i m )

d i u t u tang them kh6ng dsn d i n s q t5ng trubng

t u m g xirng. Tai Thai Lan va Han Qu6c mirc do

tang trubng tr&n thqc tk d5 giAm di. Tr&n chp do

vi m6, t i I$ sinh Ibi t h i p va c6 xu huang giAm

(Claessens, Djankov va Lang 1998). Cung vai na n i n vB lgi s u i t tang, lai nhuan thu duac giAm

(Alba va cac tac giA khac 1999). Hi$u quA kinh

doanh vB khA nang sinh lbi giAm mot p h i n la do s q chuy6n djch tin dung sang llnh vqc kinh doanh

b i t dong sAn (Goldstein 1998). S q giAm sut clia

thi trubng chirng khoan va c6a gia b i t dong sAn dB b i t d i u vao 1996 (Berg 1999). Tai Han

Qu6c lcyi nhu$n d2 t h i p vsn tikp tpc giAm mot

p h i n 18 do cac c6 s6c b&n ngoai vB trong nam

1996 - d i u nam 1997 sau tap doan 1an (chaebol) d5 bi pha sAn. Tr&n toan qu6c cac t6 chirc t8i

chinh yku kem, na n i n Ian va duqc di&u tikt mot

cach 16ng 160 (dac bi$t la cac t6 chirc phi ng2n

hang va cac ng2n hang hAi ngoai) va cac khach

hang ciia chung trb n&n d$ bi t6n t h u m g truac s q

suy giAm cGa thl trubng chirng khoan va gia b i t dong sAn.

Tai sao cac luhng v8n chiy v8o D6ng A lai dsn

Khac

Thay dbi trong du tr5

Can can v ing lai

Ghi cM: Dii lieu duac tinh trung binh cho Ind6n6sia, Han QUBC, Malaisia va Thai Lan. ~ g u d n : Ngin hang Th6 giai, SB1i6u dU W tai chinh phat trie"n toan ciu; IMF, ~ho'ng k.4 tai chinh quo'c 1.4:

d i n cac khoAn d i u t u thiku hi$u q u i ? Mot 19 do la

chung duac chAy qua cac t6 chirc tai chinh yku kem vbi khA nang danh gia hkt sirc ngheo nan,

van t h i p va h$ thang diku tikt lu6m soat lbng 160 -

d8c bi$t la cac ng2n hhng qu6c doanh tai IndGn&sia, cac t6 chirc t8i chinh phi ng2n hang tai Han Quac

va Thai Lan (chumg 4; Alba vh cac tac g i i khac

1999; Claessens va Glaessner 1997; Alba, Claessens va Djankov 1998; Claessens, Djankov

va Lang 1998; Gray 1999). Tuy nhi&n, d6 kh6ng

phAi la c2u trA lbi d i y dli. Mot p h i n 16n cac m6n

vay na nuac ngoai clia Ind6ngsia kh6ng di qua h$ th6ng tai chinh noi dia ma di t h i n g tir chc ng2n

hang qu6c tk tai cac c6ng ty phi tai chinh.

M8i mot ngubi vay na hAi ngoai c6 mot ngubi cho vay hAi ngoai. Mot c2u h6i h i t sirc tq nhi&n

duac dat r a la tai sao cac kho in cho vay ca nh2n

lai duac tap trung d&n mirc n h u v$y cho c8c t6 chirc tai chinh vB chc c6ng ty d5 c6 ti& 18 y&u

kem? Mct trong n h ~ n g Ibi giAi thich c6 th6 la chc

thanh tqu kinh tk rqc rB cfia cac nubc trong khu vqc, cha ngubi di vay k i t hap v6i vi$c t im

lrikm cac khA nang sinh lbi cao han so v6i b cac

QuAn 19 hGi nhap thi chinh

Su mB rijng t i i khodn vin, c i c chinh sPch trong nhim g n i m 1990 va cuijc khdng hodng tai Ind8nesia

~ k n kinh t& IndBnisia co v6 nhu la r i t manh vao d i u nsm, 1997. Nhung no la nkn kinh tk bj tan pha nsng n i nhit khi cac diem y&u trong he th6ng tai chinh va d i iu hanh tuang tac vdi cac sai lam chinh sach va muc n u nudc ngoai 16n. IndBnisia d i rnb rang tai khoin v8n c i a minh r i t I i u t y d c cuac khirng hoing, yao n5m 1970, nh im muc dich g i im thiiu tham nhirng t,rong he thdng k i i m soat v6n clja no. Hg thang t$ gia duuc thay d6i vao nam 1994, tu he th6ng t? gia c6 dinh sang he thdng t i g i i duac giS trong mot d i i quanh t? gia c6 djnh. Tuy,nhiin, do rang c i a d i i nay tuang d6i nh6. Mac du tai khoin v8n d2 duuc m6, trong nhCmg nam 1990 l2i su i t tikn g$ dBla cao hun I5i suit tuung ung tai Singapo va I i i t i in b i n dja la 1%. N ~ L I I i i sui t nay dugc di&u chinh lai d i ph in anh su syt gia, !hi no cao han r i t nhi&u so vai 121 su i t h i i ngoai (Ngin hang The giui 1995b), lam nguui ta l i i n t u h g dkn mat khosn I i i t r i th im tuang d,6i Idn cho cac riri ro. Tuy nhien, cac c6ng ty Ind6?esia vay truc t i ip tu cac ngin ha?g h i i ngoai v6i mot s6 lugng r i t Iun. Nhu vgy co nghia la mat ph in ldn qua trinh hai nhgp tai chinh va tai tru cho cac cbng ty b i n dia tai Ind6nesia kh6ng th,6ng, qua cac ngin hang b i n dja, ma th6ng qua cac ngin hang q~16c t i . Cac cBng ty d i kh6ng ap dung met bign phap phong ngua nao c i va phuang phap mao hikm nay d i mang lai cho ho mat k h o h Idi n;uan ldn trong mat thui gian, tuy nhikn, no cirng g6p phin dang k i vao c6c thiet hai to Idn ma cuac k h h g hoing dem lai.

Cac ngin hang thang tri khu vuc tai chinh nai dia tai Indbnisia. Tjl le tikn the? nghia rang tr in GDP t ing nhanh hun mot cach khBng dang k6 so vdi GDP trong n h a g n8m 1990. Dieu do chirng t6 tin dung nai dja kh6ng mb rong mat cach thai qua. Tuy nhi&n, thi trutrng van tu nhin v i n cbn nhb be (Ngin hang ~ h k gidi 1995a) va kh8ng tan tai thj trudng nq cira chinh p h i bbi vi mat dao luat ban hanh vao nirn 1967 d i c i m chinh ph6 di vay trong qudc. ~ r i n IZi suit duuc dB b6 vao n5m 1984.,Vao n i m 1988, d i t ing c ~ d n g canh tranh cac ngin hang qudc t i va cac ngin hang tu nhin mdi d u ~ c phep nhu tudo gia nhgp th/ truung, G6ng thbi cacti& ch! v& v6n va dg trii cung duuc g i im tdi rnuc tBi thiiu (Hanna 1994). D i kikm chk su m3 rang tin dung x iy ra sau d6, chinh sach tikn te duuc that chst. Tuy nh~ in , d i iu do chi kich thich ludng vBn chiy vao th6ng qua tai khoin van mb rong va no d2 tao ra mat su thim hut ng in sach Go. Su thim hut i o nay, duuc gii i quykt mat cach can b?n vao n2m 1993 (Ng$n hang T h i giui 1994).

Viec dieu tikt va k i im soat cac ng in hang duuc thst chat mot I& niia vao d i u nhilng n i m 1990, nhungsu tri tre trong viec x; Ijl cac ngin hang vi pham d i cho phep nhiiu ng in hang yeu k$m tan tai. Tai s i n khdng sinh !bi chi& trung binh khoing 9% tBng tai s in . Cac ng in han,g quBc doanh thu h$ kho!ng 40F Iuur,~g tikn g?i, nhmg chi chi im khoing duui 3% tBng sd vdn k i c i vdn du tr2 dang 6 dudi muc cho phep. Them vao do 27% cac ngin hang vugt qua han muc tin duqg (Ngin hang ~ h k gidi 1995b). KhBng tan tai mot cachk b i o h i im tikn gin' chinh tbirc nao. Trong cuac kh6ng hoing ngin hang tu nhin Iun,d&~ tien trong nh2ng nSm 1990 nhiing ngubi giri t~en ldn d5 bj rni t rnQt khoin lui nhuan d ing k6, tuy nhikn trong cuQc khing hoing thu hai nhiing nguui g13 tikn d2 kh6ng phi i chju thiet hai bbi vi chinh p h i d i dung ra nhan l A y trach nhiem. R i t nhieu ngin hang nudc ngoai d i duUc chp giiy phep, tuy nhicn cac ng in hang nay thuung cho vay h i i ngoai, c6 le b$ ssythiiu hoan thien trong cac quy dinh vk thu nu va v8n can thiit di: cho vay noi d/a.

DBng A: Phuc hbi va phat tri&n

Chinh sa,ch tai khoa duuc that chst vao nhirng nam 1990, ban dau la d i bu d i p vao gia dhu cao, sau do vdi vigc g i im th im hut ng i? sach 2,6% c i a GDP hang nsm trong nhiing n8m 1992- 1996 d6 c i n d6i lai tinh trang qua n6ng clja nkn kinh tk. Cac khoin nu cBng cong b i n ngoai d i duuc t r i truuc bang t i in thu dUUc tir tU hiru hoa va thgng du ng%n sach nam 1925;Tuy nhiin, chinh sach t i i n te duuc coi la phuang tien cu b2n d6 Bn dinh kinh ti,,d!c biet la trong cac n i m 1995-1996, va y&u c i u vk vbn du tra thip d i d~ luc fl ing l i n vao thang Hai 1996 va thang Tu 1997. Vigc thi t chat chinh sach tikn t@ l i n nay, cang nhu l i n trudc, d$ bj lubng vdn ch iy vao duui tai khoin v6n rang mb va t j l g i i c8 din! lam gibm tac dung, va khdng g i y duac m i y tac dung len 1% sui t hoac kh8i Iuung tin dung (Ngin hang Thk gidi 1996~) . Ddng thbi, nhu d i noi? tren, cac cBng ty cdng ti& hanh vay h i i ngoai mat cach truc tikp.

Vao d$u n8m 1997 Inuon&ia d5 dat duuc rnuc do th im hut can c i ? v2ng lai th ip nhat trong cac nudc bj khing hoing,, mat b ~ d c tjen nh6 trong d i u tu va mot su t ing trubng Idn trong d i u tu trqc t i ip nudc ngoai. Tuy n h ~ i n , nu nuuc ngoai Iun, d$c b~et nQ ngan han tang vui tai khoin v6n mb rang d5 lam cho n i n kinh t,C trb n i n dk bi t6n thuung va khbng dang t!n cay. Them vao d6, d i t nuac nay con phi i chju dung nhiku diem y i u Iiu,dai trong he th6ng tai chinh va dig(! hanh (Ngin hang The gidi 1993, 1995b,1996c, 1997~) . Lu6ng v6n ch iy ra tang I&n trong nhiing n i m 1994-1996. C i c d i iu k i i n kinh tk vim6 ngay mbt x i u di cong vdi k h i n ing mat chinh phir mai sE ra dbi sau cuec ~ $ L I cfi d5 l a y t ing them kh8ng khi lo l ing vao n i m 1997. ~ b n ~ b ~ t duuc thb n6i lai cbng lam tang cac m8i lo nay rnbt cach illlanh chong.

Inddnesia dap lai su t h i n6i dbng bat b ing cach m6 rang bi6n de t$ gia vao thang B i y va tuy&n b6 t h i nBi !$ gia vao thang Tam, va h i u nhu kh6ng dirng du tri i ngoai te d i bso ve dbng nOi te trong khoing thbi gian do. Lai su i t duuc t ing En, tuy nhiin lai duuc nhanh ch6ng ha xubng trudc cac suc ep chinh trj (Ohno, Shirono va Sisli 1999). Tdi cu6i thang Chin tin dung ng in hang d i tang 11% so vai cu6i thang Sau. D& giirp b i o ve t j l gia viec d6i ngoai te d i duqc han ch& vao cu8i thang Tam. ~ u 6 i thang Mubi cuac khljng hoing d2 lam cho t i gia tai IndBnisia xuang thip, tuy r ing kh6ng thap hun nhi&u so vdi tai Thai Lan va Malaisia.

Vao thang Muai mot Ind6nesia dugc nhgn mOt,goi tru giirp da phuong. Mot chuang tilnh kinh 16 duuc dst ra d& tu do hoa va dong cira 16 ng5n hang yku kern, bkn canh viec c i i thien cac diku kign kinh t6 vi md. Mot su hoing loan xu& h~en tai cac ngin hang noi t r in va sau do d?~ Ian reng ra ca! ng in hang khac mgc d$u d i co c5c th8ng bao vk viec b!o hi&m tien ghi cho nhiing ngubi g$ ti& nhb va sau d6 la cho t i t c i moi ngu6i. Ng in hang trung uung d i cu,ng cAp cac khoin tin dung Iun d& hb tru he thd,ng ngin hang va d i t r i Iui cho cac suc Bp gii i IZi su i t 6 muc thip. Tdi cu6i thang Muui hai tin dung chp phat cho ~ a c ngin hang dz tang I i n han ba lhn - su t ing vot nay d i co t h i lam tang g i p d!i luang tikn ca s6 n&u du trii ngoai te kh6ng g i im xu8ng. Cac mBi lo ngai vk suc kho6 c i a Suharto va cac thdng bao vk tai kho i 1998-1999 vdi r i t it d i im gi6ng vui cac muc t i i u do Quv ti&n te qu6c t& dk ra t i ip tuc lam cho lubng !6n ra di. Tdi cu6i thang Muui hai 1997 d6ng rupi bj g i im gia xu6ng con mot nira so vdi cuBi nsm 1996 va c i c m6i lo ngai vk tinh hinh chinh trj d5 Iran ldn vao c i c v i n dk kinh 16.

Tq do hoa tai khoen van, hoi nh$p tai chinh va cuijc khirng hoeng tqi Han ~ u 6 c

Tai khoin vdn bdt dhu duuc tu do hoa met cach nghiem chinh

vao ddu nhang nam 1990 tai Han Q U ~ C . Tuy nhien, co ba Iy do

lam cho cac c6 gdng nay trb thanh cac dong luc khuykn khich

vay nu ngdn han c h i yku thBng qua su mBi giui c i a khu vuc tai

chinh. Thi, nhht, vay nu ngdn han duUc tu do hoa d6i vdi c i cac

cBng ty va ng in hang, trong khi do vay dai han bao gbm c i tin

dung tu ngudi ban hang va thj trudng trai phiku nudc ngoai van

bj han chk. Thir hai la luting v5n vay nu duuc khuykn khich hun

lubng c6 phiku ch iy vao (ban c6 phiku cho ngudi nudc ngoai -

ND.). M$c dli luting c i nuuc ngoai ch iy vao thj trudng

chung khoan d5 duUc tu do hoa vao thang GiZ'ng 1992, chling

van nam dudi cac su ki&m chk bao gbm c i tran giui han 10% ddi

vdi cac c6 n2m trong tay tu b i n nuuc ngoai (duuc ning Ien

12% trong thang M~rtii hai 1994 va 15% trong thang Sau 1995).

Thu ba 18 cac khoin vay nti c i a cac t6 chirc tai chinh d i duuc tu

do hoa, tuy nhiin, cac khoin vay nu c i a cac cBng ty v i n doi h6i

su chhp thugn c i a chinh p h i va bi han chk.

Han Qu6c c ing bdt ddu lai qua trinh tu do hoa tai chinh nQi

dja vao dhu nhDng narn 1990. Trong narn 1991 met kk hoach

ban butic duuc dat ra dk g i i i phbng tj, g i i . C i c t6 chuc tai chinh

duuc tu do hun trong vigc quin I$ tai s in , ngu& van, bao gbrn

viec tu do hoa cho vay b ing dbng ngoai te vao n i m 1993.

Trong c i c nam 1994-1996 nhiku t i chuc tai chinh duuc phkp

cho vay bang ngoai te thbng qua viec bikn 24 cdng ty tai chinh

thanh c i c cbng ty ng in hang ban budn (dk co thk hoat dong

tren thj trudng mua ban ngoai te) va mt, them 28 chi nhanh

ng in hang h i i ngoai.

Th im vao do, cac chinh sach kinh tk vT md dling dk d6i ph6

vdi dong van ch iy vao ciing d i phan nao khuykn khich vay nu

b6n ngotii ngdn han. 06 g i im b6l sac kp lam phat, chinh ph6 da

han chk k h i nang sinh sbi c i a mot bB phgn dang kk dong vdn

ch iy vao va d5 cho phep tj, gia tang I&n chut it. Lai suit nQi dja

van con chinh lgnh dang kk so vdi 1% suit nuuc ngoai, tao ra

met l u ~ n g chu Idn d6i vdi cac khoin vdn n u ~ c ngoai, 6. W cac Iy do neu trin, nu b i n ngoai tang I i n rnanh me, dac biet la nu

ngin han (do d i duuc tu do hoa nhi&u hun).

Cac t$ chdc tai chinh c i a HBn ~ u 6 c khBna duuc chuin bi - .

met cich dhy d i d6 quin I9 dong v6n ldn chiy vao nay. Chinh s ich phit trikn trong qua khir, mac dir co r i t nhiku thsnh cdng,

d5 dk lai mot di s i n la su th~ku kinh nghiem trong viec phSn iich

tin dung, qu in Iy r i i ro va qu in Iy nu qua han va cuai cling d i

tao n6n mat he th6ng tai chinh thu dong. Do do,cac td c h k t i i

chinh trb n i n d6 bi t i n thuung khi ph i i d6i mat vdi su khdng

tuung xirng trong tibn te va kjl han. Cac mon vay dugc chuykn

cho khu vuc chk tao va s i n xuAt hang xuht khiu. Tuy nhien, rnuc

lai nhugn c i a cac cBng ty thhp va tikp tuc ha xu6ng trong n h h g

nZm 1990, trong khi do cac khoin dhu tu va vay n u c i a chung

thi khbng nhuvgy. Dong tai chinh ben ngoai d5 lam nhe bot cac

irc chk v& ngin sach c i a cac cbng ty nhung d5 lam t ing t i le

don bay c i a chirng. Nhu v$y, cach tikp cgn qua trinh hQi nhgp

tai chinh nay co v6 nhu d5 lam cac dikm yku v6 c i u trirc tikm

tang them n$ng n&.

Cho tdi narn 1995 cac kkt qu6 kinh tk tat dep c i a Han 0udc

d i chegi iu cac di6rn yku nay. Khi nbn kinh tk b i t d i u phat trikn

chgrn lai vao nam 1996 thi su m6ng manh ti& tang c i a n&n

kinh tk d i mb dubng cho su khan cljng c i a cac cdng ty. Lui

nhugn sau thuk c i a cac cbng ty g i im tir 4% c i a GDP trong cac

narn 1989-1995 xu6ng dudi 2% nam 1996. Hun thk nSa, vay nu

thuc tk c i a cac cbng ty tang mat cach dang kk - tu4 O /o GDPnam

1989-1995 len18% nam 1996. C i c dhu hieu dau tien c i a su khan cung xuht hign vao cu6i n i m 1996 dau nam .i997. Vao

thang Giing 1997, Hanbo, tap doan lun thu 14, tuyen b6 pha s i n

vdi mat khoin nu duuc dank gia vao khoang 6 t i USD. Sau do

la su pha s i n hang loat c i a cac cdng ty.

Tdi giOa narn 1997 met diku d5 tr6 nCn rB rang la cac kho

khan c i a cac cbng ty d5 g i y ra cac tac dong x i u d6i vdi khu vuc

tai chinh. SU g i im gia c i a dbng bat vao thang B i y d5 lam tang

cac m6i lo ngai cca cac nha ddu tuva cac kho khan chbng ch i t

trong khu vuc tai chinh ciing lam t ing them bau khBng khi c ing

thing. Quykt djnh c h t$p doan Kia tr6n bd vuc pha s i n vao

thing Mudi v i susup dB c i a th/ trudng c h h g khoan ~ 6 n g CBng

co vd nhu d3 tao ra ap luc Idn hun nila ddi vui dong won. Cac

ngin hang nudc ngoai tirchbi d i o nu - tikp t ! ~ c lam tsng ih&m ap

luc ddi vdi t i gia.

Trong su6t qu%ng thdi gian do, cac nha dau tg nuuc ngoai

phi i d6i ddu vdi mat tinh trarig khbng r6 rang dugc tao ra b6'1 su

thi&u v ing cac thdng tin kjp thbi va dang tin c$y vk cac khoin tin

dung khbng sinh ldi, du trd ngoai te va nu nuuc ngoai. Ph in ling

d i u tien c i a chinh ph6 vao thang Tam 1997 la nhgn b i o I2nh

tikn g h va cac khoin vay nudc ngoai c i a cac t6 chuc tai chinh.

Tuy nhien, budc di nay co th6 d5 dat ra cac c i u hbi v6 k h i nang

c i a Ngin hang trung uung Han Q U ~ C (Bank cf Korea) nhsn

trach nhiem 18 nguai cho vay cc6i cling v2 do d i thi t bjti trong

viec t r in an cac nha dhu tu. Cac c6 gsng dk duy til ij, gia h6i

doai d5 g i y nkn khoin thiet hai 10 tj, USD trong ngubn du tr?

trong khoing tir cu6i thang Tam tdi cu6i thhng Muiri m3t. Cac c6

gdng dk gig t i gia d2 bi b6 rui d o ngay 17 thing Muui mot. Met

vai ngay sau, Han Qu6c y i u cau tru giup kh in cap tu cQng dang

qu6c tk d6 tranh b/ pha s i n bbi nu nudc ngoii.

Qurin 14 h6i nh$p tai chinh 27

notrc cho vay. Vi du, cac ngiin hang Nhgt B i n c6 th6 dB tang cac khoin vay h i i ngoai d6 bh d i p lai lqi nhuan gi im s6t tai Nhat B i n vh iing ha cac kb hoach d$u t u c&a cac cdng ty Nhat BHn - gi8ng

nhu cac ngin hang chiiu Au d2 lam tai Mji Latinh

trong nhang n5m 1980. GiH thuy6t thir hai lam chung ta lien tobng ttri bong b6ng tai chinh v i hanh vi a dua.

GiA thuy6t thir ba dga tren 9 tobng cho r ing dbng van (uuc khuykn khich bbi su ky vong vao met 16i thoat d$ dang (trong khi chinh phii h8 tru tjr gia) ho$c chinh phli sE ddng ra bioJ5nh cho cac khoin nu t o nhin nku c6 chuyen khdng hay xiy ra. D5 khdng xiy ra b i t cir mot s q b io l5nh

chinh thirc nao ci7. Tuy nhien, Chinh phi1 Thai

Lan dB bio v$ tjr a a c8 djnh c6a minh trong su8t niia diiu ciia n2m 1997 va t i t c i cac qu8c gia d~ sG dung n g u h d u tn3 ngoai te va c5c khoin vay chinh thirc d& giim thiiu vi$c giim tjl gia sau khi tjr gia c6 djnh bj bb rai (xem dutri diiy). Khi cuoc khiing hoing n6 ra , Chinh ph6 Han Qu8c dB

nhen lai cac khoin vay no. t u nhiin ben ngoai va Inddnesia, Han Q U ~ C , Thai Lan d5 b io d i m cac khoAn tikn giii nggn hang va phi ngin hang. Nho vey, nbu d5 tan tai mot kjr vong nho 66 vb mot s g

bio l5nh thi n6 ciing douc tho i m5n ph&n 1bn bhi vi nh3ng ngubi cho vay va nh3ng ngubi ch6 tai s i n bgn ngoai, c i noi dla va nobc ngoai, dB c6 k h i niing thoat khbi (cuac kh6ng ho5ng - ND) va chinh phii dB dirng ra bHo lanh ( t rh trobng hup cac m6n nu ciia cac cdng ty Inddnesia).

Cac v6n d6 trong qua trinh dua ra chinh sach

Trong n h h g n8m 1990 cac sirc Bp khac nhau d5 dsn dkn nhi?ng chinh sach lunh t k v i m6 ngay cang thibu nhht quan - dagc dinh nghia nhG 18

met h8n hap c6a cac chinh sach tikn t$, tjr gia, tai khoa va qu in ly nu nobc ngoai. Cac no6c bl khiing hoing dFi the0 dudi cac chinh sach kinh t& vi md bAo th; t h r i t liiu (Ngan hang ~ h 6 gibi 1993). Khi dbng v6n chHy vao b i t dku t5ng vao d i u nh3ng n5m 1990, cac nubc nay dirng trubc nhf?ng t h J thach va cac quy&t djnh kh6 khan

han, nhiku khi n i m ngoai pham vi c6a chinh sach kinh tb vi m6 truy6n thing. CAc quy2t dlnh doac doa ra thobng giii. douc mirc t5ng trobng

trong met thbi gian ngin, tuy nhien kh6ng tao duuc met ltrp d$m ch6ng lai cac di&m ds bl t6n

thoong ngay cang t5ng. Cac nubc bj kh6ng hoing (d$c bi$t la Thai Lan

vB Inddnesia) d5 t h 5 dcng chinh sach tikn te d6

han ch& btrt s g n i y nb ciia c8c dbng v8n chiy vao.

Tuy nhien, cac thi nghiem nay dB lam tang them dbng v6n chiy vho doiri mot tjr gia toang d8i c8 djnh. Chinh sach tjr gia nay (nguqc lai vbi chinh

sach t5ng tjl gia met l i n ) duuc dinh hubng bbi mong mu6n duy tri xuht k h i u lam nkn m6ng cho

s q tang trubng c6a nkn kinh tb va d i giup cho

nh3ng thuang nhin , nha d i u tu vh ngobi di vay xuyen bien gitri c6 k h i n5ng d g doan tinh hinh thi trubng. Tuy nhien, chinh sach nay khdng n ' n 3 ~ g lam t2ng thgm dbng v8n chAy vao, ma cbn lam tiing them cac giao dich khdng dugc t u bio hi&m.

Chinh sach tai khoa ciing kh6ng c2n d8i douc

cac tac dong banh troirng ciia dong v8n chiy vao. Tai Thai Lan v5 Han Qu8c chinh sack t8i khoa duuc t h i t ch$t mot chut it. Tai Inddnesia va

Malaisia tai khoa doac thgt chgt mot cAch dang

k6 so vbi thdng 1$ qu6c t6 vho cac n5m 1989-1995 (3,2 va 4,2% c6a GDP). Tuy nhihn, k& cH tai hai nouc nay p h h t5ng trong thgng d o ng2n sach cting cbn nhb h m r i t nhiku so vbi mirc do tang c&a dong v8n chiy vao. Niim 1996 th$ng d o ngiin sach giim stit tai c i b8n nubc, dec bi$t tai

Malaisia va Thai Lan. Trong nha d i u c6a n5m 1997 Thai Lan b i t d$u h6 trq mat cach manh mE cho cac ng2n hang va cac t6 chirc phi ngin hang c6a minh (xem khung 2.1).

SIJ quin 1y ybu k6m qua trinh hoi nhap tai chinh trong hoan c inh cac t6 chirc tai chinh va cac c6ng ty ciing yku bt c6 15 dB la di&m y&u chinh sach ltrn n h i t tai D8ngA. Diiy la met v in dk n?im ngoai chinh sach kinh tk v i md truy6n th6ng, tuy nhien n6 d5 trb thanh mot v i n dk ltrn k& tir cuoc khling hoing nu Mji Latinh trong nh3ng n5m 1980, dac bi$t 12 tai Chilg8. Tai D d n g ~ , cac v in db nhy sinh c6 lien quan dbn rfii ro dao ddc: thiku s g

th$n trong trong viec cho vay, d$c biet 12 cho vay cb hi& qub. Cac vhn d& nay niy sinh 1h do cac t6

chirc thi chinh vh chc cbng ty khbng phii chiu trach nhiem v& cac k&t quA tai chinh, ngubi giri

tikn vh ngubi cho vay duqc coi la nkm dutri s u b60

ve cila chinh ph6. C6c m6i lien k6t gisa cac t6

chirc tai chinh vh phi t8i chinh ciing lam t5ng them r6i ro dao duc.

Cac vAn db nhy lai duqc qua trinh hoi nhep t8i

chinh c6a Dbng A v8o thi trubng thb gibi phbng dai len. Nhu vay, khi s q t5ng trubng kinh t6 tai ch2u A bht dhu cham lai, cAc t6 chirc thi chinh vh cac c6ng ty, khdng cbn nhiku d6 mi t , tim moi cach d& vay nu nhkm duy tri cac hoat dbng c6a chring v6i hy vong lui nhuen sE t5ng En. Nhii.ng ngubi

cho vay tir b6n ngoai dB tao di&u kien cho ngubi di vay thoat khbi thl trubng nei dja nhb be; ho s8n sA~:g cho vay nghn han v6i 9 tubng rang ho c6 th& thoat ra duuc vh cb 15 chinh ph6 sle nhan trach nhiem v& cac khoin nu n&u tinh hinh xhu di.

Cac chinh phS dB khbng can thiep v8o cac t$ chirc y6u trt cho t6i khi ho cAm nhen duqc cuoc kh6ng hoAng met cach ri5 rhng. Tren thqc t6, Chinh ph& Thai Lan va Hhn Q U ~ C d5 cho phep

cac t6 chirc duuc di&u ti6t mot cach lbng 160 banh trubng met cach nhanh chbng th6ng qua vay nq hbi ngoai. HBn Qu6c va Thai Lan ciing gi im nhe btrt cac quy dinh d6i vtri dbng v6n chiy vao, dGc biet 1h van ngin han. Cac chinh sach nay dFi khuy6n khich them dbng v6n chiy v8o

m6i vh d5 tam thbi duy tri duuc mirc do t5ng trubng, tuy nhien, ciing lhrn t5ng them khb n5ng bi t6n thuang.

T6m lei, chc nubc bi kh6ng ho6ng 13 DbngA dB khbng chudn bi d& quin 19 qua trinh hei nhGp tai chinh nghy chng t5ng vao gifia nhfing n5m 1990. Bl thu h6t bbi cac thanh cbng trong qua khir cSa khu vuc, cac dbng v6n chAy vho t5ng vot lam trhn ngap khb ngng cho vay met cach c6 hieu qub c6a cac t6 chirc thi chinh. Cac chinh sach kinh t& vi

mi3 dB khbng di&u chinh duac qua trinh bhng n6 vB bi ru ng6 bbi b in chht t u nh2n cSa dbng v6n. Khi t5ng trubng chem d i n va sq di&u ti6t trb nen

c in thibt, nhu 1h tinh trang c6a Thai Lan va Han

Qubc trong nhffng n5m 1995-1996, cac nhh hoach dinh chinh sach dB chon gibi phap tibp tuc duy tri bhng n6 kinh t6 thbng qua vay nq nubc ngohi h m

12 tibn hanh cac bien phap di&u chinh cb th6 lhrn cham t5ng truI3ng trong mot thbi gian nghn.

~ ~ u b n vbn nu6c ngohi tibp tuc chby vho, dac biet

la van ngin han, d& dhp lai s q cbi mb thi chinh vh c6 18 18 c i kjr vong rkng chiph ph6 sle b6o lBnh

trong trubng hqp tinh hinh x i u di. Khi ma chinh sach ti&n te va chinh sach t$

gia c6a Thai Lan cb v& thi6u nhht quan vho n3a dhu c6a n5m 1997, met cuoc d i u ca ltrn ch6ng lai

dbng bat d5 xby ra. Chinh ph6 Thai Lan dB buec ph6i tuyen bb th6 n6i ding bat khi ngubn dq trii. ngoai te c6a n6 bi can kiet trong qua trinh b60 ve t$ gia c6 dinhQ. Tai c8c nai khac khbng x u i t hien mot dhu hi& rlo rhng n8o v& cac vhn d& dang tan tai trubc khi dang bat bj t h i n6i1°, bht chip cac vkn dk vira n6u b tren. Tuy v4y, s q sup d6 c6a ding bat dii lhrn cho hang loat cac nha dku tu chay khbi cac nubc trong khu vuc". Sirc

6p l6n t$ gia va Igi s u i t d5 g2y ra hang loat vu pha sAn c6a cac cbng ty vh cac td chirc thi chinh. Dku t u sup d6. Cac kich dong thi6u tich cqc lai d6 th6m dhu vho 13a, lhrn t6n thuang x u i t khdu vh nbng nghiep.

Giai doan thir hai: d6i ph6 v& cu& khfing ho%ng

Cuac kh6ng hoing dB ddy qua trinh hei nhep tai chinh tai Dbng A vho met giai doan mtri hbt sirc khb kh5n, rang buec chat ch& vtri cac chinh sach kinh t& vi m6 vh c6 ba d$c di&m ca bbn sau:

Su rrit v6n t u nh2n b a t (bao d m cb ti&n khi ma cac nhh dhu t u trong va ngohi nubc chay khbi cac thi s6n bing noi te hoac nam trong thi trubng thi chinh trong nutrc. Met dbng v6n chinh thirc nhkm muc dich ph in nho'bii d i p lai dbng vbn t u nh2n chiy ra va su b60 l5nh (hoac nhan lai) c6a chinh ph& d8i vtri chc khoin nu. Met chinh sach ti&n te bi mdc lai trong m5u thuin: hoac 1h hohn thhnh trach nhiem la

QuHn 19 hGi nhgp t8i chinh 29

nguiri cho vay cu6i ciing (viri hy vong la SE duy

tri duuc ni&m tin) va tip phat tin dung n6i dja (d6 lam giAm lBi su i t ) v6i mBi nguy hi&m tao ra mot s q chuyin dich trong d i u t u gian t i ip vh

giAm t i gia, hoec @Am thi6u tin dung trong

n~rbc (d& 8n dinh tjr gia va chi phi vay hAi ngoai), tao ra m6i nguy hi&m ciia met cuoc khiing hoAng ng2n hang. Cac nuuc bi khiing

hoAng nhAy di nhAy lai giiia chinh sach trGn

(Ohno, Shirono vB Sisli 1999).

~ 6 n tu nhin chAy ra - v6n chinh that chAy v8o

Sau khi dhng bat sup d6, cAc chb tai sAn trong va

ngoai nubc tranh nhau thao chay, tao ra mot dbng van chAy ra b at. Cac ng2n hang t h u m g mai d3n dhu cuoc thao chay, giAm b6t s6 d ~ r nu cGa ho t6i

g i n 100 tjr USD trong vbng 18 thang (bAng 2.1). CBc nuuc bi khbng hoAng dB thh gi6p db he

thang tai chinh y&u 6t cba ho bang cach cAp phat

tin dung t h trung u m g va thinh thoAng giAm 1% sui t . ~ i & n gdi duac bAo lanh va cac m6n nq t o nh2n d~rqc nhan lai bbi chinh phii trong mot c6 ging lam tang ni&m tin. Tuy nhiGn, do khdng c6 chu d6i vui cac tai sAn noi dia nGn phhn 1un cac k h o h cho vay them tir trung uang dB chAy ra thi trubng mua ban ngoai te, tao them sirc 6p giAm

gia ding nci te va lam giAm dq tr3. Thai Lan d5 ap dung bien phap ki6m soat v8n vao gi3a n5m 1997 vB Malaisia ciing lam nhu v$y vao thang Chin 1998. ThAm hut ng2n sach tang trong khi GDP giAm - va thAm hut ng2n sach Ao lien quan t6i viec ha tru he thang tai chinh la kh8ng 1; -

nhung nui rcng tai khoa v in khdng db d& di&u chinh lai sq suy giam c iu mot cach nghiem trong.

CBc g6i ha tru chinh thirc kh6ng 1b tai

trubng hup khac, khoAn trq gi6p nay khdng duqc

giAi ngAn ngay mot luc, ma duuc chia ra lam nhiku lhn tuy the0 diku kien thay d8i vB cac rang bu6c khac nhau (Lane va cac tac giA khac 1999)12. Malaisia, vui s6 nq it h m , khdng tham gia vao chumg trinh trq gi6p ciia Quy tikn te qu6c t& va do d6 nhan duuc it trq gi6p h m , dB ch6ng lai sirc

6p lGn tjl gia chii y&u b ing viec ban ngoai te dq

t r a va giAm gia dhng nai te. Nhu dB n6i b trGn, cac chinh phb nhen bAo

15nh trong mot cb g ing nh im cbng cb ni&m tin vao he thang tai chinh. Trubc cac chumg trinh cba Quy ti&n te qu6c t&, Thai Lan va Han Qu6c da bAo l5nh mot cach c6 hieu quA cac m6n tikn giri

tai cac ng2n hang va cac t8 chirc tai chinh phi ng2n hang. InddnGsia nhgn bAo l2nh sau khi d5

dong cda 16 ngAn hang, truCrc h&t cho nhang ng~rbi gdi ti&n nh6, sau d6 18 cho t i t ca moi ngubi g ~ i tiin.

Nh3ng ngubi cho vay n~ruc ngoai cung c6

ging han ch& dbng v6n chiy ra. Thai Lan dii duqc bHo dHm khi b i t dhu chuang trinh ciia IMF r i n g cac ng2n hang nubc ngoai (phhn lun la cba Nhet BBn) tai nubc nay s"eikp tuc cac chuang trinh tin dung cba ho, tuy nhien, viec dAo ng cho cac ngAn hang Thai Lan tikp tuc giam. Han

~ u 8 c kh8ng th6 t i i p tuc vay ngin han ngay c i sau khi thoA thuan " s h sang" v6i IMF dii duqc cdng b6. Vui ngu6n d u trii ngoai t$ hku nhu dii can kiet, Han Qu6c dii dat duuc cac tho5 thuan v6i nhi?ng nguui cho vay vao thang Gieng 1998

BANG 2.1 Chc thay ddi trong tin dung c i a chc n g i n hang thvang mai D6ng A, 1997-1 998 (t? USD)

InddnGsia, Thai Lan vh HBn Qu8c duuc dua ra

trong rngt c6 g ing nhkm phyc hbi ni&m tin, c h b g N u ~ c lai s? giAm gia d6ng noi te va suy giAm cku d6i

Ind6n6sia, v6i tai sAn (bAng 2.2). Su trq giup con lun h m s u

Han Qudc, Malaisia trq gi6p dbi vui cuoc khiing hoAng vay nu tai My ,a Thsi Lan Latinh trong nhfing n2m 1980 va t u m g d u m g ~~d~ khsc 15,4 12,5 -10,7 -6,8

v6i khoAn tru gi6p cho MGhicd trong cuoc khbng hohng dbng pesd n2m 1994-1995. Ciing nhu chc ~ g u b n : IMF 1999b.

DGng A: Phuc hbi vii ph5t tri&n

vB di&u n8y dSi lam cho thi trubng dn dinh trb lai. B i n tho i thu?n bao gBm cac di&u khoHn v&

hgp tac va duy tri mot cAch t y nguyen cac mirc tin dung liGn ng2n hang cho t6i thang Ba 1998.

Theo b i n thoi thuen v& chu trdc lai nu ky vho

cu8i thang Ba, 21,8 tjr USD nu n g h han buuc chuy6n thanh cac mon nq tir met t6i ba n5m vh duqc chinh phli b io l5nh.

~ h u trlic lai nq tai Ind6nesia chi buuc b i t bhu v8o thang Hai 1998, do bi cAn trb bbi cac m6n nu khdng la clia cac c6ng ty, mot s6 luqng 16x1 nhang ngubi cho vay vh cac kh6 khgn trong viec danh

g-8 cac m6n nu. Vao thang Sau 1998, cac m6n nu li<en nghn hhng buqc c iu tnic lai vh buuc Ngan

hang trung uang (Bank Ind6n8sia) b60 19nh, vh cac nghn hang th6ng n h i t sB duy tri tin dung th~rang mai tai mirc cfia thhng .Tu 1998 trong vbng mot nam. Ind6nGsia cung thikt 16p chucmg

trinh bio lgnh tjr g-16 cho qua trinh chu trdc lai nu ciia cac c8ng ty. Tuy nhiGn, cho t6i cu6i thhng Mubi 1998, chuong trinh nay chi thu hdt buuc 2,9

t9 USD. Viec ki6m soat van duqc si6t chat tai Thai Lan

BANG 2.2 Goi vien trq chinh thbc d6i vbi cac nvac bi k h h g hobng (Ti USD)

Ind6n6sia Han Qu6c Thai Lan M6hicB

~ o " n ~ 38,1a 58,2 17,2 50,O (% cca GDP 1997) 18,O 13,O 12,O 12,O

IMF 10,l 21,1 4,o Ngin hang

he" giui 4,5 10,O 1,5 Ng2n hang Phat tri6n ch2u A 3.5 4,O 1 2 Khac (ch; y6u la

vho gi3a ngm 1997 vh tai Malaisia vho thang Chin 1998 (xem du6i bhy). Dbng v6n ch6y r a r i t

l h tir nh3ng ngubi giri t i in trong nu6c (IMF 1998) vB sq gi6m thi6u r i t 16n trong tin dung ng2n hang (xem bing 2.1) gqi 9 r ing cac c6

cGa nhfing ngxbi cho vay nubc ngoai tb ra kh6ng c6 hi& qui . ~ & t q u i cuai cling la cac dbng vbn dang k6 chiy ra tir thi tnrbng thi chinh.

Dbng van chiy ra khang 16, v8n dy t r 3 vh cac

m6n vay nq chinh thirc d6 ch8ng lai chdng, sy cHi

thien dang k6 trong can c2n thanh toan buuc

trinh bay trong hinh 2.3 d8i v6i cac nu6c Hhn

Q U ~ C , Inb8nesia v8 Thai Lan. Tai Hhn Q U ~ C , dbng

ch6y r a t o nhhn len t6i 38 tjr USD - t u m g bumg

v6i 20% cfia GDP- trong quy IV - 1997 vh quy I - 1998, hai quy c6 luqng v6n ch6y r a l6n nhht13. Dbng v6n chinh thirc chdy vho chi&m kho6ng 46%

cac dbng chdy r a (vh luqng dy trii. tgng them

trong quy 1-1998); thhm hut dq t r 3 vh thsng d u can c2n thanh toan chi&m phhn cbn lai.

Tai Thai Lan dbng v8n t u nhhn ch6y ra chihm

t6i 15 tjr USD trong quy I11 va IV clia n8m 1997,

tuong duong v6i 23% ciia GDP vh dbng ch6y

chinh thirc bat t6i 61%. N5m 1998 Thai Lan mht

thGm 18 tjr USD. Tai Ind6n8sia trong quy IV- 1997 va quy I - 1998 dbng v6n chHy ra bat t6i 16

tjr USD, tuang duang v6i 26% c6a GDP. Dbng v8n

chinh thirc bao ham 18% dbng chHy ra; thhm hut dq trfi va thGng du can chn thanh toan chi6m phin cbn lai. Viec v8n chinh thirc chi 66 b& bh

d i p cho mot phin nh6 cGa dbng v8n ch6y ra clia

InbGnesia n6i len r ing viec gi6i nghn bi han chi

do cac kh6 khgn trong viec dap irng cac di&u kien

mh chucmg trinh IMF bet ra.

Trong quy I11 - 1998 dbng v6n tu nhhn ch6y r a lai tgng len tai c6 ba nu6c. Sq gian doan n6i l6n

Nhgt Bin) 20,0b 23,1b 10,5" s y b i t an tren thi trubng qu6c t& c6 lien quan b6n Ngay duuc IMF viec mht khA ngng tr6 nu clia Nga vho thfing Tam th6ng qua 1 1/5/97 12/4/97 8120197

vB SLJ sup 68 clia Quy han ch6 quhn 19 v6n dhi . . - - - . a Tang them 42 t$ USD (baa gdm n u duuc co c b 1 thd han va tai tru ban. T~~ nhiQn, do tang cGa dbng v6n c h ~ y mdi) vao thang Sau 1998. b. Vong bHo ve thi, 2. IndBnesia co 5 t$ USD ti&n dl! trii.

ra kh8ng l6n (trii trubng hap c6a IndGngsia, tai

c. Tai tru cSa Nhgt in duuc giHi ngsn song song vui tin dung IMF. d5y tinh hinh chinh trj kh6ng dn dinh c6 th6 dB

~ g u 6 n : Lane va cac tac gi; khac 1999; so' lieu Ngdn hang The giui. gay ra cac tac dong xiu). Trong quy IV - 1998

' Qudn 19 hei nhap th i chinh 31

Dong chey vao, dong chhy ra va ting t r l rhg trong th&i gian khing hoHng

IndBnQsia % GDP

Han ~ u 6 c % GDP

30 Dbng chhy vao I Can cbn tai khoin vIng lai I Dong chinh thirc

20

Thai Lan % GDP

E Dong tu nh2n Thay d6i trong dl! trii

Tgng t ruhg GDP

30

30 Dbng chiy v i o I Cbn cbn tai kholn v5ng lai I O h g chinh thlic

20 I Dong tu nhtn r Thay & tr ~g du trii

Tang tru6ng GDP 10 /

-

-20 Dbng chiy ra

-30 -

20

10

~gudn: IMF, ~h6hg kc? taichinh qu6'c 1.4:

B m i I

Dbng chiy v v 8 I CCh c5n tai khoin vlng lai Dong chinh t h k I Dong tu nhln I Thay d6i trong du trii

TZng t ruhg GDP /

-1 0

-20

-30 Dong chHy ra

- - CP b I m

I m 1 -1 0

-20

-30

I Dong chhy ra

1996 1996 1997 1998 1998 Q2 Q3 Q4 Ql Q2

dbng v8n chiy ra lai chgm lai va t5ng trubng d5

phuc hhi (trir Ind6nesia, tai d iy mirc d$ tgng

trubng chi b i t dhu tgng 161-1 vao n5m 1999).

Chinh sach ti6n ti$ va vai tr6 ngua cho vay c h i cirng: tinh trang ti6n tho5 Ilr6hg nan c6a n6n kinh t6 hiji nhep

Tai Dang A, cac c6ng ty vh cac t6 chirc thi chinh dB hQi nh$p bi thuang t6n met cach ngng n& bbi

sq sut gia c6a dang nei te vB cac m6n nq nuac ngoai kh6ng doac gia han. TrGn 19 thuy6t dbng van chiy ra va sirc 6p len tjr gia c6 th6 duac chan lai bbi cac chinh sach tikn t$ th$t chgt (khung

2.4). Tuy nhien, chinh sach tikn t$ t h i t chgt sE lam giHm k h i n5ng clia ngin hang trung ocmg trong vai trb la ngubi cho vay cu8i cung d& d6i

ph6 v6i cac y&u ciu rfit tikn clia nh3ng ngubi cho vay ben ngoai va ngubi gdi ti&n trong nudc. n k n t c thht chat ciing lam t i n thocmg cac c6ng ty trong nuac dang bi na chhng chi t n6u chinh s6ch nay keo dai. Nhu v$y, cac nh8 hoach dinh chinh sach dirng trouc mot cudc trao d6i gifia vi$c cho phhp pha gia dhng niji te vh chinh sach ti&n te

t h i t ch$t, v6i cac tac dong phin phbi, phin b6 khac nhau len nhfing nhdm ngubi giri tikn va cho

vay khac nhau.

Tren thqc t i , kac no& bi kh6ng hoing dao dong trong cach ti6p c$n chinh sach tikn t$ vB tjr gia. Trong mot s8 trubng hap ho t5ng mot cach dang k6 tin dung cAp phat t u trung ocmg, dong vai trb 18 ngubi cho vay cu8i cGng, trH tikn cho ngubi giii, vB d6i khi c6 gdng giim lzi su i t , ding

thbi ban ngoai te dq t r 3 va di vay d& lam giim tac dong clia dbng v8n chHy ra len tjr gia. Trong quFing thbi gian do, cac nuac nBy c6 ging h6 trq

cho chc t6 chirc tai chinh y6u kem va thay th& luung ti&n g3i va vay nu nuac ngoBi m i t di bkng cAc khoin tin dung trung ocmg. Trong khi khdng

tikp tuc duy tri t i gia ban dhu, cac nuac nay ban ra mot luang lCrn ngoai t$ dq tn3 d6 1Bm giim mirc do pha gia d6ng tikn. Vi th6, mac du d6ng bAn te

bj sut gia nghiem trong, nhung cac nubc hoan

to8n khdng thH n6i t$ giaI4. Trong mot s8 trubng

hap khac, cac nuac nay t h i t chet tin dung ttr

ngin hang trung oang d& han ch6 sut gia tikn t$ vB dbng v8n chiy ra va lam t5ng dq tr3.

Trong giai doan dhu tin dung tir cac ngin hang trung oang duac mb reng, sau 66 t h i t chct, nhong trong mijt s8 trubng hap cac chinh sach bi

thay d8i trong mat thbi gian nghn (xem khung 2.2; Tanner 1999; Ohno, Shirono va Sisli 1999;

Lane va cac tac gii khac 1999). Nhu th io lugn b dutri diy, vhn d& nay d2 voat ra kh6i quan di6m

chinh tri sang mot vhn dk khac, cab in han la kh6 n5ng clia cac nhB hoach djnh chinh sach trong viec tao ra Bnh hubng len cac diku kien tikn te vB tin dung trong mot n&n kinh t i tocmg d8i mb

trong khi ho ban mot luang 16x1 ngoai t$ dq t r 3 d& han chi dao dong clia tjr gia va mGt phin lbn tin dung la bhng ngoai t$.

Nh3ng khoin gia t5ng to Ian vk tCr; dung rbng trung uang phin 16x1 duac thdm th iu vao th im hut dv t r 3 qu8c t6 (hinh 2.4)". Nhfing s;! thay d6i trai ngouc nhau nay di3 lam ch.0 luang tikn ccj sb vB t6ng tikn g i n nhu khdng d6i. Vi du, tai Thai Lan v8o n6a d iu ngm 1997, ngin hang trung

ucmg dB t5ng loang tin dung cho cac t6 chirc tai chinh phi ngin hang khoing 66% clia loung ti&n ca sb. ~ 6 u tinh dkn cac diku chinh tren bAng cin d6i tai s i n clia ngin hang trung u m g thi khoin t5ng them nay van chikm vho khoing 45% (xem hinh 2.4). Trong kho6ng thbi gian cbn lai cGa n5m 1997, sau khi qua trinh 6n dinh b i t dhu, met loang tin dung tuang duang cfing a'uac cung ckp. Nho vey, d8i vai cH ngm, tin dung clia Ngin hang trung uang Thai Lan - trir di c8c khoHn tin dung duac diku chinh bbi cat mon nu nuac ngoai dang t5ng - dFi c6 th6 lam t5ng g&p d6i lirang tikn ca sb n6u dq t r 5 ngoai te khdng bi giHm.

Luang tin dung t5ng 16n clia NgSn hang trung uang ThBi Lan, tren thuc t;, d8 hoan toan bi triet tisil bbi cAc tl i im hut d q trii. ~ ? t q u i 12 luang tikn cu sb chi t5ng 16% cho cA n5m b i t chip cat khoin tin dung tgng them h&t s3c l6n tir phia ngin hang trung uang. T h i m hut ng in sach v i n ti6p tuc trong n6a cu8i cSa n5m

m$c dir tjr gia dg duac giAm xu6ng mot cach

Cac thqc ti$ tudng phi%: &c g6i chinh sach khac nhau?

Mot diku r6 rang la dlra ra cac kikn nghj vk chinh sach

sau khi moi viec d i x i y ra bao gid c ing d6 hun nhiku. it nhien, hau q u i c i a cuoc khing hoing sE nh6 han n&u

cac ncrtrc bj khing hoing d i tikn hanh c i c bien phap

phbng nglia trlrdc - th i t chgt chinh sach tai khoa, g i i i

quy&t nhanh gon cac t8 chljc t i i chinh y&u kem, tranh tikp

tuc tg do hoa vhn dk duy tri mljc do t ing trlrdng kh6ng hup

19. Tuy nhien, vk mgt chinh trj rat kho dlra ra cac chinh

sich, dgc biet trong ho in c inh chinh trj chuykn d8i va b i u

ch tai Ind6nesia, Han ~ u 6 c va Thai Lan (Berg 1999). Hun

thk nUa, chinh p h i d cac nui khac c ing nhan th iy kho

khan khi thay d8i chi dga tren cac dg tinh, dac biet la khi

moi viec dang su6n s6.

Mot khi cuoc khing hoing b i t d iu , sljc ep Ien cac nha

hoach djnh chinh sach tang 1en mot cach d i y kjch tinh.

Mot lga chon c6 thk la ndi I6ng chinh sach tai khoa va thi t

chat chinh sach t i in te, vdi y nghla lam g i im lwng tin

dung trong nlrdc va quan t im hun dkn thim hut dg trU.

Tuy nhien, ndi I6ng chinh sach tai khoa lai doi h6i phi i co

mot lugng tikn ljng trlrt/c. Va nku kh6ng dlruc sg i n g hO

chinh thdc thi chinh sach ndi 16ng tai khoa c6 thk lam g i im

ni&m tin c i a cac nha d i u tlr, nhu d i x i y ra iai Ind6nesia

vao thang Gieng 1998. ~ u h i cung, tao ra mot cl~inh sach

tai khoa ndi I6ng mot cach nhanh chong kh6ng phi i la mot

di&u d6: cac chi ti& rndi hay g i im thu& c6 thk lam tang

them cac n61 lo l ing c i a cac nha d i u tlr. T ing them cac

chi ti& rndi vao ha t ing cu sd (ngoai viec t ing thc cac hap

dbng d i ky) c ing doi h6i thdi gian. Thgc hien cac chi ti&

xZ hoi va mang Ilrdi b i o hikm rndi c ing dbi h6i n h k g c i i

thien Idn trong cac cu quan. Chinh sach tikn te thi t ch3t -

tirn cach tranh giB I i i sui t d mljc thap va g i y th im hut dg

tr8 - d i co thk mang lai mot kkt th ic nhanh ch6ng cho

qua trinh g i im t$ gia, tuy nhien, can ph i i tao ra mot bung

tin dung ldn trong nlrdc dk d i m b i o d w c k h i n ing thanh

khoin c i a cac t8 chljc tai chinh yku kern. Khi m i chlrung

trinh d w c IMF hd tru dlruc tien hanh, Thai Lan va H i n

Quhc d i ch ip hanh chinh sach thi t chat twng d6i tht.

Mot lga chon khac dk chhng lai cuoc khing hoing I5

quan t i rn hun tdi cac t8 chljc tai chinh trong ncrtrc va

n h h g nglrdi cho vay h i i ngoai. C h h g nao ri&n ghi chlra

d w c b i o d im, chinh p h i co thk yeu c i u cac t8 chljc tai

chinh yku kem phi i n g h g t r i tikn va t r i h i t cac khoin nu

nku thu hbi dlruc cac khoin tin dung n h l r ~ n Do d i lam vdi

cac t8 chljc tai chinh phi ng in hang vao nirn 1998.

Goldstein (1998) cho r ing t i t c i c i c t8 chljc tai chinh

trung gian y&u dku ph i i bj dong cha. NhUng nglrui g h tikn

va nhUng nglrtri cho vay co thk dlruc nhan trai chinh

p h i tlrung dwng vdi mot doi h6i c i a ho (vi du, trong

nirn nim). Cach tikp can nay co thk tao ra sg hoing loan

d mot sh t6 chljc, nhlrng tren thgc t& t i t c i cac t8 chljc d&u

bj t i n cbng manh me - b i t ch ip sg b i o I inh va hd tru

thanh khoin.

Trong qua trinh x i y dung chinh sach, co IE c i n ph i i

chu y nhi iu h0n d&n nhUng nglrui cho vay ben ngoai theo

nhu cac kikn nghj c i a G-10 sau cuoc khing hoing d Mehic6 nirn 1994-1995 (G-10 1996). Xem xet lai kk

hoach t r i nu c6 thk tao ra m6i nguy hikm vk met cuoc

khing hoing quhc t&, tuy nhien Stulz (1999) cho r ing

mhi nguy hikm nay la nh6. Trong thgc tk, cac nlruc bj

khing hoing ph i i tg g i i i quy&t cac mon nu ben ngoai

c i a minh. Thgc hien mot chinh sach nhlr vay c6 thk tao

ra cac v i n d& ky thuat va chinh trj to lun cho n h h g nglrdi

cho vay chinh thljc va cac ncltrc, vdi mot hy vong r ing

viec b i o I inh c i a chinh p h i co thk ng i n chgn d w c dong

vhn ch iy ra. Trong khi mot g i i i ph ip nhlr vay co thk lam

ngin chgn dugc dong vhn ch iy ra, no co thk chuykn djch

cac mon tikn ghi vao cac ng in hang quhc doanh - nui kho

c6 thk trhn tranh d w c cac nghia vu, nhlr la tai Ind6nesia

va co IE dZ han ch& dong ti&n rndi sau khi cuoc khing

hoing g i im bdt.

~ u s i cung, cac nlrdc nay IE ra d i ph i i dong cac tai

khoin vhn ngay ti, cac d i u hi& d j u tien c i a cuoc khing

hoing. L6gich c i a suy luan nay Is viec cho phep tikn

trong nlrtrc 16ng 160 h0n sE lam g i im 1% suit trong nude so vui I i i sui t h i i ngoai ma kh6ng tao ra sljc ep 1En t$ gia.

Noi mot cach khac, cac nude nay d i co thk thh tao ra cac

c6ng cu chinh sach khac dk qu in Iy tai khoin vhn dga

tren c i n dhi thanh toan va g i im thiku sg t r i n ra ti( cac

c6ng cu chinh sach khac. Sg lga chon nay se d w c th io

luan trong chlrung tdi.

dang k& sau thang SAu 1997 - diku d6 c6 nghTa

18 tjr giA d5 khdng duuc t h i n6i hoan toan. Va 15i s u i t tren th j trubng ti&n te cfing tgng mot cach manh mE khdng kg d&n c8c khoin tin dung

tiing thGm nhiku til phia ng2n hang trung uang (xem hinh 2.4). Sau d6 vho ngm 1998, sau khi ngAn hang trung uang gi im luung tin dung

thqc t& trong vbng mot quy thi t i gia d5 tang Ien vh lsi s u i t giAm.

Mot qu8 trinh tuung tq ciing dizn ra b cac nubc khac trong thbi gian kh6ng hoing (xem hinh 2.4). Ban d i u ngAn hang trung uung nhanh ch6ng tgng luung tin dung trong nubc, ph in 1Cm d6 h h r a c5c t6 chirc tai chinh y&u k6m (va nhii.ng

ngubi giri tikn c6a ch6ng) khi ma c8c khoin tikn giri vB ti&n vay tir nubc ngoai duuc rut ra vh nh3ng n w b i di vay ngirng trA nu. Tuy nhien, luung tin dung t5ng them bi thAm hut ngAn sach ng8n .gin hkt, vi viiy lugng ti&n cu sb tgng E n

khdng dAng k6. M$c du mot luqng lbn ngoai te dq t r 3 dB duuc b in ra, nhung tjr g18 v in giim xu8ng. Ind8nGsia c6 luang tikn ca sb tang lbn n h i t vh tjr gifi giAm manh nhi t .

~ 6 i lien he gi3a cfic cuoc kh6ng hoing tikn te va kh6ng hoAng tjr gi8 ngay chng trb nGn ph6 bi6n trGn toan th& gitri (Kaminsky va Reinhart 1999). L5i s u i t danh nghla cQng tang IGn tai c8c

nubc bi kh6ng hoing. Tuy nhiGn, mirc do t5ng c5a I5i s u i t sau khi loai bb Anh hubng c6a lam phht va m i t gi5 tikn te v in cbn nhb hun so v6i nhiku cuoc k h h g hoAng khhc, nhu cuoc kh6ng hoAng Mehicd n5m 1995 (Lane va cAc t6c gi i khac 1999). Tuy vey, 1% s u i t tang d5 ghy kh6 khgn cho

hoat dong ltru chuy&n tikn met, ben canh c8c kh6 khan trong vbng quay tikn mat do c8c khoin vay khdng duqc gia han vB cAc khoin duqc tai tru tir b$n ngoai, va nhu vey nhi&u con nu dirng trA nu. Sau nay, sau mot khoAng thbi gian giim thi6u dbng v6n chAy ra ciing nhu t h i t chgt tin dung nei dia, tjr gi8 dB tiing 1Zn vh 15i s u i t giAm xuhng.

Luqng tikn thqc duuc gi3 nhu khdng dBi tren toan b6 c6c nutrc, chirng tb luqng ti&n ca sb tiing IGn khdng dang k6. Thqc ra, luung ti&n thqc

c6 tang so v6i GDP16 (dang di xu6ng). Tuy nhien,

c8c di&u kien tin dung duuc t h i t chet dang k6 bbi

vi vay nu nubc ngoai c6a cac cdng ty vB c8c td c h h t8i chinh giim va vi sq chiy ra c6a v8n dku tu gi8n tikp.

Mot cach giAi thich cho hien tuung tren 1A ch6 tAi sAn trong vh ngohi nubc mu6n han ch& luung tai s i n c6a ho tai cfic nutrc nay sau khi cuoc

kh6ng hoing nd ra. CAc c8 ging d6 tgng luung tikn vh tin dung trong nu6c - ngay cA c8c s q ha tru vb khA n5ng thanh toan cho c8c t6 chirc thi chinh-

dbu phii dbi dien vtri trb ngai nay. CAc khoin vay nu va thanh toan d6 bh d i p cho s q ra di c6a nhii.ng ch6 nu nubc ngohi vh nhang ngub.i ghi

ti&n trong nubc sG rb ri sang thj trubng mua ban ngoai te, trir phi c6 cku cho cAc thi s i n noi te dang duuc tao ra. Th~rc ra, mot khoin tru gidp thanh khoAn to ltrn cho cac t6 chirc y&u k8m c6 15 dB lam tang thGm n8i lo l ing c6a c8c nh8 d$u t u vh lam trkm trong them dbng v6n chAy ra. CAc ch6 thi sAn cQng trb nen lo ngai vi khdng bi&t lieu ciic

khoAn tin dung trung uung t5ng them c6 th& duuc bu d i p lai b&i c6c m6n cho vay duuc phuc hbi hay 1A d i n d in mot mirc do lam ph8t vh mot mGc thuk dhng k& (xem Dooley 2000 v& m6 hinh c6a hanh vi nay).

~ k u tjr gi8 duuc thii lbng hun n3a - c6 nghla 181, nku lugng tikn dq t r 3 ban ra it hun - thi c6 th& nAng cao h m ni?a Iuung tin dung danh nghla. Tuy nhien, dhng ti&n sB mht gi8 hun n3a va si5 lam cho tinh hinh clia chc cdng ty, t6 chirc trung

gian c6 nq nubc ngoai trb nen x iu hun n3a. Nhu vgy, c6c nh8 hoach dinh chinh sach dirng trubc mot tinh thk tikn thoai l u h g nan. Tinh hinh duuc Bn dinh vho n5m 1998, vtri mot tjr gia manh h m va Iiii su i t t h i p han, v& chi sau khi tin dung tir nghn hang trung uung duqc thht chiit, lgi s u i t

cao ngq trj mot thbi gian, v8n chiy ra cham lai va cfic ubc doan cQng duac 6n dinh va chi thien.

~ h i n phhn tich nay cfing gqi jr mot cach giAi thich c6 th6 cho s q trhng hap gi3a viec tgng c&ii 1% su i t vh c6a dbng v8n chiy ra duuc trinh bay trong hinh 2.4 (xem th$m Furman va Stiglitz 1998; Kraay 1998; Ohno, Shirono vh Sisli 1999). Trong qu8 trinh cuoc kh6ng hoing dign ra, c8c

QuHn 19 hoi nh$p tai chinh 35

Luqng tin dung trong nuuc ting 16n bj trift ti6u b&i cac thim hut dq trii.

lnd in ls ia chi s6 ~ gii % W Tiin ca sb (thing Sau 1997=100)

- 80 Thay d6i trong d~ trii

90

-20

-40

-60 20 10

Han Q U ~ C

% Chi so'ff gia

(lhang Sau 1997=100) W Tiin ca s6 110 W Thay d6i trong ~ I J trii 100

g nudc (rong) - nu nuirc ngoai 90 80 70 60 50 40 30 20

-70 1 -80 1997 1998 1998 1999 O

Q 1 Q1 Q2 Q2

Ghi chb: Ti&n ca s3 - Thay d6i trong dy trir + Tin dung trong nudc - Nu nudc ngoai. Nguin: Sd lieu Ngln hang The" gia.

chh thi sAn dB y&u cku mot phi ch&nh lech r6i ro 161-1 h m nhihu d& ho duy tri thi sAn ciia ho. Phi nay vuqt qua m3c do tang thGm trong 13i s u i t ma chinh phh c6 th6 tao duuc. Vi v$y, 1% s u i t do duac tang nhung kh6ng dh d6 thoh mBn cac chb thi shn, tao ra met hien tuung k6t hap gi3a 1% s u i t t2ng vh van chAy ra.

Mot ciiu hbi c6 tinh ca bAn h a 1h c8c nutrc bl kh6ng hohng 6 DGng A c6 th6 ki6m soat duqc c ic di6u kien ti&n te vh tin dung t6i mirc nho. Trong c5c n&n kinh ti$ m2r dS hoi nh$p v& mat thi chinh viri n&n kinh tk tohn c iu , 1Bi s u i t chiu Anh hubng

nang n& ti? bGn ngohi vB tir c8c phi c h h h lech rlii ro do cac nhh dku t u y&u cku (xem Tanner 1999 d6 bi&t c8c vi du). Hinh mhu nhy thich hup vtri DGng A: vay nu t u nhGn nutrc ngohi vh danh muc dku t u chi&m ttri g i n 30% cha GDP vB nhang ngubi giri ti&n trong nutrc nhay cAm vtri tinh hinh qubc t&. Vtri mirc 13i s u i t trong nuuc chiu Anh h u h g nang n& clia c5c y&u t6 d6, ma cac y6u t6 nay lai duqc quykt dinh b nu& ngohi, cho n&n chinh sAch ti&n te trong nutrc nhiku khA n5ng chi gGy duuc t8c dong 1Gn tjr gi8 vh d g tr3.

Th@m chi, c8c c8 ging nhkm 1Bm giAm 13i s u i t

Malaisia %

Tiin cci s6 'rhay d6i trong du tra

Ch1's6b gia (fhang Sau 1997 = 100)

1110 a Tin dung trong nuuc (rong) - nu nuuc ngoai 100

90 80 70 60

-1 0 50 -20 -30

40

-40 30

-50 20 -60 10 -

thi trubng hoac chuy&n bat tin dung sang cac hoat dong c6 hi& q u i hoac cac t6 chirc y&u kern v ip phii cic kh6 khan la nh3ng ngubi nhen duac

sE chuy6n v6n ra nuac ngoai n6u h? cho r ing lai nhuen b 66 h i p d in han - c iu tai s i n bi han ch& nhu d5 n6u b tr6n. Th6m vao 66, tim cach h6 tra s i n xu i t th6ng qua tin dung la h&t sirc kh6 kh5n khi ma ngay c i met ngubi s i n xu i t nhb n h i t ciing c6 th& trb thhnh met nhh d i u ca trong met

nkn kinh t& c6 tai khoAn v6n mb reng. Tin dung

trong nuac c6 th& thay th& duac nhi&u luqng v6n

chiy ra han n iu nhu t i gia duac thqc sq t h i n6i,

T h i i Lan Chisb'fj gia % (fhang Sau 1997 =100)

40 \ T$ gia danh nghia ~ i i n cu sb 100

tuy nhi6n di&u nay sE tao th6m sirc ep l6n nhtimg con na. Nhu vey cac nuac tim cach h a r a thanh khoin hoac nai lbng ti&n te cu6i chng d&u tao ra

sirc ep 16n t i gih vB dq tr3, do sq giim sut c iu v& cac tai s i n tai chinh (xem th6m Tanner 1999 va Berg 1999).

30

20

10

Lieu ki6m soat v6n c6 phdi la mot &u trd la hiQu nghigm?

Nhu d5 n6i b tr6n, Thai Lan vB Malaisia d5 t h i t chat ki&m soat v6n nhu 18 met be phen c6a cac

Thay d6i trong du trii 1 Tin dung trong nudc (rong) - nu nuuc ngoai

T$ gia thj truung /

QuHn 19 hei nh$p t8i chinh

80

0 I I I

60

-1 0

-20

-30

I 40

20

chinh sach nhgm han ch& dbng v6n to nhAn chiy nh3ng co d2n d8i han, d$c biet n&u chung ta tinh raI7. Thai Lan d5 1hm n h o vey vho gi3a nam 1997 d&n nh3ng khohn tang dang k& trong ti&n gfii

trong mot dien nhb vh d5 dat met sb k&t quA trong viec han ch& dbng v6n chhy ra. Malaisia t6rig cobng viec ki&m soat v8o th8ng Chin 1998 (sau khi cuoc k'ncng hohng v& b i t dong sAn dB trdi qua v& ca bhn ) v8 dB Bp dung bien phap nhy cho d&n nay sau khi dB chi ti&n mat chut it". Cac bien phap ki&m soat c6a Malaisia dii gi6p cho

nu6c nay gihm b6t duqc s g chGnh lech v& lgi s u i t trong v8 ngoai nubc. Va s g phpc hbi c6a Malaisia manh mE han chut it so v6i Thai Lan. Tuy nhi&n,

dihu d6 cfing c6 th& la do Malaisia nq nu6c ngo8i it han, c6 tinh trang kinh t& vi mi3 t6t han v8 c6 cac phin irng ban dhu v6i cuoc kh6ng hohng

manh m a a n .

Ccic kinlz nglzihrn cOa Thai Lan. Thang Nam 1997, Thai Lan d5 thh ngan chgn dbng vbn chiy r a b&ng cach han ch& cac giao djch clia nh3ng nprbi khbng thobng tru; cac bien phap nhy "khbng doqc ap dung dbi v6i cac giao dich chinh thang c6 liGn quan t6i xu i t nhap khdu hang hoa, djch vg, d?iu t o trqc tikp vh nhi&u hinh thirc dhu t o gian ti&p" (IMF 1999a, tr.81). V6i viec t h i n6i d6ng bat v8o thang Biy, mat thi trubng k6p di7 douc cho phkp phat tri6n va viec Bp ch& nap cac ngu6n thu xu6t kh6u tr6 nGn ng$t nghko han (IMF 1999a, tr.82). Vao thang GiGng 1998 viec nhy duqc b8i b6.

Cac di&u khohn han ch& nay dB khi3ng dat duuc k&t quh trong viec ngan ch$n dbng v6n chAy ra. Can c2n thanh toan chi ra r i ng dbng v6n 16x1 n h i t chhy ra kh6i Thai Lan vao quy I11 v8 qujr IV c6a nam 1997. N&u xet the0 mot met nho d6 thi tinh thi&u hi& quh c6a cac bien phap han ch& cfing khdng phAi la di&u dang nggc nhiGn. Cac bien phap nay bi han ch&, d$c biet 18 do chung khdng Bp dung d~rac v6i nhi3ng ngobi thobng tni , nh3ng ngobi nhy c6 th& mua ngoai te bkng d8ng bat. Loqng ti&n the0 nghia rang nhb hon mot it trGn danh nghia ta i thbi di&m cu6i quy I1 va qu9 I11 - 1997 so v6i thang Ba 1997, v8 tr&n thqc t& trohg qu9 IV - 1997. Cac ph?in gi im xu8ng nhy gui 9 v& mat dbng vhn chiy ra tir tikn gGi clia

d61a trong nu6c (tinh the0 bat) trong thbi gian pha gia ti&n te va mat luqng tang dang k& trong tin dung trung Lrang.

Cac kinh nglziem c6a Malaisia. Trubc cuoc kh6ng hoAng Malaisia kh6 b~ t6n thuang hon so v6i Ind6n&sia, Hhn QU&C vB Thai Lan. DL? t r 3 ngoai te tuang d6i 1611. Nq bGn ngoai va nq ngin han tucmg dbi th ip , di&u d6 it nh6t chirng t6 ph in nho cac bien phap ki&m soat vay nu nghn han (IMF 1999a, tr.98). Va cac ng2n hang cung b trong mot tinh trang tat h m , v6i mot tjl 1e tin dung khbng sinh lbi it n h i t vh 18 mot trong nh3ng ntrbc c6 t i 1e hup 19 v6n cao n h i t trong cac ntr6c bl khbng hoAngIg.

Tuy nhien, Malaisia cfing c6 nh3ng di&m y&u cba minh. N3m 1996, th2m hu t can c2n thanh toan toang d6i cao, khoing 5,696 GDP clia nam trobc (mgc dii n6 d8 doqc g i im xu6ng til 8,4% nam trobc n3a , 18m cho Malaisia la nubc duy nhht c6 t i 1$ th2m hut can c2n thanh toan n5m 1995 cao han n5m 1996 trong ban n~rbc bj k h h g hoAng). Cdng nhu cac nu6c khac, Malaisia cdng dB kinh qua mot cuoc bung no" xAy d ~ r n g l6n, met p h i n c6 liGn quan t6i cac d g an kh6ng 16 cba chinh ph6. CGng n h ~ r ta i cac nu6c khac, tai Malaisia tjr 1e v6n trGn dhu ra cdng tang l&n, phhn Anh s g tang lGn trong d i u t u vB dhu t u dja 6c.

.Malaisia cfing phhi chiu dgng thiet hai tir nh3ng tac dong ban dhu c6a cuac khcng hoing, v6i GDP giAm 10% t h qujr I1 - 1997 t6i quy I1 - 1998. Tuy nhiGn, dbng v6n chAy ra nhb han nhi&u so v6i 6 cac ntr6c khac - trong ba qu9 dhu c6a nam 1998 dbng v6n nghn han t o nh2n chAy ra 18 4,5 tjl USD so v6i ghn 14 tjl USD tai Thai Lan. Chinh sach ti&n te cfing tocmg t q hogc 18 t h i t chgt hcm so vui cac no6c khac (xem hinh 2.4), p h i n nao phhn anh douc vj t r i xuht phat t8t h m cca nu6c nhy. Nobc nay cfing duy tri met chinh sach tai khoa thht chgt h m c8c nu6c khBc. Malaisia ciing kh6ng vay nu t h IMF v8 nhen duqc it trq p u p chinh thirc han cac nu6c bi khhng hohng khac.

Malaisia cfing nhu c8c nuirc khac ciing mudn duqc dua ra vao thang Chin 1998 duqc chuy6n dAo nguqc tinh trang suy thoai kinh t&. Cac ngAn hang v8 cdng ty c6a nu6c nhy dgc bi$t d8 bi t6n thuang truirc 1Sii s u i t cao, do tjr 1$ lirn clia tin dung t o nhAn trong GDP. Tuy nhien, r i t kh6 c6 th6 giAm duqc 1% s u i t trong khi thi trubng Singapo b ngay b&n canh mbi chao cac giao dich bing dkng ringgit v8 bubn ban chc c6 Malaisia.

Thang Chin 1998, khi ma thi trobng tai chinh th& gi6i bi cuec kh6nghoAng tai Nga danh cho tai t i , Malaisia dSi quy&t dinh ap bet chc bien phap ki6m soat vBn d& giAm thi6u m6i li&n k6t gi3a thi trubng t8i chinh quBc t& v8 trong nuirc. CAc bien phap ki&m soat vh cac chinh sach c6 lien quan,bao g6m ba y&u t6 ca bAn. D ~ U tien, cac bien phap ki8m soat nhkm v8o cac t8i sAn c6 thhi han duiri mot nam, dbi hbi cac tai sAn nhy phAi duqc gi3 trong nuirc cho tiri thang Chin 1999. Thir hai, chinh phli dhng bien phap ki&m soat d6 t5ng tf gia ringgit - USD l&n 10% va gi3 tai do. Thir ba, cac bien phap ki&m soat thubng tim cach han ch6 cac giao dich thi chinh tai Singapo bang cach ng5n c im cac giao dich ringgit hhi ngoai (k6 ch cac giao dich viri c6 ng5n c im cac ngAn hang Malaisia khbng duqc cung chp cac phumg tien tin dung cho cac ngiin hang vh cac cdng ty m6i gi6i chirng khoan khdng thubng tru v8 y&u chu t i t cA cac giao djch ngoai thomg phAy duqc thqc hi$n tr&n .thi trubng ngoai h6i. Vi$c dBi tihn ringgit sang ngoai te b trong nuirc khdng bi cim, tuy nhi&n, cfic thi khoAn ddla nei dia chi duqc ph6p duy tri du6i mot s& di&u kien n h i t dinh (vh t u m g d6i nhb).

Chinh phli 69 lqi dung thbi gian nghi ngai do cfic bien phfip ki&m soat mang lai d& giAm 1% s u i t vh c6 khuy6n khich cho vay bing cach db nghi met mirc tang 8% trong tin dung cho khu VLTC t u nhAn, giAm bi&n do clia cac m6n vay ngAn hang tr&n mirc 1Sii suht ca slr, giAm tjr 1$ d q trii. t6i thi6u b i t buoc t h 8% xu6ng 4,5% vh giim nhe yeu cku cdng nhen cac m6n vay khdng sinh livi tir b'a thang xu&ng shu thang (IMF 199913, tr.99). Chinh sach t8i khoa c6a chinh phli ciing duqc niri lbng. VBo 'thang Hai 1999, cac bi$n phap ki&m soat

thhnh thu& danh v8o cac dbng v6n ngin han hbi huang, duuc ap dung the0 cac mirc do nghich dAo viri thbi han. Cac chinh sach ki&m soat c6a Malaisia d5 di nguqc lai v6i cac suy nghi chinh thang vh nhi&u ngubi d2i dua ra cAc dq doan v& cac h$u q u i nghiem trong. Tuy nhien cac k&t quA thu duqc t u m g dhi tich cqc: a KhoAng cach 1% s u i t so v6i trai cGa

Chinh ph6 My gihm (hinh 2.5). Tuy nhien, khoAng liii s u i t trai phi&u c6a Malaisia tr&n trai chiiu Au tang (Goldman Sachs, Portfolio Strategy, 22 thang Ba 1999).

a Dq trt? ngoai te tgng 10 tf USD trong khoAng tir thang Chin 1998 tiri thang Mubi 1999, diiy 18 mirc tang dirng thir hai sau Hhn QUBC trong cac nu6c bi khhng hoAng vh 18 mirc t5ng lirn n h i t n6u tinh the0 phin tr5m.

a Cac giao dich hAi ngoai dhng lai, dec biet 18 b Singapo, I8m @Am sirc 6p tir thi trubng h i i ngoai song song c6 t6 chirc, tuy nhien van cbn d6 lai met l u q g chirng khoan h i i ngoai thha c in phAi giAi quy&t.

Khohng cach ICi sugt d l dvac thu hep 6 Malaisia va Thai Lan

L i l sua't thj tr,u&ng v i lii sua't t i i tru li6n bang My %

laisia

J

T. Gi6ny Thang &y T. Gi6ng Thang &y T.GiCng Thing &y T.Gieng Thhng &y 1997 1997 1998 1998 1999 1999 2000 1999

~gubn: ~6 lieu Ngan hlng ~ h 6 gi8.

QuHn 1y hei nhep tai chinh 39

Thi truirng chirng khoan n6i chung va thj trubng chirng khoan tBi chinh n6i rieng phHn irng mot cach tich cgc, tang len ngay lap tirc sau lchi cac bien phap ki6m soat dugc d ~ r a vho vB chi s8 thi trubng di5 voqt qua chi sb tai Thai Lan. Cac bi$n phap ki6m soat nay dB tao ra mot

khdng gian dang k6 d& chu truc lai cac t6 chirc tai chinh (chumg 4). Them v8o do, vi tri xkp hang tin dung cha Malaisia dugc chi thien b i t ch ip cac bi$n phap ki6m soat. Malaisia d5 co k h i n5ng huy dong doqc 1 tjl USD tren thl trubng trai

ch2u AU vao thang Ba 1999, va d5 bj dang kjr vogt 3 lhn. Tuy nhiGn, lhn phat hanh trai

d6 d5 daqc gihm xu6ng tir 2-3 tjl USD the0 lck hoach, vh 1Bi s u i t cao han lgi s u i t cfia trai phi6u kho bac My 3,3% vB cao hon so v6i trai

ciia HBn Qubc 2,25%. Th6m vao do, tac dong clia cac bien phap ki6m soat v8n c6 th6 douc bi&u hien trong vi$c khai rong d6i v6i vay nq tu nh2n va khdng th6 chi duqc danh gia tir nhi?ng sv khai rong trong ng chinh ph6.

Dbng v8n chiy ra chi vao khohng 330 trieu USD trong mot quy tikp the0 sau khi cac bien phap ki&m soat dogc b2i b6 vBo ngBy 1 thang Chin 1999 - it hon r i t nhi&u so vtri dq doan. ~ i k u d6 c6 16 phhn nho phAn Bnh h 6 u thuk chia do v i ky vong rkng chi s8 c&a thi trubng Malaisia s5 dogc doa trtr lai trong bAng chi s8 Morgan Stanley Capital International. Tuy nhien, tir d6 dkn nay mat ph&n v8n nu6c ngohi ni?a d2i tikp tuc

hhi h u m g vA mot s8 l u w g ltrn cac c6 bi phong to i tai thj trubng Singapo v in chua duqc giii quykt.

Nhin mot cach t6ng quat, nkn kinh t& Malaisia d& lei ngoqc dbng mot cach t8t dep. Tuy n h i h , kh6 co th6 gan cac lckt q u i t8t dep do hoan toan hoec 18 mot phhn 16n cho cac bien phap ki6m soat. TBng trobng ciing dB duqc phuc hhi tai HBn Qu8c vB Thai Lan trong quy IV - 1998, song HBn Qu8c phgc hbi t8t han nhiku so v6i Malaisia vh Thai Lan cGng phuc hhi i3 mirc do t u m g domg. Cac bi$n phap ki6m soat dB gidp vao thanh tich cha Malaisia ciing gi8ng nho cac diku kien ban d i u t8t hon vh cac hanh dong chinh tri manh mP

trong nhilng ngay d i u clia cuoc kh6ng hoHng d5

g6p phhn vho. Mot phhn ltrn clia qua trinh 1oi ngoqc dbng clia Malaisia 18 do n6i lbng ngin sach vB c8c chi thi$n nhanh ch6ng ciia can c in budn ban, ma nh3ng diku nay h i u nhu khdng lien quan gi dkn cac bien phap ki&m soat.

Thi trobng chirng khoan hogt dong t8t hon tai Malaisia so v6i tai Thai Lan, mgc dii diku d6 c6 th6 la do cac y&u tb khac ngoai chc bien phap ki6m soat nhu cac m6n nq 16n v8n cbn d6 cha

Thai Lan. Malaisia dB thanh cdng trong viec giAm

khohng cach gi3a 1% s u i t trong vB ngohi notrc, mot kkt quA chung cho phhn l6n cac man ki6m soat khac (Dooley 1996). Tai Thai Lan khohng cach 1% s u i t thqc ra cbn rai mat cach th%ng dirng, ttri mot mirc t h i p han so vtri tai Malaisia (xem hinh 2.5). Do nq b6n ngoai ban dhu clia Malaisia nh6 han n6n nutrc nay dB cb th6 n6i lbng chinh sach ti in t$ ngay tir ban d i u ma khdng ckn phii lo l ing nhiku v& viec pha gi8 tikn te.

Tuy nhien, cac bien phap ki6m soat ciing c6. vai trb cSa n6. Tinh hinh trong va ngohi no5c c6 vk xhu di nhanh ch6ng vho thang Tam 1998. C5n cir vBo cac r6i ro, chinh phii dB quykt djnh sir dung cac bien phap khdng chinh th8ng. Cac nha dhu t o - dec bi$t la chc nhh d i u t u trong no6c - co

1& dB coi giii phap nghn han nay c6a Malaisia la hqp ly, cho dii cac rlii ro khdng xAy ra vh gihi phap nay vi pham c8c giao k&o mat cach lchdng th6 doan trotrc duqc. Thqc t k viec cac bi$n phap ki6m soat nay dugc loai bb t u m g d8i inau ch6ng va ch6ng ciing n h i t quan v6i cac mgt khac cSa chinh sach kinh t& vi md d& tao r a it dong lgc vh ca hoi cho cac nhB dhu to pha vZr chling, mec dh d2y 18 mot v in d& 16n d6i vtri nhiku nutrc khac (Dooley 1996). Trong khi cac bien phap ki6m soat c6 th6 d2 lam ch$m lai dbng v8n chAy ra vh c6n trb dbng v8n ngkn han chHy vho, chling c6 th6 ciing dB lam giAm dbng vhn dBi han chAy vBo. CBc bien phap ki6m soat nay ciing co th6 g iy ra cac t8c dong l2u dai l6n phi ch6nh l$ch r6i ro. Nhu viiy, chn phhi co them nhiku thbi gian tro6c khi ch6ng ta c6 th& doa ra cac kkt lugn cu8i chng v& cuoc thllx nghiem clia Malaisia.

40 DGng A: P h u c h8i v2 phht t r i&n

Giai doan thli. ba: c o n d ~ h g d i n tdi phuc hbi

DBng A d2 phuc hbi tir cu6i nam 1998 (chuang 1). Dq t rd ngoai te tang lGn mot cach dang k&, mot ph in vi sq trq giup clia cac dbng vBn chinh thirc chiy v8o lam giim cac di&m d6 bj t8n thuang (xem hinh 1.7). Dbng v6n chiy ra ti&p tuc chem d i n trong nam 1999, trong khi d i u t u trqc ti&p clia nubc ngohi vB d i u t u gian ti&p tang lGn. Do chc danh muc d i u t u kh8ng chuy&n hang loat ra khbi cac nubc dang kh6ng hoing nGn cac chinh sach vB t8 chirc m6i sle co th& ki&m ch& duqc cac kjr vong clia cac nha dhu tu. Nhu vey, siin kh iu dB duqc don s i n cho sq trb v& clia dbng v6n t u nhiin d8i han.

Tai cac nubc nay mirc do tang trubng tgng lGn sau mot thbi gian t h i t chgt ti&n te - nhu duqc do bing s q thay d8i trong tin dung trong nu6c - chng v6i 1% s u i t b i t d i u giim xu6ng ngay sau do2'. ~ i & n vB ti&n ca sb trGn thqc t& khdng thay d8i. Mgc du tin dung trong nu6c tir ngiin hang trung

ucmg bj ckt giim, t8ng ti&n vsn duqc duy tri bbi luqng tang lGn trong dq tri? xu i t phat tir thang du tai khoin viing lai vA dong v6n chinh thirc chiy vho 16n hcm luqng v6n t u nhiin chiy ra (bing 2.3). L2i s u i t trong nu6c b i t d i u rai xu6ng vao qu? I1 - 1998 va tucmg d6i t h i p vao thbi digm hien tai (xem hinh 1.3 vB 2.4 vB Claessens, Djankov vB Klingebiel 1999).

Q gia thqc v in duy tri- 6 mirc t h i p hcm so v6i gida nam 1997. Mgc dh trGn danh nghla t$ gia dB duqc tang lGn mot chut it tai HBn Q U ~ C , Malaisia v i Thai Lan, dbng thbi tang lGn dang kg tai Ind8nGsia2'.V gia t h ip d2 cho xu i t khdu ciing nhu thj trubng dien tir qu6c t& phuc hbi. Tai HBn Qu6c cac khoin dhu t u trong thbi ky bGng n8 kinh t& tep trung vho cac met hang thucmg mai, do do nu6c nay d2 duqc lqi nhi&u nhht tir s q phuc hbi c6a thj trubng dien tir. Tuy nhiGn, Malaisia va Thai Lan ciing duqc lqi, cbn IndBnGsia thi duqc lqi tir gih d i u tang.

Tuy vey, d i u t u v in dinh tre cho dh tir mirc thira mira, dgc biet trong l?nh vqc bht dong s in .

BANG 2.3 Tai khobn v6n 6 cac nvac chiu k h h g hobng, 1996-2000 ( t i USD)

Chi sd' 1996 1997 1998 1999 2008

Can c i n tai kho in v i n g lai Tai kho in v6n

TU n h i n Dau tu truc ti6p rong ~ 6 n g dau tu gian tigp

Nu dai han rong Khacc

Chinh thuc

Da phuang (rong) Songphuang

~ 6 n g

D u triP Tin dung IMF

Ghichlj: Dic lieu cho Indt~ngsia, H i n Qugc, Malaisia, Philippin va Thai Lan.

a. Uac tinh

b. Du trli

c. ~ h d n con lai, ke" cd dong nu tu nh in ng$n han chiy ra.

d. - Co nghia la tang

~ g u d n : Ca s3 dic lieu va cac uac tinh clja nhdn vign IMF va Ngin hang ~ h 6 giai.

QuHn ly hei nhiip tai chinh 4 1

TBi tra dku t u trong nuac vh hHi ngoai v&n cbn bi

han ch& bbi cac t6 chirc thi chinh y&u k8m vB nhilng ngutri cho vay nu6c ngoai then trong. ~ 6 n luu dong vh cac khohn dku t u duuc t8i tru phkn Ian tir v6n trong nuirc va mijt phkn b ing cach lthbng trA nu. C6 mot m6i nguy hi6m de dqa l2u dhi 18 cac nh8 dku t u sE bi chc khohn dku t u b i t dong s i n thira thBi cbn treo lai vh cac di6m y&u clia cac trung gian thi chinh lam nhut chi.

Trong n5im 1999 t6ng dku t u tu nh2n chhy v8o tgng, vai HBn Qu6c 1h nu8c hubng lai Ian nhbt va thu duac mot luqng dku t u thqc t6 chAy vho Ian han khdng. ~ k u t u trvc tibp clia nubc ngohi dB t5ng mot c8ch nhanh ch6ng tai Thai Lan, c6 18 la nhb cac c6 ghng chu trlic lai clia nu6c nay va tai HBn Qu6c nhb cac c6 ging t q do ho8 d i u t u trqc tibp clia nu6c ngohi (chumg 3). Nhu d5 neu tren, HBn Qu6c vh Malaisia d5 phht hanh trai phi&u Ch2u Au, m$c du v6i 15i subt cao han 15i s u i t trai phi& Chinh phS My 2,25% va 3,30%. Them vao d6, cA hai nuac nay d&u duuc ti&p nhen mot dbng chAy v8o clia cac m6n vay m6i. ~ u 6 i cung, tai HBn Qu6c dbng c6 phi& tang len mot cach manh mE vao n5m 1999 sau khi nuhc nay t q do ho8 cac danh mgc dku t u vh dbng v6n dai han.

Mot phkn lan cGa cac dong v6n chhy v8o nay 18 do c8c cuoc sap nhep vB mua lai vh dbng chAy trong tuang lai ciing phy thuijc vho t i c dij tai ca ciu. Them v8o d6, t9 gi8 thqc t h i p v i n tibp tuc h i p d i n dku t u trgc tikp nu6c ngohi. Trong hoBn cAnh nhu vey, qua trinh t g do hoa cac danh muc dku t u v21 dku tu trqc tibp clia nu6c ngohi c6 nhi&u khh nang sB dem lai lai ich. Dang thbi, cac nhh dku t u ciing sE phHi tir bb mot s6 tai sAn ho$c

phhi chuy6n d6i mot s6 nu thanh c6 d$c biet trong linh vqc kinh doanh b i t dong sHn.

Trong vbng mot vai n5m t6i cac dbng v6n thqc chAy v8o kh6 c6 th6 dat duuc do l6n nhu trong nhdng n5m dhu clia thep k9 1990. £Iang thbi, cac nu6c nay ciing khdng c6 khA n5ng d& thi t ra (theo cach hi&u kinh t& vi ma) mot luang dku t u Ian han mot cach dang k6. Dhu tien, dbng v6n chinh thirc Ian hien nay - t6ng cong 50 tjr USD, vB mot nira chhy v8o HBn Qu6c - sE phhi duuc thanh toan thdng qua theng du budn

ban hoec cac dong van chhy vho k h i i ~ ~ ~ . Thir hai, cac khoin nu dB duac tai ca c i u ciing sE h&t han trong mot thbi di&m khdng xa, d$c biet 18 tai HBn Qu6c. ~ u 6 i ciing, kh6 c6 khA n5ng r i n g c8c nuac bi khling hoAng sE cho phkp hinh thanh mot khohn nu nuirc ngohi Ian trong khu vqc t u nh2n nhu tru6c d2y, d ing thbi cac chli nu nu6c ngoai ciing sE cdn then han.

Tnh the c3a Trung QU&

Trung Qu6c di4 trhnh duuc c8c t8c dong tirc thbi clia cuoc khling hoAng DBng A. Di&u d6 c6 15 la nhb tinh trang kinh t& vi md vilng ch ic - bao gdm mot can cEin v5ng lai theng du 16n (4 % GDP), d q tril ngoai te 18x1 (143 t i USD) vh nq ngkn han chinh thirc nh6 (vao khohng 20% d q t rd) - vB c5c bien ph8p ki&m soat v6n. N&U Trung Qu6c d5 nhanh ch6ng hoi nhep v6i thi trubng t8i chifih qu6c t6, thi nuac nay cGng dZ gep phhi chc vhn d& tuang t q trir khi Trung Quhc ti&n hanh. cAi ti5 cac ti5 chirc t8i chinh Bm y&u, t5ng cubng cac ca quan diku ti&t vh ki&m soat vB rnb rong cCic cdng cp kinh t& vT m8. CBc cuoc c i i t6 nhu vey ciing sB lam tang nhanh t i c do tang trubng clia Trung Qu6c. Tuy nhiBn, Trung ~ u 6 c chi c6 mot h a n g thbi gian han ch& cho viec nay. Hoi nhep tai chinh v in sE di8n ra k& cA v6i mot thi khoHn v6n d6ng v21 c6c cam k&t v6i T6 chdc Thuang mai ~ h & giai yeu cku s q chi mb m6i.

~ k u t u trgc ti&p nuuc ngoai I& nguhn v6n chAy vho chli y&u clia Trung Qu6c (hinh 2.6). Trung Qu6c nh$n duac luang dku t u trqc tibp nuac ngoai nhibu thir hai, chi sau My. Dku tu trqc ti6p nuac ngohi chibm khohng 10-15% clia dhu t u trong nu6c. Mot luang dku t u trqc tibp nuac ngoai khdng 16 dB phhn Bnh duac cac thhnh tqu vh chinh sach khuy&n khich clia Trung Q U ~ C , dbng thbi trong mot c h h g mqc nho d6, cac giai han trong dku t u gian ti&p vB vay na nu6c ngoai. N6 cGng ph in Bnh sq di vbng cGa chc nhh dhu t u noi dia d& lai dung chc chinh sAch khuy&n khich dku t u trqc ti&p nuirc ngohi ( N g h hang ~ h & giai 1997a). Tuy nhien, dhu t u trqc tibp nu6c ngoai bi han chb trong mot s6 linh vgc, trong d6 c6 linh .vqc t8i chinh.

- -. v- - _---- - --I - - - 4 - . -. . -

f)iu t u trqc tigp nuac ngoai chii'm vu thi'trong cac ngudn v6n chiy vao cca Trung Qu6c

Tai khoin vZng lai va tai khohn v6n l j d81a

1990 Cic nguBn

1991

1992

1993

1994

1995

1996

1 Thay d&i trong du trir ~ b i t b6 sbt vdn ng in han 0Au tu truc ti6p Vo'n dai han C i n can vay Iii

~ g u h n : So* lieu Ngln hlng ~ h 6 gibi.

Cac dbng v6n khac b~ luet phap han ch&. Chinh ph6 han ch& dhu t u gian tikp vao cac cdng

ty Trung ~ u 6 c va ckm dhu t u nuac ngoai tham gia vho thi truang chirng khoan ndi dia. (Duang vao duy nhht 18 thdng qua cac c6 phiku h i i ngoai

dec biet). Chinh phli ciing han ch& cac khoin vay

muan b$n ngoai c t a cac cdng ty Trung ~ u 6 c va cac ca quan chinh ph6 bing cach han ch& quy&n

tham gia mua ban ngoai t?. Vi vey, dhu t u gian tihp va vay na t u nhgn tuang d6i nhb. Ki&m soat mua ban ngoai te mgc du nhe nhang, chng vai thj truang mua ban tuang lai han chi, khGng chi han

ch& khA n h g tq' bAo hi&m ma ciing han ch& dhu ca tikn te. Tuy nhi$n, hoi nhap tai chinh vbn t q phat dizn ra b i t chip cac bien phap ki&m soat, nhu duac th& hien biri nh3ng phhn lai va bb qua va dbng van chAy ra lan trong can ciin thanh toan (xem hinh 2.6). Sv pha s i n dgy cfia Tap doan Ujr thac dhu t u QuAng Ddng vai mot s6 nq Ian gip ddi con s6 duac bao cao ban d iu , dFi d ~ n g v& phia cac quan di&m cho r ing na ngin han d2 bj d jnh

p a thkp xu6ng mot cach dang kg.

Trung Qu6c c6 th6 thu Iai tir qua trinh tihp tuc hoi nhep tai chinh minh bach hon. Ho c6 th& duqc nki vao vai quy v6n chung tohn chu nhu 18 ng~rbi nhgn va ngubi dhu tu. H6i nhap thi chinh s5 cho phkp nh3ng ngvbi g6i tikt kiem va n h h g nh8

dhu t u da dang ho8 rbi ro. Hgi nhgp thi chinh cting cho ph6p chi thien phAn ph6i ngubn lqc thdng qua canh tranh va s q rb ri ki&n thirc, trong hohn chnh bAo l2nh cba chinh ph6 s6 tikp tvqc bj han chi$ nghi$m nget.

Thy nhi$n, cudc khbng hoAng Ddng A d5 minh hoa r5 nh3ng r6i ro c6a dbng vhn kh6ng lb chAy

vao trudc khi c8c di&u kien ti6n quy&t v& th& chk va chinh sach duqc thi&t lep. Trung &uhc ciing s"e trir n$n nhay cAm vai kh<lng hoAng ndu nuac nay mb rdng tai kho&n v6n ma khdng tikn hanh cac cuoc cAi td khac. N6 vbn dang phi i duang dhii v6i

cac d& tuang tq, tham chi cbn nan giii hm, so vai cac nuac bi khcng hoAng:

Cac cdng ty y&u kkm: cac doanh nghiep qu6c cloanh c6 t91e dbn b iy la 2:1, cac doanh nghiep thuang mai la 4:l.

QuAn 19 hoi nh$p tai chinh 43

Chc td chirc tai chinh ciing hkt sirc yku kkm (cac tai sHn khdng sinh Ibi chikm khoing 20-30921, mirc nay cbn cao han c i Inddnesia truac cugc kh6ng hoHng) vh 18 d8i tuang c6a cach diku hanh vh khuykn khich dky miiu thu in . Cac t8 chirc nay c6 th6 t h i t bai trong vi$c sG dung v8n vay hHi ngoai mot c8ch c6 hi$u qu i , co th& bi mkc vao tinh trang tikn t$ va kjr han khbng d8i xirng, va la d8i tuang cAa c5c rlii ro dao dirc trong cho vay. CBc thdng tin thi chinh khdng dhy d6, h$ thang q u i n tri yku k6m (dec bi$t la h$ thang diku ti6t va ki6m soat thi chinh khdng c6 khH ngng d6ng cGa cac t8 chirc tai chinh y6u kkm), va h$ th8ng phap 19 giiy kh6 khgn cho vi$c x 6 1y th6 chip vB thqc hien cac th6 tuc phA s in . CBc m6n nu rang buoc vao nhau mot cach ngim nghm dZ duac tao n6n trong cac tbrbt dhu tu, ngiin hang nha nuac vB cat t8 chirc tuong tq . Hon thk ni?a, mec dG Trung Qu8c d2 c6 nhi?ng

buac tikn ca bHn trong vi$c dGng cac cdng cy gian tikp dqa tren thl trutrng c6a chinh sach kinh t& vi m6, cac cdng cu nay d5 khdng dirng v3ng duac trubc th6 thach c6a thai gian va khdng chirng tb duac la c6 tac dung tuy$t d8i.

Chinh sach ki&m soat van c6a Trung QUSC c6 th& giGp nubc nay tranh d&c khling hoHng tjr gi8 va nu cho mot vai n8m tbi, va chinh ph6 c6 th6 t$n dung khoHng thtri gian nay d6 ti6n hanh cac C U ~ C cHi t8 ma gitr diiy dB duac b i t dhu. Sq thi6u ti6n tri6n trong c8c cuec chi td c6 th6 duac coi nhu 18 s q tibp tuc c6a mat qu8 trinh hoi nhap tai chinh Ian, bi met dang di8n ra cGng vai cac hau quH xhu trong phiin c6a n6 va t5ng trubng cham lai. Thuang mai, dhu t u trqc ti&p nuac ngoai, thdng tin dai chdng va sq thang nhkt vai ~ 6 n g Cdng dang mb ra cfic kenh m6i cho cu diin thuang trd tham gia vao thi trutrng tai chinh qu8c t i .

Cac thach t h k trong tmng lai cGa qua tinh hoi nhep t i i chinh

Hoi nhep tai chinh tikp tuc mb reng tr6n toan thb

giai. Trong thep kjr 1990 cac nuac dang phat tri&n

dFi dat duac nhiku bu9trc ti&n trong qua trinh t q do hoa ki6m soat van hcm la t h i t chGt chdng, va chc giao dich v6 hinh tr6n tai khoin viing lai ciing

duuc t q do ho8 mot cach dang k& (IMF 1999b). Them chi sau cuoc khling hoing Ddng A, Han ~ u 8 c v i n tibp tuc t q do hoa tai khoHn v8n (cho

v8n dai han), Inddn6sia v i n d& mb tai khoHn v8n c6a minh va Chil6, Malaisia vB Thai Lan tibp tuc giHm nhe cac han chb d8i v6i cac dbng v8n. Han

naa, ngay cH cac nubc c6 tai khoin v8n d6ng, nhu Trung Q U ~ C , cfing tgng cuhng hai nhap t8i chinh. V$y thi ciiu hbi chinh b dfiy khbng phii 18 co h8i

nhgp hay khdng. Ciiu hbi 66 la qua trinh hgi nhap di6n ra mot cach minh bach hay ma am va n6 s M e m lai lai ich cho quhn chdng hay 18 chi dern lai Iai ich cho nhi?ng ngutri c6 k h i n5ng tham

gia vao thi trubng nu6c ngoai va s i n sang vuqt qua cac giai han phap Ijr.

Ljr thuykt vh mot s8 bkng chirng cho th6y r i n g

hoi nhep tai chinh c6 th6 tao thuan lai cho tgng trubng, da dang ho8 r6i ro cho cac ca nhiin va cdng ty va tao thuen 1ui cho ti6u dung. Tuy nhign, c8c nha nghien ciru chua tim duac cac b ing chirng thqc tisn v3ng Dhu t u trqc tibp nuac ngoai dern lai cac lai ich to Ian, chuy6n

giao cdng ngh$ va kji ngng q u i n 1y cfing nhu tao ra cac m8i quan he vbi cac thi truhng b6n ngoai. Cac chirng cb gai jr r i n g hoi nhap tai chinh khdng n h i t thikt giiy ra m i t 6n dinh (khung 2.5). Nhu vey, m$c dli hoi nhep tai chinh dern lai cac rGi ro, n6 v i n sG dern lai nhi&u lai ich n&u duac qu in 19 tkt.

Ddng A dB khbng quHn 19 tat qua trinh hoi nhap tai chinh vho giaa nhang n8m 1990. C8c chinh shch c6a Inddnssia, Hhn Quhc, Malaisia va Thai Lan dku khuy&n khich vigc dqa vao v8n nuac ngoai, dgc bi$t 18 v8n ngkn han. Vi$c bb qua cat di&m yku trong khu vqc thi chinh vh cdng ty dii d i n d i n vi$c sii dung mot cach thibu cdn trong dbng v8n chhy vao. Tjr 14 dbn bdy v8n cao va dang tibp tqc tgng dFi khuykn khich cac d q An mao hi6m; tjr gia tuong d8i c8 dinh dFi khuy6n khich

, , vay na khdng t q bho hiem. Cat thi trutmg qudc t6 dB cung chp ngubn thi t ra do lich sir c6a c8c nuirc

44 D6ng A: Phuc hhi vB phdt tri6n

nay v& c8c chinh s8ch Ianh manh v8 mat mirc tang trubng cao - vh c6 18 la c6 kjr vong r ing n&u c6 c8c vhn d& n6y sinh thi mot lbi thoat sE duqc tao ra vhi c8c t i gi8 t u m g dbi cb djnh hoec chinh phli s8 nh@n lai c8c m6n nu t u nhAn (nhu 18 d2 xAy ra tai phkn Ian c8c nu6c).

Kinh nghiem vh 19 thuybt cho th iy khdng c6 mat g6i chinh s8ch ri6ng I& nho c6 kh6 nang b60 dAm 8n dinh thi chinh. Tinh hinh tai timg nutrc cting d6ng vai trb quan trong vh c8c nhh hoach dinh chinh sach ph6i d u m g dku v6i c8c gi6i han kh8c nhau. Tuy v&y, v6n c6 mat s q thang n h i t rang r5i trong cac nhh nghien ciru vb cbc chinh s8ch d6 c6i thien cdng viec qu6n Ijr hgi nhep thi chinh vh gihm thi6u c6c di6m d8 bi t8n thumg, c6 trong c8c hhnh dong clia tirng nu6c rieng 16 vh trong viec nAng chp ca chu t i i chinh qu8c tb (xem khung 2.5).

Duy tri cac chinh sach kinh t6 vl m8 ddng din

~ h m quan trong clia mat chmh s8ch tikn te, t8i khoa b&n v3ng v i khdng gAy lam ph8t dB duac chi ra qua cugc khling ho6ng vay nu My Latinh trong n h h g n8m 1980. Chinh s8ch tikn t@ vB t$ gi8 chn ph6i n h i t qu8n. Mot t i gi8 m&m dko sE h i p thy c8c chhn dong do dbng vbn di vho va di ra gay ra. Dq t r 3 cao h m so vhi nu n g h han vh c8c m6n nu tibn t@ s8 tao ra tinh dn djnh - dec biet 18 khi t$ gi8 khdng duac ph6p chuy&n dong mot c8ch m&m d&o. it c6 c8c n&n kinh tb Ddng A d&u dB n2ng cao dq t r 3 so v6i c8c m6n nu ngin han v8 tBng ti&n trong nu6c (xem hinh 1.3). 'I'uy nhien, cac v in db nay vuat qu8 khudn kh8 clia chinh sach kinh t& vi md truy&n thbng.

NGng cao chit Iuqng thbng tin

Cac nh8 hoach dinh chinh sich, c8c nhh dku tu, cac thi truhng thi chinh va c8c thi trubng chuyen biet d&u phu thuoc vho c8c thdng tin kip thbi, chinh x8c vb cbc t8 chirc thi chinh, cdng ty va nkn kinh t6 vi md. ~ h i & u t6 chirc qubc t6 dang tim cach c6i ti6n trinh do chung. He thang thdng tin kinh t6 vi md clia IMF la mot nbn thng v3ng chic. C8c nuuc bi khling hohng b Ddng A dSi tham gia

v8o he thang n8y v8 cung tip cac thdng tin 16n Internet.

Sr tam C ~ C cdng ty, c8c giam sat vien v+ dibu h8nh vi6n chn phdi b60 d i m r ing c8c cdng ty va c8c t8 c h ~ c t8i chinh cung cAp c8c th8ng tin kip thbi, chinh x8c v8 phh hap v6i c8c ti& chu6n k& toan qubc t& dB duac chip nhen". Tuy nhien, thdng tin, dac bi$t vk c8c m6n na n g h han, rht kh6 thu-thap trong c8c thj trubng khdng duac di&u ti&. Mat khac, thu thep v8 xii 1y thdng tin tat tao ra lai nhuen v8 c8c cdng ty c6 th6 khdng mubn d6 lo c8c chi& Iuac clia ho thdng qua viec cung tip thdng tin. Cubi chng, bhn than thdng tin khdng thi chua dli m8 cbn chn phi i sfr dung ch6ng met chch than trong.

Qu6n I9 c5c m6n nq b6n ngoai

C8c th6ng tin chinh xAc v8 kip thai v& c8c m6n nu bZn ngo8i mang tinh chi t sbng cbn dai vai c8c nh8 hoach djnh chinh sach v8 cac nh8 dhu tu. Cac chinh sach khuy&n khich vay na nuac ngohi vuat mirc chn thi&t v8 khdng t q bAo hi&m duac chn phAi duac giAm thi&u thdng qua, vi dg, thu& v8 dq tri? c2n bing, thanh khoAn v8 cac yZu chu khac dbi vai tin dung nuac ngo8i v8 trong nuac. Cac nuac phii tim cach tranh kko d8i qua trinh tang trubng kinh t& khdng th& duy tri duac bing cAch khuy6n khich cac l u h g vbn v8o ngin han. CSn phii dua ra v8 thqc hien cac chinh sach rb r8ng v& viec bAo IBnh cac m6n na naac ngo8i clia t u nh5n.

Cac yZu chu v& vbn cao hcm dbi v6i c8c m6n na nu& ngo8i clia c8c t8 chirc t8i chinh c6 th6 duac dua v8o d6 th& hi$n c8c r6i ro v8 chi phi xi4 hoi ti&m 6n clia c8c m6n na nuac ngo8i2" Mb rong quan di6m n8y, mot s8 t8c gi6 dB gai y sii dung thu& hoac han ch& dbng v8n chdy vho, dec biet 18 vbn nghn han. Tuy nhien, nh3ng n w b i kh8c nghi ngb v& cAc lai ich clia c8c chinh sach nhu vey, ho cho r ing cac bien phap ki6m soat s5 khuy&n khich tham nhiing, viec thi h8nh c6 th6 g?p c8c kh6 khan v8 khdng hi$u qud trong thbi gian trung han. C8c ph5n tich kinh nghiem clia Ddng A vvh Chile chi tao ra mot s q ling hO nh6 d6i vai vicc s.& dung c8c bien phap ki6m soat vbn nhu v$y

QuRn I y hoi nhgp tai chinh 45

Toin chu hoa ci, I im ting tinh trqng m6t 6n djnh?

Lieu cac nudc co tai k h o h v8n m6 co d6 bi khing hoing

han khdng? Tai khoin v6n md cb thk cb hai loai thc dong,

l i n khu vuc tai chinh noi rieng va n6n kinh tk noi chung.

Hoi nhgp tai chinh co xu hudng tao ra mot khu vuc tai

chinh s i u va bkn vCrng han. Tuy nhiin, m6 reng tai khoin

v6n co thk t i ng them k h i n5ng r i i ro tucac dong v6n ch iy

ra, su bht 6n c i a thj trubng va s5n IuQng.

Trong thdi gian g i n d5y, d5 ra dui nhiiu cdng t inh

nghiin cuu vk cac c h i dk nay ti, cac goc nhin khac nhau.

it c i cac cdng tilnh nay dku di tdi kkt lugn r ing cac quy

djnh dljng d%n va su kikm soat chst ch6 la c i n thikt dk c6

thk thu duuc lgi ich t u t u do hoa tai khoin v6n va khu vuc

tai chinh. Easterly, Islam va Stiglitz (1999) d5 nghiin cuu

cac tac dong c i a viec m6 rong tai khoin van l i n s i n

Iugng. Cdng tilnh c i a ho ggi y r ing hai tac dung d6i

nghjch dugc noi d tren triet tieu 18n nhau. Ho d5 khbng

phat hien dugc m6i quan he dang kk nao giCra mmirc do 11,

do hoa t i i khoin v8n va m k do b i t i n . Tuy nhiin, tu do

hoh tai chinh vsn cb lien quan vdi viec lam s i u s i c th im

khu vuc tai chinh; va thj truung tai chinh (so vdi GDP) s5u

han c6 biku hien phat trikn nhanh han (xem hinh trong

Tinh trang ma"t 6n djnh trong ting t r v h g va tin dung khu vyc t v nhdn

Su thay d 6 fing fnfhg chu& (du doin)

khung). Levine (1 997), King va Levine (1 992) gqi y r ing t u

do hoa tai chinh c ing hd trg t5ng tru6ng.

CClng trong thui gian do, Kraay (1998) d5 khdng tim ra

b i t cu mot chung cd nao cho th iy r ing chc d6ng vbn trd

nen d i thay d6i han tai cac nudc cb tai khoin v6n md.

Kaminsky va Schmuckler (1999) d5 xem xet cac chu ky

c i a thj truung chung khoan tai 28 nudc, bao gBm c i cac

nudc G-7 va cac nudc d ch iu Wu, Ddng A va My Latinh.

Ho nghien c h cac y kikn cho r ing cac chu ky tai chinh

keo dai ho'n sau khi tudo hoa tai chinh trong nudc va nuuc

ngoai. Diku dgc biet h i p d8n la ho phat hien ra r ing tu do

hoa tai chinh khdng nhht thikt s6 d i n dkn bong bong tai

chinh. Theo thdi gian, thj trllbng tai chinh s6 trd nen bkn

viing hdn.

Rossi (1999), trong mot cdng tilnh nghiin cdu t r in 15

nudc, d5 phat hien ra r ing viec han chk dong v6n ch iy ra

lam t5ng nguy cu x i y ra khing hoing ng3n hang (co I6 la

do lam t5ng cac hoat dong h i i ngoai), tuy nhi in khdng co

nhiku tac dong Ien khhng hoing tikn te va co thk ha tru

cac thanh q u i kinh tk t6t han. Cac han chk d6i vdi dong

v8n chiy vao duung nhu lam g i im k h i n5ng x i y ra khing

hoing tikn te - nhung khdng lam g i im k h h g hoing ng in

hang - va co tac dong t i iu cuc Idn I i n t5ng trudng. ~ u 6 i

cung, cac cdng trinh g i n d i y d5 gui y r ing cac quy dinh

dljng d i n dong vai tro hkt s13c qqun trong trong viec phong

tranh khing hohg , c i trong hoan c inh tu do hoa tai

khoin v6n (Rossi 1999) va tu do hoa khu vuc tai chinh

(Demirguc-Kunt va Detragiache 1998).

Gop chung lai, cac k i t q u i nghiin clju nay cho th iy

r ing cac c h h g cd thuc ti& vk m6i quan he giiia do m6

c i a khu vuc tai chinh va chu kjl kinh doanh khdng mang

tinh hikn nhiin. Cac nha hoach dinh chinh sach khdng c i n

ph i i lo ngai r ing m6 cha khu vuc tai chinh s6 t u dong d2n

dkn su b i t i n . Cac lui ich c i a viec t u do hoa trong nudc

va tu do hoa tai khoin v6n sG t5ng len trong mot khudn

kh6 phap lust lanh manh va cac chinh sach kinh tk vT md

bkn v h g .

Tin dung cho khu vuc 1unhBdGDP (%)

Ngudn: Easterly, Islam v i Stiglitz 1999.

Ariyoshi, A., K. Habermeier, B. Laurens, I. Otker-Robe, J. Canales-Kriljenko. and A. Kirilenko. 2000. Country Experiences with the Use and Liberalization of Capitol Controls. Washington, D.C: International Monetary Fund.

Benston, G., and G. Kaufman. 1997. "FDICA after Five Years." jorrrnal of Economic Perspectives 11 (3): 139-58.

Berg, A. 1999. "The Asia Crisis: Causes, Policy Responses, and Outcomcs." IMF Working Paper 991138. International Monetary Fund, Washington, D.C.

Claessens, S., and T . Glacssner. 1997. Are Financial Sector Weaknesses Undermining the East Asian Miracle? A Directions in Development book. Washington, D.C.: World Bank.

Claessens, S., S. Djankov, and D. Klingebiel. 1999. "Financial Restructuring in East Asia: Halfway There?" Financial Sector Discussion Paper 3. World Bank, Washington, D.C.

Claessens, S., S. Djankov, and 1 . Lang. 1998. "East Asian Corporates: Growth, Financing, and Risks over the Last Decade." Policy Research Working Paper 2017. World Bank, Washington, D.C.

Cole, D., and B. Slade. 1992. "Indonesian Financial Development: A Different Sequencing?" In D. Vittas, ed., Financial Regtilation: Changing Rules of the Game. Washington, D.C.: World Bank, Economic Development Institute.

-. 1996. Bliilding A Modern Financial System. Cambridge: Cambridge University Press.

Corsetti, G., P. Presenti, and N. Roubini. 1998. "What Caused the Asian Currency and Financial Crisis? Part 11: The Policy Debate." NBER Worktng Paper 6834. National Bureau of Economic Research, Cambridge, Mass.

Cuddlngton, J . 1986. "Capital Flight: Estimates, Issues and Explanations." Princeton Studies in International Finance 58. Princeton University, Princeton, N.J.

Demirgiiq-Kunt, A., and E. Datragiache. 1998. "Financial Liberalization and Financial Fragility." Policy Research Working Paper 1917. World Bank, Washington, D.C.

Doolcy, M. 1996. "A Survey of Literature on Controls over International Capital Transactions." IMF Staff Papers 43 (4): 639-87.

-. 1999. "Responses to Volatile Capital Flows: Controls, Asset Liability Management, and Architecture." University of Santa Barbara, Santa Barbara, Calif.

-. 2000. "A Model of Crises in Emerging Markets." Economic]orrrnal 110 (1): 256-73.

Dooley,M. P., W. Helke, R.Tyron, and J. Undenvood. 1986. "An Analysis of External Debt Positions of Eight Developing Countries Through 1990."]ournal of Developtnent Economics 21 (May): 283-318.

Easterly, W., R. Islam, and J. Stiglitz. 1999. "Shaken and Stirred: Explaining Growth and Volatility." World Bank, Washington, D.C.

Eschweiler, B. 1997. "Emerging Asia: The Fallout after the FX Crisis." Asian Financial Markets. JP Morgan, Singapore.

Fernald, J . , and 0 . Babson. 1999. "Why Has China Survived the Asian Crisis So Well? What Risks Remain?" International Finance Discussion Paper 663. U.S. Federal Reserve, International Finance Division, Washington, D.C.

Furman, J., and J . Stiglitz. 1998. "Economic Crises: Evidence and Insights from East Asia." Brookings Papers on Econonlic Activity 2. Washington, D.C.: Brookings Institution.

Gallego, F., L. Hernandez, and K. Schmidt-Hebbel. 1999. "Capital Controls in Chile: Effective? Efficient?" Central Bank of Chile Working Paper 59. Santiago.

Goldstein, M. 1998. The Asian Financial Crisis: Cartses, Cures and Systemic Implications. Washington, D.C.: Institute for International Economics.

Gray, D. 1999. Assessment of Corporate Sector Value a n d Vulnerability: Links to Exchange Rate a n d Financial Crises. World Bank Technical Paper 455. Washington, D.C.

G I 0 (Group of 10). 1996. The Resoltition ofsovereign Liqriidity Crises: A Report to the Ministers a n d Governors. Basle: Bank for International Settlements.

Hanna, D. 1994. Indonesian Experience with Financial Sector Reform. World Bank Discussion Paper 237. Washington, D.C.

Hanson, J . 1994. "An Open Capital Account: A Brief Survey of the Issues and the Results." In G. Caprio, I. Atiyas, and J. Hanson, eds., Financial Reform: Theory and Practice. Cambridge: Cambridge University Press.

-. 1995. "Opening the Capital Account: Costs, Benefits, and Sequencing." In S. Edwards, ed., Capital Controls, Exchange Rates, and Monetary Policy in the World Economy. Cambridge: Cambridge University Press.

-. Forthcoming. "Indonesia and India: Credit Allocation, Interest Rate Repression, and Contrasting Styles of Financial Liberalization." In P. Honahan, G. Caprio, and J. Stiglitz, Financial Liberalization, H o w Fast, H o w Far?

IMF (International Monetary Fund). 1998. World Economic Outlook. May. 'Washington, D.C.

-. 1999a. Exchange Rate Arrangements a n d Currency Convertibility: Developments a n d Issues. Washington, D.C.

-. 1999b. International Copital Markets. Washington, D.C. Johnson, B. R. 1991. "Distressed Financial Institutions in

Thailand: Structural Weaknesses, Suppon Operations, and Economic Consequences." In V. Sundararajan and T. Balino, eds., Banking Crises: Cases a n d Issues. Washington, D.C.: International Monetary Fund.

Kaminsky, G., and C. Reinhart. 1999. "The Twin Crises: The Cause of Banking and Balance of Payments Problems." American Ecoi7o)nic Revieru 89 (3): 473-500.

Kaminsky, G., and S. Schmukler. 1999. "On Financial Booms and Crashes: Regional Patterns, Time Patterns, and Financial Liberalization." World Bank, Washington, D.C.

Kawai, M . 1998. "Evolving Patterns of Capital Flows and the East Asian Crisis." East Asia and Pacific Working Paper 98-04. World Bank, Washington, D.C.

Kawai M., and K. Iwatsubo. 1998. "The Thai Financial System and the Bah! Crisis: Processes, Causes and Lessons." University of Tokyo, Institute of Social Sciences.

Kawai, M., R. Newfarmer, and S. Schmukler. 1999. "Financial Crises and Contagion in East Asia: Analysis, Policy Responses, and Lessons." World Bank, Washington, D.C.

King, R., and R. Levine. 1992. "Financial Indicators and Growth in a Cross Section of Countries." Policy Research Working Paper 819. World Bank, Washington, D.C.

Kraay, A. 1998. "In Search of the Macroeconomic Effects of Capital Account Liberalization." World Bank, Washington, D.C.

Krugman, P. 1979. "A Model of Balance-of-Payments Crises." journal of Money Credit a n d Banking 11 (3): 31 1-25.

-. 1998. "Saving Asia: It's Time to Get Radical." Fortune Investor, 7 September.

Lane, T., and others. 1999. "IMF Supported Programs in Indonesia, Korea, and Thailand: A Preliminary Assessment." IMF Occasional Paper 178. International Monetary Fund, Washington, D.C.

Levine, R. 1997. "Financial Development and Growth: Views and Agenda."]o~rncl of Economic Literature 35 (3): 688-726.

Montes, Manuel F., and Vladimir V. Popov. 1999. "The Asian Crisis Turns Global." Institute of Southeast Asian Studies, Singapore.

Mundell, R. 1968. International Econotnics. New York: Macmillan.

Obstfeld, M., and K. Rogoff. 1995. "The Mirage of Fixed Exchange Rates." Journal of Econontic Perspectives 9 (4): 73-96.

Ohno, K., K . Shirono,and E.Sisli. 1999. "Can High Interest Rates Stop Regional Currency Falls? The Asian Experience in

, 1997-98." Asian De\,elopment Bank Working Paper6. Manila. Radelet, 5.. and J . Sachs. 1998. "The East Asian Financial Crisis:

Diagnosis, Remedies, Prospects." Brookings Papers on Econornic Activity I. Washington, D.C.: Brookings Institution.

Rodrik, D. 1998. "Who Needs Capital-Account Convertibility?" In 5. Fischer and others, eds., Should the IMF Pursrre Capital- Accolrrrt Liberalization? Princeton Essays in International Finance 207. Princeton, N.J.: Princeton University, Department of Economics, International Finance Section.

Rossi, M. 1999. "Financial Fragility and Developing Economies: Do Capital Controls, Prudential Regulation and Supervirion Matter?" IMF Working Paper 99/66. International Monetary Fund, Washington, D.C.

Sachs, J., and W. T. Woo. 1999. "The Asian Financial Crisis: What Happened and What Is T o Be Done?" In World Economic Forum and Harvard Institute for International Development, The Asia Competitiveness Report 1999. Geneva: World Economic Forum.

Srulz, Rene M. 1999. "Banks, the IMF, and the Asian Crisis." Ohio State University, Columbus, OH.

Tanner, E. 1999. "Exchange Market Pressure and Monetary Policy: East Asia and Latin Americn in the 1990s." IMF Working Paper 991114. lnternational Monetary Fund, Washington, D.C.

Warr, P. 1998. "Thailand: What Went Wrong?" In J. Witte and S. Koeberle, eds., Competitiveness and Sustainable Economic Recovery in Thailand. vol. 2. Bangkok: Office of the National

Economic and Social Development Board and World Bank Thailand Office.

World Bank. 1985. World Development Report 1985. New York: Oxford University Press.

. 1993. The East Asian Miracle: Ecorrornic Growth and P~rblic Policy. A Policy Research Report. New York: Oxford University Press.

----. 1994. "Indonesia: Stability, Growth and Equity in Repelita VI." Report 12857-IND. East Asia and Pacific Region, Country Department Ill, Washington, D.C.

-. 1995a. The Emerging East Asian Bond Market. Washington, D.C.

-. 1995b. "lndonesia: Improving Efficiency and Equity: Changes in the Public Sector's Role." Report 14006-IND. East Asia and Pacific Region, Country Department 111, Washington, D.C.

-. 1996a. The Chinese Economy: Fighting Inflation, Deepening Reforms. A World Bank Country Study. Washington, D.C.

-. 1996b. Global Economic Prospects and the Developirrg Countries 1996. Washington, D.C.

-. 1996c. "lndonesia: Dimensions of Growth." Report 15383-IND. East Asia and Pacific Region, Country Departinent Ill, Washington, D.C.

-. 1997a. China Engaged: lrttegration with the Global Economy. China 2020 Series. Washington, D.C.

-. 1997b. Global Economic Prospects and the Developing Countries 1997-98. Washington, D.C.

-----. 1997c. "lndonesia: Sustaining High Growth with Equity." Report 16433-IND. East Asia and Pacific Region, Country Department 111, Washington, D.C.

-. 1998. East Asia: The Road to Recovery. Washington, D.C. -. 1999. China: Weathering the Storm and Learning the

Lessot~s. A World Bank Country Study. Washington, D.C. -. 2000. Global Development Finance 2000. Washington,

D.C.

QuHn 1y hoi nh$p tai chinh 51

DUY TFd T~NH CANH TRANH

Hai anh em ngudj ~ 6 n ~ CGng Victor va William Fung dii x iy dqng mot trong nhgng hhi

sd thu'dng mai thanh cdng nhdt ch iu A bing cach phin dng rht mau le trudc sq thay

dd? trong cung cach lam a'n cda cac khach hang da qu6c gia c6a ho. Bi quy6t thanh

cbng cGa ho, va ciing la dieu lam cho ho khac vdi cac doanh nh5n ch iu A khac, la d

ch6 ho tin r ing thj trudng thd gidi chda dqng nhidu cd hei va cljng nhidu rGi ro. Ngay

tad& thgp 1990, ho da' nhen ra r ing d6co th6 tidp tuc canh tranh, ho phGi thay d6i,

va ho dii lam dieu do. Ndi ma ntim na'm tru'dc d i y v8n con 12 met cdng ty ch6 y6u phuc

vu Trung Q U ~ C , thi nay dZ trd thanh met he th6ng toan c iu , g6m nhgng nha may nh4n

hdp d6ng s i n xuht v6 s6 cac s i n phim cho mot s6 hGng t6n tudi nhdt trong Iang ban

I&. Ti/ con s6 27 v in phong cach d i y b8n nim, ngay nay, (CGng ty Thudng mai) Li va

Fung co 45 va'n phong d 29 nlfdc.

- Tap chi Kinh t6 ~ i 6 n DGng, 22 thang BBy 1999, tr. 10

Ba muai nZim qua, D6ng A dB kh6ng ngirng hGi nhap vao n&n kinh t6 th6

giiri. Trong chin n&n kinh tk 1611 cfia ldlu vqc, hoat dong xuht nhap kh6u hang

h6a va c8c dich vu kh6ng phji d i u vao sAn xu& d2 tZing 11,5% mot n5m trong

giai doan 1970-1995 - tang han g ip d6i t6c 68 tang trung binh 5% cGa thomg

mai th6 giiril. Cbng giai doan 66, t? trong cGa khu vqc trong thomg mai th6

giiri dB t5ng tir 4 d6n 16%. Cac xu hoirng v& m$t luqng nay c6 lien he viri nh3ng thay d6i ca c iu s6u sic.

Thi du, thomg mai c6a khu vqc dB chuy&n tir xuht kh6u cac sAn ph6m th6 va hang ch6 tao c6 ham loqng tai nguyen cao sang cac hang chk tao si? dung nhi&u lao dong, va ngay nay, cac n&n kinh t6 phat tri6n han cha khu vqc d5 chuy6n sang sAn xuit hang h6a ch6 tao c6 ham loqng vhn va c6ng nghe cao. Tir nh5ng n5m 1980, t5ng trubng nhanh va chuy&n djch ca ciu trong thocmg mai c6a khu

vqc d8 duqc tikp sirc bbi cac lu6ng dhu tu trqc tikp no6c ngoai 6 a t vao va trong mgt s6 trobng hqp tir cac noirc trong khu vvc. Tj. trong c8c lu6ng dhu t u truc

tikp nu6c ngoai toan thk gi6i 68 vho khu vqc dB

t5ng tir 3% n2m 1980 16n 8% ntim 1990 - rbi t5ng manh len tren 20% n3m 1994.

Tuy nhien, v6i cuac khiing hohng thi chinh

dgy, ciic chinh shch vh thhnh tuu kinh t k mat thbi

duqc ca nggi ciia DGng A chn d u ~ c xem x6t then trong. Tinh trang ng c5a khu vqc thi chinh vB

c6ng ty tang gh& g6m - nhht 18 ng nubc ngohi

ngin han - 18 met trong nhi?ng di6m y&u co bAn

gop phhn tao ra khiing hoAng. Tang trubng xuit kh8u giAm manh trong nhi?ng nam 1996-1997 la mot trong nhtfng nhhn t6 gay m i t lbng tin v8o c6c doanh nghiep vh trung gian thi chinh; s q d6 t6n thucmg vk tai chinh clia khu vqc (bhng 3.1, hinh 3. I), bao hi@ sq ra bi ciia nhang l u h g v6n 16n va mb man cho sq sup 68 t8i chinh n2m 1997. Thu

BANG 3.1 Thay d6i trong doanh thu, s6 l v q g va gi6 xu& khiu cca D6ng A va thg giai giai doan 1971-1998

("A)

Gia trj kim ngach Ddng A

Trung Q U ~ C

Hdng Cdng (TQ) Inddnesia Han Q U ~ C

Malaisia Philippin Singapo Dai Loan (TQ) Thai Lan

The* gidi

Sd luung thuc t6' Ddng A

Trung Qubc H6ng Cdng (TQ) Inddnksia Han ~ u 6 c Malaisia Philippin Singapo Dai Loan (TQ) Thai Lan

he* gidi

Gia cB D6ng A

Trung ~ u d c ~ 8 n ~ Cdng (TQ) Inddnksia Han Qubc Malaisia Philippin Singapo Dai Loan (TQ) Thai Lan

Th6 giiri

Ghi chli: So lieu lay tu xual kh iu hang h d va djch VL! phi ye11 16 s5n xuit trong !Pi khoin thu nh$p qcdc dan. So lieu cca Philippin cho nhBng n im 1996-

1998 chi phdn anh phdn v6 hang h d . So lieu cfia Dbng A 18 so binh qudn ciia 9 n&n kinh 16 trong bi6u.

Ngudn: So" lieu Ngdn hang ~ h 6 gi3; IuBng so" lieu.

54 DGng A: P h u c hbi vB phat tri6n

Ting t r v h g xu$! khiu cira 06ng A d i suy gibm trong n h h g n i m 1996-1 998

% thay d6i hing n i m

35 1 G i i tri kirn ngach xua't khsu

~ g u d n : ~6 lieu Ngdn hang ~ h k gi&i.

tir xu i t kh6u gGm manh trong nam 1998 cang

lam tang them sq lo ngai rang nh3ng kem cbi

trong thanh tich xui t kh6u chi la sq phin anh

nh3ng nhhn t6 mang tinh chu kjr hay no th& hi$n nh3ng vhn d& t r i m trong han v& ca ciu.

Tuy dii c6 nh3ng dau hi& ve sq phpc hbi

manh mle trong doanh thu xuat kh6u tir n6a cu6i

nam 1999, nhung n6 v8n khbng giii tba duac m6i

lo ngai v& sq tan tai c6a nh3ng kh6 khan trong

canh tranh dai han. ~ u b n ~ d iu t u trqc tikp nubc

ngoai vho khu vqc, tinh the0 gia trl danh nghia,

dB tang manh trong n5m 1998-1999, nha d6 dB

giup dung hoa duac tac dong b i t lai clia vi$c ra di

vai kh6i luang lan clia cac lubng v6n dAu t u gian

tikp vh cho vay clia nghn hang. Tuy voy, d iu t u

trqc tiep clia nuac ngoai nam 1999 vao khu vqc

chi chikm 8% t6ng n g d n v6n nay clia the giai -

chua bing mot n6a mirc dinh di&m nam 1994.

Nam 1998, l i n d i u tien trong vbng 10 nam, My

Latinh dB thu hut duac mat luang v6n dhu t u

trgc tikp nuac ngoai nhieu han khu vqc Dbng A. Cbng ngh$ thbng tin - nen kinh tk tri thirc - c6

xu huang trb thhnh mat ngubn d& nhng cao n5ng

su i t trong t u m g lai. Lieu khu vqc c6 s i n sang d&

tranh th; nhiku n h i t nh3ng xu thk do khbng?

Truac khling hoing, ~ b n ~ Cbng (Trung Quhc),

Han Q U ~ C , Singapo, va Dai Loan (Trung Qu6c) dB

m i t mot thj phin xui t kh6u dang k& trong llnh

vqc cbng ngh$ cao nhu may di$n t6 , thikt bj vign

thbng, may v5n phbng, may ehat di$n va dung cu

khoa hoc (Yeats 1999) - diku nay khikn ngu.ai ta lo

ngai ve xu huang tang nang su i t trong dai han.

CAc nen kinh tk trong khu vqc c in nhin nhon lai

nhiing thay d6i trong nen kinh tk toan c iu va

danh gi8 xem vj tri clia ho b dhu d& c6 th& n i m

b i t duac nh3ng linh vqc nang dong clia t h ~ m g

mai thk giai va nhng cao n5ng su i t .

N h k g thay d6i mang tinh chu @ trong thudng rnai

~ h i k u nhhn t6 mang tinh chu kjr trong nen kinh

tk toan c iu dii kim hiim tang trubng xu i t khgu

clia D6ng A nam 1996 vh n6a d i u n5m 1997 -

ngay truac them khling hoing. Ngay t h khi bting

n8, cuoc k h h g hoing dii nhanh ch6ng trb thanh

mot sirc manh hting hou khac 1Bm suy yku thuang mai.

Doanh thu tb xu& khiu, kh6i l w g va gia xu& khiu d iu gi5m

Xet ve met gia trj, tang trubng doanh thu xuat

kh6u hang nam clia Dbng A dii giim t h 17% nam 1991-1995 xu6ng con 2% nam 1996-1998 (xem hinh 3.1 vB bing 3.1)2. D6i vai h i u hkt cac nen

kinh te Dbng A, gx?i tri kim ngach xuat khdu chi giii mirc 6n djnh hogc giim trong nh3ng n5m

1996-1998, cbn sang n8m 1998 thi h i u hkt deu

giim manh.

~ h i n Ian sq gGm sut t6c do tang doanh thu

xuat khdu d&u do su sut gi8 hang xu i t kh6u clia

khu vqc. Nam 1996-1998, gi8 tinh bing dbla dii

giim khoing 5% mat ngm, con trong giai doan 1991-1995 truac d6, mirc @a lai tang trung binh

3% mat nam. Mirc tang trung binh v& khhi luang

Duy tri tinh canh tranh trong thoang mai v B dhu tu 55

xuht khdu cGng giim khoing met niia, mec dh

mirc tang hang nam 7% trong giai doan 1996- 1998 chi thhp khi so v6i nhip do t ing trubng hai con s6 trong nha dku thep nien 1990. Tuy phkn

16n cac nubc dku bi giAm cA vk mirc tuyet d6i trong gia xuht kh iu va t6c do t i ng trubng xuht

khdu, nhung cfing cb nh3ng trubng hap ngoai 1i$

(hinh 3.2). Thi du, Han Qubc dB duy tri duuc mirc t ing

trung binh hang n5m 15% dbi vai kh6i luang xuht khdu trong giai doan 1996-1998, nhung phhn 16n mirc tang tikm n ing trong doanh thu d&u d5 bi triet ti& bbi s q tut manh ciia @a hang xuht khdu

tinh bang d61a. Vi th&, mirc tang trung binh hang

n5m 2% trong doanh thu xuht khdu tinh bing d61a cGa Han ~ u 6 c trong nh3ng nirn 1996-1998 kh6ng Ian hon nhiku so vai Thai Lan, la nuac d5 c6 muc t2ng trubng xu i t khdu tri tre han nhiku nhung lai chi phhi chiu mirc giim gia it hon. Trai lai, Trung Qu6c da duy tri duac m ~ c tang trubng

cao vk khbi luang xuht kh iu , nhung lai kh6ng

phii chju mat s q svt @a xuht khdu rb rang nao.

p - ' T -- . - -- --- - -- Tuy gia giim nhung van co met vai n6n kinh te" duy tri duuc t6c d6 t ing t r u h g xui't khiu nhanh giai doan 1996-1 998 % thay d& ha"ng n im c ia saupng xuei kh& thuc t6 20

15 +

Han QUBC

Philippin + Trung Q U ~ C

Malaisia* Inddn6sia

5 OBi Loan. Trung Q U ~ C *

Thi i Lan + singap0 ++

H B ~ ~ Cbng, Trung Qudc n -12 -10 -8 -6 -4 -2 0 2

% thay doi' Ggia hAng n2m cfia gia ca'

Ngu6n: sS6 lieu Ngin hing The gim.

~ b n g d61a Ien giii vA &u ci3a th6 gia suy giAm

Viec suy gihm kh6i luang va gih xu i t khdu trong nhi3ng nirn 1996-1998 kh6ng phhi hoan toan la kh6ng cb tikn 1e ti? trubc. Chbng cb th6 d u ~ c giAi

thich kha rb bing ba s u phat trign mang tinh chu ky trong nkn kinh t& toan chu: s q 16n gia 12u dai

trong gia tri thcc t& ciia dbng dala, mirc tang

trubng chem lai trong nhiku thi trubng xu i t khdu cfia D6ng A, va s q xu6ng d6c gh6 gum trong nganh ban d5n toan chu.

Doanh thu, khbi luang vh gih xu i t khdu ciia D6ng A cting dB tirng bj giAm dang k6 vho dku

nhGng nam 1980, khi rnirc tang kim ngach xu i t

khdu hang nHm dB tut xu6ng cbn 6% - tuc la gihm

ti? 30% nh3ng nam 1971-1980 (xem bAng 3.1). CA tinh trang y&u k6m c6a xuht khdu truhc d2y va hien nay dku di kkrn v6i s q 1Qn gia manh c6a dbng d61a so vui cac dbng ti&n khac clia th6 giiri, khikn cho gia tinh b ing d61a c6a c8c hang

hba trao d6i tren th& 8 6 i dku giim. Dign bi&n

hang niim trong gia xu i t khdu tinh bang d6la c6a th6 giai va cGa D6ng A dku c6 mbi quan he ch$t

chi5 vai nhau (v6i he s6 tucmg quan b ing 0,9 trong

nh3ng nirn 1970-1998), va giGa tap hup cac mirc gia xu i t khdu vh tjl g.18 h3u hieu c6a dbng d61a cb

m6i quan he nguac chi&u manh vai nhau (hinh 3.3). Trong nira cu6i nam 1995, dbng d61a d5 len gia lien tuc cho d&n n5m 1999, vB chi b i t dhu d6i

hu6ng vao nha cu6i c6a niim nay. Niim 1996 vA nira dhu n i m 1997, cac dkng tikn

c6a D6ng A, thqc t6 vbn duuc quy d6i the0 dkng &la, dB c6 xu hubng len gia so vai d8ng yen va

cac dbng tikn khac. Vi th&, ngay cA khi s v canh tranh ngay met gay g i t d5 k6o gia xuht khdu c6a ch2u A giim the0 xu hudng chung clia gia thh giai

thi gia xuht khdu vsn giAm i t han gih th6 giai. Tinh trang m i t tinh canh tranh v& gia t r h thi trubng th& gi6i cting d8 gbp phhn lam chem t6c do

t ing trubng kh6i luung xu i t khdu n5m 1996. Sq giiim s6t trong gi8 x u i t khdu tinh b ing

d61a va trong mirc t i ng kh6i luang xu i t khdu tir nirn 1996 cb th6 d5 lam tang th6m s q e ngai cfia nh3ng ngutri cho vay v& khA n ing trA cac khohn

nq nghn han dang tiing rht nhanh c6a ~ b n ~ ~ va vi th& dB g6p phhn gAy ra n8i hoHng sq vh s q chuy$n huirng clia cac luhng v6n trong ngm 1997. C h g viri sq biing nd clia cuec khling hohng tai

chinh, s q mht gia t r i m trong clia cac dhng tibn trong khu vqc dB tuc lam giHm gia xuht khdu tinh bing dbla vao cu6i niim 1997 vh trong niim 1998, khibn chling di chech kha xa khbi xu huirng giHm gia xui t khdu chung cfia th& giiri (xem hinh 3.3).

M+c dh sau lkn m i t gia n i m 1997-1998 dH c6 s u chi thien dang k& trong tinh canh tranh tucmg d8i vk gia, nhung vbn chua th iy xuht hien mgt s q gia tiing manh trong kh6i luqng xuht khdu cho din ten n i m 1999. QUA th~rc, t ing trubng kh6i l~rqng xubt khdu ngm 1998 clia khu vqc dB giBm 3-4%, la met trong nhi?ng mirc thhp nhi t duqc bi&t d&n (xem bHng 3.1). Sq cHi thien trong tinh canh tranh v& gia dB bl triet tieu met phin bbi s u suy giBm t6ng chu va tiing trubng nhep khdu trong nhiiu thi trubng chinh cba khu vuc. Suy thohi b Nhet BBn, thi trudng chibm dhn 16% t6ng xu& khdu clia khu vqc, sq tang trubng tri tre trbng th iy clia chAu AU, met thi trubng chibm

14% n3a, dB lam t6ng c iu v& hang nhep khdu giHm manh trong niim 1998.

Tac deng c6a suy thoai d&n bHn thhn khu vuc them chi con nghi&m trong h m . Tinh dbn niim 1996, xui t khdu nei vhng dZi chibm ghn 40% xuit khdu c6a khu vqc, t ing 20% so viri niim 1980, trong d6 h i u nhu tht cH cac nbn kinh t6 Dbng A d&u duqc hubng lqi ti? s q tiing truirng nay. Nhung t ing tnrbng t6ng chu va nhep khdu ch@m chap da g6p phhn lam tri tre them xui t khdu c6a khu vuc niim 1996, va cuec suy thoai n i m 1998 la nguyen nhAn lirn nhht gAy ra sq dinh tre thHm hai h m nila trong nam db.

Khoing hai phhn ba sq thay d6i trong tiing trubng kh6i luqng xuht khdu c6a DBng A nhii.ng niim 1972-1998 la do nhii.ng ybu t8 kinh t6 vi m8 toan chu va khu vqc d2 neu tr&n gAy ra. ~ 6 t luen nay phh hqp viri sq phuc hhi xu i t khdu manh mE b D8ng A niim 1999. D ~ U hi@ 6n dinh va phuc hbi b Nhat BHn va chhu AU d2 duqc phHn anh trong s q lhy lai mirc t ing trubng nhep khdu c6a cac nuirc cbng nghiep, trong khi t6ng chu 6n dlnh b Dbng A lai g6p phhn phuc hbi nhanh chbng nhep kh6u cha khu vuc (hinh 3.4). C6 nhiiu khh

~ 6 n g d6la I6n gia co nghTa la gia xugt khiu suy gi6m

%

Gia xuit khdu thk gidi Gia xuit khdu cfia06ng A

Duy tri tinh canh tranh trong thuang mai vB dhu t u

n5ng 18 t i c dong muon man c6a viec nAng cao

tinh canh tranh tir l i n mht gia d6ng tikn niim 1997-1998 dB kich thich th6m t2ng trubng xui t

khdu. Hon n3a, viec dbng dBla t5ng gi8 dkn tot

dinh so v6i cac dBng ti&n lan rBi b i t d iu giAm gia so v6i dbng yen d5i lam gia tinh bing dB1a c6a cac

hang h6a trao d6i thucmg mai tr6n thi truang thk giiri d9 t5ng cao horn, gop phhn vao qua trinh khdi phyc lai doanh thu t 3 xuht khdu tinh bang dBla cGa cac nubc Ddng A.

Sq suy gi6m tr6n thj t m h g thikt bj ban din th6 gia

~ h u c6a th& giai tang nhanh v6i mirc gia cao dB g6p phhn gfiy ra hien tuang bung n6 d iu t u trong nganh sBn xuht thikt bi ban d in clia th& gi6i vao n ~ a dhu thgp ni6n 1990, lam lai cho Han QU&, Singapo, Dai Loan (Trung Qu8c) va ahi&u n&n kinh t6 DBng A khAc. Nhung niim 1995 d9 di8n

ra mot sq & thira nghi2m trong trong ngng lqc sAn xui t thi&t bi ban d in toan ciu vB tir cubi n5m d6, gia cA bdt dhu met qua trinh giAm s ~ t

manh, keo dai, mang tinh chu ky. Gia c&a bo nh6 16 megabyte dB giim tir 54 USD cu8i n5m 1995 xubng cbn 13 USD vao gi3a nfim 1996 vB 3 USD vho cuBi nam 1997. Gia giim d2 lam mirc ti6u thy thikt bf ban dan tr6n thk giai gi6m tir 144 t i USD ni3m 1995 xu8ng cbn 126 t$ USD

n2m 1998 (hinh 3.5).

GiBm ciu 6 Nhet Ban do Bnh h u h g c6a suy thoai dB lam trhm trong th6m sq suy giim trong

mirc ti6u thv thikt bi ban dan. (v t r ~ n g c6a thi

tnrang Nhgt BAn trong t6ng doanh s6 cGa thk giiri d5 giim th 29% ngm 1994 xuhng cbn 21% ngm

1998). Sq syt 911 giai doan 1996-1997 dB g6p phhn

lam gi6m manh tang trubng doanh thu xuht khdu 6 nhi& nuac D8ng A, khikn cuoc khfing hoBng bhng n6. Tinh trang mht gia c6a cac dhng ti& tai

nh3ng nuirc bi khling hoAng cung lam cfing thing h m nh3ng thira mira tr6n thf trubng ban d in thk giai vi cAc nha sBn xu& DBng A phii c i t gi6m gia

d& duy tri ho$c mb rang thj phhn. Gia va mirc chu v& thi&t bi ban d i n th& giiri dB

duac kh6i phyc n5m 1999, vbi cac dq bao r ing

doanh s8 sE tang th6m 15% trong niim nay, sau d6

L • '...'.. -- - - -

Thtrcmg mai cOa khu vvc dang phuc h6i

Tmng binh tru@ ba thang cGa phin trim thay d& hing n im

lo I Xust kh6u

F R"""." * --' - ' - - - - - 1

Doanh s6thi6t bj ban dsn cca th6 gi6i gihm trong giai doan 1996-1 998

TT d6la 150 ,

Ghi chb: so" lieu c;a cac nuac Trung Quo'c, Indbnisia, Han Quo'c, Malaisia, Philippin, Singapo va Thai Lan. ~gudn: ~8 lieu Ngin hang ~ h b giiri.

V

1982 1985 1990 1995 1998

Ngu6n: Higp hgi cBng nghiep this bj ban dan MV.

5 8 DGng A: Phuc hai v B phat tri&n

18 20% m6i ntim cho cac ntim 2000 vh 2001. Sq Thj phen nhgp khdu cda khu vuc va chc nu& bung n6 mbi mang tinh chu ky nay trong gia thi&t d n g nghiep bj ban d i n th& gidi dong vai tro quan trong trong

s q phuc hbi xuit-khdu hien nay clEa DBng A vB

g6p p h h tao ra m8i troirng dbi ngoai thuen lqi cho it n h i t la vai ntim tiri. (Tuy nhien, nganh nay

ciing dq bao sS! rai vao tinh trang di xu6ng khac vAo khoAng ntim 2002 do d i u to manh d& d6i miri nting lqc s i n xuit).

C C y6u t5 co &U va chinh shch tac dong dbn kbt quh hoat dong thtfdng mai

Tuy c8c y&u t6 c6 tinh chu ky d6ng vai trb quan trong nhi t , nhong rb rang la cac ybu tb vh ca chu

ciing c6 vi tri n h i t dinh trong kbt q u i hoat dong

t h o m g mai g i n d2y cfia DBng A. Cac nobc trong khu vqc dirng truirc sq canh tranh ngay mot

~ ~ u y & t liet tr6n thj trobng qu6c t& vui s q xu i t hien cfia nhi&u nobc c6ng nghiep va xuht khdu m6i cH

trong vung (Trung Q U ~ C ) Ian b6n ngoii (MChicB, c8c n&n kinh tb chuy&n d6i DBng Au). Nh3ng ap

lqc nay c6 th6 gay !gdt han do tac dong da dang h6a t h o m g mai xu i t phat tir nhii.ng hiep dinh

thoang mai khu vqc - nho Hiep djnh m$u dich tq do B& My (NAFTA) hay cac hiep dinh c6a Li6n rninh ch2u AU vbi c8c nobc DBng Au, Trung DBng va B ~ C Phi.

Han nea, nhi&u nobc Dong A d2 d iu t o vao nhi?ng nganh xuht khgu t o m g tq nho nhau, lam gia t5ng ap lgc canh tranh vh lam cho gia xu i t

khdu va tjr I! trao d6i thoang mai giAm manh han, the0 sau viec cac dbng tikn m i t gia do kh6ng

hohng thi chinh. Trong mot s6 troirng hgp, nhii.ng

xu hobng nay c6 th& douc ceng hobng thCm do

nhii.ng y&u kem trong n&n giao duc, ky n5ng c6a

lqc lugng lao deng va trong ca sb ha t i ng tri thirc

trong nobc n6i chung. N h h g y&u kem d6 g6p

p h h gay ra hien toqng t$p trung vao cac phAn doan "hang h6a" c6 p a tri gia tting t h i p cha cac

nganh nho nganh dien tfi, hoec khBng dh khH

n5ng d6 nhAy vho cac phiin doan tinh xAo horn vk

c8ng nghe va c6 gia trl gia t&ng cao h m .

Nho d5 thky, tjr trong trao d6i t h o m g mai nei vung trong xu i t khdu cha DBng A d9 tHng manh. trong 20 ngm qua vh sq tep trung the0 vung dja

ly nay la nguyCn nhiin giiy ra tinh d8 bi t6n thumg khi nhi&u nouc trong khu vqc cung rai vao kh6ng hoAng tai chinh. Hai ybu t6 c6 th& giup

giHi thich cho SIJ tang lCn cha tjr trong xu i t khdu ho&ng vao thj troung khu vqc c6a DBng A vB s q giHm sut toang irng cha tjr trong thi truirng cac nuuc cBng nghiep. Thir nh i t , do tting trobng kinh

t& nhanh n6n tting truirng nh$p khgu c6a DBng A ciing d5 tach rbi xu th6 chung c6a cac nu6c c8ng nghiep trong nhiku thijp kjr. Vbi mot thi phhn ban dhu cho trobc, t6c do t5ng nhep khdu cao han c6 xu hobng lam t ing tjr trong cfia thi trubng DBng A trong hang xui t khdu t13 DBng A vh cfic nubc

khac. Thir hai, cac nha xuht khdu DBng A d2 t5ng tjT trong nh$p khdu tir chinh cac nu& D8ng A (hinh 3.6). Q trong nhijp khdu ti3 D6ng A trong t6ng nhep khdu clEa DBng A d5 t ing t321% nZm 1985 1Cn d&n 37% nfim 1998. Trong khi d6, tjr

Xu51 kh6u cira D8ng A chiem ~ trong ngay cang t2ng trong nh$p kh6u cira khu vyc va the gi15

Chdu A dang ph6t tri6n

r'

1970 1980 1990 1998

Ngu6n: so" lieu Ngdn hang he' gia.

Duy tri tinh canh tranh trong thuang mai vh dku t u 59

t r ~ n g nhap khdu ti^ khu vgc trong nhap kh6u ciia nay dB ph in tach s g thay d6i tuyet d6i v& gia tri cac nubc c6ng nghiep, sau nhibu th$p k? tgng lien xu i t kh6u tinh bang d6la c6a c8c n~rivc DBng A tuc, dB c h b g lai ti? sau n5m 1995 (bAng 3.2). vao Canada, MGhic8 va My trong giai doan 1988-

BAng 3.3 ph2n tich k&t quB hoat dong thuong 1997 thhnh hai y6u t6: "y&u t6 v& chu" cho bi&t rnai cha D6ng A trong thi tr~rbng NAFTA. BBng ltim ngach x u i t khdu nay sE t5ng bao n h i h n6u

BANG 3.2 T$ trong xu& khiu c i a 06ng A trong thi truung nhijp khau qu6c t6

("A)

Thi truung nhsp kh&

~h 6 giui Cac nuuc c6ng nghiep M y Nhet B i n 06ng A

D6ng A 9,3 16,2 16,O 8,8 13,3 13,l 15,8 23,l 22,2 25,5 34,4 35,3 21,3 33,l 37,O

Trung Qudc 1,6 4,5 4,6 1, l 3,7 4,O 1,2 6,3 7,2 5,O 10,7 12,l 5,2 9,5 10,l Cacn&nkinhte*m6iCNhoa3,8 5,4 5,l 3,6 4,l 4,O 8,6 7,8 6,7 4,4 7,1 6,8 8,9 11,8 13,1

H6ng CBng (TQ) 1,2 1,l 1,l 1,l 0,9 0,9 2,5 1,4 1,1 0,6 0,8 1,0 3,3 2,2 2,3 Singapo 0,9 1,8 1,8 0,6 1,2 1,2 1,2 2,5 2,O 1,2 2,O 1,9 3,2 4,4 5,7 Dai Loan (TQ) 1,7 2,5 2,2 1,9 2,O 1,9 4,9 3,9 3,6 2,6 4,3 3,9 2,4 5,2 5,l

Cac nuuc bj

khdng hogng 3,9 6,3 6,3 3,9 5,4 5,2 6,l 9,O 8,3 16,l 16,5 16,4 7,2 11,7 138 Ind6nesia 1,0 0,9 0,9 1,2 0,9 0,9 1,4 1,0 1,0 7,8 4,2 4,O 0,9 1,3 1,6 Han Qu6c 1,3 2,3 2,2 1,4 1,8 1,6 3,O 3,2 2,6 3,2 5,2. 4,5 1,4 4,3 5,1 Malaisia 0,9 1,6 1,6 0,7 1,3 1,2 0,7 2,3 2,O 3,3 3,1 3,3 3,4 3,8 4,1 Philippin 0,3 0,4 0,6 0,3 0,4 0,6 0,6 1,0 1,3 1,0 1,0 1,7 0,5 0,5 0,9 Thai Lan 0,4 1,1 1,0 0,3 1,0 0,9 0,4 1,5 1,4 0,8 3,O 2,9 1,0 1,8 2,l

Mp Latinh 5,8 4,7 5,3 6,2 5,l 5,7 13,6 14,O 16,1 4,7 3,4 3,4 2,6 1,5 1,4 MehicB 1,5 1,6 2,O 1,9 2,l 2,7 5,4 8,1 10,2 1,4 0,4 0,5 0,2 0,2 0,2

Ghi ch~i: Ngm 1998 chi t inh nha n8m ddu

Ngubn: ~6 lieu cia IMF.

BANG 3.3 ~ 6 t quA trao d6i thucmg mai c i a 06ng A va Nh$t ~ h n trong thi t r u h g NAFTA

Kim ngach xui't khib (@ USD) Nhin t6' NhZn t6' v6 tinh Khu vuc /n6n kkinh t6' 1988 1997 Thay d67 1988- 1997 c i u canh tranh

D6ng A Trung Qudc H6ng C6ng (TQ) IndBnesia Han Qu6c Malaisia Philippin Singapo Dai Loan (TQ) Thai Lan

("A) 9,4 38,4 -11,4 3,2

-1 5,2 7,7 42 -1,6 -20,2 4,3

Nh$t BAn 101,9 137,8 256,9 97,O -61 ,O

~ g u d n : Yeats 1999.

60 DBng A: Phuc hhi va phht tri6n

chc nubc duy tri met thi ph&n 6n dinh trong nhap khdu ciia NAFTA, v i "y6u t6 v& tinh cqnh tranh"

cho bikt nh3ng thay ddi do sq bikn ddi ciia thi

phin mang lai. d ~ k n ~ Cdng (Trung Q U ~ C ) , Han ~ u 6 c vh Dai Loan (Trung Quhc), mirc tang trubng nhb y&u t6 v& cku d5 bj triet tieu phhn lirn b6i viec

m i t tinh canh tranh, trong khi cac noirc Ddng Nam A va Trung Qu8c lai gihnh them duac thi phin, b6 sung them cho tang trubng nhb y6u t6 . . v6 c2u. Miri g i n d2y, giai doan 1995-1997, Malaisia v i Thai Lan dB gia nhep nh6m cac noirc bj m i t thi ph&n.

Yeats (1999) d5 tikn hanh di&u tra xem nobc nao va nganh sdn phim nho g6p phin chinh vho s g thu hep thi phin (12 tjr USD) ciia cac nkn kinh t6 DGng A (n6i chung, k& cA 'Prung ~ u 6 c ) trong thi trub.ng NAFTA giai doan 1995-1997. Nhiku n&n kinh t6 Ddng A d5 phdi chju mht tinh canh tranh trong 23 nghnh b tip 3 con s6 the0 cach Ph5n loai thuang mai qu6c t& chudn (SITC). Nhong Trung Qu6c la noirc mb rcng duuc thi ph in lbn n h i t trong tam nganh - chii y&u la nh2ng nganh si? dvng nhibu lao deng nhu giay dep, s i n phim du ljch, dzng hh, dh g6, phoang tien giao thdng thd sa va thikt bi 6ng noirc. Mehicd la nubc gianh them duqc thj phkn lirn n h i t trong ba nganh (qu&n ao khdng c6 1dng thu, may v6n phbng, thikt bi dien d2n dung), cbn My la nuirc gianh them nhiku thi phin n h i t trong chin nghnh c6 cdng nghe cao va trung binh (nhu may dien, thikt bi vign thdng, ch6 tad kim loai va phuang tien giao th8ng d o h g bo). Canada ciing la noirc gihnh doqc nhi&u thi phhn thir hai trong nhiku nganh.

Tuy r i t kho tach biet nh3ng lqi ich thu duac v& tinh canh tranh ciia Canada, My va Mehicd nhb. viec ca c iu lai trong noirc vbi nhCrng lui ich v& tinh hieu qu6 thu douc do tac dong da dang h6a thoang mai l i in quan d in NAFTA, nhong nhin chung cac nha nghien ciru dku n h i t tr i cho r ing dB c6 nhi?ng tac dcng n h i t dinh ciia viec da dang h6a. c h i n g han, Hufbauer vh Schott (1993) d5 u6c tinh r ing, NAFTA c6 th6 d5 gihnh douc tiri 1 tjr USD tren thl trubng My tir tay cac noirc

D8ng A.

Tinh bd sung VZI q n h tranh trong cd &u s6n ph6m xu& khiu

Canh tranh ngay cang gay g i t tren thi trubng NAFTA cho thiy, khdng phAi t i t cA nh2ng kh6 khan g i n d2y cSa Ddng A dku c6 th6 giAi quykt

nhb s q phuc hhi mang tinh chu kjr trong nbn kinh tk tohn chu. QUA thqc, nhang kh6 kh6n trong viec

giBnh them thi ph&n trong cic nu& cdng nghiep co th& phin nao dg giii thich cho viec khu vgc

nay tep trung tang manh xu i t khdu vho cac nubc dang phat tri6n vh thl trubng khu vuc. Ernst (1999) d5 lap luan ring, nganh dien t 3 ciia Han Qu6c d5 bi ti3 liet do cac v in d& ca c i u nhu ca sb

tri thirc trong nuuc ngh'eo nan, chuyen mdn h6a s i n phim hep va cung nhic, tap trung vho vi$c mb rcng nang 1qc vB thi phhn d6i vbi cac s i n ph6m dkng n h i t va sAn xu i t hang loat (vd tuykn, man hinh, chip, may tinh ca nh2n) ma khdng c6 khd n6ng nhdy vao cac nganh cdng nghiep phirc tap, c6 gia t n gia tang cao, gia tri thikt k6 nhi&u, vh co th& mang lai nh6ng 1ai th& d$c biet. Ernst

cfing cho ring, nh3ng v in dk nhy dZ g6p phin lam mkt thi phhn tren thi trubng My va chiu AU

tir d i u thap kjr 1990 vB khikn nuirc nay phii tep

trung hcm vho thj trobng cac nuirc dang phat tri&n dg tinh hcm.

Nhung canh tranh quy&t liet han trong thi trubng c6a cac noirc c6ng nghiep c6 18 khdng phAi 1h 19 do chinh khikn tjr t r ~ n g cSa cac nha cung irng Ddng A trong nhep kh iu cSa khu vgc tang En. Mot di&u rb rang 18 xu hubng nay d5 tac dcng d6n hku h&t cac nuirc Ddng A vh n6 bao troirc nhii.ng thach thirc hien nay t rmg thi trobng cfia cac nubc cdng nghiep. Met cach giAi thich c6 sirc thuy6t phuc h m 18 md hinh "dan n g h g bay" d6i vbi cac h a n g thucmg mai. Trong md hinh nay, cac quy trinh sAn xu i t va cac nghnh cdng nghiep s8 di chuy&n dkn cac noirc t t ~ y the0 lui th& so sanh c6a cac noirc nay, di khm viri n6 la d&u t o trgc tikp nubc ngoai vh viec hinh thanh cac mang lu6i s i n xui t trong v h g ciia cac cdng ty Nhgt Bdn, Ddng A, My va nhiku cdng ty da qu6c gia khac.

Vai trb ngay cang quan trong cSa cac loai phu

Duy tri tinh canh tranh trong thuang mai vB dhu tu 61

tung, c iu kien vh cac hang h6a trung gian khhc trong t h u m g rnai nai viing la bing chirng cho m6 hinh d8n ngBng bay vh cho s g tr6i day clia mot

n&n kinh t& s i n xuht lien k&t khu vqc. ~ u i t khdu phv tiing, c iu kien nai vhng dB tang 21% mot ngm thbi kjr 1984-1996, vuut xa mirc tang trubng 14% ciia thucmg rnai nai vhng vh 15% clia xuht

kh6u phv tiing chu kien clia DGng A d in t i t cA

cac nubc trGn th& gibi (Yeats 1999). Hcm n3a, tjr trong nhep khdu dhu vho s i n xu& clia DGng A dB t2ng tir 15 d i n 17% trong khoing thbi gian tir nam 1985 d&n n5m 1990, vdi nhep khdu tir cac nubc khac trong khu vvc va Nhet BAn chi&m g i n

314 trong mirc tgng thGm nay (Urata 199913). Cac nubc DGng Nam A th6 hien mdc cao n h i t va t6c

da tang nhanh n h i t ti&n trinh toan chu h6a (va khu vqc h6a) cac quy trinh s i n xui t trong giai doan nay.

Nhep kh6u hang h6a trung gian tir cac nuuc trong khu vqc hien nay chikm khohng 20% nhep kh6u c6a DBng A, vh nhep khdu hang h6a trung gian tir Nhet B in chibm 18% n3a. Trong nh3ng n2m d2y, cac lubng trao d6i phv tiing, c iu kien nai vung dG duuc duy tri manh hcm cac l u h g t h u m g rnai n6i chung (bAng 3.4). Trong thtri kjr trung han, tinh ch i t b6 sung quan trong c6a cac l u h g thuang rnai trong nai be viing la n6 c6 th& hoat dang nhu mat thir 6n Bp, vi s q m i t gia cfia d6ng ti&n cac nubc d2 t2ng cubng them cho tinh canh tranh cfia khu vvc trong sAn phdm hup tac cfia "Tep doan ch2u A" (Diwan vh Hoekman 1998). Trong thlri kjr khfing hoAng, tac dong tich cvc nay bi SU. suy gihm chu v& sAn phdm xu&

gi im manh hcm nhu trutmg hqp Han QUBC. Til n5m 1985, h i u h&t cac nubc DGng A d2i trhi qua

s v giim slit manh trong xu& khdu hang chi tao dva vao tai nguyGn thiGn nhiGn va ngay cang tep

trung hcm vao xu i t kh6u s i n phdm cdng nghe cao (hhu nhu toan bo nganh dien tfr). Cac nubc thu nhep t h i p nhu Trung QUBC va IndGnGsia tikp tuc

tang thi phhn xu i t khgu trong c8c nghnh cdng

nghe th ip , nhung chc nuirc cbn lai cQla khu vgc dB b i t d i u ra kh6i nhfing nganh nay (Lall,

Albaladejo v9 Aldaz 1999). Tinh tuung d6ng ngay cang t5ng trong ca ciu

xu i t kh6u duuc th& hien rb trong bing 3.5. Bing nay cho bi&t he s6 tuang quan g;l3a cac nubc trong

cu c iu xui t khgu b tip ph2n nganh ba con sh the0 SITC. Tir nam 1985, s6 he s6 t u m g quan c6 gia tri tir 0,4 trb Ien d2i tang lGn rb ret, n h i t la gifia cu c iu xu i t kh6u c6a cac n&n kinh t& thu nhgp

trung binh vB cao c6a DBng A. Trung ~ u h c , mat nuuc thubng duqc coi la mat d6i th6 canh tranh m&i ngi', c6 s6 he s6 tuang quan cao t u m g d6i i t -

trir v&i Thai Lan la nubc duqc xem nhu bi de doa nhiku n h i t bbi s q canh tranh ciia Trung QUBC.

Cu c iu xu i t kh6u dhng n h i t hcm cila khu vgc - va mat nguy ca di kkm 18 s v canh tranh gay g i t v& gia gi3a cac nhh shn xu i t trong khu vqc - c6 th6 phhn nao d2i ph in Bnh cac y&u t6 mang tinh chu kjr bht nguhn tir thi trutmg, c h h g han nhu

BAng 3.4 SIJ thay d6i trong thuang rnai ngi vung cba D6ng A g i h nhhQng n im 1995-1996 va 1998 /%) 1 ,

khdu ciia viing l i n at , nhung n6 c6 th6 b i t d i u Xu& khdb Nhgp khiu phat huy tac dung ngay khi cac han ch& tin dung

Phu tung va Phu tung va duqc n6i lbng.

T6kg cij" ki6n Ting ci; kien Tuy nhiGn, tinh ch i t b6 sung clia cu chu

Trung vj -1 6,6 -4,3 -23,O -1 4,2 thucmg rnai manh hcm ir mat s6 khia canh dubng

Trung ~ u b c 5,9 41,2 6 , s 22,4 nhu di kkm vM tinh tucmg dbng 16n hcm trong c i u Q ~ L ,4 -20,2 -37.9 -36.9 thanh va canh tranh xuht khdu b cac khia canh H6ng Cbng, khac. Xu hubng thir hai nay lam tang mirc do ma Trung Qu6c -21,8 -32,4 -4,5 11,7

sv m i t gi8 d6ng tikn b mot nude DGng A d2i kko Malaisia -1 6,6 0,9 -25,l -14,2

the0 SL* m i t gig d; canh tranh b chc nu6c khac - Si"apo -1 9 ,3 -4,3 -23,O -1 8,9

di&u nay g6p phin lam tjr 1e trao d6i thucmg rnai Ngu6n:Yeats 1999.

62 DBng A: Phuc hhi va phAt tri&n

BANG 3.5 He so tuang quan trong ca c6u xugt khiu che" tao cGa D6ng A, n i m 1985 va 1995

~ 6 n kinh 16 Trung ~ u d c H6ng Cbng (TQ) Ind6n6sia Han Qu6c Malaisia

Trung ~ u 6 c

~ d n g CBng (TQ) Indbnbia

H i n Qudc Malaisia

Philippin Singapo Thai Lan

Dai Loan (TQ)

Philippin

-0,037

0,205

0,386 0,071

0,732

1

0,620

0,581

0,566

Singapo Thai Lan Dai Loan (TQ)

0,154

0,549

0,032

0,401

0,092

0,147

0,186 0,262

1

Ghi chu: He s6' tuung quan n8rn 1985 dugc trinh bay 3 bkn tr6n duang cheo, c6n cGa n2rn 1995 n4rn b6n dubi dubng cheo. Cac he s6' co gia tri Ian hm

0,4 duuc t6 darn.

~gudn: Lall, Albaladejo va Aldaz 1999.

xu huang d iu t u mang tinh dhu ca qua 16n vao cac nganh mhi, tang trubng cao nhu thikt bi ban din. Nhung xu huirng nay ciing d8 bi nh3ng meo mb v& chinh sach va th& chb lam cho t r i m trong hun. Thi du, nh3ng yku kern trong viec quin ly nha nu6c d8i v6i cac cbng ty va trong cac chinh sach vh quy djnh v& tai chinh c6 th& lam suy yku

dong ca khuy6n khich nh3ng ngabi tip van kiam ch& doanh nghiep khbng cho ho d6c h&t v8n li6ng vao met canh bac mang nang tinh d iu cu trong met sh nganh han chb. Han n5a, nhang meo mb trong chinh sach thuong rnai va dhu t u t r ~ c tikp nu6c ngoai cd th& g6p phin g2y ra tinh trang dhu t u qua muc vao cac nganh cbng nghe cao djnh huang xui t kh6u.

N h h g tikn tri8n trong chinh s6ch t h m g rnai

Trong 15 nam qua, cac nudc Dbng A d2 t q do hoa chinh sach thuang rnai cfia minh bing nhi&u bien phfip dan phuong, da phuang hay mang tinh khu vqc khac nhau. ~ h i n 16n cac nnbc trong khu vuc d&u la thanh vien cfia T6 chirc Thuang rnai ~ h & giai, va nhi3ng tibn tri6n day cha Trung QUBC trong viec gia nh$p t6 c h k nay la nhi3ng bubc di quan trong dua khu vqc ti&n ghn han d&n thuong rnai t q do (khung 3.1). Cac nubc ciing dZ tikn hanh t? do hoa thuang mai qua ciic t6 chirc cha

khu vqc nhu Hiep hei cac quhc gia Dbng Nam A hay Di8n dhn Hqp tfic Kinh tk chau A - Thai Binh Duang. NhGng butrc tibn vang chic c6a khu vqc the0 h u h g thuang mai t g do hon d9 duac k h h g dinh bbi viec cac nha hoach djnh chinh sach

khbng mu6n quay lai ch& d! bio h t meu djch d& d8i phb vai cuac khfing hoAng dAy.

Cac hang rao thuk quan vB phi thu& quan trung binh cfia Dbng A d5 giAm di mgt n6a ti2 gi3a dbn cu8i th$p kjr 1980 (bAng 3.6). Nhung ciing trong thbi kjr nay, cac khu vqc dang phat trign khac - nh6t 18 My Latinh vh cfic n&n kinh tk chuy6n d6i DGng AU - di4 c6 bubc tibn tham chi con nhanh han the0 huang t g do hoa thuang mai. Trong lthojng tir gi3a d&n cu6i thep k$ 1980, mirc thu& quan trung binh khbng tinh trong s8 ciia ~ b n ~ ~ th ip han cfia My Latinh khoAng 40%, n h m g tir gi3a dkn cu6i th$p kjr 1990 thi chi cbn thhp h m 10%. Tuang tq, thn s u i t xu i t hien cac bien phap phi thub quan - duac tinh bing tf 1e cAc chu6i sAn phdm chju Anh hubng cfia met hay nhi&u han cac bien phap phi thub quan chJ y6u - b My Latinh d9 giAm nhanh han 6 Dbng 2. B U ~ C tikn the0 hudng thuang rnai t g do han b cfic khu vvc dang phat tri&n khac vh s u di chuy6n n g u h ILYC vao nh3ng cAch s 6 dvng c6 1ai th6 so sanh lan nhht b nh5ng khu vqc nay th& hien mgt khA n2ng tiem tang lam tang dang k6 mirc phuc lai cho cac

Duy tri tinh canh tranh trong thuang rn3i vi d i u tu 63

Tiin trien trong viec Trung QU& gia nhap Td c h k ThLTbng mqi Thb gidi

Thang Ihluui mot 1999, Trung QUSC dat duUc thda thu$n ni&m tin vao c i i cach cho cac nha d i u tu va nguui ti6u

vdi My v& cac di&u kien d i nudc nay gia nhap T; chuc dung. TI$ trgng hang h6a nhgp k h i u chiu su chi ph6i c i a Thuung mai ~ h k gidi (WTO). (Trung Qu6c ciing d i dat cac rao c i n hanh chinh s6 g i i m tu 33% xu6ng con 11%.

duuc thda thuan tuung tu vdi it nh i t la 16 thanh vi6n khac NhGng cam k i t c i a Trung Q U ~ C trong nganh djch vu c i a WTO, trong do co Nh$t B i n va Han Q U ~ C , v i hien c ing baa gbm viec Trung QUAc sB mh c$a he thhng ph in dang dam phan vdi cac thanh vi6n khac, trong do co Li6n ph6i va ban 18, vign thBng va d&h vu tai chinh the0 mot minh c h i u h ) . Trung Q U ~ C cam kkt t u in th6 noi dung c i a tach d ing kinh ngac trong vai n i m tdi, L i n d i u tien, chc C ~ C ngUy6n d c thuung mai qU6c tk dB dUUc qUy dinh k0ng nha d i u tu ngoai c. thk d i u tu vao lien doanh

va cha th! truung trong mot sd nganh ma ch0 trong nhang rnh vuc n a y Canh tranh td phia c i c nha cung dkn nay v5n ph in nao ho$c hoan toan dong cha. ung nudc ngoi i d u kikn sB khuykn khich su ph2n b6

Muc thuk quan cBng n g h i e ~ trung cia Trung nguAn lqc giaa nganh n&n kinh Trung Quac dat ~ u 6 c s6 duuc c i t g i i m tu 25% n i m 1997 xu6ng con 9% hieu qu8 cao ciing nhugop phin ning cao ning suit n i m 2005 ~ h u k quan danh vao cac nBng s i n chinh ma

trong nhirng nganh nay, Co IJ quan trgng hm cQ th6a My quan t i rn s6 duuc ha th ip tu 32% xu6ng con 15% n i m

thu$n nay sB khikn Trung Qu6c q ~ ~ y k t t i rn tikp tuc tikn 2004. it c i cac muc thuk quan d&u dudc gidi han lai khi

hanh nhiing c i i cach thj trudng trong thk k$ mdi. Trung ~ u 6 c gia nhap t i chuc tr6n n h i m gilip lam tang

nutrc D6ng A - nhu n6 d5 tao ra cho t i t cA nhang nubc nao tham gia vao ha th6ng thuong mai thb gibi. NhCrng s q di chuy6n nay lam tgng tinh canh tranh c6a cac nha s i n x u i t D6ng A t r m g nh3ng nganh va linh vqc nhht djnh, dBng thtri tao ra ca h8i mtri trong nhQng nganh va linh vqc khac.

Dirng tru6c tinh th& nay, nh3ng v in d& cAp

bach v& met chinh sach d6i vtri cac nubc DBng A la phAi nhanh chdng d& bb nh3ng trb ngai dang cAn bubc cac doanh nghiep D6ng A trong viec tim

ki&m vB hutrng cac ngukn lqc vao n h k g linh vqc ma ho c6 ca hgi va 1qi th& so sanh lun nhht. ~ i & ~ tuc ha thhp hang rao thu& quan va chc mko m6

chinh sach khac la r i t quan trong xet v& khia canh nay. Cac nutrc DBng A ciing chn aAi quy&t

xu hubng d& c6 t13 lgu v& viec s 6 dung thy tien

hay co lqa chon cac bi$n phap bAo h$ d6 xuc ti&n cac chi& luqc phat tri&n c6ng nghiep hay d6 bAo hi3 nhQng nhom 1qi ich dgc biet.

Mirc thub quan trung binh 6 DBng A phgn tan han b My Latinh (Michalopoulos 1999). Di&u nay quan trong vi mot ca c i u thub quan phgn tAn d8

lam m i t tinh hieu quA nhiku hon la mot ca c iu thu& quan th6ng nhht. Vao giQa nhffng ngm

1990, he s6 bi&n thi&n trung binh clia mirc thu& quan b Han Q U ~ C , Malaisia, Philippin va Thai Lan 18 1,6, cbn b My Latinh 18 0,3. ~ h u & quan 6 D6ng A thqc s q dB phAn tan han n&u so sanh t u giQa d&n cu6i thep kjr 1980 vtri t13 gi3a d&n cu6i thep kjr 1990 (ADB 1999). N h h g nganh co xu h u h g nh$n duqc s g bAo ho dec biet la nganh

n6ng nghiep, ch& bibn thqc phgm, vh cac nghnh chb t a o phuc vp thj trubng noi dia nhu nganh 6 t6. ~ h i & u linh vqc djch vp, nhht la linh vqc tai

chinh va vizn thbng, duuc bAo ha nang n& nhb nh3ng han ch& d6i v6i dhu t u tryc tibp nubc ngoai (xem p h i n dutri).

BAo h6 nh$p khdu gAy b i t 1qi cho xuht kh6u the0 nhi&u cach - lam tgng chi phi v& cac hang hoa trung gian nhep khdu duqc s 6 dung d6 sAn xuht hang x u i t khdu, r6 t cac y&u t6 sAn xuht nguyen thliy r a khbi cac nganh xuht khdu d6 s 6 dung cho cac nganh thay th& nh$p khdu, rut cac nguBn lqc ra khbi va lam tang gia cA clia nh3ng hang hoa phi thuang mai, ma mot s6 hang hoa do la nh3ng d i u vao quan t r ~ n g d6 sAn xuht hang xuht khdu. Cac nu6c D6ng A d5 s 3 dung hang

loat c6ng cu d6 triet ti& btrt nhQng khuynh

BANG 3.6 nuac c6 xu hubng sir dung nhi&u han bien phap

chc bien phhp ,,;, phi boeng i\ mi8n t h d nhep khgu lam c6ng cu d6 gihm b6t

va Mv Latinh, giai doan 1984-1998 nh3ng chi& huirng b i t lui cho xuht khdu (Bora,

(74 Lloyd va Pangestu 1999). Nhung n h h g giAi

T ~ U Q quan trung T in sudt c i a n h h g binh khbng cd bien phap phi thug

trong s6' quan chi y6'u

Khu vuc /nu& 1984-88 1994-98 1989-94 1995-98

Ddng A 19,4 10,4 26,5 14,2 H6ng Cdng (TQ) 0,O 0,o 2,1 2,1 Inddnesia 28,4 13,2 53,6 31,3 Han Qu6c 21 ,O 8,5 50.0 25,O Malaisia 14,l 10,3 56,3 19,6 Philippin 28,O 16,8 11,5 Singapo 0,3 0,4 1 ,O 2,1 Dai Loan (TQ) 22,4 11,2 1 ,o 2,1 Thai Lan 41,2 23,2 36,5 17,5

phap nhy chi lam gi im b6t phkn nao nhiing chi&u hubng bht lai d6i viri xuht khdu mh thbi, vi chung

chi gi6p giAm birt chi phi cao clia hhng ho6 trung

gian nhap khdu. Chung chua xi? ljr duac v in dk gian ti&p han 18 chi phi cao c6a cac dku vho phi thuong mai.

Vi th&, mi& thu& nhap khdu c6 th& tao diku ki$n thu$n lai cho nhii.ng nganh, nhu nghnh di$n ti?, 1+ thugc nhibu vao cac c iu kien va dku v8o

nhap khgu, vh it c6 1ai han d6i viri nh5ng nghnh

phv thuijc vho chc dku vho phi thuang mai nei Mv Latinh 29,5 I 1,4. 20,O 8,8 dia. ~ & t qu i 18, viec sfr dung trhn lan cac bien

kchentina 28,l 11,6 3,1 2 p 1 phap mi8n thu& nay d9 g6p ph&n lam t2ng them Bdlivia 17,8 9,7 0,o Braxin 48.6 12.1 16.5 21 6 tinh tuang ding trong ca chu xuht kh lu vh s q tap

- , -

Chile 22,O I I , ~ 5 2 5,2 trung vho cac nghnh ch6 bikn va l i p rap sfr dung Cdldmbia 37,8 11,6 55,2 1 0 3 nhibu hhng nhap khsu. Nhii.ng m6o m6 nky ckn MbhicB 18,7 12,9 27,8 13' duqc quan t l m d in khbng chi bing each gi im birt Urugoay 33,7 11,2 32,3 0,o

Ddna d chc khoin mi6n thu6 m B cbn phAi @ i i quy6t ten " My Latinh 0,7 0,9 1,3 1,6 g6c r6 c6a v in d& bing cach ha t h i p hang rho d6i

-

G h i c h i : ~ h u e quan la thug quan han chd trung binh dun giin. ~ 6 n suat cira nhirng bien phap phi thue quan ch; yeu la t$ le n h h g dbng s i n phlm theo cach phAn loai (HS2) bi i n h huang b6i d c bien phap phi thug quan. Ngudn: ~6 lieu Ngdn hang ~ h 6 gidi; Michalopoulos 1999.

huirng b i t lai d6i viri xu& khdu do viec bio he nh@p khAu gAy ra, trong d6 c6 viec tra chp xuht khdu hay mi& hogc hohn thu6 nhep khdu d8i viri hhng hoa sir dung d6 sAn xu& hang xu& khgu. Mi& thuh nhep khdu nhiku nh i t la b Hhn ~ u 6 c vh Malaisia, b do chung khbng nh3ng duac fip dung d6i viri nhii.ng nhh xuht kh6u trgc t i ip mh

c i n h h g nhh xui t khdu gian ti&p n3a - d6 Ih nh3ng ca sb trong nuirc s i n xu& d iu vho phyc vu

cho nhii.ng ngubi xuht khdu trqc ti&p. Vi$c mi6n thu6 it duac ap dung han b n h h g nudc nhu IndbnGsia hay Thai Lan.

Do cac quy djnh da phuang v& viec sir dung

bien ph6p tra chp xuht khdu d9 bi T6 ch3c

Thuang mai ~ h & giiri han ch6 r i t nhihu nGn cac

v6i hhng nhap khdu.

Trign vong vfin con k h i quan d6i vai viec tihp

tuc t v do hoa thuang mai trong khu vqc. Trong nhiing thbi kj. tmbc dGy, met cuec khcng hoing nhu cuoc kh6ng hoing n8m 1997-1999 c6 th& d i n

d&n viec quay trb lgi viri ch6 do bio 110 - ngay ch

khi kinh nghiem vh Ijr thuy&t kinh t& dbu chc r ing di&u nay sE chn trb qua trinh phyc hhi. Nhung Dbng A dii phin d6i ch& dij bho ho. Thai

Lan tam thbi tBng thu& quan d& tBng thGm ngubn thu cho ng2n sach, va thu& su i t d6i vai 8 t6 va

mot it sAn phdm khac d9 t5ng IGn, nhung d6 cki

12 buirc 1% rht bhiCim t6n. Han n3a, Incf6nGsia v i

Han Qu6c d&u giim birt bio he d& hhng xui t

kbdu c6a ho them tinh canh trznh.

~ h i b u nobc DGng A ciing d9 theo du6i cHi cgrh thuang mai trong b6i cAnh khu ~ q c . Thi du, Thai

Lan d9 cbng b6 c i t giim thu& quan trGn di$n rang

trong pham vi khu vqc t q do thuang mai c6a ASEAN (AFTA) - do la khu vtrc t q do t h ~ a n g rnai

Duy tri tinli c a l i h t r a n h t r o n g thuung rnai vh dhu tu 65

chinh ciia vung. AFTA duac thanh lep niim 1992

vbi mat mirc thu& quan uu d8i ph6 cep hau hi&

nhhm giAm thu& quan d6i vai sAn phdm ch& tao

vh nBng sAn dB qua ch& bi&n xu6ng con tir 0 d&n

5% trong vong 15 n5m. N5m 1994, lo trinh giAm

thu& dB dugc rut xu6ng con 10 n5m (d&n n5m

2003) va b6 sung them cac mgt hang niing sAn

chua qua ch& bi&n. Cac thanh vien ASEAN dB c6

nhiku cam k&t thuc hien k& hoach nay: dkn n5m

2003, 98% s6 thu& quan sle giAm xu6ng con 0 d&n

5% (n5m 2006 d6i vai Viet Nam va n5m 2008 d6i

vai Lao va Mianma).

N h m g tinh chi t phgn biet d6i x6 ciia khu vgc

t h ~ r m g rnai t ~ r do nay v8n chira dgng nguy ca la

th~rang rnai clia cac n~rac ASEAN sle bi phgn tan

khbi nhang hinh thai thuang rnai hi& quA n h i t

clia ho. Tuy nhang quan he thuang rnai d~rac

hinh thhnh nhb tham gia vao kh6i meu dich ciia

khu vgc sle lam t5ng phuc lai, nhung s g phgn tan

t h ~ r m g rnai di kem the0 do co th6 triet ti& bat

nhang 1ai ich nay (Fukase va Martin 1999a, b va

c; Fukase va Winters 1999; Lewis va Robinson

1996). ~ & t quh la ki6u tu do hoa nhep khdu nay

th~rbng chi mang lai 1ai ich nhb nhoi. Nhung no

ciing co th6 la met buac ti&n hftu ich d6 tikp tuc

t g do hoa vi no buec nganh cBng nghiep nei dla

phhi canh tranh mgnh liet han va tao ra tinh

h u h g mang lai 1ai ich to lan nhb giAm bat s g

phgn tan t h u ~ n g rnai do viec t g do hoa co phgn biet d6i x 6 ggy ra. Thi du, IndBnEsia va Philippin

mu6n dua vao nhang uu d8i clia AF'TA d6 x6c

tikn t g do hoa thuang rnai song phuang the0 quy

ch& t6i hue qu6c giaa hai nuac nay.

Met t6 chirc lan mang tinh khu vgc naa la

Di8n dhn Hap the K n h t& chgu A - Thai Binh

Duang (APEC) d g djnh bi&n met khu vgc mb vB

t ~ r do v& thuang mai va dhu tu trong khu vg,:

thanh hien thuc vao niim 2010 d6i vai cac nuac

cBng nghiep thanh vien va n5m 2020 d6i vai cac

nuac thanh vien dang phat tri&n, the0 mGt

phuang thirc t g do hoa thumg rnai dnn phuang

va khBng phgn biet d6i xir. Tuy co nhting di6m n h i t djnh dang t h i t vong v& khA n5ng t6 chirc

nay dat duac mGt mirc dG t g do hoa lan han

nhang gi ma T8 chirc T h ~ r m g rnai ~ h & giai dat

duac, nhung no sle b6 sung cho cBng viec ciia WTO

trong nhang llnh vgc nhu cBng nghe thBng tin. ~6 chirc nay ciing tao di&u kien thuen 1ai cho cac

thanh vien chua gia nhep WTO ciia no co th6 tikp

c$n vB tham gia. APEC ciing d8 ap dung nhiku

diku khoAn chung d6i vai cac lhn dam phan WTO

ghn dgy, trong do co viec yeu chu dua them vao

viec trao d8i thuang mai hang ch& tao va xoa bb

tra tip xu i t khdu nBng s i n (Fukase va Martin

1999d).

Xu hu&g va ciic v in dk vk deu tu trgc tikp nlltrc ngoai

~ u 6 n ~ dhu t u trgc tikp nuac ngohi (FDI) toan chu

d8 t5ng gip h m 10 lhn tir n5m 1985 d&n 1998 -

tir 56 tjr USD len d&n 644 tjr USD, hay tu 0,5% len

d&n 2,3% GDP th& gibi. CBc s6 lieu sa be cho th iy

FDI toan chu dB t5ng them han 114 n5m 1999,len

d&n 820 tjr USD.

Nhin tir phia sau t i m man d6 thi thby t5ng

tr~rbng FDI vao DBng A khBng c6 gi n6i bet. FDI

vho cac nuac DBng A trong bAng 3.7 d8 t5ng gip 4 lhn tir n5m 1985 d&n n5m 1990 - nh~rng no chi

tuang d u m g vai nhip do chung ciia chc luBng dhu

t u th& giai, vi th&, nhang n~rirc nay tikp tuc chi&m

tir 7 d&n 8% t6ng s6. trong ciia DBng A trong FDI toan chu dB t5ng d&n 21% n5m 1994. Nh~rng

phhn lan mcrc tiing do d&u do s g vuat trei manh

mi2 ciia Trung Q U ~ C , con tjr trong ciia cac n~rac

DBng A khac t5ng Ithiem tan h m nhi&u.

Cac lu6ng FDI vao khu v~rc a a i doan 1998-

1999 nhin chung 6n dlnh b mirc 70 tjr USD, va cac

lu6ng d&n n5m nuac bi khiing hoing - IndBnEsia,

Han Q U ~ C , Malaisia, Philippin vh Thai Lan -

dirng lai b muc khoAng 17-18 tjr USD. Tinh 6n

dinh ciia FDI trong thbi ky khiing hoing giup trung hoa tac dong b i t 1ai ciia cac luBng ra di lan

ciia v6n dhu t u gian tikp va cho vay ciia nggn

hang. Tuy nhien, tir n5m 1994, tjr trong cGa DBng A trong lu6ng FDT toan chu d5 @Am (hinh 3.7).

6 6 DBng A: Phyc hbi v B phgt trizn

BANG 3.7 ~ u B n g diu t u trqc tikp nuuc ngoai vao 06ng A va tren th6' giui, n i m 1980-1998 (T i USD)

Khu vUc /n&n kinh 16 1980 1985 1990 1993 1994 1995 1996 1997 1998

DBng A Trung Qu6c Ind6n6siaa Han Qu6c Malaisia Philippin Singapo Thai Lan Cac nuuc bi k h h g hoHngb

he' giui

a. ~6 lieu &a Indcnksia bao ham c i cac khoin nu chua xac dinh va duuc bao cao sai thanh d$u tu truc ti6p nuuc ngoai

b. Indbnksia, Han Qudc. Malaisia, Philippin va Thai Lan.

~gudn: UNCTAD 1999; ~6 lieu Ngdn hang he" gi&

C6c lubng FDI d6 vao Trung ~ u 6 c gigm khogng 10% nam 1999, cbn, 40 t i USD, trong khi l u h g

van dd vao IndGnGsia, Han Q U ~ C , Malaisia, Philippin, Singapo va Thai Lan dB tang khoing lo%, E n d&n 27 tjl USD. Tuy vay, trong cA hai

trulrng hqp, cac lu6ng vBn nay d&u th6 hi$n s q

tikp tuc suy giAm v& tjl trong trong t6ng h a n g FDI th& gibi.

Tr8i lai, cac luhng FDI d6 vao My Latinh dB tang trong su6t thgp kjl 1990 - vA l i n d i u tiGn trong thgp kjl, vao nam 1998, cac nuirc nay dB vuqt Dbng A. NBm 1999, FDI vio My Latinh dB tBng h m 3096, l&n d&n 97 t i USD. Q trong l u h g FDI d6 vio cac nbn kinh t& chuy6n d6i Dbng Au dB t5ng vot trong nh5ng n5m 1990 (xem hinh 3.7).

~ h i k u y6u t6 d5 nAng cao vai trb c6a FDI trong nkn kinh t& toan chu; s q v$n dong the0 hubng cac chinh sach d i u t u va thuang mai thbng thoang h m , giim chi phi giao thbng lien lac, khbng n&ng nsng cao thm quan trong c6a tri thirc va c8c t i i s i n v6 hinh khac trong s i n xu i t (xem Ng2n hang ~ h & gi6.i 1997, chumg 2). Tq clo hoa

thuung mai va giAm chi phi chuyGn chb dB khuy&n khich manh hun viec phAn chia qua trinh sAn xu& theo lqi th& so sanh, v6.i cac c6ng doan

D6ng A thu hut duuc diu tu. tryc ti6p nnuirc ngoai toan cau vui t i le nh6 hun

Ghi chi: 'Cac nuuc DBng A khac' la Indbnbsia, Han Q U ~ C , Malaisia. Philippin, Singapo va Thai Lan. Ngu6n:sb lieu Ngdn hang he' gidi.

Duy tri tinh can11 tranh t r o n g thuang m a i va diu tu 6 7

thi&t k&, ch& tao, l i p rap, va hoan thien doac t h ~ ~ c hien b nhfing nai ma chung c6 th6 doac hoan thanh viri chi phi t h i p nhit.

V& 19 thuy&t, sq ph2n cdng qu6c t& hay toan cku ho6 qu6 trinh sAn xuit nay c6 th6 doac th~rc hien th6ng qua thomg rnai qu6c t& trung thyc. Nhung nhfing k&t cpc nho vay kho co th& xAy ra d6i viri nhiing s6n ph6m chuyen dung va cdng

nghe cao, v6n dang ngay mat trb nen quan trong trong chu c6a th& giai. d day, s6n xuht c6 1Bi phu thuac vao cac tai s i n vd hinh d$c bi$t nho nghien ciru va phat tri&n (hay n6i chung la tri thirc), ky ngng trong vi$c thikt k&, ki&u dhng, quAng cho,

qu6n 19, thi va ban hang.

~ h i k u thdng tin va cac dang khuy6t t$t khac c6a thj trobng thoang khikn cho viec mua ban cac thi s i n v6 hinh, dgc thh the0 tang hang nay

thdng qua thomg mai trung thyc rht kh6 khgn.

Vi th&, cfic hang sE th iy d8 dhng nh i t la khai thhc lai th& chi phi the0 dia di6m cha s i n xuit b c6c noirc khfic nhau bang cach thi&t l$p ciic chi

nh6nh ir noac ngoai ma vin duy tri doac khA nting tihp cen cac tai sAn vd hinh cha hang - tirc 18 thdng qua cfic khoAn FDI "tim ki&m hi& qu6". Nhdng khoAn d iu t ~ r 66 tao di&u kien thuen lai 136 thu v& nhfing 1qi ich c6 di6n tir thoang rnai do viec chuyen mdn hofi the0 1ai th& so s6nh tao ra.

Vai trb nghy cang quan trong c6a n6, nh i t la trong FDI c6a nganh ch& tao toan cku, doac th iy r6 qua vi$c tjr trong trao d6i trong nai be hang

trong thoang rnai qu6c tk va tjl trgng xuit kh6u trong t6ng doanh s6 c6a cac chi nhhnh nu& ngoai cfia cac cdng ty da qu6c gia - cung nho trgng s6 c6a cac chu ki$n vh s6n ph6m trung gian trong thoang mai qu6c t& dB n6i 6 trSn - dang ngay mat tgng cao (xem them UNCTAD 1999)4.

FDI "tim kikm hi@ quA" c6 the phin biet v6i FDI "tim kikm thi truang" la nhfing khohn FDI duac th6c dgy bbi mong mu6n tikp c$n dogc thj troirng dang dogc bio ha troirc hang nhap kh6u

bing cfic hang rho thomg mai. FDI tim kikm thi troirng co xu hoirng thay th& cho thomg rnai va c6 th6 lam t r im t r ~ n g them nh3ng t6n thht v& tinh hi& quA do bAo he thomg rnai g2y ra. FDI

tim ki6m thj truang ciing c6 the doqc phan bi$t viri tinh huhng' trong nhi&u nganh cdng nghiep

djch vu, khi thoang rnai qua bien giai khdng nhftng bj ng5n cAn bbi cac hang rao thomg rnai ma cbn bbi cA tinh chit cha chinh sAn phim n3a. e): day, FDI nhkm x6c lep sy hien hfiu thomg mai

tr6n mat thj trobng nao do la mot trong nhfing

cdng cy ca bAn nhi t d6 ven hhnh thomg rnai

qu6c t6. Chc nuirc dang phat tri6n nghy cang trdng chb vao FDI trong nganh djch v v d6 tang nting suht va hi@ rqu6 cho n&n kinh t& cha minh,

thdng qua viec lam cho nhfing djch vu kinh doanh thi&t yku hien c6 clia nh3ng noirc nay, nho nganh vign thdng va djch vu tai chinh, doac van hhnh

viri chi phi thhp han vh chit loang cao han.

Ciing gi6ng nho cac khu vyc khfic, luhng FDI: vho D8ng A chju Anh hobng c6a tap hap cac yku t6 kinh t6 v'i md, chinh sach vh cac y&u t6 khac. T$ gi6 h6i doai hftu hi$u va mirc loang tu.ang d6i t5ng manh ir Nhet BBn va cac ngn kinh t& cdng nghiep miri th6 h$ dku tien - ~ h n ~ Cdng (Trung

Quhc), Hhn Q U ~ C , Singapo, Dai Loan (Trung Qu6c) - da g6p phkn d%ng cao dqt s6ng FDI nai vhng tim ki6m hi& quh tir nh3ng na6c nay d8 vao Trung QUBC va cfic n&n kinh t& cdng nghiep miri th6 he thu hai - Inddnesia, Malaisia, Philippin va Th6i Lan - tir gi3a d&n cu6i thap kjr

1980 trb v& dAy. Nhfing l u h g van nay d5 tfii ph2n b8 cac qua trinh sAn xuit sir dung nhi&u lao dong vao cac vhng s i n xuit c6 chi phi t h i p va dang la

dong lyc manh mE cho sq tr8i dey cGa n&n kinh t6 sAn xuht khu vyc dogc lien k&t viri nhau thdng qua viec trao d6i c6c loai dhu vao. KhoAng ba phhn t u l u h g v6n FDI kh6ng lb d6 vho Trung Qu6c trong nhfing ngm 1990 d&n tir Nhet BAn va

cac n&n kinh t& cdng nghicp m6i th& he dku tien. D6n gifta th$p k91990, kho6ng mat n6a FDI vao

Ddng A lh cac luhng FDI nai vhng (Diwan va

, Hoekman 1998). Troirc kh6ng hoAng, chinh sach FDI c6a cac

noac trong khu vqc rht khac nhau. Han Qu6c duy tri nhfing han ch& gkt gao d6i viri phin lan cac

luhng FDI chAy vao noirc nay, chi ch6 y&u dva vao

viec mua sdm trqc cdng nghe clia cac hBng

68 DBng A: Phuc hhi va phat tri&n

trong nuac d& tranh thli cbng nghe ma thbi.

~ u b n ~ FDI chiy v8o nuac nay chi6m trung binh chua d6n 0,5% GDP va trong thep kjr 1990 cho

d6n t+n ngm 1998, lu8ng FDI chAy vao d5 khbng

the0 kip viri nhsng lukng FDI chiiy ra. Trai lai,

chinh sach FDI c6a cac nkn kinh t6 cbng nghiep

miri th6 he thir hai lai cbi mb han nhiku.

Indbnesia, Malaisia, Philippin va Thai Lan c6 it han chk han d8i vai viec gia nhap va g6p v6n

trong nganh ch& tao. QuH thqc, ho d5 canh tranh rht gay g i t d& thu hlit FDI dinh haang xuht kh6u (nhi t 18 FDI cbng nghe cao) bing cach dua ra nhihu khuy6n khich tai chinh h i p d in (nhu mi6n

giiim thu6) vaat han chu6n mqc th6 gibi. Ngay cii v in d& nhcng khuykn khich tai chinh

n8y h3u hieu nhu th6 nao trong viec thu hlit FDI v in cbn 18 v in d& gfiy n h i h tranh c5i. Nh&u nghien cdu d% kkt luen rhng nh3ng khuy6n khich nha th6 khbng co tac dvng, mot khi tinh d6n cac v in d& n&n tAng co tac dong d6n FDI. Nh3ng ngubi khac thi tim thhy bang c h ~ n g r ing nh3ng khuy6n lthich nay co tac dung, nhht la d6i viri FDI dinh huang xuht kh iu , ngay ch khi chung khbng

phiii la y6u t6 chinh. Nhmg cho dh cac khuy6n khich tai chinh c6 thu hut duac FDI thet di ch5ng n3a, thi chi phi cao mh chung g2y ra cung c6 th6 khbng bh d i p ndi bing nh3ng 1ai ich lien quan b6n FDI. NhCing chi phi d6 c6 th6 18 sq thiku hut ngubn thu cho chinh phli, cac meo mo kinh t& do nhfing khuy6n khich nay tao ra, va trong mat s6 trabng hap cbn g2y ra tinh trang tham nhting va hanh vi vu lai.

S q can thiep c6 nhihu khh n5ng r6t t6n k6m cGa chinh ph6 cb th6 19 giHi bbi mong mubn r$ng cac doanh nghiep va ca d2n sZI dagc thu habng ngoai irng hay tac dong lan toH to lan vb mgt c8ng nghe tir s q cb met c6a cac hang da qu6c gia. Nhung s q hien hau va cabng do c6a nh3ng tac dong lan toh do FDI g2y r a nay lan d6n d2u cbn la vhn dh g2y tranh cai gay gat (xem Caves 1996; Moran 1998; Hoekman va Saggi 1999; va Rodrik 1999). Vai nhfing diku khbng chic chin nha th6, cac nh8 hoach dinh chinh sach ckn cb thai do h6t sirc then trong khi s& dung nh3ng khuykn khich

tai chinh nay d6 thu h6t FDI. Ciing co th& sle la thich hap d8i v6i cac na6c phAi chi cach nh3ng khuykn khich thi chinh nay b chp khu vqc, vi di&u d6 c6 th6 loai bb daac n8i lo ngai bi cac nuac lang

gibng khac qua met vb met chi& luac bing cach lien tuc daa ra nh3ng khuykn khich h i p d i n han.

Nha dB thhy, nhiku nu6c dang c6 gang thu hut FDI vao cac nganh chk tao dinh huang xu i t kh6u. FDI trong cac ng8nh'phuc vv tieu dGng trong nu6c dang dirng trubc nh3ng han ch6 viec xiim nh$p nghiem ngct hon, va n6u c6 duac phep thi cfing phHi t$p trung vao nh3ng nganh c6 sq bHo hQ nhap khgu rht 16n (Bergsman va Bora 1999). Trong toan khu vqc, FDI trong nganh dich vu dang gep phHi nh3ng han ch6 ch$t chg nhht (b6ng 3.8).

Cac chinh sach FDI cha Dbng A d$c biet k h i t khe trong dich vu tai chinh va vign thbng. Hau quH c6a viec mat met han chk qua mirc d6i vai FDI trong linh vqc djch vy, met khac lai khuy6n khich FDI trong linh vqc chb tao la rht rb rang trong viec phiin b6 FDI the0 nganh trong khu vqc (hinh 3.8). Tjr trong FDI d6 vao nganh djch vy cSa Ddng A n5m 1997 d5i giiim manh h m nhibu so vdi t i trong nay b cac nuac phat tri&n hay My Latinh, trong khi t i trong dd vao nganh chb tao b cac khu vqc khac lai t h i p han. Sq phiin b6 FDI nay c6 th6 g6p phhn giiy ra nh3ng y6u k6m v& ca c iu trong thanh tich hoat dong kinh t6 cha khu vqc - ching han nhu sq t u m g d8ng ngay cang l6n trong ca c iu xuht kh6u ciia khu vqc. FDI thhp trong linh vqc djch vu co xu huang cAn trb viec nAng cao n h g s u i t trong cac nganh djch vu kinh doanh thikt yku, vh do d6 g2y trir ngai cho viec n2ng cao tinh hieu quA trong nkn kinh t6 n6i chung (khung 3.2).

Sau khfing ho6ng

Nha dB thhy, l u h g FDI chiiy v8o n5m nuac bi

khhng hoAng v&n taang dbi 6n dinh trong n5m 1997-1998 b mirc 17-18 tjr USD (xem bAng 3.7). Nhang tinh hinh b tirng naac khac nhau thi lai

khac nhau rht nhihu. N5m 1998, lukng FDI chAy vao Han Qu6c va Thai Lan t5ng them khoHng

Duy tri tinh canh tranh trong thumg rnai va dhu t u 69

BANG 3.8 N h h g han che doi vui dau t u trqc tiep nuuc ngoai vao nganh djch vl! truuc khbng hoang u 06ng A, Mehic6 va cac nuuc phat trien

Khu vuc/nuc?c Trung binh Kinh doanh Lien lac Ph2n phdi Tai chinh Giao thdng

DBng A

Trung Qudc IndBnBsia Han Qu6c

Malaisia

Philippin Thai Lan

MBhicB Cac nuuc phat trie"n

Oxtriylia

Canada Nhat Ban

Niu Di l in

MY

Ghi chD: Chi so co gia trj b ing 100 co nghia la han c h i tdi da.

Ngudn: Hardin va Holmes (s ip xuit bin); Findlay va Warren 1999.

80% va vao Philippin tang khoing 40%. Nam

1999, HBn Qu6c vgn duy tri duac thanh tich cao nh6t trong khu vqc, khi lubng v6n vao tikp tuc t5ng them 55% nfia, Ien d&n 8,5 tjr USD. Trai lai,

lubng v6n vao Malaisia lai giAm khoAng 30%

nam 1998 va giii nguyen n5m 1999. Cac lubng van v8o Indbnesia k6 tli. khi khiing hoing la

khbng dang k6.

~ 6 t c i cac nuac bj khiing hoing d&u d5 nai lbng nht?ng han ch& d6i vai FDI. Tq do h6a disn

ra manh mi2 nh6t b Han Q U ~ C , nuac c6 quan di6m

mb cira k h i t khe nh6t tmac khi c6 khiing hoing. Malaisia, qu6c gia c6 mirc thu h6t FDI cao n h i t

so vai GDP, lai i t ap dung cac bien phap b6 sung

n h i t (Bergsman vB Bora 1999). H ~ U h&t cac nuac

d&u dB nai lbng han ch6 v& quy&n sb hi?u cfia

nuac ngohi, vai thay d6i dang k6 nh6t la viec mb

cira khu vqc t8i chinh, ng2n hang. d HBn Q U ~ C ,

trong h i u h&t cac nganh, k6 c i ng2n hang, dB cho

phep 100% sb h m nuac ngoai, mgc ciu vhn con

met s6 han ch& nh6t djnh.

Han ch& d6i v6i viec sap nhap va mua ban cbng ty giaa cac qu8c gia cting nhu quy&n sb hiiu

d6t dai cfia nuac ngohi ciing dB duac d6 bb.

Indbnesia d5 tang s6 nganh cho phep hoan toan

thuec sb hfiu nuac ngoai vao nam 1994. Danh sach cac nganh khbng cho phep ho$c chi cho phep

nuac ngoai sb hiiu thi6u s6 dB duac n i t ng in lai

sau khi c6 khiing hoing ( p h h Ian d&u la nganh

giao thbng, visn thbng vB th~rang mai). Mirc t r i n

sb hi?u nuac ngoai trong linh vqc tai chinh cting

d5 tang En, t h 49% len d&n 100%. d Thai Lan, h i u h&t cac hoat dong ch& tao d&u

chiu r6t it rang buec truac khiing hoing, va met

s6 nganh d5 tGng bj han ch& (thep, h6a dhu) d5 duac mb cira, cho phep d i u t u nuac ngoai d~ra i dang sap nhep ho$c mua lai. Sb hiiu da s6 ciia

nuac ngoai trong cac t6 chirc tai chinh cung dB duac phep, mgc du vhn c in s g phi2 duyet ciia uy ban D ~ U tu. d Malaisia, FDI trong nhfing nghnh dinh huang xu6t khdu t h truac d&n nay d&u khbng bi han ch&, trong khi viec tikp can cac nganh dich vu va phuc vu trong nuac lai bj ki6m

soat ch$t chE, thuang chi cho phep sb hfiu nuac ngohi d in 30%. d d2y, t q do h6a d6i vai FDI c6 ph in han chi$ h m . Met s6 guy djnh v& quy&n sb

70 D8ng A: Phqc hhi va phat tri&n

- - -- - --

Nganh ch6 tao chi6m phin 1611 d i u tv trvc ti6p nvuc ngoai 6 chlu A

Dich vu

t I I

Ch6 tao

"

1988 1997 D i n g va Narn A

1988 1997 Mv Latinh va virng Carib6

1988 1997 Cac nuuc c6ng nghiep

~ ~ u 6 n : ~d lieu Ngdn hang Th6 gim .

hiru trong c6c nganh ch& tao dFi duuc di3 bb, phhn mai to 16n cho viec ca c iu lai tai chinh va nhung trong nganh ngiin hang thi kh8ng. cbng ty trong khu vuc. Nhin v& 12u dai, viec mb

Cgc lubng FDI tG sau khfing hoAng dEi tang rang d iu tu va quy&n sb hiru c6a nu6c ngoBi cdng

manh nha gia tai sHn r6 va cac hFing trong nuac

dang nu n i n chbng chi t buec phHi ca ciu lai bhng

ciin d6i thi sAn c6a minh. Nhirng nganh nay, ciing Sap nhgp va mua ban trir thanh cac hinh thirc d i u tv trvc ti6p nlrirc ngoai quan trong

vai viec n5ng lqc sAn xuht du thda nhi&u trong

nhi&u nganh cbng nghiep, dEi thlic d iy qua trinh Ti d6la

sAp nh$p va rnua lai giira cac qu6c gia disn ra 1 0 , manh mE han so v6i viec dhu tu "td A dbn Z" mai.

Tinh d6n nHm 1998, dku t u thbng qua sap nhep

va mua lai, v6n kh6ng phHi la hien tuung quan

trong t r~rac kh6ng hoing, thi nay dB tgng len 6

chibm hon met n6a FDI trong niim nubc bi khling

hoHng (hinh 3.9). Hku h6t cac hoat dgng sap nhap 4

va mua lai m6i nay dubng nhu kh8ng thuec loai

"ban thho" nhu mot .s6 nha ph8n tich dR dq d o h .

Trai lai, n6 do cac tap doan da qu6c gia thqc hien 2

nhkm tiing quy&n sb hiru cha minh va r6t thGm

v6n m6i vao nhirng h5ng llic nay dZi la chi nhAnh 0

Tj frong cia 8th tu truc t i ip nu& ngoai (%)

con clia tijp doan me. Ghi chd sd li4u la c i a cac nudc Ind&n&sia, Han Qudc, Malaisia, Viec gia tang' qua trinh sap nhap va mua lai

vBThii xuy8n qu6c gia d5 cung tip mat ngubn v6n g6p c8 ~ g u i n : sd lieu gin hing Th6 gi6i.

Duy tri tinh canh tranh trong thuang mai va dhu t u 7 1

D8ng A dlrqc I@ nhiing gi khi ty do h6a nganh djch vy?

M a t nghien c h g i n d i y dZ cb g ing uuc tinh n h h g Iui

ich kinh t& nhd d8 bb cac rao c i n hien v i n c6n thn tai tir

sau nhCfng th6a thu$n c i a Vong dam phan Urugoay (Dee

va Hanslow 1999). Nghien ciru nay dZ c6 gsng tinh toan

n h h g lui ich khi b i i bb cac hang rao thuung mai kh6ng

chi trong nganh n6ng nghiep va cdng nghiep ch6 tao ma

c i trong nganh dich vu n3a - nh i t la nhi3ng rao c i n b i t ngu& tu cac han c h i dbi vdi FDI trong nganh djch vu.

Nghien ciru nay c ing xem xet cai goi la Iui ich thuung rnai

tTnh (hay n h k g Iui ich cb duuc nhu su ph in b6 lai cac

nguan luc vao n h h g nganh co Iui thk so sanh Idn hun) va

lgi ich tu viec x6a b8 cac Iui nhuan sieu ngach doc quy&n

(nhb canh tranh gay gst hun). CGng gi6ng nhu nhiku

nghien ciru khac thuoc dang nay, no kh6ng tinh toiin lui

ich thuung rnai dong (nhu n ing su i t cao hun nhb thuung

rnai tu do hun), m2c dir nhCfng Iui ich dong nay cb thk 16n hun lui ich tinh r i t nhiiu.

Tu do h6a thuung mai hoan toan sS! lam mirc GDP

trung v/ t ing 3,9% trong sb n h h g n i n kinh 16 dang phat tri6n chinh c i a D6ng A. Trung ~ u b c la mat ngoai le vdi

mirc t ing vuol bgc 18%, c h i y6u b i t nguhn tu nhOng Iui

ich do m& cira nhi3ng nganh djch vu han c h i r i t nghiem

ngat. lnd6nesia la mot trubng hup khac, trong do t u do

hba nganh djch vu tao ra ph in ldn c i c Iqi ich. & cac nudc

06ng A khac, ph$n Idn lui ich thu duuc la nhu t u do hoa

n6ng nghiep va c6ng nghiep ch6 tao.

Thay d& GDP thuc t6'(%) Thay d67 GDP thuc 16' (%)

nh6 tu do hoa trong nhdf tu do hoa trong

Khu vuc /n$n kinh 16' N6ng nghiep v i Dlch vu ~ 6 n g NBng nghiip va D!ch vu ~ 6 n g chi' tao ch&' tao

DBng A

Trung QUBC Ind6n6sia Han Quoc Malaisia Philippin Dai Loan (TQ) Thai Lan

Kh 5c Ligr, minh ch iu Au Nhat B i n

MY

Ngubn: Dee va Hanslow 1999.

cb th& tang cubng canh tranh, va do db mang lai nhiku lai ich th~rang mai vk tinh hicu quA va sang t a o - nhang yku t8 h i t sirc quan trong trong nganh djch vv - ma nku kh6ng thi si3 kh6ng phAi duang d i u canh tranh v&i nhep k h i u @Cia cac nuac. S y c6 m$t ngay cang nhi&u c6a cac cdng ty nuirc ngoai sS! gifip hbi sinh khu vqc tai chinh ti3 sau k h h g hoing (xem chucmg 4). Nhung trong khi nhFrng han chk chinh thirc d6i vai FDI trong khu vqc tai chinh d2 duac dB bb, dong thhi c6a chc giao djch thqc tk v in cbn rkt lgn 16n. Thai Lan

cb nhiku ti&n bo nh i t , viri sau nggn hang dang dirng b cac mirc do khac nhau trong viec ban lai cho c8c ng8n hang nuac ngoai. Nhung b H8n ~ u 8 c chi c6 mot ngan hang duac ban, cbn b Malaisia chua thky cb dong tinh gi.

cu6i chng, h i u hkt chc nu&c trong khu .vLrc dku

duy tri, va mat s6 trubng hap cbn tang cubng, .i.ii$c

s 3 dung tap hap nhi&u chinh sac11 khuy&n khich

thi chinh d8i vai FDI. Inddn6sia 62 x6a b6 nhcng

khuykn khich n8y v8o giaa thep kp 1990, nhung

hi 1ai quay lai s 5 dung tnrirc khi c6 khhng h o h g -

72 Ddng A: Phuc hbi vh phat tri&n

va con b6 sung them sau khi khiing hoing n6 ra.

'Rung Qu6c ciing d5 cbng b6 lai nhiing khuy6n

khich thi chinh d5 tilng xba bb truac do, ching

h?n n h ~ r viec mi6n thu6 nh$p khdu va thuk gia

t r j gia tang d6i vai nh$p khdu thikt bj. N h m g

rngc dh dua ra nhiku khuy&n khich tai chinh ra t

tbn kkm, cac nuac nay van g2y trb ngai cho FDI

bkng viec buoc chiing ph i i duac s q phe duyet clia

cac co. quan nha n ~ r a c va ph i i qua nhiing thli tuc

hanh chinh phirc tap khbng can thi&t. GiAm bat

ho$c xoa bb nhting thli tuc hanh chinh quan li6u

nhy thu h6 t them dau t u nuac ngoai va mang lai

n h h g 1qi ich khhc, ching han nhu g i im bat tinh

trang tham nhiing va hanh vi vu lai.

Yranh t h i t8i da n&n kinh t6 tri thiic

~ 6 i ph6 vai qua trinh toan cau hoa khbng chi

dilng lai b viec q u i n 19 qua trinh li6n k i t tai

chinh, t q do h6a thuang mai va cac chinh sach vk

FDI. D& tan dung day d6 nhiing ca hoi tang

trubng rnai con doi hbi ph i i x2y dqng nhiing

chinh sach va th& ch& don truac, nhhm x6c tikn

viec hap thg cac lubng tri thirc th6 giai vB khai

thac nhilng ngubn n2ng cao nang s u i t lao dong

mai. &&n tao va khai thac tri thirc va thbng tin

ngay cang dong vai tro trung t2m d& n2ng cao

nang s u i t qu6c gia va tinh canh tranh cho tirng

nganh va tilng h5ng cu th6.

Cac nganh dqa vao tri thirc, chli y&u 18 cac

nganh dlch tq (vi6n thbng, tai chinh, b i o hi&m,

va cac djch vu kinh doanh khac), la nhiing linh

vqc nang dong ngay nay d6i vai thuang mai va

n2ng cao nang suat . Nhiing ti6n be nhanh ch6ng

trong tr i thirc va cbng nghe thbng tin lien lac da

cho phep cac hang b nhiing nuac dang phat

tri&n co nhiing buac n h i y vuat b$c, ti&p c$n tai

cbng nghe rnai han, hieu q u i han. Thi du, cac

nuac dang phat tri&n dang bb qua cbng nghe cap

d& chuy&n sang cbng nghe khbng d2y va dqa vao

ve t inh.

~ b n be ph$n cau thanh chi& luac can thi&t d6

tranh thli cugc cach mang tri thirc la:

Cac chinh sach kinh t& vB th6 ch& tao diku kien

thuan lai cho viec sir dung va tai s 6 dung cac

ngubn lqc d6 thich irng v6i mbi trubng kinh t& va

cbng nghe dang bikn d6i nhanh chong.

Ca sb ha tang cbng nghe thbng tin nang dong

cho phep ha thhp chi phi p a o dich, n2ng cao tinh

hi& q u i va thu hep nhCrng rao c i n vk dja 19. He thang phat minh cho phep thu th$p, ki6n

tao, truykn ba vB s 6 dung tri thirc mot cach hi@

q u i .

Dci ngii nh2n lqc sang tao, co ky nang cao, co

nhiing nang lqc ca b i n d& tikp thu va si? dung

thbng tin trong thbi dai cbng nghe.

Ngubi t a d5 sir dung di&m tri thirc" ciia

Ng2n hang ~ h & giai d6 danh gia thanh tich clia

Dbng A trong cac chi s6 v& tri thirc (hinh 3.10).

M"o bi6n s6 trong 12 bi6n c6a di&m dugc

danh gia the0 thang di&m 10 thbng thubng vai 1

la thap nhat va 10 18 cao nhht. Do 1an clia cac chi

s6 khac nhau gii?a cac nkn kinh t& th& hien cac

trinh do phat tri&n vB thu nh$p binh qu2n d i u

ngubi khac nhau.

Cac chi s6 nay ciing dB cho thay r ing , cac

chiin luac tri thirc khac nhau dku c6 th6 thanh

cbng, thy the0 d$c di&m clia ttrng nkn h n h t&. Thi

du, Han Qubc (mot nuac dB ra t khdt khe d6i vai

FDI, dqa nhiku vao cbng tac nghien ciru va tri6n

khai trong nubc vB chi tikp cGn p a n tikp vai tri

thirc nuac ngoai) hoan toan trhi nguac vai ~ b n g

Cbng (Trung Qu6c) va Singapo (18 nhCrng nkn

kinh t& d5 ra t cbi mb d6i v6i ben ngoai). Nhung

tir nhCrng n2m 1990, HBn Qu6c d2 b i t dau mb

cira d6i vai canh tranh ciia nubc ngoai vB FDI. Vi

th&, so sanh chi s6 di6m gii?a cAc nuac can

h6t sirc th$n trong.

Nam nuac bj kh6ng ho ing c6 nhiktl net trei

h m so vai cac nuac khac cb cung mirc thu ilh3? trqc tikp n h u ho. Nhung nhCrng nuhc nay tu t lai

phia sau ~ b n ~ Cbng (Trung Quhc), Nh$t BAn,

Singapo, DBi Loan (Trung Qu6c) vB My trong b6n

bc phan cau thanh chikn luac can thibt d6 t ranh

Duy tri tinh canh tranh trong thaang mai va d i u t a 73

~ h i 6 u n6n kinh t i $ ~ $ n g A tut lai phia sau cac n6n kinh ti$ giau co h m , xet v6 cac chi s 6 tri thirc

!&ckhuy&n khich va the" chb Thuuc do tu 1 d in 10

Ind6nBsia

Han ~ u 6 c

Philippin

Thai Lan L

Hang rao thug quan va phi thug quan Chit lugrig c i a th6 chk

Trung Qudc - Viet Nam I

Hdng Cdng,Trung ~ u d c - Singapo

Dai Loan, Trung ~ u 6 c

Nhgt B i n 1 Ca s& ha tGng thBng tin Thuuc do tu 1 d in 10

'Im'Bao chi t r in 1.000 ngubi

Han Q-6c 6 , u TV D ' i n ao tnoai baa tr in ch, 1.000 nguoi May tinh t r in 1.000 ngubi

Malaisla

Philippin

Thai Lan

Tmng Qu6c F Viet Nam

hons C6ns. Tr,ng Q,6c

S ngapo

Da, -oan Trung ~ ~ d c

Nhlt B i n

Ngu6n: Dahlman 1999.

74

He thdng nghiln c h phat minh Thuac do tu 1 din 10

Han Q U ~ C F- Malaisia

Philippin I T ~ n g ~ u d c Nhap kh iu cBng nghe

Viet Nam So' nha khoa hoc va su tren 1 trieu nguui

~ B n g Cbng, T ~ n g Qudc

Dai Loan, T ~ n g Qudc

Ngu8n nhin lqc Thudc do Iu I din 10

Han ~ u d c

Malaisia

Philippin E Tjl le di hoc phd thBng

Tha~ Lan Chi sd phat tri6n con nguai

T ~ n g Qudc

Viet Nam

~ d n g Cbng, T ~ n g Qu6c

Singapo

Dai Loan, T ~ n g Qu6c

Duy tri tinh canh tranh trong thlrang mai va dau tu 75

thli cugc cach mang tri thirc. Thir nh i t , cAc

khuy&n khich vB th6 ch& it c6 tinh ch i t truy&n

d$n cho canh tranh han. N5m nuirc bf khling

hoAng dang ti&p tgc mb reng pham vi ha t h i p cac

r8o cAn d6i v6i thuang mai vB dhu tu, n h i t 18

trong cac nganh djch vu nhu tai chinh, vizn th6ng

vB bio hi6m. CAc th6 ch6 nhh nuirc cung y6u kem han nhi&u - ngoai t rh b Malaisia, nai cac th6 ch&

nhh nuirc tuang duang viri th& ch& c6a Nhat BAn

vB Dai Loan (Trung Q U ~ C ) .

R6 rang, nhiku nuirc bj khhng hoAng hien dang

ha t h i p hoac dSr bb cac hang rao d6i vai FDI trong

lYnh vtrc d ~ c h vu. Nhung nh3ng rao cAn khac b cAp vi m8 vbn tikp tuc b6p mko s q ph2n b6 ngubn

lcc vB han chi canh tranh trong nganh dich vu

cCing nhu nganh chi tao. Thi du, 6 Han Quhc,

thu& quan d3 duac c$t giim theo cac cam k&t c6a

APEC vh WTO. Nhung nhi&u hang 1-20 phi thu&

quan v in ti&p tee duac duy tri trong met sh

nganh quan trong (McKinsey va c6ng ty 1998).

Luet ph2n vbng nghi&m ng$t da han chb quy m6

va dia di6m clia c8c doanh nghiep. C6c quy dinh

v& gia nha, vi8n th6ng vB ng2n hang da han ch&

phat minh vB s q cAi ti&n n5ng su i t . Con chc quy

djnh v& ngh& nghiep bu6n ban 6 t6, mang loai cac

nh8 bu6n vB quAng cao, cbng viri thuk nhep khdu

xe 6 t6 va thanh tra thuk d6i vai ch6 xe la nguai

ntrirc ngoai dB han chi s6 ltrang xe 6 t6 nhep kh6u

( b mirc 1% thi truang noi d ~ a ) va g2y trb ngai cho

str gia nhep thi trubng clia nh3ng nha budn 6th

no& ngoai. S q bAo he c6 chon 1oc trong khu6n

kh6 t g do h6a n6i chung 18 mat hien tuang ph6

bikn trong khu vqc.

Thir hai, ca sb ha thng thdng tin trong n5m

nuac b~ kh6ng hoAng kh6ng d~rac phat tri6n

manh nhu b ~ b n ~ Cdng (Trung Q U ~ C ) , Nhet BAn,

Singapo, Dai Loan (Trung Qu6c) va My. Dien sir

dung dien thoai va may tinh b tit c i nhting noirc

nay, trir HBn Q U ~ C , dhu cbn h ~ p (xem hinh 3.10).

Nuirc c6 dien sir dung rang dirng hang thir hai - Malaisia - ciing chi bkng 25% dien sir dung c6a

Nhet BAn. Nh3ng nu6c con lai c6 dien sir dung

bing chua d&n 10% so viri dien sir dung c6a Nh$t

Bin. Cac chi s8 khac v& lubng th6ng tin cho thay

mot sq tri tre t u a g tq , n h i t 1B vk dien phuc vu

cba bao chi. Quan t r ~ n g han la chi s8 v& mirc do

sir dung cac ca sb ha t i ng nay, mot vhn d& bi ng5n

trb bbi nhi&u chinh sach khac nhau. Thi du, b

HBn QuAc, chc quy dinh di&u ti&t gia da khi&n gia

cac cuec goi trong nuac r i t cao, dibu d6 da han

ch& viec sir dung dien thoai vB mirc do t j ng

trobng ca sir ha thng th6ng tin (McKinsey va c6ng

ty 1998).

Thir ba, c8c nu6c bi khling hoAng trong khu

vtrc cfing tut lai phia sau khi xet d&n cAc chi s8 v&

dei n@ nghien ciru, phat tri6n. Thi dp, t i 1e can

bo khoa hoc va ky s ~ r trong d2n s6 c6a tit cH cac

nuirc nay, trir HBn Q U ~ C , chi b ing khoing 6% so

viri tjr 1e nay c6a Nhat BAn va khoAng 12% c6a

HBn Qu6c (xem hinh 3.10). Tuy diku nay khdng

l i y gi lam ngac nhien, vi khu vqc vhn dang tikp

tuc ti&p thu cdng nghe t h chc nu6c tign ti in,

nhung khh n5ng tikp thu c6ng nghe cha nhting

nuirc nay c6 th6 sB t h i p hcm - ngay k& cH Han

QUBC - so vai khi h? c6 met tjr 1e can bo khoa hoc

vB ky su tuang d6i cao han. c h i n g han, trong

nganh thi&t bi ban dbn, nguhi ta dB o6c tinh r ing

cac hang ciia HBn Quhc c6 n5ng s u i t t h i p han

30% trong viec sAn xu& c8c con chip DRAM so

viri nhting hang hang dhu clia My. Cac quy djnh

v& ng2n hang vB cAch qu in 19 trong th~rc t& dB

lam nAn long viec d i u t u "80 qua trinh vi tinh

h6a va n2ng c ip cac giao djkh khdng dhng giiy ta.

Hun ntia, nhting quy dinh di&u tikt thi troang lao

dong dB han ch& tinh linh hoat cGa cac hang b t i t

cH moi nganh trong viec t6 chirc lai c6ng viec d6

n2ng cao n5ng su i t .

Thir tu, tuy cac noac bi khling hoAng d5 c6

nhi?ng buirc ti&n dhi trong ~ a o duc vB dao tao,

nhung l ~ c luqng lao dong clia ho v$n it c6 khA

n5ng t5ng n5ng s u i t trong cAc hoat dong mang

nGng tinh tri thirc hay dich vu. Chc so sanh qu8c

t& dku x&p sinh vi&n clia chc nuirc trong khu vtrc

thu(ic dien x u i t s i c n h i t th& giai. Nhung s8 nguai

76 D6ng A: Phuc hbi va phat tri&n

chn doqc qua dho tao b b$c ph6 thbng vh dai hoc

d& c6 th& trang bj cho minh nhi3ng ky nang car

bAn, chn thi&t trong n&n kinh tk toan chu nghy

nay thi lai thi&u (xem hinh 3.10). Khbng c6 nhi3ng

ky n5ng ca bAn b bac ph6 thbng thi viec hoBn

thien ba khia canh chi& loqc kia s a h b n g thu

doqc lqi ich t6i da. Dang thbi, cfing cha c6 nhi&u

han n3a s6 sinh viGn tat nghiep dai hoc d& tang

cubng cho dai ngQ nghiGn ciru phat minh, nh i t la

trong nhfing n i n kinh tk tien tikn hun cha khu

vqc (chaorng 6).

Trong vbng 30-40 n5m qua, Dbng A d9 thy h o h g daqc nhi&u 1qi ich ti? viec tham gia nghy chng manh vho n&n kinh t6 tohn chu. Nhang tang

trubng ciia thoung rnai va luhng FDI bj chem lai truirc khi n6 ra cuijc khhng hoing vira qua d& gAy ra sq quan ngai v& nh3ng y6u kbm trong ca ciu,

th& ch& va chinh sach c6a khu yic. ~ h h n trinh bhy trGn d2y cho thhy, ph&n lirn sq suy giAm d6 18 do nhfing y&u t6 qu6c t& mang tinh chu kjr gAy ra

- t i t cA nhfing y&u t6 66 b i t dhu chuy6ri hobng tir

n5m 1999, trong 66 c6 sq giAm gia cha d8ng dbla, s q b i t d i u phvc hhi c6a Dbng A vh Nhet BAn, vB

s q gia tang manh trb lai trong gib thikt bi ban d i n c6a th& giiri. Nhb d6, tang trubng xuht khdu

c6a Dbng A d2 cb doqc m8t t6c dij phuc h8i nhanh

chbng, gbp phhn cling c6 them qua trinh phuc h8i c6a cac noirc bi kh6ng hohng, vh tikp tuc thuc ddy t5ng trubng xu i t kh6u ngi vung.

Nhong sq ndi trei cha cbc yku t6 mang tinh chu kjr trong cA cuijc khhng hoAng 1hn s q phuc h8i dang dizn ra ph6 bibn khbng c6 nghTa 18 cac v in

d& ca c iu khbng c6 Anh h o h g gi d6n k&t quA hai

nhep c6a khu vqcnnSau khi m u n lsn manh mle trong vai thep k?, t i trong cJa Dbng A trong

nhep khAu cha cac noirc cbng nghiep d5i ch3ng lai

tir n5m 1995. CQng cbn c6 cA nhi3ng bing chirng cho t h i y cor c i u sAn phdm xuht khdu c6a Dbng A d2 trb nGn t a m g d8ng viri nhau hun. ~ i & u nay c6

th& 1hm tang s q canh tranh gi3a cac hgcg Dbng

A, n h i t 18 trong nhang thbi di6m thi trubng bGn

ngohi bi tac dong b.it lqi.

Trong s6 cac y&u t6 g6p phhn gay ra nhi3ng xu

h o h g trGn cbn cb cbc chinh sach v& t h a m g mai

qu6c t& vh FDI c6a Dbng A. Tra6c day, cac n&n

kinh t6 cbng nghiep h6a miri c h i Dbng A vh cac

noirc bl kh6ng hoAng dnbng nha dB c6 nhang

chinh sach thomg rnai vh FDI cbi mb n h i t trong

s6 cac noirc dang phat tri6n. Nhong trong nhfing

n5m g i n d2y, nhip dij t q do h6a chinh sach b cac

noirc nho Trung Q U ~ C , hay b nhi3ng khu vqc nho

My Latinh, Trung vh Dbng AU lai la lirn nhi t .

Nhi3ng cAi cach nhy d9 cho phbp cac noirc va cac

khu vqc do chuyGn mbn hoa ctic linh vqc ma ho c6

1qi th6 so sanh, tang cubng canh tranh va ap lqc dbi hbi phAi diku chinh b Dbng A. Cbc noirc Dbng

A cting cb nguy cor chiu Anh hobng b i t lqi cha tbc

dong da dang hba thocmg rnai c6a cbc hiep dinh

thoung rnai khu vqc trong nhi3ng khu vqc khac.

D& d6i phb v6i nhi3ng ap lqc tren, cac no&

Dbng A c in ddy nhanh t6c dij t q do h6a chinh

sach thomg rnai va FDI c6a minh. Tjr 1e bAo h6 b

D6ng A qua ph2n tan so viri cac khu vqc khac nho

My Latinh, phAn anh mot ki6u mb cira c6 chon

1oc. Cac chinh sach FDI mb cfia c6 chon 1oc di tir

viec doa ra nh3ng khuykn khich thi chinh lirn d6i

viri FDI trong cac nghnh chk tao cbng nghe cao

d&n viec han ch& sq xAm nh$p vho nganh dich vu.

Viec tikp tuc tikn boirc the0 huirng tq do h6a

thomg rnai vh FDI trong nghnh dich vu la di&u

cqc kjr quan trong, cho phbp cac n&n kinh t& DBng

A thu doqc lqi ich tir cbc dich vu c6 gia thhnh

t h i p hcm vh ch i t laqng cao h m , n h i t 18 trong cbc

djch vu kiph doanh.

CBc nabc Dbng A cfing chn khic phuc nh3ng

mko m6 noi dia vh nhuqc di&m v& th& ch6 cfia

minh nho nhftng y6u kem trong viec gi8m sat tai

chinh, quAn 19 nhh nobc d6i viri doanh nghiep va

chinh sach canh tranh. Tuy chi phi cho nhfing

meo m6 vB nhoqc di&m nhy ch6 y&u la trong

noirc, nhung chung cting c6 th& ng5n khbng cho

c8c qu6c gia khai thac triet d& nhfing ca hai nAy

Duy tri tinh canh tranh trong thuung mai vB dhu tu 77

sinh trong n&n kinh t& toan cku. Tumg t~!, Liing

cubng n2ng lqc qu6c gia v& giao duc, phat tri&n

ky n5ng vB co sb ha t ing cdng nghe va tri thirc sE

mang lai lqi ich cho bAn th2n nubc chh nha,

nh~rng gia tri nhfing lqi ich d6 sle duqc t6i da h6a

nhb cac chinh sAch thumg mai va d iu tu cbi mb.

Vi thk, cAc nu6c bi khhng hoAng c6a Ddng A sE

phai cuang quykt hon nku hp hy vpng b i t kip

durqc v6i trinh do tri thirc ma nhfing nkn kinh t&

cdng nghiep h6a m6i c6a khu vqc d5 c6.

Chlj thich

1. Tru nhiing trUBng hup duuc nku cu th i , cac n&n kinh 16 DBng

A trong chuang nay bao gBm Trung Q U ~ C , ~ B n g CBng (Trung

Q U ~ C ) , Indbnksia, Han Q U ~ C , Malaisia, Philippin, Singapo, Dai

Loan (Trung ~ u 6 c ) va Thai Lan.

2. ~ h h n trinh bay 6 dSy li6n quan dkn xu& khau hang h6a va

djch vu phi n h i n t6 (khbng p h i i y6u t6 s i n xuat) trong tai kho in thu

nhgp qu6c d i n , ma nhDng s6 lieu nay chi cho phep tam so sanh

g~ i i a doanh thu , kh6i Iuung xu& khau va chi s6 g i i m phat gia giDa

t i t c i cac nkn kinh t& trong khu vuc.

3. Cac bien phap phi t h u i quan c h i yku bao gBm gihy phep d6i

vBi t i t c i nhiing loai m$t hang khBng dUUc mien giay phep, nhiing

quy djnh n g i n cam, han ngach, han ngach kem thu6 quan, cung

nhU tAt c i c i c kho in thu nhgp khau khac, djnh gia hanh chinh vS

gia t6i thiku (xem Michalopoulos 1999).

4. sang chicng vk tinh chat b6 sung c i a FDI va thuang rnai

trong khu vuc duuc Kawai va Urata (1998) va Urata (1 999a) dua ra.

Hai Bng d2 nhgn thay cac l u h g FDI song phuang Idn duuc thu hut

vao trong rnB hinh IUC hut c i a cac lu6ng v6n song phuung.

Tai lieu tham kh6o

ADD (Asian Development Bank). 1999. Asian Development Orrtlook 1999. Manila.

Bergsman, Joel, and Bijit Bora. 1999. "Foreign Direct Investment and the East Asian Financial Crisis." Background paper prepared for this report.

Bora, Bijit, P.J. Lloyd, and Mari Pangestu. 1999. "lndusrrial Pol~cy and rhe WTO." Paper presented at the World Trade Organization-World Bank conference on Developing Countries in the Millennium Round, W O Secretariat, 20-21 September, Geneva.

Caves, Richard E. 1996. Multinational Enterprise a n d Economic Analysis. Cambridge: Cambridge University Press.

Dahlman, Carl. 1999. "The Knowledge-Based Economy: Challenges and Opportuni t~es for East Asian Economies."

World Bank Insritute, Knowledge Products and Outreach D~vision, Washington, D.C.

.Dee, Philippa, and Kevin Hanslow. 1999. "Multilateral Liberalization of Services Trade." Paper prepared for the 2Efh Annual Conference of Economists, La Trobe University, 26-30 September, Melbourne.

Diwan, Jshac, and Bernard Hoekman. 1998. "Competition, Complementarity and Contagion in East Asia." World Bank, Washington, D.C.

Ernst, Dieter. 1999. "Moving Beyond the Commodity Trap: Post- Crisis Trade and Upgrading Options in East Asia's Electronics Industries." Background paper prepared for this report. Presented at the ASEM Regional Economist's Workshop: From Recovery to Sustainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Findla!,, Christopher, and Tony Warren. 1999. "Impediments to Sen'ices Sector Trade and Investment." Pacific Economic Cooperation Council. h r r p : / / ~ ~ . f o r t u n e c i r y . c o m ~ b u s i n e s s / turn/207/impediment~.html#lmpediments Report

Fukase, Emiko, and Will Martin. 1999a. "Economic Effects of Joining the ASEAN Free Trade Area (AFTA): The Case of the Lao People's Democratic Republic." In MyaThan and Caroline Gates, eds., ASEAN Enlargement: lrnpacts a n d Implications. Singapore: Institute of Southeast Asian Studies.

-. 1999b. "Evaluating the Implications of Cambodia's Accession to the ASEAN Free Trade Area (AFTA): A General Equilibrium Model (FCGE) Approach." World Bank, Development Research Group, Washington, D.C.

-. 1999c. "Evaluating the Implications of Vietnam's Accession to the ASEAN Free Trade Area (AFTA): A Quantitative Evaluation." Policy Research Working Paper 2220. World Bank, Washington, D.C.

-. -1999d. "Trade Liberalization in East Asia-Progress and Prospects." Background paper prepared for this report.

Fukase, Emiko, and L. Alan Winters. 1999. "Possible Dynamic Benefits of ASEANIAmA Accession for the New Member Countries." World Bank, Development Research Group, Washington, D.C.

Hardin, A,, and L. Holmes. Forthcoming. "Measuring and Modelling Barriers to FDI." In B. Bora, ed., Research Issues in FDl . London: Routledge.

Hoekman, Bernard, and Kamal Saggi. 1999. "Multilateral Disciplines for Investment Related Policies." Paper presented at the lnstituto Affari Internazionali conference on Global Regionalism, 8-9 February, Rome.

Hufbauer, Gar)., and Jeffrey Schon. 1993. "NAFrA: An Assess- ment." lnstiture for lnternarional Economics, Washington, D.C.

Kawai, Masahiro, and Shujiro Urata. 1998. "Are Trade and Investment Substitutes or Complements? An Empirical Analysis of Japanese Manufacturing Industries." In Hiro Lee and David WJ. Roland-Holst, eds., Economic Deueloprnent and Cooperation in the Pacific Basin: Trade, lnvestment, and Env~rontnental Issues. Cambridge: Cambridge University Press.

Lall, Sanjay, Manuel Albaladejo, and Enrique Aldaz. 1999. "East Asian Exports: Competitiveness, Technological Structure and Strategies." Paper prepared for ASEM Regional Economist's Workshop: From Recoveryro SusrainableDevelopment, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Lewis, Jeff~ey D., and Sherman Robinson. 1996. "Partners o r Predators? The Impact of Regional Trade Liberalizar~on on Indonesia." Policy Research Working Paper 1626. World Bank, Washington, D.C.

78 DBng A: Phuc hbi v B phBt tri&n

M c K i n ~ and Cornpan?-. 1998. 'Productivi~-Led Growth for Korea." Washington D.C.

Michalopoulos, Consrantine. 1999. 'Trade Policy and Marker Access Issues for Developing Countries: hnplications for rhe Millennium Round." P o l i ~ Research Working Paper 2214. World Bank, Vashington, D.C.

Moran, Thcodore H. 'Foreign Direcr Invemenr and Develop- menr." Lnsdrure for lnrcrnauonal Economics, Washington, D.C.

Rodrik, Dani. 1999. "The S e w Global Economy and Developing Counmes: Xlaking Openness Work." Policy Essay 24. Overseas Dwelopmmr Council, Washington, D.C.

Slarer, Joanna, and E d o . h a h a . 1999. 'Masers of the Trade." Fur Emem Economic Rniew, 22 July, pp. 10-13.

UNCTAD (Unired Xadons Conference on Trade and Developmenr). 1999. Uorld Investmyt Report 1999. Geneva.

Urara, Shujiro. 1999a. 'The East Asian Economic Crisis and Japanese Foreign D k In\estment in Asia." Paper prepared

for ASEM Regional Economisr's Workshop: From Recoven ro Susrainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

-. 1999b. "Emergence of Trade-FDI Nexus and Eronomic Growth in Easr Asia." Waseda Universiry, Tokyo.

World Bank. 1993. The East Asiun Miracle: Economic Grou*th and Public Policy. A Policy Research Repon. New York: Oxford University Press.

-. 1997. Global Economic Prospects und the Developing Countries 1997. Washington, D.C.

-. 1998. Global Economic Prospects and the Developing Countries 1998199. Washington, D.C.

Years, Alexander. 1999. "The East Asian 'Economic Crisis: Was rhe Region's Expon Performance a Factor?" Paper prepared for ASEM Regional Economist's Workshop: From Recovery ro Susrainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Duy tri tinh canh tranh trong thuang mai va dhu t u 79

Suthep Kittikulsingh dau d i u bdi cac y nghi v6 s6 phan cbng ty det cba minh, Alpha

Group. Cbng ty tu' nhin nay vd nd vi khbng thanh toan n6i khoin nd 3 bat (80 trieu

USD) tai thdi d i6h ca'ng thing nhit cba cucc khbng hosng ch iu A, tuy nhign Suthep,

Giam d6c di6u hanh cba cbng ty nay, da gig du'uc mot lu'dng v6n lu'u dong db d 6 duy

tri hoat dong cba cbng ty. Song, luc nay, cbng ty nay dang tin cac ngu6n tai tru mdi

d6 ning chp thikt bi va duy tri khi na'ng canh tranh. "Nhu c2u thi vdn co, tuy nhien, nku

khbng co v6n thi chung tbi khbng th6 dap ang du'uc," bng fa noi. "Chung tbi chl' co dfi

ti6n d6 tr i nd, ch8 khbng dfi d& hien dai hoa. "

- Tap chi Kinh t6 ~ i 6 n Dbng, 17 thang Hai 2000, tr. 55

ac ngAn hhng vh cac c6ng ty trong cac nkn kinh t6 thj trubng m6i n6i lCn tai £)6ng A -IndBnCsia, HBn QU&, Thai Lan, Malaisia, Philippin - dB phHi chiu dqng nhang con s6c neng n& k6 tI3 khi cuoc kh6ng hoHng n6

r a vho gi3a niim 1997. S q mht gia c6a dbng tikn bAn dia chng v6i 1% s u i t cao trong nh3ng niim 1997-1998 dB xoa b6 hohn tohn tri gia clia c8c c6ng ty c6 mirc nu l h . ~ h i & u c6ng ty v$n khdng th6 va sE kh6ng th6 t r i n6i cac m6n nu, v& he th8ng ngAn hang rai vBo tinh trang hi6m nghko. Chucmg trinh b io hi6m ti&n gGi clia chinh phli vh viec tai tip v8n cho cac ng2n hhng dii ti& t8n rht nhiku, vh vfin chn nhi&u v8n han n3a. Cac khoHn chuy6n djch lirn trong cac dbng v8n nu6c ngohi ciing g6p phin thSm v8o cac khoin chi phi, nhu dB duqc minh hoa th6ng qua cac s q 16n xu8ng nhanh ch6ng c6a can can thi khoHn viing lai - lCn t6i 20% cfia GDP tai Thai Lan.

Tuy nhisn, thi truhng tai chinh di3 phuc hbi tI3 di6m sAu nhht c6a cuoc khling hoHng, vh trong niim 1999 kinh t6 phuc hki nhanh hon mirc dq d o h , d@c biet 18 tai Hhn Q U ~ C . Lieu n&n kinh t& c6 th6 tihp tuc tiing truirng v6i cac chinh sach nhkm k6o cac c6ng ty ra khbi ciic vhn d& thi chinh cfia chling khbng? Hay la s q phuc hki kinh ti$ c h h nb s5 vhp ngii vi thi&u v6n dhu tu, cac c6ng ty nu n i n chbng ch i t va nu c6ng tong dang tgng En? K6 cH khi cac nkn kinh t6 bi

Anh hubng dang manh d i n l6n thi cfic n&n kinh

t& nay d8 bj tdn thucrng t6i mirc nho d6i v6i cac cuac khling hoing trong tuang lai? Va cac cuoc ci i

td hien nay c6 hieu q u i t6i mirc nao n&u nhu

kh6ng c6 nhting s q thay ddi ca bAn han trong

l5nh dao va sb htiu cac c6ng ty? R u n g Qu6c va Viet Nam cung chia si! nhi&u

vhn d& v& sq di&u ti& va ki6m soat v6i cac nubc

cbn lai tai D6ng A, vh sb htiu cha nh8 nu6c cbn lam nang th6m ganh nq. Tuy nhizn, cac n&n kinh

t& chuy6n ddi nay tranh duqc cucc khhng hoing kinh t& mat ph in la do ch6ng it bj phu thuac vao

chc m6n nq nghn han nu6c ngohi va cac dbng d i u

t u gihn ti&p hcrn. Cac bai hoc v& cuoc kh6ng

hoing d6i v6i hai nubc nay dang duqc phan xet th6ng qua chc thir nghiem c6a R u n g Qu6c trong

cuoc ci i t6 cac ngiin hang va c6ng ty.

N h h g c i i gi b5 h* thanh cu& khfing hohg?

~ h t it nhh quan sat doan trudc duqc cac h$u q u i d6i v6i toan khu vuc khi ma Chinh phli Thai Lan ngirng b io ve d6ng bat vao thang Biy 1997. Mirc da clia cuac khiing hoing x iy ra sau d6 tikp tuc giiy ra cac cuoc tranh cBi bbi vi n6 l i b quan d&n chc chinh sach ciing nhu nh3ng d i s k y&u trong ca chu clia he th6ng ngiin hang va khu vqc phi tai chinh, c6c di&m y6u nay d5 lai cang tr6 n6n t r i m

trong han bbi cac dbng v6n chiy vao ngay mat tang t r~r6c cuoc khhng hoing va sq d6i chi&u clia chung sau do.

Rong a a i doan d i u , c6c nha phiin tich vB c6c quan chirc dB kh8ng danh @a dung mirc do clia cuoc khling hoing. DB xuht hien nhting s q 18n lon v& cac nguy6n nhiin va cac phuang thu6c cho cuoc khling hoing. Cac d$c tinh ca b i n clia cac cuoc

khling hoAng tru6c d6 tai cac nai khac - nhu thiim

hut ngiin sach 16n hoac si6u lam phat - kh6ng

xuht hien, va cac phucrng phap khhc phuc truy&n th6ng - nhu thht chat c6c chinh sach t8i khoa vh ti&n te - kh6ng c6 hieu qu i , th$m chi nhi&u khi

cbn giiy t6c hai. K& q u i la cac di&m y6u v& ca chu trong khu vuc tai chinh va phi tai chinh dB nhanh

chbng trb thanh trong tiim chu y.

Cac didm y6u v& ca ciu

DB c6 nhi&u c6c di6m y&u v& ca chu (tai cac nude

bj khling hoing - ND.). Sq di&u ti&t va ki&m soat thi&u tac dung d6i v6i cac ngiin hang cung v6i he

thang k& toan vB b6o cfio y&u kern dB lam gi im

tinh minh bach c6a he thang. ~ h i & u t$p doan do cac gia dinh nhm giti 18 chli sb htiu clia cac nha

bang va chdng ciing c6 mat i n h hubng l6n d6i v6i

chinh phli va cac ca quan lap phap, lam suy y&u

cac bien phap d& phbng, bho ve van d5 y&u 6t.

Lu$t 1e y&u kem va to8 an hoat dong kem hieu q u i dB g6p ph in vao viec bio ve chua tho& dang d6i v6i cac c6 d6ng thi&u s6.

Ngay tru6c cugc k h h g hoAng m6i diiy, cac

chinh trl gia dB mi6u t i phuang thirc ma c5c

chinh ph6 D6ng A tim cach giiy i n h h~rbng l6n

viec phiin bd ciic nguhn trong n&n kinh t&, thubng

kh6ng la chli sb htiu cac nha bang (xem Haggard,

Chung va Sylvia 1993). He th6ng ngiin hang duqc

hinh thhnh nhu v$y dqa v8o SL! phi2 duyet ngim

clia chinh ph6 d6i v6i nhting m6n vay 16n (cho thng khu vqc, n&u kh6ng phhi 18 cho thng c6ng ty cu th&) va moi ngubi d&u ngim hi&u v6i nhau

r ing cac ngiin hang l6n sE kh6ng bj bb rai. Phiin

tich tin dung va quin ly rlii ro la thha, va do s q y&u kem c6a chc to8 an, k& ch viec ghi chep cac

m6n nq va th& chip ciing kh6ng c6 9 nghia gi. Cac di&m y6u tr6n cling c6 l h cho nhau. Cac

c8 d& ci i ti&n c8ng tac ki&m soat bj v6 hieu

hoa bbi cac m6i quan he chinh Irj clia cac ngiin hang d i y quy&n l<c. Th~rc thi c6c quy dinh cho vay d8i v6i c6c td chirc c6 li6n quan vB cling c6

viec ki&m soat ciing g$p rht nhi&u kh6 khan do

mang lu6i cac c6ng ty phi tai chinh, ngiin hang, va cac c8ng ty tai chinh d&u n i m trong tay cac tap

doan 16n.

Do thi&u cac di&u khoin phap lu$t bio ve quy&n lqi cho cac cd d6ng kh6ng c6 quy&n ki&m

soat (trong nhi&u trubng hap ho lai la s6 d8ng)

n6n ho thubng xuy6n bj 1qi dung. K&t q u i la nhting nha dhu t u b2n ngoai thubng thich tai trq

cho chc cdng ty thdng qua chc m6n nu (v6i mat k6 tuy nhi&n c8c chaebol 16n nh6t v6n tim cach giiy hoach trH nu dgc biet) han la mua c6 phi&u (di&u Anh hubng I&n cac quykt dinh cho vay cfia ngin nhy dbi hbi viec the0 d"o chat chE han). Xu huhng hang th6ng qua chinh phi1 vB nhen daac quy&n nghi&ng v i vay na nhiiu nay d~rac tikp sirc th&m uu ti&n d6i v6i cac khoAn tin dung ciia cac t6 chirc

bbi tinh trang nhi?ng c6 dBng nam quy&n ki&m thi chinh phi ngiin hang. CQc c6 d6ng ki6m soat soat thubng kh6ng mu6n nhaqng lai quy&n ki6m chc ngiin hang t a nhiin Ihn ciia Thai Lsn kh6ng soat ho$c cung tip th6ng tin. Viec cac to2 an tb ra phAi 18 thhnh vi&n ciia chc tep dohn 161-1 n&n cac

y&u kkm trong viec b i t buec cac con nu thgc hien ngin hang n8y kh6ng phHi phv thuec vao cac cac hap dbng vay dB g6p phin r6t nghn lai thbi 'cdng ty phi tai chinh. Tuy nhien, ciing nhu tai cac hasci ia cac m6n vay, do cac chfi na nghi r ing ho nu6c khac, chli chc ngiin hang Thai Lan thubng s"eh6ng cho ph6p dAo nu n&u nhtr hg phat hien c6 nhiku m6i quan he v8i gi6i chinh tri gia. duac chc v in d& trong qua- trinh cho vay. Cac nghi&n ciru thuc ti8n g in diiy cho thhjr

IndGn&sia, Philippin va Thai Lan duac xkp rkng cac y&u t6 ca ciu dB lam t r i m trong them hang rht thhp trong cac ph6p do v& hi& qua ciia cuoc k h h g hoing. Cac di6m y6u trong c8c th6 he thang phap luet va d2 th6 hien tinh tgp trung ch& phap luat dhng d6 quHn Ijr cAc c6ng ty - dac sb hi?u cao (bHng 4.1). SIJ phu thuoc ciia cac ngin biet 18 SL! bHo trg vB giam sat thgc hien thiku hang vho tep doan 181-1 la hkt sirc ph8 bikn b hi@ quA chc quybn clia chli nu vh nhi?ng c6 ddng IndGn&sia, Malaisia vB Philippin. Tai Han ~ u a c , thi6u s6 - da giiy ra chc thc deng 16n hm d6i v6i cac clzaebol (t$p doan) bi c im kh6ng ~ U U C sb h3u viec giHm t9 gi8 v& gig cg phi&u trong ngm 1997- laang cb dii d6 ki6m soat C ~ C ng2n hang, 1998 so v6i c8c hibn s6 kinh t i v i m8. L i do? CAc

c6 ddng kism soat se d6i x 3 cdng bing vai nhi?ng ngubi dku t ~ r b&n ngoai n&u cac v i h cAnh la tuai

BANG 4.1 Mirc do t$p trung s a hGu va cac khung phap chg, sang va ho cbn c in t6i cac ngu6n tai tru b&n

gika nhGng n5m 1990 ngoai. Nh~rng khi chc vizn chnh x iu di, viec chikm doat tai sHn ciia nhang nguebi ngoai tgng Ien n&u nhu quy&n lai clia chc nh8 dhu t u kh6ng duqc bHo

T4p trung s3 h2u giJa 15 c h i s 6 hi&

ve tat. Nh3ng s v kbm cbi trong viec quhn 19 c8c c6ng ty dFi kh6ng han ch& c6c thanh quA hkt sirc

gia dinh q ~ a ' c l h Chisi ' fhUc Chisi ' dang ch6 4 trahc cuoc khling hoHng n&n dung d i u he thdng thiphap tham nhfing kinh t& mai ndi tai DBng A, tuy nhign, chhng lam

Ngn kinh ti ' (%) phap /u@ lu4t t r im trong them SIJ suy thoai cha thi trabng.

Nh$t B i n 2 8 i0,OOO 8,98 8,52

Oai Loan (TQ) 20,i

Malaisia 28,3

Singapo 29,9 H B ~ ~ CBng (TQ) 34,4 Han Qu6c 38,4 Thi i Lan 533 Philippin 55,l IndBnesia 61,7

Ghichk Cac n6n kinh td dugc s i p xep the0 do tep trung s6 hiru. Ba chis6 dugc

xdp hang tu 1 (xau nhdt) tdi 10 (t6t nhhst). Chi sd hieu q u i c i a he 1h6ng phap

luet danh gia tinh hieu qui, nhat quan cha mbi truSmg phap Iy i n h hubng 1611

cac doanh nghiep, dec biet la doanh nghiep nuuc ngoai.

~gu6n: Claessens, Djankov va Lang 1999; La Porta va cac tac gia khac 1999;

CBc sai lhrn v$ chinh sach v i sg da dang c6a thj t m h g

M$c dc cac di6m y&u v& ca chu trong cac ngiin

hang va cac c6ng ty c6 vk nhu dii laln t r i m trong them cuac khling hoHng, cac di&m y&u nay kh6ng ph6i 18 d$c trung ri6ng biet ciia 33dng A va vi vay

khdng giHi thicli duuc vi sao khfing hoHng 6 D5zg

A lai t r im trong han b c5c nkn kinh t& mai n6i khhc. Them v&o d6, nhiku di&m y8u tuang tq

cCing thinh hBnh tai chc nubc DBng A, kh6ng bi La Porta, Lopez - de - Silanes \la Shleifer 1998. ngii quy bbi cuoc kh6ng hoHng.

Chi t6 chc ngan hang v B c5c c6ng ty 83

CBc sai l i m chinh sach cGng lam cho cuec khiing hohng trb nen xhu han. Cac chinh sach ngoai h6i dS tao ra cac tjr g-16 bbn viing trong met thtri gian dai, lam giHm cac r6i ro nhan thiy duqc c6a viec vay va cho vay bing ngoai te - va nhu v$y lthuykn khich sq t5ng tru6ng clia cac m6n nu

ngoai te - cac m6n nu danh nghla (do 1% su i t trong nubc cao) va han ch& viec SII dung cac c6ng cv t q bho hi&m. Viec slTr dung mot l u q g lun du

t r 3 ngoai te (duuc tich luy trubc cuec khiing

hoHng) dS lam chem lai cac dihu chinh the0 quan di6m clia chc nha d i u tu, cac c6 gang keo dai, t6n

k6m va v6 ich nhkm duy tri su 6n dinh clia tjr gia. Cac chinh ph6 cfing nubi n ing viec mdi giiri tai

chinh ngoai te trqc ti&p, thdng qua nhiing su s i p

x&p nhu Bangkok International Banking Facility (ma tai d6 cfic m6n vay nu6c ngoai dFi tHng t u 8 tjr USD n5m 1993 len 50 tjr USD n5m 1996; Kawai

1997), va n16i gi6i tai chinh ngoai te gian tikp,

th6ng qua thuk s u i t cao han d6i v6i m6i giui tai chinh noi te so v6i ngoai te. Mot cfich tdng qufit han, viec t g do hoa he thang thi chinh va cac dong v6n k6 tir cu6i thap k i 1980 dEi xHy ra mA cdng tat di&u ti& va ki&m soat mot cach c6n than kh6ng d~rqc c6ng c6 met cach song song, dB khuy&n

khich cac t6 chirc tai chinh kinh doanh mot cach mao hi&m.

Lich sir t5ng trubng k6o dai ciia vung nay dFi ru ngii cac chinh phli va nhBng ch6 nu (trong va ngoai nuirc) trong vong tu mFin. Cac dhu hieu cHnh bfio trong nhii.ng nHm giiia thep kjr 1990 - nhu sg tgng trubng nhanh chong c6a tin dung duuc tai tru bing cac khoHn vay nu nubc ngoai nghn han- dEi bi b6 qua hay danh gia t h i p (bhng

4.2). Thgm hut t i i khohn vang lai 16x1 duqc chkp nhen met cach d8 dang bbi vi n6 duuc tao ra va tai trq bbi cac ca nh8n. Q 1e ti&t kiem cao (ch6

y&u 18 do cac he gia dinh), duqc h8 trq bbi cac m6n vay h at t-ir nu6c ngoii, duuc m6i giai ch6 yku thbng qua cac ngan hhng, dhn ttri tjr s6 don bdy cao c6a cac c6ng ty va tao dibu kien d8 dang

cho viec vay nq ngim ngkm th6ng qua quy&n s6 hiiu vB cac ca chu phfip luet. Khh nHng vay muun

d8 ding dB g6p phkn vao cat bong b6ng gi8 cH mang tinh dku ca trong linh vqc b i t dong sAn va s q thira mira n5ng lqc tai cac khu vuc khac trung hap viri su gihm s6t hieu quH c6a d i u t u (hinh 4.1).

Khi cuoc khling hoHng nd ra vao gi3a n5im 1997, dong v6n kh8ng 16 chHy nguuc ra dFi gay

BANG 4.2 f)@ d u tai chinh va cac chi so" n u trvuc khhng hoing, 1996

("4

Chisd Indbnbsia Han Qubb Malaisia Philippin Thai Lan Trung Qubc"

Ti& kiem IGDP 27,5 33,7 36,7 19,6 33,l 41,3 D i u tulGDP 30,7 38,4 41,6 24,O 41 ,O 38,3 Tin dung ng2n hang cho tu nh2n IGDP 55,4 57,6 89,8 49,O 100,O 45,8b V6n thj trudng chung khoan/GDP 40,O 28,6 31 0,O 97,3 55,O 24,6 Trai phi& d5 phat hanh1GDP 13 45,O 45,4 16,8 11,O 12,2' Nu c6ng ty/v6nd 31 0 51 8 150 160 250 200-400" N u nuac ngoai ngin han /du t r i i 176,6 193,O 41 ,O 79,5 99,7 19,3 NU nuac ngoai ngdn han /M2 27,7 31 ,I 11,9 17,7 25,8 22 NU c6ng ceng IGDP 22,9 83 36,O 105,l 15,7 19,O Nu cBng cong IGDP, 1999 91,5 29,5 52,O 105,O 50,3 29,O

a. Uac tinh cho 1998 n6u kh8ng ghi chu. b. Bao gBm hap tac xB, ca nhdn, li6n doanh, c6 p h h , dsu tu nuac ngoai, va d c khdi ngoii qu6c doanh. c. Dir lieu n im 1997; bao gBm trai phieu chinh phc, trai phi& tai chinh, trai phidu c6ng ty, trai phidu cca cBng ty c6 c6 phan nha nuac. d. DO lieu cudi niim 1997 cho IndBn6sia. Han Q U ~ C , Malaisia; dir lieu thang Chin, 1998 cho Thai Lan. e. D ~ U thgp cho doanh nghiep c6ng nghiep va qu6c doanh, dau cao cho d c doanh nghiep thuang mai. Ngubn: S6 lieu Ngin hang Th6 giui va IFC.

84 DBng A: P h u c hbi va phat trien

~ 6 u tu t r& n6n khdng hieu q u i truac k h h g hoing

Ti I$ vbnlsin ~ u q g t ing Tmng binh quay cho nim nim (%)

Han Qu6c

- I

r ~ h 6 i Lan

~ g u & : Sd lieu Ngin h h g he' gia.

nen cAc tac dong to 16x1. ~ d n ~ luang v6n chuy6n til dong chHy vao sang dbng chAy ra la kho'Ang 100 tjr USD trong n5m 1996 va n5m 1997 tai n8m

nuirc bi kh6ng hoHng trong vung la Thai Lan, Han Qu6c, Inddnesia, Malaisia, Philippin dB 1Cin tai 11% tdng GDP c6a cAc nuac nay truac khfing hoHng. Them vao do, cac dong v6n nay che day cac dbng v8n dhu t ~ r gian tikp v8n dB thay d6i va d5 tan pha cac thi trubng tai chinh trong vung.

Truirc cuijc kh6ng hoHng, mat dec tinh kh5c thubng c5a b8n nu .6~ chiu khfing hoHng nang nk

n h i t - IndGnesia, Han Q U ~ C , Malaisia, Thai Lan - 18 s q tong sinh cGa cac di6m y&u v& ca ciu vh sq

t5ng truhng lien tgc. Q 1$ d i u t u trong n~rirc cao, vi$c s 3 dung rang r5i cac n g u h v6n nuac ngoai vh tBi khoAn v8n mb dB tao ra tinh trang d i u t ~ r

thira mira va lam ph"t gia tai s i n , tinh trang nay

d5 1Bm cho cuac kh5ng hoing. t rh nCin trhm

t r ~ n g mot khi n6 d& nd ra. Tuy ring. Philippin

ciing c6 nh3ng di&m yku trong vi@c diku hanh cac

c6ng ty va ciing c6 mot thi trubng tai chinh dB

thay ddi kh6ng kbm, song nb dB tranh duac cuoc

khling hoAng t8i chinh c6 h$ thang. ~ i & u nay d5i

minh hoa r6 rang cho vai trb cha cac m6n nu t u

nhiin qua lirn trong viec lam trAm trong them

cu6c kh5ng h o h g 6 cac nu& lang gikng. T$ 1e ti& ki$m nh8 han vB ljch s 3 c6a c8c cuac kh6ng

hoHng tai Philippin da lam giHm long tin b6n

ngoai, tranh daac tinh trang cac cdng ty vay na chbng chit. Cac can bo l3nh dao c6a cac ngiin

hang lan dB quan tiim lo l i ng nhi&u han t6i cac

r6i ro cha thi trubng, va do d6 duy tri mat mirc do van 16n han nhiku so v6i han mirc t6i thi6u

100'0 duac ph6p clia cac td chirc tai chinh loai mot

- nhiku han rht nhiiu so v6i cac nuirc khac trong lrhu v9c (Ngiin hang ~ h 6 giai 1999d; Okuda

1999). Cac bien phap kinh tk vi md d6 dhi ph6 vai

cuijc kh6ng hoHng d5 d~rac thHo lugn 6 chuung 2. Tir quan di6m c6a c6c ngiin hang, c6 18 phuung phap duac dilng,d6 dong cda 16 ngiin hhng tu nhiin tai Ind6nesia vao thang Mubi mat 1997 la c6 hai n h i t - trubc khi mat chuang trinh bHo hi6m -

ti&n giri c6ng khai duac ra dbi vB tai thbi di6m ma c6ng chung bikt r i ng vi$c thiku kh5 n6ng thanh toan khdng bi han chk tai cac ngiin hang bi dong c3a. Hanh dong nay dB lam giim ni&m tin vao cac ngiin hang t u nhiin (mec d i ~ tinh trang kh6ng trH duac na tai cac ngiin hang qu8c doanh cbn ngng n& han nhiku). Vai vi$c cac ngiin hang nu& ngoai c i t giAm cac chuang trinh tin dung thuung mai va tin dung lien ngiin hang d8i v6i cfic d6i t6c nai dia, cac cuac pha gia tikp the0 c6a dbng rupiah dign ra nhanh hon r i t nhiku so viri chc nuuc khac trong khu vqc. K& q u i 18 c8c c6ng ty cfia IndBnesia, v6i m6n na nu6c ngoai vao khoAng 65 tjr USD vao n5m 1997, d5 phHi chju dqng cac thi$t hai neng n& (Ngiin hBng ~ h 6 gibi 1999~).

Ci i t i ca CALI t i i chinh k6 tir. sau cuoc khfing hoing

Vao d&u n5m 1998, mot ming ltrn clia khu vqc tai

chinh phi thi chinh tai Inddnesia, HBn Q U ~ C , Malaisia vh Thai Lan rai v8o tinh trang kh6n qugn va mht k h i n5ng trH na. Gia tai sAn va gia tri dbng ti&n b i n dia sup d6, cac chuang trinh tin

CBi t6 cac ngAn hang vh cAc c8ng ty 85

dvng bi c i t giim, s i n Iuang gi im nghiGm trong.

Cac cuoc chi t6 ca ch& tikp the0 - lien quan dkn chc m2u thu in v& viec chip nhen va ph2n chia cac khoHn thiet hai giiia cac c6 d6ng, ch6 na, ban di&u hanh va nh5ng ng~rai dong thu& - dB trb thanh mot vhn dk chinh tri lam phdc tap them c6c n"o lqc giii quy6t kh6 kh5n (Haggard 1999).

Do lbn ciia cac v in dk t8i chinh c6a cuoc kh6ng hoing va cha cac ns ltrc kh ic phuc duac t6ng k6t trong b ing 4.3. Tuy nhien, cac dii lieu c6 rht nhiku khi&m khuy&t. it chip cbng viec ki6m toan va k& toan t8t han, viec danh gia cac thiet hai v h phi i dqa nhi&u vao cac phan doan. DHo nu v2n xAy ra d8i vai cac m6n na d6n han, trong nhi&u trubng hap d6 tranh cho cac con nu khbi pha s in . Vi vay, cac ca quan ki6m soat ng2n hang (va b i n th2n cac ng2n hang) ciing t8n nhibu thui gian d6 phat hien r a ch6ng. ~8 lieu danh gia vb cAc khoin vay kh6ng sinh lbi cb xu h~r6ng t2ng len the0 thbi @an (vi viec d io nu trb nen kh6 khiin han), tuy nhien, sE la l i m lsn n6u ch6ng ta cho r i n g cac s8 lieu do chirng tb r i n g cac dibu kien kinh t& ca ban dang x iu di. Them vao d6, cac khoHn vay kh6ng sinh lai th~rang duac bHo dHm b ing cac tai s i n th& chip ma gih tri cfia cac tai s i n nay phu thuoc vao cac thanh tqu thqc t6 cfia n&n kinh t&. Chinh vi v$y ma viec danh gia gia tri ccia cac ng2n hang r i t d8 mic phi i sai s6t.

Ban d iu , cac chinh phi1 dB tru gi6p vb thanh khoHn d6 ch8ng lai viec r6t tihn hang loat tai cac ng2n hang. Sau khi viec r6 t tibn hang loat nay trb nGn nghiGm trong han, chinh phfi dFi dirng ra bHo lanh cho t i t cH cac khoin tikn ghi - va trong met s8 truang hap nhan lai chc mbn nu thi chinh khac - lam cho cac khoin thiet hai c&a cac ng2n hang trb thBnh trach nhiem cfia chinh phli. Trong toan vcng, khoing 70 ng2n hang va han 250 ti5 chirc t8i chinh khac dB bi dong caa.

Tuy nhien, vsn con nhi&u ng2n hang duac cho phep tibp tuc hoat dong nhung lam vao tinh trang thi&u v6n. ~ h i n 1an cac ngAn hang nay duac nhan cac khoin v8n b6 sung t h ngubn v8n chinh phG1, tuy nhien, ngubi ta u6c tinh rang b6n nu& bi k h h g hoing nang n h i t chn them khoHng 80 t i USD ni?a (n&u co he thang cung cAp hap 19;

Claessens, Djankov va Klingebiel 1999a). Chinh ph6 sb h 3 ~ i han 80% cac tai s i n ng2n hang tai Indbnesia, han mat ni?a tai HBn Q U ~ C , vB mot phhn ba tai Thai Lan (xem dutri d2y). Viec cac t i i sHn nay sG duac ban trb lai cho khu vqc t u nh2n nhu th6 nao ciing c6 nhiing 2n jr quan t r ~ n g d8i vbi viec dibu ti&t vB ki6m so5t t8i chinh.

~ 6 n nu6c bi kh6ng hoing d5 di the0 nhii.ng con duung khac nhau trong viec tai chp v6n cho cac ng2n hang va giii quy&t cac tai s i n khbng sinh 1qi. Indcnesia, Han Q U ~ C , Malaisia dH bam them tibn van t 3 khu vqc c6ng ceng vao cac ng2n hang dang thi&u v6n, d8ng thbi chuy$n met phhn cac m6n cho vay khbng sinh lbi vao cac cbng ty quHn 1y tai s i n tap trung cGa chinh phfi. Cac cbng ty nay c6 trach nhiem c ~ u v2n cac tai s i n va ca c i u lai chc m6n na cfia nh3ng con nu khbng c6 k h i n5ng t r i . Thai Lan, nguac lgi, dB g i n chat viec cung cAp cac ngubn v8n tir khu vqc cbng tong vhi cac dibu kien chat ch5 han d8i vhi chG cac nh8 biing. Thai Lan dii khbng dqng n6n met cbng ty qu in 19 t8i sHn tap trung d6 giHi quy6t cac mon cho vay kh6ng sinh lai, bbi vi chinh phG nuhc nay mu8n r i n g cac ng2n hang phHi t q phuc hhi v6n va tim ra cac chi&n luac giHi quy6t tai s i n c6a rieng minh.

Cac ng2n hang Han ~ u 6 c duac ciru thoat khbi ph8 sAn bbi cac ch6 nci r:n."c ngohi vao cu6i n2m 1997 khi chinh ph6 dB bao lanh (mot ph$n) cac m6n na d6 tao dibu kien cho viec s i p xbp lai thbi ha11 !:.A cac mbn na nu6c ngoai. Sau d6 chinh phi1 dB nhan l i y vai trb trung t sm trong viec tai c i p v6n.vai viec met t6ng thang m6i khbng chiu cac cm hue ciia cac cbng ty vB cac ng2n hang duac b i u ra trong cuec b i u ci? thang Muui hai 1997, mot ca quan mfii duac tao ra la Ujr ban ki6m soat tai chinh d5 c6 k h i n5ng ap dat cac thay ddi, lam cho cac phan irng ban d i u c6a chinh ph& d6i vbi cuac kh6ng hoAng trb n6n dang tin cay han (Cho 1999; Haggard 1999).

Vao thang Tu 1998 chinh phfi dFi danh 64 nghin tjr u6n (47 tjr USD) cho viec t i i chp v8n cho

86 D611g A: Phuc h8i 1.B phit t r i h

BANG 4.3 C$U trljc lai khu vqc tai chinh tai D6ng A

Hanh dong Ind6n6sia Han Q U ~ C Malaisia Thai Lan Trung Qub'c

Phin ling ban d i u c i a chinh p h i

~6 tra thanh khoin 21,7 USD 23,3 5 USD 9,2 t$ USD 24,l 5 USD Khbng; thanh kho&

(1 8% c i a GDP) (5% c i a GDP) (13% c i a GDP) (20% c i a GDP) ngin hang ....................................................................................................................................................................................................................................................... NU khbng sinh Id Nu khbng sinh Iuil 31,4 (911 999) 17,9 (911 999) 24,O (1 211 999) 41 ,I (1211 999) 25,0b

t6ng na" (%) Nu khbng sinh I&/ 12,4 10,l 1 7 3 38,5 1 2,gb t6ng nu sau khi chuye"n giao cho cdng ty qu6n Iy tai s i n (%) ........................................................................................................................................................................................................................................................ Giii phap gi im cZng thing tai chinh Dbng clia ngin hang 66 c i a 237 Khbng KhBng 1 c i a 15 1 ngin hang thuang

mai Dong cGa cac t6 khBng N h i h han 200 KhBng 57 c i a 91 40 HTX tin dung chuc tai chinh khac thanh thi va 5 cdng

ty tin dung khac

Sap nh$p 9 ng in hang bi 8 trong 26 bj cac 58 sE! sap nh$p 3 ngin hang Nhi6u HTX tin dung qudc hiiu hoa duuc ngin hang khac thanh met sd va 12 t6 chuc thanh th/ va 2 ngin sap nh$p nudt chua bi6t (12/2000) tai chinh hang

Ngin hang tam 12 4 1 4 thai qu6c hiiu hoa

Chi& IUUC tai c8b v6n ng8n hang Tai c2p vdn b ing quv cbng cong

Sb hiru nuuc ngoai chi6m uu the* trong ngin hang Cac t6 chuc tai chinh y6u v5n con tdn tai

Trai phidu tuang duang 40 t$ USD duac phat hanh n5m 1999,20 t$ USD sE! duuc phat hanh n2m 2000

1 dang chb dui

Nhi6u ng2n hang thuang mai y6u

Chinh p h i barn Danamodal bum 50 $ USD vao 9 ngin 1,7 t$ USD vao hang thuang mai, 5 10 t6 chuc trong 6 ngin hang Ian do chinh p h i kigm soat 90%

1 thBng bao Khbng duuc phep. 1 ch6 dui Tuy nhikn c6 phin

n ha n u ~ c lun ~ h i d u td chuc Kho danh gia tai chinh phi ng5n hang y6u

Chinh p h i bum khoing 9 6 USD vao cac ng in hang tu nhin va khoing 11 ti, USD vao cac ng in hang qu6c doanh

4 hoan thanh 2 chb

Met sd ng in hang thuang mai qu6c doanh va tlr nh in ye"u

Chinh p h i bum 270 @ NDT (32,6 6 USD) giiia n5m 1998 vao 4 ng in hang qudc doanh. Cac ngin hang duuc tai cAp v6n thBng qua chuye"n giao nu cho quAn ly tai s i n Duac phep nhung kh6ng hoat dong b ing nci te Nhi6u ngin hang va t6 chuc tai chinh ydu

a. Bao gBm c i cac khoin ngoai ngin hang va cac khoin vay duac chuygn cho cac cBng ty quin Iy t i i sin.

b. Ngin hang Nhin d i n Trung Hoa dua ra U ~ C tinh vao gi3a n i m 1999; c i c con s6' u13c tinh tu nhin them chi con cao han ~gu6n : Claessens, Djankow va Klingebiel 199a; Sd lieu Ngin hang Th6 giui.

CBi ti$ cac ng3n hang va cac c6ng ty 87

cac ngin hang, va cho tiri thang Mubi mat 1999 h ~ , dB sd dung 60 nghin tjl u6n2. K&t q u i la

tjr 1e v6n tai ph in 16n c6c ngin hang dB duqc dua

16n tiri 8% ( sir dung cac ti&u chi xem xet h8i quy viec phin nh6m cac mon vay dang r i t thinh hhnh). Tuy nhien, cac ng5n hang vsn c in them

chc rlgubrl van miri, la do: . Viec chuy6n d6i sang cac ti&u chi theo huirng nhin xa trdng rang viec phhn nh6m cac m6n vay trong n5m 2000

CAc t6n thht ma c8c nghn hang phAi chiu tir cuac khfing hohng Daewoo va thi trubng trai phi&u gihm

Cac ap l~ rc tir cuoc cii t6 c8c cdng ty dang dign ra cham

Ca ciu lai cac chaebol Iirn nhht Han Q L ~ C con kh6 kh5n hon n3a, bbi vi chling d5 c6 cac ngu&n cung chp tai chinh la cac cdng ty dhu t ~ r u5 thac. Nganh dku t u ujr thac d2 lirn len g i n ghp 3 l&n trong khohng tir cu6i n5m 1997 cho tiri gi3a n5m 1999, n h ~ r dg dat t6.i do lirn ciia ti&n g6i tai ngin hang. Vi$c Daewoo, tap doan lirn thcr 2, viri s6 ti&n nq khoing 75 tjr USD, g i n nhu sup d6 v8o thang Tam 1999 dB chnh bao d& cac nha dku t u rut v6n ra khbi cac cdng ty dhu t u ujr thac. Cac cdng ty nay lai phat hhnh trai phi&u 86 nhhm thu hlit v6n bij d i p vao cac khohn ti&n dB dugc r6t ra va lam cho gi8 trai gi im xu6ng. Theo m$nh lenh cfia chinh phii, chc ngin hang dB mua khohng 20 nghin tjr udn trai phiku, tuy nhign, gia cfia trai phi&^^ vAn d6 bi t6n th~rang bbi 1% s u i t tang va cac vizn chnh tuang lai cfia cac cdng ty dku tu ujr thac.

Malaisia

Trong s8 b8n n~rbc bi khling hoing thi Malaisia c6 lE la nu6c nhm trong vi tri t6t n h i t d& duang d i u viri n6. Nq nu6c ngoai va no. cfia cac cdng ty la tuong d6i th ip . D$c di6m thir hai chirng tb rkng thi trubng v6n trong n~rbc s i u han.

Chuang trinh ca c i u lai ciia Malaisia dB dugc chinh phii s i p d$t mat cach chat chZI , ch6 9 t6i sap nhap va tranh d6ng cha cac td chirc tai chinh hoac ban cho cac t6 chirc nu8c ngoai. Ban d i u , 16

t$ ringgit (4,2 tjr USD) d~rqc huy dong d6 tai tip van cho cac ngAn hang, vh tiri thang BAy 1999 t6 chirc miri d~rqc tao ra la Danamodal dB bam 6,4 tjr ringgit (1,7 tjr USD) vao 10 t6 c h ~ c tai chinh. Tuy nhi&n, nhi&u t6 chirc trong s6 nay d% hoan trh lai s6 van dugc tip, vh cho t6i thang Muhi mot 1999 s6 tikn Danamodal cho vay chi con khohng 4,6 t? ringgit (1,2 tjr USD). K6t quA la cac u6c tinh v& kinh phi c i n thikt cho Danamodal duqc ha t h i p xu6ng.

Cho t6i thang Chin 1999 ca quan quAn 19 tai s i n Danaharta dB thu duqc 39 tjr ringgit (10,3 t$ USD) th cac t6 chirc tai chinh dairi dang cac mon vay khdng sinh lbi. DB co 16c chin11 phli mong mu8n sap nhap t i t cA cac t6 chirc tai chinh thanh sfiu nh6m. Tuy nhi&n, chi thi nay dh d~rqc thu lai vao thang Muiri 1999 va thiri han d& tai t6 chttc lai khu vqc tai chinh d~iqc k6o dai ra t6i thang ill~rhi hai 2000.

Khu v~rc tai chinh c&a InddnGsia phhi duang d i u viri nhBng thach thirc lam n i n lbng nguhi nhht.

He th6ng ngin hang cGa n~r8c nay la y&u k6m nhht trong vung truirc khfing hohng. Cac khoin nu nuirc ngoai lirn c6a cac cdng ty trong nuirc lam cho viec giii q ~ ~ y & t nq c i ~ a cac cdng ty cang trb n&n kh6 khhn. Il&ng bhn te bi m i t gia nghi6m trong sau cuac k h h g hohng. Viec t i i tip v61l cho cac nghn hang dB tao ra mot ganh n+ng tai khoa kh6ng 18, phhn Anh tinh trang nu cdng cang 16n

tr~rirc khfing hoing va cac khoin thiet hai nghn hang kh6ng la. %Iang thbi, cac chinh tri gia cfing kh6ng nhht tri duqc viri nhau v$ phuang phap chi t6, it nhht la cho d&n cuijc bau cir t6ng th6ng vao thang Muhi 1999. Cac cuoc chi cach ciing bi dirng lai vi nh3ng m6i lo ngai va cac cuoc tranh chi

chinh tri b i t ngubn t13 cac thdng tin vk cac m6n ti in "lai quh" cfia Ngin hang Bali cho d ing Golkar dang c im quy&n vao gi3a n5m 1999.

Nguygn nhGn chinh cfia s g tikn tri&n chgm chap tr6n khdng phAi 18 do thi&u cac phuang tien va cac ca quan miri, duqc thanh lep sau khi cucc khilng hoing n6 ra: Ca quan t8i ca c iu NgAn

hang IndGnSsia duac thanh l$p d6 l inh dao c6ng cuec tai co ciu 16n cac ngiin hang vTr na, Dan vj quHn tri tai s i n trong ca quan nay chuyen thu gom cac tai sAn kh6ng sinh lbi tI3 cac ngiin hang bl phong toH hay bi sap nhep, phong trao "Khbi xu6ng Jakarta" duac t8 chirc nhim c8 vii tai ca chu cac doanh nghiep mat cach t q nguyen, va Ca quan tai ca chu na IndGnEsia (theo nhu "ThoH thu$n Frankfurt") duac thanh lep d6 giup cho cac con na va chh na phong n&a cac r6i ro t i @a.

Th5i Lan

Thai Lan dB dong ciia hai phhn ba cac cbng ty tai chinh cha minh va Ca quan tai ca c iu t8i chinh dB ban dhu gia ph?in lan cac tai s i n thu dugc tir cac cbng ty nay. Nhu dB noi b t r h , cac dihu kien khic nghiet d& c6 th& nhan duac vbn tir chinh ph6 dB khuy&n khich cac ngiin hang t u tim cach t5ng them nguBn v6n c6a minh (khung 4.1). M$c dil cac ng$n hang dB c6 ging, nhung nhi& ng2n hang v&n liim vao tinh trang thiku v6n.

Tuy nhi6n, cac khoin cho vay khbng sinh lbi ciia cac ngan hang dB giim dhn tir di6m cao nhht vao gi3a n5m 1999 do viec t r i na va ta1 ca chu na d i h r a nhanh hcm thbng qua viec chuy&n cac m6n na kh6 dbi sang cac cbng ty quHn Iy tai sHn ngiin hang m6i duac thanh l$p (cac ngiin hang la chli sir hCru c6a c6ng ty nay - ND.). Viec tao ra cac cbng ty quHn 19 tai sAn trqc thuac ng2n hang nay dB duac khuy&n khich thbng qua viec hujr bb cac khoHn thuh bht lai va th6ng qua cac quy djnh cho phkp ngiin hang duac chuy&n cac m6n na sang cac cbng ty ma chung la c8 dbng da s8 vai gia tri ngang bing viri gia trj k& toan clia chung, trir di met khoHn dv trQ b i t buec duiri mot chuang trinh kien nhhn nhi&u giai doan. TrI3 di cac khoin tai s i n dB duac Ca quan tai ca chu tai chinh ban di, cac khoHn na duvc tai ca c iu c6 tdng trj gia la 1,07 nghin tjr bat (28 tjr USD) vao thbi di6m cu6i n5m 1999, dB t5ng nhanh met cach dang k& trong niia cu6i c5a n5m. Tuy nhien, cac cubc dam phhn na ban dhu c6 vk nhu dB tao ra cac qua trinh tai ca chu khbng thoH dang cho phep viec trH na duac duy tri thbng qua dbng ti&n kinh doanh. Diku do dB d$n d6n s q chn thikt phHi t8 chirc chc vbng

dam phan nq tikp theo. Chinh phii cha cac n&n kinh t& nhb han trong

vung ciing d5 ti&n hanh cac buac d& khic phyc cac di6m y&u tai chinh cha cac c6ng ty (khung 4.2).

CSc c6ng ty d2 I im i n ra sao?

KhGng phu thuoc vao mirc do vay na cGa minh, t i t cH cac cbng ty trong vung dhu c?in phAi thich nghi lai vai di&u kien c$u giHm vB s q dich chuy&n trong gia cA do tjr gia giHm xu6ng giiy ra. Tai ca chu hoat deng, nguac lai viri tai ca chu tai chinh (tai ca chu tai chinh giiy ra cac thay ddi b6n v6 na clia bHng ciin d8i tai sHn), c6 vk nhu dang duac ap dung, cho dii viec thi6u khh n5ng trH nq ciing dB giiy ra nhibu ch6 9.

TAi cd c$u hoat dong: c ic c h h g cd han ch6 nhlfng ding khich I@

Dbng tisn hoat dong la met thuac do ca bHn cac k6t quH kinh doanh. Sau khi trir cac khoHn chi phi cha hang ban ra (nguyen lieu v B nhan cbng trqc tikp va gian tihp) - nhung khbng phHi la cac khoHn phi t i in m3t nhu hao mon, hoec chi phi tai chinh nhu la 1% phHi trH - n6 chi r a ~ cho chting ta bi&t doanh nghiep c6 th6 tikp tqc hoat dong ma khbng c$n phhi duac t i ip them ti&n met. Thgm chi cac doanh nghiep thua 16 ciing c6 th6 c6 theng du ti&n mGt, nhung cac doanh nghiep thiim hqt ti&n mat thi thubng trb thhnh chc thHm kich kinh t& (bbi vi gia tri dhu ra nhb han gia tri c5a dhu vao duac sii dung) va chin mu6i cho viec thanh ly. Cac cbng ty c6 sirc s8ng ciing co th6 rai vao tinh trang thiim hgt ti&n met trong met khoHng thbi gian nhht dinh - nhu cac doanh nghiep mai b i t dhu nhung c6 mat tikm n5ng to lirn - tuy nhien, diiy khbng phii 18 trubng hap clia phkn l h cac doanh nghiep.

Hinh 4.2 minh hoa t i 16 ciia cac dbng tikn tren gia trl tai s i n c6a doanh nghiep the0 s6 sach (tjr I? lqi nhuen tren tai sHn) cho met laang mhu ciin d6i trong khu vgc ch6 tao, s5n xuht tru6c va sau khhng hoHng3. ~ h i n 161-1 cac doanh nghiep c6 tjr 1e lai nhu$n lan han 0 cH truac vA sau khhng hohng (bHng 4.4). Met vhi doanh nghiep c6 theng du

CAi t6 c6c ngan hang va c6c c6ng ty 89

Phuung an tai &p v6n cho tic ng2n hang Thai Lan

Chinh p h i Thai Lan d2 thanh lap CU quan tai ca c i u

tai chinh de? qusn Iy tai ssn c i a cac cdng ty bj dong cba

trong nsm 1997, b ing cach ban that nhanh cac tai ssn thu

duuc. Mat chu6i cac cuac ban d i u gia d2 thu v& duqc hun

4 tj! USD ti&n ban tai ssn, vdi gia trung binh vao khosng

25% gia trj danh nghla c i a cac tai ssn nay. NhSng nguui

mua ST: g i i i quy&t truc ti&p vdi cac c h i nu ma khdng c i n

s u tham gia c i a chinh p h i .

Cac n g i n hang duuc d6i xb mat cach khac h i n , bhi vi

chung c6 nhi&u khosn nu kho doi han va chinh ph6 khdng

mu6n trh thanh c h i nu cho du chi la tam thui (sau khi d2

v i p phsi nhilng s u b i t binh chinh trj ma do do cac cdng ty

tai chinh bj dong cba). Hai phuung an tai tip v6n, dugc

cdng b6 vao thang Tam 1998, nham muc dich khuy&n

khich cac c h i n g i n hang thu h6i lai cac mon cho vay

khdng sinh Ibi va kinh doanh co hicu q u i . C i hai phuung

an nay d&u khdng g i y ra dugc s u quan t i m trong giui

n g i n hang, mac du cac n g i n hang v5n c6 the? dsng kj, cho

tdi thang Muui mat 2000.

Trong phuang an tip 1, chinh p h i ST: mua cb p h i n

(uu dai) c i a cac n g i n hang n&u nhu cac n g i n hang nay

chju ap dung mat cach thc thdi cac quy djnh v& k& toan,

d u phong va van, cac quy djnh nay ST: duuc: bat d i u ap

dung vao cu6i nsm 2000. Chinh p h i truuc h i t sE trict ti&u

cac tai ssn c6 gia trj rbng i m (ma khdng mua cb phi&u),

sau do ST: lam tsng v6n c h i s6 h8u I&n tdi 2,5% c i a trj gia

tai ssn sau khi d2 duuc di&u chinh the0 r i i ro bang cach

bum them trai chinh p h i vao. ~ 6 n ~ thui, chinh ph6 ciing s& d i u t u v6n d6i hng vdi m6i d6ng ddla d i u t u t u

n h i n cho tdi khi dat duuc tj! Ic vdn quy djnh 45%. Nhuvay

chinh p h i ST: trd thanh cb ddng da s6 trong b i t c u n g i n

t r u d c kh6ng h o A n g nhung l a i b l thiim hut s a u

kh6ng h o i n g - c6 1E cac d o a n h n g h i $ p nay dB thit

b a i t r o n g di&u c h i n h c d n g v i$c kinh d o a n h - tuy

nhisn, s8 luqng cac c d n g ty nay c h i nhiku hcrn s6

c d n g ty c6 thiim hut t r u 6 c kh<ing h o A n g v a thGng

du s a u kh6ng h o A n g mat c h u t . C 6 nhiku c h i r n g c 6

c h d n g t 6 rkng t$ 1$ 1qi nhuen l a tucrng d8i thip

t a i mot s6 n u b c ( H a n ~ u 6 c ) v a tuong d6i cao t a i

cac n u b c k h a c ( P h i l i p p i n , I nddnes ia ) , tuy nhisn,

hang nao co tj! Ic v6n dudi 2,5%, tuy nhi&n, tj! Ic v6n c i a

chinh ph6 ST: la thie?u s6 trong cac n g i n hang c6 tj! I$ v6n

g i n dat tdi 4,5%. Mac du cac nha d i u t u t u n h i n co mat

lua chon de? mua lai cb p h i n c i a chinh p h i sau nay, cho

d i n khi viec nay xsy ra thi chinh p h i c6 quy&n chi djnh

ban qusn tri c i a n g i n hang. Tuy rang s u de doa nay chi

danh cho cac trudng hap qusn Iy sai l i m t r i m trong, no d2

khi&n cho t i t c i cac n g i n hang, tru hai n g i n hang "n?a tu

nhin", tr6n tranh tham gia vao phuung an nay.

Phuang an tip 2 ciing ST: bum them vao mat Iugng

van tuchinh p h i , chi khac rang thay cho cac cb uu

d2i nhu trong phuung an 1, chinh p h i ST: nam gi5 mat

Iugng nu phu thuac c i a n g i n hang tdi 2% gia trj c i a t i n g

tai s i n sau khi d2 duqc di&u chinh the0 r i i ro. Khosn ti&n

tr&n ST: gism the0 thui gian, lam cho vicc tham gia vao

phuang an nay sdm trh n&n co lui. Han th& nSa, khosn vdn -

bum them vao nay ciing duuc rang buac vui t i n g s6 cac

khosn nu ma n g i n hang ST: ca c i u lai vui cac cdng ty vay

nu. Phuang an nay khdng duuc s b dung bhi vi cac n g i n

hang thi&u van tip 1 chu khdng p h i i tip 2.

Thay vi sb dung cac phuung an nay, nh i iu n g i n hang

d2 phat hanh cb phi&u mdi cho cac nha d i u t u t u nh in .

Tuy nhi&n, chung ta ST: m%c phsi sai l i m n&u cho rang gia

trj thuc c i a cac n g i n hang nay la Idn hun 0. Cac c6

mdi bj troi chat vdi cac khosn nu phu thuac va vui mat I2i

su i t d i ldn de? h i p d2n n h h g nguui g?i t i in . NhU vay,

mac du d2 c6 mat Iuqng cb t u n h i n d i lun trong cac

nha bsng, n h m g chinh p h i co th6 khdng cu8ng lai duuc

cac suc ep chinh trj de? bso vc nhCrng nha d i u t u c h i quan

kh6i cac thict hai v& sau.

sc k h a c biet t r o n g phuc rng p h a p h a c h t o a n l a m

cho v i$c so s a n h cac n u 6 c v 6 i n h a u h&t p h ~ ? c t a p .

B 6 q u a v i$c cac d o a n h n g h i $ p c6 th6 c6 khi n h g

s i n h lb i nhiku hcrn t r u 6 c cucc kh<ing h o i n g ,

c h u n g d6i p h 6 v 6 i cuac kh6ng h o i n g tat mot c a c h

d a n g n g a c nhisn, v 6 i mat t$1$ s i n h lb i trung binh 16n hcrn 0 t r o n g n g m 1998.

Tai ccr c h u h o a t dong d u q c a p dgt bbi cac h a n

ch& v k ngiin sach. Mot d o a n h n g h i $ p c6 thiim hut

9 0 D6ng A: Phuc hbi v a pha t tri6n

Lam sang lai cac ng2n hang va c5c doanh nghigp trong c5c nbn kinh ti$ nh6 trong khu vqc

Mot sb nkn kinh tk trong cac nkn kinh tk nh6 tai D6ng A

ph i i dbi d i u vdi mot s u cang th ing gay g%t trong cac ng in

hang va cac doanh nghiep, c i ng gibng vk cu b i n so vdi

cac nude bj kh ing ho ing chinh. Tai M6ng ~8 vao thang

Chin 1999, cac m6n vay kh6ng sinh lui duuc udc doan la

chikm khoing mot nha cac mon cho cac doanh nghiep

nha nudc va t u n h i n vay. Tai Cong hoa d i n c h i nh in d i n

Lao, he th6ng ng in hang duuc c6ng bb la v3 nu sau cac cuoc kikm toan n2m 1996, 1997 vdi cac m6n cho vay

kh6ng sinh Iui chikm khoing tu25 tdi 70% va viec tai tip vbn sE tbn kem khoing 70 trieu USD. Cuoc kh ing hoing

trong vung c i n g sE lam t i ng them cac thiet hai c i a cac

n g i n hang Lao. Cac sb lieu vk cac khoin tin dung kh6ng

sinh Iui tai Campuchia kh6ng dUUc c6ng b6, tuy nhien, ti/

le nay c ing sE co do 1dn tuang duung. Nhu vgy, ljch tilnh c i i t6 tai Campuchia, Lao va M6ng

~6 sE bao g6m viec ban lai cac mbn nu khb dbi, tai cu c i u

cac c6ng ty va doanh nghiep nha nudc, t i ng cuung c6ng

tac I i nh dao doanh nghiep, d6ng thui c i i thien c6ng tac

diku tikt, kikm soat va cac cu quan chuc ning. Chinh p h i

Campuchia dang dua ra Lugt cac t& chuc tai chinh mui,

cU c i u lai ph in 1dn cac ng in hang kinh doanh ngoai te

qubc doanh trudc khi chljng duuc dem tu n h i n hoa va

t i ng cuung giam sat ng in hang. Tai Lao, b i y n g i n hang

thuung mai qubc doanh d i duuc c ing c6 lai thanh ba,

d6ng thdi chinh p h i c i ng d i c6 cac c6 dk th%t chgt

c6ng tac qu in Iy va phong ngua. Cac tikn bo trong kinh

doanh va qu in Iy ( c h i yku trong linh vuc danh gia r i i ro

tin dung, danh gia tai s i n thk ch ip , phuc h6i cac mon vay

va qu in Iy thanh khoin) c i ng duuc nh%c dkn. Chinh p h i

M6ng ~6 d i thanh lap mot c6ng ty q u i n I9 t i i s i n dk kikm

soat viec thanh Iy ha; ng in hang va tai cu c i u mot n g i n

hang thu 3. Mot s6 cac ng in h ing khac c i a M6ng ~8 dang tikn hanh thi cu c i u trudc khi bj tudc doat.

Tai cac nui khac trong vung, Papua Niu Ghine d i khhi

d i u mot chuung trinh tu nh in hoa n h i m vao cac c6ng ty

cung tip cu sh c6ng cong, cac c6ng ty thuung mai va cac

tap doan tai chinh 16n nh i t nudc nay vdi t6ng tai s i n Ien

tdi khoing 40% t i ng tai s i n c i a cac ng in hang.

tikn m $ t thi k h b n g th6 tr i I u a n g cho nhin v i 6 n v a khling h o i n g . Tuy nhiGn, t a i c a c i u h o a t dgng b j t h a n h t o a n cho cac n h a c u n g cAp nguyGn v $ t lieu gp6i h a n bbi chc c6ng n g h $ cGa h $ thang m a y m 6 c

c l i a n 6 nhu nhu k h b n g d u g c bum t h G m cac k h o i n v a t h a y d6i t h e o ttrng khu vqc . Khu v q c c h h t a o

tikn m $ t ( k h a c v 6 i d i o ng d i n han) , nhung cac v a s i n x u i t cGng nhu khu v q c d j c h v v d6i p h 6 v 6 i

k h o i n ti& m $ t n a y k h b n g dhn t r o n g thbi k j r khfing h o i n g t6t nhit vB khu v q c x g y dqng d6i

BANG 4.4 T$ Ie Iu i nhuan ve tai san va c u cau thanh toan cha cac h i n g truuc va sau khhng hoang

("A)

Dong t i in mgt hoat dijng nhula T i 16 c i a cac c6ng ty cd t i 16 mat phin c i a gia t r ~ ki' toan

Truck k h h g hoang Sau k h h g hoing don b iY cao bun sau

k h h g hoing

IndBn6sia 97

H i n Q U ~ C 236

Malaisia 31 2

Philippin 67

Thai Lan 194

Trung Qudc 71

H6ng CBng (TQ) 273

NguBn: Xu 1999.

CAi t6 cac nggn hang vh chc c6ng ty 9 1

Ngay c i khi x iy ra k h h g hoing, da sBcac c6ng ty ch6 tao van tigp tuc co I@ nhu@ duung

T i 16 /pi nhudn/tai s in doj' vdi mot sdcdng ty ("A)

Han Qu6c 1998

Malaisia 1998

Philippin 1998

40

Thai Lan 1998

60

Trung Qu6c 1998

40

DBng A: Phuc hbi vB phat tridn

ph6 tbi n h i t (Xu 1999). ~ h b n i c6 gi dang ngac nhi&n tru6c diku nay, bbi vi khu vtrc xiiy dqng chiu hau quH neng n& n h i t do sq sup d8 c6a khu

vqc b i t dong s i n va mot to8 nha tr6ng khbng th6 sir dung vao b i t cir viec gi khac.

Cac s6 lieu t8ng hap khbng cho phep ch6ng ta nghien ciru xem cac doanh nghiep dg tai ca ciu hoat dong ra sao, hoac lieu chung c6 th&, hoac ckn phHi lam t6t han nhf?ng gi ma ch6ng d8 lam. Trong khi lqi nhugn trung binh c6 giim xu6ng chut it (sq chenh lech gi3a chung vai nhau t ing En) sau cuec kh6ng hoHng tai t i t ch cac nu@ diiy c6 1"ea cach t8t n h i t ma cac doanh nghiep c6 th6 irng ph6 v6i cuac khiing hoHng. Mac du chi phi lao dong ciing la mot khoHn chi phi quan trgng, vi$c khbng sa thHi cbng nhiin ciing la hap 19 - dec biet trong trubng hap cac cbng nhiin nay c6 cac ky ngng dec trung cho doanh nghiep va suy thoai chi la tam thbi.

Nhu vey, cac doanh nghiep dZi hanh dong mot cach khbn kheo khi gill. lai cac lao deng khbng c6 viec nhtrng chi t r i ho mot h a n g tikn t6i thi6u d6 gi5 cho dbng tikn hoat dong c6a chdng thang du mot ch6t han 18 cach lam thi&n ten nhkm t ing 1qi nhuan ngin han. Luang ngubi t h i t nghiep t ing l&n khbng tuang xirng vai SLY giim di cha dku ra - met scr giHi thoat tiim 19 d8i vai chinh ph6 khbi m6i lo l ing r ing cuoc kh6ng hoing s"e1Brn tang tjr 1e t h i t nghiep. 'hkn lucmg va cac khoHn phdc lai giHn1, va phkn 1an cac doanh nghiep hoat dong v6i mat mirc thang d ~ r nhb, rnac du vay, Iugng thang du nhb nay thubng khbng dG d6 trH cac m6n nu dang moc len nhu d m .

Sq c6n thi6t ph6i c6i thien tinh trang vay ng cfia c5c doanh nghiep

Mac dh phkn 16n cac doanh nghiep d9 9i&u chinh hoat dong c6a h? d& tao ra mot luqng thang du tikn mat khi&m t8n, nhiku doanh nghiep v in kh6ng c6 khh ngng t r i nu va cac khoHn nu nay dang tgng l&n the0 sq mht gih cha dhng noi te va 1% s u i t cling tgng l&n. VBo n5m 1998 t i 1e nu tr&n v6n ch6 sb hf?u d& cao han dang k6 so v6i cac miu duqc trinh bay trong hinh 4.2.

Ciing c6 c8c bing c6 chirng tb r ing trong n5m 1999 h m mat phin t o s6 doanh nghiep tai Han &u6c, Malaisia vB Thai Lan vB g i n hai ph in ba s6 doanh nghiep ciia Indbnesia khbng the trH 15i duac tiY dbng ti&n hoat dong (Claessens, Djankov va Klingebiel 1999a). Cac s8 lieu nay duac vien d i n tir cac cbng ty c6 t&n tr&n thi trubng chirng khoan. ~ h u tinh trang c6a cac cbng ty khbng c6 ten tr&n thi trubng c h ~ n g khoan cbn x iu han thi tjr 1e cha cac m6n na khbng trA duac con 161-1 han cac con s6 d~rac dua ra.

Trong khi met s8 trong cac m6n nu khbng sinh lbi nay c6 th& duac thanh toan khi nkn kinh th phuc hhi va hoat dong c6a cac doanh nghiep duac cHi thien, mat s6 doanh nghiep sE c6 s6 nu 16n han s6 ma ho c6 khH ngng trH. Cac cbng ty nay chn phHi ca ciu lai cac khoHn na c6a chdng, tuy nhi&n di&u d6 d8 xhy ra cham han nhi3ng gi ma nh3ng ngubi quan sat d% hy vong.

Mot cbng ty dang mic na, ding thbi dang vat 1on d& ti& tuc kinh doanh, thich dung lubng tikn thu duqc d& tr5 luang cho cbng nhiin va nh3ng nha cung tip (nguy&n vet lieu-ND.) hon la trA nu. Tuy nhi&n, diku nay cung khbng lam tdn hai t6i cac ch6 na, nku nhu gia tri c6a doanh nghiep nhu la mot m8i quan tiim 16n v in 16n han cac tai s i n thanh 19 c6a n6, bbi vi cac ch6 nu v in gi5 quy&n duac thanh 19 doanh nghi$p khi ckn thi6t. Cfing nhu cac ch6 nq khbng thay ddi be may quHn 19 c6a doanh nghi$ptnr6c n&u h~ khbng c6 duac s i n sang mat doi ngu thay thk tat han (diiy la trubng hap ph6 bi&n khi ma cac v i n d& nHy sinh mang tinh he thang).

Nhu vay, mac du cac doi hbi cGa ho khbng duuc dap irng, cac ch6 na v i n cb cac 1y do hap 1y d6 dHo nq, tham chi k6 cH cac mbn nu khbng sinh lbi n&u n h ~ r ho v i n ky vong thu dtrac lui ich tir cac thanh tich t8t han cGa doanh nghiep. Danh cho cac chh na quy&n duac thanh 19 doanh nghiep hay la thay d8i bo may quin 19 cGa n6 (nhu duuc quy dinh trong- lust pha s in ) c6 16 sB khbng thGc ddy ho lam nhu vey - k& cA trong trubng hap he th6ng phap lust va to8 an hoat dong mot cach hoan hho. N h ~ r vgy, trong khi mot be luat pha sHn t6t han c6 th& la chn thikt trong thbi han l i u dai, n6 khbng

CBi t6 ciic ng2n hang va c6c cbng ty 93

phAi 18 phuang thuhc ch3a bach benh cho cuoc khling hoAng hien tai, va viec chung kh8ng duac s h dvng ciing kh6ng phhi la mot di&u dang ngac nhi&n (khung 4.3).

Tuy nhien, nu n i n qua lbn lam meo m6 cac

dong ca cha chh sb h13u vB doi ngii qu in 19 doanh nghiep, bbi vi cac lai ich thu duac do kinh doanh tat han s"euac chuy&n cho cac chh nu. D& chi thien c6c dong ca nay thi ho$c cac chli nu sE phAi tham gia kigm soht (tirc la mua c6 phhn) doanh

nghiep, hoac 18 giAm b6t c8c y6u chu c&a hg trong khi cac ch6 sb hI3u hien tai v8n duac duy tri. Viec

-nhuang lai quy&n sir h3u dbi hbi cac ch6 nu phhi c6 khA nang dibu hhnh doanh nghiep h08c la tim ra va ki6m soat met ca quan dai dien sE diku

hanh doanh nghigp - mat nhiem vv b i t khA thi tr&n mot quy m6 lbn nhu dang duac dbi h6i. Tuy nhign, k& cA hai narn ru8i sau cuac k h h g hoing,

cac chli nu vgn khbng gi im mot cach dang kg cac doi hbi c6a ho.

Cbc van dk vB d c lm chon chinh sach

it chip met loat cac sg s i p xAp thg ch& VB c ~ c

ca quan mbi, tai ca c iu doanh nghiep va khu vqc tai chinh v8n phi i duong d i u vbi r i t nhiku khb

khan. Dibu nay ciing khang c6 gi d6ng ngac nhi&n khi mirc de ciia cac vhn d& la h&t sirc to Ian, va

s q n h i t tn' han chi trong vi$c lam th$ n8o d& cb th& gihi quy&t dugc tinh trallg kh6n qu8n mang

tinh he thang cfing nhu cac han chi thi chinh va kg thuat.

C2u d6 hgc blia vb viec thu nd

Thiet hai ciia nhting ngubi d6ng thu6 c6 th& duuc gihm birt n&u c6ng t8c thu na duuc ti&n hBnh mot cach c in msn. in d& ca bAn la b c h viec thu hbi cAc m6n nu duac chp phat dva tr&n cac mai quan

he ca nhAn ho$c dqa tr6n quy&n thu ndm gia cac m6n th& chip kh6ng hoan hAo cfing phu thuac

vao chc m6i quan he cA nhiin. Nhu vgy, viec thu

nu ciing gAy ra mot tinh trallg ti&n thoai lrrZrng nan: lieu c6 n&n cho ph6p nh3ng ngubi d2 c ip phat cac khoAn tin dung - co le la trai vbi cac quy

djnh tin dung clia ng in hang - tham gia vao vi$c dbi na kh6ng? NhI3ng ngubi nhy c6 1E c6 cac mhi quan he tht n h i t v6i cAc con nu vB c6 k h i n5ng

- -

Vai tri, crja lu$t ph5 s6n

Trong giai doan d i u cia cuoc k h i n g hoing, cac di&u lust p h i sin hien cb dugc cho la kh6ng thoi dang d6 cb t h 6 bio d i m duuc qua trinh tai ca ciu doanh nghiep , vi vgy bo lust nay d i dugc d u thio lai mot cach cAp t8c. M e t s8 nha quan sat, kh6ng tin tu6ng rang cac chi nq sG dio ng, d i

m u d n b c lust nay bio ve cac con nq kh6i cac cuoc thanh Iy kh6ng cin thikt va hy vong n h u thk sG ng5n ngua duqc mot tinh trang t h i t nghiep Ian tran. Nhiing nglrai khac lai m u 8 n bio v e cic q u y i n cia chi n u duuc phkp kigm soat doanh nghiep va truc x u i t cac chi n h i n kh6ng thich hap. Viec bio ve cac q u y h cia chi no dbi h6i ph i i hoan th ien cac quy&n phap Ijl, viec d5ng k y va 18 chirc h i n h chinh tai cac toa an han la mot b6 lugt pha sin. Tuy n h i e n , do viec thio lai chc b e lugt dg han (cb I6 thi cubi cirng cac sira d6i

la kh6ng t h 6 tranh khbi), nen no duqc t i i n hanh mot cach nhanh chong.

Han ~ u 6 c (1998), Indbnesia (1998) va Thai Lan (1999) d i ban h a n h lugt p h i sin m6i ho$c sha d6i, t u y n h i e n , cho d i n nay v i n co r i t it trudng hap dllac dua ra toa. Cac ca n h s n , d i tung lo su ring bO lugt mdi sE d i n

d&n viec thanh Iy qua do, d i duuc giii phong kh6i m6i lo nay, tuy nh ien , nhang ngudi d5 h y vong vao mot qua trinh

tai c6 ciu nq nhanh chong d i bi t h i t vong. Cac q u y k t djnh trong thdi kjl d i u d i d6 lo su b6i rdi cia cac quan toa (hosc k h i n5ng dg thien vi cia ho), va viec dao tao cic quan toa dang duac coi la mot v i n d i quan trong. N h u vgy la trong khi mot bo lugt pha sin t8t han la csn thikt, viec th6ng qua ba lue t nay kh6ng n h i t thikt s6 th~jc d i y cac cucc thuang luung nq. Su t h g n trong n a y s6 m6 rong cha cac ca quan chinh p h i cho chi nghla thien vi, tham nhfing hosc nhiing ldi buoc toi g i i d6i co lien quan tdi cac van d i nay.

94 DGng A: Phuc hBi va phat tri&n

thu nu k& cH lchi cac th6 tuc th& chip dang c6 v in d&. Tuy nhien, n&u cAc chG ng2n hang d9 mht h&t c8c dong lqc kinh tk vi cac khoAn thua 18 d$i vuqt qua v6n ciia ho thi cfing khbng c6 dong lqc d& dbi ng t.ir cac con na v6n la ban be clia ho. K6 cH khi gia tri rbng cha nghn hang la lirn han khbng thi n6 v in c6 th& kh6ng c6 khH n5ng hoec khbng muhn tai ca chu cac m6n tin dung, n&u nhu lam

nhu vay s5 dhn dkn sq thi&u hut vhn b i t buoc.

KhH niing lga chon khac, thanh lap cAc ccr quan thu nu chinh phii (hoec la cac cbng l;y quin 19 tai sHn), ciing gap dhy kh6 khiin. Cac ca quan

nhu v$y c6 15 18 cin thi&t d6 tap trung cac n16n nq (ch sinh 1b.i va khbng sinh lbi) t-ir chc ngAn hang d2 bi dbng ciia. Tuy nhien, lieu c6 nen tep trung c i chc m6n na khbng sinh Ibi clia cac ngAn hang v in cbn hoat dong vao dAy d& thu hhi khbng? CAc nhhn vi6n hanh chinh khbng thd thu hbi nq mat cach chn m3n duac, d$c biet la khi c8c m6n na c6 15 c6 giii tri 16n han n&u ch6ng d q c s i p xbp lai ho$c duac xoa mot phin. Sq then trong nay sE mb rang ciia cac ca quan chinh phli cho chG nghia thien vi, tham nhiing hoec nhang lbi buoc tai giA d6i c6 lien quan tai cac vhn d& nay.

Kinh nghiem qu8c t& lien quan tiri cac cbng ty qu9n 1y tai s i n ciing khbng dang khich 1e. Trong mot b i n t6ng k&t bao ghm chin nuac, Klingebiel (1999) d2 phat hien ra r i ng cac cbng ty quHn 19 tai sHn rht hi&m lchi ddy nhanh duac qua trinh tai ca chu doanh nghiep va trong mat s6 trubng hap cbn gay cHn tr6 d6i vbi cac giii phap hQu hi+.

Ngay cH d& dat duqc cac k&t q u i duqz xac djnh mat cac rb rang trong viec giii quy&t chc t6 chirc tai chinh vCi na cung dbi hbi quy&t tAm chinh tri

cao tir phia chinh phG, s q doc lap v& met chinh tri ciia cac cbng ty quHn 13 tai sAn, cac qu5 trinh hoat

dong minh bach va mot he th6ng quiin tri va thbng tin t6t.

Sq da dang c6a cac cach giii quy&t ma cac nuirc dB lqa chon duuc trinh bay trong bAng 4.5. Tuy nhien, viec ph6n biet giQa t6c do ma cac yeu c$u (vk tai sAn - ND.) duac chuy&n giao g-lda cac ngAn hang vB cac t6 chirc khAc va thc do tai ca C ~ U

tin dvng v6i ngubi vay nu cu6i chng Ih h&t sirc

quan trong, va t6c do tai ca chu 18 chem chap mot cach dbng d&u trong tht c i cac khu vqc. T ~ C do

chem nay la h i t sirc dang lo ngai bbi vi cac chii na qu6c doanh c6 th& khbng dil khii n5ng d6 ngiin cin nh2ng chG sir hQu c6a cac doanh nghiep vay

nq qua lirn ban birt cac t i i s i n c6 gia tri, d6 lai cai v6 tr6ng r6ng cho c8c chh ng d in dbi.

it chhp cac m6i lo ngai tren, cac nubc d$i trao

cho cac cbng ty quAn 19 tai sAn qu6c doanh nhQng

vai trb n8i bet. Cac 19 do gbm viec giup cho cac ng6n hang tep trung vao chc khoin cho vay mai chir khbng phii vao viec phuc hhi c8c m6n cho vay cii, tinh kinh tk the0 do 161-1 ciia cac cbng ty quHn 19 tai sHn vh khh ngng ban cho cac cbng ty duac quin 19 tep trung nay cac quy$n l9c dGc biet g i n gi6ng nhu to8 an, mot diku khbng th& lam doac cho tung ngAn hang rieng 16. Cac 1qi ich c6a cAc

chGng tijc ciing c6 th6 d9 d6ng mot vai trb nh i t dinh. Them vho d6, n&u cac khoiin nu c6 vhn d& duac xu i t phat t.ir cac dong ca chinh tri hay 15 cac con nu c6 Anh hubng chinh tri to lbn, vai trb ngubi dirng ra gihi quy&t nen danh cho chinh ph6 han la cho cAc ng2n hang ch6 nu.

Mb rong cac kh; n5ng Iqa chon cho qua trinh tai cd c6u doanh nghiep

Viec phAn tach cac chirc n5ng duac giao cho cac ng6n hang hoac cac cbng ty quhn 19 tai s i n daac quBn 19 mot cach tep trung ciing nhu viec mb rang cac cbng cv dhng d6 tai ca c iu na cGa cac t6 chirc tai chinh ciing c6 th6 dem lai nhi&u lqi ich, b i t chip cac s i p xkp th6 chi. Mat s6 trong s6 cac khH niing d6 doac trinh bay dubi d6y.

Quy ddu tu chuyZn dung. Tai ca ciu cac m6n na tai chinh c6a cac doanh nghiep c6 th& lien quan dkn viec hoan chuy&n nu - c6 phi&u, dibu nay n&u nhu khbng c6 cac lqa chon v& th& ch& khac sE dAn d&n viec c8c ngAn hang chi&m douc mat loang c6 phi&u dang k& trong c8c c6ng ty la con na. Tuy nhien, c8c nghn hang khbng c6 cac diku kien d6 trb thanh chli nhAn va quiin 1y qua trinh tai ca chu c6c cbng ty I h . Lam nhu vay sE d i n dkn viec cac ng6n hang sao nhgng nhiem vu ch6

Chi t6 c8c ngsn hhng v2 cac cBng t$ 95

BANG 4.5 Cic chi& luqc gi i i quygt tai s i n tai D6ng A

chi& Iuuc Ind6n8sia Han Qu6c Malaisia Thai Lan Trunq QUOC

Thanh I$p cBng ty Co. IBRA d i tich luy Co. Kamco d i tich Co. Danaharta tich quAn Iy tai s i n va han 60 tq USD tai s i n luv 49 6 USD tai s i n luy l0,3 t$ USD tai chuy6n giao nu (nu khBng sinh Iui, cac (gia tri danh nghia) s i n khBng sinh ldi ng in hang duuc tai 20 t i USD (gia mua)

c i p vdn, cac tai s i n duuc hua trong cac tho i thu$n vui c6 dB n g )

KhBng. G i i i quye*t Thanh I$p 4 c6ng ty nu khBng sinh ldi qu in Iy tai s i n cho duuc phan quygn. 4 ng in hang nha Ba ng in hang d i nuuc Iun thanh I$p cBng ty qu in Iy tai s i n tu nhin, met sd khac dang duac xem xet. MQt cach ti& can lai de" tai c i p vdn cac ngan hang bi can thiQp

Cac cBng ty qu in Co Iy tai s i n trung uang mua tai s i n vhi gia uu d i i

Ban d iu, tai s i n duuc Gia trj tai s i n dugc KhBng ap dung Co. Nu dugc chuye"n mua cao han gia thj cac cBng ty ki6m giao the0 gia trj kg trudng. TU thang Hai toan doc l$p danh toan 1993 mua vui gia gia th/ truung

B i n chat c6a c6ng IBRA duuc thanh KhBnq djnh nghia Tai ca c i u KhBng ap dung Qua sum d& noi, ty qu in Iy tai s i n lap de" g i i i quye"t r6 ring. Ch6 ye*u nh~rng cac c6ng ty tai ca c i u hay ban cac ng in hang co ban tai s i n co quy6n han Ian tu lai v i n d6 qu in Iy ban tai s i n cho tdi

va ban cac ng in hoan d6i nu tai s i n hang bi phong t o i

Loai tai s i n Tai s i n x6u nhi t KhBng co chi& NU Idn han 5 trieu KhBng ap dung Cac mon n u trubc chuy6n giao luuc cu thg ringgit va nu duqc nsm 1995 duuc coi

th6 ch ip b ing b i t la kho doi hoqc mi t , dong s i n va cb phi& tuy nhi in khBng duuc

xoa the0 nhiing han ngach duuc phdn bo" cho mdi trong s6 4 ng in hang

........................................................................................................................................................................................................................................................

Tai s i n chuy&n giao IBRA co tai s i n 49% cGa nu khBng 50% n u kh6ng sinh Chi co tai s2n t u Co v6 nhu cac cBng b i n g 44% GDP, n u sinh Iui, bhng 11% IBi, b ing 14% GDP cac cBng ty tai ty qu in Iy tai s i n se khBng sinh Iui chuye"n GDP chinh bj pha s i n 16y 20% n u t u ng in giao bhng 23% GDP bj ban b6i FRA (685 hang qu6c doanh

t$ bat tai s i n c6t (1 5% GDP m6i n8m l6i, 15% GDP) 1 998,12% t ing s6

nu) ................................ ._ .....................................................................................................................................................................................................................

Tai s i n d i ban 0,1% nhu la mot ph in cGa tai s i n chuye"n giao

83% tai s i n cGa Quh sum de" noi cac cBng ty tai chinh bj dong

Nguon: Claessens, Djankov va Klingebiel 1999a; Sb lieu NgAn hang ~ h d giui.

96 D6ng A: Phuc hBi va phAt tri&n

y&u clia hp 18 danh gih cac khoAn vay mai4. Thay vho d6, cac quy dhu tu chuyen dung (vai

ban di&u hhnh bao gbm cA thanh phhn trong vh

ngoai nuac) c6 th6 doac thanh l$p d6 mua lai cac m6n tin dvng khbng sinh lai, ca c iu lai cac tai s i n tjch bidn va quin ly cac c6 phi&u doac hoan d8i. CAc c6 phi& da nkm trong tay ciia cac ng2n hang

va cac cbng ty quin ly tai sHn c6 th6 duac chuy6n giao cho cac quy nay. Cac quy dhu t o c6 th& hoat dong the0 c8c hap d6ng v& k i t q u i kinh doanh va

s6 ti&n hg nhen doac sG phu thuoc vao mirc do tang clia gia tri tai sHn vao met thai di&m djnh trubc trong toang lai (vi du, ba n5m k& ti? ngay

b i t dku). CBc qup d$u t u nay c6 th6 mua cac tai sHn

khbng sinh Iai ti? cac t6 c h ~ c tai chinh va cac cbng ty quin ly thi s in . Cac qug nay c6ng c6 thd tikp quin met ph$n na ng2n hang clia cac doanh nghiep vB hoan d6i chung thanh c8 phiku, va

tham gia trgc tikp, sam vao cac cuec thumg luang giiia chG na va con na d6 tra gi6p viec dan x&p cac tho& thu$n va lam s6u s i c th6m qua

trinh t6i ca ciu, thuang luang nhu la met nha d$u t o tikim nang trong cbng ty da duac tai ca c$u. CBc ng6n hang thich gia han cac mon nu, cung chp ISi s u i t uu d8i cung nhu v6n luu dong hon 18 hoan d6i na - c6 phiku mot cach trqc tikp. SLJ c6 mat clia c i cac quy dhu tu vh cac ng2n

hang trong cac cugc thuang luang s5 lam tang khA n5ng dat doqc met phuang an tai ca chu hap ly, bbi vi cac qup dhu t o phii chiu sirc ep nhkm thu doac mot mirc 1ai tirc doac diku chinh the0

r6i ro hap ly. &uy&n lqc c6a cac ng2n hang trong cac cuec thoang loang tai ca c$u cting douc tang

1dn bbi vi cac khoin hujr na va hoan d6i nu-cd phi&, c6 th& dat doac tai cung met thbi di&m v6i tai ca c$u na va cac khoin ti& mai.

N ~ U nho gia cA va gia tri chuy&n giao c6 th&

xac dinh doac met cach khach quan, cac ngiin hang c6 th& doac chinh ph6 tai c$p v6n dqa tren cac thiet hai ma ho phii chiu trong qua trinh len lai lich trinh t r i nq. Cach ti6p c$n nay sG tao mhi lidn quan giiia s q tra giGp clia chinh ph6 vai cac

ti6n tri6n c6 th6 do duac cfia qua trinh tai ca ciu

nu. Sau mot thai gian ban d$u, cac qup dhu tu c6 th& duac phep trao ddi c6 phi& c6a cac doanh nghiep vai nhau. Sau d6, bHn thhn cac qup nay

ciing c6 th& dem ra trao d6i. Cac quy nay co th6 duac quHn 1y bbi cac ca nhhn nhung phai thugc sb ht?~i cbng cong, lam cho cac tai s i n se duac ban ra

cho cdng ch6ng sau mot thai gian. Met trong cac k h i nAng la sq phiin phhi cac c6 phiku cfia cac qug cho cbng ch6ng, tao diku kien cho trao d6i trdn thi trobng xac djnh hap dbng dga tr6n hi$u

su i t c6a nh3ng ngubi quin 19 quy.

Gi6i quyht ngohi toh cin vtz bcin ctku gia. Do

thi&u he th6ng to& an hoat dong tht, chinh ph6 tai cac nubc Inddndsia, Han Q U ~ C , Malaisia va Thai Lan d& tim cach @Hi quy&t cac inbn na ngoai to8 an. Cac ti&n b6 dat doac bang phoang phap nay nhanh han hhn phuung phap tai ca c$u the0 l$nh c6a toa, tuy nhien ciing nHy sinh nhi&u lo l ing v&

tinh hian thqc cha phuung phap nay vi cac ng2n hang duac ph6p niing c$p phiin loai tin dung ngay sau khi ca c$u lai nu (thay vi chb tui khi k h i nang

shng s6t v& tai chinh cha con nu duqc bio dim). Cac quy djnh chet ch5 han v& vi$c ph2n loai tin dung va phbng c h h g nu qua han s5 khuykn khich cac ngiin hang tao thuan 1ai cho cac qua trinh tai ca chu siiu s i c han tai cac doanh nghiep la con nu.

C6 15 cting cbn nhiku k h i n5ng d6 sG d-g cac th6 tuc pha s in "d6ng g6i s b " ma cac b$n co li6n quan dbng y thqc hien the0 vh to8 an c6 th6 ap d q g met thh tuc c$p t6c d& chinh thirc hoa s g thoi thu$n

db va c u h g ch6 n h h g c6 dbng thi6u s6 khbng thoi m2n (Ngiin hang ~ h & gi6i 199913). Tuy nhi6n, cach ti&p c$n nay v2n chn met SLJ de d ~ a dkng tin cay nho db d6 ddy nhanh qua trinh thumg Iuqng.

Ban dhu gia c6 thd doqc sG dung nhu met lqa chon khac cho thoang loang, kh6ng tinh dkn viec thoang ltvang la do to8 chi djnh hay khbng. Hausch vh Ramachandran (1999) d& nghi met cuqc ban d$u gia ma ch6 tai s i n sE doac bio d i m la douc ti&p tpc ndm quy&n di&u hanh trong khi

c8c ch6 nu s& d$u thhu cac khoin xo8 na mot ph$n d& c6 th& khdc phuc doqc v$n d& ngoai an

CBi t6 cac ng2n hang v5 cac c6ng ty 97

k h d n g t r o n g truirng hqp c6 nhiku ch i1 ng v B trinh

d u u c tinh trang $ l a i v a o SL? g i a m s a t p h a p 19 d6i v 6 i c i c cugc t h ~ r a n g luung phir.c t a p nhi&u ben ( k h u n g 4.4).

T&i tip v6n cho cac n g i n hiing

C h c ngsn hang t r o n g khu v q c c i n met luqng vhn

bd s u n g rht l6n. C a c ngsn h a n g H a n ~ u h c v a

M a l a i s i a c6 k h A nrng p h u c hbi l a i nguhn v6n

t h i c h hap t h 6 n g q u a lg i nhuen d u u c gif? l a i ( m $ c

dil k h 6 1 l g ph i i l a k h 6 n g g g y r a r6i ro) . Tuy nhien,

IchA niing n a y l a i t hien t h ~ ~ c h a n nhi&u t a i

I ndGnes ia v a T h a i L a n , bbi v i k h o i n g c h c h l a i

s u i t ph i i d u g c t 5 n g l & n m i r c 16n h a n r i t nhibu so

v 6 i k h o i n g cach liii s u i t l i c h s13. C a c n g 2 n h a n g

IndGnGsia c6 vit nhu l a c6 it khh n g n g tq cAp l a i

v6n c h o minh nhit (C laessens , D j a n k o v v a

K l i n g e b i e l 1999a).

D o it nhit 18 met phin ngubn v6n sZI phAi xu6t

phat ti? c h i n h p h 6 % 6 n n&n c b n chc k h o A n g tr6ng

"21 chc khA n 5 n g d $ c A i ti&n cac bien phap khuykn

k h i c h c6 lien q u a n t 6 i t a i tru c d n g ceng. D g c biet l a cac n g 2 n h a n g sir. dung ngubn v6n c 6 n g c g n g

c6 th6 b i b a t b u g c ph i i t h ~ r a n g lugng l a i cac dbi hbi c 6 a h o met cach t h q c t& hun v6i cac c o n nq

d a n g t r o n g tinh t r a n g nguy hi6m (c6 th6 t h 6 n g

q u a cac phumg a n d u g c n G u 6 t r G n h a y 18 kh6ng ) .

~6 ch13c lqi trong diku kien pha s in th6ng qua thj t m h g

~6 chdc lai tai chinh trong diku kien pha s i n lam g i i m cac

kho in nu c i a doanh nghiep tdi rnitc co th6 t r i dlrqc th6ng

qua cac cuoc thlro'ng Ilrgng co sggiarn sat c i a toa an. Cac

nha nghien ciru (nhu Bebchuk 1988) d2 dua ra dk nghj s h

dung thj trudng nhu la mot k h i n i n g d6i trong vui thuung

Iugng, dua tr6n quan dikrn r i n g cac c6 d6ng v i nhiing

ngudi nguy6n don nh6 c6 thk lua chon rnua lai doanh

nghiep ti( tay cac chli nu Iun. Hausch va Rarnachandran

(1999) d2 dlta cach tikp c$n nay theo mot phuung hlrdng

khac - ap dung phlrung phap nay khi cac nguyen do'n

dang d trong diku kien tai chinh ngat ngheo, va nhlr th&

viec c i c nha qu in Iy va chli n h i n hien hanh tikp tuc kikm

soat doanh nghiep c6 thk dern lgi Iui ich.

Phuong an ACCORD (Auction-based Creditor

Ordering by Reducing, Debts) sap xkp cac c h i nu vao mot

hang v i t r i nu mot c i c h I& lug. Cac c h i nu d i u t h i u cho

ph in n u c i a rninh theo hang va nhiing c h i nu chap nhgn

g i i m doi h6i nhi&u nh i t so vdi gia trj danh nghia c i a no

(co I6 la cac c h i nq bi quan nh i t vh tri6n vong c i a doanh

nghiep) sZ! la nhiing ngtfui d i u tien d w c t r i nu ti, dong

tikn hoat dong c i a doanh nghiep. c h i co c h i nu dirng d i u

hang dugc t r i n u va khi rnon nu c i a c h i nu nay duuc t r i

hkt thi hang duuc d6n I6n. ~ u ~ 6 n uu tien tuyet d6i trong

hang v i n duuc t6n trong, b6i vi chi co cac vi tri tlrung d6i

trong rn6i hang duuc thay d6i theo phltung phap tren. Tuy

nhien, cac c h i n h i n ( cac nguyen cao tr6 nh i t tai cu6i c i a

rn6i hang) sB n i m quy&n kizm soat doanh nghiep va t i ng

s6 ng c i a doanh nghiep sE duuc g i i m t8i mirc co thk t r i

dlruc b i t chap cac bien p h i p khuyin khich s$ dau t h i u

chi in lugc. Viec g i i m nu nhutr6n sS khuy in khich cac c h i

nh2n va nguui q u i n Iy diku hanh c6ng ty mot cach co hieu

q u i . kt q u i la, cac ngubn lgc kinh tk dltgc sh dung mot

cach hieu q u i va cac t i n that (dZ x i y ra) d w c cac nguyen

dun c h i p nhgn mot cach hqp Iy va nhanh chong.

Phltung an nay co I6 thich hup v8i cac c6ng ty co mljc

nu cao tai 06ng A, nui ma cugc kh ing ho ing g i n d i y

nh i t dZ ch6n vui cac t h i tuc pha s i n . Cac toa an thiku

kinh nghiern co I6 qua chgrn d6 c6 th6 thirc cac c h i nuvao

cac tho5 thugn nhanh ch6ng va thui gian chgm tr6 sE bao

rnon gia trj c i a doanh nghiep b6i vi cac kho in n u qua ldn

lam cho c h i n h i n va nhang nglrdi q u i n Ijl rn i t hkt nhue

khi dg d i i u hanh doanh.nghiep mot cach cC, hi& q u i . Cac

t h i tuc pha s i n th6ng dung thlrdng yeu c i u cac c h i nu

p h i i giarn sat hoat dong c i a doanh nghiep va co I6 p h i i

chi djnh n h h g nguui q u i n I?, tuy nhien di&u do co v6 nhu

la kh6ng k h i thi va kh6ng duuc tr6ng dgi trong trubng hup

pha s i n mot cach co he th6ng. Them vao do, b6i vi chinh

p h i d i tr6 thanh mot c h i nu ldn va kh6ng dugc t h o i m2n

c i a cac doanh nghiep t u nh in , cac g i i i phap rnang tinh thj

trlrdng sZ! g i i rn dlrqc sg can thiep chinh trj trong cac qua

tilnh dlta ra cac quykt djnh kinh te.

~ g u b n : Hausch va Ramachandran 1999.

Vi$c chinh phii cung tip met luqng v6n b6 sung

c6 th6 s6 tao diku ki$n cho vi$c ha thhp cac dbi

hbi, tuy nhi6n nku khbng c6 cac rang buac thi

diku nay c6 th6 s6 khbng xiy ra6.

f)i&u chinh b6o hidm ti& giil

Trong thbi gian khiing hoing cac chinh phii dii

khbng cho phep nhi?ng ngubi gi'ri tikn bj thi$t hai

mec du bio hi6m tikn gi'ri khbng duqc cbng b6 met

cach cbng khai. Tuy nhien, bio hi6m toan be s6

tikn giri la met phucmg phap t6n kem ngiin sach. N6 c6 tac dung phiin pl~6i luy thoai bbi vi tikn giri

thubng c6 xu hubng t$p trung cao. VB n6 th$m chi lam cho nhi?ng ngubi gCi tikn 16n va sanh sbi cung it quan t i m t6i vi$c th6m tra chht luqng ngiin hang ciia ho.

at c i cac nu6c bi khiing hoing dku c6 kk hoach han chk bio hi6m tikn gi'ri cbng khai khi ma cuec khiing hoing dang giim d in . Xoa bb bio hi6m tikn gGi nghm nghm lai con kh6 han nhiku. DZ lam duqc diku d6 nhi?ng ngubi giri ti&n 16n phii chju met khoin thi$t hai nao d6 khi ngiin hang bi pha s i n - vh diku nay khbng c6 vi! hi$n thqc trong giai doan trubc mit .

~ 6 i quan he vdi phyc hbi kinh ti$ va t5ng t ~ h g

Trong hoar1 cinh nkn kinh tk dang dhn dkn phuc hbi - duqc tao ra bbi cac tac nhiin kich thich tai khoa, chu b6n ngoai 1611, va ti6u dung tu nhiin -

tai Han Q U ~ C , Malasia va Thai Lan, tinh trang khan qu in thi chinh va tinh trang nguy hi6m ciia chc doanh nghi$p s5 kikm chi tang trubng t6i mirc nao? ~ 6 t dku v6i met nang lqc thtra thiii, cac doanh nghi$p dii c6 th6 dap irng duqc cac nhu chu

tang l6n v6i met l~rqng tucmg d6i it v6n vay ttr ngiin hang7, va cac cbng ty 16n dB c6 cac ngubn tai trq b6 sung khac nhu thi trubng trai va c6

Tuy nhi6n, met sq tang trubng vitng chic vh bkn vitng s6 y6u chu chc ngub,n v6n m6i bbi vi niing lqc sir dung ciing tang l6n - k6 c i cac doanh nghiep khbng c6 cac m6i quan h$ t6t ma phAi dqa chii y iu vho tin dung ngiin hang d6 tai trq cho cac

khoin dku tu nhu v$y.

Khbng r h c 8 ngiin hang s6 c6 th6 vh mong mu6n tai trq dku tu t6i mirc nho. Niu nhu doanh nghi$p nq qua nhiku ma qua trinh tai ca chu nq keo dai, vi$c vay nq c6 th6 bi han chi. V6i met mirc dc chht luqng tin dung nhht dinh, xu hubng cho vay s6 phu thuec vho mirc do ma quy chi dung cham dkn b in nang kinh doanh ngiin hang.

K6 c i khbng c6 cac khoin nq t u nhiin treo la lirng va cac vhn dk tai ca chu, met loat chc nhiin ta dii gqi y r i ng tgng trubng b cac thj trubng m6i n6i tai Dbng A s6 ch$m han so v6i trubc khiing hoing. Thir nhht la, sq tang 16n trong nq cbng ccng s6 lam tang liii suht, v6i g i i thikt r i ng cac diiu ki$n khac khbng d6i, giiy ra cac tac dung xhu l6n dku tu t u nhiin. Thir hai la, cac dbng v8n s5 khbng dat duqc mirc tru6c cuec khiing hoing trong met thbi gian nhht dinh, tao th6m cac ap lqc 16n liii s u i t trong khi chu tu nhiin dB phuc hbi.

Tang trubng ch$m han s6 lam cho cac doanh

nghi$p gep nhiku kh6 khan hcm trong vi$c khic

phuc tinh trang nq qua mirc c6a chung. Tinh dkn

cac tac dung kikm chk c6a cac cbng ty c6 mirc nq

qua cao, xu hu6ng d"ehhp nh$n mirc r6i ro cao

clia chc nghn hang vB nq, vh s~ chn thikt ciia cac

ngxibn tai trq m6i cho cac ngiin hang, c6 16 con

qua s6m d6 cho r ing sq phuc hbi ciia Dbng A la

minh chirng cho thanh q u i tai ca chu dB d ~ q c

hoan thanh - hoec la d6 g i im thi6u pham vi ciia

cac c8 ?ging b6 sung ckn thiit khac. Mec dku cac ti in be t i 3 ~ the0 trong qua trinh

tai chp van cho chc ngiin hang va tai ca chu nq doanh nghi$p s6 tao diku ki$n thuen 1qi cho vi$c tang trubng bkn vitng trb lai, chiing ta chn phii nh$n thirc r ing qua trinh tai ca chu la v in dk nei sinh ciia tbc de tang trubng. Nku nhu mirc tang chu trong nam 1999 duqc duy tri, ap lqc khikn cho chc chii nq vh con nq giii quykt cAc miiu thuin aCra ho s5 tang l6n bbi vi chi phi cho sq chhn chtr tang l6n. Va tri ciia cac tai s i n t h i

chip cho chc khoin nq khbng sinh lbi cfing s6 tang l6n khi sq phuc hbi vtra chbm nb trb n6n rcng r8i han - trong trubng hqp d6 luqng tai s i n do cac ngiin hang va cac cbng ty quAn ly tai s i n ban duqc s& trb n6n dg chiu han, tao ra cac ngubn

Chi t6 cac ngan hang vh cac c8ng ty 99

mhi cho viec tai cap vbn ng2n hang. Viec cac doanh nghiep d2 b i t dau cac chuang trinh tai ca cau hoat deng ciing giup d8 them cho chu k i tat lanh tren, va co 15 cac doanh nghi$p nay ciing dat duqc met tinh trang tat han d& sir dung cac ngubn dau t u m6i mgt cach hi& q u i han mot khi cac mbn nq cGa chung d2 duac tai ca c&u xong.

LBnh dao va s& h h doanh nghiep

Cac chinh phli trong khu vqc can phAi quan t2m t6i cac nhuqc di&m duqc bgc 10 trong qua trinh khling hoAng lien quan d&n di$u ti&t, ki6m soat va 12nh dao doanh nghi$p ciing nhu quan he sb h.3u ciia cac ng2n hhng va doanh nghi$p trong khu vqc. Bu6c dhu ti&n 18 nhan thuc duac mhi quan he chat chg gi3a cac y 6 ~ i t8 tren.

Cac didm d6 t8n thmng b6n ngoii van c6n

Nhu d2 nbi & tr&n, cac di6m yeu v& ca c iu trong khu vqc tai chinh v2 phi tai chinh da lam t r im trong them cuijc khling hoing. Hei nhap vao t h ~ trubng vbn tohn cau gay ra met moi lo ngai khac, bbi vi mL?c do vB sq thay d6i 16n ciia cac dbng v8n tu nh2n cb th& trb lai mirc trusbc khling hoing khi ma cac kjl ni$m v& cuoc khling hoing phai mb din. ~ 8 c do phuc hbi sau khhng hoing cang nhanh chbng thi di&u do cang s6m xiy ra hon. ~ h t chip cac cuoc tranh luan keo dai v& vi$c han chi cac dbng van chiy vao d6 lam giim b6t tinh d$ thay d6i vB s q phu thuec vao dbng van ngin han, k h i n5ng ap dung vao thqc t6 va hi$u q u i clia phuang phap nay v5n cbn la mot di&u nghi van, vB r&t it chinh phli trong khu vvc mu6n dhng phuang phap nay.

Trong khi i t cb khh n5ng phan 1an cac nu6c bi khling hohng se dqa vao met he th6ng tjr gia cb djnh thi khuynh huang 6ng he met he th6ng tjr gia 6n dinh trutrc khling hohng vsn khbng thay d6i. Vi du, trong nira dau clia n2m 1999, dq trQ ngoai t$ t5ng manh do cac bien phap can thiep cha chinh phli d2 han ch& xu th6 thi trulmg lam tang gia cac dbng b i n te so vai dang dbla. Trong tinh hinh khi ma cac nh8 d i u t ~ r vsn duy tri cac

cim nghl t6t v& Dbng A, khb cb th& hinh dung du.qc met h$ thong tjr gia duqc th5 n6i hoan toan cho thi trurbng, bbi vi cac m8i lo ngai v& xu i t kh6u v8n s k o trong luqng lbn nhu, tru6c khfing hohng. N&U cim nghl clia cac nha d i u t u xau di, cac dbng ti& bAn dia lai s"euqc bAo ve d& tranh cac thiet hai cho cac chd nq ngoai t$.

Cac m6i quan tam tr&n chdng tb r i ng cac nh2n t6 gay mat 6n dinh duqc tao ra b&i m6i trubng ben ngoai cb th6 s"eu6t hien trb lai. Trong thbi gian truac m i t cac c6 sbc mdi cb 15 s& kh6ng lam xao tran thi trubng tBi cllinh t6i mirc nhu d2 xhy ra trong n5m 1997 bbi vi gia tai s i n d2 giAm va cac chli na va con nu ciing c6n than han. Tuy nhidn, cac ngGn hang va doanh nghi$p d2 bi cuec khfing hoAng lam suy y&u di nhiku, vi v$y chi can mat s? ldn xu6ng nhb clia thi trutmg tai chinh ciing dli gGy ra cac thiet hai nghidm trong t6i bhng c2n dbi tai sAn. Thdm vao db, nq cbng cong ciing d2 t5ng met cach dang k6, lam han ch& kh; n2ng clia chinh phli cung cap cac khoin tra giup v6i mdc dg tuang d u m g v6i tru6c kia.

C i c tieu chudn phbng ngaa t6t hdn cZ, dir khbng?

S;x c in thiit phAi khic phuc cac di6m y6u trong vi$c ki&m soat, di&u t i i t , hach toan, ki&m toan vB cac ti& chudn phap 19 d2 dugc nh in manh sau cuoc khfing hoing. Tang nu6c bi khljng hoing d2 duxa ra cac bien phap khac nhau d& chi 01i$n cac ti& chuin phbng ngira - trong khi v8n tikp tuc

chiu dqng met sb sq ki&n nhgn phAp ch& d6 tao diku kien cho n&n kinh t& phuc hbi ( b ing 4.6).

Hhn ~ u b c cb la18 nubc d2 di xa n h i t 1,rong vi$c s i i t chat ki&m soat ng2n h8ng. Uj. ban quin 19 tai chinh m6i duqc thhnh l$p da nirn lai cac chirc n5ng phap ch& ma trubc diiy dB duqc chia cho Be Tai chinh va Ng2n hang trung uang, cii thi$n duac lbng tin ciia cac ng2n hang v8o quy chi. Tuy nhidn, viec ki&m soat lbng lho cac c6ng ty d i u t u ujr thac d5 cho ph6p cac c6ng ty nay phat tri&n met cach manh me th khi khling hoing b i t dau trong khi vgn tibp tuc tai trq cho cac thanh vien thua 13 clia cac tap doan Ian. Thdm vao do, cac

ng2n hang cb nghia vu h6 tra cac cbng ty d iu t u ujr thac nay t h sau cugc kh6ng hoAng Daewoo, pha hoai cac c8 ging d6 chi tikn cbng t6c danh gia tin dung va quhn 19 rhi ro.

~ h k n Ian cac bien phap phbng ngira d&u dbi

hbi thai gian d& c6 th6 duac thqc hien, cho dh chi

vi nhiin s q han chi$. TTa tac dung c5a ch6ng khi duac thqc hi$n mat cach rieng 16 la han ch6. Ngay tai cac nuirc OECD, nh3ng ngubi giam sat

ciing it khi n i m duac cac phat tri6n mai nh i t ciia thi truang. Cac ngiin hang c6 th& bl pha s i n truac khi cac v in dk c5a ch6ng duac phat hien,

k& cA khi cac he th8ng phbng ngha, hach toan, phap ljr d5 duac thikt liip tinh xio han mirc ma chc nu6c Dbng A c6 th6 c8 ging thi6t lap duac

trong thai gian trung han. Han th6, hieu quA c5a cac tieu chu6n phbng ngira nay (ciing nhu cac c8 g ing d& chi thien viec bh0 ve cac nha dku t u nuac

ngoai) duac chiit v6i ca ciu s13 hi3u c5a cac doanh nghi$p, ma diku nay lai phAn anh sb thich c5a cac lqc luang chi ph8i trong chinh phii va khu vqc t u nh in va c6 18 ch6ng thay d6i mot

cach cham chap han. Cuoc khiing hoAng d& lam rung chuy&n cac

m6i quan h$ gii?a cac doanh nghiep, ng2n hang va chinh ph5. Viec cac m8i quan h$ nay ti& tri&n nhu th& nao sG c6 hnh hubng lirn nguac lai Ien hi& quh thqc hien cac ti& chu6n phbng ngira nhu dB duac thhy 13 Hhn Q U ~ C . Cac ti& chu6n phbng ngha t8t han la hi$t sirc quan trong d6i vai

viec chi thien diku tikt tai chinh (khung 4.5). Tuy nhien, hi@ quh c5a cac ti$u chu6n nay khdng th6 danh gia duac met cach rieng 16.

Tiing cuhg bAo ve cac nha dhu tu nu& ngoAi

Cac nghien ciru diiy v& cbng tac dibu hanh doanh nghiep d5 cho t h i y mat s q khac biet l6n gi3a cac nuirc trong sq tap trung sir h3u clia cac cbng ty tren thi truang chdng khoan, trong do rang va do s i u ciia thi trutrng vdn, va trong khb nBng c5a cac cbng ty thu hiit ngubn vdn b$n

ngohi. Mot trong nhi?ng nh2n t8 thubng duac dling d& giAi thich cho hi$n tuang nay la s q khac nhau v& mirc do bAo v$ clia phap lu$t d6i

viri c8c nha dku t u nu& ngohi - cH cac c6 dbng va chli na- khbi s q chi&m doat cGa cac c6 dbng da s8 va nhfing ngubi qu6n ljr .doanh nghiep (khung 4.6; La Porta va cac tac gi6 khac 1999). Tuy nhien, Rajan va Zingales (1999) cho r i n g c6c nhiin t6 chinh tri cb th& quan trong han d6i viri sq phat tri&n c5a he th8ng tai chinh so vbi

he th8ng phap luijt. Cac thi trubng tai Dbng A khbng thua k6m

nhiku cac thi trubng mai n6i khac trong Iinh vqc bho ve c6 dbng va quy&n ciia cac ch5 na. Tuy nhien, tai cac nuirc nay cbn tan tai cac khikm khuykt trong ti$c thvc hi$n quy&n c5a cac nha dku tu, phhn Anh cAc nhuac di&m c5a he th8ng phap luet (La Porta, Lopez-de-Silanes v i Shleifer

BANG 4.6 N h h g thay d6i v6 tiku chuin thgn trong 6 06ng A

Indinisia H a n QuBb Malaisia -

Phin loai nu (so* ngay trBi qua truuc khi coi la qua han) DU trii, tBn th.3 tin dung: duui ti& chua"n1 co va"n d6 I mAt (%)

LBi tich 11.19

KhBng thay d6i, 180 ngay Giim tb 180 xu6ng KhBng d6i, 180 ngay 90 ngay

Tu 01501100 de"n Tu 20/751100 (nhin nguuc) KhBng d6i 01301100 10-1 5/50/1 00 thanh 2015011 00 (nhin xuBi)

Gi im tu cho t 3 6 thang Giim tu cho tui 6 thang KhBng thay d6i cho tui

thanh cho tui 3 thang, thanh cho tui 3 thang, 6 thang, co ban nguuc

khBng ban nguuc co ban nguuc

ThQi Lan

Giim tb 360 xu6ng 90 ngay

Tb 015011 00 thanh 20ff 511 00

Giim t u cho t8i 6 thang thanh cho tui 3 thang, co ban nguuc

~ ~ u d n : C l a e s s e n s , Djankov va Klingebiel 199a; S6 lieu Ng5n hang ~ h k giai.

Chi td cAc ng2n hkng vh cAc cdng ty 101

Sir dyng thj t m h g dd phat hien c5c diem d6 b/ t i n thudng cca he th6ng ngin hPng

Cac nudc Ddng A dang thi t chgt kikm soat ngin hang.

Tuy nhien, chi kikm soat khdng thdi thi khdng thd phat

hien duuc t i t c i cac v i n dk. Cho phep cac thi trllang dong

vai trb tru giljp trong cdng viec phat hien chc didm y ~ u cb

thk gihp cho viec c ing c6 cac co c i u phong ngda.

B i o hikm v i b i o l i nh tikn gbi dZ xbi mbn d i n cac

dong ca th"c d i y t h ~ trcrtrng trong khu vqc. Nhifng ngudi

giri tikn SE quan t i rn t6i b i o hikrn tikn gSi han la IUU jl tdi

tinh trang c i a cac ng in hang ma ho giao pho t i in c i a ho

- va cac quy djnh vk v6n sE khdng ngin c i n dugc cac c h i

ng in hang kinh doanh mot cach qua rnao hidrn. Cac r i i ro

dao dirc nhu tr6n cb thk d w c phic phuc thdng qua cac

phi ch6nh lech r i i ro , tuy nhi6n cac quy djnh khdng thd do

Iudng r i i ro mot cach chinh xac, d8ng thdi cGng khdng n6n

cho phkp c i c kikrn soat vien duuc quykn tg do hanh dong

qua Idn. Nhu vgy, phi b i o hikm chi ph in anh r i i ro trung

binh c i a cac ng in hang chir khdng phi i c6a met ng in

hang cy thk nao. Cac quy djnh nh im han ch6 r i i ro (G Ie

v6n b i t buoc, quy dq phong r i i ro tin dung, cac hanh dong

sha chCfa kjp thui) c6 thk bj b6 qua theo mudn van cach

khac nhau. VB c ic cu quan kikm soat chi theo d6i viec

ch ip hanh c i c quy djnh chir khdng quan tirn tbi mdc do

r i i ro thqc sq, vi vgy c i c dong cu dk kinh doanh mao hidm b ing tikn d6ng thuk c i a cac cdng ddn la vdn con.

C6 hai k h i nang Iqa chon Ibn dugc d i ngh/ d6 g i i i

quy6t v i n dk nay. Dk nghj thir nh i t tr6n thqc t i la viec lam

s6ng lai y tuirng c i a Henry Simon (td n h h g n i m 1930) v i

1998). ThGm vao do, cac cdng ty do cac c8 d8ng niji

d j a ki&m soat duac d a n h g i a thhp han so v a i cac

c8ng ty tuang h g vai met cu chu sb h3u reng r B i

han ta i mat s6 nuac 338ngA, dibu do ch t i ng t b ring

viec ch i 6m doa t c i ia cac n h a dku tu nuuc ngoa i l a

d a n g k6 (Claesseris, D j a n k o v v a L a n g 1999).

~ h i n l a n cac cdng trinh danh giA dbu c h i r a s q

c k n thiit ph i i c 6 n g c& quy&n l a i c i ia c6c n h a dhu tu, vB dB c6 nhCrng tiin ba nhit dinh t r o n g linh

vqc n a y (bhng 4.7). M $ c du viiy, viec t h q c hien mot cach c6 hieu q u h cac quy&n n a y v 2 n cbn l a

mot v i n d6 n a n g i i i . T a i ph?in lan cac nuac, d6 t h q c hien t&t hon cac t h a y d6i hien thui v a t r o n g

cac "ngin hang hep". 06 nghj nay yeu c i u cac ng in hang

cung tip k h i nang ghi tikn khdng r i i ro chi duuc d i u tu

vao cac tai s i n dd trao d&i (cac g i i y tu thuung mai dk trao

d6i, trai chinh ph i , V.V. ) dk c i c thiet hai khdng thd

bj che dgy. Tuy nhien, viec phat hanh cac chirng khoan

c ing g i y ra mot sq t6n kem c6 djnh, va trong truung hup lugng phat hanh la nh6 thi tj/ le chi phi la Idn, vi vay sq ra

ddi cac ng in hang hep cSng sE dgt ra cdu h6i v i cach

thirc tai trg cho mot s6 Ibn cac doanh nghiep nh6 v i n

thuung vay muun tic cac ng in hang.

Dk nghj thir hai xui t phat tir Calomiris (1997), theo do

cac ng in hang ph i i tai trg mot ph in nh6 tai s i n (vi du la

2%) thdng qua cac rnon nu phu thuoc (cac c h h g chi t i in

gi(i khdng dugc b i o hikrn) va sau 616 c6 thd trao d6i dwc .

N ~ U nhu t$ le sinh lui vt.@ qua k h i n ing sinh ldi c i a cac

cbng cu khbng r i i ro c i a cac doanh nghiep 0,5% thi ng in

hang b/ dong cha. Dk nghj nay c i a Calorniris thgc chht d2

b$t buoc t i t c i cac ngdn hang ph i i phat hanh cac chirng

khoan d6 lm thdng d6 c i c thj trcrirng (cb cac dong ca

manh mF? hun la sq kikm soat dqa tr6n cac quy djnh) co

th6 phat hien cac r i i ro c i a chljng. Cac dk nghj nay khdng

th6 chaa duuc t i t c i c i c benh tgt c i a he th6ng ng in hang

Ddng A, tuy nhien chljng dern lai cac lqa chon khac han

la hoan toan trdng cay vao k h i nang c i a cac cU quan

kidm soat dk phat hien cac digm yku.

~ g u b n : Calorniris 1997.

tuang l a i thi he thang to8 A n c i n duuc c 6 n g c6

met cach t o a n dien.

Tang cuang s q mi'nh b a c h t h d n g q u a cac y e u

c k u b a o cao nghiGm nget hon, d q a trGn cac ti&

chu6n h a c h t o a n vh ki&m t o a n qu6c ti, d6 c d n g l a

di&u h&t sirc c k n thi&t d6 tang cubng bAo vc cac

n h a dku tu. S q t h a m g i a c i i a c8c ca q u a n d a c h g i a

tin dung, cac n h a p h 2 n t i c h ch i rng khoan , cac he th6ng c i n h b h o chuyGn nghiep v i c l i a b h o c h i t a i

c h i n h c i i ng s5 l a m tang t h 6 m tinh minh b a c h

(Leechor 1999). T r o n g khi c6 the c6 chc thb l q c d a i

d ien cho cac quy&n l a i s 3 n c6 t r o n g xB hiji tim

cach bAo ve tinh t r a n g hien ta i , c t ing k h d n g th&

102 D6ng A: Phuc hbi v> phat tri&n

-

LBnh dao doanh nghiep trong I9 thuykt phudng T5y v i trong th@ tian D6ng A

L5nh dao doanh nghiep c6 thk duuc djnh nghia nhu la su quan t i m tdi cach thirc ma cac thin c h i (cac nha dsu tu) giam sat cac dai dien c i a ho ( nhhg nguui quin Iy doanh nghiep). Nhu vgy, I5nh dao doanh nghiep va tai chinh

doanh nghiep la cac khai niem g i n gOi - cach thljc l inh dao doanh nghiep kh6ng thk tach rui kh6i cach tai tru cho

doanh nghiep. Cho tui tan g i n d iy met phin ding kk trong Ij/ thuykt

kinh tk phuung T i y d i tap trung vao cac vhn dk n iy sinh

trong viec tach rdi quykn s6 h h va kikm soi t doanh nghiep, hay la cac nha tai tru phong ngira viec n h h g ngudi quin Ij/ chikm doat, l5ng phi ngudn luc c i a doanh nghiep nhu thk nao. Cac c6ng tilnh nghiin cdu nay xu& phat tir hinh Anh c i a mot doanh nghiep dikn hinh, theo do quykn s6 hOu d ~ w c phin tan rang r i i va quykn ki6m soat dtrgc giao cho nhiing nguui quin Iy chuyen nghiep. Trong

thqc tk, chi mot ph in nh6 cac doanh nghiep di theo m6 hinh nay. Va phhn ldn cac doanh nghiep nay dku tap trung tai mot s8 thj trllang phit trizn, d8c biet la tqi My v i Anh.

Tai phsn 16n cac nlhc - nhht la tai 06ng A, trb Nhat B i n - da sb cac doanh nghiep d i u thuoc sb h h dong kin hoec s6 hiiu ca nhin. Cac c6 d6ng c h i yku c i a cac c6n'g ty sb h h d6ng kin thuung d6ng vai tr6 ding kk trong ki6m

soat, diku hanh va c6 quykn bd quykt djnh trong

phsn 1dn cac quykt dinh. Trong cac doanh nghiep sb hOu c6ng khai, viec n i m giO c6 phsn mot cach tap trung v i chikm quyin kikm soat s6 h h uu thk la th6ng dung.

Trong cac diku kien nhu vay, vhn dk "thin c h i va nguui dai dien" giOa s6 hOu va ki6m soi t trd nen kh6ng thich

hup. Hun thk nOa, s6 hiiu tap trung cijng mang lai cac lui

thk tikm tang, nhu la n h h g c6 d6ng k i im soat doanh

nghiep c6 th6 dlra ra cac phmng hlrdng chikn l w c tap

trung hun va tao diku kien thuan lui han cho qua trinh tai

ca c i u va cac cam kkt I i u dai.

Trong truung hap s6 hiiu tap trung va c i c c8 d6ng chinh cijng la nhiing ngudi qu in Ijl doanh nghiep, m6i lo ngai chinh la hoat dong b i a doanh nghiep c6 thk duuc

t6 c h k dd phuc vu lui ich c i a nhOng nglrtri trong cuQc chir kh6ng phuc vu muc dich sinh Iui toan be. Vi du, nku cac giao djch kinh doanh kh6ng d~rgc tikn hanh mot cach

vd tu, Iui nhugn c6 thk duuc dua v i cho nhOng ngubi trong cuQc th6ng qua cac tho6 thuan phu vdi cac ben co lien quan nh im dua lai lui nhuan cho nhiing ngudi trong

cuQc va g i y thiet hai cho nhOng co? d6ng thi6u s6. ~ h n dk cu b i n trong IGnh dao doanh nghiep trong cac diku kien nhlr di 'k6 trdn la lam sao c6 thk ng i n ch$n nhirng ngudi trong C U ~ C kh6i viec tuuc doat tai s i n c i a nhiing

cd ddng thiku s8.

xem nhg ap lvc tu c8c nhh d i u t u nubc ngoai t h o m g mai t a o r a - b i t d i u t rb n6n 161-1 han s u nham dua c8c ti& chudn phap ly V& met m6i, dg chiu do cat m6i quan he t ruyin thang dem nhht lh khi c8c thj trubng thi chinh dang tiep tuc 1,i viec tuc hgi nh+p thuang mai vh tai hoi nhkp. Cuoc khdng hohng dB lam tang nh$n chinh sG n6i ]brig nira m6i suan he thirc v& t i m quan trong c6a cdng t8c di&u hanh khdng minh bach. doanh nghiep. Chc nubc, chc doanh nghiep khbng c6 khh ngng hay kh6ng mu6n quan tam den y6u

Quan tarn d6n cd d u doanh nghiep vA Anh chu c6a c8c nhh dhu t u c6 nguy ca bi tdy chay, vh

h ~ h g cfia c6c tfip d o h di&u nay la mot dong lqc quan trong cho cac cuoc chi cAch. Mot s6 l u p g lbn chc nghien ciru dB m6 th c8c tep

NQU C ~ C nu6c thsnh cdng trong viec bHo ve dohn tai Ddng 1s tap hop s6 luong 16n caC cac nhh d i u t u nu6c ngoai, CAC ly do d i n d6n s u cdng ty trong d6 thubng c6 mot ngsn hang vh cat tan tai c6a cac m6i quan he sb h13u va c8c s q s i p doanh nghiep phi ngAn hang nkm dubi s q ki6m dgt thi chinh ch6o s"ei6n mht blri vi cAc lai ich soat cha mot gia dinh. ~ i 6 m soat @a dinh c6 th&

- do nhibu khH nang Iqa chon dhi t&c thi &inh, dat t6i miic do cao ngay c6 trong CAC cdng ty tr6n

CAi t6 ciic ngfin hang vh cdc c6ng ty 103

BANG 4.7 ~ u y 6 n clja co" dcng, quy6n clja chh n u va tinh hi& quh tai D6ng A, giiia n i m 1999

Chi's6 Ind6nGsia Han Qu6c Malaisia Thai Lan

Quy& ccd d6ng

1 co' phiku - 1 phiku Thay mgt qua thu ~ o ' p h a n khdng bj phong t o i

Tich luy phiku Kkt q u i quydn co' dbng (to'ng) Tidn hb tru

Quy& chlj nu Han ch6 vd tai c a c2u KhBng tu dong Iuu giCI tai s i n Ch6 n u co thk chAp duuc tr2 truuc

Ban didu hanh kh6ng b lai sau tai ca c i u

K6t q u i (to'ng) Tikn bQ han 1996

Tinh hi& qu i clja he th6ng phap lust Ljch trinh dua ra phan quykt S u t6n tai clia cac lust pha s2n dgc biet Kkt q u i (to'ng) Tikn bO hon 1996

0

0

0

0

0

KhBng

1 0

1 1

3

KhBng

1 0

0

0

1 Khbng

1 0

1 1

3

Khbng

0

0

0

Khbnq

1 1 1 1

3

Khbng

Ghi chu: Sd 1 the" hien cac quydn vd vdn co' phan va quydn c6a nguui cho vay d u ~ c quy djnh trong lu$t, co gidi han vd thui gian ddi v 3 cac nh$n djnh hoac co cac toa an chuykn v6 v i n dd pha s in . DBU + th6 hien d5 co s u c i i cach trong lugt truuc kh ing ho ing - tuc la n5m 1996.

Ngudn: Claessens, Djankov va Klapper 1999; La Porta va cac tac g i i k h a ~ 1998 nhu duuc tinh trong Claessens, Djankov va Klingebiel 1999a.

thi tr~rbng chdng khoan. KhA nang ki6m soat

thubng duac tang cubng va t$p trung h m th6ng

qua ca c iu hinh ch6p va nh3ng s q thay d6i lthbi

quy t i c met c6 phi&u met la (Claessens,

Djankov va Lang 1999), va hei dbng quAn tri

th~rbng bao gbm cac thanh phhn trung thanh vai

gia dinh nhm quy&n ki&m soat.

CAc t$p doan nhu v$y chi&m met phin lan ciia

v6n thi trubng va d~rac uu tiEn tin dung dga trEn

ca sir quen bi&t va duac tao thu$n lai nhb cac sir

h3u cGa chung trong cac t6 chirc tai chinh. Mubi-

t$p doan hang d i u ki6m soat han met n5a cac

c6ng ty trgn thi t ruang chirng khoan tai

Ind6nEsia, Philippin va g i n met ncrn tai Thai

Lan. Mirc do t$p trung sir h3u tuang x5ng vai

mirc do phat trign, tuy nhiEn tai Nh$t BAn 10 gia

dinh dirng d i u chi chi&m 2,4% s6 v6n thi trubng

(xem bing 4.1). He th6ng phap lu$t va di&u tikt

d2 bi chi ph6i biri sLr t$p trung ngubn ILJC c6a cac

doanh nghiep va cac m6i lign he vai chinh ph6,

di&u nay n6i len rang c8c cuec cAi t6 t ~ r m g lai

trong cac llnh v~rc nay cfing se chju Anh huirng

c6a cac sq thay d6i trong ca c iu sir htiu. TrEn toan be D6ng A, ca c iu sir h3u doanh

nghiep - k6 cA hinh thirc c6 uu th& la cac t$p doan

va hinh thirc sir h3u 66ng kin c6a cac c6ng ty

riEng li! - d2 duac ti&n ho8 d6 phi1 hap vai m6i tr~rbng kinh doanh, sc t$p trung c6a cAi, chi t

luang ciia he th6ng t u phap vB xkt xir, phuang

phap lam viec vai cac nh2n vign chinh ph6 va k6

cA cac thanh phin d2n tec. Cuec kh6ng hoAng c6 th6 d2 g2y ra cac Anh hubng len ca c iu sir h3u

doanh nghiep, tuy nhiEn r i t kh6 c6 th6 r6t ra cac kbt lu$n v& bAn chi t va thbi di&m c6a cac Anh huirng nay.

Trong s6 cac doanh nghiep tai b6n nuac bi

104 DBng A: Phuc hbi v B phat tri&n

khhng hoing ngng n& nhi t , cac t$p doan c6 v6.

nhu dB trb nen c6 tinh chit chi hon k& tu cuac

khhng hoAng. Cac cbng ty khbng c6 li6n h$ v6i cac

tap doan, cac doanh nghi$p vira va nhb it c6 khA nang vay na hoac huy dong v8n hon c8c cbng ty

trong cac tep doan. Vi du, tai Han Qu6c trong n8m

1998, n8m tap doan l h nhht dB huy dong mot

luang b$ng hai phhn ba tdng n g u h lgc huy dang

duac thbng qua phiit h i n h trai vB c6

Met nghi6n ciru d2y cba ban quin 19 Thi

trobng Chirng khoan Han ~ u 6 c dB k6t lu$n r ing thbng qua vi$c bom v8n tir mat cbng ty phy thuac

nay sang met cbng ty phu thuac khac, 10 tap doan h jng dhu dB tang cubng mirc do ki&m soat cac

cbng ty phv thuac k& tir cuac kh6ng hoiing. Tuy nhien, sE la qua sam d& doa ra cac k6t

luan vk xu hu.6ng thay d6i trong ca ciu sb hi?u d ~ r a tren cfic dign bikn cho d&n hien tai. Cac thay

d6i c6 thd la r i t quan trong chd du chung tikn

tri&n mat cach cham chap, nho dB duac minh hoa trong trubng hap cha Nhat Bin , tai nuac nay vai

trb chh dao cha cac keiretsu (t$p doan) c6 l"e5

thay d6i mat cAch ca b in trong khoing 10 n8m sau s q sup dd c6a thi trobng nha dht va chimg

khoan. CAc keiretsu lan n h i t duac t$p hap xung quanh mat ng2n hang 1an vB bao gbm cac cbng ty tir cac lTnh vgc cbng nghiep lan, va cac thanh vi6n

n i m gi3 ttiri 60% c6 cha nhau va ngiin hang

tai tra 40% cac nhu chu vay nu cha tap doan.

Cbng cuec cii t6 cac keiretsu la do cac cuac sap

nhap c6a mat s6 ngiin hang lan nhht d i t nubc

khbi xuung, c8c cuac sap nhap nay lam cho vi$c

duy tri cac m6i quan he cti trb nen kh6 kh8n h m .

Tuy nhien, c5c sirc 6p phap chk (vi du nhu cac yeu

chu bao cao ng$t ngheo han v& cac tai s i n dang

n i m giii.), nhu chu cha ngiin hang phAi tim cach

thu duac 1 5 tr6n v8n cao hon, vh cfic 1qi ich thu

duac t u vi$c c6 cAc ng&n cung tip khbng bi han

ch6 ciing c6 v15 la cac dong ca manh me (Thiri bcio Tai chinh, ngay 9 Mulri mat 1999). Trong khi d6,

n8m 1999 cac doanh nghi$p Nh$t BAn dB huy

dong van ti3 thl trubng v6n thay cho ti3 c8c ngiin

hang vai mat mirc do k? luc.

Nhiku nhiin t8 lam thay d6i chc keiretsu tai

Nhat BAn cting c6 mat tai cac nuac bi khhng hoAng & Dbng A. Tai Malaisia , cfic cuec sap nh$p

doac s q hng ha tir chinh ph6 c6a cac t6 chirc tai chinh c6 th& ciing lam cgng t h h g cac m8i quan h$ tru6c d6 giCra cac t6 ch6c nay vai c8c t$p doan ma ch6ng la thanh vien. Tai Indbnesia, thbng qua Ca quan Tai ca c iu ngiin hang, khu vqc cbng ccng

sb h5u mot luang c6 dang k& ciia cac cbng

ty dB t h g nkm trong khu vqc t u nh2n va dang tim cach d6 t6i t u nh2n hoa. Tai cac noi khac trong khu vgc, cbng cuac c6ng c6 ngiin hang xuht

phat ttr khu vqc ca nhiin ciing dang dian ra. Cac y6u chu vk b8o cao ciing duac n2ng cao tai phhn 16x1 cac nuac.

~ 6 u cac no6c thhnh cbng trong viec cAi thi$n

cac ti6u chu6n phbng ngira va bAo v$ cAc nha dhu t u nu6c ngoai thi cac ly do ciia vi$c tap trung sb h3u doanh nghiep va mirc do ap dio cha sb h5u

ch6o cfing sle bikn nit vB mot ca chu sb h5u rang

rs i han sle tr6 n6n h i p d i n han. T'ikp tvc canh tranh trong diku kien hei nhap thuong mai va hoi nhap tai chinh sE lam cho cac m6i quan he ben trong cac tap doan bi nai lbng d i n bbi vi chi phi cha tinh trang giam hBm vh cac lqi ich xu6t phat ttr khA nang lqa chon thoang mai vB tai chinh lirn han dku tang. Trong b6i cAnh nhu v$y thi thm quan trong ngay cang lan cha cac nganh cbng

nghiep dga tren tri thirc c6 thd sE trb thanh mat ngubn luc quan trong d iy nhanh t8c do thay d6i ca c iu sb htiu.

Ai s a h& c5c ng3n hsng? Ai nen s a h h &c ngin hang?

Tai cac nuac cbng nghiep cuac tranh c2i (chua k&t th6c) v6 s6 h3u ch6o dB tGp trung v8o viec lieu cac q u y h sb hii.u da s8 clia cac ngiin hang trong cac doanh nghi$p phi t i i chinh c6 ciing c8 duac s q ki&m soat ciia cac ng2n hang nay d6i vtri khach hang c6a chung hay khbng? Trai lai, ki&u sb htiu chbo tai phhn lun cac noac Dbng A - nai ma cac ngiin hang va c6c t6 chirc tai chinh khac la thanh vi6n cha cac tap doan (va phu thuec vao chung)-

CAi t6 c6c ng2n hang vh c6c cdng ty 105

kh6ng tao ra cac ca hiji c6 y nghia d& cac nggn hang ki&m soat duac cac khach hang doanh nghiep. Them vao d6, ki6u ca c iu sir h3u nay c6 vB nhu dB lam lech lac sG ph2n v6n c6 lai cho cac doanh nghiep la thanh viGn c6a cac tep doan (b i t ch ip cac giai han danh nghia d6i vai viec cho vay do quen bikt) cA truirc va sau cuac kh6ng hoing.

Tikp tuc tBi t ra cho cac c6ng ty chi nhanh 138 lam ch$m lai qua trinh tai ca c iu hoat deng tai cac doanh nghiep nay (Cho 1999). Nhu d8 n6i b tr&n, cac doanh nghiep kh6ng phAi la thanh vien c6a cac tGp doan, cac doanh nghiep vira va nhb gap rat nhibu kh6 kh5n trong viec xin vay. Sau c h g , nku cac doanh nghiep trong met t$p doan 138 nh$n duac tin dung th thanh vi&n t8i chinh, ch6ng kh6ng c6 dong ca d& tim cac ngubn tai chin11 khac (nhu phat hBnh trai phiku, c6 lam t5ng them s ~ r tgp trung tai chinh vao tay cac ng2n hang.

Vi vay, lam logng bat di cac m6i quan he sir h3u ch6o c6 vB nhu dang gia. Cuec kh6ng hoAng d8 tao di&u kien dgy nhanh qua trinh nay, biri vi thbng qua cac s u can thiep c6a minh vao cac ngAn hang bi pha sAn, chinh phli dB chi&m duac mot Iuang 1an tai sAn ng2n hang - dBc biet tai Han Q U ~ C , IndbnGsia va Thai Lan (bAng 4.8). Cach thirc ban ciic tai sAn nay la met v i n d& h&t sirc quan trong.

Cac ng2n hang nobc ngoai rb rang la met

ngubn v6n mai vai khA niing ki6m soat va qu in 19 tat hcm. CBc he th6ng ng2n hang tai D6ng A c6 t t 1e sir h8u nu& ngoai nhb nh6t trong chc khu vqc dang phat tri&n. Tai mat s6 .lan cac nu6c khac - Chile, Hunggari, Ba Lan - viec t5ng cubng s ~ r c6

met c6a cac ng2n hang nuac ngoai sau k h h g hohng d8 nu8i dubng sq phat tri&n tai chinh. Nhu vey, tgng cubng sb hau ;a quAn ly clia ngubi nuac ngoai trong he thang tai chinh la met trong nhi?ng bien ph8p trqc tikp nhat d& chi thien viec danh gia tin dung.

Tuy nhien, b8n cac ng2n hang cho ngubi nuac ngohi 18 mot qua trinh 12u dai. Thir nh i t , cac hb sa ban tai s i n cho nguai nuirc ngoai la h&t suc nghiem tlic va ph in Bnh cac qua trinh thuong luqng 1Au dai xung quanh viec ph2n cac thiet hai va 1qi nhuen t u cac bien phap giAi quy&t tai s6n khbng sinh lbi. Tai Han ~ u 6 c d8 c6 met ng2n hang duac b8n cho ngubi nuac ngoai, tuy nhi&n viec thucmg luang v& ng2n hang thir hai thi v3n tiAp tuc k6o dhi. d IndbnGsia, chi met vc ban duy nhht c6ng lien quan d&n viec tranh c8i ir rht nhi&u tip va nhi&u mirc do. Malaisia d5 kh6ng ban bht cu met ng2n hang nao cho ngubi nuirc ngoai cA. Thai Lan d5 g$t hai duac nhiku thanh cbng nhht tr&n phomg dien nay: ban ng2n hang d8 dugc ban va hai ng2n hang khac dang duac dem ban.

K6 ch n&u viec dem ban cho ngubi n~rac ngoai c6 t5ng En , thi su sb hau n~rac ngoai nay cfing sS!

BANG 4.8 S& hku chinh p h i d6i vui cac tai s i n trong he th6ng tai chinh & D6ng A, giGa n5m 1999

(Yo)

Chi sd Indin4sia Han Quik Malaisia Thai Lan

T i I6 cia tai s i n duuc c i t ra 23 Tq I6 tai s i n do cac t6 chuc quo'c doanh va quo'c

hiru hoa giir 55

Tq le tai s i n ngin hang do chinh ph; nirn giir 78 Tai s i n do chinh p h i nirn giir t r in GDP 79 Tai s i n do cac ngin hang nuuc ngoai n i rn gig 1 7b

a. Tai s in cira c i c cbng ty tai chinh dugc chuygn giao cho Cu quan Tai cu a'u tai chinh.

b. Bao gdm c i c ngsn hang lien doanh.

Nguhn: Claessens, Djankov va Klingebiel 199a; Bongini, Claessens vb Ferri 1999; So' lieu Ngdn hang ~ h 6 ' giai.

106 DGng A: Phuc hhi va phht tri&n

kh6ng lam thay d6i ca c iu sb hfiu ciia cac t6 chirc

tai chinh. S L ~ quan tAm ciia cac nha dhu tu nubc

ngoai c6 th6 giAm xu6ng sau mat vhi thuong vu d i u tiGn - cac t6 chirc nu6c ngoai c6 truy&n th6ng chi ch6 jr ttri cac c6ng ty va cac t8 chirc tai chinh c6 danh ti&ng vh c6 xu hu6ng kh6ng mu6n k& thira mat he thang chi nhanh rjing Ian. Th6m vao

d6, xu h u h g ch6ng lai sg thang trj ciia nubc ngoai ciing sE t5ng lGn n&u nhu quy&n sb hi3u nubc ngoai tiing 1Gn nhanh. Vi vey, viec tai t u

nhAn hoa cac ngAn hang bi can thiep va dang c6 ging d6 pha va cac m6i liGn he trubc khling

hoing vui s6 hi3u cac doanh nghiep kh8ng phii

chi bao ham viec ban chGng cho ngcrbi nuuc ngoii. Viec phiin tBn quy&n sb hi3u ngiin hang c6 th6

SE kh8ng dem lai cho cac ngAn hang he thing @am sat ch3t chE n&u nhu viec thqc hien cac quy

dlnh phong ngira kh6ng duac bio dim. vey, viec ban cac c6 phkn c6a cac ngiin hang b~ can thiep cho quhn chling ciing chua chic dB la mat

khh niing lqa chon c6 sirc sang d6i v6i cac c6 tai t u nhiin hoa. Mjit khA ning lqa chon khac la ban rjing rZii c6 phin nhung v8n khuy&n khich sq dai dien dua trGn phi ciia cac ch6 nhAn phiin tan trong viec giam sat hoi dbng quhn trj ng2n hang. Cac c8ng ty c6 kinh nghiem kinh doanh ngAn hang si2 dai dien cho s6 lbn CBC c6 d6ng trong qu6 trinh nay.

cu6i cung, nku cac ngAn hang bl chinh phli can thiep duac ban trb lai cho cac tap doan, thi chinh ph6 phAi c6 (c6 th& th8ng qua viec

diku chinh luet phap) gibi han m ~ c dji sb hQu clia mjit tep doan duy nhkt. Thay vho do, viec ban lai c6 th6 d~rac chia thanh nhi&u g6i nhb cho mat s6 luang 16n cac tap doan. Viec k&t hap cac phuang Bn trGn c6 th& lam logng dang k6 m i u sb hi3u gi3a cac top doan va cac t6 chirc tai chinh tm6c cujic khdng hohng.

Trong qua trinh chinh phd ban lai cac ngAn

hang bi can thiep cho cac nha d i u t u t u nhiin vA nuac ngoai, c in phAi quan tiim tai cac quy dinh nh im han ch& c6 phin ciia cac tep doan trong cBc t6 chirc tai chinh d& loai bb quy&n sb hilu ki&m soat cfia ch6ng. ThCr tq cda cac bien phap nay

cting nhu tinh khA thi chinh tri ciia chGng thay d6i the0 tbng nuac.

C6 18 cac chinh phd kh8ng n2n giAi quy&t cac v6n d& phirc tap trong cAi t6 sb h3u khi ma ho

dang ben v6i viec tai ca c iu tai chinh va doanh nghiep. Tuy vey, met s6 v6n d& 18 be phan hi3u ca c<ia qua trinh tai ca c iu vB kh6ng th6 tri ho5n d~ruc. Vi dp, cach thirc ti& hhnh tfii tu nhAn ho8 cAc ngiin hang bi chinh phfi can thiep si2 tac dong tiri cac ma hinh sb h3u.ThGm vao d6, mang luai

ciia cac quan he sb hiiu chko giiy Anh hubng lGn -

va c6 th6 lam them lai - viec ap dung cac giAi

phap ky thugt trong qua trinh tai ca c iu thi chinh va doanh nghiep. Vi du, n&u mjit ngAn hang thiku

van la met ch6 nu ca bAn cda met doanh nghiep c6 mirc na qua lirn trong cung mat tap doan, cac

cuec thuang luang tai ca cku v6i srx c6 m$t ciia bGn thir ba sE bj t6n thuang.

C6c m6i lien he va qu6 trinh ph6t trien thj tmhg v6n

Cac ngiin hang thang t r lTnh vqc m8i giai tai chinh tai D6ng A, mat nhiin t6 c6 th6 lh d5 g6p phin vao viec tao nGn cac riii ro he thang, v6i sq hien dien ciia m8 hinh quan he sir h3u chko. Su k&t hap gii3a cBc ng2n hang bi sirc Qp nang n& vai sq thi&u ving cac nguBn t8i tra thay th6 c6 1E d5 lam cho cujic khling hoAng sau d6 trb n2n t r im

trong han.

K6 tir cuac khiing hoAng, cac thj trubng v6n

d3 duac trao cho vai tro l6n han trong viec tai trq

cho cac doanh nghiep, trong khi cac ngAn hang

dang vet ljin d& tim lai ch8 dirng chiin. Viec phat t r i h cac thl trubng nay mat cach liiu dai c6 th6 h6 tra viec th6 ch& hoa cac m6i quan he thi chinh

trung thqc (viri s q dng ho cda cac ca quan danh gia tin dung doc lep), lam gi im vai trb ccia cac thuang vu dqa tr6n quen bi&t vh tao ra "chikc

banh xe dq trfi" dang bj thi&u khi phii duang

d i u vtri cuoc khdng hoAng ngiin hang tuang lai (Greenspan 1999).

Mot s6 luqng 16x1 cac nhAn t6 c6 th6 c6ng c6 thl tr~rbng c6 va trai phi&u do heu qu% c6a cuoc

CAi t6 cac ngln hang va cac c6ng ty 107

khhng hoAng, tuy nhi6n ch6ng phy thuac vao viec tai Trung vh D6ng Au. thgc hien chc chinh sach. N&U cac c6 g ing d& lam Duqc sq h8 tra c6a met khu vqc t u nh in dang loBng cac m6i quan he vai cac t$p doan cfia cac t6 biing n6, tjr 1e c6a cic doanh nghiep nha nuac chirc thi chinh thhnh c8ng, thi nhu chu d6i v6i cac ngubn thi chinh khhc sE t5ng l6n trong cac c6ng ty con ciia chc tep doan. Viec bAo ve t6t han quy&n 1qi cha cac c6 d6ng thi6u s6 va c i i thien tinh minh bach s6 ciing c6 ngubn thi trg cho cac c6 va trai Bbi vi t h im hut va na khu vqc c6ng dB tiing l2n khi qu8 trinh t5ng chi ti&u ngfin sach va tai ckp v6n ngan hang biing n6, thi trubng trai phi6u chinh ph6 c6 th6 duac dem 1Bm chuin cho cac dat phat hanh trai cha cAc doanh nghiep - truac cuac kh6ng hoing cac dqt phat hhnh nay it xhy ra tai D6ng A.

D6 tranh lam lech lac sq phat tri6n c6a t h ~ trubng trai va c6 phi&u, di&u quan trong la ph6i bAo d i m duqc r i n g cac chinh sach thu& kh6ng duac thi6n vi mot s6 lqa chon tai chinh ciia nhftng nguai cung chp vB cfia cac doanh nghiep. Tim cAch tranh cac nh$n thirc thi6n vi v& rlii ro cGng la met diku h6t stic quan trong. Trong thbi han n g h , viec bAo lBnh ti&n g6i dB lam can cfin nghi2ng v& phia cac ngfin hang. Cach thirc chinh phh han ch& viec bAo l2nh ti& glii c6ng khai vh nghm nghm cGng sZ, gay tac dong 16x1 sq phat tri6n clia thi trubng v6n phi ngAn hang. CLI&

ciing, cling c6 ngng lqc di&u ti&t trong qua trinh phat tri&n thi trubng v8n s u r b n&n h6t stic quan trong nku nhu ch6ng ta kh6ng mu8n cho chc thiet hai biri di&u ti6t lhng 160 l$p lai.

CuOc khdng hoeng vii Trung QIJ&

Tru6c cuac khfing hoAng Ddng A tuang d8i lfiu, Trung Qu6c d5 b i t dhu c i i t6 cac doanh nghiep qu8c doanh va cac t6 cht?c tai chinh c6 vhn d&. Cac doanh nghiep qubc doanh bi buoc phi% tham gia canh tranh, va g i n day nhht bi det du6i cac han ch& v& ngan sach. Cac ngan hang phi i t q chi t6 tli. ch8 dai dien cho ng2n sach thanh cac thqc th6 kinh doanh. Cac thay d6i nay d u ~ c thqc hien mat cach l$n luat; viec t u nh in hoa hhng loat duqc tranh n6, chh y&u 18 d6 tranh khbi cac s q d6 vTr nang nk nhu tai mot s6 n&n kinh t6 chuy&n d6i

trong t6ng shn phdm gi im xu6ng cbn 40% so vai 90% b hai thep k9 truirc. Tuy nhien, cac

doanh nghiep qu6c doanh v2n chi&m han 85% luang tin dung ngan hhng. Them vho d6, viec t i ip tuc tai ca chu chc doanh nghiep sB trb n6n kho kh5n hcm bbi vi n6 s " e k d&n viec sa thAi khohng 20 trieu ngubi lam c6ng cho doanh nghiep nha nu6c - trong mot nkn kinh t& ma tjr 1e ngubi t h i t nghiep b thanh thi dB dat t6i 8% va hang n5m c6 khoAng 10 trieu ngubi tham gia vao lqc luang lao dong m8i nam.

Cuac khling hohng trong khu vqc dB gi6p cho Trung ~ u 6 c xuc ti&n nhanh han nfta cac c6 ging nhkm khic phyc cac di6m y&u c6 tinh he thang. N6 dB n6u bet cac rhi ro c6a he thang diku ti6t v2 ki&m soat y&u k6m, c6a cac dong lqc sai lhm a'$t ra cho khu vqc sAn xu i t , va he thang IBnh dao doanh nghiep y&u k6m. Sq y&u a t c6a cac t$p doan chli y&u tai cac n&n kinh t& l i n can dB dat ra cac c iu hbi v& s c kh6n ngoan trong viec tuy6n truykn v& cac con dubng tuang t q cho cac doanh nghiep Trung Qu6c . Vg trign vqng gia nhap ~6 chirc Thuang mai ~ h 6 gi6i (WTO) dB lam n6i b$t 16n sq chn thi&t phAi chudn bi cho cac ngan hang Trung Qu6c ssn sang canh tranh v6i cac d8i thli nu6c ngoai sau hai ntim k6 tir ngay gia nhap (tai thai di&m nay cac n g i n hang nubc ngoai sZ, duac phep cung chp cac dich vy b ing dkng bAn te cho cac doanh nghiep Trung ~ u 6 c ) va lam cho cac quy djnh va he th6ng phap lust Trung Qu6c tuang thich h m v6i cac ti6u chu6n qu6c t6.

C5c di ih dk b/ tdn thumg v5 c5c diem mqnh sau cu& khirng hoeng

~ h h n 16x1 cac vhn d& vk tai chinh trong cac doanh nghiep clia Trung Qu6c d&u xu$t phat tir chinh qua trinh chuy&n d6i clia n6, m8c dh mat s6 16n cac di&m y&u @Ang v6i cAc di6m yku cha cac n&n kinh t i thi trubng lang gi&ng (Ngfin hhng ~ h & gi6i 1999a). Tuy nhibn, cac di&m khac nhau quan trong so \,ai cac n&n kinh t& thi trubng n6i tr6n d5

108 DBng A: Phuc h8i va phat tri&n

ki&m chh cuQc khiing hoHilg tai Trung Quac . nuirc vh tir thi trubng c8 18 khdng dang k6

Ccic ngcin hhng yku a. Do cach thirc hach toan khdng dang tin cey n6n rht kh6 c6 th& u6c luqng duqc tjr 1e nq khdng sinh lbi, tao ra n h ~ n g sq khac nhau lirn trong cac con s6 uirc tinh - vi du, JP Morgan (1999) u6c tinh t i l e nu khdng sinh ltri chikm kho6ng 40% tai thbi di6m giiia ngm 1999, met d i u cac con s6 chinh thuc thi thhp hun nhi&u (bBng 4.3). CBc ka ngng v& ng2n hhng kiim hun so v6i cac nubc l2n c$n. Cho t6i ten ni5m 1998 phkn 16n luqng tin dung ngan hhng van buqc cung chp the0 chi thi t i r chinh quy&n trung uang vh bja phumg thay vi duuc dua tr6n sq danh gia vk cac kh6 n5ng cho vay thuung mai.

~ i & u tikt tai clzinh vbn con y&u kkm. S u mb rong clia he th6ng thi chinh Trung Qu6c dian ra nhanh hun so viri clia he th6ng dihu ti&t vB gidm sat thi chinh. Dihu 66 th6 hien h&t sirc rlo rang khdng phii chi b6i viri cac ng2n hhng ma cbn d6i v6i cac t6 chirc thi chinh phi ng2n hang khac, nhu cac cdng ty b iu t u vh ujr thac - chung b5 kinh doanh met cach h&t sirc mao hi&m.

~ h t nk i iu cac c6ng ty phuc v u thz trubng trong nuuc kh6ng c6 khh. n&ng canh tranh. ~ h i & u tap doan lirn chu 9 vho bhu t u vB 60 161-1 hun 18 tinh hi@ qu6 vB khb n5ng sinh ltri. ~ h i n 16x1 cAc doanh nghiep vira vh lirn dang phhi chiu cac sirc iip t8i chinh lirn, vh mot phin lirn trong s6 nhy kinh doanh thua 18 trong n2m 1998. Thi&u phat va t5ng trubng ch$m trong n5m 1997 dEi lam t r i m trong th6m cac vhn b&. Cac doanh nghiep nhb, k& cB cac hap tac x5, cac xi nghiep huung trhn - van lh b9 phan n5ng bong nh i t trong khu vuc doanh nghigp Trung Qu6c k& t u khi chi t8 duqc b i t dhu hai th$p kjr truirc d2y- dang ggp nhihu kh6 khgn trong vi$c chuy6n minh thhnh cac doanh nghiep kinh doanh c6 hi@ quh. Chi mot ph in r i t nhb cAc doanh nghiep trong nuirc chju Bnh hubng cfia tinh hieu quA va tinh canh tranh b$c t r m g cho khu vqc xu i t khdu.

Tj la np doanh nghiep cao. ~8 phkn tir nhh

d i n b&n tjr 1e vay nq cao. Tjr 1e nu tr6n v6n trung binh 18 2:l cho cac doanh nghigp cdng nghiep vh nhh nuirc, 4:l cho cac doanh nghigp thumg mai. Mat cuoc khBo sat ni5m 1995 65 chi ra r i ng nq

vuut qua tai sAn trong 40% cac doanh nghiep phi tai chinh (Wu Jinglan 1998).

H6 thbng liinh dao vh qu&n 19 doanh nghigp yku khm. KhA ngng kinh doanh rht thi&u tai cac doanh nghiep lirn vh trach nhiem chli sb hiiu khdng buqc n6u ra mot cach rb rhng. ~ 6 n nuirc ngohi khdng th& la mot gihi phap tohn th& (m$c dtI n6 c6 th& b6ng mot vai trb quan trong) - chua tinh b&n cac y&u t6 dja chinh tri, n&n kinh tb la qua 16x1.

Ccic dong cu khuykn khich dang d q c thay d6i song cCng la dbi tupng d$ xem xkt lai. Mac dtI cac doanh nghiep dang phbi bucmg bhu viri cac han ch& ng2n sach ng$t nghho hun, nhung dong ccr khuykn khich d6i v6i cAc nhan vien vB ngutri quhn ly ng2n hang cfing nhu hhnh vi clia cac doanh nghiep va chinh quy&n bia phumg chi thay 68i met cach d i n din. Va bi&u 66 b5 tao ra cac thdng biep khdng rb rhng cho cac ng2n hang, vi du nhu, ngimg cho vay 68i viri cac khach hang mao hi&m, tuy nhi6n h8 tru t5ng chi ti6u ng2n sach nh8 nuirc bing viec tgng cubng cho vay dBi viri cac cdng trinh ha tkng cu sb hay 18 ngirng cho vay d6i viri cac doanh nghiep thua 16 nhung phhi quan t2m tiri 8n dinh xEi hoi.

Ccic thcich th2c quan trpng vBn dung con tbn tai. V& cac v in dh cu chu lirn nhu. vey, mot qua trinh chuy&n 68i ban d n g sB y6u ciu Trung Qu6c phhi chi thien tinh hinh he th6ng t8i chinh, s i p bat lai cac dong cu khuy&n khich the0 cac muc dich kinh doanh, vh pha vTr s q phu thuec cfia cac doanh nghiep nh8 nuirc thua 16 vao cac ng2n hang qu6c doanh. Tuy viiy, mot s6 bi&m khac biet quan trong gi3a Trung ~ u 6 c vh cac nuirc bi khling hohng b Ddng A Iam gihm cAc riti ro cfia mot cuoc khfing hoBng buqc diku khi6n tir b6n ngohi.

Chi td cac ngin hang va cac c6ng ty 109

Thir nhht, trai nguac lai vai c8c n&n kinh t& tren, Trung Qu6c c6 mot can c2n t8i chinh vai b&n ngoBi t6t va c6 s6 du trong h i u hbt thap kjr 1990. ~ i % t kiam (van) nuac ngoai phhn Ian duai dang d i u tu trqc tihp va cho vay dai han. Ngoai cac c8ng ty "c3a sd" vai nhi$m vu chinh la thu hut v6n tir b&n ngoai cho cac cdng ty noi dja, phkn 16x1 cac c6ng ty nai dia c6 rht it cAc m6n nu ngoai te hay na nu8c ngohi. Thir hai, Trung Qu6c duac cach ly mot cach tuang d6i vai s q m i t dn djnh trong thi khohn v6n. Dang ti&n b i n dia c6a nuac nay kh6ng th& chuy6n d8i duuc tr6n tai khohn v6n (vi dy nhu vay nuac ngoai va dbng v8n ng6n han bj han ch&), tao ra mot bo dem ch6ng lai c8c

dbng v6n gAy mat dn dinh ti? b6n ngoai. ~ & t quA 121 d q trt? ngoai te tuang dbi 1611 so v6i nu ng6n han vB chc dbng vbn, diku nay d6 lam cho chinh

sach t i gi8 cb dinh trb n6n dang tin cay han. Cu6i ciing, ra t nhi&u cac van d& tin khhc phuc

n i m trong mat khu vqc quhc doanh khep kin. Chinh ph6 la ngubi cho vay thuang mai, cho vay cac ng2n hang Ian nhht va la chii sb h13u c6a cac doanh nghiep qu6c doanh c6 vhn d&. Cac ngAn hang thuang mai chinh 6 Trung Qu6c thuac sb h3u nh8 nu&, di&u nay dB lam cho nhl3i.ng ngubi ghi ti&n th&m tin tubng vao khu vuc ngAn hang nay. Trang thai chuy6n d6i nay d% tao ra mot he th8ng ki6m soat thay t h i cho cAc van d& v i lu$t phap va dong ca8.

l'rong khi cAc nh2n t6 nay dB cuu Trung Qu8c ra khbi cuoc kh6ng hoing c t a khu v~rc, kh6ng hohng tai chinh thubng do cac y&u t6 khbng duac nh$n thdc truac mot cach dung d i n gay ra. Phuang thirc hach toan kh8ng dang tin c$y va he th6ng ki6m soat yAu kem tai cac t6 chirc thi chinh lam cho Trung Qu6c trb n6n d8 bi t6n t h u m g khi phhi d6i dku vai cac van d& c6 th& s8 xhu di met khi t5ng trubng kinh t i ch$m lai han n3a. Nhan ra tkm quan trong c6a vAn d& nay, cac nh8 chirc trach Trung Qu6c dang coi chi t6 t8i chinh 18 nhiem vv hang dku.

CAc cuQc di td tAi chinh kd tir khi khirng hohg

K& til n5m 1993, Chinh ph6 Trung Qu6c dB ti&n

hanh hhng loat cac bien phap chi td trong khu vqc tai chinh, bao g6m c5 viec ban hanh bo Lugt NgAn hang trung uang va Lust NgAn hang thuang mai vao n5m 1995. Lust NgAn hang thucmg mai dB hinh dung qua trinh chuy&n ddi cAc ngAn hang tir chc ca quan ngAn sach thanh cac ch6 th6 kinh doanh, dAp lai cac tin hi& thj truang, chju trach nhiem v& c8c thiet hai cca ch6ng, kh8ng phu thuac vao chinh ph6 trong vi$c phAn ph8i tin dung ma trGn thuc t& la s q s6ng cbn clia ch6ng.

Ha th6ng ki&m soat b&n trong c6a cac ngAn hang qu6c doanh duac tap trung hoh, cho phkp U$ ban Thubng trgc Thi chinh m6-i duac t h h h lap c6 quy&n

duac d& bat va b2i misn c8c can ba llanh dao cac chi nhhnh ng2n h h g qu6c doanh vh bho ve c8c ngAn hang khbi s;r can thiep c6a chinh quykn dja

phucmg. D6 pha b6 chc m6i lien h$ gii3a chinh quy&n dia phuong va c8c chi nhhnh ngAn hang trung ucmg, ngAn hang trung uong (NgAn hang NhAn d2n Trung Qu6c ) dB thanh lap chin v8n phbng d n g bing cach k&t hqp c6c chi nhanh cap tinh. Cac vgn ph'ong nay dB di vao hoat dong vao ngay 1 thang Gieng n8m 1999. Bo Tai chinh d a u a vho thvc hien ti6u chub k% tohn qu6c B a m6-i trong n i m 1998. CAc ti6u chub k6 toan khac c h ~ g dang duac 5p dung the0 mat bi&u thbi gian t8ng t6c.

Viac c6 don sach chc cdng ty d i u t u va ujr thac - mB phin Ian duac coi nhu 18 dB ph8 sHn tli. nhi&u n5m truac - dh duac th6c dAy trong n i m 1998 vhi viec d6ng c3a nhi&u cdng ty ndi ti&ng, bao gbm cH C6ng ty Ujr thac vh Dku t u qu8c t6 QuHng Ddng, c8ng ty d i u t u vB ujr that cho vay nu nubc ngohi Ian thu hai tai Trung Quhc . Hanh dong mao hi6m va duac n6i dAn nhi&u nay dB n6i I&n v8 van cac thay d6i ma trong d6 lu$t phap duac ap dung d6i v6i cac hoat dong n3a chinh thirc, 1Bm r6 c5c gi6i han chju trach nhiam doc lap, vh Bp chk cac han chA ng2n sach ngGt nghko, qua d6 thach thirc cic g i i thi%t truac day vb luat chui.

Trach nhiem ki&m soat thi trutmg v6n duac lam rlo va cilng c6 dubi ch6 quy&n c6a U i ban Di&u tiht Chirng khoan Trung Qu6c , mot ca quan mai duac thanh I$p d6 qu in Ijr nganh bAo hi&m. CBc thj trubng mua ban th ing duuc dqng len mat

1 10 D8ng A: Phuc hhi vB ph6t tri6n

cach rang r8i tai cac dia di&m khac nhau khbng trong mat khubn khd chinh thirc nao c i dB bj dbng ciia. Be Luet Chirng khoan bi ho5n lai nhibu lhn ciing dB duac thbng qua vho thang Mubi hai 1998 vB bao g6m mat djnh nghia rb rang vb cbc giao dich trong cuoc (giao djch ma ngubi tibn hanh c6 cac th6ng tin trong cuac, kh6ng duac c6ng bh). Ujr ban Di&u tibt Chirng khoan d5 ban hanh cac quy djnh mai nh im tiing cubng ap chb va biio ciio dhi vai cac c8ng ty trGn thi tnrbng chirng khoan, bao g6m c i bao cao tai s in , thay ddi trong c6 phin ciia cac c6 d6ng, k&t quh kinh doanh clia cac chi nhanh, tao ra mot buirc chuy6n bi&n miri p h t ~ hap vai cac tiGu chu6n qu6c tb.

Mot ch ging ban dku nhkm cling c6 ca sb v6n cho cac ng2n hang qu6c doanh d5 duac thuc hien v8o thang Tam 1998, ,v6i mot luqng ti&n vao khoing 32,5 t? USD ( k h o h g 3% GDP). Tuy nhien, db chi 18 mat phin nhb c6a luang ti&n chn thi&t trong tinh trang ph2n loai vh du phbng cho c8c khoin cho vay khbng sinh lai y&u kkm. Dhu niim 1998 chinh ph6 d5 ra thbng bao v& mot he th6ng ph2n loai tin dung dua trGn r6i ro, he th6ng nay chia cac mbn na thanh n5m loai nhu dZ duqc Ng2n hang Thanh toan qu6c t& (Bank of International Settlements) d& nghi. Mat chuang trinh thii nghiemd2i duac ti&n hanh tai mot tinh vao cu6i n5m 1998, va d5 cb cac k6 hoach d6 mb rang he thang nay.

Chinh ph6 d5 d& ra cac k6 hoach nhkm khkc phvc cac thiet hai trong he thang nghn hang (Zhang Chunlin 1999; Paulson va Wang Jun 1999), vh trong n5m 1998 d5 chip nhan cach tibp can ng2n hang tht - ng2n hang xku d6 lam sach he thhng ng2n hang. Vao thang Tu 1999 c6ng ty quin 19 tai s i n dhu tiGn, Cinda, duqc thanh lap cho Ng2n hang X2y dung Trung Qu6c , mot trong bhn ng2n hang thuang mai qu6c doanh 1611. Ba c8ng ty quin ly tai s i n khac viri s6 v6n la 10 tjr nhAn d2n te (1,2 tjr USD) d5 duac thanh lap vao thang Mubi 1999 d6 quin ly cac m6n na kh6ng sinh lbi c6a Ng2n hang Trung Qu6c. (Bank of China), Ng2n h8ng Nbng nghiep Trung Qu6c va NgAn h8ng Cbng thuang Trung Quhc . Nhiem vu

chinh c6a ch6ng 18 tim cach bio tkn gia tri c6a tai

s i n va tibn hanh mot luang lirn cic loai giao dich - bao gbm c i thu na, tai ca c iu nq, hohn chuy&n na - cd phibu, n i m giG cd phi6u tam thai, chirng khoan hoa tai s in , ban thi s i n va na cho cac nha dku t u trong va ngoai nluirc.

Cac bien phap giii quy&t t8i s i n x i u 18 ckn thibt n h m g phi i di khm viri chc bien phap tai ca c iu ng2n hang nghiem khic d& ng5n chan viec

phat sinh c8c thiet hai miri. N ~ U c8c ng2n hang

v?r na tibp tuc nhan ti&n giii vB k? luet tin dung bi lam ybu di bbi cac kjr v?ng v8o viec gi im na c6ng khai hay ngkm nghm, thi chi phi cu6i cung d6 tai ckp v6n cho cac ng2n hang s5 t5ng lGn dang k6. Chinh phii Trung Qu6c dang chip nhet cac kinh nghiem ciia cac nuac bi khling hoSlng 6 DGng A vh cac nubc khac v& cac phuang thirc phbng tranh cac mhi nguy hi6m nay. Phuang

phap hoan ddi nu - c8 phi&u dang duac chu y d6

n2ng cao khA n5ng sinh lai th8ng qua c8c chi phi thi chinh nhb. N ~ U kh8ng c6 cac n5ng luc tai

chinh d6i irng vh viri chc ca cku ha tkng clia cac doanh nghiep qu6c doanh thibu hi& qui , cach lam nay sB lam tiing thGm thiet hai ng2n sach va k6o dai tudi tho c6a cac doanh nghiep dang ra

phAi bj thanh 19 ho$c thu hep v8 tao ra r6i ro dao dirc trong cac doanh nghiep.

cA/ td doanh nghibp kg tir cu@ khdng h o h g

Chi td doanh nghiep tai Trung Qu6c la h&t sirc phirc tap (khung 4.7). Nhen thirc duqc di&u nay nen viec chi td doanh nghiep nh8 nuac d5 trb thanh trong tam cfia Hai nghi Trung uang Ding cgng s i n Trung Qu6c thang Chin 1999. Sq phat

tri6n clia cac s u kien chinh t.. d2y duac dua

trGn cac kinh nghiem c6a Trung Qu6c , tuy nhiGn

mot sh cac cii cach duqc ap det duiri con m$t h u h g v& cuoc khling hoing D8ng A.

Cfic doanh nghiep nha nuac duac trao cac quy&n t v quybt 16n han trong s i n xu&, thuang mai va dinh gia trong nhiing niim 1980, 1990. Luang vB tihn thu$ dia di6m d5 duqc t u do hoa thbng qua viec thi&t l$p cac thj tmang nh2n c8ng va dja 6,. BAo hc ciing duac gi im dkn th6ng qua

Chi t6 chc nggn hhng vh chc cdng ty 11 1

s q canh tranh t5ng d i n t~ phia cac doanh nghiep

t u nh2n va nuac ngoai. ~6 tra t h ng2n sach nha nuac ciing duac @ i m dhn (chi con han 1% GDP trong n5m 1998). Tuy nhi6n, cac ap lqc nay d5 lam t5ng thiet hai cho cac doanh nghiep nha nuac, ma cfic doanh nghiep nay- thi v3n tikp tuc duac t8i tra bbi cac ng2n hang qu6c doanh.

Sq thiku tikn bo trong cfic thi? nghiem c6ng ty hoa da lam chuy&n trong t2m sang mot cugc cAi t6 mang tinh ca bAn han la c i i t6 ca ciu sb hf?u clia cfic doanh nghiep nha nuac, vai nhu chu tim ra nh3ng ngubi chli sb hfiu cb n5ng lqc va cb dong l~ rc hon. Hien nay dang di2n ra mot cuoc tranh luan v& v in d& lga chon can bo quin ly, tikn luang vB cfic bien phap khuykn khich. ~ h i & u doanh nghiep qu6c doanh Ian dang cb dq djnh tham gia v8o thi trubng v6n qu6c tk vB nhiku

doanh nghiep dang ky vong tham gia vao thi trubng chirng khoan trong nuac (Zang Chunlin 1999). Cac doanh nghiep nha nubc d i n dhn duac

phep thu hut v8n tr6n thi trubng chirng khoan nhu la mot c6ng cu d& gi im t i 1e vay na (va t i 1e cho vay clia ng2n hang), dkng thbi ciing cho phep cfic c6 d6ng ki&m soat kkt q u i kinh doanh clia chung. Qua trinh t u nh2n hoa cac doanh nghiep qu6c doanh nhb, p h h lan do s q d& nghi clia chinh quy&n dia phuang, ciing dang b i t dhu t5ng t6c.

hit bai clia cac tap doan trong vung d5 lam t5ng th6m trong luang clia pha s i n n h ~ r la mot phuang phap chi t6 ca c iu doanh nghiep so vai sap nhap, nhu da duac k h h g dinh lai trong cfic nghi quykt duac dua ra tai hoi nghi trung uang vao thang Chin, dbng thbi ciing n6u bat vai tro clia lanh dao doanh nghiep trong viec phat tri6n thanh c6ng mot he th6ng doanh nghiep hien dai. Trong khi bAn chi t clia s q chuy&n d6i trong cac m6i quan he git?a cac doanh nghiep, chinh phli va he th6ng chinh tri khac so vai cac nuac khac b ch2u A, viec tach rbi chinh ph6 ra khbi cac chirc n5ng kinh doanh la muc dich ca b i n clia qua trinh ca c iu lai chinh phli duac khbi dhu vao n5m 1998. Tai cu6i n5m 1998 nhu t&t cA cac bg phan hanh chinh c6a chinh phli va clia dAng da duac chi thi phii c i t dirt cac m6i quan he a f i a ho vB cac doanh nghiep ma ho ki&m soat, cho du cac

tan du con lai clia cac m6i quan he nay c6 th& con

tkn tai thcm mot thbi gian naa. Viec ti&u trir tham nhting da phhn nao chiu

i n h h~rbng cugc khilng hoing ch2u A, gbm c& cac

sq kien chinh tri tai Ind6n6sia. Vao thang BAy 1998 Chli tlch Giang Trach D2n d5 kh%ng dinh lai thm quan trong clia viec d i u tranh ch6ng lai

cac tgi pham kinh tk nghi6m trong. kt q u i cac

cuoc ki&m toan 'clia nha nuac d5 duac th6ng bao c6ng khai han, ciing nhu vai cuoc ki&m toan 120.000 doanh nghiep nha nuac va cac ca quan chinh ph6 trong n5m 1998. C6ng viec di&u khi&n nha nuac ciing duqc xem xet ky luang. Mot b0

luat rnai v& viec chao va d i u thhu ciing b i t dhu c6 hieu lqc vao ngay 1 thang Gicng 2000. Tham nhiing va bu6n lau d?i d i n tai viec cac ca quan c6ng an, qu2n doi va cac ca quan an ninh khac bi

b i t buoc phAi t h bb cac tai s i n c6ng nghiep, tai chinh, thuang mai r i t dang k& clia chung. Va viec

lam trong sach mot loat cfic t6 ch6c va hoat dong

tai chinh d5 duac dzy nhanh, k& cA cfic c6 g ing ch6ng lai cac sai lhm tai chinh.

~ u 6 i chng, thm quan trong clia cac doanh nghiep vha va nhb trong vicc tao c6ng 5n viec lam va tinh m&m d&o dB duac c6ng nhan. Hikn phap Trung Qu6c dB duac sGa chf?a trong thang Ba 1999, d& dua lai cho cac doanh nghiep t u nh2n

mot dja vl cE?'.-.h trj, x5 hoi ngang bang vai cac doanh nghiep nha nuac, vB mot b6 luat rnai v& cac cdng ty ca nh2n (mot ngubi lam ch6) da duac ban hanh vao thang Tam 1999. Cac chinh quy&n $a phuang duac khuykn khich x2y dqng cac quy bAo lanh tin dung cho cac doanh nghiep vha va nhb, vB t i t cA chc ng2n hang qu6c doanh dku da duac chi thl phii thanh lap cac ban tin dung dac biet cho cac doanh nghiep nay. D2y cb th& la mot c2u t r i lbi the0 chi thj cho cfic m6i lo ngai v& tinh trang t h i t nghiep thhnh thi, tuy nhicn chn phAi bAo dAm r ing di&u d6 kh6ng d5n dkn mot mcrc t5ng kh8ng th& duy tri duac trong cac khoin nq clia cac chinh quy&n dja phuang.

C6ng cugc c i i t6 doanh nghiep tai Trung Qu6c bj han chk bbi nhf?ng tikn bg trong viec @hi quykt

cac m6i lo ngai xa hoi - d$c biet 18 lao dong thha trong c2c :!-.?nh nghiep va vai tro clia cac doanh

112 DGng A: Phuc hbi va phat t r i h

CBng ty mhy cdng cu ~ h 6 m D m g : d u chuyen thsnh c6ng cda mot doanh nghiep n h i nut%?

Cdng ty may cdng cy him Duong (SMTCL) la hinh rn2u cho

cac thach thOc c i i t6 cac doanh nghiep nha nudc. am d vung'

cdng nghigp 0dng B ~ C , vao n%m 1993 SMTCL c6 hdn 23 nghin

cdng nh5n s i n xuht cac may cdng cu lac hgu the0 cdng nghe

c i a thgp kj, 1960. CBng tac qu in trj t$p trung vao viec s i n xuit

the0 kk hoach chO khdng nham vao lgi nhu$n va cac cdng nh in

duuc hudng nhiku phuc Igi, t u nha h cho tdi djch vu y tk. Tuy

nhii'n, nhu la mot doanh nghiep quan trong trong khu vuc cdng

nghigp nbng c6t thuoc "vanh dai ri" c i a thanh ph6 ~ h 8 m Dubng,

n6 c6 mot lui thk quan trong la n i m tronglOO doanh nghiep, va

~ h 8 m Dubng n i m trong 10 thanh ph6, dugc quy hoach dudi k6

hoach chi t6 thb nghigm 10.000-1.000-100-10. La met d u an thh

nghiem, SMTCL trh thanh t5m di6m c i a cuec c i i cach doanh

nghigp nha nudc c i a chinh q u y ~ n dja phubng va la mot doanh

nghiep c h i yku duuc hudng IUi t u DU an C i i t6 cdng nghiep

~ h 8 m Duong do Ng in hang ~ h k gidi tai trg.

Du an chi t6 nay d5 dong cham tdi t i t c i rnoi khia canh hoat

dong, ca chu c i a SMTCL, bao gbm c i tai co c i u 16 chirc, thk

chbt v i cdng nghe. N%m 1994 SMTCL d5 dugc c i i t6 thanh cdng

ty trach nhiem h 3 ~ h w , va hai n%m sau dB tham gia vao thi

truung chOng khoan him Duong. SMTCL d5 nhanh chbng ti,

b6 cac tai shn mang tinh x5 hei va khdng hi& qu i . Tuy nhien,

vao cubi n5m 1995 d% xuit hien mot m8i de doa to Idn d6i vdi

cuoc c i i t6 khi met m6n ng ldn c i a met trong cac nha may c i a

SMTCL duuc phat hien, de doa k h i n%ng s6ng con tai chinh c i a

c i doanh nghiep. Trong met c8 gang h6 trg dikn hinh cho cac

cdng ty nha nudc dang tham gia thi di6m c i i t i , chinh quy&n dja

phirung dB tach nha may vay ng ra (cung vdi cac mon ng c i a

n6) va d$t nha may nay vao tinh trang pha sin.

Trong khi do, tai cb c i u he th6ng, thikt kk s i n ph&n va n ing

c i p cdng nghe van dugc tihp tuc trong mot cd gang bikn SMTCL

thanh mot doanh nghiep s5n xuit may cdng cu hien dai, c6 k h i

nang canh tranh. Tuy nhii'n, tinh hinh tai chinh c i a SMTCL van

tibp tuc x i u di, ph in anh finh trang thua cung tri'n thj trudng may

cdng cu qu6c t&, s u canh tranh quy&t liet t u cac ngubn nhgp

khau, s u chgm tr6 trong viec ti6p thu cdng nghe va cac v i n dk

dai d ing trong ch i t lugng va djch vu. Trong nh5ng n5m 1993-

1997, cac bao cao tai chinh cira SMTCL gidng nhu t i t c i cac

doanh nghiep nha nu8c khac tai Trung ~ u 6 c vdi doanh s6 ban

ra g i im , cac m6n nu ph i i tr? t%ng, tbn kho Idn hdn so vdi doanh

s6 hang n%m v i ng n g ~ n han tang the0 hinh xosn 6c d6 dap Ong

nhu c i u v8n luu deng. Cho tdi n%m 1997, vi tinh trang tai chinh

c i a cBng ty d5 trd nen khBng th6 giD vimg dugc, cac thay d6i Idn

trong chuong trinh d%u tu va tai co c i u tai chinh d i trh nen chn

thikt. M$c du luang cdng nh5n d i g i im xu6ng chi c6n 14.000

trong vong n i m n i m c i a cuec chi t6, SMTCL vsn chua co k h i

n5ng canh tranh trkn thj trudng qudc tk.

Vao n i m 1998, cdng ty d i huy deng thi'm v8n b ing cach

phat hanh thi'm c6 - trkn th/ trudng chOng khoan va cho

cac cdng nh5n. Chinh quy&n d/a phubng d i chuy&n mot m6n ng

dai han sang thanh c6 phiku. Met k6 hoach d5 dugc thdng qua

dk shdung 10 trigu USD tu ngubn c i a Ng in hang ~ h k gidi cho

d u an vao vigc tai dao tao va dkn bO thdi viec cho cdng nhin.

Hgp tac chat ch6 vdi nhau, chinh quy&n dja phuong, ban di&u

hanh doanh nghigp va Ng5n hang d5 tang them sirc 6p lei1 toan

be cac m$t hoat dong c i a SMTCL - nhhm c i i thien dang k6 cac

m6n ng ph i i t r i , tbn kho va qu in I9 ch i t Iugng, dbng thdi thirc

d6y tii'u thy cac s i n ph8m may cdng c" truyin thang song song

vdi viec phat tri6n cac mat hang mdi.

Cac n6 luc nay c6 vS? d i dem lai kkt quh. Tii'u thu s i n ph6m

tang 40% trong n i m 1998 va doanh thu c ing nhu Igi nhugn tikp

tuc tang Ii'n trong n5m 1999. Gidd5y, SMTCL thdng trj thj trudng

trong nuac b nhi&u mat hang. S u chuy6n d6i c i a SMTCL d5

dugc th6 hign rd qua cuoc ~ r i 6 n Ism may cdng cu qudc t& Trung

Q U ~ C thang Mudi 1999 tai BQC Kinh. SMTCL d5 trung bay b i y

cdng nghg mdi d&n dhu trong cugc canh tranh trong nudc va c6

mot ch6 dOng canh tranh tai cac thi trudng qu6c tk. C5c don d$t

hang thu duqc trong cuec trikn Ism ldn hon mot nba cac don d$t

hang cha n i m 1998. Luang cAu Idn nay mot 16n nDa lai tao ra

cac ap luc Ikn v6n I w dong, do cac k h i nang lua chon tai chinh

tusng d6i han ch6 va tj, lg ng ng in han con qua cao dk c6 thk

tikp tuc di vay. Cac quy djnh han chk viec thu hlit v8n tren thj

trudng chOng khoan c i a Trung Q U ~ C khdng cho phep SMTCL

phat hanh thkm c6 phiku trong thdi gian trudc mat. Khdng gi6ng

nhu cuec cOu tru lhn trudc c i a chinh quy&n d ~ a phuong, ban

qu in trj c i a SMTCL dugc thdng bao r ing hg c%n phi i t u tim l i y

g i i i phap. ~ h i i u bien phap d5 dugc dua ra, k& c i viec ban to8

nha tru sd chinh dk tang them v6n IUU deng.

Cac kinh nghigm cira SMTCL d5 minh hoa rB net cac thach

thOc ma cdng cuec chi t6 doanh nghiep nha nu& ph i i d6i d iu ,

dgc bigt la do ldn c i a cdng cuec tai cb c i u th6 ch i t v3 lao dong,

vai trb khdng ngdng thay d6i c i a chinh quy&n dja phuang, va vai

trb s6ng con c i a s u c h i dong c i a cac n h i qu in Ijl trong qua

t inh I i nh dao cdng cuec c2i t i . Tri'n phubng dien chinh sach,

cac kinh nghiem thu dugc d5 nCu bat nhu c i u ph i i cho phCp cac

doanh nghigp thanh cdng dugc huy dong vdn mot cach co hieu

q u i hbn va phhi c ing c6 mang Iudi an sinh x5 hoi d6 cho cac

cuoc c i i t6 doanh nghiep n h i nuuc c6 th6 sdng dong trd lai.

CAi t b cac ng5n h i n g v i c6c cbng ty 113

nghiep trong viec cung tip b io hi&m x5 hai, nhh trhn ma kh6ng g2y ra s v b i t binh trong d2n cu 6, bHo hi&m thht nghiep vB cac phhc lai xB hgi b i n dja dang 18 mot n8i lo khhc. ~ u 8 i c h g , vi$c khac. Trung Q U ~ C dB c6 nh3ng ti&n bg trong vi$c dua ra ch& do phdc lai xB hai, chi t6 luang huu, bho hi6m t h i t nghi$p va cac tra gidp c6 lien quan tai viec lam. Chinh phb dB nhgn thirc r i t r6 v& t i m quan t r ~ n g cfia 6n djnh x5 hai, kinh t& trong viec tikp tuc ti&n hanh c6ng cugc cAi t6 nay. Cuoc k h h g hoHng D6ng A dB nhkn manh s q cin thi&t phBi thikt l$p mat mang luai an sinh x5 hoi va cac c6ng cu d& gidp dCi cac hg gia dinh quAn 19 cAc rhi ro c6 lien quan d&n met n2n kinh t& thi trubng dang tikp tuc hai nhgp v6i nhn kinh t& toan chu.

Trong khi dB dat duac cac chi thi$n dang k&, Chinh phb Trung ~ u 8 c vHn cbn phHi ducmg dhu

vai r i t nhi&u thach thirc trong qua trinh thvc

hien chuang trinh cHi t6 vB chu6n bi s i n sang cho cac doanh nghi$p va cac t6 chirc thi chinh nha

nu& d8i pho vai s q canh tranh vh lijr lugt thi

trubng dang tang I&. Vi du, qua trinh tai cu c iu chat chE tai nhi&u doanh nghiep chinh d5 duac dv tinh tru6c th6ng qua viec hoan d6i nu-c6

bbi cac c6ng ty quit1 19 tai s i n mai duac lep ra. Gifim s6t vB ap ch& thVc hien c6ng cuoc tai ca c iu sE 18 mat thach thirc Ian. Thdc dgy qua trinh tai

ph2n ph6i mat c6ch co hieu quA quy&n sb h3u va ki6m soat doanh nglliep la mat thach thirc khAc, d$c biet la th6ng thubng viec ban mot c6ch canh tranh tai sAn cho cfic nha d i u tu chikn luac t u n h i n dang bi cim. Trong di&u ki$n nhu vey, nhu chu v& mot s8 luang dli Ian cac ca quan tai cu c iu

c6 th& sE han ch& qua trinh tai ca c iu I2u dai.

Tr6n phuung dien gi6m sa t va sb h3u, cac dong Iqc quAn Iy c$n doac cHi thi$n k& cA trong trubng hap d ing tang sHn la ngubi dua ra c6c quy6t djnh v& n h i n su. Viec ca c i u t8 chirc theo ki6u tep doan Ian rang ciing la mat m8i lo 1611,

dec biet trong trubng hap thi&u v ing th6ng tin

cho cac nhB d i u t u v3n dang cbn tuang d8i thi&u kinh nghiem tren thi trubng chirng kho6n. Tu

nh in ho6 cac hap tac xZ, cac xi nghiep huang

x iy dung ca ch&, chinh sach vh nkn viin hoa d6 tuyen truykn lam the0 lu$t phap va tri$t pha th6i quen bAo trq, b6p nan sE ngay cang trb nen

quan trong han.

1 .Tai cap van cho cac ngin hang si! xo5 di 6 hg su n i n long dk thuung Iuung lai cac y6u sach c i a ho d6i v6i cac cBng ty c6 mirc nu

qua Idn. Mot ng5n hang duuc tai cap v6n khBng hap Ij, c6 th6 si! bi

cac ca quan kikm soat d6ng cha nku thlj nhan r ing cac m6n cho vay ~6 gia trj nh6 hun gia trj kk toan cba n6 - am chi dkn su g i im

gia tri danh nghia ct?a cac yku sach. Cac ng in hang dUUc tai cap

vBn hap 19 khBng phi i d&i mst vdi cac v i n dk nay.

2. Cho tdi cu6i n5m 1999 chinh phli d5 cam kkt mot luung tikn

la 74 nghin t$ uBn dk tai ca c i u khu vuc tai chinh.

3.Xu (1999) mi6u t i cac dil l ieu va ph in tich. Mot mau "c in d6i"

chi bao gbm cac doanh nghiep co d5 lieu cho t i t c i cac n i m duuc

sh dung trong qua trinh phin tich. Claessens, Djankov va Klingebiel (1999a) phin tich cac do lieu tD cung mot ngu8n nhung

sh dung cac mau Idn hun va khbng c i n doi. Lui ich thu duuc thBng

qua dQ Idn clia mau co thk bi triet ti& do su khBng tuang irng clja cac cBng ty trong m5u.

4.phhn nay duuc lay ra ti, Claessens, Djankov va Klingebiel

(1 999b).

5 . MQt ngin hang co gia trj rong nh6 hun 0 si! mat k h i n ing thu hlit c8 dBng mdi tru khi chinh phb dua v6n cha c h h g 1Bn t6i thi6u

la b$ng 0. Cach tai cap v6n nhu thk khBng dem lai lui ich cho cac

c h i sd h h hay c h i nu ma chi tranh cac t i n that cho nhang nguui

g&i tikn, va khBng nhat thikt - mac dlj nhiku khi tin - can d i n viec

chinh phb mua met phan tai s i n cba ngin hang.

6. Phuung an tai cap v&n tai Thai Lan bao gbm mot bien phap

nhu vgy, song t i i cu cau nu doanh nghiep duuc rang buQc vdi su

tip phat v6n Bgc 2. Tuy nhign, nku ng in hang thiku van Bat 1 va

cho rang cac diku kien c i a chinh p h i dua ra dk duuc nhan v6n Bgc

1 la khBng hap d i n thi ho it c6 k h i n5ng nhgn duuc vBn B$c 2 (xem

khung 4.1).

7. Trong khoing gilia n5m 1999 tin dung ng in hang cho khu

vuc tu nhin g i im tai Malaisia va Thai Lan va g i im met cach dang

kk tai IndBn6sia. Tuy nhien, n6 lai duuc mb rQng tai Han Q U ~ C , tai

nudc nay tin dung ng in hang cho c i c doanh nghiep nh6 tang mot

cach nhanh ch6ng trong chin thang dhu clia n5m 1999.

8. Cljng met nh in t& nay am chi r ing c6 thk c6 cac su d6 ran

ndt trong cac bQ phan khac c i a he th6ng tai chinh, nui ma viec b i o

l2nh c6ng khai duuc coi nhu la kem manh mi!. Tuy nhikn, n&u tikn

g$ t5ng chgm trong cac b0 phan khac c6a he th6ng ng in hang

qu6c doanh thi viec bu d i p cac tBn th i t sB trb n6n kho khan hun

(xern Paulson va Wang Jun 1999)

Tai lieu tham khio

Bebchuk, Lucian A. 1988. "A N e w Approach to Corporate Reorganizations." H a r v a r d Latu Review 1 0 1 (February).

Bongini, Paola, Stijn Claessens, and Giovanni Ferri. 1999. "The Political Economy of Dealing with Bank Distress: Evidence in East Asia." Policy Research Working Paper 2265. World Bank, Washington, D.C.

Calomiris, Charles. 1997. T h e Postmodern Bank Safety Net: Lessons f rom Developed a n d Developing Economies. Washington, D.C.: AEI Press.

Cho, Yoon Je. 1999. "Korea's F inanc~al Restructuring: Steps Taken and Remaining Challenges." Paper prepared for ASEM R e g ~ o n a l Economist's Workshop: From Recovery to Sustainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Claessens Stiin, Simeon Djankov, and Leora Klapper. 1999. "Resolution of Corpora te Distress: Evidence from East Asia's Financial Crisis." Policy Research Working Paper 2133. World Bank, Washington, D.C.

Claessens, Stijn, Simeon Diankov, and Daniela Klingebiel. 1999a. "Financial Restructuring in East Asia: Halfway There?" Financial Sector Discussion Paper 3 . World Bank, Washington, D.C.

-. 1999b. " H o w to Accelerate Corporate and Financial Secror Restructuring in East Asla?" Public Policy for the Private Sector N o t e 200. World Bank, Washington, D.C.

Claessens Stijn, Simeon Djankov, and Larry H . P. Lang: 1999. " W h o Conrrols East Asian Corporations?" Policy Research Worklng Paper 2 0 5 4 . World Bank, Washington, D.C.

Claessens Srijn, Simeon Djankov, Joseph P .H. Fan, and Larry H.P . Lang. 1999. "Expropriation of Minority Shareholders." Policy Research Working Paper 2088. Wor ld Bank, Washington, D.C.

Crispin, Shawn W . 2 0 0 0 . "Capital Crunch." Far Eastern Economic Review, 1 7 February.

Greenspan, Alan. 1 9 9 9 . "Lessons from the Global Crisis." Remarks made to the World Bank Group and International Monetary Fund, 2 7 September, Washington, D.C.

Haggard, Stephan. 1 9 9 9 . "The Politics of Corporate and Financial Resrructuring: Korea, Thailand and Indonesia Compared ." University of California, San Diego.

Haggard, Stephan, Lee Chung, and blaxfield Sylvia, eds. 1993. T h e Politics of Finance in Development. Ithaca, N.Y.: Cornell University Press.

Hausch, Donald B., and 5. Ramachandran. 1 9 9 9 . "Bankruptcy Reorganization through Markets: Auction-based Creditor Ordering by Reducing Debts ( A C C O R D ) . " Policy Research Working Paper 2 2 3 0 . World Bank, Washington, D.C.

I M F (International Monetary Fund). 1999. "The Asia Crisis: Causes, Policy Responses, and Outcomes." IMF Working Paper 991138. Washington, D.C.

Johnson, Simon, Peter Boone, Alasdair Breach, and Eric Friedman. 1 9 9 8 . "Corpora te Governance in the East Asian Financial Crisis, 1997-98." Massachusens Institute of Technology, Cambridge, Mass.

J P b lorgan . 1999. Asian Financial Markets. Fourth q u a n e r .

Kawai, Masahiro. 1 9 9 7 . "Capital Flow Liberalization and Financial Market Opening in Asia-Pacific Countries." In Youn- Suk Kim, lppei Yamazawa, and Woo-Hee Park, eds., Economics of Trtad: Con/7ict a n d Cooperation a m o n g the United States, j a p a n a n d Korea. Seoul: Korea Institute for Economic Policy.

-. 2000. "Financial and Corporate Restructuring: Building lnstitutions and Resolution of the East AsiaqCrisis." World Bank, East Asia and the Pacific Regional Office, Washington, D.C.

Klingebiel, Daniela. 1999. "The Use of Asset Management Companies in the Resolution of Banking Crises: Cross-Country Experiences." Policy Research Working Paper 2284. World Bank, Washington, D.C.

La Porta, Rafael, Florencio Lopez-de-Silanes, and Andrei Shleifer. 1998. "Law and Finance." j o u r n a l of Political Economy 106: 1113-55.

La Porta, Rafael, Florencio Lopez-de-Silanes, Andrei Shleifer, a n d R o b e n Vishny. 1999. "Investor Protection: Origins, Consequences, Reform." Financial Sector Discussion Paper 1. World Bank, Washington, D.C.

Leechor, Chad. 1999. "Protecting Minority Shareholders in Closely Held Firms." Viewpoint Note 1 9 0 . Wor ld Bank, Washington, D.C.

O k u d a , Hidenobu. 1 9 9 9 . "Ths Financial Deregulation and the- Production Technology of Philippine Domestic Commercial Banks: Estimation of Cost Functions in the Period of 1990-1996." Paper prepared for ASEM Regional Economist's Workshop: From Recovery to Sustainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Paulson, J o Ann, and W a n g Jun . 1999. "Setting Priorities for Restructuring the Four Big State Banks in China." Background paper prepared for the People's Bank of China Workshop o n Bank Restructuring, Beijing.

Prowse, Stephen. 1998. "Corporate Governance: Emerging Issues and Lessons from East Asia." Paper prepared for the Responding to the Global Financial Crisis seminar a t the 1 9 9 8 Annual Meetings of the International monetary Fund and World Bank Group, 6-8 October, Washington, D.C.

Rajan, Raghuram, and Luigi Zingales. 1999. " T h e Politics of Financial Development." international Monetary F u n d Seminar Series (International) 44: 1-82.

Shleifer, Andrei, and Robert W. Vishny. 1997. "A Survey of Corporate Governance." j o u r n a l of Finance 5 2 (2) : 737-83.

W o r l d Bank. 1 9 9 9 a . China: W e a t h e r ~ n g the S t o r a a n d Learning the Lessons. East Asia and Pacific Region . Washington , D.C.

-. 1999b. Global Economic Prospects a n d the Developing Countries. Washington, D.C.

-. 1999c. Indonesia: From Crisis to Oppor tuni ty . East Asia and Pacific Region. Washington, D.C.

1999d. Philippines: T h e Challenge of Economic Recovery. East Asia a n d Pacific Region, Poverty Reduction and Economic Management Sector Unit. Washington, D.C.

W u Jinglan. 1998. Strategic Restructuring of the State Sector. Beijing: China Development Publishing House (in Chinese).

Xu, Colin. 1999. "Impacts of the East Asian Crisis o n Corporations: Shocks, lnstitutions and Their Interactions." World Bank, Washington, D.C.

Zhang Chunlln. 1999. "Corporate Sector in China: T h e Decline of State Ownership." World Bank, Washington, D.C.

Chi t6 cac ngAn hang va cac cBng ty 11 5

OAP ~R\IG CAC THACH THUC TRQNG C ~ N G TAC ~ N H DAO

Trong mot srf kien chrfa tifng co tai ch iu A, hdn 400 phong trao hanh dong d5 lien hdp

vdi nhau dgxem xet lrfdng ha sd cfia hang tra'm chinh tri gia trong qua khd va hien

tai. "Chung tbi khbng co i o trfdng r ing chung tbi co the" thay d& phong thai chinh tri

trong vong mot dem thbng qua viec loai bd h6i lo va tham nhiing", Choi Yol, mot trong

10 d6ng chfi qch cfia Lien minh Cbng d i n vi t6ng tuy& ccO 2000, phat bigu m6 drfdng

cho phong trao ch6ng tham nhiing. Cung vdi Lien minh cfia Choi la mot t6 chdc bn

hoa hdn, Lien minh cbng d i n vi cbng bang kinh t6. Sat canh vdi nhau, hai t6 chdc li6n

minh nay dai dien cho mot s6 lrfdng ldn cac t6 chdc qu& chung Idi ich khac, kg c i

cac t6 chdc hanh dong x i hoi, cac nghiep doan va cac t6 chdc ngh6 nghiep. Ho drf

dinh t6 chdc cac c 2 tri vao mot phong trao nhim g a hang chuc nghin brfu thi ip mau

vang cho cac chinh t[i gia bi coi la "khbng drfdc rfa chuong" dang tham gia tranh cg,

con cac chinh tri gia bi coi la dang "loai bd" thi nhen drfdc cac brfu thidp mau 66. "Tbi

tdp trung toan be sdc lrfc cho chi6n dich nay", Kim Si Yo1 crfdi toe to&, anh 12 mot

ngrfdi Iai xe ticxi d Seoul, anh noi r ing them chi anh con dong gdp ti6n cho chi& dich

nay. ~6 lrfdng cac muc ti& chinh t[i d& ndi /en r ing Han ~ u 6 c d i di xa tdi mdc nao kg

tif khi cuoc khfing hoing tai chinh na'm 1997 drfa ngrfdi l inh dao phe d6i Iep Kim Dea

Jung (Kim T6 Chung) /en n i m quy6n.

- Tap chi Kinh t6 ~ i & n Dbng, 17 thang Hai 2000, tr.20

L ieu DBng A co th6 duy tri duqc mirc dij phuc hbi nsng dong v8 dat duqc cac muc ti& kinh tk, x5 hiji dai han hay khbng, di&u do s Q h u thuijc

nhiku v8o viec cac nubc n8y sG duqc 15nh dao tat t6i mirc dij nao. CBng tac quin tri di&u h8nh trong viing dang t r i i qua nh3ng s q thay d8i to 16n d6 thich irng v6i nh3ng gi6i han v& nguhn lqc m6i v8 y6u c iu v& tinh th in trach

nhiem ng8y c8ng tgng. Cac chinh phG phii ducmg d i u v6i cac thach thirc d6

cung chp cac djch vy t8t han vai chi phi thhp han

va cho ph6p cac c8ng d2n tham gia nhi&u han ni3a vao cac c8ng viec c8ng cang.

Cac n8 luc d6 x2y d9ng met chinh phh c6 hieu

quA va c6 trach nhi$m han duac phat ra tI3 ba ngubn ca bHn. Thir nh6t la cac han ch& ng2n sach b i t n g u h trqc tiap tii cuac kh6ng hoHng -nq c8ng cang t5ng dang k& d5 si&t chet cac chi ti6u cbng

cang d6ng v8o 16c cuec khhng hoAng b i t buec cac chinh phh phAi nhan them trach nhiem m6i

trong viec bHo ve cac nh6m c6 thu nhap thhp.

Qua trinh toBn c iu hoa la n g u h ap luc thir hai dbi hbi phHi chi t6 c8ng tac l5nh dao. PhAi dhi dhu vai cuec canh tranh toan ciu, cac chinh phh

trong vhng phhi bAo dAm r ing cac chinh sach diku ti&t c8ng ceng cac hoat dong kinh t& ca bHn - nhu x2y dung ha t i ng ca sb hay khu vqc tai chinh

- phhi c6 khH n5ng dat duqc cac thanh tqu thm ca th& giiri. Chinh ph6 cfing phhi tao ra duac cac di&u kien chn thi&t cho viec cung tip met cach cb

hi$u quH cac dich vu y tb va giao duc co thm quan trong s6ng cbn d6i vai khH n5ng canh tranh cfia ngu6n nh2n lujc trong vung trong tuang lai.

~ ~ u h n dong luc thir ba c6a cbng cuac c5i t6 l5nh dao 18 cac bi&n chuy&n kinh t& xB hei vB

chinh tri. Be m$t lu6n thay d6i clia c8c xB hei

ch2u A - th8ng qua sy ph2n b8 d2n s6, db thi 1108, giao duc va thu nhap - d2 dinh nghia lai cac muc tiGu ma cac c8ng d2n dbi hbi ti? chinh ph6. CAc cu d2n thuac t i ng lap trung, gia han va d6 thi hoa

han - dirng mat cach chbng chGnh han k6 tI3 khi khfing hoHng - d2 lan ti&ng han vk cac y6u sach v& mot loat cac chinh sach va dich vu c6ng ccng, nhu cac chi tieu m6i cho mat mang luai an sinh xB hai. Cac y6u sach trGn d5 duac dua ra trong mat b6i cAnh chinh t n hoan toan khac cha chfi nghia da nguy6n reng r2i han vB cac phuang tien truybn thbng tich cuc han va duac lien thbng toan chu. Cac chinh phh mai, d2n chli va c6 trach nhiem

han, d5 dua ra cac nhu chu t i t y&u dhi viri tinh trung thqc va n5ng lqc lam viec t6t han c6a cac c6ng chirc nha nuac .

Cac chinh phli tai D8ng A ,cb th6 d6i ph6 nhu th& nao v6i cac sirc kp c h h g chit , phirc tap vh

buirc vao giai doan phuc hai kinh t& v i phat tri6n

x5 hai ban vt?ng? C2u trH lbi nkm trong mat khu vuc c8ng cang miri viri cac vai trb khi6m t8n han cho cac chinh phfi va met cach tikp can dB duac

hien dai h6a d6i vai vai trb quAn tri cha chinh ph6 - met cAch ngin gon la mat he thhng lBnh dao mai c6 kh5 n5ng dap irng mat cach c6 hi@ quA

cac diku kien trong va ngoai nuirc dang thay d6i nhanh ch6ng. Chu,ang nay sG the0 d6u vbt c6a cac dong lqc chinh lam thay ddi c6ng tac l2nh dao,

phac thHo ra cac tac dong c6a ch6ng dbi viri cac t6 chirc cbng cang va d& xuht cac lai giHi dap cho cac chinh phli.

Cac s13c 6p do cuoc khfing hosng tao ra Ien tai chinh c6ng

Cuac kh6ng hoHng d5 tao nGn cac sirc ep ng2n sach mai 12n chinh phh thbng qua cac dibu chinh

kinh tb vi mb vB thbng qua cac m6n na lirn lien

quan tai cuoc khling hoHng c6 he th8ng trong khu vuc tai chinh va phi tai chinh.

Th5m hyt ng5n sach I h h m

Cuec kh6ng hoAng d2 lam t5ng th2m hut ng2n sach. Met ph$n la he quH t i t y&u c6a thu nhap giHm di bbi vi thu& thu nhap, thu& gia tri gia t%ng, thub nhap kh8u thu duac gi5m di. Va kh6ng gi6ng nhu cac cugc suy thoai kin11 tb nhe han trong qua khir, chi tieu chinh phfi d2 kh8ng th6 diku chinh the0 duac met cach nhanh ch6ng. Chi tiGu chinh ph6 cho nhap khdu t%ng len cung vai s u mht gia c6a d6ng ti&n, va di&u nay cting chi cb th& c2n d6i duac phhn nao th6ng qua viec giAm luang nh+p khzu.

ThGm vao db, s y mht gia d6ng ti&n d5 tao ra cac t6n thht trong bHng c2n d6i c6a chinh ph6, va ganh neng 15i (theo dhng nai te) phAi trH cho cac

m6n na nu6c ngoai dB tang E n han 30% (mirc do m i t gia dbng tikn danh nghya). ~ u 6 i cling, khi ma muc do ngng n& cfia cuec khfing hoHng dB trb n6n r b a n g , ph in 1an cac chinh ph6 d5 tang mirc do chi ti$u d& kich thich n&n kinh t&. ~ & t quh la, can

can ngan sach tai n8m nuac bi kh6ng hoAng la Indbnssia, Hhn Quhc, Malaisia, Thai Lan vB Philippin dB chuy&n sang chi& huang thAm hut mat cach nhanh ch6ng (hinh 5.1). Cac tac dong gay ra bbi kh6ng hoing nay s"ed8i chiku mot khi nkn kinh t6 b i t dhu phuc hhi. Tuy nhGn, chling d& lai dkng sau met h$u quA bao g6m na cbng cijng vh mirc chi tiGu cao.

Can can cha khu vLrc cbng cong tai Trung Qubc ciing xhu di, m$c dil khbng c6 cac di2n bi&n phirc tap clia khling hoHng va s q mht gi8 dbng tikn. Ngay truac cuac kh6ng hoHng, chinh phi1 d5 co y dinh xoa bb mirc do tham hut ngan sach tucmg d6i Ichizm t6n la 2%. Tuy nhizn, vai tinh hinh xuht khdu cba Trung Quhc xhu di - mat phhn 18 do cuoc khiing hoHng - va xu h u h g thi6u phat (chuang I), chinh phli d5 lo ngai r i ng tim cach xoa bb thhm hut ngAn sfich s"e2m chgm tHng trubng lai 6 mirc do qua lan. ~ & t quH la chinh phi1 d5 bb rai myc tizu t q chon ciia minh la can d6i ngan sach vio cuai n5m 1997rva ban hanh met g6i lcich thich ngAn sach dang k&. Khi ma g6i nay chi dat duac mot phin cac k i t quA mong muhn,

chinh phi1 lai ban hanh nhihu han nf?a trong nHm 1998 vh 1999.

Tai cd &u tZii chinh vZi cac rnon nq k60 the0

Chi-phi ciia cbng cuac t8i ca chu t i i chinh va ciia cac m6n na kko the0 19 nguyzn nhAn thir hai d3n d6n cHng th ing nguhn lcc cbng cong. Trong qua trinh khiing hoHng nhi&u chinh phii d2 can thiep d& bHo ve nhi?ng ngubi giri ti& va cac nha d i u t u (chuang 4). K& ti3 n8m 1996 tj. le na cbng ccng so viri GDP tHng han g i p 3 l i n tai Indbnksia, Han Quhc v9 Thai Lan, ding thbi cfing t8ng manh tai Malaisia. Chi phi tai tip van la thii pham chinh (bHng 5.1).

Chi phi ng2n sach tuang lai tich luy lai trzn cac bAng can dhi khu vqc cbng sE phg thugc vao viec thikt k6 cac phuang an tai chp v6n va s q thanh c6ng ciia chinh phli trong viec phuc hbi chc tai s6n tcr tay cac chli na trong qua trinh tai ca chu vB pha sAn. CAc chi phi tuang lai ciing phu thuec vao gia tri cfia c8 p h i n do chinh phli n i m gif? trong cac ngAn hang duqc tai tip v6n

- - -.-- Ngdn sach dC rai vao tinh trang thdm hut

% cda GDP 3

Indbnksia Han QUBC Malaisia Philippin Thai Lan Trung Q U ~ C Viet Nam

Ghi chi: So' lieu nirn 1999 la dl! tinh. Ngudn: ~8 lieu Ngln hang Th6 gidi.

DBp irng cBc thach thirc trong cdng thc lSinh dao 11 9

N q cdng cQng 1996-1 999 (% cia GDP)

Qu6c gia

Chi phi tai c2p v6n Cac khoa'n chi

Tinh phi them dugc 1996 1997 1998" 1999 1996- 1999 d6n nay du tinh

Indbnksia

Ng trong nudc

Ng nudc ngoai

LSilGDP

Han Qu6c

Ng trong nudc

Ng nudc ngoai

LSiIGDP

Malaisia

Ng trong nudc

Ng nudc ngoai

L5iIG D P

Philippin

Ng trong nudc

Ng nudc ngoai

L5iIG D P

Thai Lan

Ng trong nudc

Ng nudc ngoai

L5ilG DP

Trung ~ u d c ~

Ng trong nudc

Ng nudc ngoai LBilG D P

Ghi ch~j : Cac nam 6 tren la nam tai khoa cho Ind6nBsia (1 thang T u l 30 thang Ba) va Thai Lan (1 thang Mubi 130 thang Chin) va nam theo ljch d6i v6i

Trung Q U ~ C , Han Quo'c, Malaisia, Philippin.

a. D u doan.

b. D u kie'n.

c. Bao g6m 2,1% GDP t r i lai cho trai phie'u liBn quan t6i tai cap v6n.

d. Chi co nu qu6c gia.

Ngu6n: ~6 lieu va tinh loan cGa nhAn vien NgAn hang The giai va IMF; Claessens, Djankov va Klingebiel 1999.

ciing nhu khi nao chung duqc ban lai cho khu lTnh vqc x2y dqng dubng sa va di$n lqc d& tao ra

vvc tu nh2n. nh3ng trach nhi$m m6i cho khu vvc c6ng. Danh

S v b io l5nh nghm ngim d8i v6i khu vvc tai gia bang s6 do 16n c6a cac mbn nq nay la hkt sirc

chinh kh6ng phi i la cac mbn nq keo the0 duy khb kh&n, mot phin b&i vi chung thubng lien

n h i t tren b ing c2n d8i clia chinh phli nhu la kkt quan dkn cac hqp dbng ki&u "nh$n hay tr& tikn"

quA c6a cuoc khling ho&ng. Cac mbn nq keo the0 ma cbn bbi vi cac t6 chirc thqc hien chirc ngng

do cac hap dbng duqc chinh phli bio l5nh trong mua ban c6ng - n h ~ r Ca quan q u i n 19 s i n xu i t

dien lqc Thai Lan - v8n cbn dang thuung luqng 2% GDP. Nhu v$y sq phuc hbi c6a cac hoat dong v6i cac nha s i n xuht doc lap v& viec ph2n chia thiet hai.

V6i chi phi tai cAp v6n va cac m6n nq m6i

khac, ti&n t r i 15i d5 chi&m mot phin l6n han r i t nhi&u trong thu nh$p so vui trubc cuoc kh6ng

hoing. Cac khoin t r i 1% nay nam vao khoing t h 15% tai Thai Lan va Han Qu6c cho t6i 30% tai Inddnesia va Philippin (hinh 5.2). V6i cac khoin t r i 1% noi dia duqc dq tinh sle t5ng ghp d6i vao

n5m 2000, ti&n t r i 15i c6 th6 sE nghn t6i qua ncra thu nhap clia InddnGsia vh Philippin. Tai thai cqc b6n kia, tjr 1e ti&n t r i 1% c6a Trung Qu6c lai

tuang dhi nhb. Mgc dh thu nh$p sB tZng 1Gn khi n&n kinh t& phuc hhi trb lai, chi tiGu cfing sE t5ng 1611. PhAn 16n cac nu6c d5 giim chi ti& thqc t& vho giao dyc va y t& khoAng 10% bing chch gi3 mirc do t5ng luang dubi mirc lam phat (chumg 6). Tuy nhiGn, cac yeu ciu v& ti&n luang cubi chng cting sB dgy chi ti& x5 hoi En. Trong mot vai n5m t6i, chi tiGu sB phii t5ng t u m g 3ng v6i ganh ngng t r i nq. ~ i & u d6 co ngh'ia rang, ben canh cac

viec khac, chinh phfi c in phii hoat dong hi& q u i han d6 c6 th& bbo d i m duuc mirc do djch vu.

~ i b u chinh tai chinh la chn thikt ?

CBc nu6c trong khu m c bu6c vao cuoc kh6ng hoing v6i mirc do nq thip. Vi vgy, mgc dh mirc nu

sau cuac khling hoing la cao n h ~ m g kh6ng phii la kh6ng xii 1y ndi. Tuy vay, chc chinh ph6 sle phii niing cac chn c2n c5n b5n len chi d& gif? duqc mirc

do nu 6n djnh. Vi du, n6u nhu Thai Lan dat duuc tjr 1e t5ng trubng bing v6i 12i suht thqc trong vbng met v8i n5m t6i, nubc nay ciing ST! phii xoa bb khoin m i t c2n dBi 4,8% gifia thu nhgp va cac khoin chi tieu khdng lien quan t6i 1% - co ngh'ia la, giAm mirc do th2m hut c5n b i n t6i mirc bing khdng - d& tranh khbi lam t5ng nu c6ng cgng

(bing 5.2). Vi can c2n cZn b i n thhp c6a Thai Lan trong

n5m 1999 d5 bi i n h hubng n$ng n& bbi cuoc khfing hoing, can c2n c5n b in duuc di&u chinh

chu kjr clia n~rbc nay trb nen cao hcrn - vho khoing

kinh t& c6 1le sE gi im b6t sq di&u chinh chn thiht khoing mot n6a. Tai cac nubc bi kh6ng hoing

kh&, n&u tjr 1e t5ng trubng ngang bing v6i l5i su i t thqc, cac can can c5n b i n chn phii duuc t5ng lZn vao khoing tir 0,5% GDP tai Malaisia cho t6i 2,096 tai HAn Qu6c v& Thai Lan, n&u tinh d&n cfic

tac dong clia k h i nZng phuc hbi thu nhep - va nhi&u hun n&u cac nu6c nay muhn giim nu.

Cac Bp Iqc ,trong nllCrc va toen &u d6i hi% thay d6i trong chinh phG

Tru6c cuoc khfing hoing, cac chinh ph6 b D6ng A tumg dbi nhb x6t theo mirc thu nhep c6a ch6ng, ngoai t rh cac nu6c nhb phu thuec vao vien trq (hinh 5.3). Quy m6 nhb d2 cho phkp m&m dB0 trong viec phiin ph6i nguhn lqc trong cac n5m diu c6a qua trinh t5ng trubng vB rlo rang 18 d5 d6ng g6p vao nh3ng n5m t5ng truhng "kjr dieu".

Cac dong lgc toan chu

Toan CALI hoa, s q rong 16n cila cac dong luc thi trubng vh nhfrng thay d8i kinh t6 x5 hiji dang lam thay d8i ch6ng. Cac yGu ciu m6i, 121-1 d8i han duqc d$t ra cho cac chinh phfi trGn ba l'inh vqc. Thir nhht, c6 nhi&u dbi hbi yGu c iu chinh phli phii tang c~rbng chi tiGu cho mot mang lu6i an sinh xB hai ling he mot thj trubng lao dong thanh thi m&m di30 han (chucmg 6). Trong thbi kjr suy thoai, cac chinh phci voi v2 nhao ngn lZn cac

chtrung trinh viec lam, chuang trinh ha tkng ca sb n8ng thdn, cac quy x3 hoi va chc ca chi$ h6 trq thu nhiip. Tuy nhien, k& cA khi n&n kinh t& dang phuc hhi, chinh phri cfing phAi csn nhic cac chuang trinh thubng xuyGn d& bio ve nh2n c6ng trong n&n kinh t6 thi trubng.

Thir hai, cac chinh ph6 dang bi dbi hbi ph i i g a o duc cdng dZin trong mot thbi dai ma kid11 thirc la chia khoa clia t5ng trubng. Thir ba, cac nubc canh tranh trGn thi trubng toan chu c in cac hAi chng, he thang giao th6ng van t i i c6 hieu q u i vB ha t i ng ca sb thanh thi t6t. Nhu vey, cac yGu

Ddp irng cdc thdch thirc trong cang tAc l5nh dao 121

fHph.5.2.F-- . -"Ii- - . = .-.. , . . - . - --

. . . - -

Cac kho6n trh I i i l6n han cac nguon thu tt i thue

IndBnksia Han Qu6c Malaisia Philippin Thai Lan Trung Qu6c

~gu&: S6 lieu Ngin hang The" gitn'.

cAu cGng t5ng li5n dbi viri chinh quy&n tai cac d6 thj bbi vi cac d8 thj ckn phAi canh tranh d& tao ra cac viec lam mai. Bbi vey chinh phli buoc phhi trb nen chli dong h m trong vi$c diku ph6i cac dq

an phat tri6n ha tkng ca sb. Trong khi c6ng vi$c di&u phbi nay kh6ng nhht thikt phhi th6ng qua cac vgn bAn phap lust trqc tikp (d$c biet la tai cac

CQc can c i n ccr bin, 1994-1999

("A)

Eli& chinh QU& gia Trung binh Du ki in the0 chu k p

1994- 1996 1999 1999

Ind6nbsia 1 ,O -1 ,I -1 ,O Han Qu6c 0 3 -2,6 -2,2 Malaisia 4,O -2,3 -0,6 Philippin 4,1 1,7 1,8 Thai Lan 1 2 -4,8 -2,2

Trung Qu6c -1 ,O -2,5 -2,4

a. Xem phdn chu thich cho bidu 6 cudi chuang v& djnh nghia c ia can c8n

duac di6u chinh theo chu kjl.

~gudn: Tinh toan c ia nhin vi&n Ngln hang Th6 gilri.

nuac c6 thj truang 1an va phat tri&n), n6 doi hbi

mot he th8ng diku ti&t va lap k6 hoach tbt han.

Cic dong lvc trong nu&

Trong qua trinh ngubi d i n D6ng A trb nen giau

c6 han, gih hcm vh thhnh thj hoa h m , ho yeu c i u

tir chinh phli cac tien nghi c6ng c(ing, djch vv tbt

han va mat m6i truang trong sach hcm. Vai vi$c

ngay cang nhiku nguai d i n ch2u A s8ng b chc khu

vqc thanh ph6, vi du, cac khoAn chi tieu c6ng cgng

cho m6i tnrang sE t5ng 161-1'. K& quA la mot loat cac chumg trinh, vai viec chi nhiku tikn han nii.a,

sE duac ra dai d& giam sa t ch i t luqng kh8ng khi,

tieu chu6n ch i t dht, d& quhn 19 nan pha rbng va

8 nhi8m ngubn nuac. Cac khoin dku t u c8ng ceng

cung sle trb ni5n ckn thi&t d6i vai v$ sinh djch t8,

ngu& cung tip nuirc va cac h$ th6ng giao th6ng

c6ng ceng kh6ng g iy 8 nhi8m m6i truang. Hien

nay, chi ti& cho m8i truang trong khu vqc la kha t h i p (Ngin hang ~ h k giiri 1996).

CBc nhu c i u v& vi$c chi tieu nhiku han cho he th6ng lucmg huu va y tk cGng.dang duqc thuc d6y

122 DGng A: Phuc hbi va p h a t tri&n

Truac k h h g hohng, cac ngn kinh t i i ~ 6 n g A la nhb xet v6 mGc thu nhgp, 1989-1998

Log ti& dGng chinh phi finh fheo % c ia GDP

' Papua Niu Ghind Ph~gi +

+ ** Malaisia

ViBt Narn IndBnQsia

~gudn: Sd lieu Ng2n hang ~ h & giiri.

3 4 Log thu th4p d i u ngu6i

bbi mot xEi hgi chiiu A dang nghy mot gih hun. Diin cu trong khu vuc dang gia di, bbi vi tudi tho

trung binh cao h m tai thbi di&m sinh ra vh t i 1$

ng~rbi trBn 60 tudi nhiiu Ien (Heller 1997; Bos vh c8c t8c gih khac 1994). Trong nh3ng n8m 1990- 2030 t i I$ ng~rbi tren 60 tudi tai Singapo sB t8ng len hon g6p 3 lkn (tir 8,5% t6i 29,4 %) vh sS! t8ng gi!ip 3 lhn tai Thai Lan ( tu 6% len 18%). Tai c8c nutrc D6ng Nam A khac tjr 1$ n8y sE t9ng 16n hun gi!ip d6i. Tinh hinh tai Trung ~ u 6 c ciing tuung t q nhu vey (Ngan hang ~ h & gitri 1997a).

~ h n ~ ltrp ngubi cao tudi thubng c6 thu nhep

cao hun vh do d6 dbi hbi nhi&u hun tir h$ thang y t& c6ng cong. Nh3ng ngubi cao tudi ciing c6 xu

hutrng phhi chiu nhi&u Anh hubng hun ti? c8c v6n d& m6i trubng, diku n8y ciing g6p phhn vho c8c b$nh kinh niBn kh6ng l iy nhu ung thu, cAc benh tim mach, c8c benh tCim th in (Heller 1997, tr.5) - 1hm tBng c8c yBu chu vk dich vv y t&. Them vho d6, c8c ph8t trien vk khoa hoc ky thugt c6 th& lhm tiing dun gi8 cfia bHo hi6m y t&. Va bbi vi phy ni3

sang liiu.hun nam gitri nen c8c nhu chu v& thi

chinh cha ho llic tu6i gia ciing d8ng duqc quan

tiim mot cAch d$c biet. Sq chn thi&t cfia mot h$ th6ng Iuung huu, bho hiem y tk h8n hap gifia c6ng

cong va tu nhCin dang trb nBn tip bach hon (Asher va Heij 1999). Gihi ph8p hieu quii cho cac

yeu chu nay dbi hbi c8c th6 chk c6ng ceng manh mE, ngin shch nhh nutrc l h , vh cAc con dubng

sang tao d& khu vqc tu nhiin c6 th& tham gia vao csc linh vqc ma s u c6 met c6a chinh phfi trb nen kh6ng chn thikt.

C8c di&u chinh tren sle phhi duuc thqc hi$n trong met b6i chnh ma c8c dbi hbi v& mot chinh phi1 c6 trAch nhicm va c6 hi& quh hun dang ding cao. Ba muoi niim thinh vuqng cSa D6ng A dB di kkm v6i s g ra dbi cSa mot t i ng ltrp trung luu duac dho tao tat va dang keu gho dbi hbi c8c dich

VIJ t6t hon trong chc l7nh v~rc nhu gi8o ~ I J C vh y tk, vh sg tham gia tich cgc hun cSa quhn chling vho quA trinh ra quybt djnh ciing nhu vtri mot tinh thhn trAch nhi$m c6ng cgng cao hon. Nghy chng nhiku cu diin D6ng A s6ng 6 c8c d6 thi hun, vh nhi&u thhnh ph6 trong sb nhy b ghn th6 d6 vB dang dbi hbi ti&ng n6i chinh t n mtri. Quhn 19 c,8c

dong lqc nhy d6 truykn bA mot phumg thirc lanh

D6p irng c8c thach thuc trong c6ng tac l5nh dao 123

dao t6t h m dbi hbi phHi c6 nh3ng khbi xubng m6i

d6 quHn 19 chc cu quan c8ng tong.

chuy6n djch the0 xu hU&g ma c h

~ h i k u nubc Dbng A dE trHi nghicm s q thay d6i

chinh tri quan trong trong nhiimg niim 1990 v6i s q chuy&n sang chk do da nguy6n v& met chinh tri

(Diamond va Plattner 1998). Cac xu hubng nay dE duqc c6ng c6 bbi nhi3ng m6i li6n he toan cbu, g8m c& viec tBng cubng th6ng tin va ti6u chudn ho8 nhu cbu d6i vdi mot loat cac sHn phdm sHn

xuht, kinh doanh djch vu, cach sang va gia trj. Chinh viec kkt hqp cac xu hubng toan c iu nay v6i cugc k h h g h o h g trong khu vqc d5 tao n6n thay d6i v& chinh tri. CBc ch& do chinh t r j dB thay d6i

b Ind6n6sia, HBn Q U ~ C , Philippin vB Thai Lan. Them chi ch Trung Q U ~ C dubng nhn d2 xuht hien sq tq do ho8 v& chinh tri b mot chirng mqc n8o d6.

Tq do hoa v& chinh trl dB triing hqp vbi nh3ng ti in be tohn chu trong llnh vqc truy&n th6ng, v6i nhi3ng sirc ep nh im lam cho qua trinh ra quy&t

d/nh minh bach hun.Hoat dong th6ng tin dai

chung t q do hon va chc lu8ng th6ng tin ngay cang tiing dla tao di&u kien cho cbng dan hi&u bikt

nhiku h m va c6 th6 tham gia vao c5c hoat dong chinh trl va quHn 19 c6ng ceng t6t hun. T~ niim 1980 dkn 1996 sh luqng doc giH ciia biio chi hhng ngay t5ng lGn mat cach dang k6 trong toBn khu vqc (ngoai trli. Viet Nam). Nh3ng cbi mb v& chinh trl g i n d8y b Ind6nSsia vB Thai Lan d8 di kkm v6i s q tang l6n mot cach r"oet cac hoat dong bao chi, xkt ch v& kh6i luung phat hhnh vh tinh doc l$p v&

met bi6n tgp. Tuy nhiSn, tq do b6o chi chi thqc s q c6 khi ma cac phuong tien truy&n thbng duqc

phap lu$t bHo ve va hoat dang doc lep khbng chju Hnh hubng cila nh3ng quy&n lgi duqc bHo dAm b i t di b i t dich. Cac nu6c DBng A van dang phhi duung dhu v6i nh3ng thach thirc 16n d& dat duqc c8c y6u chu d6.

Them chi trong nh3ng pham'vi hep hun thi cac luBng th6ng tin ciing ngay cang gia tBng thbng qua nhfi.ng t i in ba ky thugt vB th6ng tin

nhn mang Internet. Dii dang b mirc r i t t h i p so vdi cac nu6c phat tri&n nhu My, Ha Lan thi viec

k i t nhi Internet b cac nubc D6ng A d5 tgng l6n

Viec SL; dung Internet t ing vot

May chi Intemet/l0.000 ngum, 1998

1 ' 2 0 0 1 * % l ing t ~ h g may ch6 Internet/lO.000 ngum, 1994-1998

~ g u 6 n : so' lieu Nghn hang he' g ia .

124 D8ng A: Phuc h8i v B phht tri6n

mat cach dang k& ( h i n h 5.4). Va bbi v i s6 lieu

t r o n g hinh nhy c h i th& hien nhi3ng k&t n6i I n t e r n e t t r q c ti&p, n 6 n t r o n g t h q c th I n t e r n e t

phat tri&n h a n rht nhiku, t h d n g q u a cac q u a n ca

p h 6 I n t e r n e t v a cac hinh th i rc tikp cen I n t e r n e t

k h a c cf ia cA cgng ding.

Cac chi s6 c i a c6ng tac qusn I9 c6 hieu q u i

CAc t 6 chirc cdng cgng ta i cAc n u u c D d n g A ddB tht rc thi rht tat, t r uuc cugc k h G n g hoAng, met s6

c h ~ c n 5 n g c h i n h nho quAn 19 kinh t& vi md, t 5 n g

cobng ci3ng nghiep h o 8 hoCrng v& x u h t khgu, xoa

d 6 i giAm ngheo (khung 5.1). Nhung cuoc kh6ng h o h n g dEi bQc 16 nh3ng thiku sot n g h i 6 m t r o n g

t r ong h o a t dong c6a khu v q c kinh t i n h a nubc.

Kau fmann , K r a a y va Zoido-Lobaton (1999b) d u a

r a nh3ng ch i sb t6ng hap d a n h g i a cach quAn ly t r o n g khu v q c niim 1997-1998 d q a t r 6 n viec k i t

h a p nhi3ng q u a n di&m vk quAn 19 do hang chpc ca

q u a n d a n h g ia r G i r o t h u a n g m a i , cac t 6 chirc

qubc t i , cfic t 6 chirc phi c h i n h ph6 d u a ra2.

Cac quan didrn v6 I5nh dqo tnfdc cu@c khfing hoing cho ddn nay

Truuc CUQC khing hoang, cac th6 chk cdng cong va cdng

tac Ianh dao duuc coi la d5 tao ra cac kkt qua kinh tk hkt

suc an tuung va mot mirc t ing trubng cao tai cac nudc

Ddng A kj, dieu (Ngin hang ~ h k giui 1993). Tuy nhien, k6 ti, cuec khing hoing, cac danh gia v& cdng tac I inh dao

tai 06ng A khdng d@c t6t nhu vgy. Cac qua tilnh s i p dgt doanh nghiep giaa chinh p h i va t ing 16p thuung l m kinh

tk duqc coi la nguyen nhin c i a cac hanh vi thien vi c i a

chinh p h i trong viec ch6ng da cho cac cdng ty va cac

ng in hang bi thi t bai. Cac chaebol (tgp doan) tai Han

Qubc v i c i c cu quan chinh ph i lam trung gian quy& lui

cho chung duuc m6 t i nhu la ch i nghia be phai khdng co

k h i n ing hoat dong. Va cac Idi buQc toi tham nhilng d i

sinh sdi n i y nb nhanh. Cai gi da gay ra sq thay d6i trong cach danh gia vk cbng tac ISnh dao tai Odng A?

Theo nhu cach suy nghi thdng thuung, cac nha kv tn

duuc dao tao t6t s6 ban hanh cac chinh sach r6 rang va c6 th6 doan truuc dugc c&n thikt d6 duy t i tang truhng cb

gia trj. Cb ba cu cau th6 c h i dquc cho la dang hoat dong.

Met nhbm cac nha kjl trj duuc dao tao t&t, dugc cach ly v i

mat chinh trj (hogc dugc b i o ve duui cac chk do dugc sq i n g hQ c i a qu in doi) - gidi quan chuc kinh tk - duuc thanh

I$p mot cach cdng khai d6 ban hanh va quan I9 cac chinh sach. Cac chinh p h i Ddng A (dac biet la Han Qubc va

Malaisia) d% duuc coi la cb cac cdng chdc hanh chinh

chuykn nghiep cb k h i n ing va trong sach, duuc tuy6n lua

va quin Iy theo cac nguyen t ic , quy djnh canh tranh, dua

tren k h i ning va hoat dong vdi mot hieu q u i tuung d6i

cao. Va cac hoi d6ng tu v i n d i cung tip mot giao dien

giaa chinh p h i va x5 hoi; giao dien nay cho phep t ing 1dp

thuung luu kinh t i co tikng nbi trong cac chinh sach va

b i o d im tinh 6n d/nh va tinh cb th6 dq doan dugc trong

mdi truung chinh sach va kinh tk v i md (Campos va Root 1 996).

Tuy nhien, ba nguy6n Iy nay c i a su kjl dieu Odng A

khdng tioan toan chinh xac. Cac nha kv trj khdng dUUc

cach ly hoan toan kh6i cac i n h hudng chinh trj va i n h

hubng c i a su b i o tru. Cac hoat dong d i n chinh ph i i chju

dung cac khiim khuykt - su tu dQng d i bat va th im nien

cdng tac dZ di iu khiin mot s& hoat dong d i n chinh tai

Han QU&C, Malaisia d i dua c i n d&i s i c toc vao qua tilnh

tuy6n cdng chdc, cac ca hei tim ra khe hh d i lam h6ng

tinh trung I$p va thanh tich c i a cac cdng chdc tai

Inddnesia va su da dhu chinh trj hogc d6' d&u khdng chinh

thirc dd? dugc hgp phap hoa trong nganh d i n chinh tai

Philippin. Ngay tai n h k g nui ma nganh d i n chinh chu

trong tdi ning Iqc, thi chung c ing tap trung vao viec chap

hanh t&t cac quy djnh hbn la via kkt q u i va nhiet tinh.

cubi cung, uu di6m c i a cac hQi ding thgn trong clrng

dUuc danh gia qua cao. Cac hei ding nay tao tikng noi

cho cac nha hoach djnh chinh sach thuung IUU va nhu vgy

c6 th6 d% tao ra cac dong luc d6 tim kikm cac kE hh v i

tham nhing. Va trong khi cac nhbm thuung luu co quykn

lui cb th6 chuy6n t i i cac v i n dk c i a mot s& nhin v$t quan

trong va tao nen su nhi t tri cho cac chinh sach cca chinh

phi, chung khdng th6 thay thk cac th6 chk chinh tri hup

phap, rong lun.

Dap irng cac thach thirc trong cdng tac lhnh dao 125

~ i & g no1 va tinh th in trach nhlern

Thai Lan

I Mianma ' ~ i e t Nam

~ 6 t i n chinh tr/ va bao luc

I Han ~ u 6 c

I I

Log PPP GDP the0 ddu ngudi Log PPP GDP the0 diu ngucif

Hleu qu i c i a chinh p h i Ganh nbng quy ch6

dxtrdylia

Log PPP GDP the0 ddu ngudi Log PPP GDP the0 diu ngucif

Thuc hien phap luQt Khdng cb tham nhiing

Log PPP GDP the0 ddu n g h

I Log PPP GDP theo ddu ngudi

Ghichlj: Twc Y dai dign cho to'ng 12 chi so'dUUc chugn hoa tr6n cung mot he thdng chia do. OUhg thing d h g do m6i nudc la cic gia tri ci, the"c3a he tho'ng 16nh dao nu& do. T$ Ig 90% la xac suit c6a he thdng linh dao roi vao cac gia trj vling. PPP: ngang gia sirc mua. Ngudn: Kaufrnann, Kraay va Zoido - Lobaton 1999b.

Nhi?ng quan di&m nay duac tep hap thanh sau loai chi s6 16x1: tikng n6i qukn ch6ng vh tinh thkn

trach nhiem, sq b i t 6n vk chinh tri vB bao lqc, tinh hieu quH clia nhh nu&, ganh nang quy chk, thqc hhnh phap luet va (khbng c6) nan tham nhiing (hinh 5.5).

Mac dii viec danh gia cach qu6n ly mot cach

chinh xbc la kh6 khan, nhong k&t qu6 xip hang

clia c8c nubc Dbng A la trung binh the0 ti6u

chuin qu6c tk. Han ~ u 6 c vB Malaisia la hai nu6c nkm trong s6 mot phhn ba cac nuac d i n dku

trong khi Indbn6sia va Mianma b trong nh6m

mot phhn ba cac nu6c dirng cu6i chng. Trung Qu6c, Thai Lan, va Philippin rai v8o nhbm b gii?a. ~ h u vey, ch i t luang cha cac ca quan, t6

chirc tai mot qu6c gia hohn toan toang irng v6i

trinh do phat tri&n clia qu6c gia db.

Trong phhn lirn c8c trobng hap, k%t quH danh

gi8 v& cac nuuc Dbng A toang xirng vbi n h m g gi doac chb dai tir mirc thu nhep the0 dhu ngubi clia

ch6ng.Chi c6 Indbn6sia 18 c6 cac k&t quA t h i p han

so v6i cac nu6c c6 mirc thu nhep binh quhn dhu ngubi tuang tq. Du6i Anh sang clia chc kkt qu6

nay, khb ma c6 th& tin duac la bht cir cach nhin

nao trong hai cach nhin cqc doan v& cac nha nu6c

Dbng A 18 hap 19. Khi nhin lai chling ta thiy ring, nh3ng lbi khen k6m am hi&u v& cac th& chk

cfia chinh phli dfi doac phbng dai l6n. Tuy nhihn, nhi?ng ph6 phan sau cuec khling hohng r ing "ch5 nghia tu. bAn b& ding" tai Dbng A doc hai han so

v6i tai c8c khu vqc khac c6 chng mot mirc do thu

nhep ciing khbng k6m phhn l$ch lac.

D6i v6i mot s6 chi s6 v& lfinh dao, c5c nu6c

DGng A dfi lam t6t han so v6i cac chi s6 khac, nku

xet v& cac linh vqc trong thm d& ti&n hanh chi

cach. Vi dq, £)bngA c6 v& nho lam t6t h m nhfing

gi ma mirc thu nhep tr6n dhu ngobi clia nb dB dq doan tr6n phoang di$n mirc 68 hi$n quH cfia chinh phli, ganh neng quy ch&, va viec tuhn thli

phap lu$t (trir IndbnGsia). Khu vqc nay khbng

duac danh gia cao tr6n phuang di$n tinh t h i n

trach nhiem va tikng n6i clia quhn ch6ng trong

quh trinh ra quykt djnhva ljch s~ tham nhiing

clia n6 ciing chi b mirc trung binh. Nhu vey cac

chinh phli v in cbn nhiku ch6 d& c6i ti&n.

C6 the lam gi d6 di tikn d c the chk c6ng Mng?

~ h i & u boac di cb th& duac tikn hhnh d& cAng c6 cac th& ch& c6ng cgng tai Dbng A. CAc chinh phli

cb th& b6 tri lai vi tri clia minh, ti&n hanh chc diku chinh thi chinh d& c6 th& 1Bm duac nhiku h m v6i it nguhn lqc h m , d i m nhen cac vai trb mai vB chuy&n giao cac vai trb cii va phhn tan thu nhep, chi ti6u va cac djch vu cho cac chinh quy&n dja phuang. Cac ng&n lqc cbng tang, v& met tai

chinh va con ngobi, cb th6 duac quin 19 mot cach c6 hi& qy6 h m . Tinh thhn trach nhi$m va ch6ng tham nhiing ciing cb th& chi thien duuc.

~6 tri lqi vi tri cba chinh phb

~ i & u chl'nh ngcin scich: Zhm duqc nhi&u h a v& it ngubn Irtt. h a . Them chi k& c6 khi n&n kinh t&

dang phuc hki trb lai, b6n nuirc bi khling ho6ng

neng nk n h i t - Indbndsia, Malaisia, Hhn Qugc,

Thai Lan- cb 1le sle phhi tang thuk, gi6m chi ti6u

hoac la c6 hai ma chi dli d& gifi mirc na khbng

d6i. Cac di&u chinh chn thikt c6 th& tir 1-3% clia

GDP. Cac no6c khac c6 mirc do tang trubng chem han ciing c6 th& phai ti&n hanh cat diku chinh.

Mirc do clia cac diku chinh thqc tk phy thucc vao

cac khoAng tr6ng chinh sach mong mu6n d& quin

19 cac rlii ro trong t u m g lai (xem du6i day) va vao

kkt quh hoat dong c6a n&n kinh tk.

Mec du cac di&u chinh nhu vey la c6 th& qu6n

19 duuc va kh6 thi v& met chinh tri, song viec thqc hien chling tr6 n6n kh6 kh5n han do s q t5ng vot

trong cac kho6n chi ti6u d& tr6 lfii, vii di&u nay si3 tao ra cac sirc 6p l6n chi ti6u b&i vi ti&n luang chung t5ng nhanh han mirc lam ph8t. Ng2n sach

chat chi3 ciing dbi hbi chinh phli phii quAn 1y tai chinh va nh2n lqc mot cach cdn then h m d& bAo

d i m tikn luang va lao dong sii tao ra cac djch vv

t6t nh i t c6 th& c6.

Dap irng cac thach thirc trong cbng t6c 15nh dao 127

Cung vai cac giai han mai duac d8t ra d6i vai

chi ti6u cbng cgng, canh tranh toan c iu dang nghy mot cang th ing va y6u chu cbng khai ngay

cang tang t h cac cbng dan doi duac tham gia vao

qua trinh ra quykt djnh, cac djch vy cbng cong; cac he th6ng hanh chinh cbng trong khu vqc phii

xem xkt lai cac gi thikt ca bhn vk cac nhiem vy

ma chinh phii phii d i m nhon vB cach thirc d6

hohn thhnh chung t6t nh i t .

Cac uai tro mbi cria chinlz phri ua khu uuc tu,

nlztin. Cuec khiing hoing dFi thuc d i y nhanh sq

qua dbi ciia nhh nuac Dbng A ki6u cii. Cac chinh

phli dong cac vai tro nhb han trong viec phan ph6i

cac ngubn 1u.c thbng qua cac kk hoacll va cac bien

phap khuykn khich va n h a g sq bio lFinh cbng

khai vh ngim ngim. Viec trqc tikp tham gia vao

s i n xu i t thbng qua cac doanh nghiep nha nuac

ciing bikn m i t d i n d in . Trong khi do chinh phu b

t i t c i moi nai d&u phhi ganh vac nhiem vc bio ve

cac t i ng lap cb thu nhop t h i p va tang cuang diku

tikt vh ki6m soat cac trung gian tai chinh. Cac th6

chk cSng cong ciing sE dong vai tro tich cgc han trong viec ap chk canh tranh, bio ve mbi truang, vB bAo d i m thikt lop cac nhan t6 ca b i n cin thikt

d6 canh tranh toan cku - giao dyc, ha t i ng ca sir,

cac thhnh ph6 duac quin 19 t6t.

Tuy nhien vai tro c6a nha nuac trong viec cung tip cac djch vu cbng cgng s h g a y cang trb n6n hgp vh gian tikp han. Trong khi chinh phh chuy6n

nhuang d i n dhn cac trach nhiem cung tip djch vg mot cach trqc tikp thi khu vqc t u nhan cin

phi i duac cbng nhon nhu la mot ngubn tai chinh

va canh tranh thay thk cho cac djch vy duac cung tip cbng cong hien nay.

Lam nhc bat cac trach nhiem s i n xu&t Lcia

chinh phli sE tao r a cac ca hoi s 6 dung viec t u nhan hoa d6 lam tang tinh hieu quB va quin ly

t6t hcm cac thi s i n vB na clia chinh phli. d cac

nuac bj khling hoing, cuec khhng hoAng tai chinh

d5 lam cho chinh ph6 trb thanh chli nhan cfia r i t nhiku tai s in . Ban cac tai s i n nay met cach

nhanh chong, co hieu q u i va canh tranh co th6

bio tbn duac cac gia t r j clia tai s i n va lam tang

tjrle thu hbi chc khoin d i u t u ciia chinh phii dubi

dang tai s i n ngan hang khbng sinh lai. Th6m vao do, chinh phli co th6 dung cach nay d6 lam giim mirc na, g i m tikn t r i 1% vB bh d i p cac chi ti6u

kh6n tip. Tuy nhi6n, t u nhan hoa khbng phii la phuang

thu6c ch3a bach benh. Tu nhan hoa mot thi s i n

dang hoat dong t6t co th6 khbng lam tang cac lai

ich xFi hoi. Ban cac tai s i n ma lai tao ra doc quykn

t u nhan thi sG mang dkn cac tac dong co hai, nhu

b Chi16 trong nh3ng nam 1970 (Hachette va

Luders 1993). Tuy nhi6n, viec tim ra cac hoat dong trong khu vu.c cbng - cac hoat dong nay co

th6 dem lai hieu q u i cao hcm trong khu vqc t u

nhan, ban hanh cac quy djnh vB quy t i c hap ly

cho canh tranh va t6 chirc viec ban cac tai s i n nay

mot cach canh tranh cb th6 tao ra cac ngubn mai,

cii thien b ing can d6i clia chinh phii.

Tai t i t c i cac nuac Dbng A duang nhu co met

khoing tr6ng kha lan cho viec huy dong v6n t h t u

nhan hoa. Tai Thai Lan @a tr j kk toan ciia tai s i n

rong trong cac doanh nghiep nha nuac (tai chinh

va phi tai chinh) la 743 tjr bat (20 trieu USD) trong nam 1998, tucmg duang vai mot p l~kn tu: ciia na nuac ngoai. Tuong t q nhu voy, b Trung

Q U ~ C , chin11 phli duac cho la ki6m soat khoAng

900 doanh nghiep tr6n thj truang chting khoan co

v6n thj truang la 3 nghin tjr nhan dan te (360 tjr USD). Chinh phli cung cb mot luang c6 phiku clia cac cbng ty khbng co t6n tr6n thl truang chting

khoan vai g a t r j khoAng 2 , l nghin tjr nhan dan te (250 tjr USD). ~ k u chinh phli ban mot n6a c6 p h h ciia n6 trong cac cbng ty tr6n thj truang

chirng khoan thi sE thu vk duac 1 nghin tjr nhan dan te (120 tjr USI?), " xmg ducmg v6i 75% cac

mon na khbng sinh lai truac nam 1996 clia khu

vgc tai chinh.

Plztin quy&n boa. Phan quykn chi ti6u chinh

phli va quykn thu thu i cho cac chinh quykn dja phucmg co th6 lam tang duac ti&ng noi clia cac cbng dan, tinh t h i n trach nhiem cbng cgng va

cung tip djch vu. Tuy nhi6n, d6 lam duac nhu

voy, viec phan tan hoa c in phi i duac lop kk hoach


mot cach hap ly, va thqc hien tat. Ckn phii thi&t

lap duac tinh th in trach nhiem tai cac dja phuang, n&u khbng thi cac chinh quy&n dja

phuang si5 dbng cac nguhn t8i chinh thu duqc v8o

cac muc dich khbng dung. Tu.ang tq nhu vay, thu nhap va chi ti2u ciing can phii duac ciin d6i met

cach tho; dang, n&u khbng phiin quykn hoa c6 th&

si5 lam @Am sut chit luang djch vu. cuai c h g ,

cac chinh quy&n dja phuang phii the0 du6i mot

chinh sach tai khoa c6 trach nhiem, n&u kh6ng

thi cac b i t 6n v& kinh t6 v? mb si5 xui t hien thbng qua thAm hut tai chinh t6ng cong cao han hoec la

chinh phG sE phii ciru tra cho cac chinh quy&n dla

phuang am y&u. PhAn quy&n hoa dang xui t hien tai nhiku nai

b Dbng A. Tuy nhisn, trir tai Philippin va Trung

&u&, quy&n t q tri that sq cfia cac dia phuang v8n cbn bi han chi. Tai Indbn6sia vB Philippin, dai dien chinh trj la mot tinh chit ca b in clia

phAn quy&n - quykn lqc chinh tri d.2 duac chuy6n djch d& giii quy6t cac y2u cau clia dja phuang v& quy&n tq trj, c6 15 si5 lam tang tinh 6n djnh chinh

trj. Tai Thai Lan phAn quy&n hoa dang duac the0

du6i nham ci i thien djch vu cbng cong va tang tinh hi$u q u i tai khoa. Tai Trung Q U ~ C , met sk luang ian cac cbng chirc nha nu&c lam viec tai caz

chinh quy&n dia phuang, vB han 70% ngAn sach duac chi ti2u tai cac chinh quy&n khu vqc (NgAn

hang ~ h k giai 1999a).

D6 c6 th6 thanh cbng, phAn quy&n hoa phii bio d i m duac sq tuang xirng @3a cac ngubn lqc

tai chinh, con nguai v&i quy&n han va trach

nhiem. Vi du, khi chinh phfi trung uang u9 thac : .: :: Ilhiem, n6 c in phi i bio d i m r ing cac

nguhn lqc dia phuang, k& c i bij phan trung @an chuy6n giao quy&n lqc li6n chinh quy&n, c6 k h i nang dd d i m nhan cac chirc nang nay. Cac th6 ch& dia phuang 18 tuang d6i y&u at tai ph in 1an

car nirirc. Ti.? khi Philippin thbng qua Luat chinh . , I-:,.I-. 11.- ; J I - - : ! . Z :,:,to n5m 1991, cac chinh

- . quyell 2j4 ~i . I :lg cia tiam nhan nhi&u trich nhi$m han trong viec cung chp dich vu. Tuy

nhi6n, hp thuang thiku nang l~rc tai chinh quin

19 d6 thoi m8n cac nhu c iu v& chit luting dich

vu. Do phkn 1an chc chinh quy&n dja phuang Thai Lan thi&u cfic nguhn lqc qu in 19 tai chinh

va con nguai d6 cung tip djch vu, viec thoi m8n

duac cac muc ti2u phgn quy&n cSa bAn hi&n phap

m6i si5 dbi hbi met qua trinh cling c8 nang lqc va xAy dqng th6 ch& lAu dhi.

Giam sat tat han cac chinh quykn dja phuang

s"ea h i t sirc quan trpng d6 c6 th& phAn quy&n hoa mat cach thanh cbng. N6 si5 dbi hbi cac ti6u chudn

k6 toan bao cho thoi dang vB cii thien cac he

thang @am sat k i t q u i hoat dong clia c i chinh quy&n trung uang va dia phuang.

Qu&n Iy cac ngu8n tai chinh va nh5n Iqc

Lam cho khu vqc cbng trb n6n c6 hi$u q u i han chinh la sir dung t6t han cfic nguhn lqc cbng cong.

Di&u nay, d&n luqt n6, dbi hbi phii cii thien cac t6 ch~?c dang quin 1y cac nguhn tai chinh va nhAn

lqc tai cap trung uang va dia phuang.

Chi ti&u c6ng cgng tat hon. n o n g khi met s6

nubc tai Dbng A dang chip nhan mot phi2n b i n

da duqc sira d6i clia mb hinh quin 1y cbng m6i dang chi&m uu th6 tai cac nubc phat tri$n, cac

n~r6c khac cbn dang tr2n duang ch$m han, k6m

khbn ngoan han huang v& cac ti2u chuin quin 1y chi ti2u cbng cang toan chu (bing 5.3). Vi du, nang luc ciia Han Qu8c tl-ong viec quin 1y chi ti2u

duac danh gia cao, m$c db he thang clia nuac nay kh6ng gan vai cac nguy2n t i c qu in 1y thanh tich

nhu Malaisia. Tuy nhisn, he thang follow-through

clia Malaisia la khbng dky dfi, nhiku khi du.a tr2n viec taAn th6 han la viec qu6c t& hoa cac nguy6n t ic thanh tich.

Tai Trung Qu6c va Viet Nam, vi$c lap va thqc

hicn k& h o ~ c h tb ra tuang d6i c6 hieu qui , tuy nhisn, khbng phi i la khbng c6 cfic v6n d&. Tuy

vay, tinh th in trach nhiem vB vi$c ki&m toan

tumg dai y&u k6m, va quin 19 thhnh tich la m$t muc ti2u chn xa. Philippin n i m vao khoAng gi3a

trong c6c nuac duac nghi2n ciru. He thang cSa

Indbnesia d~rac coi la y&u v6i nh3ng khikm khuykt tr2n t i t ch cac ti6u chi thqc ti& hap Iy.

C,ap irng cac thach thGc trong cBng thc lanh dao 129

BANG 5.3 ~ 6 ' p hang cac ca quan quan Iy chi tiCu

Cac ti& chi thuc hanh t6'i Ind6n6sia Han Qu6k Malaisia Philippin Thai Lan Trung Qu6b Viet Nam

Ngin sach duac Ibp thBng qua thio lubn lien be,

I4p phap Ngin sach bao g6rn toan

bo hay phin Ian cac hoat

dong

Chi tieu thuc t6 chi khac du kiQn chljt it

Cac tai khodn cBng cong

duac c$p nh$t va ki6m toan Cac k6t qud duuc noi rb, thanh

tich duac bao cao D6n bu tho i dang cho cac

djch vu cBng cong Tuye"n chon va c6t nhic cBng

chlic theo nZng Iuc ,

Tinh rnh d&o va tinh th6n

trach nhiern cfia cac ca quan Na keo theo duuc phat hign

va quin Iy Giarn sat va danh gia chi ti&

mot cach hi& q u i Qua trinh ngin sach rninh

bach vui cac bao cao chinh

xac va kip thui T6ng ccjng

Ghi chlj: X ~ ' P hang cao e, trung binh 6, hoac thap 0, Nguh: Nhin viBn NgAn hang he' gi6i.

Met v in d& cu c iu l6n trong quAn 1y chi tieu tai Trung Quhc, Malaisia, Thai Lan va Viet Nam la m6i lien he ,&u 6t gii3a qua trinh ra chinh sach va qua trinh thikt l$p ngAn sach. Cac nu6c nay c6 cAc k& hoach ph5t tri6n quhc gia cGng nhu hai

ng2n sach, thubng xuyen bi chia nhb. Nguuc lai, HBn Qu8c d5 tao ra duqc s g hap tac lien nghnh trong viec ban hanh cac chinh sach b ing cach chuy&n giao toan ba cac trach nhiem thiht lap k& hoach vh ng2n sach cho mat cu quan cao tip m6i la Cu quan K$ hoach hoa ngan sach.

'hnh th in trach nhi$m, tinh minh bach vh khA nang dg doan - cac d i u hi& cu bHn cha met h$ thang quhn 19 chi tieu cb hieu quH - bi tbn thuung

mot cach nghiem trong tai phhn Iun cac nu6c do viec s 6 dung lgp di 1gp lai cac quy ngoai ngAn sach (cac quy dgc biet, cac quy ngAn sach phu, c8c quy quay vbng). Tai Trung Q U ~ C , cac quy ngan sach phv d5 chikm t6i 40% c8c nguhn lqc clia

chinh phG, lam triet ti& dong 1qc c6a cac bo, ngBnh chi chi tieu trong khu6n khb ngAn sach duqc tip, 1Bm t r i m trong them s q l5ng phi, t2ng them cac khh ngng tim khe hb va lam t2ng them khA nang cac dg an duqc chinh phli uu tien kh6ng duqc tai trq d i y dG. Tai Malaisia bb sung

ng2n sach chi&m trung binh khoHng t 3 10% t6i 30% cfia ng2n sach ban dhu. ~ h i k u nubc, vi du nhu Trung Q U ~ C , cho phbp chi ti6u ngohi ng2n

shch. BGn canh viec nhin manh kjr luat ngiin

shch, dihu nay cGng chirng t b r ing chinh phli it ki6m soat duqc viec phiin nguan luc giita cac

ca quan cria n6. Cac ca quan nay cb it dangluc d6

tuiin thfi cac kjr luet ngiin sach tang. H ~ U h6t cac nu6c tai Dbng A chn cac thli tuc

tat han cho viec lap k6 hoach trung han, cac mbi quan he mat thi6t h m giita cac quy6t dinh v& chinh sach vh viec thqc hien cac chucmg trinh chi

tiGu, vh cac ca ch6 tat hcm nhkm di&u giam sat vh danh gia chi tiGu - trong vh ngohi ngiin sach tai cac tip vh cac khu vqc khac nhau c6a chinh phli. Viec sir dung thBnh tich nhu 18 mat ti& chi djnh hu6ng cho viec qu6n 19 chi ti& c6 12 sE trb nen rcng r5i han - met dku hi+ ding m h g trong khi cac nu6c dang phai duang dku vtri cac 8p lvc dbi hbi tgng tinh hi& qua, tinh th in trach nhiem va tinh minh bach.

Met khubn kh6 chi ti6u trung han, hay it nh i t mat qua trinh lep k6 hoach vh phiin nguBn lqc trung han c6 tinh chikn luuc h m trong qua trinh lep ngiin sach c6 th6 chi thi$n duuc viec uu tiGn chikn luqc, vB tep trung lap chuang trinh ngiin sach vh thbng qua cac v in d& dhi han, 1hm cho chi tiGu tr& nen da dl? doail h m . Giam sat thanh tich tat hcm - vB qudn 1jr.thhnh tich - cting cin thikt tai moi cAp trong chirih ph6. SG dvng cac gqi y cfia cac nubc nhu Anh vh 6xtriiylia, Malaisia d5 phat tri6n mat s6 cbng cu chinh thirc d6 qudn 19 thhnh tich t6t h m trong mat s6 chli th6 cbng cang. Tuy nhien, viec qu6n 19 thhnh tich 6 c8c nu6c khac thi y6u hcm nhihu. Tai Thai Lan, qu6n ly thhnh tich cbng cang chi mui d~ruc b i t dku thbng qua viec gi6i thieu mat he th6ng thi&t lap ngiin sach dga trGn thhnh tich.

Cac c6ng cu mbi de" lcim nhe b6t cccic r t i ro thi khoci. Viec chip nhan cac mbn nq k6o the0 - bao gkm c6 cac kho6n b6o 15nh cbng khai cho cAc cbng trinh ha t i ng ca sir nkm trong tay tu nhiin vh cac kho6n b60 15nh ng6m ngkm cho tikn &i vh cac m6n nq tBi chinh kh8c - 18 nguy6n nhiin ca b in dan d6n phin 16n c8c m6n tang 16n diiy trong nq cbng cang. Them chi c6 cac h$ thang qu6n 19 tai chinh cbng tiGn tikn n h i t trong vhng - nhu 18

c6a Malaisia - ciing khbng th6 qu6n 1y rlii ro thi khoa mat cach c6 he thang.

Di&m y6u nhy 18 h6t sirc quan trong, bbi vi c8c nu& Dbng A d5 vuqt qua cuac khfing ho6ng v6i mat kh6 n5ng chju dung rlii ro thi khoa thkp h m r i t nhi&u. 'l'jr 1e nu cbng cang cao vB kh6 ngng tham gia vho thj trubng nu gi6m d5 1Bm han ch6 r i t nhi&u kh6 n5ng xir 19 c6a chinh ph6 trong trubng hup c8c rlii ro tBi kho8 kh5c xiy ra. CBc c6 sac tir ben ngoBi - thbng qua tjr 1e trao d6i t humg mai hosc suy thoai- co th6 lam t6n t h u m g tang trubng vh 18m cho thu nh$p giim di, lam cho cac thi khodn cbng cang rai vho thiim hut h m n ~ a . Cac c13 shc trong nubc, nhu s u vl3 nq cfia top doan Daewoo vho gi3a n5m 1999 tai Han Q U ~ C , c6 th6 1hm cho cac nhB d iu t u chay khbi thi trubng va giiy ra cac kkt qud khbng kern phin nghiGm trong. Duy tri phfit tri6n lAu d8i dbi hbi chinh ph6 ph6i qu6n 19 cac f i i ro tai khoa mat cach tich cqc h m n3a trong khi vfin phii dap irng cac nhu ciu dku tu v8 t8i ca ciu.

Kim h5m cac rfii ro t8i khoa c6 nghia 18 dihu chinh cac khubn kh6 th& ch& va phiin tich cfia viec qu6n 19 tBi khoa va nq. ~ i & u d6 c6 th& duqc thuc hi$n thdng qua:

Giam sat vB bao ccio tat hcm V& cac mbn aq k6o theo. Cac dihu khobn luat phap v& thi khoa n h i m dua cac khodn b60 1Zinh vho vh cac cam k6t khac c6a chinh phli vh cac mbn chi ti& k6o the0 trong cac k& hoach thi khoa trung han. Cac yeu c iu dbi hbi cAc ca quan ki6m toan phdi danh gia cac phiin tich cfia chinh phli vB cac rfii ro. Chia sE! rGi ro v6i cAc tu nhiin duqc 1qi ti? cac kho6n nu k6o the0 c6a chinh ph6.' Cac chikn luuc nhhm trung lap hoa hay la t q bio hi6m cac r6i ro v6i mat cach tikp cen duqc hoh nhap v6i quAn 19 t8i sdn nq. Cac bien phap trGn dg duqc ap dung tai

6xtriiylia, Canada, Cblbmbia, Ha Lan, Niu Diiiin vh My. Cac t8i lieu t8i khoa tai nhi&u nubc trong s6 nhy dii ki6m dinh cac ranh gibi thi khoa theo cac r6i ro kinh tk vi mb, chinh shch, nhiin khdu, dbng thbi phAn tich r6 cac r6i ro thi khoa vh danh

DBp ung chc thhch thirc trong c6ng thc 12nh dao 131

gia khH n2ng xHy ra clia cac rfii ro nay. Ccic thay ddi trong rzgarzh d&?z chinh. MBc d u

cac di? lieu vk quy m6, chi phi thqc va cac ca ciu

khuykn khich cba cac nganh din chinh tai D6ng A thubng kh6ng dugc c6ng b6, cac s6 lieu t6ng cgng gai 9 r ing cac nuac nay d~ quAn 1y chc t6 chirc d in chinh cfia chling tuang d6i t6t (bing 5.4). Th6ng thuirng, cac t6 chirc nay kh6ng d i u hang cAc ap lqc nhim lam t5ng te quan lieu nhu tai c6c nudc trong cac lthu vqc khac. Theo cach dhnh gih truy&n th6ng v& h$ thang quHn 19 trA luong, phhn ldn cac nuac D6ng A dB dat doac thhnh tich tuang d6i t6t trong su6t 20 n2m qua. Chi tieu loang c6a Han Qu6c doac git? it han 3%

clia GDP - mot mirc th ip trong cac nudc OECD - k6 ti? nheng n2m dhu cfia thep kjr 1970.

Chi ti& luang clia Malaisia c6 phhn lan han, chibm 11% c6a GDP trong khoAng ti? gi3a tai cu6i thep k$ 1980. Philippin va Thai Lan c6 tjl 1$ chi tieu loang t5ing d in trong han 10 niim g in diy. Chi ti6u loang cfia IndBnesia dB doac gii? b mirc toang d6i nhb so vai mirc t2ng trubng GDP. Cac s6 lieu vk Trung Qu6c vh Viet Nam 121 rHi rhc h m .

So vdi GDP thi t i 1$ chi ti& luang cfia Trung Qu8c nhb va 6n dinh han so vai Viet Nam.

MIIC dij c6ng 5n viec lam ciing duac quhn 1y kha t6t trong khu vqc. Gida nhii.ng n2m 1980- 1998 tjlle nhgn vien nhh noirc n6i chung b t i t c i

BANG 5.4 ~ e " p hang cac ca quan quhn Iy d i n chinh

Cac ti6u chi thuc hanh t6't lnd6n bsia Han Qu6c Malaisia Philippin Thai Lan Trung ~ u 6 k

Co lu3t ribng cho nganh d i n chinh

Nganh dAn chinh trung lap Cac th3 tuc phap Iy, dua tren n ing luc

trong qu in Iy nhin s u ~uye"n dung mb, minh bach va dua trbn

n ing luc +3k bat mb, minh bach va dua tr6n

n ing luc Di6u khoin lust phap de" d i m b i o tinh

trung thuc Cac phuang phap gi i i quye't khie'u nai,

binh d ing minh bach Cac t i chuc duuc djnh nghia r6 rang de"

phat trie"n va didu ph6i chinh sach d i n chinh

Bdi thuung dun giin, rninh bach, b ing ti&, hap Ij,

Luung canh tranh He th6ng thdng tin nhAn su hiiu hi&

He th6ng danh gia thanh tich khach quan HI$ th6ng kj, luat dua trbn cac nguybn t i c

minh bach, cBng b ing

HI$ thdng dao tao tho i dang H6i j, kie'n qu6n chirng v6 muc dZ, uu tibn

va tibu chua"n djch vl!

~ i n g

Ghi chli: ~ 6 p hang cao 0 , trung binh , hoac thdp 0. ~gubn : Nunberg, Reid va Orac 1999.

tikn clia cuec cAi t6 tai cac nutrc nay (khung 5.2). do hoa, tikp tuc lam cho nganh d2n chinh cang trb

Trung Q U ~ C , Thai Lan vh Philippin doac danh gia nGn thiku hhp dhn. - .

la c6 niing Iqc trung binh. Inddnesia doqc coi la notrc c6 niing Iqc thhp the0 ph$n ltrn cac tiGu chi.

Hai notrc c6 thanh tich cao - Malaisia va Han ~ u 6 c - dang chuy&n dich tir cac phoang phap dqa trGn niing lqc sang cac phuang phap dqa tr6n

thanh tich. Thai Lan d5 b i t dhu cac cuoc chi t6 the0 dinh

hu6ng thhnh tich, nhung til mot ca sb r i t thhp. Cac cuGc cAi t6 nay dB thay th& cac ca chk the0 nghi thirc, dqa tr6n s q phuc tGng b ing met chk do t r i Iumg the0 th inh tich va tham niGn, d6ng thbi ciing g a o th6m quy&n t q chh cho met s8 cac ca quan. CAc c6 &ng lam tgng them thanh tich clia c6c cdng chirc cao chp doac t$p trung vho viec l$p r a t6 chirc Djch vv Can be Cao ckp h&t sirc canh tranh va duuc cach ly khbi cac Anh hobng chinh tri. Cac ca chk phv thuoc d6 bAo dAm tinh trung thqc, tinh minh bach va khA niing disn giAi bao d m viec kG khai tai sHn va cac di&u lu$t v& cung chp thdng tin dai c h h g ( t i t ch moi cdng d2n d&u c6 quy&n yGu chu tht cH cac thdng tin khdng thuec loai met ) va cfing nho viec thanh Iep cac up ban thanh tra, ch6ng tham nhfing.

Tai Trung ~ u 6 c thach thirc ca bHn la chuy6n nghi$p hoa h$ thang hanh chinh chiu s q chi ph6i clia d ing va t6 chirc lai cfing nho hup Ijr hoa cac t6 chirc chinh phli khdng doqc thikt kk d& hoat ddng trong cac hoBn chnh thi trolmg. Cac quy ch& d8n chinh tam thbi d5 doac doa ra vao niim 1993 d6 h o h g dhn cdng tac quAn Ijr nhgn sq, va hien nay cac cuec thi tuykn douc t6 chirc d6 Iqa chon cdng chirc. Tuy nhiGn, viec tuy&n c6ng chirc c6 tinh canh tranh lam nAy sinh nhiing v in d& mtri d6i vtri viec bbi thuang. n & n Iucmg t h i p d9 lam cho vicc h!ip dsn cac tai niing vao nghnh dan chinh trb nitn h&t sirc kh6 khiin. Mgc d i u nghnh d2n chinh dbi hbi met kh8i Iuung dao tao rht I&, vi$c tuy&n th6m cdng chirc la h&t sirc quan trqng d6i v6i vi$c l i p dhy ch6 tr6ng - dec biet trong hoan c inh Iuqng cdng chirc v& hou d q c dq tinh 16n t6i 40% trong vbng 10 niim ttri. CBc dBi nge ti& t$ nh6, vB tri&n vong rkng cac lai ich ngoai locmg cfing s B giAm di khi ma n&n kinh t6 douc t q

Cac han ch& trong chht l u ~ n g nganh d2n chinh tai Philippin x u i t phat tir viec chinh t r j hoa va chli nghya than quen. Mec dhu cac h$ thang k$ lu$t tuy&n dung, cht nhkc dqa tr6n ngng Iqc d8 duqc thikt lep, c h h g khdng c6 tac dung khi phii d6i d i u v6i cac Bp luc y6u chu cht nh ic vB khen thubng dqa tren cac ti6u chi ca nh2n chir khdng phAi cac ti6u chi ngh& nghiep. Vi dy nhu t6 chirc Career Executives Service dfi d$t ra cac ti6u chi dqa tr6n niing Iqc cho viec d& bat c i t nhic, tuy nhi6n chi co 38% nh3ng ngoui doac tit nhic thoA m8n cac tiitu chi nay (NgAn hang ~ h & gitri 1997b). it kh6 tuy&n va giii doac cac chuyGn viGn ~ b i . Trach nhiem quAn Ijr bi chia thanh tirng mAng nhb cfing lam cHn trb cac cuec chi t6 hap. Cac ca hai cAi t6 nghnh dan chinh bao g6m viec t6 chirc lai vh hup 19 hoa cac thli tuc ca bAn, dua ra cac he thang t h ~ lao hup Ijr vh gi im chli nghia ban bi: va nan tham nhfing.

Trong khi Inddnesia c6 vB b& ngoai clia met h$ thang dqa tr6n riiing lqc, thi mdi trubng th& chk it tao di&u kien khuy&n khich thanh tich hoac tinh th in trach nhiem trong quhn Ijr nganh d2n chinh. H$ th6ng @am sat dAn chinh bj chia thanh cac mAnh nhb. Cac b6 t r i ngan sach cho nganh d2n chinh bl chia ra @t?a ng2n sach thobng xuyGn va ng2n sach phat tri6n. CBc khoAn tru chp mb am va ca chu quAn 1jr nhhn Iqc phgn quy&n lam giAm tinh thhn trach nhiem va tao di&u kien cho nan h6i 16. Cac quy djnh vb nganh d2n chinh khuy&n khich thanh tich va tinh trung thqc la h i t sirc tin thiht d& xay dqng lbng tin clia d2n ch6ng d6i v6i chinh phh vh cung chp cac djch vu ch i t Iuqng cao cho cac cdng dan mtri douc t q do duqc ph2n b6 met cach rhi rac v& m+t dja Ijr vh s i c tgc.

Ting c u h g tinh thin trach nhiijm

Cac chinh sach vB quAn Ijr cdng ceng c6 hi$u quA chi c6 th& doac tao r a nku nho cac cdng d2n c6 thk quy trach nhiem cho cac cdng chirc dqa trGn cac chinh sach vB thanh tich cha ho. Trong linh vqc nay thi Ddng A dang ch+m tr& hcm c6c khu vqc

khac c6 cung mijt mirc phat tri&n. Nhu bii nGu b (khung 5.3). Inb8nGsia bii yGu c iu sy trq giup trGn, nhi&u nubc trong khu vqc bii thikt lep cac ca qu6c t& 'b& bua ra cac chiin luqc ch6ng tham sb cho tinh th in trach nhiem th& ch& - mijt he nhiing, vB chinh phli nhen ra r i ng viec cAi thien th6ng bao chi ngBy cing tich cqc, sq bhng n; manh mE clia Internet vB tq do hoa chinh trj quan trong.

Mb cira he th6ng chinh tri c6 cac hinh thirc khac nhau tai cac nu6c khac nhau. Inb8nGsia bii c6 nh3ng sq thay bi5i b iy kich tinh trong bij may liinh bao chinh tri. Tai Thai Lan c8ng cuijc chi t8 hi&n phap bii d6n b&n nhiku s q thay 68i trong cac t8 chirc chinh tri vB hBnh chinh. Cho dh trong hinh dang nBo bi ni?a thi cuijc chi ti5 b&u bao gkm ba thBnh ph in ca bin: canh tranh chinh trj vBo cac ca quan djnh ch& c8ng cijng, he th6ng bao chi vB to8 an bijc lep, vB cac th& ch& tBi khoa cho ph6p t6i mirc t6i ba ti&ng n6i vB s q tham gia c6a quhn chung.

Qua trinh 1Bm tang tinh th in trach nhiem c6 th& k6o dBi nhi&u n5m vB c6 th& liGn quan t6i nhi&u khia canh khac nhau c&a c8ng tac l3nh bao. Lich trinh c&a n6 c6 liGn quan chgt chE v6i phin quy&n hoa - tao ra cac t8 chirc du6i mirc chinh quy&n qu6c gia mB c6 th& khai thac buqc n5ng luqng c6a ngubi d i n kh8ng shng tai th6 68. Cac c6 ging b& cAi thien tinh th in trach nhiem ciing cin phi i buqc g in vBo trong cac he th6ng quin 19 c8ng cijng. Vi du, he th6ng giam sat vB ki&m toan chi tiGu c8ng cong, cung v6i mijt qua trinh ngin sach minh bach bao gkm cac bao cao kip thbi 18 cac ca ch& ca b in cho viec giam sat. VB viec danh gia thBnh tich vB cac qua trinh thic mic c6a nhin d in ciing mang tinh s6ng cbn b6i v6i viec bio bAm tinh th in trach nhiem c&a ngBnh d i n chinh.

D ~ U tranh ch8ng tham nhiing

Cac chumg trinh b iu tranh ch6ng tham nhting 18 mijt bij phen clia cac c6 ging nhhm ning cao tinh th in trach nhiem. Cuijc kh6ng hoing D8ng A bii doi anh sang vio tinh trang tham nhting, tao ra bong n5ng chinh t- b& b iu tranh ch6ng tham nhting. NgBy mijt nhi&u cac nu6c trong khu vqc

b i t b iu cac chuang trinh chhng tham nhiing

ti&n luang trong khu vyc c6ng cijng mang tinh quy&t binh trong cac c6 ging nBy. Chinh quy&n Trung ~ u 6 c b3 ban hBnh luet b iu t h i u vB cac quy binh v& thu mua c6 liGn quan.

Tham nhiing 18 mijt hien tuqng phirc tap c6 lien quan t6i nhi&u ca nh in ciing nhu khu vqc c8ng cijng, vB thubng chi 18 mijt ph in r i t nh6 trong cac v in b& v& th& ch& vB liinh bao. Qua trinh tao ra cac n&n m6ng cho viec b iu tranh ch6ng tham nhting bbi h6i cac chi ti5 khu vqc c8ng cong sau:

Cling c6 viec thqc hien luet phap bao ghm cA he th6ng xkt xir.

CAi thien tinh minh bach vB tinh t h i n trach nhiem trong qua trinh chugn bi, thyc thi vB giam sat ngin sach.

Phat tri&n cac tiGu chugn bao dirc buqc ap dung mijt cach nghiGm nggt trong he th6ng hBnh chinh c8ng.

CAi thien cac th6 tuc tuy&n, bki thubng vB c i t nhic c8ng chirc dqa trGn n5ng 1yc trong ngBnh

d in chinh. C6ng c6 he th6ng ki&m soat clia qu6c hiji vB cac

ti5 chirc ki&m toan vB bi5u tra bijc lep.

Cac xu huhg t m g lai cca c6ng tac Ianh dao

Trong bi&u kien m8i trubng lEinh bao vB n5ng 1qc quin 19 c8ng h&t sirc khac nhau tai cac na6c D8ng A, b i t cir mijt c6 nBo be tao ra mijt chinh sach cho t i t cA cac nu6c b&u 18 thi&u suy nghi. Cac chinh ph6 khac nhau r i t nhi&u v& mirc bij ki&m soat vB lep k& hoach cho n&n kinh t&. Cac chinh th& ciing b i t bang v6i nhau trong mirc bij mb cira. Va cac ca quan qu5n ly hBnh chinh c8ng ciing c6 khi n5ng cung cAp djch vu vB n5ng 1qc quAn 1y chi tiGu c8ng cijng khac nhau.

Cac tiGu chu6n clia bij may liinh bao t6t ngBy

cing buqc qu6c t& hoa. MJt s6 nu6c D8ng A cbn

phAi bi thGm mijt chgng buung dBi n3a m6i c6 th6

Dap irng cfic thach thirc trong cRng tac l3nh dao 135

Cac thach thirc ching tham nhiing cfia Campuchia

Campuchia, gi6ng nhu cac nudc r i t ngheo khac, co

mot ljch sh hoanh hanh c i a nan tham nhing, cljng vui be

may I i nh dao yku kem va cac m i u thuin chinh trj. Nan tham nhOng d2 han chk k h i n5ng c i a chinh ph6 huy dong

ngu8n Iuc, q u i n Iy chi ti& cbng ceng, thuc thi lu$t phap

va cac quy djnh, ph2n ph6i cac dich vu x i hoi, xoa doi ngheo va nuBi du8ng cac thi trudng canh tranh. Nan tham

nhing dudng nhu la cac thuc ti$ hang ngay c i a cac cBng

d i n va cac doanh nghiep lam viec vdi chinh p h i .

€I6 thay ddi thuc trang nay, chinh p h i - hdp tac vdi

N g i n hang ~ h k gidi va cac nha tai tru khac - dang phat

tri6n mat chuung trinh ch6ng tham nhing. Chuo'ng tilnh

nay d i d i i u tra j/ kikn c i a 310 doanh nghiep d6 x i c djnh

cac digm nong c i a nan tham nhing. CQc kkt q u i ban d i u

dZ lam lo ra cac [Tnh vUc yku kern trong cung tip djch vu

va cac cu quan cbng cong co khuynh hudng doi cac

khoin t r i them (xem hinh trong khung). Cac doanh

nghiep nbi len s u c i n thikt ph i i c i i t i mot loat c i c c u quan

cbng cong bao gbm toa i n , h i i quan, c u quan thuk va cbng an. Hun 40% nh ing ngudi t r i Idi (ca n h i n va doanh

nghiep) dZ noi r i ng ho ph i i t r i c i c kho in them mot cach

thudng xuyen, c h i y6u dk lam thuan tien cho viec cung

tip cac djch vu c i a chinh ph i . Nhuv$y, Campuchia dang

ph i i duung dbu vdi mot nhiem vu lam n i n long ngudi

trong qua trinh x i y dung chuung trinh chang tham nhiing

c i a minh.

Nhi6u hoat dong cba chinh phb doi hbi cac kho6n tr6 them cho vi6n chuc

% nhGng ngr/di t r i I& ring ho ph$ lubn Iubn, phin I& va thU6ng xuyin tr i thim ti&

Xin gi6y phep 6 Lam viec vdi thu thud

Lam viec vCri h i i quanl(nh3p kha"u)

D: nnin d ~ q c d cn v, cdng c8ng 6 ~ e " nhin duac h q ddng chinh phi -

~gu6n : Ngln hang ~ h b gi6i 1999b.

dat doqc trinh do qu6c t&. Tuy nhien, cubc kh6ng nubc vuqt qua thbi kjr phuc hbi ttri mot sq phht

hoing dB lam 18 ra c8c vhn d& v& l2nh dao ngay tri&n 8n djnh 1Au dhi.

tai cac nu& tiGn ti6n nhht trong khu vqc. ~ h t cA

c8c chinh phh tai Dbng A, tuy nhien, c6 th& lam

cho cac thach thuc trb thanh cac ca hei - k6t hqp

c8c cubc cAi t6 khu vqc cbng tat nhat tren th6 gibi

Chii thich

1. Dan s6 thanh thj 3 D6ng A duuc dkr ki6n se t2ng them 750

v6i didrn m.+nh cb 88 phat minh ra trieu nguui vao nam 2005, Vao n i m 2005 55% (I ,4 t; nguui)

m6 hinh quAn ly cbng cbng mdi va si3 doa cac c i a d i n s8 O6ng A s6 s ing tai thanh (Douglass 1998).

2.Chung bao gbm cac ngu8n n&i tikng nhu la b ing x k p hang

Dijng A: Phuc hBi va phat tri&n

tharn nhung c6a International Country Risk Guide (Hudng ddn r i i

ro cac nu8c qu6c tb), cac cuoc diku tra thbng qua phbng v i n do

\lien Gallup, Ng in hang ~ h k giili, ~ i g n dan Kinh tk thk gitri tikn

hanh, va cac b ing xkp hang c6a cac 16 chirc tu v i n nhU Heritage

Foundation (Quj, Di s in) va Freedom House (NgBi nha Tu do).

Chlj thich bsng

Bing 5.2. Can c i n ng in sach cu b i n duuc di6u chinh theo chu

ky du tinh can c i n cu b i n c6a chinh ph6 sau khi d i dibu chinh the0

cac thay d6i duuc quy cho cac chu ky kinh doanh. Th6 tuc cu b i n

bao g6m viec udc tinh do co g i i n c6a cac thanh phin khac nhau

c i a thu nhap va chi ti&u so vdi s i n IUgng. Cac chi so co gisn tinh

duuc sau db dUUc dung dk tinh mirc db diku chinh the0 chu k9 cho

cac thanh phin t r in c6a ngin sach chinh ph6. B6i vi cac thanh

phin thuoc nhbm keo the0 la do cac chu kjl g i y ra, con cac thanh

phin thuoc nhom tu ch6 thi g i y ra cac chu ky, vi v$y chi co cac

thanh phan keo the0 c i n duuc diku chinh. Tuy nhi&n, chi cb cac s6

lieu chi ti6u t ing thd la cb thk xac dinh dUUc, d6 cho dun g i i n ch~jng

tbi coi t i t c i d c thanh ph$n c i a t6ng chi ti&u (G) la tu chi . Sh dung

c ich tikp c$n ti&u chuan, chrjng t6i tru6c tien uuc tinh dudng xu

huung s i n luung Hodrich-Prescott (Y) (1997), t ing doanh thu (R)

v i t ing chi ti&u (G) trong met chu ky (p). s i n g cach diku chinh R

v6 G the0 c i ch cb th& c6 n h k g su thay ddi thubng xuyin trong R

va G so vdi phhn con lai c i a n&n kinh tk. Sau do chung tbi danh gia

su nhay c i m clja doanh thu so vdi chu ky s i n luung trong met chu

ky. i96 nhay c i m duuc do b ing hbi quy cha log(R) -log(Rp) tr&n

log(Y)-log(Yp). E)e co g i in tinh dUUc ky hieu la bva phin du ky hieu

la e. Nhu vgy thi cac su thay d&i trong R khbng phi i do cac chu k9

kinh doanh s5 duuc tinh b ing log(Rp)te ho$c, met cach tuo'ng

duung, log(R)-b*[log(Y)-log(Ypl1. G cUng cb t h i la d6i tuung c i a

cac diku chinh tuung t ~ . Vdi viec tinh doanh thu sau diku chinh, can

c i n ca ban duac di&u chinh the0 chu ky d~fUc suy ra met cach tu

nhi in b ing cach l i y ph in chinh lgch giiia ti, Ie c6a Rp tr&n Ypva

tjl l i c i a G tr&n Yp.

Tai lieu tham khio

Amsden, Alice H. 1991. "Diffusion of Development: The Late- Industrializing blodel and Greater East Asia." American Economic Association Papers and Proceedings 81 (2) : 282-86.

Asher, Mukul G. 1999. "Fiscal Reform in Southeast Asia: Rationale, Issues and Prospects." Paper prepared for ASEM (Asia Europe ~Meer~nn) Renional Economist's Workshop: From

Asher, hlukul G.. and Gitte Heij. 1999. "South East Asia's Economic Crisis: Implications for T a x Systems and Reform Strategies." Bulletin for International Fiscal Documentatiott 53: 25-34.

Bos, Eduard, and others. 1994. World Population Projections 1994-95: Estimates and Project!ons with Related Demographic Statistics. Washington, D.C.: World Bank.

Burnside. Cra~g . 1999. "Methods for Computing the Cyclically Adjusred Budget Surplus." World Bank, Development Economic Research Group, Washington, D.C.

Campos, Ed, and Hilton L. Root. 1996. The Key to the Asian Miracle: Making Shared Growth Credible. Washington, D.C.: Brookings Institution.

Chibber, Vivek. 1999. "Building a Developmental State: The Korean Case Reconsidered." Politics and Society 2 7 (3): 309116.

Cho, Yoon Je. 1996. "Government Intervention, Rent Distribution, and Economic Development in Korea." In ~Masahiko Aoki, Hyung-Ki Kim, and Masahiro Okuno- Fujiwara, eds., The Role of Government in East Asian Economic Development: Comparative Institutional Analysis. New York: Oxford University Press.

Ciaessens, Stijn, Simeon Djankov, and Daniela Klingebiel. 1999. "Financial Restructuring in East Asia: H a l h a y There?" Financtal Sector Discussion Paper 3 . World Bank, Washington, D.C.

Diamond, Larry, and Marc Planner, eds. 1998. Democracy in East Asia. Baltimore, Md.: The Johns Hopkins University Press.

Douglass, Mike. 1998. "East Asian Urbanization: Patterns, Problems, and Prospects." Stanford University, AsialPacific Research Center, Palo Alto, Calif.

Hachette, Dominique, and Rolf Luders. 1993. Pr i~~at izat ion in Chile: An Economic Appraisal. San Francisco, Calif.: ICS Press.

Heller, Peter. 1997. "Aging in the Asian 'Tigers': Challenges for Fiscal Policy." IMF Working Paper 971143. International Monetary Fund, Washington, D.C.

Hodrick, R.J., and E.C. Prescott. 1997. "Postwar U.S. Business Cycles: An Empirical Investigation." Journal of Money, Credit, and Banking 29: 1-16.

Kaufmann, Daniel, Aarr Kraay, and Pablo Zoido-Lobat6n. 1999a. "Aggregating Governance Indicators." Policy Research Working Paper 2195. World Bank, Washington, D.C.

-. 1999b. "Governance Matters." Policy Research Working Paper 2196. World Bank, Washington, D.C.

Nunberg, Barbara, Gary Reid, and Jana Orac. 1999. "Public Administration Development in the EU Accession Context." World Bank, Europe and Central Asia Region, Poverty Reduction and Economic ,Management Sector Unit, Washington, D.C.

Scott, Graham, and Simon Smelt. 1999. "Public Sector blanagement in East Asia and the Pacific." Paper prepared for the Asla-Europe Meeting (ASEM) Regional Economisis Workshop "From Recovery to Sustainable Development," 15-17 September, Denspar, Bali, Indonesia.

Shim Jae Hoon. 2000. "Citizens' Choice." Far Eastern Economic Review, 1 7 February, pp. 20-21.

Wade, Roben. 1990. Governing the Market: Economic Theory a n d the Role of Government in East Asian Industrialization. Princeton, N.J.: Princeton Univers~ty Press.

World Bank. 1993. The East Asian Miracle: Economic Groroth and Publrc Policy. A Policy Research Report, New York: Oxford University Press.

- - Recovery to Sustainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Dap irng cac thach thuc trong ciing tac Ignh dao 137

-. 1996. Can the Environment Wait? Priorities for East - . 1999a. "China: Managing Public Expenditures for Asia. Washington. D.C. Better Results." East Asia and Pacific Region, Poverty

-. 1997a. Old Age Sec~rrify: Pension Reform in China. Reduction and Economic Management Sector Unit, China 2020 series. Washington, D.C. Washington, D.C.

-. 1997b. World Development Report 1997: The State in a - . 1999b. "World Bank Survey of Business Environment." Changing World. New York: Oxford University Press. Washington, D.C.

138 DGng A: Phuc hhi vk phat tri&n

Tai vtin phbng cGa minh 6 Bangkok, Kul Gautam, Giam d6c Khu vqc Dbng A - Thai Binh

DUdng cGa Qu)i Nhi d6ng Li6n hdp qu6c (UNICEF), dang the0 d6i n h h g heu qu i x6

hoi c6a tinh hinh suy thoai kinh t6 vdi ni&m lo 1kng khbn ngubi. ong noi: " H ~ U h&t moi

ngUdi d&u coi khGng hoing la sq tac dong d&n cac t6 ch2c tai chinh Idn - cac cbng ty

pha sin, ngin hang thua 16, mot s8 ngUdi giau trd n6n ngh6o t"ng di v i c i c nha bubn

k6 16 ngUdi la'i. it c i nhl7ng di&u dd d6u dung, nhUng cai thUdng bi che gi iu d ing sau

bdc tranh do la tac dong d&n phu n2 va tr6 em ... Cac con s6 th6ng kc? t i ; chinh dUdc

cung c i p nhanh chdng va cgp nhgt kip thdi. ~ h 6 n ~ kc? xii hoi - phiin anh di&u gi xiiy ra

ddi vdi tinh trang suy dinh dU'dng, Ie ti? vong, ff Ie tiem chcng, ff Ie t6t nghiep ph6

thbng - khbng dUdc cung chp d&u d$n hang thang. Ban thUdng chi dUdc bi6t d6n

chung sau hai n8m". Thdi di6m iy dang dbn

- Asiaweek, ngay 18 thang Sau 1999, tr. 40

T ir sau D8ng trong

khi cuac khling hodng n8 vho thling BAy 1997, cac he gia dinh b A dSi phii di&u chinh tru6c tinh hinh kh6 khan kinh t& nghiGm di8n ra lhn dhu tien trong dbi minh - vB truac s? chao bAo biGn

c u h g cfia gi6 cA thqc phdm, hhng h6a chk tao vh djch vu. Cubng be vB b$c bi&m cfia nhfing thay d8i nay b chp h8 gia dinh 1k gi? CAc he gia dinh vB chinh phfi phAn ung nhu thk nao tru6.c nh5ng thay ddi d6?

Cudc khfing hohng ctSi c6 Enh hubng tiGu c~rc va s i u reng b&n phuc lai cGa cac hg gia dinh. D6i nghko lan rdng trong tojn khu v?c. CAc chi s6 x?i hei khac - nhu t91e dkn truang - cfing d&u thut lhi b met s6 nuac. Nhung tac bong cfia cuec khfing hoing dkn ph6c lai c6a 116 gia binh kh8ng manh mi5 nhu nhiku ngubi l6c d$u lo sa. Hun nBa, chc h8 gia dinh va chinh phfi b5 b6i ph6 v6i cuec

khling hoHng the0 nh3ng cach rht nhay b6n. He

gia dinh bHo v$ mirc tiEu dung nh3ng sHn phsm thiet y&u clia minh nhu luang thqc thqc phsm thiet y&u, va thi trubng lao dong phHn anh tac

dong cGa vi$c tit giHm ti& luang, thu hep vi$c

1am 6 khu vgc chinh thirc. Chinh phfi dB tang cubng them cho mang luai an sinh x2 hoi va c8

h6t sirc thu thep thdng tin d6 phyc vy cho

chinh sach. Tuy vgy, cuec khfing hoing ciing dB bec 10

nh3ng han ch6 trong k h i n2ng clia mang luai

an sinh t ~ r nhiin va xB hgi d6 kikm chb n h h g cu s6c c6 cubng de manh nhu vey - va di&u d6 cfing

dB cho thay s q ckn thi6t ph i i c6 cac chinh sach

va th6 ch6 d6 giup he gia dinh quHn ljr d~rgc rGi

ro. T-ion nCia, chn chu trong den nh3ng thach

tl-rirc trung han nhkm d i m bio r i n g ngubi

nghko dugc hubng thc lqi ich cGa s q tang truhng

trong tuang lai.

Tac dong cda khfing hoing IBn 86i nghh, b& binh d6ng va hQ gia (Plnh

Tac dong cha cuac k h h g hoAng rht khac nhau

gifra n2m nuirc bi Hnh hubng n$ng n& nhht -

InddnEsia, Han Q U ~ C , Malaisia, Philippin, Thai

Lan - va Trung ~ u 6 c .

Cac nudc bj khhg hosng

Khfing hoAng tai chinh dB lam gian doan 30 nam t5ng trubng nhanh chong, v6n d2 thng tao ra

nhCing tien be vugt bec trong vi$c giAm d6i ngheo

va ci i thi$n cac chi s8 xa hgi ma chi lam tang chut

it sq bat binh d ing trong hhu h6t cac nuivc. Tac

dong xa hoi cha cugc khfing hoing that nhanh

ch6ng va phirc tap khdng ngb, diku d6 phHn Anh tinh trang ban dhu, tinh ch i t nghi6m trong cfia

cu s6c tai chinh, cac chinh sach clia chinh phli,

ngukn luc clia cong dkng vB he gia dinh vB b8i

c inh chinh tri. Nan han han tram trong cbn lam

c5ng th ing them nh3ng kh6 khan kinh t& b mot

sd nubc.

Ddi ngheo. D6i ngheo da tang manh trong tat c i cac qu6c gia bi tac dong c6a khfing hoHng

(khung 6.1)'. Han Q U ~ C da c6 s q gia t2ng d6i ngheo manh n h i t - ngay truac k h h g hoing, trong quy I - 1997 c6 7,5% diin cu thanh thi

thuoc di$n ngheo. Tinh d6n qujr 111 - 1998, tji 1c nay t2ng l6n d&n 23%. Tuy vay, d&n quji IV -

1998, con s6 nay giAm xu6ng cbn 1 G % , vB v$n

t i ip tyc giHm viri nhip do chgrn han, xu8ng cbn 14% vao qujr 111 - 1999 (hinh 6.1).

Inddn6sia ciing chiu i n h hubng ngng n& bbi nh3ng cu sbc v& tai chinh, chinh tri va El Nino, khiin tp 1e s8 he gia dinh nghko dr3i t2ng t h 1.1%

n5m 1996 l&n dbn 20% n2m 1999 (bHng 6.1) - tdc

la c6 them 19-20 trieu ngubi rai vao cHnh dbi ngheo. d ThAi Lan, s6 luqng ngubi nghho dZl t5ng ti? 11% n2m 1996 l&n 13% n2m 1998 khi c6 th6m 1,l tri$u ngubi c6 mirc sbng duiri mirc d6i ngheo.

Va 6 Philippin, han 90% s6 gia dinh cho r ing ho bi thiet hai do gia thqc phgm va cac loai hang h6a khac tgng, trong khi c6 17% s6 ngubi dagc hbi bl

m i t vi$c lam trong nudc, cbn 5% khac mht vi$c lam do cac nuirc khac gi im chi phi thu& cdng nh2n nhep cu. Trong toan be khu vqc, d i u tu da

giAm manh h m ti6u dung nhi&u - met hinh thai dgc thu trong nh3ng cu s6c he thbng.

kt birth dhng. Truac khfing hoAng, ngubi ta lo ngai v& s q b i t binh d i n g ngay cang tang trong nhiku nudc cfia khu vqc. Sq b i t binh d ing d2 mb rong nhanh ch6ng b Trung Q U ~ C , I3bng Cdng (Trung Q U ~ C ) , Philippin vB Thai Lan. Cung v6i Malaisia, chc n&n kinh t6 nay c6 chi s6 b i t binh d ing cao nhht trong khu vqc D6ng A - viri he s6 Gini tir mirc trung binh d i n mirc cao trong khoing 40%. Mdc nay vai mirc trung binh 6 Nam Sahara chiiu Phi va My Latinh, nh3ng vung c6 ti6ng la bat binh d ing n h i t th6 giiri. Vey cuec khling hoHng d2 tac dong d&n phiin ph6i thu nhgp b Ddng A nhu th6 nao?

Cac chi s6 tang hgp v k bat binh d ing kh6ng thay d6i la bao b Thai Lan va Ind6nesia. Nhung tac dong cfia n6 lai rht khAc nhau. 6 Thai Lan, s q thay d6i v& t i 1$ s6 hgubi s6ng trong d6i ngheo 6

Ddng A: Phuc hbi vB ph5t tridn

Lieu ngua nghb 3 Thai Lan ci, chju thiet hgi it hdn kt16ng?

Cuoc kh ing hoAng d5 lam GDP tren d i u ngudi va tieu dljng tu nh2n gi2m manh, d6ng thdi lam t5ng doi ngheo va

that nghiep (xem b2ng 6.1). Nhung d2y r6 rang la mot c2u

db. Tai mot sb nudc, nhat la Thai Lan, su suy gi2m manh

GDP tinh the0 d i u ngudi trong thdi gian tu n5m 1996 d i n

1998 (-12,7%), nhud5 dugc xac djnh trong tai khoin qubc

gia, di kem vdi mot s u t5ng nhe (14%) vk doi ngheo, nhu d5 dugc xac djnh trong diku tra he gia dinh.

Thui gian sir dung trong cuoc diku tra he gia dinh co

th6 giup gi2i thich su khBng th6ng nhat r6 rang nay. Udc

tinh doi ngheo 3 Thai Lan dua tren muc thu nhgp binh

qu2n d i u ngudi. Cuoc diku tra ho gia dinh n5m 1998 c i a

Thai Lan dikn ra t u thang Hai 1998 dkn thang Gieng 1999.

Vl cac he gia dinh dugc h6i vk thu nhgp c i a ho n5m ngoai

nen sb lieu vk thu nhgp tu cuoc diku tra nay ph in nao th6

hien mdc thu nhgp n5m 1997 15 lljc co th6 chua hap thu

d i y d i tac dong c i a cuoc kh ing ho2ng. Nhu d5 dugc xac d/nh trong cuoc diku tra he gia dinh, thu nhgp thuc tk binh

qu2n d i u ngudi chi gi2m 2,5% t u n5m 1996 dkn n i m

1998. Ph2n tich nay nhan manh dkn kho kh5n khi so shnh

chc uuc tinh lay ra t u cuoc diku tra he gia dinh vdi cac udc

tinh suy ra t u tai k h o h qubc gia.

Obi nghko tIng nhmg bat bbih ding gsn nhv kh6ng thay d6i - phln anh t ic dong rang khap c i a cuoc khing holng

35

30

25

20

15

10

5

0 IndBnesia Han Qu6c Malaisia Philippin ~ h i i Lan

Ghichu:Tinh toan dua vao dubng giCn' han ngheo doi qu& gia. Dua trin tieu ding d6i vai Indbnesia va Han Q U ~ C va dua v i o thu nhap d6i vai Malaisia, Philippin va Thai Lan. S6 lieu cho Indbnisia la thang Hai 1996 va than3 Hai 1999. S6 lieu c ia Han Qu6c thi phin anh khu VIJC thanh ,,I/ va la so' lieu c i a quy 1-1997 va quy IV -1998.

IndBnesia Ti& dung Thu nhiip Thu nhgp Ti& dtjng Ti& dung Thu nhgp Han Qu6c Han ~ u 6 c Malaisia Philippin Thai Lan Thai Lan

Ghichi: ~ d ' lieu c ia Indbn6sia la c ia thang Gidng 1996 va thang Gieng 1998. C ia Han Qu6c chi co s6 lieu cho khu v@ thanh t,lj. ~gu6n:Tinh toan c i a nhdn vi6n Ng& hang The'gidi dua tr6n s6 lieu d6u tra hO gia dinh.

~ i k u chinh chinh sjch xR hoi va b h ~ ve nguai nghko

BANG 6.1 Chi s 6 hoat dong kinh t6 va tac dong d6n hQ gia dinh truac va sau kh~ ing hohng

I"/.)

Ind6n &sia Han Qu6c Malaisia Philippin Thai Lan Trung Qu6c Chi s6

T6c d@ t ing GDP binh quin d i u nguui

hang n i m

1990-1 996

1998

T6c d@ t ing ti&u d lhg tu nhin

ddu nguui hang n i m

1990-1 996

1998

Lam phat hang n i m (chi s6gia

ti&u dung)

1990-1 996

1998

Di&n doi ngheo a

1996

1998

Thay d6i

Thi? nghiep

1996

1998

Chi ti&u c i a chinh ph i

( t i I& n i m 1998 so vui 1997)d

Giao duc Y ti;

a. Sir dung giai han ngheo doi qudc gia. Vai Indbn6sia va Han Qu6c dua vao 1i6u dung, con vai Trung QUBC, Malaisia, Philippin, Thai Lan dua vao thu nhap.

Han Quoc chi co sd lieu 6 khu vuc thanh th/. ~d lieu c i a Malaisia va Philippin la narn 1997.

b. Sd lieu c i a thang Hai 1999.

c. Sb lieu chinh thuc d i di6u chinh de' tinh cd s6 cbng n h i n rngt viec.

d. ~ i e u chinh theo he sb gidrn phat GDP tu ThBng k6 lai chinh quBc l6'cCa IMF ddi vai Han QUBC, Philippin va Thai Lan. He sd giirn phat GDP cho Malaisia

lay tu U$ ban Thdng k6 Malaisia. Vai Indbn6sia chi tieu cho giao duc la $ le c i a n i rn 1998 so vai 1996, con cho y te duac lay tu N g i n hang ~ h 6 giai

(1999b). Chi ti6u cho y te cca Trung Qudc chi tinh ph in c i a chinh quy6n dja phuang.

Ngubn: Tinh loan c i a nhan vi6n Ngan hang ~ h 6 giai dua vao di6u Ira hQ gia dinh, tai khodn qubc gia, dieu tra luc Iuang lao dong va sd lieu ngan sach.

khu vgc th8nh thj thay d6i kh8ng dang kg (1,6% n2m 1996 v8 1,5% n2m 1998). Nhung d6i nghko b n8ng then lai t2ng manh ti3 15% len dkn 17%, cho dtI tinh ch i t c6a c6 s6c luc d i u 18 b th8nh thj. Mirc t2ng manh n h i t 18 b cac viing mi&n Nam v8

mi&n Trung, ngay sau d6 18 vtIng DBng B ~ C . Thu

nhap thqc tk a i m t r i m t r ~ n g n h i t l& d6i viri nh3ng ngcriri chua t8t nghiep ti& hoc.

d IndBnesia, khu vgc th8nh thi v8 Java chiu

tac dong manh han t i t ch cac vtIng khac trong nuirc. Q 1e nguiri nghko b thhnh thj - -lg

manh han 6 n8ng then. Nhung vi h i u hkt nguiri IndBnesia d&u sang b n8ng then nen cuoc khling hoing dB 18m nhiku nguiri d2n n8ng then rcri v8o

d6i nghko han. r , ". he s6 Gini danh nghia thay

d6i r i t it trong thiri gian k h h g hohng, nhung v h c6 n h m g kh5c biet lirn giOa th8nh thj v8 n8ng

then. He s6 Gini danh nghia kh8ng tinh dkn s q

D6ng A: Phuc hbi v2 phat tri6n

thay d6i gia cA tuang d6i - mot v in d& quan trong 1997 dkn qujr 111 - 1998, chi s6 v& s6 luqng ngubi b Ind6n8sia vi ngubi ngheo phAi chju mirc lam ngheo d5 tgng g6p ba lhn - trong khi kho6ng cach phat cao han ngubi giau (do gia thqc ph6m cao dbi ngheo tang ghp b6n l i n ( td 1,3% l6n dkn han, ma thqc ph6m lai chikm mot tj, phhn lirn 5,6%), va chi s6 vb mirc do t r i m trong clia d6i hon trong ti6u dting c6a ngubi nghho). Tinh toan ngheo tang g$p nam l$n (tir 0,4% l6n dkn 2,0%).

he s6 Gini dqa tr6n thu nhep he gia dinh dg di&u Tinh trang d6i ngheo ph6 bikn han b nhi?ng he chinh thba dang theo lam phat sE cho th iy c6 sq gia dinh c6 chli hb 18 ngubi c6 trinh do hqc vhn gi6m nhe trong mirc dQ b i t binh d ing b thanh thi thhp. Nhung cac he gia dinh c6 chli he tat nghiep (tir 29,9% xu6ng 28,9%), nhung lai tang 16n b tir trung hoc trb l&n ciing chihm 213 s6 nsrbi n6ng thbn (ti? 26,5% 16n 28,9%). nghbo. Di&u nay phAn anh trinh do hoc vhn cao b

~ h u nhu kh6ng c6 thay d6i nao trong he s6 Han Q U ~ C . Gini clia khu vqc thanh t h ~ Han QUBC khi tinh Tuy khling ho6ng d5 lam t6n hai dkn phiic lqi toan dqa vao ti6u dhng clia he gia dinh, nhung he clia cac he gia dinh ngheo trong toan khu vqc, s6 Gini dqa vho thu nhap lai t5ng tit 27,1% n5m mirc do tgng d6i ngheo vB bht binh d ing n6i 1997 I6n 30,1% niim 1998. Di&u nay mot phhn la chung nhb han nh3ng gi ma l i ~ dhu ngubi ta dq do sLr khac nhau v& hanh vi t i i t kicm clia cac he doan. Tai sao vgy? Thir nh$t, s q suy giAm mirc gia dinh trong thbi gian khling hoing. Han Qu6c s6n luqng nhb hcm vB it dai ding han so viri dq ciing dEi cho th iy mat sq tiing manh vk s6 ngubi doan. Thii hai, mirc do ca dong clia lao dong gii?a cqc ngheo (bAng 6.2), met kkt cpc nhht quan viri khu vqc chinh thirc vh phi chinh thirc, gi3a thanh viec tang manh ciia chi s6 d6i nghho, v6n nhay thj va nbng thbn, c6 th& dB lam nhe birt tac dong cAm han viri s q phgn ph6i thu nh$p. Ti? quJi I - cha cuac khfing h o h g bing cach chia si! ganh

neng rong r3i han. Thir ba, s q thay d8i mirc gia

BANG 6.2 t umg d6i do sq m i t gia clia dbng tibn co th6 c6 lqi

~ t . , ~ ~ d& sstuyet d&.,,a t i I+ ,.ita ngu&i ngheo khg 6 hon cho nhi?ng ngubi ngheo n6ng thbn tham gia

Han Q u ~ c , giai doan 1996-1998 vao s6n xui t s6n ph6m th$ng d a t h a m g phim, . -

nh6t la d& xuht khdu. Thir tu, cac h6 gia dinh Chi sd' 1996 1997 1998

ngheo giim tikt kiem va ph2n b8 lai cac kho6n chi Ngheo khd'cung cgc ti&u trong pham vi nggn sach clia minh d& d i m SS tuyet d6i (trieu) 12 1 , I 310 b60 mirc ti& diing cfic hang h6a thikt y6u nhu Thay d6i (%) -27.7 -1 1,l 178,'7

thtrc ph6m. cu6i cung, cac khoAn chuy&n giao clia Ngheo tuung d6; chinh phli - duiri hinh thirc bAo hi6m thht nghiep S6 tuyet ddi (triiu) 1,9 1,7 3,:i

va cac mang lu6i an sinh khac - c6 th& ciing d6ng Thay d6i (%) -20,6 -8,4 90,O

vai trb nhi t dinh. Ngheo kh6"

Sd tuyet d6i (trieu) 3,1 2,8 6,2 Thay d6i (%) -23,5 -9,5 123,8

an ngheo kh6 so* tuygt ddi (trieu) 2,9 2,7 4,1 Thay d6i (%) -13,4 -6,5 50,6

Ghi chu: Nhirng nguai ngheo khd cirng cuc la cac hQ gia dinh co rnuc lieu dung binh qudn dau nguai thgp hun 80% giai han ngheo khd; Giai han ngheo kh6 tuung duung vai 8 USD mot ngU5i mot ngay (tinh theo giai han gia sdc rnua). Ngutn' ngheo khd tuung da'i co muc ti& dung binh quin dau ngudi tir 80-100% giai han ngheo kh6. Nguui gan ngheo khd co rnuc ti& dung binh qudn dsu ngudi b ing 100-120% giai han ngheo khd.

T ~ L trubng lao dong. GiAm chu v& lao dong la k6nh quan trong nhht ma thbng qua d6 cuQc

khhng ho6ng tac dong dkn hhu hkt cac ho gia dinh. Hon ni?a, nhibu h6 gia dinh c6 thu nhgp cao phAi chiu t6n thht lirn trong thu nhep ti? tai sAn

(cd tirc, gia tri van gia tgng, tibn thue). d HBn Qu6c, tj, trong ti& cbng va luang thang trong thu nhgp qu6c d2n kh6 dpng dB giim tir 55% nam 1997 xu6ng 51% niim 1998, tjr trong clia lqi

Ngudn: Kakwani va Prescott 1999. nhuen xoay quanh miic 9%, va t l trong c&a thu

~ i & u chinh chinh s6ch x9 hQi va b5o ve ngubi nghho 143

nhep tq trA luang tiing th 33% lGn 37% (Fallon

1999). Cac nuac bi khfing hoHng khac c6 th& cfing c6 hinh thai tuang tq, va n6 phu hap vai nh3ng c ~ ? sac kinh t& vi m6 truac d8y 6 cac nuac khac, nhht la My Latinh, nai ma v6n h&t sirc ca dong2.

N6i chung, c iu vk lao dong giBm dB giiy thiet

hai cho cac he gia dinh qua vi$c lam giBm tikn

luang thqc t i , tang tinh trang th i t nghi$p hay thiku vi$c lam, vB mirc thu nhep tq lam ra

cfia ca nhiin. CBc tac dong chinh duac truy&n d i n

qua vi$c di&u chinh sAn l u w g hay diku chinh gih cH cbn phu thuoc vao ca chu clia thj trubng lao dong. Cac quy djnh di&u ti&t thi trubng lao dong c6 th6 khi&n nguai s 6 dpng lao dong rht t8n k6m hogc kh6 kh5n trong viec cho c6ng nhiin nghi viec, va nhiing thba u5c thuang luang tep th6 sG Bnh hubng d&n mirc do linh hoat cfia ti&n luang khi muan di&u chinh thap xu8ng. Vi$c ngutri nhep cu, cB trong nuac vB nubc ngoai, tran lan b khu vqc thanh thj ciing Bnh hubng d&n kkt cue tao ra.

Cac ho gia dinh ph6n irng v6i cli s6c trGn thi truang lao dong the0 nhi&u cach khac nhau. Viec tham gia lqc luang lao dong (kg cH lao dong tr& em) c6 th& t2ng hoec giHm d6 bu lai s q giHm slit cfia ti&n luang. Tuang tq, s6 gia lam vi$c ciing c6 th& gihm hoac tang. Hinh thai vi$c lam ciing thay

d6i d6 d6i ph6 v6i nh3ng tac dong ciia vi$c m i t g i i dbng ti&n d&n khH n ing sinh lai ciia doanh nghiep - vi du, rut lui khbi nghnh xiiy dqng vB ch& tao d$ dkn vao nganh n6ng nghiep. Lao dong ciing c6 th6 chuy&n dich ra khbi khu vqc chinh thirc, v6n dang phHi ganh chju nh3ng tfic dong ban

dhu, d& tham gia vao cac hoat dong tv trH luang hoec phi chinh thirc. ~ h t cH nh3ng tac dong ban dhu vh nhi?ng cAch phHn irng nay co th6 tao ra nhiku k i t cuc phiin ph6i khac nhau, xkt theo sq

khac biet v& giai, do tu6i, thu nhap va ti&n luang gi3a lao dgng lanh ngh& vh kh6ng lanh ngh&.

V$y cfic b ing chirng cho th iy di&u gi b ~ d n g ~ ? C6 sac 16n n h i t dbi v6i llrc luqng lao dong trong nubc dikn ra b IndanGsia, Han QUBC va Thai Lan. Philippin tham dq it han vao s q bung n6 t5ng trubng (do d6 chiu thiet hai it han ti? cuoc khling hohng), va b Malaisia, lao dong nubc ngoai phAi

chiu dgng ganh n$ng cba s g diku chinh d6. Lao

dong trk, thi&u ky ngng, hay lao dong phi chinh thirc va kh6ng thuang xuy6n thutmg la d8i tuang d2 bi t6n thuang tai t i t cH cac nubc. ~ h i n Ian vi$c diku chinh tnrhc sq suy giHm chu v& lao dong dku dgn d&n ha t h i p t i in luang thqc t6. Nhung ciing cbn nhi&u khac bi$t 1an gi3a cac nubc, tuy thuoc

vao thm quan trong c6a khu vqc chinh thirc va mirc 66 cirng nh ic c6a thi truang lao dong. ~ h h t nghiep vB thi&u vi$c lam tiing manb 6 Han Qu6c

vh Thai Lan. T$lC tham gia lao dong b HBn Qu6c va Malaisia giHm, 6n djnh b Thai Lan va tgng lGn b Ind6nesia - nai ma phu n3, nhht la nhfing nguai tir 25 tu8i trb E n , phBi vet lon d6 kikm th6m ngu8n s6ng cho gia dinh khi ma thu nhep c6a ho bi giHm manh (Horton va Mazumdar 1999). Vi$c

lam phi chinh thirc tang dAng k6 khi lao dong rut ra khbi khu vqc chinh thirc va tham gia vao cfic c6ng vi$c t q trh luang, c8ng viec gia dinh kh6ng c6 lu.ang hay vi$c nha n6ng.

Han Qu8c d5 trHi qua s g gia t5ng manh me trong thht nghiep mb, t h t i 1e 2,5% ngay truac khfing hohng lGn d&n 8,7% vao thang Hai 1999, trubc khi giiim xuang cbn 4,6% vao thang Muai 1999. Ngoai ra, nhi&u nguai cbn th6i kh6ng tim ki&m viec lam m6i d6 duac coi 18 t h i t nghi$p, vB

do 66 ho trb thanh mat ;,o phan cfia lqc luang lao dong thu dong. Quh thet, trong khoHng tir qu9 11- 1997 dkn qu9 IV - 1998, lqc luung thu dong v& mat kinh t& cfia HBn Qu6c dB t5ng thGm 9% hay 1,2 trieu nguai. ~ h u h&t 1th3ng nguui t h i t nghiep mai d&u la c6ng nhiin 1umlg thhp - c8ng nhiin tam thbi hay c6ng nh$t, c6ng n h i n t q lam chii - va do 66 ho kh6ng duac hubng bHo hi6m thht nghi$p.

He s8 Gini c6a Han Qu8c tinh the0 thu nhep thqc t6 binh quiin dku nguai t ing lGn d5 phhn anh Hnh hubng cqc kji b i t lai c6a c6 s6c vi$c lam d8i vai nh3ng c6ng nh2n dZ bi t6n thuang han cH3. Phu nii. chiu t6n thht rht nang - chi&m gkn ba phin t o s6 nguai trb thanh thv dong v& mGt kinh tb. Phu nil thuang bi mht \i$c tru6c nam gibi. Va rht nhi&u ngubi, doan truCc minh se bi m i t vi$c, dFi chon con duang tq nguyen v& h m . Mat s6 khac seu 66 tim duac vie.: 1hm khac hay nhfing

144 D6ng A: Phuc hbi va phdt t n & n

hap dhng ngin han viri mirc phuc lai t h ip han. Ti3 thang Mabi 1997 din thang M~rbi 1898, s6 lao dong ni? thabng xuyen dB giHm 20%, trong khi con s6 nay b nam gibi chi 18 7%. Han naa, s6 ngabi nh$n d~rac nhi?ng hap dbng ngin han b phu nii. cfing tgng, con b nam gi6i lai giHm.

~ i h n luang thqc tk b Han Qu6c dB giHm 12,5% ti3 giaa n5m 1997 dkn cu6i n5m 1998, trairc khi daac kh6i phuc lai vao sau thang d?iu n5m 1999 (hinh 6.2). ~ h h n 161-1 sq suy giHm nay c6 thd la do phAn anh s q thay d6i trong ca c iu viec lam: nbu ngu.bi lao dong chuy6n t h nhang cdng viec chinh thirc laang cao sang c6ng viec phi chinh thirc luang thhp thi mirc laang trung binh sE gi6m.

Ind6nesia la mot trabng hap taang phAn r6 ret v6i Han Q U ~ C . DAy 18 mot k i t cuc kh6ng c6 gi la: Hhn Qu8c la naac giau c6 nhi t , d6 thi h6a va cdng nghiep h6a nhanh nhht trong khu vqc, trong khi d6 Indbnesia lai la noirc ngheo nhht, c6 t i l e n6ng nghiep vh n6ng th6n cao nhht. d Ind6nesia, tinh trang thht nghigp mb t5ng rht it - th 4,7% vao thang Tam 1997 len 53% vao thang Tam 1998 -

cho du mirc shn l u q g b~ suy giHm gh8 gum. Tinh trang thi&u viec lam ciing tgng, vai 3,7 trigu ngabi lam viec daai 35 gib mot t u i n kd t h n5m 1997 d&n n5m 1998 (Horton vB Mazumdar 1999). Tjr 1e tham gia lqc laang lao dong t5ng, vai t i 1e nay b nam giai khbng d6i, con b phu nii. t5ng. N5m 1996, chi cb 55% phu nfi b tu6i 25 trb len tham gia lqc loqng lao dong, nhang d&n n5m 1998, con s6 nay dB t5ng len d&n 72%. Ind6nesia la nubc duy nhht trong n5m naac bi khfing hohng c6 t i 1e nay tgng, cho thhy mirc thu nhap ban d?iu thhp, cac ha nghko r i t d6 bi t6n thaang, cuoc k h h g hoHng kinh t& d i h ra rht tr?im trong, va mang lairi an sinh chinh thirc ("a phi chinh thirc) b i t lqc trairc viec d6i phb vai c ic cli s6c.

Tuy nhien, tac dong chinh d&n phlic 1ai cfia cic gia dinh lai di the0 kenh lam suy @Am mirc l~rang thqc t&. Mirc loang thqc t6 trong khu vqc chinh thirc di3 giAm 34% tir n5m 1997 d&n n8m 1998 - trong khi mirc l c m g ndng nghi$p giHm 40%. Ngoai ra, d5 co sq dich chuy6n vice lam 1611 ti3 khu vqc chinh thirc sang k??u vqc phi chinh thirc, va ti3

Mirc ting tidn l~rong va vigc lam d l d~rqc phuc h6i 6 Han ~ u 6 c

%, hAng nlim

20

-20 Thang Ba Thing S i u Thang Chin Thing M.hai Thing Ba Thang S b Thing Chin Thang M.hai Thang Ba mang Sau Thing Chin

1997 1997 1997 1997 1998 1998 1968 1998 1999 1999 1999

~gudn: Eli& tra luc luwg lao dgng.

~ i b u chinh chinh sach xB hGi vB bAo ve nguiri nghbo

* - - - BANG 6.3

- - l!mmsF-.--~----~~.r _-'.A Thay d6i trong muc viec lam 6 Ind6nEsia, 1997-1998 ThLi Lan duuc xem la co tinh trang thii't nghiep mb n@ng nE hun

( t i 16 s6'ngual lao dong) Nghin nguW

Khu vqc 1997 1998

Phi chinh thuc 62,8 6 5 4

NBng nghiep 40,8 45,O

Ngudn: Abrahart, Betcherman va Ogawa 1999.

khu vqc hien dai sang ndng nghiep (bing 6.3).

Thai Lan c6 tinh trang th i t nghiep m6 tang nhanh han Inddnesia, nhung them han Han Q U ~ C . ~ h $ t nghiep cGa Thai Lan dB t5ng ti% 2,3% v8o thang Hai 1997 d&n 4,8% vao thang Hai 1998 va 5,4% vao thAng Hai 1999. Khac vai Han Q U ~ C , s g phpc hhi cac hoat dong kinh tk dubng nhu kh6ng lam tang c iu v& lao dong d6i v6i Thai Lan, v8 thht nghiep v6n cbn b mirc cao. Tinh trang thiku viec lam (duqc dinh nghia la nhCrng ngubi lam viec it han 20 gib mot tuhn) cfing t5ng manh trong thbi kjr khling hohng. MQt phin trong sq cdt gi im s8 g ~ b lam viec ti% nhrn 1997 dkn nam 1998 duqc ph in anh trong mirc thht nghiep mb cao nhm 1999 (hinh 6.3).

Nhung ciing nhu cac nuac khac, tikn luang gi im dB c6 Slnh hubng 16n nhht ddn thu nhap clia

ha gia dinh Thai Lan. Th thhng Hai 1997 dkn thang Hai 1998, ti&n luang thqc t& giSlm 6%. Mirc giAm 6 thanh thi cao han (-8,3%) so v6i ndng then (-4,7%). ~ i & n luang t h i p (gib cdng) 18 nguy6n n h i n giiy ra hai phhn ba s v giHm stit mirc thu nhep thvc t& binh qu2n dhu ngoai; mirc viec lam i t han giii thich cho phhn cbn lai (Kakwani va Pothong 1999). Thi trubng lao dong thanh thi va ndng thdn b Thai Lan lien kkt chGt chi5 vai nhau dii gii i thich cho s q suy gi im rang r8i ti&n luang va lam t5ng doi ngheo b ndng thdn, nai ma nhiku ngubi nhgp cu t h i t nghiep tim kidm viec lam. Cu6c kh6ng hohng dS khoBt siiu them nhi?ng thay d6i 1611 lao trong hinh thai di co nai bod.

Cucc k h h g h o h g dB g iy it phi&n toai hon cho lao dong trong nubc b Malaisia va Philippin. ~8 ngcrbi lao dong nu6c ngoai nhiku hon mirc binh

' Ngu6n:~iku tra luc lumg lao d6ng.

thubng b Malaisia - chikm d&n 20% lqc luang lao dong - la mct thm nem db cho ngubi lao d@ng Malaisia vi ngubi nhap cu phAi chju dqng ganh nang cha s v diku chinh. Viri tjr 1e tham gia lqc l q n g lao dong giim, n h i t 18 d6i v6i php nt?, thht nghiep mb dB tang nhe ti%2,7% nhrn 1997 l6n dkn 3,2% n5m 1998. hit nghiep 6 Philippin cao hcm (8-9%) so v6i Han Q U ~ C , Malaisia vB Thai Lan - va cung viri IndenGsia, nuac nay dB trb thanh nuac xuht khdu lao dong rbng cho khu vqc va ra ben ngoai. hit nghiep d2 tang trong ntim 1998, nhung sau do lai giim, N6i chung, ti&n luang thqc ta kh6ng thay dBi trong su6t thbi kjr nay.

S? thay ddi gia ccE. Viec m i t gia lien tuc clia cac ding ti2n trong'khu vgc dB g iy ra sq thay d6i lan trong mirc gia tuang d6i. Nhftng thay d8i nay lam cho s i n xuht cat h i n g h6a thocmg mai trb

nen beo bb han vh d$c biet co lai d8i vbi khu vqc ndng nghiep. Ngubi ngheo b ndng th6n duac lai nhb s q thay d6i gig nay, n&u ho 18 ngubi xu i t khgu thqc ph6m rbng va nku viec tang gia ti6u diing (tinh the0 gia th& giai quy d8i ra nai ti$) duqc chuy6n sang cho ngubi sAn xui t .

Tuy s6 lieu diiu tra dB cung tip nhftng thdng tin chi ti&t v& chi ti6u c6a ha gia dinh nhung lai

146 DGng A: Phuc hbi va phat tri&n

thi6u tinh chi ti6t v& phia s i n xuht d& c6 th& c6 mot cuoc nghien ciru dhy d6. GiB thqc phdm tang so vbi cAc hhng h6a khAc trong t i t c i n5m nubc bi kh6ng hoAng. Nhung nhfing thay d6i nay chi la thir yku - trir IndGntisia, nai giB thqc phdm dB tang vot 40% tir gifia n5m 1997 d&n gii?a n5m 1998 (hinh 6.4). S q tang manh giB tucmg d8i clia thqc phdm 18 gAnh ngng d6i vbi ngubi ngheo thhnh thi vh nh3ng ngubi lao dong n6ng th8n ti& thv thqc phdm rbng. N h m g da phin c5c .he gia dinh b n8ng th8n d&u doqc lqi nhb s q thay d6i tjr 1e trao d6i thuung mai.

Trung ~ u 6 c

Kh6ng gi6ng nhu cac nubc khac trong khu vqc, Trung Q U ~ C dB tranh duqc di&u thi te n h i t cha cuoc khhng hoing t8i chinh, ph in Bnh viec nubc nhy c6 trinh do hoi nhap v8o thi trubng tai cllinh tohn chu t h i p hcm vB tranh duqc cac m6n nu ngkn han tbt h m . Nhung sq tri tre trong c iu noi dja - diku r i t rb rang ngay cA trubc khling hoing - lai t r im trong them vi sq gGm ciu nubc ngoai do cuoc kh6ng hohng giiy ra, va vi sq mht lbng tin n6i chung clia cac nha d i u t u vao khu vqc. CBc

I -: m 3 - v - . -

Gia tri thyc phdm tlrang d6i kh6ng thay d6i nhieu, ngoai trli. lnd6nCsia

I / Malaisia 1 Han Qudc

90 Philippin

1995 1996 1997 1998 1999 Q 1 Q1 Q1 Q1 Q1

~ g u d n : Fallon 1999.

y&u t6 trong nubc 18 nguyen nhtin chinh gtiy ra sq suy giAm kinh t& vh phAn Anh nh3ng kh6 khan khi khai siiu them cuoc cAi cAch, nhht 18 trong doanh nghiep va cBc t6 chirc thi chinh.

D6i nghko, vbn dB duuc giAm manh vho gi3a th$p kjr 1990, lai ch3ng lai trong nh3ng n5m 1997-1998 (bing 6.4). Gi3a nh3ng n8m 1993 d&n 1996, 136 tri$u nguiri d9 ra khbi cAnh d6i nghho (dqa trtin dubng chudn d6i nghko qu6c t& 1 USD mot ngay). Nhung k6 tir n8m 1996, d6i ngheo dB dirng b mirc 17% dtin s6 - vh s8 nguiri ngheo thqc tk dB t5ng Itin. D6i nghko tiAp tyc giim ti3 n5m 1996 d&n n5m 1998 nku do Iobng the0 duhng chu8n ngheo qu6c gia (thhp hun mirc 1 USD mot nghy). D6i nghko di8n ra ph6 bikn b n6ng than Trung Qubc, tuy cfing c6 bkng chirng v& s q n6i len cha d6i nghko thhnh thi. Tir n5m 1996 d&n nam 1998, d6i nghko thhnh thi dB tang gip d6i vh chikm d6n ba phhn t u trong s6 ngubi nghko tang them. Ngay c6 nhu vey thi cfing choa d&n 1% diin sb thhnh thi nkm dubi dubng chu8n nghko qu6c tk 1 USD mot nghy.

Cac s8 lieu chinh th3c cho thhy, mirc t5ng thu nhbp thqc t6 cha ho gia dinh n6ng than dB cham lai, cbn khoAng 4,5% n5m 1997 vB 1998, so v6i mirc tang trung binh 6,5% giai doan 1994-1996. Nguyen nhtin chinh 1h cku trong nubc y&u va tang trubng kinh t6 tri tre, gia thu mua n6ng shn giim manh, ca hoi tim kibm viec lam phi n6ng nghiep cfing thu hep nhiku - dibu d6 phin Bnh hoat dong k6m cbi c6a nghnh c6ng nghiep n6ng th6n v.5 t h i t nghiep thhnh thj ngay mot gia t5ng.

Chu trong nubc y&u va nhi?ng thay d6i ca chu trong 'doanh nghiep va cBc t6 chirc tai chinh da 1Bm suy gihm k h i n5ng lqi nhuen clia cac doanh nghiep qu8c doanh va tap thd trong khu vqc thhnh thi ciing nhu n6ng th6n. Trubc diiy, c6ng 5n viec 1hm phi n8ng nghiep b n8ng th8n - dong g6p khoAng 30% GDP - dB g6p phin dBng k& vao vier, xoa d6i giAm nghho b n6ng than. Nhong trong n5m 1997, 15% cac xi nghiep huang t r i n dB bi 18 vh phAi sa thhi c8ng nhtin. CAc s6 lieu chinh th~?c cho thhy, viec I h n ~ trong cac xi nghiep hoang t r i n dB gihm 3,4% nam 1997, vh nh3ng xu hobng

~ i k u chinh chinh s5ch x5 hai v B bHo vc ngutri nghko 147

BANG 6.4 Chi so doi ngheo cha Trung Q U ~ C , giai doan 1993-1998

Khu vuc/gi$; han do; ngheo T i trong (%) ~ 6 ' luung (trieu nguu;)

1993 1996 1998 1993 1996 1998

Ca' nu& Giui han ngheo doi quo'c te Gibi han ngheo doi qudc gia

N6ng th6n Gibi han ngheo doi qu6c te Gibi han ngheo doi quo'c gia

Thanh thj Gia han doi ngheo quoc te

Ghich~j: Giui han doi ngheo qudc te tuang duanglUSD1ngay tinh the0 d6ng ti8n ngang gia suc rnua (PPP) n5m 1993. Cac tinh t o i n nay dua tren ph in phdi thu nhap duuc dieu chinh de suy ra ph in phdi tieu dung, s? dung tj l le tieu dung binh qu in d i u nguai t u diku Ira he gia dinh. P h i n phdi lieu dung n i rn 1998 d i co sd lieu va nhiing phuang an tinh toan khac cho th6y quy trinh tinh loan dung trong bdng nay danh gia hai thgp tinh trang doi ngheo. Giui han n g h e ~ do1 qudc gia tuang duang vui 0,71 USDIngay va dua vao thu nhgp. Ngu6n:Tinh toan cha nh in v18n N g i n hang he giui dua tr6n sd lieu di6u tra he gia dinh.

bht 1qi nay cbn tikp dign trong n8m 1998. Viec g i im sut cac ca hoi viec lam phi n6ng

nghiep b khu vqc n6ng then dii tac dong xhu d6n kinh t& thanh thj. ~ h h t nghiep ca chu tgng, chng v6i nh3ng cuoc c i i cach trong 16c nkn kinh t6

dang xu6ng d6c d5 lam giAm k h i nang thu hut lu6ng di cu t h n6ng then. Cac nB lqc tikp the0 n h i m bio d i m c6ng an viec lam cho nh3ng cu d2n thanh thj m6i (th6ng qua viec i n dinh han ngach, danh thuk d6i v6i lao dong di cu vB thu phi cao) cfing d6ng nghia v6i viec khu vqc thanh

thj h i p thu it han lao dong di cu t h n6ng then trong n8m 1997 va 1998. Ngm 1997, cung lao dong n6ng then tang th6m 3,6 trieu ngubi - tirc la nhiku han 1,6 trieu nguhi so v6i gi3a nh3ng ngm 1990.

Gia n6ng s i n ha cfing g6p ph&n lam thu nhap n6ng then tang cham. Gia thu mua n6ng s i n dB a i m 4,5% n8m 1997 va 8% ngm 1998. Vi thu hoach t h mi3a vv trung binh chi6m g i n mot niia

n6ng s i n phin anh mot s q ir dong trong thj t r u h g ngCi c6c, mot ph&n 18 do trong nh3ng n8m

d iu , gia n6ng s i n kh8 cao (n8m 1995, gia ngCi c6c b Trung Qu6c cao hon mirc gia tuang duong tren thj trubng th6 gi6i) vB do han ch6 mirc s i n xuht

nh im d i m bio an ninh luong thqc qu6c gia.

Giim doi ngheo b n6ng then v&n la mot trong

tiim c6a chi6n luqc phat tri&n d8i han c6a Trung

Qu6c. Nhung d6i nghko thhnh thj dang n8i l6n

nhu mot thach thirc m6i d6i v6i cac nha hoach

dlnh chinh sach. Th6ng tin cho thhy doi ngheo

thhnh thi c6 auan h6 chat chle v6i mirc t h i t

nghiep cao b cac thanh ph6 Trung Qu6c. Nq tikn

luong huu tang cao cfing la mot nguy6n nhiin.

Tuy t$le thitlnghiep chinh thirc chi la 3%, nhung

thht nghiep n6i chung (k& c i c6ng nh2n tam nghi

viec) u6c tinh vao khoing 8% lqc luqng lao dong

thanh thj n8m 1998 - tham chi mot s6 nai cbn l6n

d6n 12-13%.

thu nhap n6ng then, tham chi cbn cao hon d6i v6i CAC he nghko n6n diku nay d~ c6 tac dong 16n d6n Phen b g c i a hQ gia cfinh tnS& n w b i ngheo n6ng then. QUA thgc, thu nhap t h khing hoAng n6ng nghiep dB p i r n khoing 1% the0 gia th~rc t6 t h ngm 1996 d6n 1998, ngay c i luc ma thu nhap Ho gia dinh b cac nu6c bi kh6ng hoing dB phin n6ng then n6i chung dang tgng l6n. Giim gia irng lai v6i nh3ng cu s6c nay the0 nhiku cach. Thi

148 DBng A: Phuc hbi va phat tri&n

du, ho phiin bd lai cac khoin chi ti&u d6 d i m bio

cac khoin thi&t y&u trong ngiin sach c6a minh. Tli. niim 1997 d6n 1998, mirc chi ti&u lucmg thuc

binh quiin d?iu ngubi dB giim b Ind6n&sia, n h ~ m g tjl trong chi ti&u djnh cho Iuang thqc lai tBng - n h i t la trong s8 nhfing ho ngheo nhi t . Vh m@c dh

chi ti&u cho luang thgc n6i chung giim n h ~ m g cac hij gia dinh da tang phhn chi ti& cho cac loai

nbng s i n thikt y6u th&m 5% 6 khu vqc thanh thi

vh 12% b khu VLSC nbng thbn. Trai lai, phin chi cho thit lai giim manh.

~6 lieu c i ~ a Indbn&sia va Han Qu6c cho th iy cac he gia dinh ciing c i t giim chi ti& cho nhiing hang h6a khbng thi&t y&u v8n co th& tan1 thbi tri hogn (quin go, giii tri, db dhng trong nha), khi&n ti trong chi ti&u cho nhfing khoin muc nay trong ngiin sach hij gia dinh giim manh. Str thay d6i trong mirc chi ti6u cho giao due va y th c6a cac hij gia dinh r i t kh6c nhau gi3a c6c nubc. d Ind6n&sia, nhiing khoan chi ti&u nay giim c& v& luang tuy$t d6i lsn tjr trong trong t6ng chi ti&u. Phiin tich hhi quy cho th iy tjl trong chi ti& cho giao dvc giim trong da s6 cac hij ngheo. Trai lai, b Han Q U ~ C , mirc @Am s6t t r o y r l z ~ ti& cho giao duc vh y t i t h i p han so vbi mirc giim chi ti&

chung cila ho gia dinh. Khbng rlo vi sao h8 gia dinh b mot s8 nubc lai c6 th6 duy tri mirc chi ti& cho cac khoin mvc nhu giao duc va y th hiiu hi+ hcm nhi&u so vbi hij gia dinh b cac nubc khac. Vin b& nay chn ph2n tich s2u them, vi nb 26 y nghia quan t r ~ n g d8i vbi viec thiht k& cac chumg trinh

trcnq tuang lai. Mct c3u d6 khhc f- i f c~~lfic: kh6ng &ing 18 cac

h$ gia dinh c6 vi! khbng gi im tiht kiem nhi&u

l i m d6 d i m bio mirc ti& dung. Qui thgc, s6 lieu 6 Han Qu6c cho thiy, tiht kiem clia hij gia dinh n8m 1998 tham chi cbn cao han nhQng nam truac, tuy hanh vi ti&t kiem dB thay d6i dang k6, tuy thuoc vao mirc thu nhijp clia ha gia dinh (khung 6.2). e): Thai Lan, t6ng mirc chi chuy6n nhuang - k6 c& chuy&n nhuang t u nhiin va cbng

cijng - dubng nhu kh6ng tBng m i y trong thbi kjr khling hoAng (Thailand Social Monitor, thang

Gi&ng 2000, tr. 18).

Cac ha gia dinh khbng c6 khh nBng dihu hba ti&u diirig (thSng qua viec riit tikt kiem ra chi ti&u, di vay, ban tai s i n hay nhijn cac khohn

chuy6n giao c6ng cijng va tu nhiin) c6 th& ap dung nhfing bien phap khic phpc ngin han, ma mijt s8 bien phap trong s8 db lai mang 9 nghia dai han

quan trong. Giim mirc hhp thv dinh dubng, tri ho5n khbng di kham chiia benh hay rtit ng6n thbi

gian di hoc c6 th6 giiy ra nh2ng tdn t h i t kh6ng gi

bh d ip duqc trong ngubn v6n con ngubi vh k h i n8ng kikm thu nh$p sau nay. Su tbn tai cGa gia dinh co th6 ph? thuoc vao thu nhep clia con chi, nhung nhiing dira con di lam lai kh6ng tranh th6 duqc nheng ca hci d& thoat khbi cinh d6i ngheo bing cach n3ng cao nguhn v8n con ngubi c6a ho. Tr6 em phii lam viec cting c6 nguy ca chju nhiing tdn thuang v& th& xac va tinh thhn, di&u d6 lam dbi ngheo deo ding m8i. Chinh sach c6ng cijng cin d i m bio kh6ng buec cac gia dinh phi i s 5 dung nhCing ca chh irng phb ti& cqc nhu v$y, nhung cung luu jr khbng 1Bm thfi ti&u nhiing cach phin irng hiiu hieu cfia cac gia dinh hoQc cbng dong khac trubc nhtfng c6 s8c thu nhap tam thbi. 6 Thai Lan, cac dich vp giao duc vB y t i cbng,

k6 c i cac dich vp ca b in , d8 duac mb rong trong thbi ky khling hoing. Trai lai, Indbnzsia dB phi i giim manh mirc dij dich vp y t6 - 53% s6 ngubi

mac benh dB sCr dvng cac djch v? y tk hi$n dai niim 1997, nhung niim 1998, con s8 nay chi con 41%. Trong s6 nhiing ngubi tin ch5m soc, s6 ngubi d&n cAc ca sb c6ng cong d5 thua d i n (27% niim 1997 va 20% niim 1998), c6 th6 di&u nay phin anh tiim 19 cho r ing ch i t luang nh2ng ca sir nay d2 xu8ng tip do bi c6t gi im ngiin sach.

lvhung kh6ng c6 bkng chirng nho cho th iy s6 luang tri! em bi thi&u ciin so v6i chi& cao clia chung (bj suy dinh duang) hoec bi t h i p (bj cbi) so vai lira tu6i clia ch6ng dang tiing l&n ci .

d Indbnesia, tjl 1e tr6 em d&n trubng d5 gi&m nhe trong thbi ky khling hoing. 'Q 1$ nay b hoc sinh trung hoc ca sb, lira tudi 13-15, giim manh

nhi t , vai tjl 1e giim 2%, t6i 3,6%. Tuy nhizn, nhi?ng thay d8i tdng th& khi&m t6n d6 d8 che giiu

mot i n h hubng to lCrn h m nhi&u d6n cac he

~ i k u chinh chinh stich xSi hQi va bHo vg ngubi nghBo 149

Cac hij gia dinh c6 dibu hoa ti6u di~ng trong thdi kjr khfing hoing hay khcng?

Nghien c h ve Thai Lan cho thiy, cac he gia dinh s h dung tikt

kiem dk diku hoa ti& dung kh6i n h h g cu s6c vk thu nhgp c i a

ca nh in hay ceng dbng (Paxson, 1992). Nhung lieu cac he gia dinh c6 thk dljng cach d6 dk d6i ph6 vdi n h h g clj s i c trong toan nkn kinh te hay khdng? Cac s6 lieu so be c i a Han Qu6c cho thiy,

he gia dinh khdng diku hoa dUUc ti& dung met cach hieu q u i khi

d h g tru8c n h h g cli s i c vk t i ng thu nhgp qu6c d in . N i m 1994-

1997, thu nhgp d i u ngudi t ing manh trong t i t c i cac nhom thu

nhgp n g i ph in vj, nhung dkn n i m 1998 thi no sut g i im (xem

b ing trong khung). ~ k u cac he gia dinh coi clj s6c thu nhap nirn

1998 chi la tam thui, thi ho co thk diku hoa ti& dljng t8i rndc tuung duung v8i ti& dung c i a nhsng nam trudc do. Nhung diku nay d2i khdng x i y ra. Thi du, cac he gia dinh trong nhom n g i

ph in vj ngheo nhi t duuc d u kikn si! g i im tikt kiem trung binh 45.000 won met thang trong nam 1998 dk chi ti&. Nhung trai lai, ho d2i tikt kiem trung binh 24.000 won met thang.

C6 thk c6 met s6 cach g i i i thich khac nhau cho viec rd rang

la cac he gia dinh khdng d i k h i n ing dk b i o ve hoan toan rndc

ti& dung c i a ho trong thui ky kh ing hoing. Thu nhit, viec clj

s i c dikn ra trong toan be n&n kinh tk c6 thk tao ra n h h g han chk tin dung khikn cac he gia dinh khdng thk di vay va hoan t r i

bang thu nh$p tuung lai. Clj s6c he th6ng c ing c6 thk lam m i t gia thj truhng cac tai s i n c i a he gia dinh, va qua do c ing lam ho

m i t k h i nang h: tru ti& dljng bang cach ban tai s in . Thd hai,

cac he gia dinh c6 thk khdng xem clj s i c nay chi la tam thui. ~ k u

he gia dinh d u kikn rang s u thay d i i trong rndc thu nhgp la I i u dai thi ho si! ph i i diku chinh lai ky vong va hinh thai ti& dung c i a minh met cach tuung h g . Thd ba, rndc tikt kiem duung Idn

u8c tinh duuc c6 khi chi la s i n p h i m g i i c i a s6 lieu. Thui ky xet

dkn trong cac cuec diku tra ti& dljng c i a he gia dinh la thang

trudc, trong khi thui ky xet dkn tuung h g vk thu nhgp lai la n i m

ngoai. M s6 lieu u8c tinh thu nhgp lien quan dkn met thui dikm

s8m hun s6 lieu Udc tinh ti& dung nen nhDng tinh toan nay co

thk d2i ph6ng dai rndc thu nhgp so v8i ti& dljng n i rn 1998. Cac he gia dinh g i i i quykt nhDng clj s6c thu nhgp nay nhu

thk nao la diku r i t quan trong d6i v8i cac chinh sach cdng ceng.

~ k u s6 lieu c i a Han Qu6c ph in anh hanh vi thuc su c i a d i n cU trong thui ky khing hoing, thi n h h g co chk nham giljp he ngheo

duy t i l dUUc rndc ti& dung trong khi co mot s6 it he si! ph i i chju i n h hu6ng b i t lUi xem ra c6 nhDng han chk trong thui ky kh ing

hoing he thing, khi t i t c i c i c ceng dbng dku chju tac deng ti&

cuc - diku nay cho th i y c i n ph i i co met hanh deng truc tikp c i a chinh ph i . Nhung c i n ph in tich s i u hun dk xac djnh xem lieu

hanh vi c i a h@ gia dinh chi la ca biet hay no ph in anh nhsng

rang buec d6i v8i viec rut tikt kiem chi ti&, va lieu c i t g i im chi ti& co y nghia gi d6i vdi phljc IUi tuung lai khdng?

Thu nhgp va tiCu dung thqc t 6 binh qu in dsu nguiri a Han Q U ~ C , 1994-1998

Ngii phin VI

N8m I (ngheo nhd) 2 3 4 5 (giau nh8i) Trung binh

Thu nhap thuc t6 dau nguai

(nghin won 1 thang) 1994 213,l 332,2 420,9 536,l 863,O 473,l 1995 228,l 352,9 453,l 583,3 9345 510,4

1996 239,O 380,2 494,l 637,i' 1.024,7 555,l

1997 263,8 398,3 511,2 653,O 1.049,8 575,2 1998 (thuc) 206,9 330,6 428,4 558,6 958,6 496,6 1998 (uuc)' 283,4 423,2 545,6 697,7 1121,l 614,l

Ti6u dling thuc 16 dau ngu3

(nghin won 1 thang) 1994 190,3 243,5 290,O 350,6 489,3 312,7 1995 206,2 255,5 307,2 373,3 5 17,7 332,O 1996 220,6 278,3 3345 397,3 589,2 364,O 1997 220,8 282,O 328,2 414,O 581,6 365,3 1998 (thuc) 182,9 236,7 274,6 334,6 484,l 302,6

1998 (uuc) 251,9 3065 366,3 444.9 630,6 3995 Mirc tang thu nhap binh qudn 1994-1 997 (%) 7-4 6 2 6,7 6 8 6 8 6 8 T? le ti6u dling binh qudn 1994-1997 (%) 88,9 72,4 67,2 63,8 56,2 65.1

Ghichlj: Thu nhap uuc tinh nam 1998 la thu nhap nam 1997 nhan vui 11% dQ tang thu nh$p binh qudn giai doan 1994-1997. Tieu dting Udc tinh n i rn

1998 duuc tinh loan b ing cach lay thu nhgp uuc tinh n i rn 1998 nhdn vdi 6 le ti6u dling binh qudn.

Ngu6n: ~ i k u Ira thu nhap va chi ti6u gia dinh Han QUSC, Kakwani va Prescott 1999.

150 DGng A: Phuc hbi va phat tri&n

nghbo, trong 66 t$ 1$ d&n trubng d3 gi6m 7%. Cuoc kh6ng ho6ng khdng c6 hoec c6 r i t it 6nh hubng dbn t i I$ bb hoc ~ h 6 thbng b Thai Lan, nhung b Philippin thi 7% s8 gia dinh trong cuoc

diku tra n5m 1998 trh lbi r ing ho phhi cho con em thdi hoc.

Tjr 1e d6n trubng b tri! em nghko gi6m trong thiri kjr khling ho6ng la diku dec bi$t dang lo ngai vi s q khAc bi$t 16n vg trinh d$ hoc v in giaa he giau vh h@ nghko trubc khfing hohng b mot s6 nu6c (xem du6i d2y) va vi rht nhiku trong s8 nhdng tr8 em nay khbng quay lai trubng niia. Hinh thfii d&n trutmg c6a cac thanh vien khac trong gia dinh ciing c6 th& dB thay d6i d& d6i ph6 v6i kh6ng hohng. Lam viec nhi&u giir hun v6i mirc luang t h i p hon la cach thdng dung d& duy tri thu nhep: phu nii Indbnesia til 25 tu8i trb len la mot dai dien cho hinh thai nay. Phv nQ c6 th& tr& thanh nan nh in cSa nhiing hanh vi x im pham ca th&, b i t ngu6n ti3 nhdng cgng th%ng cao do trong gia dinh hay ph6i dung viec mai d i m lam phuung cach ki&m them thu nh?p cho gia dinh.

Thbng tin tir Indbnesia cho th iy r ing ngubi ngheo chS ybu dqa vao ngubi thin, hang x6m va chc thanh vien kh5c trong ceng dbng nhtr mot ch8 dqa an toan d& d6i ph6v6i nh3ng b i t hanh khdng lubng tnr6c duqc (Mukhe j e e 1999, tr. 80-83). Thi du, nhiku cong d6ng 6 Java dB db cGp d&n mot hinh thirc vien trq Ida gao duuc goi la Perelek hay Jimpitan. Cfic hij gia dinh tham gia sE d6ng g6p mot ba gao met thang, vh ba gao d6 sE duuc cho vay d6i v6i nhiing gia dinh nao cin. N&U chp gao cho nguiri gia hay nguiri tan tet thi ho khdng ph6i trA lai. Nhiing th& ch& nhu Perelek hay Jimpitan la bing chirng cho tinh doan k&t cijng clang, va n6 cho th iy sq iing ph6 linh hoat c<ia ngubi nghbo. Nhung khdng rb nhcng bien phap nay va cac mang lu6i an sinh dqa vao cong d6ng khAc hi$u quh dgn d i u trong viec d6i ph6 v6i nhcng cd s6c he thang lan tran dang tac dong d6n t i t ch hoec h i u h6t cfic thanh vi&n cSa tong clang.

Ph6n h g cda chhh phd d6i va k h h g h o h g

Chinh ph6 d5 ph6n irng lai v6i kh6ng ho6ng bing

cachcthqc hien hang loat cfic chinh sach c6 9 nghia 113-1 - mb rong mot s8 chuang trinh an sinh x3 hoi va c6 bbo d i m mirc chi tiZu trong mot s6 1Tnh vqc then ch6t nho giho dyc vB y t6. Nhung

chinh ph6 ciing bj trb ngai do ho kh6ng duuc chuin bi truhc, do thiku cdc chuang trinh x3 hci c6 th& duuc tri&n khai, do thdng tin ngheo nan va

do s q ph8i hup 16ng 160.

Cac nu& bj khhg hohg

Cuijc kh6ng hohng dB bung nd nhanh ch6ng, va hcu qu6 x5 hoi c6a n6 d3 lam cho cac nha hoach

djnh chinh sAch m i t c6nh gihc. N6 cho thhy thet kh6 ma thiit k6 cac chinh sdch va cac bien phap can thiep trong b6i c6nh thi6u thdng tin t r i m trong, tinh hinh thay dzi nhanh ch6ng, doanh thu

gihm sdt, n5ng lqc th& ch6 y&u kem vB cac chuung trinh gidp d8 ngubi nghbo rht han ch6.

thbi, nguui d i n khdng phHi lcic nao cfing tin

tubng vao cbc chuang trinh x5 hei cfia chinh ph6, c6 th& la do b6n ch i t t q lqc canh sinh hoec do thibu nhiing kenh d& ngubi d i n duqc g6p tibng n6i cGa minh.

Ngay cH nhu v?y thi chinh phi1 v in thubng the0 dudi cfic chinh sach c i n thi&t trong nhiing tnrbng hup d6. ~ h i & u no6c dB c6 thu thep thdng tin trong thbi gian kh6ng ho6ng. Nguiri ta s h dung each danh gia djnh tinh nhanh d& chdn doan nh3ng khia canh cu th& dz bj t8n thuang. Digu tra dinh ltrqng cfing duuc Bp dung d& the0 dbi mot cdch he thang t8c dong c6a cuoc kh6ng hohng d in he gia dinh va lui ich ti3 n h a g chuung trinh c6a chinh ph6 (khung 6.3).

Han Q U ~ C di nhanh nh i t trong viec mb rcng mang luui an sinh. Diku nay c6 th& phHn Anh dbi hbi lun hun d8i v6i nhang hhnh dong c6a chinh ph6 (c6 18 duqc khich 1e bbi nhiing th& ch6 d i n ch6), ngng lqc d6i ph6 c6a chinh ph6 ciing manh hon va cac chuong trinh tru giup ngubi nghko ngay til truuc khfing hohng cfing hao ph6ng han.

~ h t cH cac nubc d&u c8 ging duy tri mirc chi ti& cho giao duc va y tb, m$t khi chc muc ti6u ngin sach duqc n6i lbng, v6i mirc do thhnh cbng

Dihu chinh chinh s5ch xB hei va bbo ve ngubi nghho 151

Theo dBi tac dong c6a kh6ng h o h g

Mot trong n h h g thach thuc trong thdi ky khing hoing la

phi% xac djnh duuc dja dikm ph i i chju t i c dong Idn nhit,

khi ma hinh thai c i a cac [nh vuc d8 bj t i n thuung thay d6i

hkt suc nhanh chong. ~ i & u quan trong la ph i i thu thgp

duuc thbng tin kjp thdi v& nhilng nhom d i n cu chju thuung

t in , nhu db cb th6 ph in b6 cac ngudn luc mdi v i di&u

chjnh c i c chuung trinh d6 cb tac dung t6i da. Tuy c ic

nuuc bi khing hoing dZ t i in hanh diku tra djnh kjl hQ gia

dinh d6 cho phkp ho I& theo duuc nhSng thay d6i v& tinh

hinh dbi ngheo, nhung tinh ch i t khbng thuung xuyen c i a

cac cuoc diku tra (hikg n i m hay hai n i m mQt I&) va do

tr8 dai kk tu khi thu th$p dkn khi ph in tich s8 lieu d i hgn

chk tinh hiiu ich c i a chung trong thdi gian khing hoing.

f36 g i im thiku n h h g nhuuc dikm nay, cac nuuc d i tri6n khai hang loat cbng cu khac - danh gia djnh tinh nhanh v&

tac dong c i a khing hosng, d i y nhanh viec xb ly cac cuoc

diku tra dang t i in hanh, b6 sung them nhihg mbdun dijc

biet, v i t i in hanh di&u tra mdi. Vdi yeu c i u kh in thi&t vk

thbng tin, cach g i i i quy i t dAu tien d nhi&u nudc

(Indbnesia, Philippin, Thai Lan) la t i in hanh danh gia djnh

tinh nhanh. Ind6nesia co cach xh ly toan dien nh i t vdi yeu c i u khan cAp vk viec the0 ddi th6ng tin.

Thdi ky khing hoing dZ phat sinh ra nh5ng thach thuc

d3c biet d8i vui viec danh gia su thay d6i trong muc phhc Iui va tinh trang doi ngheo. Thdi gian thu hdi cac thbng tin

trong cac cucc di&u tra thu nhgp c i a hQ gia dinh thubng

dai hun thbi gian thu h8i trong di iu tra ti& dung, vi th&

thbng tin v& thu nh$p va ti& dung trong cung mot cuQc

diku tra cb th6 khbng hoin toan tudng thich vdi nhau.

Khung 6.2 d i cho th iy su khbng nhit quan nay cb thk tgo

c6 k h a c nhau . Inddnes ia l a n u a c k e m t h B n h cdng

nhkt, v a i c h i t i eu cho y t 6 cdng gihm 8% t r o n g

n g m t B i k h b a 1998 vB 12% t r o n g n g m t 8 i k h b a

1999 ( x e m khung 6.3). C h i t i 2 u cho giho duc cbng

cbn t b i te hun n3a , tut m i t 41% ti? n g m t B i k h b a

1997 d in 1998, m g c dii n g m t a i k h d a 1999 c6

quay l a i duac b ing 72% m i r c t ru i r c khfing hohng.

S u c$t giam manh c i c k h o B n c h i ti& thuc tk ir InddnBsia cho thAy m i r c l a m p h a t ma nuac n a y

t r B i q u a t r o n g thbi g i a n kh6ng hoBng l a r i t nang

ra met buc tranh kh6ng hoan chinh v& t i i t kiem c i a ho gia

dinh trong thbi gian khing hoing. Khi khing hoing di kem

vdi bung n6 b i t ngb va manh mB c i a lam phat - nhu d Indbnesia - thi viec uuc tinh chinh xac nhBng thay d6i

trong gia tuung d6i c i a nhihg hang hba chh ch6t la h i t

sdc quan trong. Db la vi c i c hQ gia dinh, k6 c i cac hQ

ngheo, sB d6i phb vdi n h h g thay d6i nay bhng cach

chuy6n bdt tu tiku dung nhilng hang hba ma gia c i a

chung tuung d8i dst 1en sang ti6u dung nhiing hang hoa

tuung d6i r6 di. Hun niia, r6 hang hoa ti6u dGng c i a ho

ngheo thudng khac xa mot cach c6 he thing vdi r6 hang

hoa tieu dung c i a cac ho kha g i i hdn - hQ ngheo co xu

hudng danh ph& nhi&u ngin quv cho thuc phdm, nh i t la

nhilng loai thikt y&u.

cubi cung, lam phi t cao d i g i y them kho kh in cho

viec d inh g i i chinh x i c nghia c i a nhilng thay d6i Idn

trong muc dQ va c i u thanh c i a chi lieu cbng cQng trong

thdi ky khing hoing. d Ind6nesia, muc chi ti& thuc tk

noi chung cho y tk d i g i im 8% trong n i m tai khoa 1998

va 12% trong n i m tai khba 1999. Nhung nhiing s6 lieu

nay d i che g i iu nhilng kh ic biet r i t Idn. Chi cho tikn

luung dudng nhu d i g i im r i t manh. Chi ti& cho cac

chuang trinh khic, trong db cb chudng trinh kidm so i t

cac benh I i y qua dubng hb l i i p , ciing g i im manh (tu 158

tj/ rupiah trong n i m tai khba 1998 xu6ng con 88 tj/ rupiah

trong n i m tai khoa 1999). Nhung chi ti& cho dinh duang

lai t ing hdn gap dbi cung trong thdi ky nay. Chi ti& cho

cac chudng trinh duuc cac nha tai tru hgu thuin ciing d i

t ing len dang kk.

n& . Thc dong cf ia disu db d in vi$c c u n g tip chc

d j ch VIJ r i t k h 6 xac djnh, v i hhu h&t viec c i t gihm

ch i t i 2 u t h q c t 6 dku duac ndp d u a i dang c i t gi im

ti&n l u a n g t h q c t 6 c i ia giAo v i 6 n vB cAn be n g a n h

y. d H h n Quhc v h T h A i L a n , c h i ti& xB hoi c f i ng

gihm v& gih tri t h v c t6 tir niim 1997 d6n n g m

1998, nhmg tjr t r o n g t r o n g GDP k h 6 n g t h a y ddi. DSy l a mQI: bing ch i rng .:ho th,hy c h i t i 2 u cho

c h 5 m s6c sdc k h b e b a n d i u dB duac cac nu i rc c6

ging dAm bho.

Cac nubc ciing khac nhau trong viec lqa chon SLI dung chucmg trinh viec lam c6ng cijng d6 tao cac c6ng cu d6 giim thi6u tac dijng cGa kh6ng - c6ng an viec lam (xem bing 6.5). IndGnGsia dii mb

hoing (bing 6.5). Truac tinh trang tham nhting

tran lan trong vi$c cung cap cac dich vv c6ng

cijng, Ind6n8sia dFi tranh dung bi$n phap chuy6n giao bing ti& mgt. Cac bi$n ph5p can thiep cu th6 d6 duy tri vi$c tre em d&n truang dB duac IndGnGsia (nuac ngheo nhi t ) va Thai Lan (nu6c

c6 t i 1e thanh niGn trong lqc luang lao dijng cao nhht) Ap dung. An ninh luong thqc la m6i quan

t i m hang dku clia Ind6nGsia va Philippin, nai ma nan han han dB d6 lai nhfing h$u quH neng n& nhat. Cac loai quy xii hiji dB duac thikt l$p b c6c nu6c c6 nhang t6 chirc phi chinh phG tich cvc hay b nai ma ngobi ta nhen thay cac t6 chirc c6a nha

nuuc bat lqc, nhu b IndBnGsia. ~ u 6 i cung, cac chuang trinh dao tao kh6ng thvc sq h3u hi& vdi

t o cach 18 mot cach d8i ph6 v6i kh6ng hoing, nhung c6 I& lai 18 phc hap nh6t v6i Thai Lan, nai tinh trang thiiu hut ky niing dii ph6 bian ngay tir

traac khling hoing. Truac khling hoing, mang lu6i an sinh do

chinh phli tao l$p c6 xu huang r6t han ch6 c i v& quy m6 vB d6i tuang tham gia - di&u nay phHn

Anh sq 1e thuijc vao mirc tfing tru6ng nhanh vh toan dung lao dijng, sq h$u thuin manh mB tir phia gia dinh vB cong ding, cGng nha tiim 19 xau h6 tro&c mqi ngubi khi phi i nhan tra chp xii hai. d Thai Lan, chocmg trinh an sinh chinh chi chikm 2% ngin sach cGa chinh ph6 nam 1996.

Tai Malaisia, chi tiGu cho viec tru giup xii hiji chi chi&m 1,7% ngin sach chi ti8u thubng xuyGn nfim 1997.

Khi c6 khling hoAng, mang laai an sinh dii duac mb rong b t i t c i cac qu6c gia5. ~ i & u nay th& hi$n rb rhng nh i t 6 Han ~ u d c , nai chi tiGu cho

vi$c bio tra xFi hci dS tang ti? 0,6% GDP nfim 1997 lGn d in 1,3% niim 1998, va 2% n&m

1999, & Ind6nGsia, thqc chi cho cac chaang trinh

"trong digm" thuoc mang lu6i an sinh xii hci, nhu dB d~rac dlnh nghia lai, tang ti? khoing 1% GDP trong nfim tai kh6a 1999 l8n din 1,25% n&nl tai

kh6a 2000.

~ k n nho t i t c i c8c no& bl khling hoing dku

.rijng nhanh ch6ng chocmg trinh padat karya d& irng ph6 v6i k h h g hoAng, tao th8m 58 trieu ngay

c6ng mat nfim cho hcm 400.000 ngubi. d Han Q U ~ C , chaong trinh viec lam c6ng cijng m6i dii duqc c6ng b6 thang Nfim 1998; d&n thang GiGng 1999, chuang trinh dFi tao them 437.000 ch8 lam,

g6p phkn g i m bat t h i t nghiep. Tuy vey, chaong trinh nay v6n cbn nhen duac 650.000 ngubi xin viec lam (hinh 6.5). Cac quy dhu tu dqa vao cijng clang, nhu cac chuang trinh m6i b Ind6n8sia va Thai Lan, nh im tao them viec lam va ca sb ha t i ng d6 dap irng nhu ciu.

Han Qu6c 18 naac bi khfing hoing duy nhat c6 bio hi6m thht nghiep. Choang trinh non tr8 nay duac mb rijng niim 1998 t u cac doanh nghiep c6 trGn 30 c6ng nhin d in cac doanh nghiep c6 it h m 5 c6ng nhin ciing nhu chi c6 c6ng nhin tam thbi va c6ng nh$t. ~ i s u d6 cting c6 nghia la dien d6i

tuang cGa chaang trinh s6 tang manh, tit 5,7 tri$u nglrai vao th6ng GiGng 1998 1Gn dkn 8,7

tri$u nguai vho cu8i niim. Chinh ph6 cilng rut ngan thai gian ma nguai lao dong phiii d6ng g6p

- A- - 2 .A Han Qu6c ddC co su gia t i n g manh v6 tinh trang t h i t nghikp va viec tham gia vao cac chumg trinh viCc lam c8ng cQng

M13c thth nghiep rbng

N h h g ngud' tham gia v i o chumg trinh viec I im c6ng cong

1997 1997 1997 1997 1998 1998 1998 1998 1999 Q. l Q,2 Q.3 Q.4 Q.1 Q.2 Q.3 Q.4 Q.l

Ngudn: S6 lieu Ngan hang ~ h 8 ' gi3i 1999b.

~ i k u chi~lh chinh sdch x9 hGi va bHo ve ng~riri ngheo 153

BANG 6.5 Chuang trinh mang luui an sinh x6 hei 6 D6ng A trong thai kjl khfing hohng

Nuuc An ninh Iuung thuc Tru csp b6ng ti& Cac quji x5 h6i

IndBnQsia Chuung trinh mui nhim phin ph6i gao gia r6 co muc ti6u (OPK)

Cac chuung trinh dua vao c6ng

ddng

Han Qu6c Chuung trinh b i o d i m muc s ing kigm djnh theo thu nhbp, tam thui khBng phi i dong gop (mui)

Quji huu tri xS h6i cho nguui gia (mui)

Malaisia

Philippin

Thai Lan M6 r6ng quy huu tri cho ngudi gia va Cac chuung trinh dua vao ceng chuye"n giao ti& mat cho cac gia dinh ddng (mui) gsp kho khan

~gudn: Tai lieu Ngin hang he' gib3.

d6 trb thBnh d6i t u p g hap 1$ v8 keo d8i thai gian nghiep, tinh d in thang Ba 1999 (tang tir con s6 duac hubng ph6c lai. K& quh 18 s6 nguai duac ban dhu 12 1,9%). nh$n bho hi&m t h i t nghi$p dB tgng, nhung vsn HBn Q U ~ C cfing ban hhnh mot chuang trinh d h g b m3c du&i 10% lqc luqng lao dong t h i t tra tip ti& lucmg rang rgi, trong d6 chinh phii

Y t6' va giao duc Chuung trinh phuc Igi viec lam Tru giup thd nghi4p Chinh sach !hi truung lao d6ng tich cuc

Phat deng chuung trinh di hoc lai Cac chuung trinh hien co duuc

(c6p hoc bdng cho nhirng sinh m6 r6ng va thie"t k6 lai

vi6n ngheo nha"t va tru ca*p hoc

duung cho cac truung ph6 th6ng

thuec nhiing ccng d6ng ngheo nhAt)

Tru csp de" 6n djnh gia cca nhiing loai duuc phim thi6t y6u

Chuung trinh phuc lui viec lam Mb reng b i o hi& th6t nghiep M b reng chuung trinh thj truung

c6ng ceng (mui) lao deng tich cuc (day ngh6, tru ca"p ti& Iuung, b6 tri viec lam)

. . . . . . , , , , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . , . . . . . . . . . . . . , , . . , , . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , , . . . . . . . . , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . , . , . . . , . . . , , , . . , . , , , , , , . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

M b rGng chuung trinh dao tao cho nguui th i t nghiep

Phat deng mang Iuui hd tru viec lam vi tinh hoa va mb rdng chuung trinh dao tao

M b reng chuung trinh th6 y te" cho nguui ngheo va chuung trinh th6 b i o hi& y te" t u nguyen cho nhiing nguui g i n ngheo

M6 reng chuung trinh ca*p hoc b6ng va tin dung hoc duung

Cho phep t r i d i n le phi hoc duung thanh t h g mon, cho rnikn phi va ca"p d6ng phuc rnikn phi cho hoc sinh

M6 reng chuung trinh biia trua tai

truung

Chuung trinh phuc lo viec Iarn T5ng so" t i in b6i thuung m6t M& reng dao tao cho nguui th6t c6ng ceng (rndi) viec nghiep

Quv phuc lo danh cho nguui Cho vay de" tu kinh doanh lao deng dUUc thanh I$p d6 thanh toan met phin tien bdi thuung mat viec t r i cho c6ng nhin khi doanh nghiep ma ho lam viec bi pha s i n

tr6 d&n hai phhn ba mirc tibn laang clia cdng cdng nhan - sang n5m 1999, chomg trinh doqc nh2n n6u c6c doanh nghiep chirng minh doqc nhu mir rang vh thbi gian douc nh8n trq tip t5ng tir ciu phAi di&u chinh c6a minh6. NBm 1998, s6u d6n t6m th6ng (Horton vh Mazumdar 1999). chuang trinh nhy dB chiim lo duuc cho 800.000 ~ i k u tra doanh nghiep cho thhy, ni?u khdng c6 tru

~ i k u chinh chi& s6ch xEi hci vB bbo v8 nguu i nghko 155

c6p thi ciing chi c6 22% s6 viec lam bi mat. ~ i k u nay k h h g dinh met kinh nghiem qu6c t6 cho thiy, trq c i p tikn Iaang suy cho chng s"ea tra cAp cho nhi?ng viec lam duang nhien tbn tai, cho dir hoBn c inh c6 thay d6i nha th& nao di naa.

HA, ~ u b c , Malaisia vh Thai Lan dii diku chinh

chuang trinh bhi thubng m i t viec cGa ho. Thai

Lan dB tang mirc bbi thubng mht viec t6i da IZn

den 10 thAng va thi&t Ii4p mot quy d6 trh cac

khoin bhi thubng mat viec the0 quy dinh c6a

phap lu&t cho c6ng nhin cfia cac hang bi pha s i n .

Malaisia ciing mb rong chuang trinh bhi thubng

mat viec cSa minh, cho phep c6ng nhin t u

nguy$n nghi viec duac nhen khoHn b8i thabng

nay. IndGnZsia, HBn Qu8c va Thai Lan ciing thqc

hien c5c chuang trinh khuy&n khich t u tao viec

lam cfia ca nhhn. . C5c chi6n Iuac khac nham duy tri thu nhiip la

trq cAp bang tikn vA bing hien v$t. d H i n Q U ~ C ,

cac chumg trinh bAo dHm mirc s6ng can cti vao

muc thu nhap nham trq cap bing tikn va bang

hi&n vet cho nh3ng ngubi kh6ng co viec lam dB

duac mb reng vao thang Nam 1998 cA vk dien duac hu6ng tra chp I in kinh phi (tang ghn 40%

trong nfim 1998). d IndBnGsia, mot na6c bj nan

han hAn t i n c h g , nhap k h i u gao c6a nha nuac

d5 tang trong khi chaang trinh tra c&p gao c6 muc tiZu d2 daac ti&n hanh vao thang Biy 1998

d& thay th& cho chaang trinh t ra cAp gao chung

chung (khung 6.4). Cac khoAn tra c i p hoc bdng va

tra cap tron g6i trong chikn djch gii? ch2n hoc

sinh d&n trabng cSa Ind8n&sia d2 khuyen khich

cac gia dinh cho con em minh d&n trubng. & Thai

Lan, chaang trinh cap th& bHo hi&m y te cho

nhiing ngabi thu nh$p t h i p dB duac m6 reng. Sq dng ph6 c6a nha nu6c dbi v6i cuac khfing

hoing co tsc dung ra sao? Ly tuhng n h i t la co duac c2u trH Ibi til viec danh gia tac dong cGa n h ~ n g chuang trinh nay d8i v6i ngubi ngheo. N h m g hhu nha kh6ng c6 th8ng tin tir cac chumg trinh nay h phhn 1611 c ic nubc. C6 th6 c6 th8ng tin

cho mat vai chi s6 quan trong - nhu tf I! nhiip hoc, mirc do s 3 dung djch vv y t&, t? le lao clang trk em - v8n rht d6 bi&n dong trong n g b han. Nhung kh6ng r 6 b a o nhi&u phhn trong nh3ng thay ddi d6 la do phin irng c6a tu nhiin va nha nuirc d6i v6i khfing hoHng. Hi& rb duqc t8c dong cca c8c chaong trinh cdng cong d6i v6i phuc lqi cSa he gia dinh trong thbi gian kh6ng h o h g s"ea met phin quan trong cha cac nghien ciru trong tuang lai.

Chwng trinh gao gia r6 (OPK) cia Ind6nesia cung csp 10 kg gao ph&n tip hang trung met thang vdi gia d i dugc trq gia cho cac h o gia dinh chon loc dga tren cac chi s6 do cac cu quan kk hoach hoa gia dinh q u h Iy - bao g&n rnirc thgc ph&n sh dung, q u i n ao, y ti va t6n giao. NhCfng h a gia dinh nao chua dat dmc b i t ky mot tieu chusn t6i thigu nao trong s6 do dku hup I ? . Xet trung binh, mirc t r u cip nay b a n g 30% rnirc chuin ngheo d6i vui met c6 n h 2 n va dlrui 6% v6i mot h e gia dinh n i r n ngubi.

Tuy h i e n nay v i n chua co cac thudc do djnh I@mg vh tinh h ieu q u i cia nhang chuung trinh co rnuc tieu nhmg cac chi bao chung la chuung trinh d i vmn d i n dwc vdi nglrtri ngheo n h i t , ngay ci khi no chi bao trurn dwc mat

D8ng A: Phuc hhi va phat tri&n

ph$n dien ngheo. Noi chung, h e t h a n g q u i n Ijl hanh chinh c6a chwng trinh nay k h a tat. Nhung cing con mot sb khia canh cin dmc cii thieri - thi d y , cac gia dinh ngheo dugc y6u c$u ph i i t r i t ikn trlrdc. V cac gia dinh ngheo thudng hang ngay chi rnua mot luung gao n h 6 n 6 n nh ihu ngubi ch7 cb t h 6 rnua duuc gao OPK sau khi d5 di vay ta hg hang hay hang xorn, hoac ban bdt cac tai sin nh6. Kh6ng co bang chling nao cho thhy co sg ro r i tir cac k e n h p h i n phki , tuy v i n co hien t w g chgrn t r i trong viec thanh toan vui cac trung t i rn p h i n ph6i gao va sg p h i n tan n g i n quy dk p h i n b6 cho cac cach sir dung khac 6 cip dja phuung.

~ g u i n : Klugrnan 1999a.

Trung Qu6c dang dung trUirc nhang thach thirc to

lan trong vi$c thuc thi cac chinh shch x2 h@i nhkm h8ttrq cho qua trinh chuy6n d6i clia nuirc

nay sang n&n kinh t& thi trubng, trong khi v in

duy tri duac sq 8n dinh xEi hgi va niing cao sq binh ding. Nhang muc tieu phan dhu quan trong

nhat la: Duy tri tiing tru6ng nhanh, vi n6 sB cho ph6p chinh phli qu6n 1y duac qua trinh chuy&n ddi ca

chu va x3 hoi manh mE ham chira trong qua

trinh chuy&n d8i. Tra gi6p cbng nhiin bi mht viec tir c8c doanh

nghiep dang phAi tikn hanh ca cku lai.

CAi cach cac chucmg trinh dva tren hinh thdc

bAo hi&m (luang huu, y t&, th6t nghiep).

~ h i & t lap mang luai an sinh x9 hoi b khu vqc

thanh thi d6 gitip dB ngubi ngheo.

~ i 6 ~ tuc chikn dau c h h g d6i ngheo tuyet d6i b khu vqc nbng thbn.

Muc ti& dai han nay vkn con rht quan trong. Tuy cuec khling hohng dii lam phirc tap them cho

kh6 ngng duy tri tgng trubng cao c6a Trung

Q U ~ C , nhung nuirc nay v6n cb nhang buac ti&n quan trong trong nhi&u linh vqc c6i cach, va cac

y&u t6 chu thanh clia mang lubi an sinh x5 hGi b thanh thj ciing dang bat dku xuat hien.

Kich thich chi ti&u nghn scich. D6 d6i ph6 viri

sy suy giAm chu nai dja va lubng truirc khA ning suy gihm chu nubc ngoai do cugc khiing ho6ng

toan chu giiy ra, Chinh phli Trung Qu8c d5 ap

dung met s6 chinh sach kinh tk vi mb nhim kich

cau trong nuac, trong khi v6n duy tri sq 8n dinh

clia dbng ti&n. G6i chinh sach kich thich chi ti&

ngiin sach 16c dku duac ap dung nam 1998 la dqa

v8o khu vqc nbng thbn, lhy cac vhng dang tr6i

qua nhting cu s6c tam thbi manh nhht (vung

mi&n Trung va mi& Tiiy) lam trong di&m, vB ch5

yku bao ghm cac d ~ r an dhu t u cbng cbng s6 dung

nhi&u lao dong trong linh vqc ca sh ha t i ng (h8

chira nuirc, kho dq trf? n g i cbc, giao thbng dubng

be va dubng s i t , mang luai dutmg d2y dien).

Churangrtrinh dku t o nhhm vao viec tuye"n dung

cbng nhiin khbng lanh ngh& vB thuc d i y viec tao

cbng iin viec lam trong nganh vat lieu x2y dqng,

v6n dang du thira niing lqc s i n xu&. Tuy vi$c lam

truc tihp va gian tihp ma chuang trinh nay tao ra

u8c tinh khoAng 5 trieu viec lam trong su i t thbi

gian hai ngm cfia chucmg trinh, nhung cac chinh

sach v in khbng kich chu duac nhu mong mu&.

D& khic phuc nhttng tac dong y&u kem c5a

viec kich thich chi tieu ng2n sach nam 1998,

chinh phli cbng b6 tgng luang cho kh6i vien chirc them 30% vao thang BAy 1999. Mdc luang danh

cho cbng nh2n bi mht viec, phuc lai thht nghiep

va trq cap mirc s8ng t6i thi&u d&u tgng them 30%, luang huu tiing 15%. T8ng s6 tiBn trA luang

cho cbng nh2n bi'mht viec dy tinh len dbn 24,5 t i

nh2n d2n te (2,95 t i USD) ngm 1999. Chu thanh ciia g6i chinh sach kich chu l i n thir hai nay ph6n

Bnh mong mu6n kich thich ti& dhng b thanh thi

v6n dang rht Am dam do thht nghiep 6 thanh thi

vh mirc do bht 8n v& viec lam dang gia tgng sau khi c6 sq giAm bien chk ti? cac doanh nghiep nha

nuirc, cac t6 chirc tai chinh vB kh6i hanh chinh s q

nghiep. ~ h i & u kh6 niing tq di&u chinh the0 nhi3ng giAi phap khkc phuc nhanh nay la sq giAm sut

trong gia thu mua nbng s6n va muc do thu hut lao dong ciia khu vqc nbng th6n phi nbng nghiep - diiy la hai yku t8 lam thu nhap nbng thbn va cku

b khu vqc nbng thbn suy y&u.

That nghiep thhnh thi uh mang Zubi a n sinh.

H6 tra cfia chinh phli d6i viri ngubi thht nghiep nham vao s6 cbng nh2n bi mht vi$c, trong khi vgn

con gii3 m6i lien he viri xi nghiep ciia ho. ThAng

Sau 1998, HGi d8ng Nha nuirc d5 quy&t djnh

rang, t i t c% cac doanh nghiep nhh nubc c6 cbng nh2n bi mat viec ph6i thiht l$p c8c trung tiim

dich vu tai tuy6n dung, nhkm tra gi6p thu nhap,

dong g6p vao b6o hi&m cuoc sing, y t& va thht nghiep, cung cip cac djch VIJ dao tao va tai tuy&n dung. Nhi?ng ngubi thuGc dien du,qc ha tra thu

nhap sB duac h8 tra trong ba ngm , sau d6 cbng

~ i & u chinh chinh s6ch xB hei vB bHo v$ ngubi nghho 157

nh2n s5 duac chuy6n sang chumg trinh thkt

nghi$p vh s8 chim dirt m8i liGn h$ vai xi nghiep ban d i u c6a ho.

Tuy h$ th8ng h h r a tai t u y h dung d5 duac

thikt lap b hku hbt cat thanh ph8, nhung s q h;

trq d6 rkt han chb do thibu kinh phi, do s q ph2n

tan the0 vung vh s q tri tre trong viec tao viec lam

b khu vqc dich vu vh phi chinh thirc. Trung ~ u 8 c

da chuy&n ganh nang bAo trq x5 hai d6 sang chp

dja phucmg - phkn 16n 1h chp thhnh ph6. Vi tinh

trang t h i t nghiep h6t sirc tbi te b nh3ng dia

phumg kh6ng c6 nganh kinh t6 mtii nhon ho3c

thiku ngubn thi chinh n6n b nai nBo ma vkn dk

t h i t nghi$p trhm trgng han thi nai d6 cting kh6

lbng d i m nhan duqc nghia vu xB hgi nay h m .

Nfim 1998, nhu 1h mot phkn trong g6i chinh sach

kich thich chi ti6u ngin sach, chinh quykn 'trung

uang dB t8ng cubng th6m. kinh phi cho chinh

quykn dia phumg d6 thuc hi$n c8c chuang trinh

bho tra x2 hoi d8i v6i c6ng nh2n bi mht viec tli. cac

doanh nghiep nhh nu6c b nh3ng vhng nghko.

N h m g kinh phi v6n chua dap irng d6 b mirc

da ckn thibt. ~ b t quA 1h kh6ng phAi ngubi bj mht

viec nho cdng duac xbp vao dien thuac chumg

trinh djch vu tai tuy6n dung, ma ho chi duac

nhan mot muc tra chp t8i thi&u. Nh3ng ha gia

dinh thanh thi c6 thu nhep thhp dap irng tiGu

chuin clia chumg trinh ciing kh6ng duac nhen

mirc tra ckp t8i thi6u. KhoAng 30.000 c6ng nhiin

bi mkt vi$c d2 n6i r i ng hg chua bao gib dugc

nhen tra chp n8m 1999 c6a ho vi nhiiu chinh

quyin dja phuang kh6ng c6 khh n5ng chi t r i .

~ i k n luang huu ciing bj khht lkn, i n h hu6ng d in

dbi shng clia it nhht 1h 3,6 trieu nguiri huu tri

n5m 1998.

Chinh ph6 dB c6 nh3ng bu6c tibn vuat bijc

trong viec chi cach he th8ng bAo tra x5 hai. Viec

cung chp bAo hi&m x5 hoi d5 duqc cirng c8 vao

thang Ba 1998, thuoc trach nhiem cGa Ba Lao

dong vh BAo tra x5 hei, dbng thai ba nhy cung

nkm lu6n cAc cuc, vu c3mg quhn 19 chuang trinh

h m tri thhnh thi vh chumg trinh n6ng th8n tinh

nguyen. Bo nay ciing quhn 1y quy luang huu, bho

hi&m y tb va bAo hi6m thkt nghiep. Viec sap nhap

nay s8 gidp gi hi quybt cac vkn d& th8ng nhht va

rnb rang d8i t u w g trq giup, dbng thiri tgng cuang

viec quAn 19 ng2n quy va giam sat cA he th8ng.

Thang N8m 1998, chinh phii d2 d& ra muc

ti6u 1h trong n5m n8m s6 thanh lijp xong mgt h$

thang b io t ra xB hoi hoan chinh 6 khu vqc

thanh thi, bao trihm cA khu vg.c qu6c doanh va

ngoai qu8c doanh. Nhung vi$c quhn ly va giam

sa t y&u kkm, cting nhu th i iu vkng nhOng

khuy&n khich d8i v6i sq tham gia cGa khu vuc

t u nhAn dZ dat ra nh3ng thach thirc 1an lao.

~ g u k n kinh phi cdng la mat kh6 kh2n khac. Tuy

viec d6ng bAo hi6m thht nghi$p dB tfing ti? 1%

ti&n luang l6n dbn 3% n5m 1999, nhung mat

ph in lan dB duqc sir dung d& h8 tra ,cho c8ng

nhiin bi m i t viec vh chu ckp cho djch vu tai

tuy&n dung. Kbt quA 18 v6n kh8ng chic lam thb

nho c6 th6 kibm dG kinh phi d6 dap irng nh3ng

nhu cku trong t u m g lai khi c8ng nh2n bi mkt

viec trb thanh ngulri thht nghiep mb trong

nh3ng n8m tikp theo. Tuang tq , nhiku th jnh

ph8 y6u kkm v& met thi chinh dii ggp kh6 kh2n

trong vi$c thuc hien cac nhi$m vu kh8ng duac

chp kinh phi do Hoi dbng NhB nubc giao d6 cung

tip c6c h3 tra xB hai cho nguai nghko.

Gidnz, d6i nghko b n6ng then. Cac chuang trinh

giim doi ngheo c6a chinh phG tep trung vao cac

vhng nghko dB xac dinh tru6c. Chucmg trinh

nhim niing chp ca sb ha thng va c6 nh3ng h; tra

ho$c trq giup ca bAn cho n6ng d2n d& t8ng cuirng

khA niing tao thu nhap cGa ho. Ngm 1999, kinh

phi danh cho giAm d6i ngheo dB t5ng th6m 6,5 t$

nh2n d2n te, l6n dkn 24,6 tjT nh2n d2n te (bang

2,896 ngubn thu n8m 1997 cfia chinh phli). Tuy

mirc kinh phi c6 th6 121 tho; dang nhung rb rang

v in cbn nhi&u linh vgc c6 thd niing cao tac dung

c&a chumg trinh thdng qua vi$c xac dinh dhi

tuqng t8t h m , minh bach han va @am sat vi$c sir

dung ngfin quy chet ch8 h m .

158 DGng A: Phuc hbi va phl t tri6n

D&u t u vko v8n con ngu6i. Thang Sau 1999,

Hiji dhng Nha nu6c d2 ra mot quykt djnh nhkm

tgng ch i t luung va ngng lqc c5a he thang giao

duc. Cac mpc ti& duqc d& ra la:

T5ng chi tieu c6a chinh ph6 cho giao duc them

1% mot niim t13 niim 1999 d2n 2002.

Chu trong dkn giao duc chi t luung tai t i t ch

cac tip c5a he th6ng giao duc va cAi cach

phuang phap giing day.

Trao quykn chlE dong l6n han cho chinh quy&n

dia phuang trong viec chgm lo sq nghiep giao

duc, tgng them s6 hoc sinh nh in vBo cAc trubng

ph6 thbng trung hoc va dai hoc, va thuc hien

cac chinh sach khuy&n khich phat tri6n trubng

tu. Duy tri chumg trinh qubc gia v6 giao duc ti&u

hqc b i t buec tai cac vung nghho (quy djnh ~ h 6

cap chin niim giao duc b i t buec) ti? sau ngm

2000. Sang kikn cAi cach giao duc c6a Hiji dbng NhB

nubc phhn nho b i t ngubn tt? tac dong lan toh dhy

hira hen clia viec tgng chi tiGu clio giao duc, duqc

u6c tinh b mirc 0,3 d&n 1,3% GDP.

Nhiihg bii hoc cho chinh sAch xZ hoi

it ch cac nu6c trong khu vqc, k6 cA n h a g nu5c

khbng chiu tac dong trqc tikp c5a kh5ng hohng -

nhu Trung ~ u 6 c - d&u d5 rtit ra duuc bai hoc

trong viec thikt k& cac chinh sach va th& ch& x5

hoi.

Thir nh i t , khlEng hoing 1.3 lbi chnh bao r ing

cac cli s ic kinh t& vi mb cb th6 gay nheng heu

quh t h i m hai v& m$t xFi hoi, vh khbng c6 gi dAm

bAo mot sq tiing trubng liGn tuc. Tuy cac nubc

d&u c6 nhiku nB lqc d6 ng5n then n h h g c6 s6c

tuang t q trong tuang lai, nhung ho cb th& phhi

trA mot cai'gia d i t han - db 18 s q bikn dong cao

han trong thanh tqu kinh t& - cho s q t ing trubng

cao v6n cb th6 xuht hien khi nhii.ng nubc nay hoi

nhep s2u han vao n&n kinh t& tohn chu. Di&m

nay c6 nhi?ng jl nghTa r i t quan trong d6i vbi cac

n&n kinh tb phu thuoc nhi&u vho t5ng trubng va

toan duhg lao dong d& x2y dqng mang lubi an

sinh cha minh.

Thir hai, cac nubc chua duuc chudn bi cho viec

khic phyc nhsng thiet hai to l6n vk nh2n lqc do

s q kh6ng hoAng cb he thang, di8n ra trGn dien

rong, cb th6 g2y ra. ~ & t quh la, s q img phb bi

them tr8, nfia vbi vB dirt doan. ~ i k u nay ch6 y&u

la do he thang thbng tin, mang lu6i an sinh va cac

s i p xbp vk met th& ch6 vhn tan tai tir trubc khling

hohng - n h h g di&u nay d5i cAn trb khA n5ng

chinh ph5 cb th6 phAn irng mau le va thoA dang.

He thang thbng tin trong cac nu6c bi kh6ng

hoAng hu6ng v8o viec the0 dbi phuc lai dai han

c5a cac hij gia dinh, va vi thk khbng th& thich irng

v6i tinh chi t dot ngot va dec t h i ~ clia cac tac dong

kh6ng hoHng. Di&u tra he gia dinh b Malaisia

(thu nhep) va di&u tra b Thai Lan (thu nhep va

ti& dhng) d&u duqc ti&n hhnh hai n i m mot l in ,

v6i kkt quA chi cung tip duuc met ngm sau khi

ti&n hhnh di&u tra. d Thai Lan, phAi ckn sau

t h h g d6 ph2n tich cac s6 lieu thu thep duqc

trong cac cuoc di&u tra lqc l q n g lao dong. d Indonesia, di&u tra hang qujl v& lqc luqng lao

dong dB bi tir bb vi mirc do bikn dong ciia nb

khbng dang cbng sirc bb ra; H m nii.a, cac cbng cu

di&u tra thubng khbng phAi da myc tieu, vi thk

r i t khb g in cac s6 lieu thu nhep vB ti& dhng v6i

cfic kbt cuc x5 hoi va chinh sach c6a chinh phli.

Mang lobi an sinh x5i hei tru6c khling hoing

thubng chip va va nhb bB. kt q u i la, chinh ph5

cb r i t it cAc chumg trinh d6 lqa chon s 6 dung.

Nhung ngay cA b nhi?ng nai d5i cb n&n tAng cho

cac chumg trinh t8t - nhu chumg trinh d i m bAo

mirc s6ng b HBn Qu6c va Thai Lan - thi vgn chn

cb thbi gian d& tim kinh phi cho chrrmg trinh.

Ng2n sach b6 sung cho chumg trinh d i m bio

mirc s6ng b Han Quhc chi dap irng duqc 7% s6

ngubi nghko mtri, trong khi dbi tuung thuoc dien

dhm bAo c5a chumg trinh (tirc la k6 cA s6 ngubi

nghho cfi vh ngubi nghko m6i) d9 thu hep tir 32%

trrr5c kh6ng hoAng xu6ng chi cbn trzn 17% ngm

~ i k u chinh chinh sach x5 hei va bHo v@ ngubi ngheo 159

1998. d Thai Lan, chi c6 mot phhn ba s6 ngubi

ngheo co tudi la d~rac nhgn Ioang huu x2 hgi, ma

ciing chi b mirc bing mat phhn ba so v6i mirc t6i

thi6u c in thi&t.

C i hai noac nay d&u chip nhan tang them

ng2n quy d& mb rang cac chucmg trinh nay vao

thang Tu 1999 - r i t I2u sau khi tac dong c6a cugc

khiing hoing da trb nen rb rang. ~ i & u nay cho

th iy cac v in d& mang tinh ky thuat nho xac dinh

d6i t~rgng va tinh k h i thi cha vi$c mb rgng quy

m6 cac choang trinh hien c6 khbng phii la nhiing

trb ngai duy nhht. Cac y6u t6 chinh tri vB van hoa

cfing phat huy tac dung. ~ h i & u notrc bi khhng

hoing da c6 t$p quan t q tip t ~ r t6c, va chinh phfi

kien quy&t tranh tao ra th6i quen 9 lai v8o s q

"ban phat" c6a nha nuac. Nhitng ngoai ngheo c6

tu6i hay nhang gia dinh kh6n kh6 (d6i toqng ciig

cac ch~rang trinh tra chp), nhitng ngoai dang

kh in thiht ckn s q h6 tra cfia nha n~rbc, lai khbng

phii 18 d6i toang c6 th6 Iqc chinh tri. ~ & t quA 18,

cac chinh sach c ~ a chinh phh nh im v8o nhiing

nh6m ngoai co tihng n6i b thanh thi.

Sq ph6i hap gi3a cac ca quan th~rc hi$n chinh

sach va cac tip, cac nganh c6 trach nhi$m kh6ng

thich dang nen d5 dan d i n sq irng ph6 dtit doan

vh gi im hi& lqc cfia chinh sAch. d Thai Lan, c iu

tr6c chia c i t c6a chucmg trinh d5 g2y ra lai ich

c h h g chi50 (ching han, tra tip qua thu& va tra

cAp cho trk em) va S L ~ hoang d8n thi&u n h i t quan

(LuGt bio V$ ngobi lao dong n5m 1998 yeu c iu

phAi tic11 hap cac khoin ti6t kiem d6 danh, trong

khi Luat bAo trq xa hai thang Moai hai 1998 lai

dua ra h$ thang loang hou the0 nguyen t ic nguai di 1Bm dong g6p d6 t r i cho ngobi v& hou). 8 IndSnesia, choang trinh tao, vi$c lam doac thqc

hien thbng qua r i t nhiku bo, g2y ra s q ch8ng cheo

b tip dja phuang va s q l8n lcn vk cac choang

trinh khac nhau, c i u truc ra quy6t djnh cha

chung vB di&u ki$n hap 1e cho d6i t o ~ g cGa

chuong trinh. N6i chung, thi6u met cai nhin ph6i

hap v& mang loai an sinh dB s i n sink ra nhiing

chinh sBch choa t6i o u khi khbng c in nhic nh3ng

sq danh d6i va tac dong lan to i gi3a cac kenh can

thiep khac nhau - thl troang lao dong, Ioang hou,

cac ch~rong trinh v& d6i nghko.

Thir ba, vhn dk th6 chi d6i viri ch viec qu ip 19 kinh t6 vi mb Isn dich vu x2 hei; cac chinh sach

chi t6t khi chung doac thqc hien. Cuac kh6ng.

bohng d5 bcc 10 nhf?ng y&u k6m trong quhn 1$ ngsn sach b nhi&u noac. Ngay c& sau khi Chinh

ph6 Indbnesia va Thai Lan d2 ch ip nhan inot chinh shch tai khoa mb rang hcm thi ho v8n g5p

r i c r6i khi phii t5ng mirc chi ti6u thqc sq. Hcm

nba, cac th6 chh ng2n sach ch6 ch6t v8n thihu

n b g l~rc phAt hi$n ra nh3ng choong trinh h6 t r a

nguai ngheo h3u hi$u nh i t .

d Indbnesia, t6c do giii ngiin cic khoin chi

tieu cho mang 1~r6i an sinh x% hai trong chin

thang dhu n5m thi khoa 1999 chi b ing 37% ngin

sach hang nam. Mot phin nguyen nh2n la do

nhitng kh6 khan trong viec mb rang choang trinh

va kikn tao cac choang trinh mai. Ngsn sach tang

nhanh d2 g2y tang th ing cho n5ng lqc thqc hien

va c6 th6 lam phoang hai d6n tinh h3u hi& c6a

viec xac djnh dbi tu.ang choang trinh, tang nguy

ca tham nhting va sfi dung ngin quy sai muc

dich. Lo ngai vk tinh minh bach trong viec chi

tieu ng2n quy ciing co th6 gop phhn giiy ra s ~ r tri

ho2n trong vi$c thqc hien choong trinh b cA

Indbnesia Ian Thai Lan.

Nhitng kinh nghiem- tuang phifi nhau v&

chucmg trinh viec lam cbng tang b Indbn6sia va

HBn Qu6c da cho th iy v in d& th6 ch& nghiem

trong ra sao. Ch~rang t r i~ lh phuc 1ai viec lam cha

Hhn Q U ~ C duqc thiht kh VB thqc hien tat. No d5 xac djnh d~rac sq khac nhau trong dai s6ng cfia

nguai nghho. Ch~rang trinh viec lam cbng ceng

cha Indbnesia lai bj r i c r6i do cac dq an xac djnh

d6i tuang r i t thi (khung 6.5). Trong shu vung ciia

Indbnesia, nai ti&n hhnh cbng- tac thdm dinh

nhanh, g i n hai ph in ba s6 ho nghko khbng d~rac

tham gia cac d q an - trong khi nhibu h6 khbng

ngheo lai duac hubng lai. Ngoai ra, cbn c6 th6 c6

sq thht thoat do c6ng tac qu in 19 nha nubc va

160 D6ng A: Phuc hhi vB phat tri6n

Thqc hien chlldng trinh viec lam wng @ng: bai ~ Q C c i a Indcnesia

Danh gia cac chuung ti lnh viec lam cdng cong d Indbnksia cho t h i y r i n g , chi h u n mot p h i n ba sb h e ngheo duuc tham gia. Co su ro ri lui ich 16n sang cho n h k g nguui khbng nghio. 3 ~akarta, 9% sb h o nghko d i c6 l~\c tham gia chu'ung tirnh, trong khi con sb nay b h e co t h u n h g p trung binh la 30%. d Medan, chi c6 5 trong s6 han 400 h o

nghko d u ~ c tham gia chuung tilnh viec lam cdng cQng, vi chi t h i u sir dung cbng n h i n cia rieng ho. Mljc dQ ro r i cao cb t h 6 truy c9u ti, mct s6 yku t6 sau:

Su ciu k i t v6i d i iu phbi vi6n d u an cho phep met sb cbng n h i n lam viec it hun sb giu dZ khai bao v6i muc Iuung tuung dbi cao. D u an do Vu N h i n luc thuc hien d i uu tien cao do cho nhiing c6ng n h i n bj thay thk (nhiing nguui chua chic d2 la ngudi ngheo).

tinh th in trach nhiem y&u kkm.

Cac chinh s b h xB hai nhim b b vi$ n h a g ngv8 d6 bj tdn thvung

Cac chinh sach xB h6i b Dbng A phAi thqc hien

nh3ng muc ti& chua hoan thanh clia nhting

n5m trubc khling hoAng va dap irng nhu chu mai

clia d2n s8 thanh thi dang ngay met tgng I&n va

gia di. Hon n3a, cac ha gia dinh c6 xu hotrng trb

n&n d3 bj t6n thuang han truac trong met th6

giai dang toan chu h6a va vai he th6ng tra gi6p

gia dinh truybn th6ng difi suy y&u hcm. Nh3ng doi

h6i nay dg tim duac dip d6 bay tb tr&n cac di2n

dan chinh t r ~ han troac, nhb d6 tao ra nh3ng ca

hci d6 thAo lu$n mot cach c6 tinh xAy dqng v&

cac v6h d i x i hci - ciing nho nguy ca cac muc

ti&u phin dhu bi cac nh6m dac lai cotrp doat, g2y

phuang hai cho ngubi ngheo n6i chung kh6ng c6

ti6ng noi dang k6. Cac chinh sach hap Ijl va cac

th6 ch& h3u hieu sG. la di&u kien thiht y&u d&

khbi phvc tgng trubng chng vai c6ng bing, khdc

phvc cuec khcng hoAng mang tinh he thang va

thikt Ii3p mang luui an sinh cho nhting ngubi bj

Oja dikm va d~ an khbng ph i i lirc nao ciing duuc chon

vi Iui ich cia ngudi ngheo.

Su tham gia cia nguui nghio ciing bj han chi do

viec thanh toan t i i n Iuung theo t u i n , do d/a di6m bb tr i d u an kh6ng t h u g n t i e n , gib lam viec cdng nhic (khdng

thk lam t h e m viec khac), v i t h i k u quan t i m d i n kjl n i n g ,

kinh nghiem va n i n g luc cia dja phuung. R!I~ n h i k u

trong s6 cac ti& chuin nay, cirng v6i loai hinh cdng viec

kh6ng duuc xS hOi chip n h g n danh cho phu nii va thui

gian biku khbng n h i t q u i n vui trach nhiem gia dinh di3

kh i&n su tham gia cia p h u nii t h a p bin. Chinh p h i dang

tim cach g i i m b6t su ro ri va tgng t h e m mdc do tham gia

cia p h u nii.

~ ~ u d n : Klugrnan 1999b.

tgng trubng bb qua. Cong dkng qu6c t& c in phAi

dong vai tro n h i t djnh.

Xu huhg c6a khu vqc: thach thirc vh CU hoi

Bc mgt va ca chu c6a cac x5 hQi Ddng A dang

thay d6i nhanh ch6ng. D6ng A dang trb n&n gia

han, thanh thi han, quy cli han va cbi mir han cA

vs kinh tk va chinh tri. Nh3ng xu hoang nay c6

9 nghia quan trong d6i vai cac chinh sach x5 hei.

~ i & n d6i nhAn khdu s5 doa nh3ng v i n d& an

ninh tu6i gia I&n hang d i u va dbi hbi phAi cb SIJ

thay d6i trong chi ti&u c6ng cong. ~ i k n d6i kinh

t& - do sq chuy&n dich vk viec lam, qua trinh db

thi h6a nhanh hcm, v i tikp tyc qua trinh toan

c iu h6a chi ph6i - s"e1Bm cho lao dong ca dong

han va SIJ b i t 611 !an han cho cac he gia dinh. Sq tham gia sAu reng hcm vh mat chinh tri s5 dat

cfic vhn d& x5 hai l&n ban nghi s u chinh tri. ~ h t cA ba xu hotrng n iy s5 g2y sirc Bp dbi vai nh3ng

ca chh phi chinh thirc, dqa vao gia dinh la chli

y&u trong viec dAm bAo an ninh cho ho gia dinh

vB dbi h6i Ian hcm d6i vai cac chomg trinh chinh

thirc do chinh phfi quy djnh.

~ i & u chinh chinh sach x5 h8i vB bHo v$ ngubi ngheo

Xu h u h g nhtin kh&u: dtin sb gih di nhanh

ch6ng. H ~ U h i t cac nuac trong khu vqc dku c6

mot ca c6u d2n s6 gia di nhanh ch6ng, do giAm tjr

s u i t sinh vh tang tu6i tho binh qu2n. Tjr 1e phy

thugc cila tu6i gia - s6 d2n t u 65 tuBi trb l6n chia

cho s6 d2n tu 15 d in 64 tu6i - vin con t u m g d6i

t h ip , da phin dku t 3 5 d&n 8%, tru mot ngoai 1e

lun la Trung ~ u 6 c (9,5%). Nhung tjr 1e nay dq

ki&n sE tang ghp d6i chi trong vbng 30 ngm n3a,

va gip ba sau 40 n5m, dat tjr 1e 27% n5m 2040 - bing mirc dq bao cha Dbng AU va Trung A,

vh cao han nhiku cac viing dang ph5t tri&n khac.

Qua trinh 120 h6a nay la d$c biet nhanh so v6i

chugn mqc tru6c d2y: nuac Phap phAi m i t 140

nam vB Thpy Di6n m i t 86 ngm d6 s6 ngubi gia

c6a ho tang g i p d6i.

~ i & n d6i nhiin%kh&u hoc c6 Anh hubng quan

trong d&n chi tieu c6ng cong va cac chuang trinh

bAo dAm x5 h6i. Tu6i tho binh qu2n b do tudi 65

hien nay dao dong ti? tho them 11,2 d&n 16,2 nam

n3a d6i vai nam gibi va 12,2 d i n 19,7 n5m n3a

d6i vai php n3. Trong vbng 40 nam naa, mirc tang

tu6i tho binh qu in dq ki&n c6a do tu6i 65 la tit 2

d&n 4 n2m nfia. Diku nay cho thhy tinh chi t d6 bi

tdn thuang c6 nguy ca 1an han d6i vai ng~rtri gia

va sq cin thi&t phii ch6 trong vao an ninh tu6i

gih, trong d6 c6 luang huu vh y t&. Dang thbi, tjr

1$ phu thuac b ngubi tri3 - s6 d2n tir 0 d&n 14 tu6i

chia cho s6 d2n tir 15 d6n 64 tu8i - dq ki&n s"e

giAm th khoAng 41% hi$n nay xu6ng con 31% d&n

n2m 2040. ~ i k u nay cfing c6 Anh hubng quan

trong d&n chi ti&u cha chinh ph6, n h i t la d6i vtri

giao duc.

Thay dBi trong tjr s u i t sinh va tu6i tho binh

qu2n trong khu vqc c6 quan he chst chE vai mirc

thu nh$p. Han Qu6c la nuac c6 bu6c ti&n manh

n h i t trong bi&n d6i nh2n khzu hoc, vai tjr 1e phu

thucc c6a ngubi gia dq b5o sB dat 40% n5m 2040.

C ic con s6 tuang irng cha Lao 18 8% va

Campuchia la 11%. Con c6 nh3ng trubng hap

ngoai I$: d2n s6 Trung Q U ~ C gia nhanh han mirc

tuong irng v6i thu nhap c6a nuac nay, cbn

Malaisia lai cho thiy diku nguac lai. Nhung trong

nhiku nuuc sE c6 it ngubi lao dong trong do tu6i

han d& ch5m lo cho mot tjr trong ngay cang t5ng

nhi3ng ngubi c6 tugi, diku d6 c6 9 nghIa r i t quan

trong d6i viri di$n phuc vy va thi&t k& c6a cac

chuang trinh lumg h m .

Xu h u h g kinh ti: d6 thi Iz6a uti dtch u u . N5m

1960, t i t cA c6c nubc Dbng A dku c6 d i n cu n6ng

nghi$p lan, vai chua dkn mot ph in ba t8ng diin s6

sang trong cac khu v~rc thanh thi. ~ h i & u thay d6i

trong x5 hai trong 40 n5m qua d5 lam tang t i 1e

d2n cu thanh thi - nhanh nhht 1B b Han Q U ~ C , nai

d2n cu thanh thi t5ng ti^ duiri 30% n5m 1960 l&n

d&n han 80% niim 1995. Qua trinh d8 thl h6a sE

tihp tpc tang trong vbng 30 nam tai. ~ & n n5m

2030, sE chi cbn mot sh it cac nu6c D6ng A c6 tjr 1e

d2n cu d6 thi dutri 50%. d nhiku nutrc khac, nhu

Malaisia va Philippin, it nh6t 70% d i n s6 ~ I J ki&n

sE s6ng b thanh thi.

Xu huirng d6 thi h6a 'du: ki&n SE s6ng d6i v6i

qua trinh chuygn djch kinh t&. Nam 1996, n8ng

nghiep v in chi&m met tjr trong 1an trong'GDP va

thgm chi 6 nhiku nu&, n6 cbn tao ra nhi$u c6ng

5n vi$c lam han, nhu Trung ~ u 6 c va cac nuac

chuy&n d6i khac, tjr 1e nay dat tai tir 70% trb En .

Chng vtri viec tikp tuc c6ng nghiep h6a va t? do

h6a thi trubng, t i trong vi$c lam trong n6ng

nghi$p dq ki&n sE ~ h m r i t nhanh. Cho du con

nhiku trb lqc hi$n tai do khling hoAng g2y ra

nhung sE c6 nhi&u c8ng n h i n lam viec trong thi

trubng lao dong chinh thirc b c5c nsn kinh t& thi

trubng cting nhu cac nkn kinh t& chuy6n d6i.

Nhfing xu huang nay c6 th& lam suy y&u ca ch&

h h t r a va kh$c phpc truykn thang. Trong nh3ng

xB hoi chh y6u la nbng nghiep vai nhang gia dinh

c6 quy m6 1611 thi nh3ng c5ch d8n phi chinh

thirc - nhu con cai h?~ tra thu nhGp cho ngubi gia

- hoat dong r i t t6t. Truykn thang van h6a cha

ch2u A, trong d6 n h i n manh d&n cac gia tri gia

dinh, sB h8 tra d i c lqc cho viec bAa tBn nh3ng

cach dan xhp d6 b chung mvc n h i t djnh, nhung

162 D8ng A: Phuc hbi va phht tri&n

Nhet BAn vB HBn Qu6c lai cho thhy nh5ng thk

lqc "mang chi t hien dai" ciing rht manh. Han hai

ph?in ba sh cha me t h 60 tu6i trb l&n vgn shng

cung v6i ngubi con 16n b Malaisia, Philippin, Thai

Lan va Viet Nam. Nhung b Han QUBC, chi c6 49%

sh cha me 18 shng nhu vey n8m 1994, @im tir

78% n8m 1984. d Nhet Bin, t$ 1e ngubi t h 60

tudi trb 1&n l i y gia dinh lam ngu6n thu nhep

chinh cho minh la 6% nam 1990, @ i m tir 16%

niim 1981. (Mac dG con s8 nay cbn cao han nhiku

so v6i cac n~rac phuang Tiy, n h ~ r b Anh la 0,1% va

b My la 0,7%). Tuy cfic xB hlji chiu A cb the phiin

Bnh n&n t ing gia dinh v5ng chic han cac nu5c

ph~rung Tgy, nhung mirc dlj va pham vi tra chp

mang tinh t o nhin khb cb th6 coi la d6. 336 thi

hba nhanh k&t hap v6i tjr su i t sinh gihm va t? 1e

phu thuljc ciia nguhi @a cao sle tao ra ap lqc ngay

cang l6n l&n he thhng h6 tra thu nhep phi chinh

thirc, dqa vao gia hinh va tong clang.

Dang thai, viec lam trong khu vuc chinh thirc

phong ph6 han sA tao ra nhu chu 16x1 han d8i v6i

ca chk bio tra x5 hlji chinh thirc. Kinh nghi$m

gan d iy c6a Han Qu6c dii minh hoa mot diku:

nbng nghiep vh khu vqc phi chinh thuc khbng th&

h i p thu duac hat sb ng~rai thht nghiep (khbng

gihng nhu Indbnesia), khi6n tinh trang that

nghiep mb b nuac nay t8ng manh nhht trong khu

vqc. Nhung t i t ch nh5ng di&u nhu thu nhep tang

l&n, n8ng lgc th& chk v5ng vang han va mljt ca sb

tinh thu& d6 thu hcm d&u g i n v6i qua trinh chinh

thirc h6a manh hun, khidn cho viec dap irng cac

nhu CALI db cfing d8 dang hun.

cuhi cung, nh3ng xu hu6ng g in diiy trong

thuang mai, cbng nghe, lu6ng vbn vB h$ thbng

chinh tri dii dua dkn mot trat t v th6 gi6i ngay

cang lien k&t ch$t chi3 hun. Tham gia b&n vang va

ngBy cang s5u vho nkn kinh t& toan ciu 18 yku t8

quydt djnh tao ra sq dieu kjr Dbng A vh sA tikp tyc

la mot dong lqc manh me d6 ning cao n8ng suht

trong khu vqc. Nhung toan c?iu hoa ciing c6 th&

lam tang tinh b i t 6n dinh. Han naa, khbng c6 gi

d i m bio r ing 1ai ich clia qua trinh hoi nhep khu

vqc va toan cku sA duac chia si: gi5a chc cB nhin ,

cac he gia dinh, cac nh6m thi6u sh, chc cljng dbng

vh chc quhc gia. Toan chu hba c6 k h i ngng tang

th&m cu hlji, nhung ciing cb th6 lam nhi&u nh6m

ngubi trb n&n d8 bi t6n thuang han. CBc n~rbc chn

nhin manh dhn viec quin 19 kinh tk vi m6 hap 19, bAo diim cac thanh phhn rljng Ian clia x5 hlji dku

duac chia s& thanh quA c6a viec hoi nhep toan

ciu, va thqc hanh mot ca ch& giiim thi&u nh3ng

cu shc khi chung xAy ra.

Xu h u h g chinh trz: nan dcin ch6 u a khci n6ng

tham gia c6a c6ng chung ngay cang 7n6 rgng.

Chuy6n bi&n the0 hu6ng diin ch6 va sq tham gia

chinh tri c6a cbng chung ngay cang tang trong

nhiku n d c c6a khu vuc dang c6 Anh hubng d&n

bBi cAnh xB hlji. Cac t6 c h ~ c phi chinh ph6

(NGOs) va x5 hlji v8n minh dang dbi hbi ngay

cang nhi&u v& tinh thhn trach nhiem cao trong

viec sir dung cac n g u b luc chung, gay g i t nhht la

6 Indbnesia, vB b Thai Lan ciing vey. Db la dhu

hieu lanh manh. Nhung kinh nghiem cfia

Philippin cho thhy cljng dhng NGO Ian manh

khbng phAi llic nao ciing cb kkt quA tr&n chinh

truang. Khi he thang chinh tri dB trubng thanh,

m8i quan tgm m i cic nhbm ngubi clja x5 hai v8n

minh dua ra cin duqc g in v6i nh3ng th6 chk

chinh tri chinh thang.

Nh3ng dbi hbi m6i dBi v6i chinh ph6 c6 xu

hubng buljc chinh ph6 phii chi ti& nhiku han cho

mang lu6i an sinh xi5 hoi. Cic nkn kinh t k thi

tr~rlmg s5 mb rang quy m6 h6 t ra c6a minh d6 dap

irng nhu ciu dang t5ng I&n c6a cac t i ng 16p trung

luu nghy nay c6 tihng nbi 161-1 han. C6c nkn kinh

t6 chuy6n d6i (nhi t 18 Trung Qubc) s5 giim b6t sq

ha tru c6a ho v6i cac c6ng chirc nha n~rbc, vi mot

he th6ng cbng bing han v2 c6 khii n8ng duy tri "6 met tai chinh han.

~ h i k u n~rac di5 dat duac sq nhuang be trong

cac m6i quan he v6i nerbi lao dong. Cac nghiep

doan yeu ciu phiii xhc dinh lai cac mhi quan he

nghnh d& bio ve cbng nhan trong nh3ng 16c kho

Diku chinh chinh s6ch xB hai va b60 ve ngutri ngheo 163

khiin vh chia s& lai ich nh3ng 16c thuan bubm

xubi gib. Khai th6ng m6i quan he nay r i t quan

trong - phAi tao ra duac s g ciin b ing gii?a quy&n

1qi hap phap cSa c6ng nhiin va yeu chu duy tri

mot thi truung lao dong linh hoat. Mgt giAi phap

nhaang be c6 th6 la dAm bAo tinh linh hoat clia

mirc loang 6 cap doanh nghiep, trong khi thgc thi

nhiing ca ch& ( n h ~ r bAo hi6m th6t nghiep) d& gi im

thi6u do rlii ro dign ra theo chi&u ho6ng xiu.

Met m6i lo ngai lchac la cuoc tranh c2i chinh

tri vk c8c vhn d& x5i hoi c6 thg chi xoay quanh nhu

c iu vB khBt vong cfia met tkng lap trung lou mai

- vB lam phuang hai d&n cac he ngh$o va vung

nghko. Gi6p cho ti6ng n6i clia ngoai ngheo c6

trpng l~rqng han va b6nh VLW nguai ngheo la di&u

rat quan trpng. Ceng dbng qu8c t& chn gi6p d3 d6

v in dk nay lubn x d t hien tr6n ban thAo luen vCri

cac noac trong khu vcc.

CAc nguy6n tic d6 ci, d w c chinh sach xB hiji

hgP IY

h46i nuac ~ b n g ~ dku c6 cach thoang luung x2 hgi

c6a ri6ng minh, no phAn anh n6i dung, tiim 19 cd

tri vB quh trinh d$c thh d6i vui nuuc iy. Nhung c6

th6 n6u l6n mot s6 nguyen t i c r6t ra tlj. ljch sd

clia lrhu vgc, kinh nghiem qu6c t& va cac bai h ~ c

clia cugc kh6ng hoAng.

Tiing trrt6ng udn ' I & uu" k h i I g i hai nhht d6

ching doi nghPo. Tuy cugc khSng hoAng dii lam

gian doan nhii.ng thanh tgu to 18n c i ~ a c6ng cugc

giAm dbi ngheo va cAi thien ph6c lai n6i chung,

nhung kh6ng n6n d$t ciiu hbi vk thm quan trgng

ciia cac ca sb nkn thng hap 19, cho db la d8i vCri

chinh shch kinh t6 vi mb hay chinh s8ch xEi hoi.

Q u i th~rc , cugc kh6ng h o h g d5 n6u bet doac

vai trb ciia tiing trobng d6i v6i g i im d6i ngheo

quan trpng nhu th& nao - va sq suy gi im mdc

s i n luang c6 tac dong tai hai ra sao d6i v8i

ngoai ngheo.

Tiing trurbng d2 d6ng gop nhiku nhht vao viec

g & m d6i ngheo trong khu vqc. Th niim 1978 dkn

1984, dbi nghko d2 giAm 27% b IndGnGsia, va

tiing trobng dB gbp 70% vao thanh tich dhy 6n

taang d6 (hinh 6.6). Nhong s ~ r chuy6n djch v&

hinh thai phiin phSi trong khu vqc cGng r i t

manh mi?. Ngoai mot s6 it trobng hap ngoai 1e

(Malaisia nhCing niim 1973-1989, Indbnssia

1978-1984), cbn lai dku c6 chiku h~rCrng bat lai - dsn dkn bat binh d ing cao han (k& cA Malaisia

trong nhdng niim 1980; Nggn hang ~ h 6 giiri

1997, 1998). 8 mot s6 nobc, s q chuy&n djch hinh

thai phgn ph6i 1an d&n mdc ch6ng x6a nhba c&

nhdng dong g6p tich CLJC c&a tiing t r~rbng va dhn

d&n doi ngheo tiing len. Thai Lan niim 1975-1986

la thi dv di6n hinh nhht, nang th6n Trung qu8c

nh3ng niim 1985-1990 va Philippin nh3ng niim

1988-1991 ciing c6 k&t cuc toang tq. Tiing trusbng

la c in thikt. Nh~rng ch i t l q n g ciia tiing trubng

ciing r i t quan trpng. V6i bAn ch i t ph6 bikn b n6ng thbn ciia dbi nghko D6ng A, cac chinh sach

g6p phan th6c d i y tiing trobng b n6ng th6n t rb , ,

n6n thi6t y6u.

Ccic chinh scick chn tao di&u kien t i ip c&n bin11

d&ng d i n ccic dich U F . Sirc lao dong vgn la tai s&n

quan t r ~ n g n h i t clia ngoai nghko, va cac chinh

sach lam tiing chu vB chi t loang clia lao dong la

r i t ckn thi&t d6 c6 doac s q tgng t r~rbng v6i ca sb

rgng r2i. CAi thien ngubn v6n con nguai c6 jr

nghia quan t r ~ n g d6i vai tang trubng trong thai

gian tro6c d2y c6a lrhu vu,c, vB vi$c cung cap song

r2i cac dich vu y t& vB giao dvc ca b i n d~rac khhp

nai ghi nhen trong nhi?ng thanh tqu gi im d6i

ngheo dhy 6n t~rang clia c8c no6c "di$u kjr".

Nhung trong nhi&u nuuc ti6n ti&n hon c6a khu

vgc, d6i ngheo lai tap trung b nhCing d6i taang

khang c6 hoec c6 trinh dg hoc v in ngheo nan.

tyc dhu tu. vao v6n con nguai ngay nay phi i

chang cbn quan trong h m cA trubc dgy, vi ph in

thobng cho viec c6 ky niing sB tiing trong rngt thh

~ C r i dang phy thuijc nhi&u h m vao tri thuc va

cbng nghe. Nguy ca tut h$u cting c6 th6 cao han.

Viec chinh phS phAi bAo dAm s g tikp can binh

164 D8ng A: Phuc hBi v B p h a t tri6n

Mat s6 nuuc co t6ng s6 hoc sinh hoc trung hoc c a s& tha'p hon so v6i t j ~ Ig tuung quan vui thu nhap c6a ho

T i I@ hoc trung hoc cu s6, 1980 %

0 2.000 4.000 6.000 8.000 10.000 12.000 14.000 GDP diu ngua (gia nam 1995)

T i I@ hpc trung hoc cu ~6,1995 %

0 5.000 10.000 15.000 20.000 25.000 GDP ddu ngua (gia nim 1995)

~gudn: Sb lieu Ngln hang he' giiri.

th&, chinh phfi cac nu6c trong khu vqc phi i tikp A, chi phi ma cB n h i n phhi trA cho y t& chikm mot tuc c6 cung chp mot n&n giao duc phHi ch5ng tjr trong 16n trong t6ng chi phi y tb . Diku n8y r i t vk chi phi, cb ch i t luung cao VB thikt t h ~ c C ~ O tr8 b i t binh d ing - v8 cung v6i lugng kkm, em nghko - n h i t 18 b nhi3ng vung n6ng th6n. chung d5 gbp ph in lam cho ngubi nghko khBng sii

SU tieP c$n binh d ing cac dich vu y d c6ng dung dBy d c C ~ C dich vu y t i . Thay d6i nhPn khSu cong cfing la diBu gay cin. d mot vai nu6c DBng cb thg ~6 lei d6i v 6 mot s6 loai chi tigu xa hei,

Muc dQ di hoc co xu h u h g thgp hon vCri trb em n g h h trong dQ tu6i 15-19

Ngheo nhi t 40% \

nhung lai bbt lai cho nh3ng khoAn chi ti6u khac.

Vai t$le sinh dang gGm din , gi3 cho mirc chi ti&

chung khbng d6i s5 lam tgng mirc chi ti& trung

binh cho mot hoc sinh trong giao duc va chi ti&

cho mot benh nhfin trong viec chgm s6c ba me va

tr6 em. Nhung dCin s6 dang gia di c6 th& gfiy them

c5ng thing cho ngCin sach n&u khbng tim duqc

nh3ng giHi phap bkn v3ng v& met tai chinh trong

viec trh l umg huu va ch2m s6c y t& cho nwbi gih.

Chinlz plzG phcii nhay bkn tru6c nhr-mg tac dong phlin plz6i cGa cac clzinh scich. Ljr tubng n h i t 18 pham vi Anh hubng c6a chinh ph6 - duac do bing tac dong phCin c6a cac chinh sach danh thu6 va chi ti& - ph6i Gng he nwbi nghho. Cac chinh ph6 chn c6 dhy d6 thbng tin han v& pham vi Bnh hubng c6a thu& vB chi ti&, va thbng tin nay phAi duac p'hHn anh trong qua trinh lgp ngAn sach, sao cho cac nhh hoach dlnh chinh sach va cac nha l5nh dao chinh tri nhfjn thdc duac d iy dfi moi s q danh d6i khi ra quy6t dlnh chinh sach. ~ i k u nay dec biet quan trong vi ganh neng na n i n c6a chinh ph6 dang dAng cao do chinh ph6 bb

tikn vho viec thi tip van cho cac ngCin hang dh tao

Philippin, 1998 %

ra Ap lqc cqc ky lan cho nh3ng khohn chi ti& khbng phhi d& trA 1% trong cac nubc bi khfing hohng. Chinh sach c6a chinh ph6 chn bAo dhm ring, nwbi nghko khbng bi buoc phhi thanh toan nh3ng h6a d m do khi qua trinh nay k6t t h ~ c .

Cac chuong tr inh vh chinh sach th i khba

chbng chu kj, c6 th8gicim nhe nh2ng cu s i c b s t lgi. Chinh sach kinh t6 vi mb hap 19 s5 gi6p gihm bat k h i n5ng xubt hien cac c6 s6c mang

tinh he thing. Nhung cfic chinh sach gi6p ngubi nghho gihm thi&u s q suy gi6m dgt nggt trong thu nhfjp, ma dbi khi s q suy gi6m d6 c6 tinh dgc

thG rieng, cfing rbt quan trong - nhbt 18 khi

phhn Ian s q d6i nghko quan sat d~rac tai mot thbi di6m nhht dinh nho d6 chi mang tinh tam thbi (Jalan va Ravallion 1998; Pritchett,

Suryahadi va Sumarto 2000). Vi cac n&n kinh td trong khu vqc dku rht then trong trong chi ti& nen tinh trang mb reng tai kh6a trong thbi ky

suy thoai s5 gi6p qua trinh diku chinh di6n r a em thhm ma khbng lam phuang hai d&n tinh b&n v3ng tai kh6a va lbng tin clia cac nha dhu tu. Cac chuang trinh lang gh6p chirc ngng 6n

dinh hoa, t q dong mb reng trong thbi ky kh6ng

~ i b u chinh chinh sach xi3 hai vB bHo v$ nguhi ngheo 167

hoing, s5 dgc biet hi?u ich vi chung giup duy tri

chc hoat dong kinh td va trqc tiep h6 t ra nh3ng nh6m dG bi tbn thuang. Han niia, cac chuang trinh chii trpng d i n nguai ngheo c6 th& c6 hieu

irng nhAn rang r a t 161-1 vi nguai ngheo thuang

ph i i tiGu dung mot t9 trong 1an han trong thu

nhap c6a minh so v6i ngaai khdng ngheo.

Nhdng chuang trinh nhu th& dB tBn tai trong

khu vtrc hogc dB duac tri&n khai trong thai ky

khSng hoing. Ch6ng c6 th6 trb thanh mot bo

phan ciia mang lu6i an sinh xi4 hoi thuang xuyGn,

van hanh 6 mirc phii chgng trong nhi?ng thai ky

t~ ra i dep, nhung c6 khh n5ng 6ng ph6 vai s ~ r gia

t2ng nhu c iu trong nhang llic kh6 kh2n. Tuy

nhiGn, mat di&u dang lo ngai la cac chuang trinh

duac thi&t lap hoac mb rgng trong thai gian

kh6ng hoAng c6 thd tao ra t i ng lap cG tri szn

sang phhn d8i bat ky c6 ging n8o mu8n thu hep

cac chucmg trinh d6 sau nay.

Cac chuung trinh c6 tinh chi t 6n dinh h6a t q

dong bao ghm nhi?ng chuang trinh the0 ki&u bho

hi&m (nhu bAo hi&m that nghiep), chuang trinh

viec lam c6ng ceng, va trg cAp dqa vao ki&m djnh

mirc sang. Lqa chon cdng cu nao tiiy thuac vao

tirng nuac va thabng c6 liGn quan d6n thu nh$p,

n5ng lqc th& ch&, cAc chuzn mqc va gia tri vgn

h6a. Chuang trinh bho hi&m xB hei thubng dbi hbi

ph i i c6 d6ng g6p va c6 nhiYng quy dinh cu th& v&

tieu chuin hap 1e. Cac ch~rang trinh phuc 1ai hay

tra giiip x2 hai thueang duac thi tra bbi n g u h thu

chung va c6 cac ti& c h u b v i tinh hap 1e dqa

tr6n viec danh gia nhu chu. ~ h i n 16n cac chinh

phl; trong khu vqc d&u chon nheng chucmg trinh

khbng lam gihm sut dong ca lam viec, va do d6 ho

luang 1q khi tri&n khai bAo hi&m that nghiep hay

mb rang t ra cap thu nhap. Tuy viec thi&t k&

chuong trinh c6 th& gi6p gihm bat dong ca khdng

muan di lam c6a ca nhAn, nhung cac chuang

trinh bao hi&m va tra cap hi?u hi& lai dbi hbi

phii c6 rat nhi&u thdng tin va n2ng lqc the ch& d&

thiet k6, xac djnh d8i tuang va quan ly t6t.

Tr6n-nguy6n t ic , t$t cA cac chucmg trinh ki&m

djnh mirc s6ng d iu c6 th& phhn irng nhanh nhay

v6i sq chuy&n dich d8i tuang d$ bi tbn thucmg.

Nhung n&u khdng tinh dkn nhdng rang buoc v&

ngubn lqc khi mu6n mb reng chuang trinh thi

tinh h3u hieu va mirc do thubng xuyGn cfia viec

ki&m dinh la nhdng y&u t8 then chat d& c6 d~rac

phhn irng kip thai. Trong met s8 trubng hap, c6

th& tim duac nhi?ng chi s6 gian t i ip c6 m6i tucmg

quan dang tin cay vai tinh trang d6i ngheo ma c6

th& do luang ds dang han la thu nhgp. Nhung

viec xac dinh d6i t~rang mgc tieu ra t phirc tap, va

c6 rat it qu6c gia thu nhap thap c6 th& lam t8t

di&u nay. Mat s6 nuac dqa vao th6ng tin tir cang

dbng d& xac djnh nhi?ng ngabi chn gi6p dB. Cach

lam nay c6 th& phii hap ndu gidi ch6p bu b dia

phaang kh6ng c6 tim cach gianh lky chucmg

trinh. Nhung n6 lai lam cho s q irng ph6 ciia

chucmg trinh it mang tinh t q dong han - d6 la mot

dgc di6m kh6ng dang c6 khi xAy ra kh5ng hoang.

Cac nuac thu nh$p cao trong khu vgc c6 k h i

n5ng thqc hien cac chuang trinh mang lu6i a n

sinh c6 muc tieu, nhung vsn con nh3ng lo ngai v&

nguy ca lam mat dong ca lam viec c6a cac chuang

trinh nay. L$ t u h g nhat la cac mang lu6i an sinh

tao ra mat han mirc ti6u diing t6i thi&u va khuy&n

khich viec dhu t u v8o cac tai shn c6a nguai ngheo

- nh i t la viec tich luy vBn con n p b i - hay vao he

th6ng ha t ing x2 hoi va k'y thuat danh cho ngubi

ngheo (Lustig 1999). Ch~rang trinh phat. tri&n

nh in lqc cb muc ti& dB duac s 6 dung thanh cbng

b My Latinh, trong do c6 Mi2hicb (khung 6.6).

Nhi3ng chacmg trinh nay d2 chuy&n giao thu nhap

bing ti&n hoac bing hien vat cho cac ha ngheo c6

con nhb, vbi di&u kien la nhfing dira tr& phi i di

hoc ho$c gia dinh phi% di kham ch3a benh. Viec h6

trq thu nhap dB giim duac d6i ngheo va ning cao

khA n5ng ki&m thu nhap trong tuang lai c6a he

gia dinh bing cach huang cac n g u h l~ rc vao viec

chi thien tinh trang dinh du8Smg, y tk va giao duc

d6i v6i tr& em. Chumg trinh phat tri&n nhAn lqc

c6 muc tieu c in tbn trong tap quan t v lqc canh

sinh bing cach g i n cac khohn chuy&n giao vai cac

168 Ddng A: Phgc hhi va phat tri&n

Clc chumg trinh phdt triin nh2n I@ w rnyc CBu: Chudng trinh Progresa cfia MBhic6

Progresa la chtrung trinh p h a t trikn n h i n lgc c6 muc ti& b Mkhicd n h i m tikn hanh hang loat giii phap vk giao duc, y tk va dinh dtrang. N i m 1998, chuung trinh d5 phuc vu cho 1,9 tr ieu h o ngheo & ndng thdn - ba p h i n ttr s6 do n%m 6 n g i p h i n vj ngheo n h i t trong thang p h i n ph6i t h u nhgp .

M o t cuoc danh gia toan dien v i Progresa dang dugc tikn hanh. Nhung nhhg k k t q u i su bO vk tinh hI3u hieu

trong viec xac djnh d6i ttrung muc ti& va tj/ I$ d i n trtrung la rht k h i quan. Ngtrdi ngheo thugc nhang cQng d8ng t h u

hdng Iui ich co xu huung cho con em minh dkn truung nhiku hun ngtrui ngheo b cic cgng dbng duuc dung lam d6i ttrung kikm chhg, n h h t la d6i vdi tr6 em 5 do tu&i hoc trung hoc cu s6 (Idp 7 dkn Iup 9). Tj/ le di hoc tir ldp 3 dkn Iup 6 d5 ting 2,2 di6m ph& tram so vdi khi khbng cb chtrung tr inh, va tj/ Ie di hoc trung hoc cu sb d% ting 4,9

giii phap ning cao thu nhep.

Cac chucmg trinh dqa vao s u tq lqa chon la

mot phuong an thay thk cho vi$c ki6m djnh mire

s6ng, nhung chiing lai cBng kknh v& met hanh

chinh. Chuong trinh ph6c lui vi$c lhm duuc thi&t

k& d6 vuan tai nhfing nguai ngheo con khh nang

lao dong la vi dp di6n hinh nhht. Nh3ng chuang

trinh nay tao ra mot lqc luang ch6ng chu ky quan

trong va mot ca chb giBm d6i nghko h3u hi$u. Lai

ich ciia chucmg trinh d6i v6i nguai ngheo dat t6i

da nbu ch6ng co th6 tao ra duac nhcng tai sAn ma

nguai ngheo can (nhu truung hoc, dutmg sa ndng

thdn) va tra cap thu nhap d& duy tri muc ti&u

dhng hi$n tai. Vi nguai thht nghiep phHi di lam

n&u mu6n thu hubng lai ich cGa chucmg trinh n&n

chuang trinh phdc lai vi$c lam dii giAi quy&t doac

van dk vb dong co lam viec ma chumg trinh bAo

hi6m t h i t nghiep giip ph5i v6i nhang cdng nhin

phi chinh thirc hoec t q tao viec lam. Hun nfia, cAu

v& phGc lai viec lam c6 th6 la met phong vfi bi6u

die lqc d6 phAn 6nh mirc do cgng thing trong

cong d6ng, ma diku nay c6 th6 18 mGt d i u hieu

cho bibt s g c in thikt phii mb rgng quy m8 c8c

chuang trinh h8 tra ngcrbi ngheo khac.

di6m ph$n t r i m . Tj/ le Ikn 16p tir bgc tiku hoc 1in bgc trung hoc cu sb d5 tang dang k k khi c6 chtrung tr inh. T$ le hoc trung hoc ca s& dat trung binh 55% d6i vdi tr6 em n i m trong chtrung tr inh, so vui 43% 6 nhhg cong d i n g ma chtrung tr inh khdng co mat. Ngay ci sau khi d i diku chinh nhhg sai Iech truuc d i y trong tj/ le theo hoc thi s6 con lai v i n ting r i t manh.

Progresa cing d i giim bClt sg b i t binh d i n g vk giao duc trong cac cong dbng t h u htrbng. Trtrdc khi chtrung trinh b i t dau, tr6 em cac gia dinh ngheo theo hoc tir ldp 1 dkn Iup 8 it hun so vui tr6 em cac gia dinh kha gi5. Hinh thai nay d5 chuykn bikn tich cuc chi sau mot n i m chtrung trinh hoat dong, vui tj/ le theo hoc cia t r& em ngheo & tit cd cac Iup, trli ldp 1 , dku cao hun.

~ ~ u d n : Lustig, 1999.

~ 6 u co th6 giAm thi6u nhifng rb ri thi chi phi

cho mang lu6i an sinh khdng nhht thi6t ph i i 1611,

ngay c i khi ch6ng vuan d&n duac v5i nhi&u

nguai thu huhng. Thi du , chi phi cfia chuang

trinh Progresa b ing khoing 0,2% GDP cJa

MGhicd va 1% ngin sach lien bang - va chuung

trinh nay d9 phuc vu duac ghn 2 trieu he gia

dinh (xem khung 6.6). Chuang trinh ph6c lai vi$c

lam Trabajar 6 ~ c h e n t i n a tan khoang 0,25%

GDP va dap h g duac cho 350.000 lao dong t h i t

nghiep, khbng tay ngh&. Hcn n s a , n6 cbn tra chp

trung binh la 26% thu nhap cGa gia dinh, va

bing 74% thu nhap gia dinh c6a nhCing he nkm

trong,5% thu nh$p thap nhht cJa thang phin

thu nhgp (Lustig 1999).

CBn c6 thSng tin, the" chk uci s u ph6i hop tat

hon. C6c chinh s6ch xii hoi h s u hi& nbi chung

vB viec quHn 19 cuac khfing hoHng nbi ri&ng can

rngt he thang thbng tin day dG hon, cac th6 chk

nhay b6n han, va s u ph6i hap t6t hon gi3a cAc ccr

quan va cac chuang trinh. Cuoc khfing hoHng dii

cho th iy s u ckn thibt phAi c6 mot quan di6m

chi&n luuc v i ph6i hap vk cAc chinh shch x9 hei

va nb dh nhan manh dhn t i m quan trong cGa

~ i b u chinh chinh sich xH hai vB bHo ve nguZri nghho 169

viec c6 duac cac th6 ch6 rb rang vB c6 trach

nhiem. s i n g chirng qu8c t& d5 cho t h i y rb c in

phHi co s q g i n k&t trong vi$c quHn 1y cuijc khling

hoHng. ~ h i & u nubc (Han Q U ~ C , Thai Lan) dEi

thanh lep nh3ng hci dhng li6n bo d& d i m bAo c6

duac s q b6 sung lsn nhau gi3a cac bo tham dq

vao chinh sach x5 hoi. Hieu l~ rc cha nhfing t6

chirc nay chn duac danh gia d6 xem chung c6 tibp

tuc la mot c6ng cu hGu ich trong nhang thbi ky

binh thubng hay kh6ng.

Viec c6 nhi?ng hanh dong the0 hubng nAng cao tinh th in trach nhiem cung r i t quan trong. Phiin

quybn hoa vh t5ng cuang s q tham gia clia cong

dhng c6 xu huang tihp tuc d& tao da cho cac th6

ch& nha nu6c nhay ben hon. Tuy viec phi tep

trung h6a c6 n h & u khA n5ng mang lai nhang lai

ich lun lao nhung n6 ciing bao &rn ch nhang nguy

ca. PhAn quy&n hoa cac djch vu x2 hoi c6 th& lam

suy giHm chi t luang djch vu, nhht la trong thbi

ky chuy6n d6i, va lam tgng s q phAn h6a g a u nghko ciing nhu b i t binh d ing trong khu vqc.

Cac chinh sach x5 hiji va nhfrng s ~ r danh d6i

trong tuang lai cin duac dqa tr6n n&n th6ng tin va phiin tich vfing chic hcm. Khu vqc dB c6 nhi&u

cuijc dibu tra vi ma, nhung c6 th& tin lam cho

c6ng cu dibu tra thi&t thqc han vai viec hoach

djnh chinh sach. B6 sung th6m niji dung hay dua

th6m cac di&u tra b6 tra d6 giup danh gia

tinh hau hieu (v& k h i n5ng c6 s i n , ch i t luang, gia cH) c6a cac djch vu xB hiji va chuang trinh c6

muc ti6u la v i n d& tin uu ti6n b t i t cH cac nuac.

phi& dibu tra c6 th6 phiin tach gitra cac khoAn

chuy&n giao va djch vu c6ng cong vui tu nhAn.

~ i b u tra c6 th6 ti&n hanh thubng xuy6n han 6 mot s8 nuac - ching han, c6 th& coi dibu tra hang quy v& lqc luang lao dong la ti6u chudn cho da s8

cac nuirc. Ngoai ra, nhfi.ng cucc b.i&,u tra k&t hap

nhtrng danh gia djnh tinh vai djnh luang cbn mang lai lai ich to 1an vi hai loai dfi lieu nay c6

th& b6 sung d i c lqc cho nhau. ~ u 6 i c h g , ph6 bi&n

cac s6 lieu di&u tra rong r9i hon, xiiy dqng ngng

1-1.;. ;il;:il! .ch trong nuac, va t i n g cutmg c6ng tac

truybn th6ng s6 niing cao duac tac dung cGa

DBng A: Phuc hBi vB phat tri6n

th6ng tin d8i vai chinh sach.

Ngoai ra, tin dhnh gia cac chuong trinh djnh huang vuon tai nguai ngheo. Viec danh gia nay s6

trang bl cho chinh ph6 nhCrng thdng tin cin thi&t

d& ra cac quy&t djnh thikt y&u vk chi ti6u c6ng

cong trong nh3ng 1uc ngiin sach gep kh6 khgn

nghi6m trong. Mot s8 nuac da dhng viec danh gia

chuong trinh d& dua ra nhang lqa chon chinh

sach quan trong. Ciing c6 th& dung viec danh gia

chuong trinh kh6ng chi d& dat dkn s q dbng thuen

mang tinh k$ thuet v& viec xAp hang chuong trinh, ma cbn c i s q dhng thuan vk chinh tri nfia.

~ i b u nay s5 giiip cac nuac chuin bi 1~57 cang han

truCrc cac cuijc khGng hoAng va cHi thien chi ti6u

ngAn sach cho nguai nghko.

ChC thich

1. Indbnesia, Han Q U ~ C , Thai Lan co cac s6 lieu tuung ling

trudc va sau khbng hoing, con Di&u tra thu nhap hQ gla dinh cba

Malaisia n i m 1999 chua duuc cBng bb. Philippin da ti&n hanh mot

cuoc diku tra rndi (Diku tra cac chi sb nghko doi hang n8m hay

APIS) nirn 1998, trong do kem the0 mot noi dung nharn thu thep

th6ng tin v& tac deng c6a cuoc k h h g hoing. Nhung sb lieu ti&

dung giira cuoc diku tra thuung ky ( ~ i & u tra thu nhep va chi ti& gia

dinh hay FIES) tikn hanh n i rn 1997 va APlS kh6ng tuang thich vdi

nhau vi phieu h6i vk chi ti& trong APlS bi c i t b6. ~6 lieu vk thu

nhep trong hai cuQc diku tra nay cirng khBng tuang thich n6t vi

APlS dDng quing thbi gian di&u tra ng%n hun (6 thang, trong khi b FIES la mot n im).

2. Mot nghikn ciru day (Diwan 1999) vk 53 trieu c h h g

k h h g hoing tai chinh b 135 nuuc tb n i rn 1975 den giiia n h h g -

n8m 1990 d2 cho thay tjl trong lao dong trong GDP giirn rnanh sau

khljng hoing tai chinh va chi duac khBi phuc ph$n nao trong nhirng

nirn tiep theo. Tinh trung binh, t i trong cGa lao dong trong GDP d i

giirn khoing 515 dikrn ph$n t r im trong mot cuec khdng hoing, tuy

rnuc giirn sljt cu8i cirng (sau khi tinh c6 ph in duuc khBi phuc met

phin) nh6 han, nhung van b muc cao - 3 dikm phan tr im GDP. Su

g i im slit mang tinh xu hudng dai han cOa t i trong lao dong d2 th6.

hien trong ba thep kj, qua b cac nuuc bi khljng hoing, Ikn d6n 4 , l

di6m phan tr im GDP, c6 th6 ph6n anh cach thirc co thk duuc sb

dung dd g i i i quykt cac cuec k h h g hoing - do la buoc lao dong

ph i i t r i gia.

3. s6 lieu thu nhep chi cb d6i vdi cac ha gia dinh ma nguui ch6

ho nh$n duuc tikn cBng hogc Iuung thang (chinh thuc).

4. Thu nhht, dong nhin cBng tb Bangkok, nhht la 10 vung

ngheo nhht (D8ng B ~ C ) d5 giAm manh SO vdi muc trudc khdng - . 1999b. "Education, Employment and Social Insu,rance in

Thu hai, hinh nh5n c8ng Bangkok cung d5 thay di;i, South East Asia: A Review of the Evidence and Policy Options in the Post Crises Era." Paper prepared for ASEM (Asia Europe

vdi t$' le c6ng nhin kh8ng lanh ngh& giirn 10 25% xu8ng 14% t ing Meeting) Regional Economist's Workshop: From Recovery to

~6 ngudi di cu, v i nhOng ngudi ci, t inh dQ ~IJ trung hqc cu sa tralCn Sustainable Development, 15-17 September , Denpasac, ~ a l i , Indonesia.

d5 tang tu 28% len d6n 41%. Hai su thay d8i nay phin Bnh su bi6n - . 1 9 9 9 ~ . "The Social l m ~ a c t of the Asian Crisis: What Do rnit cat h6i viec lam lao d6ng khBng Ianh ngh& va ban We Know Two Years On?" Asian-Pacific Economic Literature

13 (2): 16-29. l inh ngh& I3 thfi d8. 'rhir ba, cu6c khfing hoing d5 lam thay d8i tinh Carnobell. Duncan. ,999. ..Globalization and Social

& .

thdi vu cfia di cu, vdi luung di cU tb Bangkok trong c i mua kh8 va Dialogue and Labor Market Adjustment in the ~ r i s G - ~ f f e c t e d

mua mua tuung tlr nhau, cu& cung, loai ngudi di cu r3 kh6i Countries in East Asia." International Labour OrganizationlEAS- MAT (East Asia Multidisciplinary Advisory Team), Bangkok,

Bangkok clrng thay dBi, vdi kkt q u i do C U ~ C khdng hoing tao ra 18 Thailand.

nhi&u gia dinh (chu kh8ng phAi ca nhin) di cU han (Tap chi Nghiin

clju X i hQi va Cu C ~ U Thai Lan, 1999).

5. it kh6 c6 duuc udc tinh ding tin cgy v i mlj, chi ti& cho

mang ludi an sinh xi3 hQi vi cac chuung trinh nay nh6 va t r i i rQng ra

nhiku bQ khac nhau. Hun niSa, r i t kho cd duuc nhiing djnh nghia

nhi t quan giiia cac nudc va giiia cac thbi kjl trong cung m6t qu8c

gia. Thi du, 3 Ind8nesia, rnang Iudi an sinh duuc dung dk chi rnQt

he th6ng bao quat nhi&u chuung trinh, k& c i chuang trinh djch vu

giao duc va y tk cu b in . Nhung trong n5m tai kh6a 2000, chinh phfi

d5 chuy6n sang mQt mang Iu&i an sinh "trong di6m" v&i phgm vi

hep hun.

6 . Nhu c j u b d i y co th6 dude thk hien bing vigc phsi d6ng cha

tir hai ngay tr6 1kn trong rnQt thang, giAm s6 gid lam viec xu6ng han

lo%, ph i i tru tip cho ngudi lao dQng mQt thang hogc s8 ngudi ph i i

th8i v icc se tang ICn, chuy6n c8ng nh5n dkn cac c8ng ty chi nhinh,

hogc chuy6n sang loai hinh kinh doanh mdi ma v2n duy tri duuc

viec Iarn cho it nhht 60% s8 c8ng nhin hign c6 (Horton va

Mazurndar 1999).

TAi lieu tham kh6o Abrahart, Alan, Gordon Betcherman, and MakotoOgawa. 1999.

"Indonesia: The Necessity for Reform: Labor Legislation and Social Protection." World Bank, LVashington, D.C.

Abubakar, Syarisa Yanti. 1999. "Migrant Labour in Malaysia: Impacts and Implications of the Asian Economic Crisis." ,Malaysia Institute of Economic Research, Kuala Lumpur.

Asher, blukul G. 1999a. "Social Safety Nets in East Asia: H o w Desirable? H o w Feasible?" National University of Singapore.

-. 1999b. "Social Security Reforms in Southeast Asia." National University of Singapore.

Betcherman. Gordon, Amit Dar, Amy Luinsrra, and Makoto Ogawa. 1999. "Active Labor Market Policies: Policy Issues for East Asia." World Bank, Social Protection Unit, Washington;D.C.

Birdsall, Nancy, and Stephan Haggard. 1999. " Beyond the Crisis: A New Social Contract Renewing Growth with Equity in East Asia." Carngie Endowment for International Peace, Washington, D.C., and Univers~ty of California, San Diego.

Booth, Anne. 1999a. "Education and Economic Development in Southeast Asla: Myrhsand Realities." Paper prepared for acon- ference on the social, institutional, and political causes of the Asian crisis, November, Lund. Sweden.

Diwan, Ishac. 1999. "Labor Shares and Financial Crises." World Bank, Washington, D.C.

Edwards, Alejandra Cox, and Chris Manning. 1999. "The Economics of Employment Protection and Unemployment

. Insurance Schemes: Reflections on Policy Options for Thailand, Malaysia, the Philippines and Indonesia." Paper presented at the World Bank-International Labour Organization-Japan Ministry of LaborIJapan Institute of Labor seminar on Economic Crisis, Employment, and Labour Markets in East and South-East Asia, 13-15 October, Tokvo.

Fallon, Peter. 1999. "The Impacts of Crises on Poverty and Income Distribution: Some Lessons from East Asia and Elsewhere." World Bank, Washingon, D.C.

Fallon, Peter, and Robert E.B. Lucas. 1998. "Losers and Winners during Economic Crises." World Bank, Washington, D.C.

Filmer, Deon. 1999. "Educational Attainment and Enrollment Profiles: A Resource Book Based on an Analysis of Demographic and Health Surveys Data." World Bank, Washington, D.C.

Filmer, Deon, and Lanr Pritchen. 1998. "Estimating Wealth Effects without Expenditure Data--or Tears: With an Application to Educational Enrollments in States of India." Policy Research Working Paper 1994. World Bank, Washington, D.C.

Goto, Junichi. 1999. "Labor Mark-: :::r:yr.:iion in East Asia- Present and Future." Inter-American Development Bank, Washington, D.C.

Horton, Susan, and Dipak Mazumdar. 1999. "Vulnerable Groups and the Labour Market: The Aftermath of the Asian Financial Crisis." Paper presented at the World Bank-International Labour Organization-Japan Ministry of Laborljapan Institute o f Labor seminar on Economic Crisis, Employment, and Labour Markets in East and South-East Asia, 13-15 October, Tokyo.

Jalan, Jyotsna, and Martin Ravallion. 1998. "Determinants of Transient and Chronic Poverr/: Evidence from Rural China." Policy .Research Working Paper 1936. World Bank, Washington, D.C.

Kakwani, Nanak, and Nicholas Prescon. 1999. "Impact of Economic Crisis on Poverty and Inequality in Kores." World Bank, Washington, D.C.

Kakwani, Nanak, and J. Pothong. 1999. "Impact of Economic Crisis on the Standard of Living in Thailand." National Economic and Social Development Board, Development Evaluation Divis~on, Bangkok, Tha~ land .

Klugman, J e n ~ . 1999a. "The Poverty Impact of Government Safety Nets during Recent Periods of Economic Crisis." World Bank, Poverty Reduction and Economic Management Network, Poverry Unit, Washington, D.C.

~ i k u ch inh ch inh sach x5 hci vB bHo ve npiri ngheo 171

-. 1999b. "Social Safety Nets and Crises." World Bank, Poverty Reduction and Economic Management Nerwork, Poverty Unir, Washingron, D.C.

Lustig, Nora. 1999. "Crises and the Poor: Socially Responsible Macroeconomics." Presidential Address, Latin America and Caribbean Economists Association Meeting, Santiago, Chile.

Marquez. Gustavo. 1999. "Labor Markets and Income Support: What Did We Learn from the Crises?" Inter-American Development Bank, Washingron, D.C.

Mukherjee, Nilanjana. 1999. "Indonesia: Consultations with the Poor." Paper prepared for a World Bank Global Synthesis Workshop, 22-23 September, Washington, D.C.

Paxson. Christina H. 1992. "Using Weather Variability to Estimate the Response of Savings to Transitory Income in Thailand." American Economic Review 82: 15-33.

Prirchetr, Lant, Asep Suryahndi, and Sudarno Sumano. 2000. "Quantifying Vulnerability to Poverty: A Proposed Measure with an Application to Indonesia." World Bank, Washington, D.C.

Pyne, Hnin Hnin. 1999. "Gender Dimensions of the East Asian Crisis: A Review of Social Impact Studies in Korea, Indonesia, the Philippines and Thailand." World Bank, Environment and Social Development Unir, Washingron, D.C.

World Bank. 1996. "Vietnam: Education Financing Sector Study." Washifigton, D.C.

-. 1997. Everyone's Miracle? Revisiting Poverty a n d Inequality in East Asia. A Directions in Development book. Washingron, D.C.

-. 1998. East Asia: The Road to Recovery. Washington, D.C.

-. 1999a. "Beyond the Crisis: Structural Reform for Stable Growth." Thailand Social and Structural Review. Poverty Reduction and Economic Management Unit, Washingron, D.C.

-. 1999b. "Towards an East Asian Social Protection Strategy." Washington, D.C.

Yusuf, Shahid. 1999. "Rethinking the East Asia Miracle." World Bank, World Development Repon office, Washingron, D.C.


CHO S u D I ~ U @ M ~ I

Chiu A dang t/nh dgy sau cdn ac meng keo dai hai n im . Nhu'ng thd gidi tl'nh d$y co

nghia la gi? ~ i 6 u do chl 'c in hdi Wong Ngit Liong, Giam ddc di6u hanh C6ng ty trach

nhiem hGu han Venture Manufacturing. Hai n i m tru'dc, c6ng ty cfia 6ng ph i i mht tam

tu in d 6 thy'c hien met ddn hang cfia khach. Ngay nay, cling ddn hang do co th6 chl'

c i n mht d6i ba ngay. Phi i chGng sy'phuc hdi cfia c h i u A dang l ing lgng du'a khu vy'c

quay v6 vdi nhip sdng nhu' thu'dmg ngay? Tdt hdn h6t la khbng. Nhu' thdi loj chuy& v$n

cfia 6ng Wong dG cho thiy, the0 kip vdi nhu c i u cfia met th6 gidi dang chuykr~ minh

nhanh chong co nghia la co th6 kh6ng co cach lam Gn nhu' thdng thu'dmg. Khung c i n h

tru'dc m8t cac nha hoach dinh chinh sach cling dG d6i thay. Th6 gidi, nhu'cac nha lGnh

dao c h i u A d6 nh$n ra, dang ngay mot trd nen canh tranh quy6t liet hdn.

- Tap chi ~ h b Wall c h i u A, ngay 25 thang Mu'di 1999, tr.52

bng A met l i n nila lai 18 khu vyc t5ng trubng nhanh n h i t th& gi6i (hinh 7.1). Sy chuy&n minh vk kinh t& b i t d i u n5m 1999 dB dua khu vqc thoat khbi vyc s i u cfia tinh trang d6i ngheo gia t5ng, mirc s6ng

giAm va sy r6i loan dil dei c6 he th6ng cfia khu vyc sAn xu i t va tai chinh. Sy hy sinh 18 ndng d in , cbng nhAn va cac t i ng l6p trung Iuu phAi t h i t lung buec bung va tam tri h o b ti& dung dB duqc trA gia bing thu nhep cao h m , t h i t nghiep giAm va met sirc canh tranh m6i tr&n thj tnrbng qu6c th.

Tuy nhi&n, thu nhep cfia n p b i d i n trung luu va t ing l6p du6i v8n chua duqc khbi phuc hoan toan, va 13 trieu n p b i bj cuec khfing hoing dSy vao cinh d6i ngheo c6 th6 chi duqc khuiy khba r i t it tli. nhilng sy cAi thien n6i tr&n. Nhung thay vi di chi trich tinh chit dang khim phuc cfia qua trinh phuc hhi, nhilng dGc diem tr&n dB lam n8i bet tinh tip thi&t cfia viec duy tri nhip do phuc hbi, mb reng pham vi Anh hubng cfia n6 vB dinh h u h g vdng chic cho n6 trong

t u m g lai.

DBng A sB t5ng t r h g nhanh h m cac khu vyc khac

%

-z - Narn Sahara DBng A va Chiu Phi Thai Binh Dumg a

a. Kh8ng tinh H i n Qu& ~ g u 6 n : Ngdn hing he' gi&i 2000a.

Thir thach phia trutrc la phAi chuy&n qua trinh, phuc hhi h6m nay thanh met kjr nguy&n mui tang trubng nhanh ch6ng va b&n v3ng - met kjr nguy&n viri nhang thanh tqu co th& shnh ngang vtri nh3ng gi dB c6 trong nh3ng n8m dieu ky cfia D6ng A. C6 th6 lam duuc diiu d6 ngay lap tirc nhung d i y kh6 khhn. C6 th& dugc la vi ngubi dan D6ng A danh dum nhibu, lam viec si&ng n8ng va cho th iy co khA ning thich irng v6i s q linh hoat va thay d8i th6 chk. Kh6 kh5n la vi t5ng trubng trong tuong lai it dqa hun vho viec tich liiy v6n vat chit , ma phy thuec nhiku hon vao viec niing

cao t6c do tang ngng suht cha t i t cA cac y&u t6 - lam viec th6ng minh hun, irng dung c6ng nghe mtri, k i t hap con ngubi, tri thirc va v6n the0 nh3ng phuung thirc mtri. TBng nang s u i t dbi hbi phAi c6 chc doanh nghiep, chinh phli hien dai vB

chc th& ch& xa hei cho phkp cac ngukn lqc dugc sd dung mot ciich hieu quA vh linh hoat, ma diku nay se tao diku kien d6 sang tao va dng dung

Narn A Chiu Au va Trung DBng va Trung A B ~ C Phi

c6ng nghe mtri nhanh ch6ng hon, va d& ki6m soat c6ng stic cfia t i t cA ngubi dan D6ng A - k& cA

ngubi ngh'eo. Tikn dat cugc d6i vtri ngubi ngheo trong khu

vqc thgt 16n. NgBy nay, 890 trieu ngubi D6ng A co mirc sang dubi 2 USD met ngay (xem bhng 1.2). N ~ U tang trubng cfia khu vqc dat trung binh 7% met n8m trong thap kjr ttri va thanh quh tsng truErng duqc chia si! d&ng dbu thi thu nhap t i ng

I&n sE k6o duqc khoAng met n&a s6 ngubi d6 ra khbi tinh chnh d6i nghko, va giAm s6 ngubi sang dutri dubng giiri han d6i ngh'eo xu6ng chua d i y

452 trieu ngubi vao niim 2008 (hinh 7.2). T8ng trubng cham b mirc 3% se dgy tr$n 700 trieu ngubi vao chn:. ?hi. ngheo.

Cac chid: sach xac dinh hinh thai t5ng trubng - h i p thu nh3ng thay d8i trong phiin thu nhep - cting tao r a nh3ng khhc biet ltrn. N&U thu nhap duqc phiin d&ng d&u hun trong qua trinh t5ng trubng nhanh (vh he s6 Gini giAm

174 D6ng A: Phuc h8i vh phi% tri&n

PhPn ph6i thu nhgp PhPn pho'i thu nhgp Ph ln ph6i thu nhgp xa"u di khing d6i d ~ c cAi thien

Ghichli: Phin ph6i thu nhap x6u Ui tao ra m6t muc tang 10 di6m phhe trim trong he s6Gini. Phdn ph6i thu nhap duac cHi thien tgo ra rn6t muc giHm 10 di6m p h h trim trong he s6Gini. Ngu6n: ~6 lieu Ng2n hang ~ h 6 giiri.

10 di&m phhn triim) thi sb ngubi nghbo c6 th& s u thhnh cbng c&a Dbng A. giAm xubng cbn 383 trieu ngubi - t h i p han nhibu so vai con s6 509 trieu nguai nku ciing s q tang ~ o t "guyen ma tsng t,.,,hg cao? trubng d6 nhung duac chia si! khbng c8ng bing.

~ 6 t cuc tuung t q 1-6 rang ciing c6 th6 xuht hien Tiing trubng cGa DBng A trong thap kjr t&i c6 thd ngay c i khi s 6 dung dubng chu6n ngheo k h i t sg phAi d* vho nh3ng ca sb nkn t&ng khac v&i khe han la 1 USD mat ngay: t5ng trubng nhanh nh3ng gi dB dua t6.i thanh tqu kinh t& vuut b$c ir niirc 7% va niing cao binh d ing vb thu nh4p s h G a khu vqc trong qua khd. giAm tinh trang d6i nghbo til278 trieu xu6ng cbn 22 trieu ngubi'. Qua khir la co s6 dq bao cho twng lai:

Lieu mgt k$ nguyen tiing trubng m&i c6 th& ngng su&t xAy ra hay khBng - v6i diku kien cho truCrc vki su dich chuy6n nh in khdu h ~ c , tikt kiem dq ki&n va S q dieu ky DBng A la kkt quA cGa viec tikt kiem

mirc tiing niing s u i t - 18 ch6 d& cha muc sau diiy. va tich liiy v8n manh m5 c6a khu vqc, kien tri

Mcc tikp theo s"e6m t i t lai nh3ng ki&n nghi dku t o vho giao duc va cac th& chk thuan lai dbi

chinh clia bfio cao nay vb mat th6 chb vh db xui t vai thi trubng (Ngiin hang ~ h k giai 1993). Nh3ng

mat chi&n luqc d& giiip Dbng A bi&n nh2ng ti& y&u tb nay cho phep tich lfiy nhanh ch6ng ngu6n

niing cGa minh thanh hien thuc. Muc cubi chng sE vbn vet chit va mat lqc luang lao dang c6 tri thuc

vach r6 nh3ng con dubng ma s u hap tac trong chua tung c6, va cho ph6p nh3ng na&c 16n trong

khu vqc vh tang dbng qu8c t6 c6 th6 d6ng g6p cho vung dat duuc tbc do tiing trubng binh quiin dhu

Xfiy dung chi& luuc cho su dieu ky mui

n p t r i trung binh hang n5m la 5,1% giai doan

1980-1995 (bhng 7.1).

Sq tang trubng nay c6 th6 ph2n tach thanh

6,1% tang t r~rbng trong v6n vat chi t , 2,4% tang

trubng trong v&n con ngub.i2 va 1,3% trong nang

s u i t toan bo cac y&u tb shn xuht. Tgng nang s u i t

la phhn tang trubng con lai, phHn anh viec irng

dung c8ng nghe va thdng tin mdi, chi thien cac

hinh thirc k&t hap gii?a lao dong vB v6n, vB hi+

quh ciia viec sii dung cic y6u t6 d i u "20. Tang

n2ng s u i t b tip nganh thGm chi cbn 16n h m

(Nelson va Pack 1998). Tuy cac phuang phap s 6

dung va viec chon m2u cac qu6c gia khac nhau sle

dua ra cac con s6 kh6ng &ng nhau, nhung

nhi3ng phat hien 6 d5y n6i chung n h i t quan v6i

k&t lu$n ciia cAc nghien ciru khac3.

Thanh tqu gi3a cac nubc khac biet nhau r i t

1dn. Han ~ u b c la nubc c6 thanh tich tbt n h i t

(ngoai Trung &u&c), vbi t6c dg tang trubng trBn

d i u ngubi dat g i n 8%. ~ i & u nay phhn anh mdc

ti&t kiem vh d i u t u phi thulmg nhi?ng thir d2 tao

ra t6c dij tang trubng tr6n dhu ngubi c6a v6n v$t

ch i t dat 9,5%. HBn Qu6ccCing la nuac thBnh cdng

n h i t trong viec n2ng cao trinh do giao duc va ( t rh

Trung ~ u 8 c ) nang sui t . Trai lai, Philippin lai c6

mirc t2ng trubng tr6n d i u ngubi r i t tri tre do cac

chinh sach kinh t6 vi m6 vB chinh sach thumg

mai y&u kkm d2 can tr& d i u t u vB tang n2ng su i t .

D6 l i y lai duac va duy tri t8c dg tang trubng

cao doi hbi phhi ch6 trong hon d i n viec n5ng cao

n2ng su i t . Thqc vey, n&u n2ng suht kh6ng cao

hun thi mirc tiing sAn h a n g binh qu5n d i u ngubi

sS! giAm manh tir 5,1% xu8ng con 4,2% (hinh 7.3).

Tai sao vGy? H2y xet d i u tu vao v6n vGt ch i t

trBn m"o c6ng nhin. Vi khbng co 1y do kg thuat

nao d& cho r ing tjr I$ t i i t kiem sle gihm manh

(Irhu~ig 7.1) nen mirc dhu t u trong th$p k9 t6i co

khH n2ng chi thhp han khdng dang k& so v6i th$p

niBn 1990. Nhung mot sb nu6c DGng A d2 hinh

thanh duac met qug v6n Ian ni2n Iugng v6n mai

b6 sung cho m8i c8ng nh2n sG it han (xet v& tjr 1(2 phhn tram) so v6i trubc d2y.

Gih thi%t r i n g mdc d i u t u hkng n8m kh6ng

thay d6i trong thep nien tai so vai thGp niBn 1990,

van trBn d i u ngubi b D6ng A sle tang chGm han -

vai mirc trung binh la 5,3% - so vbi mirc 6,1% clia

15 n5m qua. ~ 6 t lu$n nay phii hap v6i m6 hinh

Solow cho r ing, quy lu$t 1ai tirc giAm d i n c6 khh

BANG 7.1 Dtjng thai tgng trubng binh qu5n da"u nguui, 1980-1995

@)

Thinh ph in Inddngsia Han Qudc Malaisia Philippin Thai Lan Tr~,r)g Qud2 Trung binh My

S i n luung 5,O 7,8 3,9 -0,3 6,O . 8 2 5, l 1,6

v6n v$t c h i t 6,4 9,5 5,4 0,1 7,6 7,3 6,1 1,5

VBn con nguui 2,7 3,4 2 2 1,7 2 3 2 3 2,4 1-0

T$ trong luc luung lao d6ng

trong d i n so* 1 2 1 2 0,7 0,4 1,4 03 0,9 0 3

Thuac do ch&t luung luc luung

lao dong 1,5 2 2 1,5 1,3 1 , O 1,s 1 5 0,7

NZng su&t 0,9 2,1 0,5 -1,4 1 3 4,c 1,3 0,3

Ghi chli: Ham sdn xudl h~eu sudl khBng d6i lheo quy rn6 duuc a? dung d6 linh loan. TP lrong c ia v6n vat chdl trong s i n I ~ a n g g i i d/nh bhng 40% va c ia

v6n con ngudi la 60%. Muc trung binh c ia khu vuc duuc tinh Iheo trung binh gidn dun. Xern chu thich bdng b cu6i chumg d6 thiy r6 phumg phap sicdung

dd Iinh loan sd lieu trong bing.

a. Udc linh ning suit cho Trung Q U ~ C co mgt Ihinh plidn - tang tru6ng do phan b6 nganh va thay d6i hinh lhicc su h$u :u s6 h3u nha nudc sang 1U nhdn - ph$n nay uac tinh dong gop khodng 1,5% l ing trubng (Ngdn hang ~ h 6 gioi 1096). B5 phdn nay di Ihi ning sudl dong go;, uuc linh bbng 2,5% l ing trubng.

Ngu6n:Tinh loan cca nhan vi6n Ngin hang Th6 giai.

176 DBng A: Phuc hhi vB phdt tri&n

~ i r c ting s in 1-g binh quin dau ngrr6i si! giim ngu t6c ddQ ting ning sugt khhdng

Han Qudc Trung Qudc Trung binh Malaisia Philippin Thai Lan

... do tich l i y v6n giim ...

Indhnesia Han Qudc Malaisia Philippin Thai Lan Trung Qudc Trung binh

... va mlic t ing lao dang hiiu ich giim

Han ~ u d c Malaisia Philippin Thai Lan Trung ~ u 6 c Trung binh

~gudn: Tinh toan cca nhdn vi in NgAn hang he' gim.

Xiiy d5ng chibn luac cho s q digu kjl mui

Lieu vhn d& nh5n khiu c i a Ddng A cl, IBm t5ng tn fhg ch$m hay khdng? KhBng.

Theo mot nghien citu g i n d i y , n6i lo ngai r i n g Dbng A s6 t i n g trlrhng cham do t i i t kiem va d i u t U g i im dudng nhlr

khbng co ca sb. Bloom va Williamson (1998) d5 I3p lugn rang vi tq le phu thuac cia Dbng A (tq trong giiia nglrui tr6 v i nglrdi g i i trong d i n s6) chdc chin s6 t i n g IBn n&n t? 1e tikt kiem cb t h 6 sE g i i m - vi tj/ Ie p h u thuoc cao cb nghla la tiBu dung Idn ho'n. Han nUa, do cac ca n h i n dlrgc g i i d!nh

sE tikt ki$m it di khi tu6i cia h o va d o tu6i trung binh t ing nBn cb thk d ~ , bao la ti i t kiem sE giim. Tinh toan cia cac tac gi i cho thsy sC, dieu kj~ Dbng A co dlrgc la nhd ti&t kiem cao do dqng n i n g d i n s6 - mot k i i u "c6 tifchhd thay d6i

n h i n k h d u " - nhmg x u hlltrng do s6 xoay chi& the0 huung ngugc lai vdi mlic tiit kiem cao lien tuc.

Tuy n h i e n , tac dang dl, kikn cia t? Ie tikt kiem t h i p

khbng phu hap vdi n h i h g bang chdng g i n d i y . Loayza,

n ing sE phat huy tac dung, n h m g r i t cham trong

mot thbi gian dai (Ngin hang ~ h & giai 1999, tr.

5). Tuy nhi&n, nhitng xu huang nay khbng dung

v6i Trung Q U ~ C , Malaisia va Philippin trong

khoHng thai gian phiin tich n6u tr6n. Han n-Cra, chc y&u t6 v& nh2n khdu dB lam

giBm phan dong g6p ciia lao dong vao tang

trubng. ~ 6 n con ngubi cau thhnh bbi s h luqng c6ng nhiin va trinh do hoc v in trung binh c6a ho. Nhung tjr 1e tham gia lqc luang lao dong cGa khu vqc d8 taang d8i cao so vtri ti6u chudn quhc t&, vh phu nit dk dang tim duac viec lam. Cbng nh2n b cac n~rirc D6ng A tiBn ti&n d8 dugc hubng mat trinh do hpc v in trung binh kh8 cao. Nhitng y&u

t6 nay c6 nghia la cau thanh lao dong - douc do l a h g han ch& b&ng nhang bi&n s8 tr6n - kh6 c6 th& tang nhi$u4.

Cting nhus dAi vbi n g d n v6n, tang trinh do hoc van vira kh6 khan vira it c6 kh5 ngng d6ng g6p ldn vao tgng trubng dai han ciia Dbng A - trir b nhitng noac thu nhap thap, nai ma trinh do hoc van con thap. Do vay, tang nang s u i t ngay cang li6n quan nhi&u d&n viec niing cao chat luqng giao

duc va bi&n nhifng lai ich khi&m tan trong viec

Schmidt-Hebbel va Serven (1999) d i dlra ra b i n g chdng giiia cac nlrdc cho t h i y sq thay d6i tq le tikt kiem chi di6n ra chgm chap trong met thdi gian dai. Ngoai ra, p h i n tich g i n d2y cca Dc, an tikt kiem cia N g i n hang ~ h & gidi d i

chi r6 r i n g , m6i quan h e nghjch dio giaa v i n d i n h i n

k h d u va tiit kiem r i t ) / i u b't va bj che p h i bhi n h i i u n h i n t6 khac - chuin mqc van hba, chc t6 chlic thi chinh thich hqp, v.v.. Nhiing n h i n t8 nay co x u hlrdng giii cho tjl le tikt kiem 6 n djnh trong thdi gian dai 6 da s6 cac nlrdc. Hon niia, viec tai hien lgi g i i thuykt vong ddi v6 tiit kiem d k

dlra t k m cac bikn n h i n k h d u vio xem ra khbng i n khdp m i y giira m6 hinh m6 p h h g va s6 lieu thqc ti (Pritchett 1997). ~ i k t kiem cb t h 6 giim. Nhlrng n k u t h i thi co lE khbng phAi la do m6i quan h e h i i n nhi6n v6i nhiing thay d6i n h i n k h h .

tang tjr 1$ di hoc thanh hien thqc.

Nhin v& tumg lai: vai trb cfia th6 chd

N ~ U th6 ch& tao d i iu kien thuen lai cho ti&t

kiem vB t ing ngng s u i t b mirc do tuang t q nhu

truirc day thi t i c do tang trubng sE ti&p tuc

daac niing cao. BBng 7.2 trinh bay nhitng d v

bao cho nam 2001, vai giA djnh r i n g nhip do cAi cach chinh sach v2n tikp tcc va mbi trubng

qu6c t& dikn ra nhu ~ I J ki&n. BBng nay ciing cho

t h i y thc do tang trubng ti&m n i n g tiri n i m 2010, n&u s q tang l6n khi6m tan v& n ing s u i t

tr iet ti2u duac s~ g i im sGt d6i chlit t? 1e tikt

ki$m khi thu nhap tiing. TGng trubng GDP c6 the d8 dang dat tir 5 d&n

7% b Trung Q U ~ C , HBn Quhc, Malaisia va Thai Lan - nhitng nubc ma mirc d i u tu cao va t8c do tgng nang suat dang n& da tao r a t8c do tang trobng cao trong' qua khir. Tang trabng tikm nang d6i viri Ind6n6sia va Philippin la 4 d in 6%, phu thuoc nhi&u vao viec nang s u i t c6 t ing hay khbng, mot di&u d8 thi&u ving b nhifng nuirc nay trong nhi?ng n8m g i n day. Cac n&n kinh t6 nhb

178 DGng A: Phuc hbi va phat tri6n

--

BANG 7.2 Ting GDP thvc te" tr~rac diy, dq bao va tiirrl ning & D6ng A, giai doan 1999-2010

("/.)

Tigm ning % t5ng GDP Uuc Su bao ting f ruhg do thgch6' 1999 2000 200 1 2002- 10 t6i help

IndBnBsia Han Quo'c

Malaisia Philippin Thai Lan

Trung Q U ~ C

Viet Nam

Carnpuchia Phigi Lao MBng ~6 Papua Niu GhinB Qudn die S616mBn

a. % tang GDP nha 20% cdi thien th6 c h i va chinh sach theo cach tinh clja NgAn hang Th6 giai va duac xac dinh dua vao uac luang h6i quy giaa cac nuac.

Nguon: Tinh t o i n cca nhdn vi6n Ngdn,hang ~ h $ giai.

trong khu vqc ciing c6 tihm n5ng lan nhung phu

thubc nhiku han vao cac y&u t6 b2n ngoai. Tuy nhiGn, dbn bdy chinh sdch ma nhiing nu6c nay dang ki6m soat - nh i t la viec quhn 19 .nha nu6c - c6 th& c6 tac dong to l6n dhn t6c do tang trubng

dai han. T2ng trubng cao kh6ng t q nhi2n xui t hien. S?

thanh cbng dbi hbi ph6i c6 nhung th6 chh tao ra

mct m6i truang thuijn lai cho ti& kiem, dhu tu va

tang nang sui t . C6 duac th6 chi tat han la vin d&

quan trong d6i vbi tang trubng (Barro 1996;

Levine 1998). Si? dung cach tinh di&m chinh sach

va the ch& c6c nuac c6a NgAn hang Th6 gibi, c6i

thien duac 20% c5c th& chh kinh t& vi ma, thuong

mai, tai chinh va nha nu6c c6 th& g6p th2m tir 1,2

d&n 2% vao t6c do tang binh quAn d iu nguai c6a

met qu6c gia (xem bdng 7.2)".

Nhiing k&t qu6 nay tuang t q nhu k&t luen clia

Hanna va Lawson (1999), trong d6 hai 6ng dii

x2y dgng m6 hinh bing cach sir dgng c6c thubc

do r i t khac nhau c6a Di8n dhn Kinh t6 Th6 gibi

v& tinh canh tranh qu6c t&. NghiGn ciru nhy cho

th iy r ing muc chi thien 20% the0 thu6c do c6a

Di8n dan Kinh t& ~ h & gi6i s5 g6p th2m 2,1% vao

t6c do tang trubng kinh th. Vi th&, ngay cA khi t?

1C ti&t kiem va d iu tu giim tu mirc dinh cao c6a

chung trong vong 10 n5m t6i thi mirc tang ngng

s u i t ti&m n5ng nha c6 c8c th& ch& tat han v5n

cho ph6p t5ng trubng giii duqc t6c'db vhn c6

tru6c day.

Nhung cin luu 9: cac th6 chi vB chinh sach dii

tirng tao ra s q dieu kjl DBng A gib d2y.phi i

duang d iu vai toan chu h6a, y2u c iu p & n chdng

dugc tham gia s2u rang han va vai di shn d6 lai

cGa cubc kh6ng hoing. Nhiing lgc Iuang nhy sE

thach thirc cac th& ch6 va chinh sach c6a khu

vuc. Tbc d$ thay d6i th6 ch& cGa cac nu6c sB

quy&t dinh lieu c6c nu& c6 giAi ph6ng duac hoan

toan tihm n5ng tang trubng cGa minh trong thgp

kjl tbi hay kh6ng.

Xay dung chi& luuc cho s g dieu ky m6i 179

chien I ~ g c cho th6 ch6 vB t5ng t&g

S q phat tri&n cha Ddng A trong vbng 10 nHm t6i sle php thudc vho ba d& xuht chi& luac d6i vai th&

ch6 vh t5ng trubng: quAn Iy qua trinh tohn chu h6a, hhi sinh cac doanh nghiep vh h u h g tai met kh6 u6c x5 hei m6i. ~ h n d& dhu tien mu6n n6i tbi viec chc qu6c gia sE quan he nhu th& nho vbi cac

n&n kinh t6 khu vqc va th6 gibi thbng qua thi

chinh vB thuang mai, ciing nhu c6c th& ch6 nhin xa tr6ng rong co th& tac dong d6n tinh canh tranh. vhn dk thir hai lien quan d&n cach thirc cac

nubc ph2n b6 nguhn l~rc qua ng2n hang vh khhi doanh nghiep. vhn d& thir ba la phuang thirc mh

nh2n d2n va chinh phfi cfia ho tac dong qua lai

vbi nhau'thbng qua cfic th& ch& nha nuac vB chinh sach x5 hgi.

QuHn Iy qua trinh toin cau h6a

Trong khi d6i ph6 v6i khhng hoAng, chinh phfi

cac nu6c Ddng A dB khdng co minh lai trubc qua

trinh tohn c i u h6a. Trai lai, ngay cA khi v6n cha

t u nh2n tikp t~zc chAy ra khbi cac nubc bl khhng

hoAng thi cac nhh hoach dlnh chinh sach v&n

tim cAch cfing c6 them m6i quan he cfia nubc ho v6i chc thl trubng thi chinh qu8c t6 - nhung vai cac chinh sach vh th& ch6 gilip ho giAm bbt phAi duang dhu v6i s y r a di d8t ngot clia v6n. CAc nhh hoach dinh chinh sach d5 h6t sirc c6

khdi phuc lbng tin clia cBc nhh d i u t u qu6c t6,

ha thhp hang rho ngan chn s q tham gia cGa n ~ r a c ngoai vBo n&n kinh t& noi dja, vB ch6ng lai

moi y dh hbng n2ng cao hang rao thuang mai

(Pangestu 1999). ~ h i b u nubc d5 mb c6a cho dhu t ~ r trqc tikp c6.3

nubc ngohi di vao cac linh vqc tmac ddy d5 thng d ~ a c bAo he. Ind8nesia tang han mirc sb hau nu6c ngohi trong linh vcc tai chinh va ban 16 tir 49% len d&n loo%, vB trong nghnh cbng nghiep

ch6 tao tir 51 1Sn 100%. HBn ~ u h c d5 mb rong han

mirc sb h a u nu6c ngohi trong nghnh t8i chinh, chi tao vB ban li! tir 15-20% 1Cn dkn loo%, vB trong nganh dlch vu cdng ceng tir 0 1Cn 49%

(Claessens, Djankov vh Klingebiel 1999). Han ~ u 6 c c6ng sira d8i Luet d i u t u trqc tikp nu6c

ngohi d& cho phkp mua ban trong nh3ng nghnh

khdng phhi nganh chi6n Iuqc ma khbng chn s q phg duyet cfia chinh ph6, tang han mirc trhn v&

mirc do tham gia cfia nu6c ngoai tir 10 len 33,3%

mh kh8ng chn c6 s q ph6 chuAn c6a ban giam dhc doanh nghiep, b5i bb cfic han ch& dbi v6i viec sb

hCru nubc ngohi vk d i t dai vB b i t dong shn, cho phbp dhu t u g6p van c6 phhn trong cfic cbng ty khbng c6 t&n tren thi trubng chirng khofin (IMF

1999a, tr. 39-40). Malaisia dB n2ng han mirc sb hCru nu6c ngohi trong cac nganh djch vu cbng ceng t 3 30 len dkn 49% va duy tri thi trubng mb cha hohn tohn trong nghnh cbng nghiep ch6 tao vh ban 18. Thai Lan cho ph6p ng2n hang duqc

quy&n thuec sb h3u nu6c ngohi hoan tohn trong 10 nHm vh v& ca bAn d5 mb cira nghnh cdsg

nghiep ch6 tao. N h m g trubng hqp ngoai 1e d8i vai xu huang

hei nhiip nghy chng giii han b trCn dubng nhu

d3 chirng minh cho met di&u. Thir nghiem clia Malaisia trong viec ki&m soat v6n, duac ti6n hhnh rang r8i sau khi nu6c nhy c6 sg 8n $nh v i tai chinh vh bi dBng dZlo moi ngubi coi do la mot s q rut lui khbi qua trinh toan chu hoa, d5 nhanh ch6ng chuy&n tir viec ng5n chm chuy&n vhn v&

nubc thhnh mot loai thu& nhb, liiy ti&n danh vao cbc luBng v6n ngin han chhy ra. Viec Trung Q U ~ C t h i t chat cac quy dinh v& ngoai h6i xAy ra nhu met hat san nhb trong tikn trinh dai xin gia nhep ~6 chcrc Thuang mai ~ h 6 gibi cfia nuac nay - ma s q gia nhop d6 sE giGp cac doanh nghiep nu6c ngohi tikp can duuc thi trubng thi chinh vh C ~ C

dich vu khac. Thba thusn cdng b6 vho thang Mubi mot 1999 s"ea thAp cac rho cHn d8i vbi s q tham g.la vh canh tranh cGa nu6c ngohi trong nhihu linh vqc v i n chinh th1i.c bi khbp chet tir trubc nhg bAo hi&m, nghn hang, ban 16 va v i h thdng.

S q mb cha mbi nay di k8m vbi nh3ng thay d8i

quan trong trong cac quy dinh cho phkp chinh phh giAm thi&u d~ruc nhimg rhi ro liCn quan dkn tohn ckiu h6a. ~ h n nhu tht cA cac nu6c Ddng A d iu t h i t chct cac quy dinh v& viec giam s5t ng2n

180 D8ng A: Phpc hbi v& phat tri&n

hang, bfio d o , ti&u chuin tai chinh va mirc v6n Thach thuc ddai u 6 i qua trinh hgi nhep. DbngA th6a dang. Quy dinh v& phan loai vhn vay, dq tri? khbng quAn 19 tat qua trinh li&n k i t tai chinh t8n t h i t tin dung, va tich luy tibn 1% d&u duac t i t (chucmg 2). Cac chinh sach kinh t& vi mb sau ngm

cA th6 giiri thgt ch$t - the0 chi sh vk mli.c dg di&u

tikt ng2n hang cda Ngtin hang ~ h & gibi, Indbnesia, HBn Q U ~ C , Malaisia va Thai Lan d5

ciii thien duac ti? mirc 1,751 l&n dkn 2,451

(Claessens, Djankov va Klingebiel 1999, tr. 26). Trung Qu6c ciing dang chi thien viec di&u ti6t

ng2n hang c6a minh. Tir niim 1997, nuirc nay dB chim dirt quy djnh v& han mirc tin dung, tgng luang v8n g8c cho cac ng2n hang , fip dung quy t i c phAn loai v6n vay qu6c t6, ban hanh cac quy dinh dq t r 3 tin dung miri (m$c du viec du t13 trong thqc t6 v&n cbn rat tri tre), va thi6t lep mot c.,r ch& d& b i t dhu giHi quy&t tai sAn. Nhi?ng bien phap nay nham bio dAm c6 duac cbng tac quin 1y r6i ro t8t han, phh hap vbi tieu chu6n q u 8 ~ t i , sao cho viec lien k6t tai chinh manh m6 hon - va nhfing hoat dong khac - c6 th& ti6n hanh viri mirc do rlii ro thhp hon.

~ h t cH cac nuac Dbng A d&u tim cach mb reng thuang mai vai cac nuirc lang gi6ng va vbi th6 giiri. Trong ngm nuac bi k h h g hoHng, chi c6 Thai Lan la tang thu& quan manh - mgt sh loai tham chi cbn cao han mirc trubc d2y (WTO 1999). Indbnesia, Philippin va Malaisia dbu chi tgng nhe t l~uk quan; Han Qu6c khbng tang bat cir mirc thu& quan nao (Bora va Neufeld 2000). Trong cac nubc D6ng A chua tutin thli duac Hiep dinh vb cac bien phap d?iu t u lien quan d6n thuang mai, chi c6 Malaisia va Philippin la d& nghi k6o dai thbi kjr chuy&n d6i d& chap hanh c6c nghia vu cda ho d9 neu trong hiep dinh. Indbnesia va Thai Lan dB thgc hien duqc cac nghya vu nay (Bora va Neufeld 2000).

Nh3ng thay ddi nay d5 danh dau mot sq chuy&n minh trong chi6n luac phat tri&n. Tuy vay, v6n chn vai nam d& chung phat huy tac dqng. CAn c6 thbi gian d6 s i p dgt mot he thang miri va d& n6 van hanh phu hap viri nhi?ng dbi hbi dhng hanh va d6i khi mtiu thuin gii?a van h6a qu6c gia va toan c iu h6a. Han n3a, nhftng thach thirc. tucmg lai c6 thd lam doan tau tiing trubng trGt banh.

1992 6 Indenesia, Han Qukc, Malaisia vh Thai Lan d8 gtiy ra s v 1e thuec qua lirn vho cac lubng v6n nu& ngoai dd vao va nq ng&n han. Ni5m

1996, khi cac nh8 dhu tu b i t dhu nghi ngb v& mirc ng nkn, chinh sach likn quay sang hubng mb rong d& triet ti& nhfing Anh hubng do s q nghi ngai do

gtiy ra. Nam 1997, tinh hinh trb nen khbng v3ng chic n3a. Trong khi d6, cac ng2n hang trong nu6c Idng tung trong viec lam trung gian cho cac l u h g v6n vao, va lai khbng tq bHo hi&m b mirc

thba dang. d Indbnesia, cac cbng ty dB vay na hiii ngoai qua nhiku. Di&u nay d i y tiri dinh di&m he

s6 dbn b i y vhn d9 rat cao do t2ng truirng nhanh va 1e thugc qua mirc vao cac nguhn tai trq clia ngtin hang.

~ k n ~ cAch giim bbt hogc khic phuc duac nhftng nguy6n nh2n v& mgt ca cku c&a tinh trang d8 bi tdn thUong c6a n&n kinh t6 vi m6, cac chinh sach qu8c @a dbng vai trb quan trong n h i t giup ng5n ch$n k h h g hoHng. Nhi?ng chinh sach d6 la:

Duy tri cac chinh sach kinh t& vi m6 n h i t quan, nhat la chinh sach tibn te va t i @a. QuAn Iy cac khoHn nq nubc ngoai, the0 d6i h3u hieu cac mbn na t u nhtin, dB bb nhftng m6o m6 chinh sach g2y ra ttim 19 muhn vay nubc ngoai (nhat la vay ngin han) va ban hanh cac bien

phap khbng khuy&n khich vay ngin han qua nhihu. DAY manh viec thqc hien cac chinh sach trong

linh vqc tai chinh nh in manh dkn cac quy dinh di&u tikt then trong, giam sat c6 hi@ quH va tinh chi t minh bach hohn toan - t i t cA nh3ng di&u nay ciing v6i myc ti& biio dAm rkng ng2n hang ctin dhi duqc gifta tai s i n c6 vh tai sAn na c5a minh the0 chc quy dinh ngtin hang hap 1y.

Chi thien viec cung tip thbng tin v& cac bi6n sh kinh t6 vi m6 va sh lieu doanh nghiep v i thi

chinh cho cac nhh dhu t u cd vh mua ban trai phi&. Nh3ng kihn nghi nay n6i thi d8, nhung bi6n

X5y dung chi& luac cho SF digu kjr mbi 181

chung thanh chinh sach thi kho, va dua dupc

ch6ng vho cac the chk kinh t& v6n r a t can d6 bAo

d i m hi$u lulc l21u dai clia chung chn kho han ni?a.

Tuy nhien, d6 18 thach thL?c clia D6ng A.

Tl7,ciclz thdc d 6 i u6i tlzuong ma i , dhu t u ua ti~zlz c a ~ z l ~ t ra~zh . D6ng A lai n6i l&n til sau khling

ho ing n h u mot ngubn s u i t kh6u dbi dao cfia th&

gibi. Vi$c thiku tinh canh t ranh trong thurang

mai kh6ng phAi la nguyen nh5n g2y r a khiing

ho ing D6ng A. Xu hubng s u a t kh6u dai h a n cho

th iy , bubc v8o khGng hoing, khu vqc dang ra t co

th6 canh t ranh vh khi bu6c ra kh6i khiing hoing, xu hu6ng nay tham chi con manh han. :L12t

k h s u c i ~ a DGng Narn A va Trilng Quhc d2 tang

nhanh ho.11 cac s i n ph6m canh t ranh t,r&n t,hi

trubng thk gibi. QUA thgc, cac nkn kinh tk ti&n tikn han - ~ b n ~

C6ng (Trung Quhc), HBn Quhc, Singapo, Dai Loan

(fiung ~ u h c ) - da bht dku mat thi p h a ~ ~ giiia

nhEng n8m 1990 b B ~ C My va ch2u ,4u (chuang

3). Nhurng xu hubng nay co the p h i n anh r i n g

d i u tu. nubc ngo8i 6 Trung Qu6c va d$u do da tang l&n lchi nhfing nbn kinh tk nay chuy6n dich

sang cac nganh djch vu. Han niia, nhu, t i t ca

cac nur6c trong khu vgc dku x u i t kh8u vao nhEng

ph5n doan thi trubng phat tri6n nhanh n h i t clia thuang mai thk gibi. ML?c do x u i t khau cat s i n

pham chinh clia nhiing nu6c nay dB tang nhanh trong ca c6u thuang rnai qu6c t&. ~ u 6 i ciing, vi met lan ni?a D6ng A lai la lchu vurc t8ng trubng nhanh n&n t i t c i c8c nur8c d$u dupc lpi nhb s q tang. trubng noi vung.

Tuy nhien, 6 cac khia canh khac, doa hbng D6ngA dB b i t dau heo tan t h trubc khfing hoing. Dau t u t q c tikp nubc ngoai v8o khu vqc (kh6ng tinh Trung Qu6c) dB suy y&u so v6i cac khu vgc

khac. Tinh the0 tji trong trong GDP, dau t u trqc

tikp clia nu.& ngoai trong nhi?ng narn 1990 dB tang ra t it, va tji trong clia khu vurc trong dau t u

trgc tikp c&a nubc ngoai toan cau da thu hep (UNCTAD 1999, tr. 53). D ~ U t u trurc tikp clia nubc ngoai vao Trung Qu6c da tang manh ttr sau n8m

1992, met phkn trong s6 do la do tikn clia cur d2n

Trung Qu6c g i i dang dau t u nubc ngoai d6 dupc

hubng u u d8i thu&.

Cac khu vqc khac, nha t la My Latinh, c6

thanh tich t6t ha11 nhiku trong thap ni&n 1990.

Mot k&t luan la D6ngA d2 kh6ng the0 kip nhip do

c i i tikn chinh sach b cac nai kh8c. Trong khi cac

khu vgc khac dang ban ron v6i vi$c thqc hi$n cac

chinh sach thu hilt m6i, k6 c i viec cho phep tikp

c$n nhiing llnh vgc trubc d2y do nha nubc doc

quyen ngm gii?, thi D6ng A lai ilhu n h u v8n duy tri tinh trang ngan c i m dau tu. truc tikp nu6c

ngoiii trong cac Ilnh vurc duqc u u d5i.

Cuoc khfing ho ing d;?. thay ddi thai do clia D6ng A " 2 dau t u nubc ngoiii. Hhn ~ u 6 c d2 rut r a

dugc bai hoc rt,ng mb cira cho cac nha dau tur

nubc ngoai co the n2ng cao dupc t inh hi$u q u i va

tao ngubn v6n m6i cho cac doanh nghi$p dang sa lhy vao v i n dk tikn mat. S g g6p mat clia nur6c

ngoai du6i hinh thL?c mua lai dB t2ng ttr du6i 10%

nam 1993-1996 l&n 50% narn 1998. Thai Lan, sau

nhiing cuoc tranh cai chinh trl kjch litl, cfing d2

cho phep cac nha dau tur nu&c ngoai tham gia vao llnh vgc tai chinh c i ~ a minh. Ngay c i Trung Q ~ ~ B c , mot nubc co chinh sach dau t u trurc tikp nubc

ngoai k h i t khe n h i t trong khu vgc, ciing d5 co

nhi?ng cam kkt mbi dang kinh ngac, coi do la mot

phan n6 1u.c xin gia nh$p T6 chL?c Thuang maj

~ h k gi6i clia nurbc nay (xern khung 3.1). ~ 6 t ca

nhi?ng thay d6i do dB danh d6u mot bubc phat

tri6n m&i trong thai St0 clia D6ng A d6i vbi qua trinh toan cau hoa - cac nurbc trong khu vurc d5 quyet djnh vao cuoc chd kh6ng r6 t lui.

Nhung v5n con nhiku trb ngai ph i i g i i i quy&t. Cac chinh phli co the t u giup minh th6ng qua cac

hanh dong don p h u m g d6 c i i thi$n cac chinh sach thuang mai va d i u tu nubc ngoai, k6 cA vi$c

g i im b6t b i o he thuang mai, thu hep s g ph2n tan

trong mdc thuk quan, g i i m bbt c6c tru5ng hpp

mi& g i im - t i t cA nhiing diku nay co the tao ra nhi?ng khoAn dja t6 phi kinh t k vB keo thap nang

suat . Trong dai han, D6ng A ph i i tang nang s u i t clia rninh th6ng qua mot h$ thang giao duc linh hoat han (nhat la trung hgc ca sb vB dai hoc) vB

cac cuoc cAi cach n h i m khuy&n khich phat minh

vh 6ng dung cdng ngh$ mbi. Vai tro nang nk c6a nhh nubc trong giao dgc va tinh trang dec quy&n c6a nha nubc trong cac nganh thdng tin dubng

nhu nghy cang lac long vB khb c6 th6 sAn sinh

duac nhting 1ai ich ma tinh linh hoat tao ra. Th~rcmg mai cung c6 the di&u chinh bkng

nh3ng hanh dong tap th&. Dgc biet quan trong la viec giHm bbt hang rao thu& quan trong khu vvc the0 Hiep dlnh khu vqc meu djch tq do ciia Hiep

hiji c6c qu8c gia Ddng Nam A (AF'TA). ThBnh l@p n3m 1992, AF'TA hy vong tao l$p n&n th~rang rnai t q do vao n3m 2008 cho hhu h6t cac sHn phsm va h i u h&t c8c nubc. N3m 1994, hiep hgi dB nhht tri

r6t ngin ljch trinh xu8ng vao n5m 2003. N&U ti&n hanh tich cqc, 98% mirc thu6 quan ST, cbn 0-5% n5n1 2003 (2006 d6i vbi Viet Nam va 2008 dbi v6i Lao vB Mianma). ~ h u & quan d6i vbi ndng sHn sE duac ha thhp cham han met chirt. Cac thanh viitn ASEAN dfi hkt sdc quy&t tiim gia nhap AFTA -

54.367 trong s6 55.525 dong thuk sE bi c i t bb. D6 c6 hieu lqc, cac hi$p djnh trong khu vqc phai d im bHo d~rac r ing xu h~rbng hinh thanh th~rang rnai m6i sbmanh han xu hubng da dang h6a thucmg rnai bing each phin d iu giam bao he thuang rnai nbi chung v8n ham chira trong qua trinh tq do h6a dua trGn chc hi$p djnh t6i hue qu8c.

Tuang tu, cac cam k&t th~rang rnai dlrac dua ra trong ti5 chirc Disn dan Hap tac &nh t& chiiu A - Thai Binh D~rang (APEC) ciing sE duac chip

nhan nhanh chbng! n o n g kjr hop nsm 1994, nh6m nay dB d& ra muc tiGu x2y dqng met khu

vuc thuang mai va d iu ttr t q do, cbi mb b chiiu A va Thai Binh Doang d&n n3m 2010 dhi vbi cat nu6c cdng nghiep va d6n n3m 2020 d8i vbi cac nobc dang phat trisn. Khac vbi AFTA, t q do h6a th~rang rnai trong APEC la t q nguyen, dan phumg va khdng phiin biet dbi x6. Tuy r ing t i in tri&n the0 ho6ng t q do h6a b6n ngoai nh3ng gi dB cam k&t trong WTO cbn rht dang t h i t vong, nhung APEC dfi b8 sung cho k&t quh ciia WTO trong cac linh vqc khac nho Hiep djnh Cdng nghe Th6ng tin do APEC doa ra trubc khi duac WTO chip nh$n. Cac be truirng thuang rnai APEC mbi

diiy dii d8ng y h ? ~ tra v$n dong cho mot vbng dam

phan thuang rnai mbi c6a WTO. Cac be trubng ciing dZi khuy&n khich ddy nhanh qua trinh dam

phAn gia nh$p d8i vbi cac thhnh vi6n APEC ma

chua thu(ic WTO, va chip nhen rkng nhang nubc nay phHi duac tham dq vbng dam phan WTO s i p tbi. APEC cGng dbng jr dua nganh cdng nghi$p

ch& tao vao chuang trinh dam phan WTO. Sq heu thuhn c6a APEC dbi vbi viec b5i bb tra tip xuht kh6u ndng sHn s5 la mot thdng di$p ngng k$ d8i vbi Li6n minh ch2u Au.

Cijng dhng qubc t i dB c6 h6 tra trqc tikp cho qua trinh phyc hbi cfia Ddng A. Tuy gig ca th6

gibi c6 giAm dot nggt nhtrng c6c nubc Tgy AU vB

My vhn mb c6a thi tr~rbng. Han nBa, c8c nu6c OECD n6i chung cbn ap dung cac chinh shch th6c ddy mot n i n kinh t& toan c iu 8n dlnh va

rgng mb. Trong tuang lai trung han, di&u c6 hn ttrang n h i t trong chuang trinh nghi s q v& thuang rnai clia Ddng A 18 viec Trung Qu6c dang chu6n bi gia nhap WTO. Khi Trung Qu8c la thhnh vien cha WTO, mb rijng t h u m g rnai s"e lam tiing thu nhap th& gi6i th6m tit 60 d&n 90 t i

USD (Martin va Hertel 1999). Noi dung choang trinh nghj sq thir hai la vbng dam phan th~rang rnai thien nien k i dH bj tri h o b trong thhi gian

diy. Nhi?ng di&u nay sE tuc t q do h6a nganh dich vu, ndng nghiep va d$t may. Tao di&u kien thu$n lai cho cac luhng thuang rnai c6 15 la chuy6n bi&n chinh sach quan trong n h i t - cii dan phuang, song phuang va da ph~rang - ma cac chinh ph6 c6 th6 1hm d& dhm biio mot sq t5ng trubng cao va b in v3ng.

~ 8 i sinh cAc doanh nghiep

Sq sup d6 c6 tinh h$ thhng clia khu vqc tai chinh Deng A dB bugc c8c nubc bj k h h g hoiing phai suy x6t lai m6i quan he gi3a nggn hang va. kh8i

doanh nghiep va gi3a doanh nghi$p va nha nubc. H m n3a, nh3ng bai hoc r6t ra van duac nhhc nhb trong khkp khu vqc, khi&n nh3ng nobc v8n chi chiu Anh hubng rht nh6 ciia cugc kh6ng hohng- nhu Trung Qubc - ciing phhi thay d8i muc ti6u t8 chirc doanh nghiep clia minh.

Xtiy dung chi& luuc cho s u digu kjr m6i 183

Nhang sq thay d6i ca bhn dB duac dua vho lu$t quAn 1y ngin hang va ca c iu khu vqc t8i

chinh va c6ng nghiep, va vao hoat dong quin 19 nha nubc d6i vai doanh nghiep va ngiin hang. IndbnGsia, Han Qu6c va Thai Lan dB cling c6 viec di&u ti&t khu vqc tai chinh vh dhu t u manh vho

cdng t8c giam sat phbng ngha. Malaisia, sau nhfing buac dhu thut lhi khbi c8c ti& chu6n d ing

cgp qu6c t&, d5 truy&n cho ch6ng met sirc manh

m6i. Trung Quhc ciing .dB thuc thi nhQng tiGu

chuin mai, duac qu6c t& cbng nhen trong viec diku ti&t th$n trong.

CuBc khhng hoing dB lam thay d6i ca b i n ca

chu cha nganh c6ng nghiep tai chinh. Thai Lan dB d6ng c6a 57 trong s6 91 cbng ty tai chinh. HBn

Qu8c cung da dbng cllra han 200 t6 chirc, k6 c i ngin hang t h u m g mai la ngubi chlu trach nhiem v& s q chbng ch i t cac khohn nu t u n h i n tir truac khhng hoAng. IndGnGsia d6ng cira 66 trong s6 237

ngin hhng. Hun n3a Han Qu6c va Thai Lan lhn

dhu tien d2 cho phkp ngin hang do nuac ngoai sb

hau. ~ u a t hien nhi&u hinh thuc sb h3u mai h m .

Indanesia d2 d i u tu 18% GDP d6 cung cap phuung tien thanh toan cho cac ngiin hang vB

han 30% cho viec tai cap vbn ngiin hang. Han Qu6c d i u t u 5% GDP d6 h h r a phuang tien thanh toan vB 11% khac vao viec tai chp v6n ngin hang. Malaisia chi 13% GDP cho h6 tra phuang ti& thanh toan va 2,4% khhc cho tai tip v6n, cbn Thhi Lan phi i d i u t u 20% vao vice h6 tra phuang

tien thanh toan va 17% vao cac ngin hang c6ng cong vB tu. nh2n. Trung Quhc, v6n gap phhi nhf?ng van d& ti&m tang nghiem trong hon nhiku,

da cam k i t chi 33 tjl USD cho viec tai cap v6n ngin hang (xem bBng 4.3).

, . , ~8 tra phuang tien thanh toan va t8i cAp vbn

- duac thqc hien d6 khbi phuc lbng tin cfia ngubi giri ti&n vB nha dau t u vao ngin hang - dB khikn

chinh ph& c6 tjr 1e sb hCru r i t 16n trong n&n kinh

t i . Chinh phii Indbnesia hien nay n i m giQ 78% t8i s i n ngsn hang thbng qua cac ngsn hang q u 6 ~ doanh ho$c chikm mot t i trong 1an trong cac ngAn hang t u nhin. Chinh phfi Han Qu6c n i m giti

58% tai shn ngin hang , cbn Thai Lan n i m gifi 32%, Malaisia 18%. Va them chi mot qua trinh

manh mB han dang dign rL . ' : . ng Q U ~ C , nai chinh phh dang ban bat cac doanh nghiep nha nu,& va cac tai sAn thu hhi duac thbng qua vi$c dong cllra cac cbng ty d i u t u vB tin thhc ghn diy.

Ti? ngm 1997, chc chinh phh dB thqc hien nhCrng quy djnh va di&u luet di&u ti&t thi chinh

m6i, tao ra mot he th6ng quhn 19 nhh nubc m6i d6i v6i doanh nghiep va ngin hang. Trong tat cB

c8c nubc bi khhng hohng, t ru Malaisia, chinh phfi dB thbng qua nhf?ng luet m6i v& pha sAn doanh

nghiep va quy&n cfia c6 d6ng vB chii nu. Lhn song pha shn dhu tien d2 b i t d i u va sB ap d8t kjl luet mbi d6i vdi hhnh vi cfia doanh nghiep trong

nhang n6m sau. Con trong khu vqc tai chinh, chinh phli cho phkp tang tjr 1e sb h3u nu6c ngoai trong nhfing nganh ma trubc diiy dS tdng d6ng kin, nhu nganh visn th6ng. S q thay d6i chiin 11ruc d51 nhen lai ni&m tin cGa chc nha dhu t u trong va ngoai nuac - va da duuc dkn dap bang

mot sq phpc hbi kinh t& manh mB. Nhung nh3ng nz lqc hbi sinh lai cac donnh

nghiep vsn chua hohn chinh vB r i t y6u a t trudc

s q t q mBn ho$c chuy6n hubng cGa chinh sach. Khbng thAy c6 may ti in be trong cac v in d& cang th ing b kh6i ngiin hang va doanh nghiep d6 giai quy&t nhQng s q bat dinh cbn treo la ldng tren

dhu qua trinh phuc hbi va tri8n vong tuang lai. D6ng 18 chn chli trong d i n viec tai ca chu ngin hang va doanh nghiep, nhumg c6 ban thach thuc

dang de doa. Thtl nhat, tuy d2 duac bum thSm v6n nhung

bhng cin dSi tai sAn c i ~ a cac ngAn hBng vsn con r i t y6u kkm. Na kh6ng sin11 1b.i bang n5m l i n luang dq txfi t6n thgt tin dung b Ind6nGsia, Han Q U ~ C , Malaisia va Thai Lan - va b Trung Qu6c tjl 1e nay cbn cao h m nhibu. Cac ngiin hang d&u chn them v6n. ~ h i & u v6n chi&m tir 2% tai s i n ngAn hhng nhu b Malaisia d&n 18% nhu b IndGnGsia.

Cbn lung chirng b gifia la Han Qubc (4%) va Thai Lan (8%).

Thir hai, cac doanh nghiep v8n trong tinh

trang nq n i n chhng chi t , v6i ph in t r i 12i v6n vay

d8n tich lai kh6ng trH n6i. Qua trinh nay b Ind6nesia h&t sirc tri tr$ - d&n cu6i n5m 1999, chi

hohn thanh duac 17% muc tieu ca c iu lai na. Thai

Lan ca ciu lai duac 29% t6ng s8 na, ;a khdng ti6n xa han d~rac n3a, tuy nuac nay c6 cac diku kien chinh tri thubn lai hon rht nhiku. Han ~ u d c dB ca

c iu lai duac 48% na va Malaisia duac 32%; c i hai nubc nay d&u dang ra sirc vuan 16n. Trong tuang lai trung han, sS! c6 mot tjr 1$ 161-1 cac doanh

nghiep 6 nh3ng nubc bi kh6ng hoHng dq ki6n hoat dong kh6ng sinh d6 lbi dd trang trAi nhi3ng khohn t r i 19i tin dung.

Tuy vay, visn cinh kh6ng phhi hoan toan den

t6i, vi viec thi ca chu hoat dong th~rbng di kem vai quh trinh ca chu lai na, c6 th& kh6ng dkn n8i nghiem trong n21u d ~ r bao ban dhu. Ngay trong nh3ng thbi khic den t6i nhht c6a cuoc khilng hoing, dubng nhu vhn chn phii ca c iu lai hoan chinh c8c hogt dgng sAn xu i t va t6 chirc doanh

nghiep. Sau hbt, lai nhuan d2 giHm xudng tit nhiing n5m ngay truirc kh6ng hoing, va nhiku c6ng ty d5 dhu t ~ r qua mLic vao cac hang h6a phi

thuang mai. Nhu8ng viri mirc gia tuang ddi va t i gi8 hien nay, dubng nhu hoat dong cSa cac cdng

ty dang dqa tren mot n&n tAng vi?ng chic hon (chuang 4).

Thir ba, cuoc khfing hoHng d2 bihn chinh ph6 thanh ch6 sb h3u va ngirbi quhn 19 nhiku c6ng ty vB ng2n hang lirn chinh tai thai didm ma qua trinh toan cku h6a dang doi hbi nha n~rirc chi giii mat vai trb t r~rc tikp khism t6n hun, va b6 sung bing vai trb lep phap manh m a a n . Vi thk, cac nuirc bl kh6ng hoHng dirng truac hai nhi$m vu. HQ phAi ban birt nhiku trong s6 nhiLng tai sHn nay the0 cach mang lai nhi&u gia trj nhht cho nha nubc va giim birt ganh nang na ngin sach dang dgng cao. Vg ho phAi lam duac viec d6 the0 each tao s ~ r trhng phat thba dang d6i vbi nh3ng ch6 sb

hi?u cii, dua yku td canh tranh vao chc t6 chirc doanh nghi$p kk thha, va (hy vong) mb rong hinh thirc s6 h3i.u vdn. Tinh chit khic nghiet c6a ch~rong trinh hanh dong nay ngay nay miri chi b i t dhu thd hien.

Thir tu , kinh nghiem c6a D6nga d8 chi ri5 thm

quan trong cGa viec thu hep vai trb phAn b6 ngu8n lgc c6a chinh ph6. Ph2n b6 tin dung the0

chi dao, bAo l9nh v5n vay, mign gi im thu& vh

nhi3ng han chb thuong mai g iy m6o m6 thbng thubng d&u kh6ng th6 tao ra d~rac nh3ng nganh c6ng nghiep miri, c6 khh n5ng canh tranh q ~ ~ d c tk.

Nh~rng chung lai tao n6n ky vong c6a tu nhhn r ing khi mudn khuy&n khich sq phat tridn c6a mot nganh, chinh phli s5 ciru giup nganh d6 khi n6 gap kh6 khan tai chinh. Nhi?ng s g Lru d8i nhu

th& c6 thd phat huy tac dung trong nh3ng giai doan phat tridn dku tien, nhung nhiku cai d2 bj

loai bb din. Ngay cH Trung ~ u 6 c cGng dFi x6a bb chi dao tin dung truck khi c6 kh6ng hoAng. Theo nhiing thba thubn vai WTO va APEC, nhi?ng khuykn khich thuang mai giiy m6o m6 nhi&u nh i t s"ej loai bb dhn. Tra tip xuht khdu la tan d ~ r cu6i cung c6a s q can thiep cGa chinh phS vao viec ph2n b6 nguhn lqc.

Viec lieu chinh ph6 c6 irng ph6 thich d.ang vai b6n thG thach tren hay kh6ng s6 quy&t djnh hinh thai cho nhip do tang tmbng thu nhep tucmg lai.

Chi vai nhCrng ngin hang duac tip vdn t6t han, ti&t kiem miri c6 thd duac chuy&n mot cach hi& quh thanh nh3ng khohn dhu tu chn thibt dd bikn

ti&m n5ng tang trubng c6a qu6c gxa thanh hien thqc. Chi viri nh3ng bHng c2n d6i tai sHn d2 d ~ a c ca chu lai thi c8c doanh nghiep m6i c6 uy tin khi

di vay, miri la nhiing khach hang nang dgng ma ngin hang va thj truirng v8n ckn d6 c6 d~ruc s v t5ng tr~rbng nhanh. Va cfing chi bkng cach tao r a nhiing lai ich tdi da c6 duac til chc tai s i n tai chinh do chinh ph6 nam gii? va bho dam r&ng cac t6 chirc doanh nghiep k& thila c6 khH n5ng canh tranh thi khu vqc c6ng cgng rnai c6 thd giHm nhe ganh n3ng ng nkn c6a minh vh bHo d i m mat kkt quH hoat dong c6 hi& quA cho thj truhng.

Hudng t6l mot kh6 udc x5 hdi m3: vai tr6 ciia chinh phir

Kh& uac x2 hai .. mat thba thuan ngkm gi5a nh3ng d6i tuang bi nha nuac quhn 19 vh chinh ph6 c6a h~ - dang thay d6i 6 D6ng A. Ngay til

X2y dvng chi& luqc cho su dieu kjr m6i 185

tr~rCrc kh i~ng hoing, ngubi d$n Dbng A dB co xu hu6ng it sgn sang chip nhen mot sq tham gia

han ch& trong chinh phli, cac quan chCw kh6ng c6 m i y tinh t h i n trach nhiem va mot mang luai an sinh xg hgi n3a vbi d& ddi l i y mirc thu nhap dang

t5ng nhanh. Viec tang tru.6ng bi chung lai da giii

ph6ng ra nhang 1u.c luang lam thay d6i chinh tri, dgn d6n viec hinh thanh nhsng chinh phh m6i 6 IndBn&sia, HBn Quhc vB Thai Lan.

Cuoc khilng hoAng dh d& lai nhi&u di sAn khac

nhau cho mot chinh quy&n mai. Di&u dhu tiGn la na. Viec trA na ngiin sach ngay cang tang d5 v i t

ki$t cac khoAn chi ti6u ng2n sach kh6ng d6 trh 1% khac ngay ddng 15c chinh phfi dang muhn chi tiEu

nhiiu han d6 bio v$ cac nhbk cb thu nh&p t h i p

khbi bi g i h thu nhap vB thht nghi$p, va 66 dhu

tu. them ,720 ca sb ha t ing, thanh ph6 va quAn 1y

nganh h i i quan. Cuoc kh6ng hoing ciing d5 b6c lo r ing, nhiku th& ch6 nha nubc khbng duac

chudn bi s i n sang d& d8i ph6 v6i nhGng th8ch

thuc c6a met n in kinh t& hien dai, toan c&u h6a.

H ~ U hkt cac th& ch6 ng2n sAch d&u g$p rkc rhi khi phhi dibu chinh the0 nh5ng muc ti6u uu ti6n mai

va phhi thich nghi viri nhii.ng khosn chi ti6u sang

tao vh linh hoat han.

Tuy c6ng tac qu in ly hanh chinh dZi thay ddi

trong nhiku nubc bi khfing hoing nhung cac

nhi$m vp v& met th& chi c6a cbng cuec chi cach

khu vcrc nh8 nuac miri chi b i t dku. Suc 6p v&

ng2n sach - b i t ngubn tir ganh nang na nh.n va s q

thay ddi to 1an trong x5 hai - vB qua trinh toBn

cku h6a dB buoc cac qu6c gia phi i xem xbt lai vai

tro cfia nha nudc. Dubi a p lqc phhi lam nhibu han

vai it n g u h luc hon, chinh phh si5 phhi tep trung

vao cac quy dinh dibu t i i t d6 h'"o trg thi trubng

phat tri&n, han ch6 nh thg tac dong phv ti6u cuc,

va h6 t ra cho nhGng doanh nghiep dang tut hau;

cac chinh ph6 cb th& phAi gi6p da d i u t u t u nh2n

trong cac hoat dong hien nay do nha nubc doc

quyin th6ng tri. Chinh ph6 ciing ckn phii xitt lai

td chtic cha nhh nutrc va trao nhihu trach nhi$m

ciing nhu quykn lqc h m cho cac chinh quykn tip dudi. ~ u 6 i c h g , chinh phG ciing buoc phAi cii

thien cac th$ ch6 vk quAn 19 c6ng - cac ca quan vB

cac bo lien quan 'ct&n thu chi ng2n sach - cting nhu

c6c djch v u nha nubc.

Cuoc khhng hoing cfing d2 cho th iy r ing , tang trubng kh6ng phAi 18 sq thay th& cho mot

mang ludi an sinh xB hei h a u hieu - vB cugc suy

thoai siiu s i c da dSy s u b i t dn l&n cao. Nguai

ngh80, ngubi dau y6u vB nguai gig dku c6 XU

hu6ng ckn mat sq bAo tra miri truac t5ng trubng

dang thay d6i nhanh ch6ng. Tang trubng 18 dibu kien tiBn quy&t d& gi im dbi nghko, tAng thu nhgp

va tao c6ng an vicc lam. Nhung cac xi3 hoi dB hoi

nhep viri nbn kinh t i tohn cku khbng duqc mign

dich khbi cac cuec suy thoai hoac c6 shc tir bgn

ngoAi. D6ng A da tv t lei sau c8c khu vtrc dang

phat tri&n khac trong viec giup dB cac gia dinh

bio tra cho ngubi gia. Han n3a, c8c nu6c kh611g

duac chugn bi d& d6i ph6 v6i vi$c ngubi d2n tr6n

dien rgng phi i chju dqng nhCing thiet hai do cuac khling hoAng c6 he th6ng g2y ra. Nhung phin

ung them tr8, nira vbi hay diit doan 85 b i t ngu'bi

d$n DBng A phi i t r i gia dgt. Cac th& chi, h$ thang th6ng tin, vB mang lu6i an sinh tan tai tli.

truirc khfing hoing dB trbi buoc khA nang phAn

ung mau le va thoi dang cha chinh ph6.

NhiTng thuc t i nay dZi vach rb hutmg di mai cho chinh sach. Cac chin11 phli ph i i nu6i duOng

cac th& chi c6 k h i nang Ling ph6 duac v6i met s6 dan thBnh thi dang tang l6n vB gih di, ma s6 d2n

nay c6 xu huCrng chm thhy d$ bi tdn t h u m g h m

trong mot thk gibi dang toan cku hba vdi he th8ng tra giup gia dinh y&u kbm. H$ th8ng thBng tin

cha chinh phfi phhi phhn irng nhanh h m vao

nh5ng thbi di6.m c6 khhng hosng. Va mang ludi an sinh x5 hai ph i i manh han - c6 th& mir rong

(hogc thu hep) thy the0 tinh hinh. kinh t6. Cac chinh .sAch luang huu va bho hi&m thht nghi$p SB

thay d6i the0 tirng nuirc. Tuy nhign, trong toan khu vgc, dbi h6i ceia ngubi d5n phi i c6 nhfing

chucmg trinh h e u hi& c6 th& sSt khiin hg chn

duac hi$n dien nhiku h m trBn vii dai chinh tri.

Lam cho ngubi ngheo trb thanh mot phkn cha

qu8 trinh tang trubng - bing cach tang nang s u i t

lao dijng cfia ho - se ngay cang trh thanh v in d& trong tiim d& bHo dHm phan thu nhap tang Ien

duqc chia sk rgng khap.

CBn d6i cac rnyc ti6u: c6ng viec cfia qu6c gia

MBi nubc D6ng A dku phai tim ra mct sq cin d8i dung d i n khi n~rbc do phai d6i rn$t viri nhGng th6ch t h h clia viec quAn 19 qua trinh toan chu

h6a, hBi sinh cac doanh nghiep va hubng tbi mct kh& ~rac xa hai mai. ~ 6 i vai chc nubc bi khfing hoHng, muc ti6u 18 phai chii trong d&n nhQng

khia canh tiGn tian nh6t clia viec chi tiin th6 ch&

- quHn Ijr c8c tai khoHn v6n mb, giAi quy&t cac tac . dong tan du ciia cugc khfing hoHng, t5ng cubng c8ng tac quHn 1y hanh chinh nha nudc, dao tao ngubi ngheo. D& t2ng n5ng su i t , Chinh ph6 HBn Qubc da quay sang cac uu ti&n v& th6 ch& - nh i t la trong giao duc - liGn quan d&n m8i quan he v6i n&n kinh td tri thirc. Malaisia va Thai Lan dang hoan t i t tidn trinh ca ciu lai, tang canh tranh trong doanh nghiep va tai chinh, nAng cao trinh do giao duc cho ca nguai ngheo l i n nhiing ngubi c6 hoc vhn tuang d6i cao. Ind8nGsia va Philippin,

nha c&i thicn cbng tac quin 19 nha nuirc va g i n nguai ngheo vBo qu5 trinh tang trubng, dB c6 thk rnang lai nhang khoan "c6 tirc dgc biet cao" cho nhitng n3 l~ rc cfing c6 thd ch&.

D8i v6i Trung ~ u 6 c va Viet Nam, muc tii!u xoay quanh viec cHi cach th6 ch& nhhm dsy manh qua trinh chuy&n ddi tir k& hoach sang thi trubng.

Cac doanh nghi$p tu' nhiin phHi dong vai tro trung tzm, cbn chinh phfi tap trung vao viec di&u tidt d6 c2n d6i nhitng hiju quH v& m$t x2 hgi va

m6i truang do qua trinh phj t tri6n the0 huang thi trubng tao ra. NhQng s i p dst miri v& m$t th6 ch6 sc ha tra cho s q tang trubng 6n dinh, nhanh ch6ng vh thilc ddy tinh chht chi ~ n h hoan toan clia

tBi khohn v6n. Nhung nhfing rang bugc ckng kgnh ngay nay kh6ng th& ng2n cHn 1211 dai buac di vGng manh ciia qu8 trinh lien k&t tai chinh van

dB thgc s g b i t d iu , vi thk chinh phh phHi sir dung vai n8rn tikp the0 d6 quHn 19 qua trinh nay - va

tranh bi ch6ng cu6n di. Trung Q U ~ C , vai mgt

chuang trinh duac tri&n khai t6t vh viec gia nhGp WTO, dang lqa chon met 18i di tinh t& theo huirng

hei nhap. Viet Nam m6i chi b i t dhu xAy dung ti&n trinh tao bao cila minh.

Cac nu6c nhb trong khu vvc, tuy bl Anh hubng

n$ng nk bhi cuoc khiing hoHng, d2 vuan I&n v6i

nheng th6 ch& ca b in chiu tuang d6i it sirc 6p

phai thay d6i do cuoc khfing hoHng giiy ra. ~ & t

quA la, cac nubc nhb kh6ng the0 kip cugc vGt lijn

clia cac nuac ti6n ti&n han trong viec phAt tri&n

th& chd nham g in cAc lqc lusang thi trubng th6

giai v8i lqi thd cha nuac minh. CAc n u . 6 ~ nh6 v in

c6 nguy ca tut h2u. D6 husbng thu lai ich cGa toan

c iu hoa, ho phai dam dirng l&n duang d i u vai

nhGng thi? thach cam go nhi t . QuAn 19 qua trinh

toan cau h6a c6 ngh?a la phHi khdc phgc dugc sq

thay d6i ghe gam trong t i 1e trao ddi thuang mai

do gia cH hang h6a dao dijng manh, va d& lam

duac di&u d6 dbi hbi phHi c6 nhGng th6 ch& nha nuirc t8t han. QuHn 13 nha nudc phHi mang lai

ni&m tin - kh6ng phHi tham nhting - cho ngubi

dau tu.. Cac chinh sach phHi mang tinh trung lap d& thuc ddy manh nh i t sv ph i t tri&n trong nuirc.

Va cac chinh sach x2 hiji phAi tao ca hei cho

nhitng nguhi ngheo dBng dHo vB chli y&u sang b ndng than cfia qu8c gia, d& ho du0.c h u h g lai ttr mat n&n kinh t& mb rgng, d MBng C6, muc tiGu

quHn 19 nh8 nubc bao gbm viec cling c6 nkn d2n chh cbn non y&u, t2ng cubng cac the chd chi ti&u chinh phh, vB dau t u vao ca sh ha tang c8ng cgng.

Campuchia cGng phHi lam nhigu diku tuang tq, nhung viec chuy6n bi&n nhanh d6 lai lbng tin

ciia c6ng ch6ng - ya cfia nha dau t u - d6i vai cac

th6 chk nha nuirc la mot muc ti6u can duac uu

tiGn dac biet cao do. Lao va nuirc Papua Niu Ghini! gi&u tai nguyen ciing dang dirng truac nhi?ng thach thirc tuSong tq . Cbn cac q u i n dao b Thai Binh Duang c6 met khu v u ~ cdng phu thu(ic

nhi&u vao vien tra dang phinh rgng, cung vai cac

quy dinh bHo hij nhGng doanh nghiep va nh6m

dac lgi nhht dinh, dang cuirp di cac khoan d i u tu trong nuac va nuac ngoai v6n co the giup dgy

manh tang truirng cha khu vqc.

X&y dung chikn luuc cho su dieu kL m6i 187

c5c doanh nghiep. V6i hoat dong t u vhn vh giam sat htiu hieu, c8c n&n kinh t& trong khu vuc s G

chju Bp Iuc l6n nhau d& the0 du8i cac chinh shch c6 kjl cuung nh im 6n dinh dbng tikn va cac thi khoin d6i ngoai.

CBc chinh sach khac dang duqc th io lufjn trong chc di6n dhn khu vuc c6 th6 18 nhiing n8 luc d& nAng cao tiGu chugn chung, tinh minh bach vh giam sAt Ihn .nhau, cac chinh sach v i l u h g v6n

ngin hen, thuang mai vh dku tu. ~ h i k u tac nhAn - nhu c8c t8 chuc t u nh2n, NgAn hang Th& gi6i vh IMF - d5 dua ra c5c tiGu chugn c6 th6 ap dung vh

thuc thi cho t i t c6 c5c tac nhAn khac trong khu VUC. Trao d8i thdng tin gi3a chc chinh phli vh cAc ng2n hhng trung u m g cfing sE dua d&n s u hup

t i c kinh tb vi md chat ch8 hun vk c8c chinh sach ph6i hap, c8c thba thufjn hoAn d6i tam thhi, v.v..

Nhiing n8 Iqc m6i trong khu vuc thdng qua

APEC vh ASEAN c6 th6 18 nh im thi&t lap nhiing yGu cku chung v& cung chp thdng tin cho chc doanh nghiep t u nh2n trGn cu s6 nh3ng nguyen t i c k& toan d5i thba thuen, c6 18 the0 cach Bp dung c8c nguyen t i c dB duqc thk gi6i chip nhen. Ngohi ra, nhffng v in dk khac c6 th6 thba thuen duuc 18:

Cdng b6 cac thdng tin vk dg trii vh nu nuirc

ngo&i, k& c6 nhiing sang ki6n the0 cach duuc IMF Sng ha. N2ng cao tinh minh bach vh tinh hinh ngAn sach - mot qua trinh c6 th6 khai thac duuc s u h6 tru ky thufjt va tai tru cSa IMF vh NgAn hang ~ h & gi6i. Phat tri6n c5c quy trinh vh phuung phap chung d6 Iuung h6a c8c khobn phi tan thu6 vh tra chp s i n xu i t (c6 th6 mang tinh chi t canh tranh). D& ra tieu chusn cho mot tinh trang x5 hoi tat,

mot vhn d& hien dang duuc Ng2n hang Thb gihi tri6n khai. hik kt l@p mot h$ thang m6 hinh h6a c6 khh nang cinh bao s6m (Iinh vqc nhy vgn cbn dang trong thbi kjl phdi thai, vi th& nhfing n8 Iqc dku tiGn sG lh giam sat phat tri6n thdng qua cac t8 chuc thi chinh qu8c t& vh khu vqc t u nh2n thay met cac b6 trubng khu vuc).

CBc chinh sach d8i v6i luBng v8n ngin han c6

th6 di the0 huirng gi6m thi&u s q bibn dong trong khu vuc vh giiia khu vuc v6i c8c nuirc khAc trGn

th6 gi&i. CBc lubng v8n ngin han 18 nguyGn nhAn

chinh g2y ra hieu ung I2y Ian v8 su bi&n dong trong khu vuc. PhAt tri6n c8c hinh thuc phu h q v6i thi t r u h g d6 bu d i p nhfing chi phi x5 hail do

s u dao dong trong cac h a n g v8n ngin han g2y ra, c6 th6 gilip cac nubc thikt l@p duuc mot khu6n kh6 chinh sach nh im tranh sq b i t lqi cho tung

nudc. CBc chinh sach hien nay dang duac th6o luen c6 th6 1Bm tang chi phi vay ngin han bing cach danh thub c8c luhng vbn chHy vao, quy djnh du trii b i t buoc cao, hay yGu cku c8c phi t r i cho ngAn hhng trung uung d8i v6i cac khobn b6o lBnh chinh phli. Nh3ng di&u n8y c6 th6 liGn quan dkn

vi$c diku tibt cac ng2n hang t8t hun d6 d6m bio sq c2n d8i giiia tai sAn c6 vh thi s i n nu (NgAn hang Th& gihi 2000a).

Gong dbng qu8c t& d6ng mot vai tich cqc trong mhn kich ~ 6 n ~ ~ . Khi v6n t u nhfin rlri bb khu w c nhy thi cBc n g u h v8n chinh thirc d5 r6t vho vh

gi6p 6n dinh lai t8i kho6n v6n. CBc l u h g v6n chinh thirc ch6y v8o Inddnesia, HBn Qu6c, Malaisia, Philippin, va Thai Lan d5 tang til 1 tjr USD niim 1996 IGn d6n 29 tjl USD nam 1997 vh

22 tjr USD niim 1998 (con s8 t8ng h q ) . Tu nam t8i kh6a 1996 d in nam thi kh6a 1999, NgAn hang Th& giiri dB tang gip hun hai lkn t6c dij gi6i ngAn cho khu vuc, t i l 4 t$ USD IGn 9 tjr USD.

H ~ U nhu I~ ic 1-180 nhfing sang ki&n da phuung cfing di kkm v6i s u h8 trq tai chinh to ldn til phia Nh@t B i n vh cac nu6c OECD khac - va trong mat s8 trubng hap, cbn t u ngay phia c5c nu& trong khu vuc nhu Trung ~ u 6 c vh Singapo. CBc l u h g song phuung trung binh dat gkn 4 tjl USD n8m 1997-1999, t2ng IGn til mirc gkn 300 trieu USD. Khu vuc v&n tikp tyc nhen duuc s q h8 trq dai han chinh thirc vh da phuung, nhung luqng v8n hB tru dB giAm vh cu chu cho vay ciing c6 xu hu6ng quay v& v6i nh3ng nu6c Ddng A thu nhfjp t h i p vh the0 h u h g cho vay the0 dq an nhu thbng 1e (chu khdng phii h8 tru can c2n thanh toan nfia).

~ h i & u sang ki6n dB duuc xem x6t khi th6o luijn v& c iu trlic .t8i chinh qu8c t& gifia c5c nuuc

X3y dung chikn luac cho su dieu kjr m6i 189

G-22 vh chc 6y ban c6a IMF vh NgAn hang Th6 vh y&u c iu cung cAp thdng tin, nh3ng sang lu&n giM (NgBn hang Th& giCi 2000b; IMF 2000) nhy cbn bao d m han mire na trong cac g6i ciru tra (khung 7.3). Ngoai viec quy djnh cac ti6u chusn thi chinh khsn tip, quy m6 vB hinh thirc vi$n trg

Xiy dmg mot &u tnjc t i i chinh h6 trq quih t6

Cuoc khing hoing D6ng A d i lam bung ten n h h g cuoc

th io lugn vk mot c i u truc tai chinh qu6c t6. Muc ti&

chung trong cGng d6ng qu6c t6 la nhim tang cudng cac

~ubng v6n qu6c t6 va gi im bol tinh bi6n dong c ia chung.

Mot linh vuc trong t i m la phi i cb th6ng tin d i y d i hon va

minh bach han. Th6ng tin d i y d i han va kip thdi han vk

muc dQ cho vay c ia n h h g t i chuc cho vay qu6c t6, nhit

la cho vay ngan han, sE boc lo n h h g di6m y6u s6m han.

Cljng vdi cac t i chuc khac, Ngin hang ~ h 6 gidi va IMF da

d& ra nhang ti& chuin mdi trong viec truy&n ba th6ng tin

vk muc du tra va ng nudc ngoai, va cac nudc thanh vi6n

dk nghj ap dung vao n im 2000. (Nellor 1999). Ngoai ra,

cac dao lugt mdi vk tinh trang Ianh manh c i a cac diku

kien tai khoa, tikn te va tai chinh cing d i dugc th6ng qua.

Mot linh vuc khac la ngin hang va cbng tac giam sat,

mot linh vuc ma cac nguyen t i c c8t I6i Basle dang dugc c ing c6. LSnh vuc thu ba la thj trudng c h h g khoan. TB chuc Cy ban C h h g khoan qu6c tk d i soan thio cac

nguyen t i c vb tieu chua?n v6 viec cung tip th6ng tin, va

viec thuc hien chung dang dugc thio lugn. Linh vuc thu tu, k6 to in vb kikm toin, dang dugc Cy ban Tieu chuin ~6 toan qu6c t6 xem xet, vdi muc ti& la th8ng nhit cac ti& chuin vao n i m 2002. IMF va Ngin hang ~ h 6 gidi d i b i t

d j u mot chuang trinh thi di6m danh gia khu vuc tai chinh nhim danh gia he th6ng tai chinh c i a cac nudc va n6 luc c i a n h h g nudc nay trong viec thuc hien cac nguyen t i c

tren. Viec quin Iy nha nudc vk pha s i n va doanh nghiep

cing la d6i tugng c ia mot bo lugt mdi vk v i n d& m i t kh i

ning t r i ng giaa cac nudc do hy ban Lugt thuang mai qu6c t6 c i a Lien hop qu6c ban hanh, va hien dang dugc

chuy6n Ien chc chinh phi, v i cing la d6i tugng c ia Luc

lugng Thuc thi OECD vk cac nguyen tac quin Iy nha nudc

d6i vdi doanh nghiep. Nhang bien phap nay co th6 giup

phong ngua cac cuoc khing hoing bing cach th6ng tin

d i y d i han cho thj trudng. in dk g i y tranh c i i han la su c i n bing giaa tai chinh

chinh thuc v i t i i chinh tu nhin d6 d8i ph6 vdi sura di hang

loat c ia ~ubng v6n va khing hoing. Ngay tu trudc cuoc

khing hoing D6ng A, trong bao cao n i m 1996 c i a nhom

G-10, Ngh! guyit v i khljng hoing kh i n2ng thanh toan

doc I4p, d i thuc giuc IMF phi i nhanh chbng gi im thi6u

hanh vi lgi dung b io IZnh, c6 y lam liku c i a n h h g ngudi

cho vay va di vay va "ting cudng n ing luc cho cac chinh

ph i dd ching lai n h h g ap luc phi i nhgn ng nudc ngoii

cho khu vuc tu nhin cac nudc do". Mac du trong nhiku

trudng hap, mot d6i sach manh c i a cac nudc - k6t hgp vdi cac ngubn luc chinh thirc - c6 th6 thi6t I$p ca s6 dk 6n djnh

hoa va phuc hbi t ing truhng, nhung c6ng c6 thk cb trudng

hgp ma n h h g tac dung xuc tac c i a cac chuang trinh nay kh6ng d i . Trong nhiing tinh hu6ng do, c6 thk c j n phi i co

n h h g budc di dk b i o d im su hien dien them niia c i a tu

nhin, b ing cach thu gom n h h g khoin ng con khit lai

hay cac ca ch6 khac dk b i o d i m r ing ganh nang dugc san s6 vdi n h k g ngu6i cho vay tu nhin (Fischer 1999a).

Co hai Iy do cho dibu nay. Thu nhit la dk d i m b io

r ing cac nha d j u tu kh6ng quy6t dinh dua tren du ki6n

cho r ing ho s6 dugc cuu giup khi tinh hinh d iu tu x iu di.

Thu hai, n h h g t i chirc cho vay chinh thuc cb mot ngubn

luc eo hep ma trong mot s6 trudng hop, don gi in la kh6ng thd t i i trg dugc cho c i c chuang trinh An djnh h6a va phuc

hbi. 06ng A d i dugc ki6m chung vk su eo hep trong v i n

dk n8y. Mot su thay d6i kkm theo dang dugc xem xet la diku chinh cac hiep d/nh v i trai va vay ng chuin

theo hudng yeu c i u phi i co su nhit tri c i a da s6 (chu

kh6ng phi i nhit tri tuyet d6i) vk cac chuang trinh tai ca c i u ng, va dd cho phep co su phin biet d6i xir r6 han d6i vdi phin thanh toan cho nhDng ch i ng ca nhin.

N h h g v i n dk nay hien dang con tranh c i i (xem

Eichengreen 1999; Fischer 1999b; Ngin hang ~ h 6 gidi 2000b; va IMF 2000). N h h g k6t cuc mang lai mot quy

trinh minh bach han, co quy t$c hbn s& tao ra n h k g thudc

do t i t han vk chi phi va lgi ich c i a viec cho vay, g i im bdt hanh vi Igi aung b i o Ianh c6 y lam liiu, va g i im bdt nhiing

cu s6c kh6ng ludng trudc d6i vdi thj trudng.

190 DBng A: Phuc hbi vB phht tri&n

nuac ngohi, v8 cac diku kien thich hap d6 cho vay, nhht 15 sg csn dbi giiia cac muc ti6u kinh tb vi m6 ngin han vai cac chinh sach ca chu (Eichengreen 1999; Fischer 1999; Bhattacharya va Kawaii 1999). D6ngA - vB cac nuac dang phat tri6n khac - sE duac lai nhb met gihi ph6p mau 1e va mang tinh chi t xgy dung v& nh3ng v!in db nay.

Sq 1on xijn lam chao dio khu vuc vh thb gibi dfi b8o truac mijt thay d6i Ian lao trong cach tibp ten qua trinh t'oan cku h6a clia C ~ C nuire Ddng A, cbch t6 chuc doanh nghiep, va trong khb u6c xfi hoi gi3a chinh phS va ngubi dGn. Trong can khling hohng, hku nhu tung nutic da c6 nh3ngsang ki&n thay d6i th6 ch& dang ngac nhien - trong thucmg mai vB t8i chinh, trong doanh nghiep, chinh ph6 vh chinh sach xEi hei - vbn Ia nh3ng thay d6i c8n thiit d6 phat dGng met kf nguyen mtri tBng trubng cao. Sq phuc hbi manh mG la phkn thubng cho nh3ng buac d iu cam go khi thqc hien nh3ng chinh sach rnai nay.

Vin cbn cin xet xem lieu sq phuc hbi c6 tao di&u kien thuen 1ai cho bu6c thir hai cSa chi cach nh im dua tai nhiing nam thhng tBng trubng cao

lien tuc hay khbng. Phuc hbi c6 th6 dgn dbn s u t u

m5n vB lam chdm lai qua trinh c6i cach du6i 6p lqc cha nhi&u Iqi ich chinh tri - mot trubng hup trong do, su phpc hbi h6m nay sE bi ha gyc bbi

ganh nang trA na, nhiing khoin nu kh6ng sinh Ibi

dang gia tang trong ngsn hang, nh3ng doanh nghiep thua 16 c6a ngay mai, khi&n khu vqc phAi

dhi m$t vai can sbng tikp the0 c6a nh3ng c6 s8c

qubc t i .

Hai phhn c6a csu t r i Ibi nay dB rb rang. Cac

nuirc D6ng A cb ngubn lqc vb thi chinh va con

ngubi, d6 v u m tai mot kf nguyen m6i tBng

trubng cao va duac chia s& rong khkp. Vtri jr nghia

d6, cac nuac nay si5 buac V ~ O mijt thien nign k i

rnai ma ho c6 th6 ki6m soat phkn lun s8 phdn clia minh. Va bang viec chip nhan toan c8u h6a, cb

ging qu6n 19 n6 theo cach c6 lui cho quhc gia, cac

nubc nay d5 c6 buac khbi dku day i n tuung.

Mubi ngm k& t u hbm nay, v6i bu6c di v3ng

chic v8o thien ni6n kjr m6i, ngubi dGn D6ng A s5

nhin lai vB thhy cuoc kh6ng ho6ng nBm 1997 la

met buac ngoat vi dai trong ljch sir c6a ho. Va ho

sE th iy k i t quh rb rang - nh3ng ca hoi d6 thay d6i

th6 chi sE bi bb la hay sE 1 i butrc khbi d8u cho

mot qua trinh bi&n d6i ljch sPr dhy tq hao.

PHU LUC Nghien cGu v6 t ing ning sugt toan bQ c6c y6u tto" s in xu& it D6ng A

Nuuc, tac giz % thay d& na'ng suit

NZm xu21 b i n Thbi gian d6 c4p hang na'm

Ind6n6sia

Ngin hang ~ h 6 giui

Kawai

Nehru va Dhareswar

Bosworth va cac nuuc khac

Drysdale va Huang

Sarel

Trung binh

00 lech chua"n

Han Qu6c

Ngin hang ~ h k giui


X2y dung chikn luac cho s u digu kjr m6i 191

PHU LUC (tigp)

Nuuc, tac g i i % thay d6; nZng sud

NZrn xui i b i n Thdi gian d6 cap hang na'rn

Young Trung binh

06 lech chuin

Malaisia

Ngin hang ~ h 6 giui

Kawai

Nehru va Dhareswar


Drysdale va Huang

Sarel

Trung binh

06 lech chua"n

Philippin

Kawai

Nehru va Dharewar


Drysdale va Huang

Sarel

Trung binh

06 lech chuin

Thai Lan

Ngin hang The* giui

Kawai

Nehru va Dhareswar

Bosworth va nuuc khac

Drysdale va Huang

Sarel

Trung binh

06 lech chua"n

Trung Qu6c

Ngin hang ~ h 6 giui 1996 1985-94 2 2

Ngu6n: Aswicahyono va Hill 1999; Tinh toan cia nhhn vi6n Nghn hang he giui.

nhanh va ph in ph6i thu nhap t6t hsn - met tinh hu6ng t6t dep nhat

Chlj thich - thi chi co 22 trieu nguui s6ng vui muc dudi I USD met ngay. ~ k u

phin ph6i thu nhap xau di thi ngay c i khi t ing trubng nhanh cGng

1. Vdi chuan 1 USD met ngiy, s6 ngudi nghko b D6ng A udc chi c6 thk g i im s6 nguui nghko xu6ng muc 132 trieu ngu&i m i thBi.

tinh la 278 trieu nguui n i m 1998. T ing trubng hang n i m 3%, vui 2. ~ 6 n con nguui duuc djnh nghia la luc bung lao deng co tinh

ph in ph6i thu nhap nhu cG, sB khikn 150 trieu nguui s6ng duui dkn c i chat luung lao deng (do Iuung gian tikp b ing trinh d6 hoc

duung giui hgn nghko d6i v i o n i m 2008, so vui con s; 63 trieu van trung binh). No bao gbm ba be phgn cau thanh: tj, trong d i n s6

nguui nku t ing trubng trung binh dgt 7%. V8i kjch b i n t i ng trubng trong de tu6i lao dong (do Lien hap qu6c uuc tinh), tj, le tham gia

192 DBng A: Phuc h6i va phat tri6n

tai lieu vk giao duc (Psacharopoulos 1994 va Mincer 1974). Ch6ng

t6i sb d"ng he sb Mincer bang 0 , l (UBc tinh cho cac nudc c6 thu

nhep trung binh; ph in tich nay khBng thay d6i khi sa dung he sb

vdi gia trj b ing 0,07 va 0,13). €6 x2y dung chudi s6 v& v6n vst

chat, chling t6i lhy trCf luung v6n ban d i u c i a Nehru va Dhaeshwar

(1993). Chljng t6i d ing gia trj (a) cb dinh b ing 0,4 cho tht c; cac

nudc trong rnzu (sh dung cac gia trj khac c i a u nhu 0,3 va 0,5

kh6ng g2y ra su djnh tinh nao ddi viri kkt qu6 ph2n tich). Chljng t6i

g i i dinh delta ( 6 ) bang 0,06.

T i i lieu tham kh6o

Asmicahyono, Haryo, and Hal Hill. 1999. "Perspiration vs. Inspiration in Asian Industrialization: Indonesia before the Crisis." Paper prepared for ASEM (Asia-Europe Meeting) Regional Economist's Workshop: From Recovery to Sustainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Barro, Robert J. 1996. Gening I t Right: Markets and Choices in a Free Society. Cambridge, Mass.: IMIT Press.

Barro, Robert J., and Jong-Wha Lee. 1993. "lnternational Comparisons of Educational Attainment." Journal of lMonetary Economics 32 (3): 363-94.

Bhattacharya, Amarendra, and Masahiro Kawai. 1999. "International Financial Architecture: Lessons from the East Asian Crisis." World Bank, Washington, D.C.

Bloom, David E.M., and Jeffrey G. Williamson. 1998. "Demographic Transitions and Economic Miracles in Emerging Asia." The World Bank Economic Review 12 (September): 419-55.

Bora, B., and I. Neufeld. 2000. "Tariffs and the East Asian Financial Crisis." United Nations Conference on Trade and Development, Geneva.

Bosworth. Barry P., Susan M. Collins, and Y-C Chen. 1995. "Accounting for Differences in Economic Growth." Paper pre- senced co a conference on Structural Adjustment Policies in the 1990s:Experience and Prospects, Institute of Developing Economies, Tokyo.

Claessens, Stijn, Simeon Djankov, and Daniela Klingebiel. 1999. "Financial Restructuringin East Asia: Halfway There?" Financial Sector Discussion Paper 3. World Bank, Washington, D.C.

Colllns, Susan M., and Barry P. Boswonh. 1996. "Economic Growth in East Asia: Accumulation versus Assimilation." Brookkgs Papers on Economic Activity 2. Brookings Inscirution, Washington, D.C.

Drysdale. Peter, 2nd Yiping Huang. 1995. "Technological Catch- up and Economic Growth in East Asia." Economic Record 73 (222): 201-1 1.

Eichengreen, Barry. 1999. "Towards a New Inrernational Financial Architecture: A Practical Post-Asia Agenda." Institute for International Economics, Washington, D.C.

Fischer, Stanley. 1999a. "Learning the Lessons of Financial Crises." Paper prepared for Emerging Market Traders' Association Annual Meeting, 9 December, New York.

-. 1999b. "On the Need for an lnternational Lender of Last Reson." journal of Econotnic Perspectives 13 (4): 83-104.

G I 0 (Group of 18). 1996. The Resol~ttion ofsovereign Liquidity Crises: A Report to the Ministers ~ n d Governors. Basle: Bank for International Settlements.

Hanna, Don, and Sandra Lawson. 1999. "A Further Rebound in Asian Growth: Is Restructuring a Must?" Global Economics Paper 10. Goldman Sachs Economics Website (hnp.Ilwv.gs.com).

IMF [International 'Monetary Fund). 1998. "Korea: Third Quarterly Review." Staff paper. Washingion, D.C.

-. 1999a. "Korea Economic and Policy Developments." Staff paper. Washington, D.C.

-. 1999b. "Thailand: Statistical Appendix." Staff paper. Washington, D.C.

-. 2000. "Report of the Acting Managing Director to the International Monetary Fund and Financial Committee on

I Progress in Reforming the lMF and Strengthening the Arch- itecture of the International Financial System." Washington, D.C.

Kawai, Hiroki. 1994. "International Comparative Analysis of Economic Growth: Trade Liberalization and Producrivity."

, Developing Economies 32 (4): 373-97. Levine, Ross. 1998. "The Legal Environment, Banks, and Long

Run Economic Growth." Journal of Money, Credit, and Banking 30 (3): 596-613.

Loayza, Norman, Klaus Schmidt-Hebbel, and Luis Serven. 1999. "What Drives Private Saving across the World?" World Bank, Washington, D.C.

Martin, William, and Thomas W. Hertel. 1999. "Would Developing Countries Gain from Inclusion of Manufactures in the WTO Negotiations?" Paper prepared for ASEM (Asia- Europe Meeting) Regional Economist's Workshop: From Recovery to Sustainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Mincer, Jacob. 1974. Schoolitrg. Experience and Earnings. New York: Columbia Universiry Press.

Nehru, Vikram,and AshokDhareshwar. 1993. "A New Database. on Physical Capital Stock: Sources, Methodology and Results." Revista de Analisis Economico (Chile) 8 (June): 37-59.

-. 1994. "New Estimates of Total Factor Productiviry Growh for Developing and Industrial Countries." World Bank. International Economics Department, Washington. D.C.

Nellor, David. 1999. "Changes in International Financial Architecture." Paper presented at the Australian National University conference on Corporate Restructuring in Asia, 21 September, Canberra, Australia.

Nelson, Richard R., and Howard Pack. 1998. "The Asian Miracle and Modem Growth Theory." Policy Research Working Paper 1881. World Bank, Washington, D.C. Pangestu, fvfari. 1999.

Pangestu, iMari. 1999. "Trade L~beralization in APEC: With Focus on East Asia." Paper prepared for ASEM (Asia-Europe Meeting) Regional Economist's Workshop: From Recovery to Sustainable Development, 15-17 September, Denpasar, Bali, Indonesia.

Pritchett, Lant 1997. "Demography and Savings: What Is to Be Done?" Paper presented'at the World Bank conference on Macroeconomics and Population Momentum: A Learning Forum, 21 July, Washington, D.C.

Psacharopoulos, George. 1994. "Rerurns to Investment in Education: A Global Update." U'orld Developmetrt 22: 1325-43.

Sarel, Michael. 1996. "Growth and Productivity in the ASEAN Economies." Paper presented to an Association of Southeast Asian Nations conference on Macroeconomic Issues facing the ASEAN Countries, Jakarta, Indonesia.

Summers, Robert, and Alan Heston. 1991. "Penn World Table mark 5): An Expanded Set of International Comparisons.

194 DBng A: Phuc hbi vh phat tri&n

1950-1988." Quarterly Jortrnal of Economics 106 (May): 327-68.

UNCTAD (United Nations Conference on Trade and Development). 1999. World investment Report. Geneva.

World Bank. 1993. The East Asian Miracle: Economic Growth a n d Public Policy. A Policy Research Report. Washingron, D.C.

-. 1996. The Chinese Economy: Fighting InfkItion, Deepening Reforms. Washingron, D.C.

-. 1999. Global. Economic Prospects and the Developing Coltntries 2000. Washingron, D.C.

-. 2000a. Global Development Finance 2000. Washingron, D.C.

-. 2000b. "International Archirecmre: A Progress Report." Re- port to the Board. Document Sech42000-114. Washington, D.C.

W O (World Trade Organization). 1999. Trade Policy Review: Thailand. Geneva.

Young, Alwyn. 1992. "A Tale of Two Cities: Factor Accumulation and Technical Change in Hong Kong and Singapore." In Olivier Blanchard and Stanley Fischer, eds., NBER Macroeconomics Annual. Cambridge, Mass.: MlT Press. - 1994. "Lessons from Easr Asian NICs: A Contrarian

View." Eltropean Economic Review 38: 964-73. -. 1995. "The Tyranny of Numbers: Confronting the

Statistical Realities of the Easr Asian Growth Experience." Quarterly jortmal of Economics 110 (3): 641-68.

XBy dung chibn luuc cho su dieu ky mai 195

Chiu trach nhiem xu6t bHn

TF& D ~ N H NGHIEM

Bi6n t$p: H O ~ G PHONG HA N G U Y ~ N KWH HOA

NGWEN KIM NGA

Trinh bay, bia: PHONG TAO M.AU S3a bhn in: BAN QUOC ~6

In 2.500 cuan, kh6 21 x 28 cm, tai Xi nghiep in A Phi.

~ i & ~ phbp x u i t bHn s8: 61-444/CXB-QLXB c&p ngay 9 thang 5 n2m 2000. MS ~ 8 : 3.33(T)(41)

In xong va n(ip luu chi& thang 10 ni3m 2000. CTQG-2000

. ~ & h & ~ ~ ~ ~ ~ d q d ~ ~ f ~ i ~ h a ~ ~ kh&'hdhgki~h @wOQngfi lrhdng&ibaoahcbc f & b c M & ~ k i i i h @ u ~ ~ & & & @ & c k h ~ & . H n - r n ~ ~ ~ A ; h ~ i n ~ . ~ n & 1 k i n h d & & v5 tra$ ckh &&u h3nh [email protected]$i kith ktoanh caG& 'troirgkfru w. R:~&~&.viiph~rtn'&p~ln't+~~b

lii c;ic dgng &&t ha7clra qud.lfinh pfi* MI v b - e ra 3 c a Bui:

~ y t ~ n k p h ~ f & ~ ~ ~ ~ s l r p s g r r i ? n c & ~ ~ &rrJn&k' c

* Qub t8nh phqc h& cd tl& t$ t h n tm kS t$q ~whgaosdnh dwc v&J nhhg nilmhdng thh k+khsngf C4 phAi -a@ kGng kang lim &my. &i mot c h vTnh v i h ciic chf8n lupr: phit trih t4 n h mbng ad & khu twT

NMm &a cAc d& giid bzra g&tj,e$ng &ng q& ti$, @ng Btw g doarih w$p, nM.bcf i flnh chinh &h rrong k h u ~ , v i c@g dQng.kn lam, &tq wlnh n@i@m rdy dnl; hgp cAc ~ 6 n a trinh g$m Bay nhg, dbg driri cung dp met 56 bki ph& ffch cy tb6 m@t ci3o $3 ji& trian & eaic nhk ti5.cb &rn quan tnpn8 guy& &ph UBi is3 N@n Mng Th&gk%. C3ng trinh n@ dm R rrik kith

' MI & &hh &ch tha c k nhB kqIchdinh ehinh $&h tmng khu vrpc ua t+l!*s thbg qua viN6&u ra & du I ? l i r i c &v$ th* tr3 "1% d m . B k k n& d o g ra Mt 31th t h h n & h ak s h ~ m g M.

Documents

World Bank Documentdocuments.worldbank.org/curated/en/520441468026937548/pdf/208110... · heo danh gia clia cac chuyen gia kinh t&, tuy v8n cbn khbng it kh6 kh5n, nhung n5m 1999 danh